Samen Sneller Duurzaam:faciliteren van transitie
De Bilt
07 Oktober 2011
www.twitter.com/janrotmans
Duurzaamheid 3.0
oude duurzaamheid nieuwe duurzaamheid
streng, sober leuk, inspirerend
compensatie waarden creatie
politiek samenleving
bewustwording actiebereidheid
uitleggen vertalen naar actie
sturen faciliteren
Waarden
duurzaamheid: het creëren van waarden
sociale waarden
economische waarden
ecologische waarden
25 jaar
DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase
25 jaar
Transitie naar duurzame samenleving
Wijdverspreide toepassing van het nieuwe paradigma
Decentrale Energieopwekking
Kant
elpu
nt
Strijd tussen het oude en nieuwe paradigma
Centrale Energieopwekking
Tijd
Opb
ouw
van
duur
zam
e sa
men
levin
gl
We zitten hier
Consolidatie
Paradigma Wisseling
oude wereldbeeld nieuwe wereldbeeld
exploitatiemodel co-operatiemodel
economisch rendement maatschap. rendement
lineaire processen kringlopen
waarde ontlenen waarde creëren
zelfredzaam samenredzaam
Voorontwikkeling
Stabilisatie
2050
Duurzame energievoorziening
Acceleratie
Take-off
Start ‘energietransitie’(proces)
1980 2001 2010
Huidige situatie
tijd
Multi-fase analyse energietransitie
Van koplopers naar kantelaars
zijn duizenden koplopers met projecten
energiesysteem is kwetsbaar geworden
kantelaars kunnen systeem laten kantelen
wij willen zon actie kolencentrale
Nationaal
fossiele energie lock-in
kolencentrales, gascentrales, CO2-hub, gasrotonde, CCS
energieoverschot: 120% 40% export = 80%
70% van die fossiele energie gaat naar industrie en verkeer
30% huishoudens
1 kolencentrale = 1.5 miljoen auto’s [CO2] 400.000 kg fijnstof 3 miljoen zonnepanelen
Nationaal
duurzame energie
3.8% energie duurzaam opgewekt [nr. 25 in Europa]
wind, zon, (aard)warmte, biomassa (2de generatie)
wind en zon breken op grote schaal door qua prijs
hebben geen subsidie meer nodig
explosie van burgerinitiatieven
ontluikende revolutie
decentraal duurzaam wordt dé trend
gemeenschappen gaan energie opwekken / beheren
energie maar ook voeding, water, afval, zorg
bedrijven, organisaties, burgers, wijken, buurten, straten
ca. 400 plannen voor lokale energiecoöperaties
provincies, gemeenten, energiebedrijven, burgers
combinatie van zon/wind/warmte en smart grid
Regionaal / Lokaal
Voorbeelden
Texelenergie: lokaal energiebedrijf opgezet door mensen Texel levert duurzame stroom / gas aan particulieren en bedrijven
coöperatie met burgers zowel klant als aandeelhouder
Thermo Bello: energiebedrijf van wijk Eva-Lanxmeer
stadsverwarming (van Vitens) via gemeente bv met bewoners als eigenaars: klant en aandeelhouder
DEO: faciliteren van duurzame energie
wegnemen van bestuurlijke, juridische, procesmatige knelpunten
vergemakkelijken van financiering van duurzame projecten
Regionaal / Lokaal
vereniging decentrale duurzame energie Nederland
wil transitie naar decentrale energie versnellen
gaat kwaliteitsborgingssysteem opstellen
wil gaan faciliteren en bemiddelen
www.e-decentraal.com
E-centraal
wet- en regelgevingEuropees aanbesteden?ontbrekende vergunningenzelflevering / saldering
financieringenergiebedrijf krijgt geen bankleningSDE-subsidie ontoereikend
ondernemerschapontbreekt vaak aan ondernemerschapvraagt om nieuwe businessmodellen
governanceonduidelijkheid lokaal netbeheerweerstand van netbeheerdersrijksoverheid werkt niet echt mee
Barrières / Knelpunten
Machtsstrijd
grote energiebedrijven hebben geen belang bij
burgers als energieproducenten en proberen
dat dus te verhinderen en tegen te werken
ook overheid werkt niet echt mee, want dit
kost de overheid in eerste instantie geld
Duurzaam gaat winnen!
tot 2020
confrontatie tussen centraal en decentraal
oplopende spanningen tussen regime en niche
daarna zal duurzaam decentraal definitief doorbreken
kolen- en gascentrales zullen worden gesloten
tempo heeft consument in de hand
www.ikspringover.nl
Doorbraken
zonne-stroom voor particulieren even goedkoop als grijze stroom
elke euro investering in kolencentrale kost samenleving 2 euro
rendement investering in duurzaam 5x hoger dan in fossiel
in 2025 wekt 1 op de 4 huishoudens zijn eigen energie op
Doorbraak
alle partijen zijn klaar voor de doorbraak
gemeenten, corporaties, banken, burgers
hoe organiseren we het?
Doorbraakplan Woningvoorraad energieneutraal
Woningvoorraad energieneutraal
alle bestaande woningen energieneutraal in 2030
inspiratie
transitie van kolen naar gas van 1955 tot 1965 vrijwel gehele Nederlandse woningvoorraad werd voorzien van gasaansluiting voor
ruimteverwarming en koken
Urgentie
over 20 jaar is elk huis met een gasaansluiting
een groot risico voor een woningcorporatie
Gebouwde omgevingenergieneutraal door:
1. gebouwschil zo energiezuinig mogelijkgoed isoleren en zuinige installaties
2. duurzame energie opwekkenzonne-PV, zonneboilers, wind, omgevingswarmte
3. oppervlakte ontwikkelingenergie, water, fijn stof/NOx
Kosten / Batentotale kosten tot 2020
140 miljard Euro [73 miljard energiebesparing][67 miljard duurzame energie]
totale baten tot 2020
terugverdientijd, vermeden CO2-uitstootwerkgelegenheid (40.-50.000 banen per jaar)waardestijging vastgoed
> 140 miljard
Kosten / Baten
• investering voor woningbezitter: 20.000 Euroterugverdientijd is 10 jaar 6 jaar bij WOZ-waarde korting
• investering voor woningcorporaties: 15.000 Euroterugverdientijd is 12 jaar < 10 jaar bij WOZ- korting
• eigenaars van bedrijfspanden:terugverdientijd is 10 jaar 6 jaar bij 1/3 overheidssteun
• energiebedrijven:terugverdientijd is 10 jaar bij 3000 Euro per MW windenergie
Verduurzaming = Waardencreatie
het verduurzamen van de woningvoorraad is gunstig voor:
- economie [werkgelegenheid]
- bouwsector
- waarde van vastgoed
- milieu
- samenleving
- burgers en woningcorporaties
Dus……
technisch kan het in 15 jaar
financieel is het haalbaar
maatschappelijk is het voordelig
hoe krijgen we het georganiseerd?
Transitie Aanpak
• beginnen met ‘kantel’gemeentes
• slimme strategie van verleiding, beloning, verplichting en voorlichting
• bepalende partijen mobiliseren: gemeentes, corporaties, energiebedrijven, investeerders
• drie sporen: energiebesparing, duurzame energie enoppervlakte ontwikkeling
• in elke gemeente coalitie met investeerder
Pilots
met koplopers starten in 10 gemeenten
[corporaties, energiebedrijven, gemeenten, investeerder]
wie meedoet wordt beloond
daarna landelijk opschalen vanaf 2015
Rol van de overheid
energietransitie zit in overgangsfase
daarbij past geen regisserende maar faciliterende overheid
faciliteren betekent dan:
- belemmeringen wegnemen
- netwerkvorming stimuleren
- slimme financiële arrangementen
verbinden, makelen, schakelen en stimuleren
Faciliterende Overheid
Rol van Overheid
faciliteren
1. stel kaders voor duurzame ontwikkeling
2. juridische belemmeringen wegnemen
3. netwerkvorming stimuleren
4. slimme financiële constructies ontwikkelen
Faciliterende Overheid
agenderen
stimuleren
verbinden
schakelen
organisch ontwikkelen
Faciliterende Gemeentelijke Overheid
aanbestedingsprocedure
duurzaamheid expliciet meenemen
voorbeeld Rotterdam: groene daken programma
tender op basis van: prijs, waterberging en CO2
gunning aan bedrijf wat op alle drie hoog scoort
aanbesteding groot succes, marktpartijen moeten wennen
Faciliterende Gemeentelijke Overheid
collectief inkopen duurzame energie
zonne-panelen en zonneboilers collectief inkopen
bijvoorbeeld via wij willen zon
collectief particulier opdrachtgeverschap
steeds meer belangstelling voor
koppelen aan waarden gemeenschappen
Faciliterende Gemeentelijke Overheid
gebiedsontwikkeling
niet uitbreiden maar inbreiden
co-creatie met marktpartijen
duurzaamheidsspelregels als kader
binnen kader marktpartijen uitdagen
visie en actie koppelen
Conclusies
transitie naar duurzame energie in Nederland verloopt traag
spanningen tussen bestaande en nieuwe belangen
opmars duurzame decentrale energie is onstuitbaar
oplossing ligt in de gebouwde omgeving
vraagt om faciliterend leiderschap van gemeenten
doorbraak ligt in het verschiet!
Top Related