Zuid Hollands Landschap
-
Upload
drukkerij-verloop -
Category
Documents
-
view
247 -
download
4
description
Transcript of Zuid Hollands Landschap
Kom naar de feestelijke opening van Natuureiland Sophiapolder ElkE dag grEEn-kids | Beleef Landgoed Leeuwenhorst | Voor actuele informatie schrijf in voor de nieuwsbrief 2
| 2
012
WWW
.ZH
L.NL/VOORD
EEL
Het laatste natuurnieuws leest u het eerst online! Via Twitter, Facebook en Youtube blijft u direct op de hoogte van ons werk en horen wij graag wat er bij u leeft.
Directeur Michiel Houtzagers:@HoutzagersStatencommissie Zuid-Holland stemt in met verhoging subsidieplafond agrarisch natuurbeheer: provincie neemt verantwoordelijkheid: chapeau!
Boswachters Maarten & Maarten:@BoswachterZHLVrijwilligers zijn allemaal geslaagd voor hun motorzaagcertificaat. Gefeliciteerd en vele veilige zaaguurtjes!
Boswachter Ron van Wetten:@BoswachterRonDe bijenstal en 3 bijenvolken hebben hun plaats ingenomen in het herstelde springersveld #HuysteWarmont.
Boswachters Niek & Hans:@ZHLeilandenWat was het een feest vandaag, geweldig mooi weer om met de gemeente Westvoorne en 130 schoolkinderen de boomfeestdag te vieren (Niek).
Zuid-Hollands Landschap:@ZHLandschschapDe vrijwilligersdag zit morgen helemaal vol! Hopelijk wordt ‘t ook mooi weer, we zetten ze graag in het zonnetje!
Onze Facebookpagina staat weer vol nieuwtjes, recreatietips en mooie foto’s, waaronder een uitgebreid sfeerverslag van de Vrijwilligersdag in Hoek van Holland.
Op ons Youtube-kanaal vindt u informatieve filmpjes, met prachtige natuurbeelden. Dit filmpje over Eendenkooi Bakkerswaal, waarvoor oude archiefbeelden zijn gebruikt uit 1974, is daar een treffend voorbeeld van.
UITGAVE is het kwartaaltijdschrift van Stichting Het Zuid-Hollands Landschap CONTACT Nesserdijk 368 | 3063 NE Rotterdam | (010) 272 22 22 | [email protected] | www.zuidhollandslandschap.nl De minimale bijdrage is € 20,- per kalenderjaar, per gezin. Wilt u de stichting steunen zonder tijdschrift of mailing bel (010) 272 22 22. Wilt u bij verhuizing gebruik maken van de PostNL verhuisservice? Opzeggen kan telefonisch of schriftelijk, voor 1 oktober. Foto voorkant: Ruden Riemens Deltanatuur. Volgende nummer verschijnt half augustus.
OPLAGE 54.000 BESCHERMERADMINISTRATIE ING Bank 307176 | IBAN NL94INGB0000307176 | BIC INGBNL2A ANDEREGIFTEN ING Bank 66.29.75.367 | IBAN NL41INGB0662975367 | BIC INGBNL2A REDACTIE Eline Decker (eindredactie), Marie-Louise Govers (bladcoördinatie), Michiel Houtzagers (hoofdredactie) en Tim Remmel (social media). REDACTIEKLANKBORD Constance Alderlieste, Ineke Evenblij-Lubsen, Annelies Gras, Ineke Journee, Idde Lammers, Evelien Masselink, Boudewijn Swart en Dorien Wiltjer. VORMGEVINGENDRUK Drukkerij Verloop | www.verloop.nl | (078) 69 128 99 ADVERTENTIEVERKOOP A2 | [email protected] | (023) 526 04 05
Het drukproces van dit blad voldoet aan de meest strenge eisen op het gebied van milieu en gezondheid. Dit tijdschrift wordt gedrukt op FSC-gecertificeerd papier. De folie voor de verpakking van Zuid-Hollands Landschap bestaat uit de grondstoffen polyethyleen c.q. polypropyleen. Tijdens de productie, verwerking, het gebruik en de afbraak, ontstaan geen milieuonvriendelijke afvalstoffen.
coloFon
Scan de QR-code in met uw mobiel en u ziet in één oogopslag op welke social media het Zuid-Hollands Landschap actief is.
Social Media
Vindt u ons leuk op Facebook?
Zo’n 200 vrijwilligers staan klaar voor de groepsfoto. Nog best lastig om iedereen dan in beeld te krijgen! - in Hoek van Holland. G
eo va
n G
effe
nFl
oris
Sch
eplit
z
“Op gezette tijden staan mannen door rietschermen te turen: het zijn kooikers.”
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 20122
Vrijwilligersoffensiefover vrijwilligersgroepen, de regiodag Veenweiden in de Vijfheerenlanden of een exclusieve beschermersexcursie. Wij bieden inmiddels een maandelijkse nieuwsbrief aan waar u zich op kan abonneren door middel van uw e-mailadres. Op onze website leest u hier meer over. U kunt zich daar ook opgeven voor een excursie en ons volgen via Twitter en Facebook. De digitale hulpmiddelen bieden een gevarieerd aanbod en meer keuzemogelijk-heden. Uiteraard blijven onze gebieden de belangrijkste inspiratiebron om de natuur te beleven en mentaal weer op te laden waar geen app tegenop kan. Ik hoop u dat u er snel op uit trekt om zelf van de natuur en het landschap te genieten!
Michiel Houtzagersdirecteur
[email protected]@Houtzagers
4 Kunstenares Monique Schot doet mee aan kunstproject
6 Fluisterstil naar natuureiland Sophiapolder
8 Veldnieuws
9 natuuragenda / Profiteer van uw Beschermersvoordeel
10 een nieuwe lente voor landgoed leeuwenhorst
12 dunea
14 Zilverschoon
15 Sponsornieuws
16 lekker langs de lek
extra naar natuureiland Sophiapolder
4 6 9
verschillende ‘bloedgroepen’ werd al snel een gezellige ‘mierenhoop’. Blijkbaar vinden onze achterbannen de combinatie van natuur en erfgoed waardevol en interessant. Zo’n dag versterkt onze opvatting dat er nog wel degelijk een breed draagvlak onder de bevolking is voor natuur, landschap en erfgoed. De gedeputeerde Han Weber heeft dat die dag ook zelf kunnen ervaren. Wij organiseren op zaterdag 8 september een gezamenlijk publieksevenement op landgoed de Keukenhof waar ik u hierbij graag voor uitnodig. Het Zuid-Hollands Landschap heeft samen met Landschapsbeheer Zuid-Holland aan de provincie een voorstel gedaan om de vrijwilligersinzet verspreid over Zuid-Holland uit te breiden. De nieuwe Groenagenda biedt daarvoor goede kansen.
Het Zuid-Hollands Landschap wil u zo goed mogelijk informeren over actuele ontwikkelingen bijvoorbeeld
Op zaterdag 10 maart jl. organiseerden het Zuid-Hollands Landschap, Landschapsbeheer Zuid-Holland en Erfgoedhuis Zuid-Holland voor het eerst een gezamenlijke vrijwilligersdag. De activiteit vond in Hoek van Holland plaats waar forten, bunkers en duingraslanden elkaar afwisselen. De tweehonderd vrijwilligers wisten elkaar snel te vinden. Wat begon als
Flor
is S
chep
litz
Voorwoord
inHoudSoPgaVe
Michiel Houtzagers in actie tijdens de Vrijwilligersdag
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012 3
“In december 2010 zette ik voor het eerst voet aan land op de Sophiapolder.” zegt Monique Schot over haar eerste
kennismaking met het Natuureiland in de rivier de Noord. Ze had een artistieke reden voor de overtocht. Monique: “Ik volgde bij de stichting Kunstzinnige Vorming To Be in Dordrecht een schildercursus. Onze schilderdocente had een aantal projecten waar kunstenaars voor gezocht werden. Samen met nog iemand van de groep koos ik voor Natuureiland Sophiapolder.”
ZicHT oP dorTDie eerst kennismaking maakte indruk
veranderde mijn manier van schilderen”
“wat me bij de eerste kennismaking met de Sophiapol-
der opviel, was de mooie kleurstelling. Het was vroeg en
koud. er lag sneeuw en boven de sneeuw hing nevel. een
prachtige schakering kleuren. en de stilte, dat was ook
heel bijzonder.” Monique Schot is een van de kunstenaars
die meedoet aan het kunstproject op het natuureiland
Sophiapolder.
oP weg
“Natuureiland Sophiapolder
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 20124
op Monique en op haar dochter Ilka die met haar mee ging als fotograaf. Ze verkenden het eiland te voet. Ze maakten honderden foto’s. Van de boerderij die er toen nog stond, van het ijs in de sloten, van het wuivende riet. Monique: “Ik had echt een jeugdervaring. Lekker struinen door de weilanden. Er zat zeker twee kilo klei aan m’n wandelschoenen! Aan de Zuidpunt van het eiland hebben we genoten van het uitzicht op Dordrecht. Het samenstromen van rivieren en het Groothoofd erachter. Dat is een heel mooi punt.”
VlaKDe tweede keer dat Monique Sophiapolder bezocht, in mei 2011, viel het eiland haar een beetje tegen. Ze is deze keer alleen. Monique: “Alles was vlak. De boerderij was gesloopt, een bomenrij was net omgehaald, het was echt kaalslag. Ik vond het saai.” Het nodigde haar niet uit om veel foto’s te maken. “Er waren al wel heel veel vogels, herinner ik me nu. Naast de vogelgeluiden, hoorde ik vooral de stilte. Boven de dijk zag je af en toe de bovenkant van een schip voorbij schuiven, maar dat leek zo enorm ver weg. Dat was een mooi contrast.
De rust en stilte in de Sophia op een steenworp van de een van de drukste binnenvaartroutes van West-Europa.” Bij het derde bezoek in september was het eiland veel groener. Monique: “Dat vond ik veel mooier. Dat zie je ook aan de hoeveelheid foto’s die ik heb gemaakt. Als schilder ga je dan kleuren combineren. Het gras, het riet, zwaaiende halmen, het blauw van de lucht.” Op het eiland waren al looppaden en bruggetjes aangelegd, verderop werd nog gewerkt aan de kreken. Monique: “We hebben die keer het hele eiland rondgelopen en dat is best nog wel een eind.”
onHerKenBaarAfgelopen zomer voer Monique met de waterbus langs de Sophiapolder. Monique: “Ik heb toen echt moeten kijken waar het eiland nu precies lag. Vanaf het water herken je het bijna niet. Ik herkende het uiteindelijk aan het uitkijkpunt. Wat een verschil met het eiland dat ik had leren kennen. Vanaf de boot leek het heel saai, maar op het eiland ervaar je dat heel anders. Dan zie je vlinders, vogels en lisdodden.”
inSPiraTie Na de bezoeken zat Monique vol inspiratie. Tegelijkertijd markeren de bezoeken aan het eiland ook een andere manier van schilderen voor haar. Monique: “Je kunt dat echt wel een omwenteling in mijn werk noemen. Het schilderij van Sophiapolder is een zoektocht geweest. Ik heb me gefocust op die rij afgezaagde boomstammen omdat ik dat een heel dramatisch beeld vond.” Ze laat een groot doek zien van ruim een meter in het vierkant met hele expressieve kleurstelling. Monique: “Het schilderij is bijna surrealistisch. Paarse bomen, paars gras, heel extreem allemaal. Voor mij was het een
KoM naTuureiland SoPHiaPolder ZelF onTdeKKen
Vanaf 2010 is er hard gewerkt aan de Sophiapolder. Dit voorjaar is het werk afgerond en waarschijnlijk zal op 9 juni het eiland tijdens een feestelijke publieksdag worden geopend. Een dag waarop u kennis kunt maken met dat bijzondere eiland in de rivier de Noord, Natuureiland Sophiapolder.
Wie het eilandgevoel wil ontdekken, kan waarschijnlijk op 9 juni z’n hart ophalen. Van ’s morgens heel vroeg tot het eind van de middag zijn er allerlei activiteiten: verschillende excursies waaronder een Vroege Vogelexcursie, een foto-excursie, een schilderworkshop, een expositie, een informatiemarkt, kindertheater en nog veel meer. En natuurlijk wordt het Natuureiland officieel geopend door ‘Koningin Sophia’ en de gedeputeerde van de provincie Zuid-Holland, samen met vertegenwoordigers van Zuid-Hollands Landschap, Rijkswaterstaat en Deltanatuur.
kijk op www.zhl.nl voor de datum en het volledige programma. Blijf op de hoogte en meldt u aan voor onze nieuwsbrief.
experiment, maar het is mijn nieuwe manier van schilderen geworden. Ik ervaar het als een uiting van mijn gevoel, van m’n wezen.”
Terug “Ik wil zeker nog eens terug, want ik ben wel benieuwd hoe het geworden is. Sowieso is het heerlijk om in de natuur te zijn. We waren iedere keer helemaal opgeknapt en ontspannen na het buiten zijn, heerlijk.”
Peter van der Graaf
Kuns
tena
res M
oniq
ue S
chot
. Ingr
id B
erte
ns
Mon
ique
Scho
t
Mon
ique
Scho
t
Mon
ique
Scho
t
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012 5
ieTS nuTTigS doenEen van die mogelijke vrijwilligers is Daan Monnikendam uit Gouda. “Ik ben 65
en watersporter”, vertelt hij opgewekt. “Dat betekent dat ik tijd en zin heb om op het water te vertoeven. Daarnaast vind ik het belangrijk om iets nuttigs te doen en werk ik graag in teamverband. Het besturen van de pont combineert dit allemaal.” Ook vrijwilliger Klaas van der Graaf heeft affiniteit met varen. Hij was tien jaar stuurman op de grote vaart en werkte, tot hij ruim drie jaar geleden met pensioen ging, als loods in de Rotterdamse haven. “De afgelopen jaren heb ik geen vrijwilligerswerk gedaan”, vertelt Klaas. “Toen ik de oproep in
Fluiterstil naar Natuureiland Sophiapolder
“eén oproep in ons tijdschrift was voldoende om 15 poten-
tiële leden van een nieuw op te richten vrijwilligersgroep
natuureiland Sophiapolder te werven”, vertelt niek Kop-
pelaar, assistent regiohoofd eilanden bij het Zuid-Hollands
landschap. “de meeste mensen gaven aan mee te willen
werken aan het onderhouden van de voetveerdienst tussen
Hendrik-ido-ambacht en het natuureiland Sophiapolder in de
rivier de noord. Maar er zijn ook vrijwilligers die het nieuwe
natuurgebied op broedvogels willen gaan inventariseren.”
oP Pad MeT...
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 20126
het tijdschrift van het Zuid-Hollands Landschap zag, dacht ik meteen ‘dat is wat voor mij’. Een beetje varen en tegelijkertijd een nieuw natuurgebied toegankelijk maken voor recreanten. Plan mij maar in voor één dag per week.”
VerreKijKer MeeCor Oskam maakt sinds begin dit jaar gebruik van een VUT-regeling. Hij vaart ’s zomers graag in zijn eigen sloep, maar vindt het minstens zo boeiend om ook de voetveer te gaan bemannen. “Het contact maken met mensen, lijkt me het leukste aspect”, vertelt de man die decennia lang tijdelijke ruimtes zoals porto-cabins en noodgebouwen op- en afbouwde. “Je brengt verwachtingsvolle mensen naar het Natuureiland en luistert een paar uur later naar hun ervaringen en belevenissen. In de tussentijd hoop ik zelf ook het een en ander te beleven. Ik ben geen vogelkenner, wel een liefhebber. Mijn verrekijker neem ik zeker mee.”Jarenlang was Harry Frigge gezagvoerder op een patrouillevaartuig van het Gemeentelijke Havenbedrijf Rotterdam. Hij zorgde voor orde en veiligheid in het havengebied. Nu wil hij zich graag inzetten voor het Zuid-Hollands Landschap. “Een paar dagen per maand op de pont is goed te combineren met mijn werk als gids in de haven.”
SPecTaculaire VogelTreKSander Elzerman van de Natuurvereniging Ridderkerk heeft heel andere plannen. “De leden van onze vogelwerkgroep kijken nu al geregeld naar vogels op Natuureiland Sophiapolder. Vanaf een bult langs de Veerse Dijk kunnen we het gebied met onze telescopen aardig goed overzien. De voorjaartrek was al spectaculair. Grutto’s, tureluur, bonte strandlopers, kemphanen, bontbekplevieren zijn zomaar wat soorten die we al in het vizier gekregen hebben. Ook de slechtvalk jaagt er geregeld. Het is altijd weer verrassend hoe snel vogels een nieuw leefgebied ontdekken.” Leden van de vogelwerkgroep hebben aangegeven de broedvogels te willen inventariseren. Sander: “Kluten en kleine plevieren zijn pioniers die dit jaar zeker te verwachten zijn. Hopelijk kunnen we in het broedseizoen een aantal keer met de voetveer van het Zuid-Hollands overgezet worden.”
HYBride VeerBooTNiek Koppelaar is blij met alle enthousiaste reacties van mensen die zich voor het Zuid-Hollands Landschap willen inzetten. “Tot voor kort hadden we nog geen natuurgebieden in dit deel van Zuid-Holland. Vorig jaar hebben we het Ridderkerkse Griend in beheer gekregen en nu dan het Natuureiland Sophiapolder. In beide gebieden zijn straks vrijwilligers actief.” Intussen hebben we met de Tug 70 Hybride het Natuureiland Sophiapolder bereikt. Voordat we een ‘sneak preview’ op het eiland maken, schakelt Niek over van diesel op elektra. “Als we op diesel varen, laden de batterijen op”, vertelt Niek. “Het is de bedoeling dat we
tijdens het overzetten van maximaal 11 recreanten per keer op elektra varen en de batterijen opladen als we de veerboot ’s middags terugvaren naar de haven.” Het werkt. Fluisterstil glijden we met de ruim zeven meter lange aluminium boot over de Rietbaan. Hopelijk kan de, met een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij aangeschafte, veerboot snel ‘in de vaart’ genomen worden.
Idde Lammersjournalist
Gru
tto.
Rob
Bel
term
an
Komt u ook?
Het Zuid-Hollands Landschap wil graag dat recreanten genieten van Natuureiland Sophiapolder. Waarschijnlijk 9 juni! Blijf op de hoogte over de ontwikkelingen en meldt u aan voor de nieuwsbrief op www.zhl.nl.
Kijk voor de actuele vaardienst op www.zhl.nl/sophiapolder
Soph
iapo
lder
in d
e w
inte
r. Els
van
Geem
ert
Vrijw
illig
e sc
hipp
ers m
aken
kenn
is m
et N
atuu
reila
nd S
ophi
apol
der. E
velin
e Bl
ok
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012 7
VeldnieuwS
uitzendingen green-Kids van start!
Het RTL Telekids programma Green-Kids is in samenwerking met
De12Landschappen en Landschapsbeheer Nederland tot stand gekomen. Het
televisieprogramma is speciaal bedoeld voor kinderen om hen natuur te laten
ontdekken en te beleven.
In elke aflevering behandelt Lodewijk Hoekstra, die bekend is van Eigen Huis
& Tuin, een speciaal thema dat seizoensgebonden is. Waterbeestjes, fossielen,
vogels kijken, de schooltuin en nog veel meer; het komt allemaal aan bod.
De12Landschappen en Landschapsbeheer Nederland zijn erg enthousiast over
deze samenwerking met RTL en zien Green-Kids als een mooie, nieuwe kans
om kinderen uit te nodigen vaker naar buiten te gaan; om te spelen en te
ontdekken in de natuur.
elKe dagGreen-Kids is 7 dagen per week te
zien bij Telekids op RTL 8. Maandag
t/m vrijdag om 16.55 uur, zaterdag en
zondag om 9.00 uur.
www.green-kids.nl
Aanbieding KOROBeScHerMerSVoordeel!!! 10% KorTing oP al uw enVeloPPenAls u aan de natuur denkt, denkt u misschien niet direct aan enveloppen. Toch zijn wij van Enveloppenland.nl in ons dagelijks werk veel met natuur en milieu bezig. Tijdens de productie en het bedrukken van enveloppen, het verpakken en het transport proberen wij zo groen mogelijk te werken.Help ZHl en koop enveloppen met korting!!Wij dragen het Zuid-Hollands Landschap een warm hart toe en daarom bieden wij alle beschermers:
De hele maand juni 10% korting op ons gehele assortimentOm te profiteren van deze korting, dient u de kortingscode ZHL-EVL te gebruiken.Extra donatie voor Zuid-Hollands landschapUiteraard willen wij ons steentje bijdragen om onze naaste natuur veilig te stellen.
Van alle bestellingen die door beschermers worden geplaatst, zullen wij een deel van de opbrengst doneren aan het Zuid-Hollands Landschap.Ga naar www.enveloppenland.nl voor een overzicht van al onze promotionele en functionele enveloppen en bestel direct uw enveloppen.
Theater voorstelling voor beschermers
In juni kunt u genieten van een speciale theater voorstelling voor beschermers! De voorstellingen worden gespeeld op het kantoor van het Zuid-Hollands Landschap, de Rozenhof in Rotterdam.
Meldt u aan voor de nieuwsbrief op www.zhl.nlen ontvang een exclusieve uitnodiging.
CD Luisteren in het duin deel 3De CD is opgenomen in de Amsterdamse Waterleidingduinen, zowel in het Noord Hollandse deel als het Zuid Hollandse gebied. U bestelt direct via Giro 2741122 ten name van W Heemskerk onder vermelding de bestelcode ‘ZHL_CD03’.Kijk op: www.zhl.nl/voordeel
Profiteer van uw Beschermersvoordeel www.zhl.nl/voordeel
Fotoworkshop Typisch NLTijdens deze workshop op 8 september neemt Sander Poppe u mee op ontdekking naar het typisch Nederlandse landschap. Sander Poppe (1984) is een professioneel landschapsfotograaf wonend in de Alblasserwaard. De workshop wordt gegeven op De Donk, in de Alblasserwaard.
Normaal kost deze workshop € 75,-. Voor Beschermers van het Zuid-Hollands Landschap kost de workshop € 67,50.
Kijk voor meer informatie opwww.sanderpoppe.com
galerie Tijd voor KunstIn Oegstgeest is vanaf 6 mei Galerie Tijd voor Kunst
geopend.De galerie ligt vlakbij fietsknooppunt 26 en heeft een mooie
collectie moderne kunst en sieraden. De galerie is geopend
op vrijdag, zaterdag, en zondag van 12.00-17.00 uur.
Galerie Tijd voor KunstVan Almondeweg 22343 AA Oegstgeest
Beschermers van het Zuid-Hollands Landschap krijgen op
vertoon van de beschermerspas een kunstattentie kado.
deze actie geldt tot 31 augustus 2012.
OP = OP!www.galerietijdvoorkunst.nl
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 20128
verw
ilder
de e
en d
eel v
an d
e gr
iend
. Sin
ds 2
011
is h
et b
ehee
r in
hand
en v
an h
et Z
uid-
Holla
nds
Land
scha
p en
wor
dt in
het
no
orde
lijk
deel
wee
r reg
elm
atig
ges
noei
d. H
et z
uide
lijk
deel
zal
do
orsc
hiet
en to
t vlo
edbo
s. L
et o
p: b
ij ho
og w
ater
kan
het
geb
ied
over
stro
men
. Vo
lg h
et �
etsp
ad in
de
boch
t naa
r rec
hts,
dan
lang
s de
oev
er
van
de N
oord
en tu
ssen
de
bedr
ijven
doo
r. U
itein
delij
k ko
mt
u bi
j een
dijk
met
aut
over
keer.
Ga
rech
tsaf
en
verv
olge
ns
richt
ing
. G
a na
bijn
a 2
kilo
met
er b
ij H
uys
ten
Don
ck
sche
rp li
nksa
f en
ond
er a
an d
e di
jk re
chts
af. S
la n
a he
t hui
s lin
ksaf
(D
onck
sela
an).
6Bu
iten
pla
ats
Het H
uys
ten
Donc
k w
erd
in 1
746
gebo
uwd
op d
e fu
ndam
ente
n va
n ee
n ou
der l
andh
uis.
Ach
ter h
et s
tatig
e pa
nd li
gt e
en E
ngel
s la
ndsc
haps
park
, com
plee
t met
wat
erpa
rtije
n, g
azon
s, k
ronk
el-
pade
n en
rom
antis
che
gebo
uwtje
s. V
anaf
de
Donc
ksel
aan
kunt
u
af e
n to
e ee
n bl
ik o
p he
t par
k w
erpe
n. In
het
vro
ege
voor
jaar
zijn
de
sch
elle
kre
ten
van
de n
este
lend
e bl
auw
e re
iger
s ni
et te
m
isse
n.
Ga
aan
het e
inde
van
de
weg
rech
tsaf
. Ste
ek n
a 70
0 m
eter
de
Rijn
sing
el o
ver,
ga li
nksa
f en
ste
ek b
ij de
ver
keer
slic
hten
de
druk
ke ve
rkee
rsw
eg o
ver.
Ga
links
af n
aar
(let
op:
eve
n na
de
ver
keer
slic
hten
de
weg
vol
gen
in d
e bo
cht n
aar r
echt
s).
Fiet
s na
ar
, da
n na
ar
(ric
htin
g H
eerja
nsda
m),
en
.
7W
aalt
jeDe
Waa
l, do
or d
e pl
aats
elijk
e be
volk
ing
mee
stal
het
Waa
ltje
geno
emd,
is e
en o
ude
rivie
rarm
die
in 1
4e e
euw
wer
d af
geda
md.
Nu
is h
et w
ater
sch
oon,
maa
r tot
in d
e 19
e ee
uw
wer
d er
in h
et W
aaltj
e vl
as g
eroo
t. Do
or d
e st
enge
ls d
agen
lang
in
het
wat
er te
wek
en, k
on d
e ba
st g
emak
kelij
ker v
an d
e ve
zels
w
orde
n ge
sche
iden
. Daa
rbij
kwam
een
kle
verig
e af
vals
tof v
rij,
die
het w
ater
ste
rk v
ervu
ilde.
In d
e ee
rste
boc
ht v
an d
e di
jk, b
ij W
ever
shoe
k, k
unt u
eve
ntue
el li
nks
de d
ijk a
f voo
r een
rust
pauz
e bi
j een
kle
in re
crea
tiege
bied
met
ligw
eide
n, p
ickn
ickb
anke
n en
zw
emvi
jver
s.
Fiet
s na
ar
. G
a re
chts
af ri
chtin
g e
n vo
or d
e ro
tond
e re
chts
af ri
chtin
g .
Zo k
omt u
teru
g bi
j rec
reat
iege
bied
O
ude M
aas.
Buro Kloeg, Bunnik tekening Elwin van der Kolk tekst Harry Bunk, 6333
�etsroute
Op
weg
Star
t Re
crea
tiege
bied
Oud
e M
aas,
Ach
terz
eedi
jk 9
,
2991
SB
Bare
ndre
cht
Leng
te
37 k
ilom
eter
Mar
kerin
g Vo
lg d
e be
schr
ijvin
g in
de
teks
t.
De
rout
e m
aakt
gro
tend
eels
geb
ruik
van
fiet
skno
oppu
nten
.
Toeg
ang
Natu
urei
land
Sop
hiap
olde
r is
met
een
Soph
iapo
lder
po
ntje
ber
eikb
aar.
Kijk
voo
r det
ails
op
ww
w.z
uidh
olla
ndsl
ands
chap
.nl/
soph
iapo
lder
, QR-
code
voo
r sm
artp
hone
s:
Bere
ikba
arhe
id
Met
de
auto
: nee
m o
p de
A29
afs
lag
20
(Bar
endr
echt
) en
rij ri
chtin
g Ou
de M
aas/
Heer
jans
dam
.
Ga n
a 1,
5 ki
lom
eter
rech
tsaf
rich
ting
Oude
Maa
s/He
erja
nsda
m.
Sla
aan
het e
inde
van
de
weg
link
saf e
n na
150
met
er re
chts
af.
Link
s pa
rker
en.
M
et h
et o
penb
aar v
ervo
er: s
tart
de ro
ute
bij t
rein
stat
ion
Zwijn
drec
ht. G
a aa
n de
cen
trum
zijde
op
de S
tatio
nsw
eg
rech
tsaf
. Ga
bij d
e ve
rkee
rslic
hten
rech
tdoo
r en
volg
bij
de
roto
nde
de b
ordj
es n
aar f
iets
knoo
ppun
t 89.
Hor
eca
Pa
nnen
koek
enhu
is D
e Ou
de M
aas,
Ach
terz
eedi
jk 9
,
2991
SB
Bare
ndre
cht,
(018
0) 6
1 75
76,
ww
w.p
anne
nkoe
kenh
uiso
udem
aas.
nl
Zo
mer
lust
, Zom
erlu
st 9
, 333
2 BX
Zw
ijndr
echt
,
(078
) 682
21
45, w
ww
.rest
aura
ntzo
mer
lust
.nl
Re
stau
rant
de
Oude
Hav
en, H
aven
hoof
d 1,
298
9 AE
Rid
derk
erk,
(078
) 681
21
21, w
ww
.rest
aura
ntde
oude
have
n.nl
Fiet
sver
huur
Ri
jwie
lsho
p st
atio
n Zw
ijndr
echt
, (07
8) 6
12 5
6 27
, geo
pend
maa
ndag
tot e
n m
et v
rijda
g va
n 6.
30 to
t 13.
00 u
ur e
n va
n 16
.00
tot 1
9.00
uur
(nie
t op
fees
tdag
en).
Ov-fi
ets
ook
in h
et w
eeke
inde
en o
p fe
estd
agen
(alle
en m
et O
V-fie
tsab
onne
men
t).
Stic
hti
ng
Het
Zui
d-H
olla
nd
s La
nd
sch
apN
esse
rdijk
368
3063
NE
Rot
terd
am
tele
foon
(01
0) 2
72 2
2 22
zhl@
zuid
holla
ndsl
ands
chap
.nl
ww
w.z
uidh
olla
ndsl
ands
chap
.nl
De
Nat
iona
le P
ostc
ode
Lote
rij s
teun
t het
Zui
d-H
olla
nds L
ands
chap
�ets
rout
e 37
kilo
met
ergr
oten
deel
s gem
arke
erd
met
�et
skno
oppu
nten
Fiet
sen
naar
Nat
uure
iland
Sop
hiap
old
er
Uit
nee
mba
ar
door
gaat
. Fie
tst u
ove
r de
dijk
een
stu
kje
teru
g, d
an k
unt u
met
ee
n po
ntje
naa
r het
eila
nd v
aren
. Een
avo
ntuu
rlijk
e w
ande
lrout
e br
engt
u v
ervo
lgen
s na
ar e
en v
ogel
kijk
hut.
Of w
ande
l om
de
zuid
punt
van
het
eila
nd h
een
en g
enie
t van
het
uitz
icht
op
de
Noor
d. Ga
bij
de e
erst
e sp
litsi
ng li
nks
de d
ijk w
eer a
f en
fiets
naa
r .
Ga h
ier r
echt
door
rich
ting
, dan
na
200
met
er re
chts
af n
aar
en
.
3Cr
ezée
pold
erOo
k de
bui
tend
ijks
gele
gen
Crez
éepo
lder
wor
dt te
rugg
egev
en a
an
de n
atuu
r. In
201
3 m
oete
n de
wer
kzaa
mhe
den
klaa
r zijn
. Aan
de
noor
dkan
t zit
dan
een
open
ing
in d
e ka
de, w
aard
oor h
et
rivie
rwat
er v
ia e
en g
eul h
et g
ebie
d ka
n bi
nnen
stro
men
. Bij
eb v
alt
het g
ebie
d ne
t dro
og e
n zu
llen
er s
likke
n en
wat
erpl
asse
n on
tsta
an. T
ijden
s vl
oed
zal h
et g
ebie
d gr
oten
deel
s ov
erst
rom
en.
Via
wan
delp
aden
en
kijk
sche
rmen
zul
t u d
e on
twik
kelin
gen
op d
e vo
et k
unne
n vo
lgen
. Ga
bij
rech
tsaf
, vol
g de
weg
voo
r de
auto
’s e
n ga
20
met
er
voor
de
verk
eers
licht
en re
chts
af h
et fi
etsp
ad o
p (m
et e
ven
verd
er e
en p
ittig
klim
met
je).
4U
itzi
chth
euve
lDe
heu
vels
ver
rade
n de
ont
staa
nsge
schi
eden
is v
an re
crea
tiege
bied
De
Gor
zen:
van
af 1
945
is h
ier o
p gr
ote
scha
al a
fval
ges
tort.
De
22
met
er h
oge
puin
heuv
el li
nks
van
het p
ad is
via
een
trap
te
bekl
imm
en. V
anaf
de
top
kijk
t u u
it ov
er d
e riv
ier d
e No
ord,
de
Crez
éepo
lder
en
de R
idde
rker
kse
Grie
nd.
Volg
het
slin
gere
nde
fiets
pad
en s
la v
oorb
ij de
par
keer
plaa
ts
op d
e di
jk re
chts
af. G
a na
300
met
er re
chtd
oor (
dood
lope
nde
weg
), d
an n
a 40
met
er li
nksa
f het
fiet
spad
op.
5G
rien
d Ga
at u
via
de
dood
lope
nde
weg
rech
tdoo
r, da
n ko
mt u
bij
de
jach
thav
en. A
an h
et e
inde
van
de
weg
kun
t u d
e fie
ts n
eerz
ette
n vo
or e
en w
ande
ling
door
de
Ridd
erke
rkse
Grie
nd. H
et is
een
van
de
laat
ste
getij
deng
riend
en v
an N
eder
land
. Vro
eger
wer
den
de
wilg
en e
n es
sen
om d
e dr
ie ja
ar g
esno
eid,
waa
rna
de ta
kken
w
erde
n ge
brui
kt v
oor m
ande
n, p
alin
gfui
ken,
bon
enst
aken
of
zinks
tukk
en v
oor d
ijken
. Toe
n de
vra
ag n
aar w
ilgen
takk
en a
fnam
,
Wel
kom
op
het
eila
nd IJ
ssel
mon
de
Lang
s de
riv
iere
n ro
nd h
et e
iland
IJss
elm
onde
kom
t nog
zel
dzam
e ge
tijde
nnat
uur
voor
.
Tijd
ens
deze
fiet
srou
te p
asse
ert u
ond
er m
eer
Nat
uure
iland
Sop
hiap
olde
r en
de
Crez
éepo
lder
,
waa
r ni
euw
e, b
ijzon
dere
nat
uur
onts
taat
doo
r
het h
erst
elle
n va
n de
toes
troo
m v
an
rivi
erw
ater
.
Rout
ebes
chrij
ving
Star
t bij
fiets
knoo
ppun
t bi
j de
park
eerp
laat
s va
n re
crea
tie-
gebi
ed O
ude
Maa
s te
n zu
iden
van
Bar
endr
echt
. Fie
ts ri
chtin
g Zw
ijndr
echt
, naa
r kno
oppu
nt
.
1G
etij
denr
ivie
rDe
Oud
e M
aas
is e
en v
an d
e w
eini
ge g
etijd
enriv
iere
n in
Ned
erla
nd.
De ri
vier
sta
at v
ia d
e Ni
euw
e W
ater
weg
in o
pen
verb
indi
ng m
et d
e ze
e, w
aard
oor h
et v
ersc
hil t
usse
n eb
en
vloe
d hi
er k
an o
plop
en to
t ee
n m
eter
. Tw
ee k
eer p
er d
ag o
vers
troom
t de
smal
le s
trook
nat
uur
lang
s de
oev
er. W
ilgen
doe
n he
t goe
d bi
j dez
e w
isse
lend
e om
stan
digh
eden
, maa
r ook
and
ere
soor
ten
prof
itere
n va
n he
t w
ater
. Zoa
ls d
e ze
ldza
me
spin
dotte
r, di
e in
het
voo
rjaar
uitb
undi
g bl
oeit
met
doo
ierg
ele
bloe
men
. Na
de b
loei
mak
en d
e st
enge
ls,
met
daa
raan
kle
ine
wor
tels
, zic
h lo
s va
n de
moe
derp
lant
. Met
ho
ogw
ater
drij
ven
de s
tekj
es w
eg, t
ot z
e m
et la
agw
ater
erg
ens
in
de m
odde
r blij
ven
stek
en.
Verv
olg
de ro
ute
naar
,
en
. Fie
ts ri
chtin
g e
n ga
bi
j eer
ste
split
sing
rech
ts d
e di
jk o
p.
2N
atuu
reil
and
Soph
iapo
lder
Mid
den
in d
e riv
ier d
e No
ord
ligt N
atuu
reila
nd S
ophi
apol
der.
Vroe
ger l
iepe
n hi
er k
oeie
n. N
u on
twik
kelt
het z
ich
tot e
en w
aar-
devo
l zoe
twat
erge
tijde
ngeb
ied
met
kre
ken,
slik
plat
en e
n rie
t- en
bi
ezen
veld
en. H
et is
ond
er m
eer n
atuu
rcom
pens
atie
voo
r de
Betu
wes
poor
lijn,
die
op
zo'n
25
met
er d
iept
e on
der h
et e
iland
EENMALIG 10,- 25,- 50,-
JAARLIJKS (minimaal 20,-) en ik ontvang als beschermer ieder
kwartaal het tijdschrift Zuid-Hollands Landschap
Ik steun de natuur in mijn omgeving en geef hiermee toestemming het hiernaast genoemde bedrag automatisch af te schrijven van mijn rekening:
Naam en voorletters
Adres
Postcode en woonplaats
Telefoonnummer Geboortedatum – –
JA, ik blijf ook graag per e-mail op de hoogte van de resultaten van het Zuid-Hollands Landschap.
Rekeningnummer
Datum – –
Handtekening
m v
ik steun de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap en maak het mogelijk de natuur te beschermen. Ik geef:JA,
1/20
12
Alleen samen kunnen we de natuur in uw buurt beschermen
Zuid-Holland is met ruim 3,5 miljoen inwoners de meest dichtbevolkte provincievan Nederland. Wat er aan rust, ruimte, natuur en cultuur is, moeten we dan ookkoesteren. Het eeuwenoude Landgoed Nieuw Leeuwenhorst is zo’n gebied.
Helpt u mee?Er moet veel gebeuren om het Landgoed Nieuw Leeuwenhorst in volle glorie teherstellen. De plannen zijn er. Onze medewerkers en vrijwilligers zijn er klaarvoor. Nu nog voldoende geld inzamelen om echt aan de slag te kunnen. Steun onze plannen voor dit speciale project en kijk op:
Ò WWW.BELEEFLEEUWENHORST.NL
Mede mogelijk gemaakt door:
BELEEF LANDGOED NIEUW LEEUWENHORST Ook in dichtbevolkt Zuid-Holland is de natuur dichtbij
BELEEF LANDGOED NIEUW LEEUWENHORSTOok in dichtbevolkt Zuid-Holland is de natuur dichtbij
BELEEF LANDGOED NIEUW LEEUWENHORST Ook in dichtbevolkt Zuid-Holland is de natuur dichtbij
ZHL adv A5.indd 1 10-04-12 09:17
Stichting Het Zuid-Hollands Landschapt.a.v. de BeschermersadministratieAntwoordnummer 6463000 WB ROTTERDAM
3000WB646
postzegel graag, hoeft niet
Stichting Het Zuid-Hollands Landschapt.a.v. de BeschermersadministratieAntwoordnummer 6463000 WB ROTTERDAM
3000WB646
postzegel graag, hoeft niet
Stichting Het Zuid-Hollands Landschapt.a.v. de BeschermersadministratieAntwoordnummer 6463000 WB ROTTERDAM
3000WB646
postzegel graag, hoeft niet
3000WB646
Open Monumentendag wordt op het landgoed van Kasteel Keukenhof een dag vol belevenissen, met allerlei activiteiten: rondleidingen door het kasteel, geo-cache routes door het Keukenhofbosch, maar ook demonstraties met ganzen,
schapen, roofvogels en paarden, of meehelpen in het bos. Altijd al de handen uit de mouwen willen steken voor de natuur? Op 8 september kan het!
Geniet ook van prachtige voorstellingen met muziek en historie: Willem van Oranje komt langs, misschien ook Hugo de Groot. De film ‘Buitenhuizen’ wordt vertoond, en voor liefhebbers van natuur en landschap zijn er workshops. 8 september gebeurt het!
GRATIS
geocache
schapenhoeden
markt
rondleidingen
ganzenhoeden
meehelpen
GROEN ERFGOEDGROEN ERFGOEDGROEN ERFGOED
beleef je
trekpaarddemonstratie
www.groenerfgoed.nu
de poorten
zijn geopend
van 10 tot 17 uur
8 september 2012
Doe mee! Ruim 20 activiteiten
Advertentie_ZHL_120404.indd 1 10-04-2012 22:15:16
uw Vraag !Wordendonatiesjuistbesteed?Wie betaalt de inrichting van de Zandmotor en de Van Dixhoorn Driehoek?
AntwoordHet Zuid-Hollands Landschap besteedt geen geld van beschermers aan aanleg, inrichting en beheer van de Zandmotor en de van Dixhoorn Driehoek. Voor beide gebieden zijn contracten gemaakt met andere partijen die volledig kostendekkend zijn. De kosten voor aanleg, inrichting en 5 jaar beheer van de Zandmotor zijn volledig gedekt uit het budget voor kustveiligheid van het Rijk en de provincie Zuid-Holland. Het beheer gedurende 5 jaar van de zandmotor bestaat uit o.a. natuurmonitoring en toezicht. De kosten voor aanleg, inrichting en 30 jaar beheer van de Dixhoorn Driehoek zijn volledig gedekt door Rotterdam (Project Mainport Rotterdam), Provincie Zuid-Holland en het Havenbedrijf Rotterdam (bedrijfsleven). Het beheer bestaat uit o.a. toezicht, inzetten van grote grazers (koeien en paarden), verwijderen van struweel, maaien en natuurmonitoring.
naTionale PoSTcode loTerij STeunT naTuur en landScHaPDe 12 provinciale Landschappen zijn enorm verheugd met de ruim elf miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij. Dit bedrag werd bekend gemaakt tijdens het Goed Geld Gala op 9 februari jl., de jaarlijkse bijeenkomst met alle goede doelen van de loterij.
Sigrid van Aken, managing director Nationale Postcode Loterij reikt de cheque uit aan Hank Bartelink directeur De12Landschappen.
aankondiging Vergadering van Beschermers 2012
Op zaterdag 8 september organi-seert het Zuid-Hollands Landschap de jaarlijkse Vergadering van Beschermers. Tijdens deze vergade-ring is er aandacht voor het beleid en werk van de stichting en wordt er een nieuw bestuurslid gekozen. In het volgende nummer van ons tijdschrift treft u de definitieve uitnodiging aan en informeren wij u over de voordracht van het bestuur voor invulling van de bestuursvaca-ture. Beschermers hebben dan nog de gelegenheid om een voordracht te doen voor een tegenkandidaat. Deze voordracht dient ondertekend te worden door ten minste 25 bescher-mers en ten minste vijf werkdagen voor de Vergadering van Bescher-mers plaats te vinden. Aanmelding voor de vergadering kan te zijner tijd via onze website. Deelname is gratis.
nachtstrandwandelingVan 16 op 17 juni vindt in Hoek van Holland de 37e Nachtstrandwandeling plaats. Doe ook mee met deze fraaie wandeling van circa 20 kilometer en geef je op. Beschermers krijgen bij de (voor)inschrijving een korting van € 0,50. Kijk voor aanmelden en startlocatie opwww.nachtstrandwandeling.nl
Bos & Burcht FairHet Zuid-Hollands Landschap is ook dit jaar weer vertegenwoordigd bij de Bos en Burchtfair in Oostvoorne op zaterdag 26 mei. Een echte tuinfair met de nadruk op tuin- planten en ‘Groen Leven’. Een gezellig tuinevenement dat inmiddels bekendheid geniet in binnen en buitenland. Op Landgoed Mildenburg en rondom de historische Burcht staan ruim 100 exposanten. Kom langs en bezoek ook de speciale stand van het Zuid-Hollands Landschap. Houd de website in de gaten www.bosenburchtfair.nl
naT
uu
rage
nda
dagje uit!26 mei Regiodag Landgoed
Mildenburg2 juni Schapenfair bij Beheerboerderij
aan Schaapjeszijde in Ouderkerk aan den IJssel.
Open dag in Natuureiland Sophiapolder in rivier De Noord
bij Hendrik-Ido-Ambacht. Zie programma en datum op www.zhl.nl
8 september GROEN ERFGOED. De drie provinciale partners, Stichting Het Zuid-Hollands Landschap, Landschapbeheer Zuid-Holland en Erfgoedhuis Zuid-Holland nodigen u uit bij Kasteel Keukenhof in Lisse.
Kijk voor nog meer dagjes-uit, excursies, tentoonstellingen en workshops op www.zhl.nl/natuuragenda
Roy
Beus
ker
Stoere natuurbeleving De Oude Maas is een ware parel
als het gaat om getijdennatuur.
Twee keer per dag speelt eb en
vloed hier een prominente rol. Deze
getijdendynamiek heeft een enorme
invloed op het landschap.
Beleef dit eeuwenoude laaglandoerwoud vanuit een
ander perspectief: per kano. Onder
begeleiding van een gids worden
kano-excursies georganiseerd, mét
of zonder horeca-arrangement.
Kijk op www.zhl.nl/natuuragenda
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012 9
EEN LANGE GESCHIEDENISLandgoed Nieuw Leeuwenhorst ligt op de strandwal tussen Noordwijk en Noordwijkerhout - op een plek met een lange geschiedenis. De prediker Willibrord stichtte hier rond het jaar 700 een kerkje en in 1261 werd
hier de Abdij van Leeuwenhorst gesticht. Daar dankt het prachtige gebied dan ook nog steeds haar naam aan. De Abdij werd verwoest in de Tachtigjarige Oorlog en maakte plaats voor een ´buitenplaats’, de eerste in een lange reeks. Van de
laatste, het tussen 1880 en 1882 gebouwde landhuis Leeuwenhorst, resteert alleen het mooie koetshuis - een gebouw met prachtige paarden-hoofden op de gevel. In de Tweede Wereldoorlog hebben de Duitsers het bijbehorende landhuis helaas gesloopt. Ze veranderden de vijvers in een antitankgracht en kapten de meeste bomen om een vrij schoots-veld te houden. Toch is ook nog veel behouden. Het bos is er nog steeds en bestaat deels uit eikenhakhout. En ook de grote, uit de achttiende eeuw stammende moestuin is nog steeds te bewonderen. Het gebied ademt al met al een sfeer van grandeur. Een sfeer die het Zuid-
Hollands Landschap nu verder wil terugbrengen, zodat er nóg meer valt te genieten op deze speciale groene plek midden in de dichtbevolkte provincie.
VEEL TE ZIEN EN TE BELEVENHet landgoed is erg geliefd. Je treft er wandelaars met hun hond, camera of vogelkijker. Rondom het landgoed loopt de Konijnenroute – een mooie, drie kilometer lange wandelroute. Ook grootouders met kleinkinderen genieten er volop van het frisse groen dat in de lente een indrukwekkend contrast vormt met de omringende bollenvelden. Toen het Zuid-Hollands Landschap het terrein in 1953 in beheer kreeg, werden lig- en speelweiden aangelegd en werden jonge eiken aangeplant, die onder invloed van de zeewind grillige vormen hebben gekregen. Hier en daar staan ook plukjes Corsicaanse dennen, her-kenbaar aan hun grijzige stammen.
“Die weitjes zijn nu mooie bloem-rijke schraallandjes geworden, met veel orchideeën”, vertelt regiohoofd Maarten van der Valk van het Zuid-Hollands Landschap. “Om het gras in te korten kwam afgelopen jaar een schaapskudde met herder langs. De oude boomgaard, is opnieuw in-geplant met historische fruitrassen. Vorige herfst hadden we zoveel oogst dat onze vrijwilligers er compote
van hebben gemaakt die tijdens de Boswachtersdag is verkocht!”
ENTHOUSIASTE VRIJWILLIGERSOp het landgoed is een zeven man sterke vrijwilligersgroep elke donder-dag in touw. ’s Zomers komen ook deelnemers aan landgoedkampen een handje helpen. Zij maakten twee jaar geleden een fraai vogel-kijkscherm met stormhout van het naburige landgoed Huys te War-mont. Vanachter het scherm kun je nu kuifeendjes en krakeenden be-kijken en, met een beetje geluk, ook de ijsvogel bespieden. ’s Winters zit de vijver vol smienten, kuifeenden, tafeleenden en krakeenden. En op het landgoed broeden ook de groene specht en de nachtegaal.
PLANNEN VOOR VERDERE VERBETERINGHet Zuid-Hollands Landschap lan-ceert een plan om het landgoed nog meer allure terug te geven. De reden
is vooral natuur- en cultuurbehoud. Zuid-Holland is de dichtstbevolkte provincie van Nederland. Groen en natuur moet er dan ook gekoesterd worden, zeker als het zo speciaal is als Landgoed Nieuw Leeuwenhorst. Nu ingrijpen, betekent dat ook toekomstige generaties een toe-vluchtsoord vol rust, ruimte, natuur en cultuur hebben – in het midden van de verder zo drukke provincie.
Voor het gevoel zo ver weg van alles, maar eigenlijk zo dichtbij!. “We wil-len de oorspronkelijke beuken- en eikenlanen weer open maken en historische zichtlijnen herstellen, zodat de dieptewerking die past in de originele Engelse landschapsstijl weer terugkomt,” vertelt Maarten. Ook de vijver is aan een opknap-beurt toe. Door de oevers schoon te maken, ontstaat straks weer een mooie spiegelvijver.”
BELEEF LANDGOED LEEUWENHORSTTerwijl Maarten zijn plannen toe-licht, volgen we een slingerpad langs een zanderige oude stuifwal. Her en der staan knoestige oude eiken. Het bos is in voorjaarsstemming. Mezen en vinken fl uiten tussen de takken. In de verte roffelt een grote bonte specht. In de avondschemering ko-men damherten stilletjes uit de vij-vers drinken en jagen de vleermuizen boven het water, óók de bijzondere grootoorvleermuis die in oude bomen en bunkers huist. “We gaan nieuwe vleermuiskasten plaatsen, vooral als zomerverblijf”, vertelt Maarten. Onze vrijwilligers gaan deze zelf maken. Zo proberen we de kosten te beper-ken, want alle verbeteringen kosten bij elkaar erg veel geld.”
Marion de Boojournalist
Nieuw Leeuwenhorst is een even prachtig als uniek landgoed - met een lange cultuurhistorie. Het Zuid-Hollands Landschap heeft ambitieuze plannen om dit historische erfgoed weer in volle glorie te laten schitteren. Belangrijk, want juist in het dichtbevolkte Zuid-Holland moeten we zuinig zijn op de zo schaarse natuur. Het is hoog tijd de échte grandeur van dit prachtige landgoed te herstellen. En het mooie is: U kunt eraan meehelpen!
UW STEUN IS HARD NODIGHelpt u mee Landgoed NieuwLeeuwenhorst te herstellen?Volg de plannen en meldt u aanvoor de nieuwsbrief. Kijk opwww.beleefl eeuwenhorst.nl
Een nieuwe lente voor Landgoed Leeuwenhorst
BELEEF LANDGOED LEEUWENHORST
10 11
MAARTEN VAN DER VALK LICHT DE PROJECTPLANNEN TOE
FOTO
: M
AR
ION
DE
BO
O
1879
ZHL magazine spread.indd 1-2 10-04-12 13:37
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 201210
EEN LANGE GESCHIEDENISLandgoed Nieuw Leeuwenhorst ligt op de strandwal tussen Noordwijk en Noordwijkerhout - op een plek met een lange geschiedenis. De prediker Willibrord stichtte hier rond het jaar 700 een kerkje en in 1261 werd
hier de Abdij van Leeuwenhorst gesticht. Daar dankt het prachtige gebied dan ook nog steeds haar naam aan. De Abdij werd verwoest in de Tachtigjarige Oorlog en maakte plaats voor een ´buitenplaats’, de eerste in een lange reeks. Van de
laatste, het tussen 1880 en 1882 gebouwde landhuis Leeuwenhorst, resteert alleen het mooie koetshuis - een gebouw met prachtige paarden-hoofden op de gevel. In de Tweede Wereldoorlog hebben de Duitsers het bijbehorende landhuis helaas gesloopt. Ze veranderden de vijvers in een antitankgracht en kapten de meeste bomen om een vrij schoots-veld te houden. Toch is ook nog veel behouden. Het bos is er nog steeds en bestaat deels uit eikenhakhout. En ook de grote, uit de achttiende eeuw stammende moestuin is nog steeds te bewonderen. Het gebied ademt al met al een sfeer van grandeur. Een sfeer die het Zuid-
Hollands Landschap nu verder wil terugbrengen, zodat er nóg meer valt te genieten op deze speciale groene plek midden in de dichtbevolkte provincie.
VEEL TE ZIEN EN TE BELEVENHet landgoed is erg geliefd. Je treft er wandelaars met hun hond, camera of vogelkijker. Rondom het landgoed loopt de Konijnenroute – een mooie, drie kilometer lange wandelroute. Ook grootouders met kleinkinderen genieten er volop van het frisse groen dat in de lente een indrukwekkend contrast vormt met de omringende bollenvelden. Toen het Zuid-Hollands Landschap het terrein in 1953 in beheer kreeg, werden lig- en speelweiden aangelegd en werden jonge eiken aangeplant, die onder invloed van de zeewind grillige vormen hebben gekregen. Hier en daar staan ook plukjes Corsicaanse dennen, her-kenbaar aan hun grijzige stammen.
“Die weitjes zijn nu mooie bloem-rijke schraallandjes geworden, met veel orchideeën”, vertelt regiohoofd Maarten van der Valk van het Zuid-Hollands Landschap. “Om het gras in te korten kwam afgelopen jaar een schaapskudde met herder langs. De oude boomgaard, is opnieuw in-geplant met historische fruitrassen. Vorige herfst hadden we zoveel oogst dat onze vrijwilligers er compote
van hebben gemaakt die tijdens de Boswachtersdag is verkocht!”
ENTHOUSIASTE VRIJWILLIGERSOp het landgoed is een zeven man sterke vrijwilligersgroep elke donder-dag in touw. ’s Zomers komen ook deelnemers aan landgoedkampen een handje helpen. Zij maakten twee jaar geleden een fraai vogel-kijkscherm met stormhout van het naburige landgoed Huys te War-mont. Vanachter het scherm kun je nu kuifeendjes en krakeenden be-kijken en, met een beetje geluk, ook de ijsvogel bespieden. ’s Winters zit de vijver vol smienten, kuifeenden, tafeleenden en krakeenden. En op het landgoed broeden ook de groene specht en de nachtegaal.
PLANNEN VOOR VERDERE VERBETERINGHet Zuid-Hollands Landschap lan-ceert een plan om het landgoed nog meer allure terug te geven. De reden
is vooral natuur- en cultuurbehoud. Zuid-Holland is de dichtstbevolkte provincie van Nederland. Groen en natuur moet er dan ook gekoesterd worden, zeker als het zo speciaal is als Landgoed Nieuw Leeuwenhorst. Nu ingrijpen, betekent dat ook toekomstige generaties een toe-vluchtsoord vol rust, ruimte, natuur en cultuur hebben – in het midden van de verder zo drukke provincie.
Voor het gevoel zo ver weg van alles, maar eigenlijk zo dichtbij!. “We wil-len de oorspronkelijke beuken- en eikenlanen weer open maken en historische zichtlijnen herstellen, zodat de dieptewerking die past in de originele Engelse landschapsstijl weer terugkomt,” vertelt Maarten. Ook de vijver is aan een opknap-beurt toe. Door de oevers schoon te maken, ontstaat straks weer een mooie spiegelvijver.”
BELEEF LANDGOED LEEUWENHORSTTerwijl Maarten zijn plannen toe-licht, volgen we een slingerpad langs een zanderige oude stuifwal. Her en der staan knoestige oude eiken. Het bos is in voorjaarsstemming. Mezen en vinken fl uiten tussen de takken. In de verte roffelt een grote bonte specht. In de avondschemering ko-men damherten stilletjes uit de vij-vers drinken en jagen de vleermuizen boven het water, óók de bijzondere grootoorvleermuis die in oude bomen en bunkers huist. “We gaan nieuwe vleermuiskasten plaatsen, vooral als zomerverblijf”, vertelt Maarten. Onze vrijwilligers gaan deze zelf maken. Zo proberen we de kosten te beper-ken, want alle verbeteringen kosten bij elkaar erg veel geld.”
Marion de Boojournalist
Nieuw Leeuwenhorst is een even prachtig als uniek landgoed - met een lange cultuurhistorie. Het Zuid-Hollands Landschap heeft ambitieuze plannen om dit historische erfgoed weer in volle glorie te laten schitteren. Belangrijk, want juist in het dichtbevolkte Zuid-Holland moeten we zuinig zijn op de zo schaarse natuur. Het is hoog tijd de échte grandeur van dit prachtige landgoed te herstellen. En het mooie is: U kunt eraan meehelpen!
UW STEUN IS HARD NODIGHelpt u mee Landgoed NieuwLeeuwenhorst te herstellen?Volg de plannen en meldt u aanvoor de nieuwsbrief. Kijk opwww.beleefl eeuwenhorst.nl
Een nieuwe lente voor Landgoed Leeuwenhorst
BELEEF LANDGOED LEEUWENHORST
10 11
MAARTEN VAN DER VALK LICHT DE PROJECTPLANNEN TOE
FOTO
: M
AR
ION
DE
BO
O
1879
ZHL magazine spread.indd 1-2 10-04-12 13:37
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012 11
Opening nieuwe paardenstal
Op woensdagmiddag 16 mei opent Dunea op feestelijke wijze de deuren van de nieuwe paardenstal in de vallei Meijendel.
Door de plannen van Dunea om een groter bezoekerscentrum in de oude paardenstal te creëren, moest er wel eerst vervangende
huisvesting komen voor de paarden. Dat heeft Dunea kunnen doen dankzij een subsidie van het Fonds Groen Haaglanden. Het Delftse architectenbureau Fokkema & Partners maakte het ont-werp; aannemer Schakel en Schale tekende voor de bouw.
Welkom!Op 16 mei overhandigen Marcel Houtzager, regiobestuurder ruimte van Fonds Groen Haaglanden, en de Wassenaarse wethou-der Henk de Greef de sleutel van de nieuwe paardenstal aan de toekomstige gebruikers en de beheerder. U bent om 16.00 uur van harte welkom om bij deze feestelijke opening aanwezig te zijn.
DagstallingDe nieuwe stal biedt plaats aan twintig paarden. Iedere ruiter met paard die even wil genieten van een kopje koffie of een bezoek wil brengen aan het bezoekerscentrum, kan zijn paard in de dagstalling neerzetten. Er zijn afgezonderde plekken beschikbaar én stallings-plaatsen waar het publiek de paarden kan zien en aanraken.
Een van de geliefde zomergasten in onze duinen is de nachtegaal. Na overwintering in het verre zuiden komt deze vogelsoort naar Meijendel en Berkheide om er te broeden. De nachtegaal is een onopval-lende vogel die zich veelal verscholen houdt in de begroeiing van het duin. En dan het liefst op de plekken met meidoornstruwelen en brandnetels. U ziet ‘m niet, maar u hoort ‘m des te beter. De nachtegaal is immers beroemd om zijn gezang. Wilt u de natuurlijke melodie beluisteren? Het lied van de nachtegaal is van april tot diep in de zomer te horen in Meijendel en Berkheide: overdag, in de schemer én ’s nachts.
Dunea stelt een keer per jaar de Kikkervalleien in duingebied Meijendel open voor publiek. Normaal is dit gebied afgesloten, maar op zondag 24 juni van 11.00 uur tot 15.00 uur kan iedereen de valleien bezichtigen. Zie met eigen ogen hoe het duin zich heeft ontwikkeld na het natuurherstel-project eind jaren negentig.
Vochtige duinvalleienDe vochtige duinvalleien liggen in het buitenduin. De grondwaterstand in die gebieden is heel wisselend en de kwaliteit van het water is bijzonder goed.
Het is de kraamkamer van het duin als het gaat om amfibieën zoals de rugstreeppad, boomkik-ker en kamsalamander. Karakte-ristieke duinvogelsoorten als de graspieper, roodborsttapuit en tapuit komen er weer voor. En niet te vergeten zeldzame libel-len, vlinder- en keversoorten.
Kaalslag of natuurontwikkeling?Dunea is het afgelopen jaar druk bezig geweest om ook de natuur in de Helmduinen, het gebied naast de Kikkervalleien, te optimaliseren. Wat nu nog op een kaalslag lijkt, wordt straks net zo mooi als de Kikkervalleien. Ook hier hoopt Dunea weer parnassia en verschillende orchideeën terug te krijgen. Op verzoek kunnen experts van Dunea u tijdens de open dag meer vertellen en laten zien over de werkzaamheden in dit duingebied. Open dagOp 24 juni kunt u genieten van een dynamisch en puur landschap. Tijdens de open dag vindt u uw weg langs een uitgezette wandelroute met informatiebordjes. Let op: het terrein is niet begaanbaar voor rolstoelen of kinderwagens. Honden zijn niet toegestaan. Meer informatie vindt u op www.dunea.nl.
Bijzonder duingebied één dag open voor publiek
Kom naar de Kikkervalleien
Soort in beeld
De nachtegaal
DUNEA - spread Zuid-Hollands Lan1 1 03-04-2012 15:42:23
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 20121212
Colofon
Deze spread is een uitgave van Dunea. Tekst: Ruud Nelemans, Bart van Engeldorp Gastelaars, Hans Lucas, Sandra
Zittersteijn en Margreet Ruysbroek (eindredactie). Foto’s en illustraties: Dunea Beeldbank, Adrie Kloos, Leo Loijenga,
Bart van Engeldorp Gastelaars, Sandra Zittersteijn. Vormgeving: T2 Ontwerp, Den Haag
Dunea
Postbus 756
2270 AT Zoetermeer
www.dunea.nl | 088 347 47 47
Ook een glaasje?
Op donderdag 22 maart, Wereld Water-dag, is de eerste openbare Dunea-tap-kraan in Wassenaar in gebruik genomen. Wethouder Fred Sanders, raadslid Antoon Claassen en algemeen directeur Piet Jonker van Dunea tapten in bijzijn van veel belanghebbenden een glaasje water. De eerste van in totaal drie openbare
Ook in 2012 nemen collega’s van Dunea u graag mee de duinen in.
VrijDag 1 juni 20.30 uur: Nachtegalenzang Meijendel
DOnDerDag 7 juni 20.00 uur: Bijzondere vogels kijken langs de plassen Meijendel
VrijDag 8 juni 20:00 uur Avondwandeling door Meijendel
ZaterDag 9 juni 09.00 uur: Zwerftocht door Meijendel
VrijDag 15 juni 22.00 uur: Meijendel tussen schemer en middernacht
ZaterDag 16 juni 09.30 uur: Bloeiers langs de waterkant (Meijendel)
ZaterDag 30 juni09.30 uur: Grazers in het duin (Meijendel)
Bijzondere excursiesZwerftocht door Meijendel is een ruim drie uur durende zwerftocht op zaterdag 9 juni. U komt op plekken die normaal niet toegankelijk zijn voor het publiek. Deze excursie is inclusief knapzak met eten en drinken.
Kinderen tot 12 jaar betalen € 3, volwassenen € 5. De zwerftocht kost € 17,50 en moet vooraf worden betaald. Voor alle excursies geldt: trek makke-lijke schoenen aan. Het terrein is niet begaanbaar voor rolstoelen of kinder-wagens. Honden zijn niet toegestaan.
Kijk voor meer informatie op www.dunea.nl of vraag ernaar bij ons bezoekerscentrum, telefoon (070) 511 7276.
In Solleveld grazen grazen dertien fjorden- paarden, drie Galloway-runderen en een twintigtal Drentse heideschapen. Eind vorig jaar zijn enkele nieuwe schapen geplaatst. Zij zorgden voor een grote ver-rassing. Voordat deze heideschapen naar Solleveld kwamen, hadden ze namelijk korte tijd gezelschap gehad van twee jeug-dige rammen. De kans dat deze rammetjes al vruchtbaar waren, werd miniem geacht. Dat bleek een vergissing. Want in de
vroege ochtend van dinsdag 6 maart troffen de duinwachters van Dunea tijdens de dagelijkse con-troleronde een pasgeboren lam tussen de ooien.
Pril geluk
Moeder en kind maken het prima!
tapkranen is geplaatst op het pleintje Kerkstraat/Langstraat te Wassenaar.
BronwaterflessenvrijRaadslid Antoon Claassen wond er bij de ingebruikname geen doekjes om: “Mensen kunnen nu in ons dorp gewoon hun flesje vullen. Echter, ik leg de lat hoger”, zei hij. “Ik verwacht dat ondernemers kraanwater gaan schenken in plaats van bronwater en dat de burger naar kraanwater gaat vragen in de horeca. Ik verwacht dat inwoners van Wassenaar almaar minder flessen-water gaan kopen omdat ons uitstekende drinkwater duurzaam wordt gemaakt, spotgoedkoop is, van topkwaliteit en altijd beschikbaar. Zo wil ik toewerken naar een bronwaterflessenvrije gemeente.”
Dunea is met meer gemeenten in gesprek over de plaatsing van openbare tapkranen, waaronder plaatsing in natuurgebieden, waar recreant en Dunea elkaar ontmoeten.
Op pad met Dunea
DUNEA - spread Zuid-Hollands Lan2 2 03-04-2012 15:42:41
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012 13
Flora
Hoe komen planten toch aan hun namen? Neem nou zilverschoon: goudgele bloemen tussen frisgroene bladeren. Pas als je je bukt zie je de zilveren bladrandjes, en als je een blad omdraait, de onderkant, witgrijs behaard, hoewel, dat moet ik toegeven, met zilverachtige glans; met wat geluk is ook de bovenkant zilverig. In andere provincies, Groningen, Friesland, Noord-Holland, heet de plant gewoonweg ... blik! Maar zilverschoon is er niet minder schoon, en haar naam er niet minder romantisch om.
ZilVerZilverschoon is heel gewoon en daarom overal te bewonderen, juist ook in steden, dorpen, langs paden en wegen, op plekken waar gerommeld is. Gestoord, noemen biologen zulke groeiplaatsen. In de natuur is zilverschoon ook beperkt tot storingsmilieus, bijvoorbeeld langs rivieren met wisselende waterstanden, en langs de kust in overgangszones tussen zoet en zout. Door de
dichte beharing – ook haar stengels en bloemstelen zijn behaard – kan zilverschoon goed tegen uitdroging en tegen zout, dat eveneens een uitdrogend effect heeft. En met haar roodachtige, kruipende stengels komt ze letterlijk en figuurlijk een heel eind. Zilverschoon lijkt veel op een boterbloem maar hoort, net als de aardbei, bij de rozenfamilie: ze is zogezegd een roos met een zilveren randje.
goudIn Nederland staat de soort symbool voor een trend: het in naam bewaren van ons natuurerfgoed – hoeveel straten in Vinex-wijken heten er niet Zilverschoon? – en intussen aan alle kanten proberen te bezuinigen op diezelfde natuur. Het enige schoon dat dan rest is zilverschoon. Hier wordt zwijgen zilver, en spreken goud!
Hanneke den Held
EEN IJZERSTERKE SCHONE ...
ZilVerScHoon Zilverschoon, een sprekende plant,
met gouden bloemen, zwijgendmaar net zo sprekend.
Gé Hartgespan (2012)
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 201214
Davi
n Ch
apm
an
SPonSornieuws
nieuwe VriendRietdekkersbedrijf C. van Vliet V.O.F. sponsort voor de komende drie jaar het onderhoud van het dak van het huisje bij Eendenkooi de Zouwe. Een rieten dak is slijtage gevoelig. Door bijvoorbeeld een dichte mos- en algenlaag verrot het riet sneller. Regelmatig onderhoud is dan ook nodig om het riet in goede conditie te houden. Het Zuid-Hollands Landschap is blij met de sponsoring van Rietdekkersbedrijf C. van Vliet V.O.F., want hiermee blijft de cultuurhistorie van het kooihuisje behouden.
De belastingdienst heeft het Zuid-Hollands Landschap aangewezen als Algemeen Nut Beogende Instelling. De stichting heeft ook het CBF keurmerk. Kijk op www.belastingdienst.nl/giften of www.cbf.nl
giFTen en donaTieS
Het Zuid-Hollands landschap ontvangt veel spontane giften in de vorm van een hogere betaling van de jaarlijkse bijdrage. U kunt bijvoorbeeld ook bij verjaar-dags- of jubileumfeestjes aan uw gasten vragen een donatie te doen aan het Zuid-Hollands landschap. Wij beschouwen deze initiatieven als grote blijk van waardering voor ons werk. Extra aandacht geven we aan:
€ €10,= T.J.J. Stok, adoptie perenberceau via www.landschapsveiling.nl€ €37,50 Dhr. P. Senders, gift€ €50,= J.N. Wingbermuhle, verjaardagsgeld€ €50,= Memo2 b.v., gift€ €58,33 Dhr. N.C. Hoenderkamp, gift€ €125,= vA-Natuurproducties, donatie uit verkoop DVD Streekparels deel 1 De Zouweboezem€ €150,= Mw. G. Veenbaas, gift€ €200,= anonieme gift€ €200,= Dhr. en Mw. Bosman-Smit, gift€ €250,= Dhr. F.A.M. Higler, gift€ €250,= Mw. C.P. Bon, gift€ €283,= S.E.R., donatie€ €450,= Mw. M. Witte-Jansse, gift t.b.v. parkbank Ockenburgh€ €750,= J.J. Stoffer, gift€ €800,= Stichting Houtzaagmolen Weltevreden, schenking t.b.v. restauratie molen no. 6, Haastrecht€ €1.650,= Donatie i.v.m. opheffing Stichting BuitenBedrijf Zuid-Holland€ €2.000,= Dhr. W.A. Janssen, legaat€ €2.400,= Mw. K. van Oord-Damminga, gift€ €3.000,= Historische Vereniging Westelijk Voorne, donatie t.b.v. renovatie parkeerplaats Tenellaplas€ €4.000,= Mw. J.S.C. de Zeeuw, gift€ €4.538,= Mw. D. van Vliet-Veen, legaat€ €8.483,= Mw. J.M.M. Heijgen, nalatenschap€ €15.000,= J.A. Jeronimus van ’t Hof, legaat€ €15.000,= Donatie t.b.v. uitvoering project Recreatieve voorzieningen regio Eilanden
alle gulle geVerS HarTelijK BedanKT!
BedrijVen VriendenneTwerK Zuid-HollandS landScHaP:Vrienden
AKZO Nobel BP Raffinaderij Rotterdam dS+V Gemeente Rotterdam Ertsoverslagbedrijf Europoort C.V. Europe Container Terminals (ECT) Gemeente Noordwijk Gemeente Westland Gemeente Westvoorne HD Projectrealisatie Rietdekkersbedrijf C. van Vliet V.O.F. Shell
STrucTurele STeun onTVangT HeT Zuid-HollandS landScHaP Van:
Provincie Zuid-Holland Nationale Postcode Loterij
naTuur BeScHerMen doe je nieT alleen!Voor meer informatie kunt u contact opne-men met Marie-Louise Govers, medewerker Communicatie en Fondsenwerving, (010) 272 22 34 of [email protected].
KieViTSBloeMen oP SijgHKade in BloeiDankzij de extra giften van u als Beschermer – uit 2010 – is de Sijghkade veilig gesteld. De wilde kievitsbloemen stonden begin april in volle bloei. Rolf van Beek van het Zuid-Hollands Landschap telde 52 exemplaren! Een mooie score, want vorig jaar bleef de teller steken op 37 bloeiende kievitsbloemen.
Handen uiT de MouwendagOp 11 februari hebben medewerkers van Debuco Advies met een aantal relaties flink de handen uit de mouwen gestoken. Onder leiding van de boswachter is een groot perceel in Noordwijk weer toegan-kelijk maken voor het publiek. Het Zuid-Hollands Landschap bedankt de heren voor het harde werk en vrijwillige inzet op deze koude dag!
Zuid-Hollands Landschap • 2 • 2012 15
Davi
n Ch
apm
an
Idde
Lam
mer
s
lekker langs de lekWie tegenwoordig over de Lekdijk van Lexmond naar Ameide rijdt, komt oren en ogen tekort. Zeker natuurliefheb-bers. In combinatie met een dijkver-sterking hebben in de uiterwaarden
allerlei ingrepen plaatsgevonden die de natuur ten goede komen. Er zijn geulen gegraven, slikkige zones gerealiseerd en geleidelijke overgangen van water naar land ontstaan. Dynamische, riviergebonden natuur is het geworden. Onlangs is 12 hectare van deze zeldzame natuur aan het Zuid-Hollands Landschap overgedragen. Het gaat met name om de waterrijke delen onderaan de dijk. Deze strook nieuwe natuur is nu al zeer in trek bij vogels. Ooievaars, steltlopers, ganzen, moerasvogels en verschillende soorten eenden vinden er rust en voedsel. De poelen zijn daarnaast
ook geschikt als voortplantingsgebied voor de kamsala-mander.Iets minder opvallend, maar minstens zo waardevol, zijn de stroomdalgraslandpercelen van het Zuid-Hollands Land-schap. Deze liggen vooral op de hogere delen in de uiter-waard, vlak langs de rivier. Hier bloeien in de zomermaan-den zeldzaamheden zoals driedistel, kattendoorn, veldsalie, brede ereprijs en knikkende distel. Deze graslanden zijn bij de recente ingrepen dan ook gespaard gebleven. Het gebied is voor recreanten goed te overzien vanaf de dijk. De route ‘Fietsen door de Vijfheerenlanden’ (45 km) voert langs de Lekuiterwaarden en is te downloaden vanwww.zhl.nl/fietsendoordevijfheerenlandenBij de haven van Lexmond is een wandeling te maken tot de plek waar de hoofdgeul met de Lek verbonden is.
nieuw in BeHeer
Idde
Lam
mer
s