DEN HAAG | Ze kent ze. Bankiers entopmannen die achteloos klagen dateen nieuwe Bentley er dit jaar nietinzit, terwijl hun chauffeur ze be-hoedzaam langs de rijen van devoedselbank stuurt. Een zwak mo-reel kompas, heet het. Toch zijnwij als consumenten ook niet vrijvan schuld, zegt Sent, als hoogle-raar economie verbonden aan deRadboud Universiteit in Nijme-gen.

Pardon? Wij zijn mede-schuldig aan megabonus-sen en topsalarissen?,,Nou en of. De doorsneeconsument heeft een partijboter op het hoofd. We roe-pen dat we weggaan bijKPN, of bij ABN Amro.Maar als puntje bij paaltjekomt, zijn we te lui omhet te doen. Te veelgedoe.

Dt zorgt er toch nietvoor dat er krankzin-nige bonussen wor-den uitgedeeld?,,Nee, maar het houdthet systeem wel in

stand. En het is lekker makkelijk: eenbankier haten. Zeker in deze tijd waarinwe weinig verantwoordelijkheid nemenen makkelijk naar de ander wijzen.

Hebben die mensen dan zelf geenbesef dat ze die 4 ton niet waard zijn,zeker als een deel van het land hetkrap heeft?,,Daar denken ze zelf anders over. Zeleven in de cocon van hun eigen we-reldje. Ze zien vooral wat de buurman,lees collega, heeft en willen dat ook. Ofliever: net iets meer. Dat geldt voor dehuisschilder net zo als voor de topman.De schilder spiegelt zich niet aan de top-man, dus andersom ook niet.

Dat maakt het allemaal niet accepta-bel.,,Nee, maar alle mensen hebben van na-ture een verstoord beeld van zichzelf.Vindt u zichzelf ook geen betere auto-mobilist dan de ander? Of slimmer? Ofaardiger? Dat kan dus niet: niet ieder-een is bovengemiddeld. Ook die zoge-noemde graaiers niet. Zij denken ook: ja,maar k verdien dat echt.

Dus hebben we het te accepteren?,,Natuurlijk niet. Het gaat ook om ab-surde bedragen soms. Bovendien: de

honger raakt nooit gestild. Het is eenhedonistische tredmolen. Een bonus ofriant salaris activeert volgens onderzoekdezelfde hersendelen als bij drugsge-bruik. Je wilt derhalve meer en meer.Het is een bodemloze put.

Ik gok dus dat geld niet gelukkigermaakt?,,Er is genoeg wetenschappelijk bewijsdat salarisverhogingen na een jaarinko-men van ongeveer 60.000 euro geengeluk meer toevoegen. Bovendien wijstonderzoek juist uit dat het geluksgevoelvan materile zaken niet beklijft.

Nou, een villa en een dure auto makenhet leven toch prettig, zou je denken.,,Niet wezenlijk, niet op lange termijn.Dat is ook een probleem van onze sa-menleving. Je doet wat de baas zegt enlegt daar verantwoording over af. En alsje het goed doet, verdien je meer. Ofkrijg je een extraatje. Maar dat systeemis niet het beste.Het is breed aangetoond dat mensenproductiever zijn als ze niet door geldworden gedreven, maar als ze zich crea-tief kunnen ontplooien. Als ze uitge-daagd worden, zinvol werk doen, zichgewaardeerd voelen. Geld als prikkelkan zelfs contraproductief werken.

Er moet een omslag komen?,,Ja, in de wetenschap is dat nieuwe den-ken dominant, maar in de samenlevingnog niet. Dat gaat tijd vergen.

En tot dan hebben we de bonussen teslikken?,,Ik vrees dat we onvoldoende tegen-kracht bieden. Tenzij we onze verant-woordelijkheid nemen en die telecom-provider of bank de rug toekeren. Dankomt de winst in gevaar en staan de top-mannen hun bonus af alsof het een be-smettelijke ziekte is. En aangezien ikdenk dat de consument de daad niet bijhet woord gaat voegen, kun je verwach-ten dat er nog meer schandalige bonus-sen in het nieuws gaan komen.

De jacht op graaiende bankiers en topmannen lijkt dezeweek te zijn heropend. Na de commotie rond salaris-verhogingen bij ABN Amro, leverde KPN-voorman Eelco Blok425.000 euro aan bonussen in. De top ziet er echt het kwaadniet van in en dat is ook de schuld van ons consumenten,zegt bonusexpert Esther-Miriam Sent.

TOBIAS DEN HARTOG

zaterdag 4 april 2015

NL

31

We hebben een neusvoor betrouwbare autos

INTERVIEW | Esther-Miriam Sent (48), hoogleraar economie

FOTOANPROBIN

VANLONKHUIJSEN

Hoogleraar: Consumentte lui ombij bank ofprovider weg te gaan

Wij zijn zelfmedeschuldigaan graaicultuur

PumawintrechtszaakoverPudelKALSRUHE | Het Duitse sport-merk Puma heeft een stokjegestoken voor het oneigenlijkgebruik van zijn merknaam,waarbij Puma (poema) werdverbasterd tot Pudel (poedel).Het Federale Hof in Duitslandverbood de ontwerper vanT-shirts van Pudel langer demerknaam te gebruiken.De merknaam Pudel was in

hetzelfde lettertype gedrukt alshet alom bekende Puma. Ook hetlogo, een stoere springende kat-achtige, dat werd verhaspeld toteen liefelijk ogend keffertje,toonde te veel gelijkenissen.Volgens de rechter wogen de

intellectuele eigendomsrechtenvan Puma, waaraan de waardewordt geraamd op 1,1 miljardeuro, zwaarder dan het recht opvrijheid vanmeningsuiting en ar-tistieke vrijheden.