Zorgen dat het werkt - Jongerenwelzijn · 8 Zelfoverschatting professionals/leken Volkskrant 121114...

9/24/2014

1

OSBJ Antwerpen 28-10-2010

Zorgen dat het werktWerkzame factoren in de jeugdhulp

Huub Pijnenburg

Studiedag ‘Begeleiding in haar context’Vrije Universiteit Brussel, 16-9-2014

Reflectie op:

140916 H Pijnenburg VUB

9/24/2014

2

Voorwaarde effectonderzoek: Voorwaarde effectonderzoek: Voorwaarde effectonderzoek: Voorwaarde effectonderzoek: ggggoede interventiebeschrijvingoede interventiebeschrijvingoede interventiebeschrijvingoede interventiebeschrijving

organisatie personeel materieel

organisatie personeel materieel

*Volgorde, frequentie, intensiteit, duur, timing van contacten/activiteiten

Van Yperen & Veerman (red.) (2008), Zicht op Effectiviteit. Delft: Eburon

Visie/theorie

Doelgroep (+

(contra)ind’s)

Interventie*

(Concrete

Activiteiten)

Doel (en ev.

Tussendoelen)probleemafname

doelrealisatie

cliëntsatisfactie

EBP: meer dan het toepassen van empirisch onderbouwde interventies

“Evidence-based practice is the integration of the best

available research with clinical expertise in the context

of patient characteristics, culture, and preferences”

(APA, 2005)


9/24/2014

3

� Belangrijk, ambitieus en prikkelend ‘praktijkgestuurd project

� Karakter: evaluatieonderzoek met voor- en nameting (R2, p.154)

� Praktijksleutelwoorden: ‘impliciet’, ‘divers’, ‘onduidelijk’

� Praktijkkennis blijkt veelal ‘impliciet’.

� Balans integrity-flexibility aanpak: mag alles in praktijk?

� “Eclectisch werk”: verantwoord of mantel der liefde?

� Wat bepaalt IS-keuzen: voorkeur begeleiders of hulpvraag?

� Geen standaard proces-/uitkomstevaluatie/geen ‘echte’ follow-up

� Dus geen betrouwbare cijfers over rendement publieke gelden

� Impliciete kennis: is info informanten=praktijk collega’s/instelling?

� Focus op impact interventies: relevant maar beperkt (R1, p.19)

� Bescheiden effecten zijn pleidooi voor professionalisering

Stroobants e.a.: vragen/commentaar

Visie 2006 (NL): EB interventie-onderzoek is dé sleutel tot effectiever jeugdzorg

… Het (Nederlandse) kabinet wil naar een

jeugdzorg waarin enkel evidence-based

programma’s en instrumenten zullen worden

toegepast bij het ondersteunen van kinderen en

jeugdigen….

(Staatssecretaris C. Ross-Van Dorp, Kamerbrief, 2006)140916 H Pijnenburg VUB

9/24/2014

4

Bewezen effectieve jeugdinterventies: issues� Aantal jeugd- en gezinsinterventies: >500/1000

� Grondig onderzocht: < 5%

� Databank Eji-NJi: bij zo’n 15/100+ interventies: enig/stevig bewijs

� Effectgroottes: meestal bescheiden; kleine verschillen tussen i’s

� Generaliseerbaarheid: twijfelachtig

� Interventiespecificaties: ontbreken vaak > hindert onderzoek

� Vertekeningen in resultaten: selectie doelgroep, uitval,

publicatiebias, follow up-data?, allegiance uitvoerder?

� Implementatie: zeker zo grote uitdaging als effectiviteit aantonen

� Beperkte ‘fit’: vooral stoornisspecifieke aanpak

� Variantie deels non-spec.: smal-spectrum AWFn (what works-lit)

Duncan, Miller, Wampold & Hubble (2010). The heart and soul of change: 2nd Edition. Washington: APA

Kazdin (2008). Evidence based treatment and practice. American Psychologist, 63, 146-159.

Van Yperen & Veerman (2008). Zicht op effectiviteit: Handboek praktijkgestuurd efectonderzoek i.d. jeugdzorg

Van Yperen et al.(2010) Algemeen en specifiek werkzame factoren in de jeugdzorg: Stand van de discussie.140916 H Pijnenburg VUB

Werkzame factoren: meer dan alleen EBI’s

� Specifiek werkzame factoren:

Omschreven Interventie / Voor een interventie ken-

merkende, theoretisch werkzaam geachte ingrediënten

� Algemeen werkzame factoren:

– smal spectrum: bouwstenen die uiteenlopende

interventies gemeen hebben (‘common elements’)

– breed spectrum: alles wat bijdraagt aan resultaat

� Dichotomie algemeen versus specifiek werkzaam:

onvruchtbaar140916 H Pijnenburg VUB

9/24/2014

5

Werkzame factoren: Assay & Lambert’s veelgeciteerde ‘meta-analyse’

Hoop & verwachting

(‘placebo’-effect)

Model & techniek

(evidence based

treatments)

Buitentherap. &

Cliëntfactoren

Relatie van cliënt

en hulpverlener

Bronnen: o.a. Assay & Lambert (1999); Wampold (2001)


Algemeen werkzame factorenonderzoek: issues

� Studies gebruiken uiteenlopende terminologie

� Percentages zijn schattingen, en lopen uiteen

� Samenhangen deels correlationeel

� ‘Taart’ suggereert onafhankelijke factoren

� Geldigheid resultaten voor jeugdzorg?

� Invloed slechte implementatie/methodologie?

� Deels gedateerd onderzoek

� Geldigheid resultaten voor jeugdsector?

� Geen breed gedragen conceptueel WF model


9/24/2014

6

Verhalen van ex-cliënten over wat werkt

Bron: Lectoraatcollectie kinderportretten van jeugdzorg-professionals, Jeugdige cliënten tekenen wat ‘hun’ hulpverlener bijzonder maakt. (M,11)


Jeugdzorgwerkers die je bijblijven?• Zij/hij luistert

• Begrijpt mij

• Is betrouwbaar

• Heeft het tegen mij

• Stemt af (dramt niet!)

• Kijkt of ik alles begrijp

• Geeft duidelijke grenzen aan

• Doet soms meer dan wat moet

• Geeft me (zelf)vertrouwen, en hoop

• Maakt van praten een echt gesprek

• Neemt de tijd om met mij/ons te spelen

• Houdt rekening met mij en pusht me soms

• Houdt me een spiegel voor (maar niet té veel!)

• Wil weten of wat we samen doen mij echt helptBron: voormalige cliënten jeugdzorg (pers. comm.)140916 H Pijnenburg VUB

9/24/2014

7

…De Award-jury roemt Davids passie, betrokken-heid en professionele hulp. Volgens de jury lukt het hem jongeren op een juister pad te brengen...

Aandacht voor effectieve professionals aub


Uw persoonlijke effectiviteit?

(Vooraf: hoeveel van u werken direct met cliënten?)

Vergelijk uzelf eens met uw collega’s:

� Wie van u schat in dat u beneden-gemiddeld effectief

bent in het werken met uw cliënten?

� Wie van u schat in dat u bij de beteren hoort als het

gaat om effectief werken met cliënten?

� Wie van u denkt dat u gemiddeld presteert als het gaat

om het effectief werken met cliënten?

We must never forget that our assumptions are provisional and reversible things

(William James, 1892)140916 H Pijnenburg VUB

9/24/2014

8

Zelfoverschatting professionals/leken

Volkskrant 121114140916 H Pijnenburg VUB

Jeugdhulp: over ontvangst, ondersteuning en effectiviteit


9/24/2014

9

Jeugdhulp: over visie/stelsel en effectiviteit

NRC Magazine 18-9-2009

‘Kinderen van de verwijsmachine’


‘Jeugdzorg: onverantwoord complex’

Nationale Ombudsman Alexander Brenninkmeijer


9/24/2014

10

Zorgen dat het werkt

Factoren die de effectiviteit van jeugdhulp: beïnvloeden: een bonte familie (mi-me-ma)

Schilder: Esther Schrijver 140916 H Pijnenburg VUB

Conceptueel model node gemist/gezocht

Integratief Werkzame Factoren (IWF) model

Basis:

– Working Alliance model (Bordin, 1979)

– Revised Theory of the Therapeutic Alliance model (Ross,

Devon, Polaschek & Ward, 2007) (reclassering)

– Resultaten onderzoek naar (algemeen en specifiek)

werkzame factoren


9/24/2014

11

OPVOEDER / JEUGDIGE• persoonlijke kenmerken/kracht

• soc. positie/ maatsch. relaties

• hoop / verwachting / motivatie

Educatie, gezondheidzorg en andere

(in)formele steunbronnen in sociale

systeem jeugdige/opvoeder

ALLIANTIE

gezamenlijk doel / plan

persoonlijk / emotioneel

MACRONIVEAU

MESONIVEAU

MESONIVEAU

MACRONIVEAU

MICRONIVEAU

MICRONIVEAU

Kennis

&

Kwaliteit

Invloedsfeer

jeugdige /

opvoeder &

professional

Praktijk

&

Beleid

RichtlijnenKennisbestand : emp. onderbouwde interventies,

generieke componenten, alg. werkzame factoren Databanken

Kwaliteitsbeleid Professionalisering Implementatie/benutting Resultaatmeting

Dienstverlenende

organisatie

Pedag. Visie / Normen

Beleid / StelselSectorimago

Professionele organen

Registratie / Toetsing

(Post-)initiële

Opleidingen

Samenwerking

organisaties

RESULTAATINTERACTIE

ROUTINEMATIGE PROCES- EN RESULTAATMONITORING

VERANDERINGSTHEORIE

JEUGDIGE/OPVOEDER

Practice

Supported

Evidence

Feedback / Intervisie

Empiricaly

Supported

PracticeHULPVERLENER• Houding / expertise

• verwachting / ‘allegiance’

• persoonlijke kenmerken

Integratief Werkzame Factoren-model voor de Jeugdsector (Pijnenburg, 2010, 2011, 2013)

Algemene en specifieke behandelfactoren in Stroobants e.a. (2014, rapport 1, p.19): 13+2

Professionals:

- 3 inzet motiverende technieken

- 6 interventie goed structureren

- 7 progr.-integriteit/-flexibiliteit

- 9 opleiding/professionaliteit

- 11 focus op zelfregie cliënten;

(weer) grip op eigen leven

Alliantie:

- 1 goede relatie cl-hv (Affectief)

- 4 overeengekomen doelen

gebruiken (Collaboratief 1)

- 5 Consensus over problematiek &

aanpak (Collaboratief 2)


Cliënten:

- 2 wil/ (groeiende) motivatie tot

verandering

Dienstverlenende organisatie:

- 8 Werkomstandigheden hulpverleners:

caseload, ondersteuning, aansturing,

satisfactie, salaris enz.

- 10 balans omvang/ernst problematiek x

prof inzet

- 12 hulp aanbieden in eigen leefsituatie

cliënt

- 13 hulp activeert sociaal netwerk cliënt

- (14) oriëntatie op EBI’s/ genereren PBE

9/24/2014

12

OPVOEDER / JEUGDIGE• persoonlijke kenmerken/kracht

• soc. positie/ maatsch. relaties

• hoop / verwachting / motivatie

Educatie, gezondheidzorg en andere

(in)formele steunbronnen in sociale

systeem jeugdige/opvoeder

ALLIANTIE

gezamenlijk doel / plan

persoonlijk / emotioneel

MACRONIVEAU

MESONIVEAU

MESONIVEAU

MACRONIVEAU

MICRONIVEAU

MICRONIVEAU

Kennis

&

Kwaliteit

Invloedsfeer

jeugdige /

opvoeder &

professional

Praktijk

&

Beleid

RichtlijnenKennisbestand : emp. onderbouwde interventies,

generieke componenten, alg. werkzame factoren Databanken

Kwaliteitsbeleid Professionalisering Implementatie/benutting Resultaatmeting

Dienstverlenende

organisatie

Pedag. Visie / Normen

Beleid / StelselSectorimago

Professionele organen

Registratie / Toetsing

(Post-)initiële

Opleidingen

Samenwerking

organisaties

RESULTAATINTERACTIE

ROUTINEMATIGE PROCES- EN RESULTAATMONITORING

VERANDERINGSTHEORIE

JEUGDIGE/OPVOEDER

Feedback / Intervisie

HULPVERLENER• Houding / expertise

• verwachting / ‘allegiance’

• persoonlijke kenmerken

Integratief Werkzame Factoren-model voor de Jeugdsector i.r.t. (alg. en spec. Behandelfactoren in VUB-rapport (p. 19)

H: 3,6,7,9,11

A: 1,4,5

O/J: 2

DO: 8,10,12,

13, (14)

Empiricaly

Supported

(14) Practice

Practice

Supported

Evidence

Contextuele jeugdhulp: geïdentificeerde werkzame factoren (‘common elements’)

� aansluiten bij hoe ouders/jeugd problemen ervaren,

en bij bestaande vaardigheden/kracht

� ingebed in/gericht op weer greep krijgen op het eigen

dagelijks leven cliënten

� sociale netwerken rond cliënten activeren

� beschikbaar in diverse leefsituaties (systemisch)

� doelconsensus; concrete vaardigheden bekrachtigen

� kundige/empathische/overtuigde professional

� intensief (& balans: omvang problematiek <> inzet)

� theor. doordacht én emp. getoetst (NJi int. database)

� benutting voortgangsfeedback ingebouwd in praktijkHermanns ( 2010); Norcross & Wampold, 2011, Barth (2014). 140916 H Pijnenburg VUB

9/24/2014

13

2012: herziene visie op effectiviteit (NL)

…Beginpunt voor medewerkers in de jeugdzorg is om een zodanige relatie op te bouwen dat het kind zich in veilige handen voelt …

… Dit is voorwaardelijk voor het samen formuleren van de bij het kind passende doelen …

… Jeugdzorgmedewerkers dienen te beschikken over de competenties die leiden tot dat doel…

(Staatssecretaris M. Veldhuijzen van Zanten-Hyllner, Kamerbrief

Kwaliteitsbeleid in de brede zorg voor jeugd, 2-4-2012)


ZonMw studie

Barnhoorn e.a. (2013) Duncan e.a. (2010)

Jeugdsector’domeinen’

• Preventie

• Jeugdgezondheid

• Jeugd-ggz

• Jeugd & Opvoedhulp

Recente kennisinventarisatie

9/24/2014

14

Bron: Barnhoorn ea (2013)

Werkzame factoren-

onderzoek jeugdhulp

nog schaars



9/24/2014

15

Aanvullende referenties

American Psychological Association (2005). Policy statement on Evidence-Based Practice in psychology. Washington DC: APA. Dowload 140911 from: http://www.apa.org/practice/guidelines/evidence-based-statement.aspx

Assay, T.P., & Lambert, M.J. (1999). The empirical case for the common factors in therapy: Quantitative findings. In M.A. Hubble, B.L. Duncan, & S.D Miller (Eds.), The heart and soul of change: What works in therapy (pp. 33-56). Washington, DC: APA Press.

Barnhoorn, J., Broeren, S., Distelbrink, M., De Greef, M., Van Grieken, A., Jansen, W., Pels, T., Pijnenburg, H., & Raat, H. (2013). Cliënt-, professional- en alliantiefactoren: hun relatie met het effect van zorg voor jeugd. Ver-kenning van kennis en kennishiaten voor het ZonMw-programma Effectief werken in de jeugdsector. Den Haag: ZonMw. http://www.praktikon.nl/media/28429/kennisinventarisatie_client_professional_alliantiefactoren.pdf

Barth, E. (2014). Common components of evidence base practices. Key note address at EUSARF 2014 Conference: Making a difference, 2-5 Septembrer, Copenhagen. Download 1490911 from: http://www.slideshare.net/SFI-slides/common-components-of-evidence-base-practices

Bordin, E.S. (1979). The generalizability of the psychoanalytic concept of the working alliance. Psychotherapy: Theory, Research and Practice 16, 252-260.

Hermanns, J. (2010). Goed geregelde jeugdzorg? In H. Pijnenburg (Ed.), Zorgen dat het werkt. Werkzame factoren in de zorg voor jeugd (pp. 61-79). Amsterdam: SWP.

Kahneman, D. (2011). Thinking fast and slow. New York: Farrar, Straus and Giroux

Lambert, M.J. (1992). Psychotherapy outcome research: Implications for integrative and eclectic therapists. In J.C. Norcross, & M.R. Goldfried (Eds.), Handbook of psychotherapy integration (pp. 94-129). New York: Basic books.

Norcross, J. C., & Wampold, B. E. (2011). Evidence-based therapy relationships: Research conclusions and clinical practices. Psychotherapy, 48, 98-102.

Saffran, J.D., Muran, J.C., Samstag, L. W., & Stevens, C. (2002). Repairing alliance ruptures. In J.C. Norcorss (ed.), Psychotherapyrelationships that work (pp. 235– 254) New York: Oxford University Press.

Pijnenburg, H.M. (2010). Zorgen dat het werkt. In H. Pijnenburg (red.), Zorgen dat het werkt. Amsterdam: Uitgeverij SWP (English version of Integrative Change Factors Model published in: Journal of Social Intervention: Theory and Practice (2010), 19 (3). Homepage: www.journalsi.org

Pijnenburg, H.M. (2011). Werkzame factoren in jeugdhulp: Een integratief model. In: De Koster, K, De Vos, K., Kerger, D., Roets, G., & Roose, R.(red.), Handboek integrale Jeugdhulp. Aflevering 10: Effectiviteit en efficiency (pp. 367-395). Brussel: Uitgeverij Politeia.

Pijnenburg, H.M., & Van Hattum, M. (2013). Herziene versie van het Integratieve Werkzame Factorenmodel voor de jeugdsector. Intern rapport. Nijmegen: HAN University of Applied Sciences.

Rosenzweig, S. (1936). Some implicit factors in diverse forms of psychotherapy. American Journal of Orthopsychiatry, 6(3), 412-415. doi: 10.1111/j.1939-0025.1936.tb05248.x

Van Yperen, T., Van der Steege, M., Addink, A., & Boendermaker, L. (2010). Algemeen en specifiek werkzame factoren in de jeugdzorg: Stand van de discussie. Utrecht: Nederland Jeugdinstituut.

Wampold, B.E. (2001). The great psychotherapy debate: Models, methods and findings. Hillsdale NJ: Erlbaum. 140916 Pijnenburg VUB

Lectoraat Werkzame Factoren in de Zorg voor Jeugd

Bruggenbouwers tussen onderzoek, praktijk, onderwijs & beleid

(onderdeel van Kenniscentrum HAN Sociaal)

Google voor introfilmpje: ‘youtube werkzame factoren’http://www.youtube.com/watch?v=dq8cJwwGd6Q&list=UUbvXP5c0ePe-Xh8XXfDiOaQ

Zorgen dat het werkt - Jongerenwelzijn · 8 Zelfoverschatting professionals/leken Volkskrant 121114...

Documents

Transcript of Zorgen dat het werkt - Jongerenwelzijn · 8 Zelfoverschatting professionals/leken Volkskrant 121114...