Zuid-Afrika Actualiteit en politieksdza.katho.be/2010/wp-content/uploads/2009/02/voors... ·...

195
Studiereis Dierenzorg maart 2009

Transcript of Zuid-Afrika Actualiteit en politieksdza.katho.be/2010/wp-content/uploads/2009/02/voors... ·...

Overzicht1. Actualiteit en politiek

– Enkele feiten– Politieke situatie

2. Veiligheid & criminaliteit– Geschiedenis– Criminaliteit

Overzicht3. Cultuur

– Taal – Eten & drinken– Dans & sport – Muziek– Afrikaanse architectuur – Godsdienst &– Kunst religie

4. Natuurontwikkeling en natuurbehoud– Biodiversiteit– Flora & fauna– Natuurbehoud– Natuurreservaten

Inhoud

• Enkele feiten– Het land– De natuur– Het volk– De maatschappij

• Politieke situatie

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Enkele feitenHet land

• Officiële naam: Republiek Zuid-Afrika• Drie hoofdsteden

– Tshwane (Pretoria) bestuurlijke hoofdstad– Kaapstad hoofdstad wetgevende macht– Bloemfontein hoofdstad rechterlijke macht

• Belangrijke steden: – Johannesburg, eThekweni, Kaapstad, Tshwane,

Nelson Mandela

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Enkele feitenHet land

• Oppervlakte: 1 219 090 km2

• Negen provincies– Gauteng, Kwazoeloe-Natal, Limpopo,

Mpumalanga, Noord-Kaap, Noordwest, Oost-Kaap, Vrijstaat en West-Kaap

• Munteenheid: rand (ZAR)– 1 rand = 10 eurocent

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Enkele feitenHet land

• Klimaat– Halfwoestijn tot subtropisch, maar

grotendeels gematigd– Zuidwestkaap heeft mediterraan klimaat

• Landgebruik– 15% geschikt voor landbouw, veel wordt

ook gebruikt voor extensieve veeteelt– Zuidwestkaap heeft intensieve veeteelt

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Enkele feitenDe natuur

• Samen met Brazilië en Indonesië bezit het de grootste biodiversiteit op aarde– Oppervlakte 2% van het aardoppervlak– 10% van alle plantensoorten en 7% van alle

diersoorten• Minstens 20 nationale parken en 100-den

provinciale, regionale en plaatselijke parken– vb. Kruger National Park

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Enkele feitenHet volk

• Bevolking: 45 miljoen• Etnische samenstelling

– 79% zwart– 9,6% blank – 8,9% kleurlingen– 2,5% Aziaten

• Taal: 11 officiële talen

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Enkele feitenHet volk

• Leeftijdsopbouw– 0-14 jaar: 32,5%– 15-64 jaar: 62,7%– > 65 jaar: 4,8%

• Belangrijkste religies– Hoofdzakelijk christenen (80%)

en traditioneel Afrikaanse religies– Kleine percentages moslims, hindoes en

joden

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Enkele feitenDe maatschappij

• Staatsvorm– Constitutionele democratie met 3

staatsmachten• Uitvoerende, wetgevende en onafhankelijke

rechterlijke macht• Media

– Staatstelevisie en 2 onafhankelijke zenders– Veel radiozenders– Vrij gedrukte pers (20 dagbladen en 13

weekbladen)

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Enkele feitenDe maatschappij

• Elektriciteit: 220 volt– Adapter is noodzakelijk

• Telefoon– Landencode 27– Toets 09 om naar buitenland te bellen– Driecijferig netnummer bij lokaal bellen– Drie mobiele netwerken

• Tijd: GMT + 2 uur– Geen winter- en zomeruur

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Enkele feitenDe maatschappij

• Misdaad: een van de hoogste misdaadcijfers ter wereld– ± 200 000 moorden en 55 000 (aangegeven)

verkrachtingen per jaar• Veel corruptie• Werkloosheid

– Officieel 25 à 40% werkloos– Onofficieel > 40% werkloos

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Enkele feitenDe maatschappij

• HIV-AIDS: > 10% besmet– 1 miljoen huishoudens door kinderen geleid

aids-wezen– Uitgifte van anti-retrovirale middelen

opgevoerd strijd lijkt hopeloos• Men denkt dat ze volledig beschermd zijn

• Autorijden– Links rijden– Elk jaar 15 000 verkeersdoden– Rijden onder invloed (alcohol, drugs) en met

een gsm verboden

• Alles wat we voordien hebben besproken, zal door de volgende groepjes verder toegelicht worden

– Geschiedenis– Misdaad– Cultuur en kunst– Fauna en flora

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Politieke situatie

• Constitutionele democratie– Drie staatsmachten (zie verder)

• Grondwet hoogste wet– Sinds 1997– Uitgebreide verklaring rechten van groepen en

mensen zorgde voor ommezwaai• Reconstruction and Redevelopment Program

– Basisbehoeften, ontwikkeling, opbouwen economie, democratiseren van de samenleving en

instellingen

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Politieke situatieDrie staatsmachten

• Uitvoerende macht– President

• Niet langer aanblijven dan 2 x 5 jaar– Vicepresident– Kabinet

• 25 ministers door president aangeduid– Nationale Assemblee verkiest president

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Politieke situatieDrie staatsmachten

• Wetgevende macht– Parlement

• Nationale Assemblee– Max. 400 leden– Voor vijf jaar verkozen– Burger kiest leden kieslijst

• Nationale raad van provincies– 54 permanente leden + 36 speciaal

afgevaardigden– Elke provincie 1 vertegenwoordiger

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Politieke situatieDrie staatsmachten

• Rechterlijke macht– Opperrechter Pius Langa en zijn rechters

aan het hoofd– Rechters benoemd door president,

Nationale Assemblee en indien nodig Constitutionele Hof

– Constitutionele Hof hoogste rechtbank, verder de Hoven van Appel, de Opperste gerechtshoven en een reeks lagere rechtbanken

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Politieke crisis

• 21/09/2008 na 10 jaar aftreding van president Thabo Mbeki– Aanleiding:

hij kwam in opspraak opdat hij de rechtsgang beïnvloed zou hebben in een corruptiezaak tegen zijn rivaal Jacob Zuma

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Politieke crisis

• 23/09/2008 samen met de president nemen ook de vice-president PhumzileMlambo-Ngcuka en 10 ministers ontslag (= 1/3 van het kabinet)

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Politieke crisis

• 25/09/2008 Kgalema Motlanthe officieel verkozen tot nieuwe (interim) president– Zal het land de komende 7 maanden naar de

verkiezingen leiden Nieuwe vice-president: Baleka Mbete

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Politieke crisis

Nieuwe president Kgalema Motlanthe

Nieuwe vicepresident Baleka Mbete

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Verkiezingen 2009• In april – mei 2009 nieuwe

verkiezingen• Hoogstwaarschijnlijk

wordt ex-vicepresident Jacob Zuma (ANC) tot nieuwe president verkozen

• Ondertussen onstabiele regering

Inhoud

• Geschiedenis– Algemene geschiedenis– Apartheid– Na de apartheid

• Criminaliteit

Studiereis Zuid-Afrika 2009

De oorspronkelijke bewonersDe Khoikhoi(Hottentotten)

veeteelt

De San(Bosjesmannen)

jacht

• 1488: Portugezen• 1652: bevoorradingspost voor

Nederlandse schepen• Verenigde Oost-Indische Compagnie

(VOC) kolonie• 1770: eerste Britten• Economie: export van wol en wijn

De komst van de Europeanen

• De Grote Trek: Hollanders binnenland

• Britse kolonie breidde uit naar Oostkust

• 1867: ontdekking van diamant in de Noord-Kaap

Britse machtsovername (1805)

Britse machtsovername (1805)

• Oprichting van republieken:

Transvaal Oranjevrijstaat

Boerenoorlogen• 1ste Boerenoorlog (1880-1881):

– Britse inval in Transvaal– Verlies Britten

• 1886: ontdekking goud in Gauteng• Stichting Johannesburg• 2de Boerenoorlog (1899-1902):

– Groot verzet van de boeren: guerrillatactieken en goede kennis v/h land

– Britse overwinning

Britse overheersing

• 31 mei 1902: boeren tekenen vredesverdrag met de Britten

• Het Nederlands kreeg een bijzondere wettelijke status

• Geen stemrecht voor zwarte bevolking• Boerenbevolking ‘verengelsen’ mislukt

• Kaapkolonie

• Natal

• Oranjevrijstaat

• Transvaal

Unie van Zuid-Afrika (1910)

• Na WO I: landbouwcrisis in Zuid-Afrika vele boeren failliet verhuizen naar steden

• Platteland: Nederlandstalig • Steden: Engelstalig, vooral zwarten

(aangetrokken voor mijnbouw)• Nieuwe toestroom van boeren

zwarten verplicht in aparte wijken te wonen

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Jaren 1920

• 1921: daling wereldprijzen mijnproducten• Engelse grootkapitaal:

blanken vervangen door goedkopere zwarten sociale onrust

• Premier Jan Christian Smuts: staking gewelddadig beëindigen

• 1927: nieuwe (discriminerende) wetten

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Jaren 1930• 1931: ZAF = Dominion Burgers ongelijk

behandeld op basis van huidskleur

• Zwarten verwijderdvan kieslijst in de Kaap

• Zwarte grondbezitherleid tot 13 % van het totale grondgebied

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Apartheid• 1948: Nationale Partij verslaat

Verenigde Partij begin van de apartheid

• 1950: Hendrik Frensch Verwoerd minister voor de Nationale Partij

lidmaatschap met communisten stopgezet

zwarte bevolkingsgroepen met geweld uit hun huizen verdreven

Apartheid• Jaren ’50: townships• Vanaf 1955: anti-

apartheidsacties• 1960: bloedbad in

Sharpeville• Arrestatie leiders

vb. Nelson Mandela• 1966: moord op

Premier Verwoerd

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Soweto-opstanden (1976)

• Verplicht Afrikaans onderwijs

• Economische sancties door verschillende landen, behalve VS en VK Handel in diamanten, platina en goud Bondgenoot tijdens Koude Oorlog

• VS en het VK moedigen onder-handelingen met zwarte bevolking aan

Einde apartheid

• 1989: F.W. De Klerk aande macht

• Afschaffing van de discriminatiewetten

• Goedkeuring NationaleGrondwet

Nelson Mandela

• Enige hoop• Antiapartheidsactivist• 1963: levenslang

Robbeneiland• 1990: vrijgelaten• 1994: President• Nobelprijs

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Na de apartheid

• 1994: eerste democratische verkiezingen– Apartheid democratie– Blanke vrouwen stonden samen met hun

zwarte dienstmeisjes in de rij– Einde blanke overheersing na 342 jaar en 23 dagen

– President: Nelson Mandela

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Na de apartheid

• Apartheid definitief afgeschaft in 1994, maar townships blijven bestaan: – Gebrek aan opleiding en hoge werkloosheid

geen geld om te verhuizen– Gezinnen verhuizen van platteland naar

steden groot gebrek aan woonruimte

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Na de apartheid– Families wonen al generaties lang in

dezelfde township, dicht bij elkaar in de buurt

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Criminaliteit• Eerste jaren: groot optimisme • Nu terug omgeslagen• Politie slaagt er niet in criminaliteit tot

acceptabel niveau te brengen

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Criminaliteit

• Burgers nemen het recht in eigen handen

• Laatste jaren: stijging criminaliteit• Hoge criminaliteit

hogere en middenklasse weg uit steden

afgesloten wijken in de buitenwijken

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Toeristen• 92.3% ondervindt geen problemen• Problemen voorkomen:

– Raadpleeg je gastheer, gids… voor je op stap gaat

– Wees op je hoede in de binnensteden – Op eigen houtje: tijdig op je bestemming,

zodat je niet in het donker je weg moet zoeken

– Deuren en ramen gesloten houden– Kijk op drukke plaatsen uit voor

zakkenrollersStudiereis Zuid-Afrika 2009

Inhoud

• Taal• Sport & dans• Afrikaanse architectuur• Kunst• Eten & drinken• Muziek• Godsdienst & religie

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Taal

• 11 officiële talen• Andere talen

– Zuid-Afrikaanse Indiërs:Tamil, Hindi, Gujerati en Urdu

– Europese immigranten

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Officiële talen• English• Afrikaans• Nguni:

Zulu, Swazi, Ndebele en Xhosa

• Sotho: Noord-Sotho, Zuid-Sotho en Tswana

• Venda• Tsonga

Studiereis Zuid-Afrika 2009

English

• ± 40% van de blanke bevolking• ≠ Brits en Australisch Engels• Uitspraak verschilt naargelang

moedertaal • Rijke woordenschat

– Afrikaans– Inheemse Afrikaanse talen

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Afrikaans

• 17de eeuw: ontstaan na intrede van Hollandse kolonisten

• begin 19de eeuw: taal verdrongen door komst van de Engelsen

• 1914: onderwezen aan lagere school, middelbaar en universiteit

• 1925: erkenning als officiële taal van Zuid-Afrika

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Afrikaans

• Verschillen met het Nederlands:– Werkwoorden zonder vervoegingen– Vereenvoudigde woorden– Eenvoudige zinnen– Verkleinwoorden– Dubbele ontkenning

vb. ‘ek het dit nie gedoen nie’

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Enkele woordjes Afrikaans

• anderland• hysbak• verkleurmannetjie• aftree-oord• bleskop• kameelperd

• bobbejaan• duikweg• schaduwbril• wipmat• spoedlokval• skootrekenaar

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Nguni• Moeilijk uit te spreken klanken:

– Dentale klik: Tong wordt weggetrokken van de voorste tanden

– Palatale klik: Tong wordt weggetrokken van het verhemelte

– Laterale klik: Tong wordt weggetrokken van de zijdelingse tanden

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Nguni

• Verschillende uitspraken:– Geaspireerd– Nasaal– Vertraagd

• < San of Bosjesmannen• Onderscheid tussen talen:

geschiedenis, politiek en geografie

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Nguni

• Zulu– Meest gesproken inheemse taal– ≠ Fanakalo:

verbastering van Zulu vermengd met andere talen

• Swazi– Bijna identiek aan Zulu

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Sotho• Onderscheid tussen talen:

geschiedenis, politiek en geografie (≈Nguni)

• Noord-Sotho• Zuid-Sotho

– 1 van de eerste geschreven Afrikaanse talen• Tswana

– Meest verspreide taal in Zuid-Afrika– Belangrijkste taal in Botswana

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Venda• Zuid-Afrika en Zimbabwe

• Zuid-Afrika, Mozambique, Swaziland en Zimbabwe

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Tsonga

AfrikaansZuluSwaziXhosaNoord-SothoZuid-SothoTswanaVendaTsongaStudiereis Zuid-Afrika 2009

Enkele woordjesZulu Xhosa Sesotho TswanaYebo Ewe E! Ee

Cha Hayi Tjhe Nnyaa

Uxolo Nceda (Ka kopo) hle Tsweetswee

Ngiyabonga Enkosi Ke a leboha Ke a leboga

Sawubona Molo/bhota Dumela(ng) Dumela

Sala kahle Nisale kakuhle

Sala(ng) hantle

Sala sentle

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Gumboot

= Isicathulo• Zwarte mijnwerkers met blanke bazen• Spreekverbod• Zware laarzen, jeansbroek en bandana• ‘Codetaal’

Protest tegen racisme

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Pantsula

• ° Townships• = Waggelen als een eend (Zulu)• Expressief en explosief• Combinatie van break-

dance, Venda, gangster en improvisatie

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Afrofusion

• Techniek: blankenUitvoering: zwarten

• Mengeling van Zuid-Afrikaanse rituele dans met Westerse dans

• Samensmelting van verscheidene culturen

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Toyi toyi

• Protestdans tegen politieke situatie (Apartheid)

• Militaire mars met dans en zang• Spontaan met de voeten stampen en

beginnen zingen

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Traditionele dans

• ≠ per stamZulu:

Ingoma: jonge mannen en vrouwenImvunolu: jonge mannenIndlamu: oude

mannen

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Rugby

= de Springbokken= AmaBokoboko (Zulu)• ° 1889• Blanke sport• 1995 en 2007:

1ste in World Cup

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Cricket

• Blanke sport• 1970 tot 1991: Apartheid• Iedere 4 jaar: wereldbeker• 2003: gastland wereldbeker

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Voetbal• Zwarte sport• Bafana Bafana (the boys)• 1975 tot 1992: SAFA geen lid

van FIFA (Apartheid)• 1996: winnen African

Nations Cup• Accessoires:

makarabaen

vuvuzelaStudiereis Zuid-Afrika 2009

WK voetbal 2010

• 11/6/2010: finale in Jo’burg• Slogan: ‘Ke Nako’

= ‘Vier de Afrikaanse natuur’

= ‘Het is tijd’ (letterlijk)

• Mascotte: ZakumiZa: Zuid-AfrikaKumi: 10 (2010)

symboliseert de jonge regenboognatie

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Andere sporten

• Comrades Marathon: 90 km tussen Durban en Pietermaritzburg

• Bergen: trekken, rotsklimmen• Platteland: fietsen, motorfiets, 4x4• Water: surfen (Jeffrey’s Bay), vissen,

zeilen, duiken (riffen, haaien en krokodillen)

• Tal van andere activiteitenStudiereis Zuid-Afrika 2009

Definitie

• Niet eenvoudig

• Sterk bepaald door:– Klimaat– Beschikbare bouwmaterialen– Sociale structuur

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Geschiedenis

• Vele invloeden doorheen de jaren

• Kolonisten: impact westerse stempel

• Stammen: eigen stijl

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Bouwstijlen

• Kaaps-Hollandse stijl (17e eeuw):

– Afhellend strodak– Witgepleisterde muren – Voorgevel met kroonlijst– Symmetrisch

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Bouwstijlen

• Georgian architectuur (18e eeuw):– Britse invloed– Simpeler– Platte daken– Bakstenen muren– Leien dakpannen

Bertram House, Kaapstad

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Bouwstijlen

• Victoriaanse architectuur (rond 1900):– Veranda’s– Koperbeslag– Golfplaten luifels– Glas-in-loodramen– Gietijzeren decoratie “broekie-kant” kanten rand van

damesondergoedStudiereis Zuid-Afrika 2009

Bouwstijlen

• Moderne architectuur:

– Grote, glazen kantoorgebouwen

– Betonnen hotels

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Bouwstijlen

• Standaardwoning: vierkant, 1 verdieping, dakpannen

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Bouwstijlen

• Grashut/beehive:– Koel in de zomer– Vorm bijenkorf – Verdwijnt snel,

bouwmateriaal verdwijnt

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Bouwstijlen • Rondavels (ronde hut):

– Oorspronkelijk Zulu-hut– Plattelandswoning

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Bouwstijlen

• Ndebele huizen:– Rechthoekig– Beschilderd– Primaire

kleuren

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Onafhankelijkheid

• Na onafhankelijkheid: – Herwonnen autonomie versterken– Tonen wat ze waard zijn vgl westerse architectuur

– Huis = afspiegeling rijkdom

• Materiaal bepaalt Afrikaansheid: leem

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Kunst

• Zuid-Afrika bruist van creativiteit• Rotsschilderingen tot hedendaagse

schilderijen• Houten beeldjes, sieraden, enz.• Prachtige potten, matten en andere

handwerken

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Kunst

• Zuid-Afrikanen houden van lachen theater, comedy en opera

• Vele prachtige boeken werden geschreven met Zuid-Afrika als inspiratiebron

• Zuid-Afrikaanse filmproducties volop aan het groeien

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Handwerken

• Generatie op generatie• Vele natuurproducten • Vaak dezelfde terugkomende vormen

geesten, voorouders worden hierdoor opgeroepen

• Nu ook decoratief verkocht

Studiereis Zuid-Afrika 2009

HandwerkenZulu vrouwen met sieraden en manden

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Handwerken

• Ndebelesieraden en -poppetjes

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Handwerken

• Sotho-stam: handgemaakte hoeden

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Literatuur

• Geschiedenis, romans, fotoboeken• Engels of Afrikaans• Oorspronkelijke verhalen werden in

verschillende talen verder verteld, generatie op generatie

• Bijbel Afrikaans erkende taal

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Literatuur • Afrikaans schrijven als protest tegen het

blanke establishment Adam Small en Breyten Breytenbach

• Vele boeken gaven een zicht op de Zuid-Afrikaanse bevolking Olive Schreiners (1883):

Story of an African farm

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Literatuur

• Politieke en sociale kwesties

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Literatuur • Uitsterven van

cultuur• Onderdrukking

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Literatuur • Autobiografie • Nobelprijs literatuur

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Theater, comedy, opera en film

• Filmindustrie is volop aan het groeien• Zeer populair is theater,dans, opera,

cabaret en comedy• Vele Hollywoodproducties in de

bioscopen maar ook kunstfilms en natuurdocumentaires

• Vele theaters

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Film

• Oscar voor beste buitenlandse film

• Criminaliteit, misdaad, armoede en andere dagelijkse problemen in de townships van Johannesburg

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Geschiedenis

• Zuid-Afrikaanse schilderkunst is één van de oudste ter wereld

• Rotsschilderingen van “De San”: >10 000 jaar oud

Studiereis Zuid-Afrika 2009

• 1ste Europese schilders wilden de nieuwe omgeving zo waarheidsgetrouw mogelijk weergeven

• Thomas Baines: gedetailleerde tekeningen van de Zuid-Afrikaanse fauna en flora

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Thomas Baines:Aankomst van Europese kolonisten aan

de Algoabaai (1820)

Studiereis Zuid-Afrika 2009

• Eind 19de eeuw begon men meer de lokale culturen weer te geven

• Meer uit artistiek oogpunt dan om situatie aan thuisland weer te geven kunst kreeg een meer nationale

identiteit

Studiereis Zuid-Afrika 2009

• Bekendste schilders van die tijd: Jacob Hendrik Pierneef (in Nederland geboren), Irma Stern en Maggie Laubsher

Studiereis Zuid-Afrika 2009

• Apartheid zorgde voor veel diversiteit in de Zuid-Afrikaanse kunst mensen wilden hun mening kwijt

• Amerikaanse en Europese invloeden• Nelson Mandela maakte schetsen over

zijn politieke standpunten

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Zwarte kunstenaars• Pas in 1940 werd er een werk van een

zwarte kunstenaar in een museum gehangen: “Yellow houses” van Gerard

Sekoto

• John Koenakeefe richtte de eerste kunstacademie voor zwarte kunstenaars op

Studiereis Zuid-Afrika 2009

• Onderwerpen waren vooral racisme, haat, onderdrukking en geweld

• Geen geld om dure materialen te kopen gebruik maken van linoleum afdrukken

• Kunstenaars drukten hun werken af op T-shirts om zich te uiten

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Heden• Onzekere toekomst voor de kunstenaar

• Staat en musea hebben onvoldoende geld om de kunstenaars te ondersteunen

• Toch bloeit de Afrikaanse schilderkunst mede dankzij de vraag vanuit commerciële hoeken

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Voedsel

• Manier van samenkomen• Veel streekeigen gerechten • Verschilt volgens sociale klasse• In de moderne keuken veel invloeden

van buitenaf

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Streekeigen gerechten

• Potjiekos (pot eten)Vlees, aardappelen, rijst en vele andere groenten

• Biltong (versnapering)Gedroogde reepjes vlees

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Streekeigen gerechten• Bunny chow

(= meeneemmaaltijd)Vroeger strikt vegetarisch, nu met schaap, kip of andere vleessoorten

• ChakalakaPopulair bij de zwarte bevolkingGebakken bonen met chili, pepers…

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Voeding• Braai = BBQ

– Gigantische steaks– Pittig gekruide boereworst– Brochettes

• Mrs. Ball's Bobotie– Boeren en slaven– Bestaat uit resten van

andere maaltijden

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Drinken

• Jan Van Riebeeck aan de wieg van de Zuid-Afrikaanse wijnbouw

• Hij introduceerde de wijnstokken in 1658 ( afgewerkte product viel de eerste jaren tegen)

• Simon van der Stel verfijnde de techniek van het wijn maken

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Drinken • Franse invloed zeer goed te merken in de

Zuid-Afrikaanse wijnmakerij• Chenin Blanc is veruit het meest

aangeplante ras druiven • Daarnaast heb je ook nog

– Collombard– Blauwe Pinotage– Chardonnay– Merlot– Sauvignon-Blanc en Cabernet-Sauvignon

Studiereis Zuid-Afrika 2009

“Muziek moet de redding van het volk zijn. Wanneer men zingt, zou dat het verzet tegen apartheid

moeten voeden!” Nelson Mandela

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Muziekstijlen

– Jazz– Marabi– Kwela– Mbaqanga– Kwaito– …

– Rock– Rap– Jungle– Reggae– HipHop– Gospel

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Zuid-Afrika = multicultureel land verschillende muziekstijlen:

Enkele populaire muzieksoorten

• Marabi

– =“Gangster” in het Sotho, werd zo genoemd vanwege zijn dreigende tonen

– Mix van jazz, blues & Afrikaanse geluiden

Fragment: “Graceland” Paul Simon

Studiereis Zuid-Afrika 2009

• Kwela

– =“Get up” in het Zulu nodigde uit om mee te dansen waarschuwing voor naderende

politieauto

– Ontstaan in sloppenwijken met enkel een fluitje

– Zeer populair bij arme jongeren in de jaren ’50

Studiereis Zuid-Afrika 2009

• Mbaqanga

– Mix van jazz, kwela, marabi, Afrikaanse big band en Zulu dansstijlen

– Saxofoon & elektrische gitaar zijn bij deze muziekstijl heel belangrijk

– Zou de eerste culturele en sociale uitwisseling tussen blanke & zwarte bevolking zijn

Fragment: Manhattan Brothers

Studiereis Zuid-Afrika 2009

• Kwaito

– Tijdens de apartheid gebruikt door zwarte jongeren om hun woede te uiten

– Pas na de apartheid kregen zwarte artiesten kansen en een plaats in de muziekbusiness

– Tegenwoordig commerciëlere teksten (≈ Amerikaanse hiphop), nog wel Zuid-Afrikaanse stijl (verschillende talen in eenzelfde lied)

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Fragment: “Nomakhanjani”

• Jazz – “Muziek van het moment”– Op improvisatie gebaseerde muziekstijl– Meegebracht door slaven uit Afrika die

deze stijl gebruikten in hun werkliederen– Geëvolueerd door wederzijdse

beïnvloeding van de Afrikaanse slaven en westerse wereld

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Miriam Makeba

– Bekende Zuid-Afrikaanse zangeres– °4 maart 1932 – † 10 november 2008– Makeba gebruikte haar stem niet enkel

om mensen te entertainen, maar ook om miljoenen Afrikanen onder het juk van de apartheid een stem te geven

Fragment “Pata Pata” (1977)

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Godsdienst en religie• Zuid-Afrikaanse volkstelling in 2001 toonde

aan dat 79,7% van de bevolking christen was• Hiervan behoort het grootste deel (11,1%)

tot de Zionist Christian Church• Een groot deel van de Zuid-Afrikaanse

christenen behoort tot een grote groep kleinere denominaties (pinksterkerken, evangelische, e.d.)

Godsdienst en religie• Hiervan combineren veel mensen het

christendom met een natuur-godsdienst (vb. voodoo)

• 1,5% van de bevolking volgt de islam en 1,3% het hindoeïsme

• 15,1% van de Zuid-Afrikanen is niet gelovig, 2,3% had nog een ander geloof en bij 1,4% was het niet duidelijk

Godsdienst en religie• De verschillende Zuid-Afrikaanse

kerken worden samengebracht onder de The African Independent Churches waarvan de Zion Christian Church de grootste groep aanhangers kent

• Traditionele geneesheren spelen nog steeds een grote rol in Zuid-Afrika

Inhoud

• Inleiding– Biodiversiteit– Flora en fauna

• Natuurbehoud – Geschiedenis– Ethische problematiek

• Natuurreservaten – Het Krugerpark

Studiereis Zuid-Afrika 2009

• 22.000 soorten planten– 10% van alle plantensoorten ter

wereld

• Nationale bloem = koningsprotea(Protea cynaroides)

• Nationaal dier = springbok– Nationale vis = galjoen– Nationale vogel = blauwkraan

• Veel endemische soorten – Bv. bladvingergekko

InleidingBiodiversiteit

Studiereis Zuid-Afrika 2009

InleidingBiodiversiteit

• Zoogdieren: 2.275,8• Vogels: 7.188• Amfibieën: 842,1• Reptielen: 2.864,6• Zoetwatervis: 1.121,3• Zoutwatervis: 215.016

Studiereis Zuid-Afrika 2009

InleidingBiodiversiteit

• Een wereld in 1 land!• 3de plaats op de

wereldranglijst qua verscheidenheid– Vnl. te danken aan de vele

plantensoorten

Studiereis Zuid-Afrika 2009

InleidingFlora

• Groot klimaatverschil ⇒ verschillende vegetatietypes:– Fynbos– Bos– Karoo = half-woestijn– Grasland– Savanne

Studiereis Zuid-Afrika 2009

InleidingFlora

• Veel uitgestorven en bedreigd⇒ nu beschermd in reservaten

• Fynbos– Dunne struiken– Hardbladerige planten– Sierplanten

• geranium, gladiolen– Rooibos (thee)– Protea’s

Studiereis Zuid-Afrika 2009

InleidingFlora

• Bos – 1% vochtig klimaat

(Indische Oceaan)– Palmbomen

• Grasland – Grassen– Lage struiken– Acacia’s

Studiereis Zuid-Afrika 2009

InleidingFlora

• Karoo = half-woestijn– Veel flora: lange gewenning

aan klimaat– Na regenbui– Veel vetplanten – Halfmensboom: armen nr N – Baobab = apenbroodboom

• Ondersteboven

De Baobab De Halfmensboom

KarooStudiereis Zuid-Afrika 2009

NatuurbehoudKorte geschiedenis

• Inheemse bevolking – San – Khoi – Ngui

• Culturele & spirituele band met natuur

• Afhankelijk v/d natuur om te overleven

Studiereis Zuid-Afrika 2009

NatuurbehoudKorte geschiedenis

• Kolonisten – Bron aan fauna leek

onuitputtelijk ⇒ jacht⇒ uitroeiing

• Maatregelen– Jan van Riebeeck: voor VOC– 1ste beschermde gebieden

• Cape forest act

Studiereis Zuid-Afrika 2009

NatuurbehoudKorte geschiedenis• Veehouderij

– Grootschalig blanke bevolking

– Apartheid: armoede zwarte bevolking

zwarte bevolking steelt vee blanke bevolking houdt “enge”

dieren • Game parks• Natuurreservaten

Studiereis Zuid-Afrika 2009

NatuurbehoudEthische problematiek

• Huidige toestand– Conflicten & controversies

• Natuurbehoud– Toerisme– Trofee jagen – Game ranch – Kweek

Studiereis Zuid-Afrika 2009

NatuurbehoudEthische problematiek

• Conflicten– Olifanten– Cheetahs– Luipaarden – Afrikaanse wilde honden– (beer) Bavianen

Studiereis Zuid-Afrika 2009

NatuurbehoudEthische conflicten

• Olifant boer– 19de eeuw: 12 olifanten resterend– Apartheid: toename in Krugerpark– ANC: beschermd

• Afgelopen 10 jaar tot 20.000 dieren

– Te weinig habitat: olifanten verwoesten natuur & landbouwgrond

– Ecosysteem ontwricht

Studiereis Zuid-Afrika 2009

NatuurbehoudEthische conflicten

• Oplossingen – Vergroten van parken– Verplaatsen van dieren– Anticonceptie / sterilisatie – Afschieten

• Hele families• Ivooropbrengst

Studiereis Zuid-Afrika 2009

NatuurbehoudEthische conflicten

• Cheetahs, luipaarden & Afrikaanse wilde honden– Vallen het vee aan– Afschieten / vergiftiging door

boer• Oplossing

– Turkse Anatolischeherdershond = kangal

– Beschermt vee Studiereis Zuid-Afrika 2009

NatuurbehoudEthische conflicten

• (beer) Bavianen – Boer ziet deze als de pest

• Mishandeld• Vergiftigd• Gedood• Als huisdier

– CARE opvangcentrum

Studiereis Zuid-Afrika 2009

NatuurbehoudEthische controversies

• Ivoorhandel – Vroeger controversieel door

jacht– Zie eerder: afschieten

olifanten– Nu overheid

Studiereis Zuid-Afrika 2009

NatuurbehoudEthische controversies

• Trofee jagen – Speciaal dieren kweken voor

de jacht voor toeristen – Dart hunting / green hunting

• Enkel verdoving

Studiereis Zuid-Afrika 2009

NatuurbehoudEthische controversies

• Export van dieren– Dierentuinen zitten vol– Overschot op game ranches – Export naar particulieren

buitenland OVERHEID!!

Studiereis Zuid-Afrika 2009

NatuurbehoudEthische controversies

• Mogelijke oplossing– Overheid moet plaatselijke

bevolking meer betrekken bij natuurbehoud• Voorkomen dat vee wordt

aangevallen• Voorkomen dat land verwoest

wordt• Andere inkomensbronnen

– Bv. Ecotoerisme » rangerStudiereis Zuid-Afrika 2009

Het Krugerpark

• Zijn eigen geschiedenis• Bondige omschrijving• De grote vijf• Antilopen• Enkele opvallende vogels• Bomen met een verhaal• Beheer en behoudsbeleid• Een rijkdom aan biodiversiteit

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Het Krugerparkzijn eigen geschiedenis

• 25.000 jaar geleden– San Rotstekeningen

• 18de en 19de eeuw– Zwarte bevolking Smelten van ijzer

• Beperkte Europese aanwezigheid tot eind 19de

eeuw– Ontdekking van goud

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Het KrugerparkZijn eigen geschiedenis

• Einde 19de eeuw– Meer gejaagd⇒ Bedreigd ecologisch evenwicht⇒ Afbakening wildgebied

(=zuidelijk deel) tss Sabierivieren Krokodilrivier door president Paul Kruger in 1898

• Verdere uitbreiding tot huidige grenzen in fasen

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Het KrugerparkZijn eigen geschiedenis

• Sabi Sand Game Reserve– Privaat– De grote vijf– Onderzoekscentrum– Beschermd gebied

• Great Limpopo TransfrontierPark– Kruger National Park– Gonarezhou National Park– Limpopo National Park

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Het KrugerparkBondige omschrijving

• Wilde hart van de laagvlakte• Noordoosten• 19.000 km²• Bewoond door

– alle savannewild van Afrika• Grazers en planteneters

– Olifanten, neushoorns, bavianen, buffels, koedoes, antilopen…

• Roofdieren– Leeuwen, luipaarden…

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Het KrugerparkBondige omschrijving

• 25 omheinde kampen• Ruim 300 archeologische

vindplaatsen• Dorre wildernis in het

noorden• Uitgestrekte grasvlakten in

het zuidenStudiereis Zuid-Afrika 2009

Het KrugerparkDe grote vijf

• Olifant– 12.000 (=maximum!)– Verstoring ecologisch

evenwicht• Afbreken van bomen⇒ Wildbeheer

AnticonceptivaScherpe stenen

Studiereis Zuid-Afrika 2009

• Neushoorn– 5.000– Witte en zwarte

• Wit: grazer• Zwart: twijgjes- en bladeter

• Buffel– Grazer– Open savannegebied– Grote kudden– Gevoelig voor runderziekten!

Het KrugerparkDe grote vijf

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Het KrugerparkDe grote vijf

• Leeuw– Roofdier (schutkleur)– Groepen van 10 tot 20– Jagen ‘s nachts

• Ook buffel en giraf– Te zien in de vroege ochtend

of bij valavond

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Het KrugerparkDe grote vijf

• Luipaard– Jagen ‘s nachts– Moeilijkst zichtbaar– Alleenlopend– Boomtakken– ≠ jachtluipaard

Studiereis Zuid-Afrika 2009

• Antilope = verzamelwoord– Grazers/planteneters– Hoornen– Even aantal tenen– Veel voorkomend:

• Impala• Buffel• Koedoe• Gnoe• Waterbok

Het KrugerparkAntilopen

Studiereis Zuid-Afrika 2009

• ½ van het totale aantal vogelsoorten in Zuid-Afrika

• Meest voorkomend:– Geelbekneushoornvogel– Visarend– Berghaan– Zwarte gier– Witruggier

Het KrugerparkEnkele opvallende vogels

Studiereis Zuid-Afrika 2009

• Eigen savannevegetatie– Gras– Verspreide bomen– Struiken

• Typische bomen en struiken:– Haak-en-steek (Acacia tortilis)

– Maroela (Sclerocarya caffra)

– Tambotie (Spirostachys africana)

– Mopanie (Colophospermum mopane)

⇒ Dreiging uitheemse planten→ Milieubeleid!

Het KrugerparkBomen met een verhaal

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Het KrugerparkBeheer en behoudsbeleid

• Jaarlijkse tellingen en observaties van dieren en vegetatie⇒ spoedig opmerken van

plotse stijgingen/dalingen in de populatie

• Vestiging van patroon door jaarlijkse informatie

Studiereis Zuid-Afrika 2009

Het KrugerparkBeheer en behoudsbeleid

Er bestaat geen enkel dier die niet afhankelijk is van een ander. Elk dier, elke soort vormt een deel van de voedselketen waar het een andere soort plant of dier opeet, terwijl die op zijn beurt als voedsel kan beschouwd worden. Er is een constante dynamische interactie tssde diverse dieren. Elke daling/stijging van een bepaalde soort beïnvloedt ook het bestaan van ≠ andere soorten die afhankelijk zijn van dit dier.

Studiereis Zuid-Afrika 2009