De boerderij waar we begroet worden ligt net over de grens van Overijssel en de Noordoostpolder, in het zicht van Blokzijl. Hier boeren vader Simon en zoon Titus Ga-lema op een hoeve die reeds in 1947 bij de uitgifte van de eerste honderd boerderijen, door de van oorsprong Friese familie ver-worven werd. In een hoekje van de woning en de schuur, gezeten aan een verweerde houten tafel, schrijlings achterover leunend in de rieten tuinstoel steekt Simon Galema van wal: “Vader verkreeg deze boerderij in 1947. Daarvoor is hij eerst naar de Wierin-germeer gegaan, op de fiets vanuit Fries-land, waar hij als knecht voor drie verschil-lende boeren heeft gewerkt. Als vierde uit een gezin van elf kinderen zat het er niet in dat hij de boerderij van zijn vader kon overnemen. Hij is in Friesland getrouwd en heeft begin jaren veertig als pionier hier in de polder gewerkt.”Terwijl een zwart witte kat op de stoel naast Simon zichzelf voor de derde keer in korte tijd onderwerpt aan een wasbeurt, vervolgt haar baas: “Ik kom uit een gezin van acht. Voor ik de boerderij overnam heb ik eerst ‘de andere kant op gekeken’. Ik denk dat ik zo’n vijf jaar weggeweest ben. Geen hoog-dravende maatschappelijke carrière hoor, maar wat gereisd en zo. Daarna ben ik in 1981 op dezelfde voet als mijn vader verder gegaan met de boerderij.”

Waarom niet?De voet waarop Galema doorging is anno 2017 van geheel ander schoeisel voorzien. Zeven jaar na de overname van de boerde-rij besloot hij de overstap te maken naar de biologische werkwijze. Geen overstap waar hij lichtzinnig mee omging: “Ik heb eerder Eelco Schaap van de afdeling voorlichting,

Met enkel de wetenschap dat asperges er in vele maten en soor-ten zijn, de hoeveelheid recepten met de groente eindeloos zijn (en veelal minstens zo smaakvol) en de gedachte dat ze het best gedijen op zandgrond, draaien we op een voorjaarsavond het erf op van Zuyderzee Asperges, een biologische aspergete-ler. Een groot bord bij de weg vertelt ons met een bondig ‘As-perges’ dat we bij de typische polderboerderij aan het juiste adres zijn. Hier gaan we alles horen over de lekkernij. Maar zoals zo vaak blijken persoonlijke verhalen het doel van de reis te overstijgen en keren we huiswaarts met verhalen over brandstof uit noten, drugssmokkelaars in Zuid-Amerika en in Nederland groeiende tropische planten die heerlijke suikerver-vangers blijken.

tekst & foto’s: Bart van der Hoek

- was dat van het ministerie? – gevraagd uit te rekenen hoe zo’n overstap uit zou pakken. Nou, ik heb niet veel nodig, maar daar kon zelfs ik niet van leven! Uiteindelijk ben ik in het zevende jaar toch overgestapt naar biologisch boeren.” Hoe diepgewor-teld de wens en de overtuiging die achter de beslissing lagen waren en zijn, blijkt wel uit het even korte als veelzeggende ant-woord op de vraag ‘waarom die overstap?’: “Waarom niet?” Aanvankelijk werkte Galema onder de vlag van het Biologisch Dynamische keurmerk van Demeter. “Daarbij voelde ik me thuis, ik vond het zeer inspirerend.” Later hebben bepaalde inzichten hem doen besluiten toch over te stappen naar het Eko-systeem.Er is daarna veel veranderd op het bedrijf.

Sinds april van dit jaar bestaan de activi-teiten uitsluitend nog uit akkerbouw. Tot die tijd bevolkten ook koeien de stallen, aan-vankelijk melkvee, maar later werd de over-stap naar Simmentaler fleckvie gemaakt, een vleesras. Hoewel Simon Galema nagenoeg zijn hele leven koeien om zich heen had, en zitting had in verschillende zuivelbesturen, heeft hij geen moeite met de nu lege stallen. “De hoofdmoot was in het begin de melkveehouderij, daar had ik de meeste aardigheid aan. Maar de wereld ontwikkelt zich en we werden als melk-veeboeren een heel klein onderdeel van … Een sloepje op een tanker. Ik ben toen overgestapt op vleesvee. In april heb ik de laatste koe weggebracht en daar heb ik geen moeite mee. Ik herinner me dat mijn

62Boer ZO& 63 Boer ZO&

Zuyderzee Asperges:

Waarom biologisch? Waarom niet!

Het steken van asperges vereist enige handigheid, routine en aandacht.

vader zei toen ik het bedrijf overnam ‘Toen ik begon wou ik de verantwoordelijk-heid. Ik ben blij dat ik nu van die verantwoordelijkheid af ben’. Nu snap ik wat hij bedoelde. Ik wil die verantwoordelijkheid ook niet meer.”In de periode dat de overstap naar vleesvee gemaakt werd ging Simon, die nog als schrijver verbonden was aan het blad Ekoland, ook op zoek naar andere ge-wassen voor zijn akkers waarbij ondermeer de asperges om de hoek kwamen kijken. Op een stukje zandgrond tussen de oude zomer en winterdijk werden en-kele eerste rijen geplant. Met succes en aldus groeide het aantal rijen en de werk-zaamheden.

HondurasIn een periode dat zijn vader vooral bezig was met asperges, koeien en enkele andere gewassen had zoon Titus heel andere beslommeringen. Hij studeerde Tropische Landbouw aan de HAS, werd gedurende een stagejaar in Spanje de taal van dat land machtig en kwam via een gewenste stage bij een onderzoeks-instituut in Tanzania in Colombia terecht. Daar kreeg hij een vacature binnen een project van de EU in Honduras onder ogen. “We zetten olie van de Jatropha om naar biodiesel. Ik bouwde daar biodieselinstallaties van schroot. De Jatropha is een meerjarig subtropisch gewas waarvan de noten dertig procent olie bevatten. Tegenwoordig worden er meer hoogwaardige producten zoals zeep van gemaakt. Wij zijn met ons project uiteindelijk ook een zijweg ingeslagen.”Dat je als westerse Europeaan in Honduras een denkslag moet maken blijkt wel als Titus ingetogen, maar gepassioneerd vertelt over zijn werk in het Zuid-Ameri-kaanse land en hoe het er daar aan toe ging. “Je moet je waarheidskader aanpas-sen en opportunistisch te werk gaan. Bijvoorbeeld als je op een locale werknemer zit te wachten. Als je hem eerst belt zegt hij dat hij er bijna is, even later is hij nog op een plek die verder weg is dan waar hij eerst zei te zijn en vervolgens bel je hem en is hij niet onderweg, maar ziek thuis. Je moet doen wat je op dat moment kunt doen.”

VeiligInmiddels woont Titus alweer enige tijd in Nederland. Tot geruststelling van vader Simon die tijdens de verhalen over Honduras plots even voorover leunt om de reputatie van het land onder de aandacht te brengen: “Moet je voorstellen dat je zoon van begin twintig naar het land gaat waar de meeste moorden gepleegd wor-den. Ik heb hem ooit twee weken opgezocht. Op een gegeven moment kwamen we in een meer toeristisch gebied waar het veiliger was, toen viel de spanning, waarvan ik niet eens wist dat ik die bij me droeg, echt van me af.” Titus knikt, maar weet ook verzachtende omstandigheden aan te voeren en ver-

65 Boer ZO&

‘Heit ’ Simon aan de spoel- en sorteerband.

Asperges worden door Galema ook ‘vanuit huis’verkocht.

Loonwerk & Grondverzet BreureDe Kolk 1A, 8255 PA SwifterBAnt tel.: 0321 - 321359

www.breure.nl

Loonbedrijf de waard B.V.

ZeewoLDe: 036-5224770BiDDinGhuiZen: 0321-331401

Ventri Techniek BV

De Regge 208253 PG Dronten

Tel: 0321 - 700 225

info@ventritechniek.nl

Boer & ZO is een gratis full colour magazine dat 4x per jaar huis-aan-huis bezorgd wordt in het (agrarisch) buitengebied van de Flevoland. De artikelen worden verzorgt voor en door mensen met een binding met het bezorggebied.

Uw bedrijf ook voor een gunstig tarief in Boer & ZO en bij ruim 3500 huishoudens in de Flevoland in de bus?

Bel of mail dan met Boer & ZO!

Uitgever: Rijk van Vulpen, Biddinghuizen

E-mail: info@boerenzo-online.nl Telefoon: 06-13469921

Of bezoek voor tarieven en meer informatie de website:

www.boerenzo.nl

meldt dat het vaak drugsmoorden betreft en dat het op het platteland veiliger is. “Je zag weleens ’s avonds vliegtuigjes achter de bergen opstijgen, zonder lichten, dan wist je dat het om een drugstransport ging. En er werd weleens een weg afgezet zodat een vliegtuigje kon landen… Maar wij hadden daar verder niet mee te maken.”

Het hart van zoon Titus ligt voornamelijk bij de groenten en minder gebruike-lijke producten die in meer of mindere mate kleinschalig op het bedrijf ver-bouwd worden. Tijdens een van de bezoeken die hij met Kerst en Pasen aan Nederland bracht vroeg vader Simon of hij ook in het bedrijf mee wilde doen. “Goed,”was het antwoord van Titus, “maar ik wil er wel inkomen uit kunnen halen.” Dat laatste leek geen probleem omdat de asperges een gewas met perspectief waren en de inkomsten voldoende. Het feit dat het project in Hon-duras werd overgenomen door een NGO (niet-gouvernementele organisatie) en Titus daardoor vanuit Wageningen kon werken, waarbij hij nog steeds veel reisde en tevens in deeltijd zijn Master haalde, maakte de overstap mak-kelijker.

AspergesInmiddels staan er verspreid over een ruime twee hectare, zo’n tien verschil-lende soorten asperges, waarbij het ras Cumulus de boventoon voert, op de ruggen aan de Ettenlandseweg. Het is een klein percentage van de ongeveer 3000 hectare die in Nederland van de groente te vinden zijn. Tien jaar gele-den, weet Galema te vertellen, was dit nog 2000. Overigens doen asperges het ook prima op polderklei maar praktische zaken maken dat zandgronden de voorkeur hebben.Op het stukje zandgrond van Zuyderzee Asperges steken ze zowel witte als groene soorten. En tussen die ‘twee kleuren’ zit nog wel wat verschil. Zo hoeven de groene niet geschild te worden, smaken ze anders en dienen ze meer als een aanvullend bijgerecht terwijl de witte variant wel geschild moe-ten worden en veelal meer als afzonderlijk (hoofd)gerecht wordt geserveerd. Voor ze echter op het bord liggen gaat daar zowel in financiële als arbeidsin-tensieve zin een behoorlijke investering aan vooraf. Met twee wortelstronkjes op tafel wordt door de heren gezamenlijk een en ander uit de doeken gedaan: “We krijgen wortelstukjes van een jaar. Een aspergeplant gaat plusminus tien jaar mee, maar na zeven jaar wordt de productie minder. Dan worden de

Asperges in het buitenland

Buiten Nederland zijn asperges als gerecht in Duitsland erg populair. In Zuid-Amerika bijvoorbeeld, kom je ze weinig op de menukaart tegen hoewel Peru, na China, het land is dat de meeste asperges produceert. Een productie die bijna geheel geëxporteerd wordt. Asperges hebben een koude periode nodig om te kunnen groeien en in een warm klimaat is de productie derhalve problematisch. Op de hoogvlakte van Peru waar het uitermate guur kan zijn, doet de groente het echter uitstekend. In warme gebieden waar men asperges irrigeert kan een koude periode gesimuleerd worden door de irrigatie stop te zetten.

67 Boer ZO&

Het spoelen en sorteren van de asperges

Voor het tweede jaar op rij heeft een scholeksterpaartje haar nest op een aspergerug gelegd.

asperges dunner en groeit de plant alle kanten op en dus ook de rug uit. Het eerste jaar nadat dit geplant is steken we niet. Dan moeten ze groeien. Het tweede jaar steken we gedurende twee á drie weken. Die duur is afhankelijk van het aantal kilo’s en stengels die de planten dan opleveren. Het derde jaar steken we gedurende zes weken en vanaf het vierde jaar tien weken. Tot 21 juni, dan stoppen we er mee. De soorten Grolim en Backlim, waar wij onder andere voor gekozen hebben leveren veel kilo’s, zijn uniform en goed te schillen.”

PoldergrondAlvorens de asperges bij de groenteboeren, in het eigen verkoopstalletje en de consument liggen gaat er nogal wat onderhoud en stekerij aan vooraf. Dagelijks zijn vader en zoon ’s morgens vroeg tussen de ruggen te vinden om nieuwe asperges te steken. Een slopende klus waarvoor niet makke-lijk personeel te vinden is. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de pluk van aardbeien die ook door het duo geteeld worden. Evenals zappo’s, pompoe-nen, zoete aardappelen en de Yacon… Niet allemaal tropisch, maar ook niet doorsnee in de polder en toch gedijen ook die meer dan uitstekend op gewone koude poldergrond.

Nederlands Kampioen

Het steken van asperges is in feite een handigheid die ervaring en aandacht vereist. Wie kan beter laten zien hoe dit in zijn werk gaat dan de Nederlands Kampioen Aspergesteken? Vorig jaar werd voor het eerst, een voor zover nu bekend, eenmalig kampioenschap georganiseerd door Groupon. Van iedere provincie mocht een deelne-mer mee doen en voor Flevoland werd dit Titus Galema (34). Op basis van het aantal kilo’s dat binnen een bepaalde tijd gestoken werd, werd de kampioen bepaald. We zouden bijna zeggen ‘natuurlijk’ ging de titel mee richting Marknesse. Bij het aanhalen van de prestatie lacht Titus bescheiden: “Ja dat was wel leuk”.

Yacon

De Yacon is van origine een meerjarige plant uit de Zuid-Amerikaanse Andes uit de familie van de knolgewassen. Hij is verwant aan de zonnebloem en krijgt vergelijkbare, maar kleine bloemen. Het eetbare deel zijn de eetbare wortelen, de Yacon heeft ook een wortelstelsel om op te groeien, met vruchtvlees dat een fris zoete smaak heeft. Ook de bladeren kunnen gebruikt worden, onder andere voor het trekken van thee. Ieder jaar moet de plant in ons klimaat opnieuw geplant worden want hij kan niet tegen vorst, maar de knollen zijn koel, doch vorstvrij, prima te bewaren. Het is volgens verschillende literatuur, wetenschappelijk bewezen dat de producten van de Yacon uitermate geschikt zijn voor diabetici.

Spaghetti-pompoen

Naast asperges worden er door Titus op ongeveer anderhalve hectare ook pompoenen voor consumptie geteeld. Dit betreffen ondermeer de Flespompoen, de Sweet Dumplin (groen/geel met een kastanjeachtige smaak), de platte Patisson en de Spaghetti pom-poen. En de naam van die laatste doet niets tekort aan de inhoud want het vruchtvlees van deze soort heeft de vorm van spaghetti en kun je dus ook als zodanig eten. Hij is daarnaast calorie-arm.

69 Boer ZO&