ZORG Magazine editie september 2012

HET ONAFHANKELIJK PROFESSIONEEL TIJDSCHRIFT VOOR DE ZIEKENHUIZEN

� Grootschalige rampoefeningen � Wachtlijsten in de zorg � Mededingingsrecht in ziekenhuizen � De Productive Ward®

sept

201

2

QR

-co

de

zie pagina 21

Vers

chijn

t 12

x p

er ja

ar -

nr.1

0 -

2 /

2012

(maa

nd s

epte

mb

er) -

18

sep

tem

ber

201

2 -

Ant

wer

pen

X -

P 9

1287

3

22242832

DOSSIER: Risicohoudend medisch afval

ZORGMAGAZINE 3ZORGMAGAZINE2

Michael Van BuggenhoutHoofdredacteur

VOORWOORD

‘De recycling society’

Beste zorgprofessional,

Herinnert u zich nog de eerste maand van de zomervakantie? Het was koud, regenachtig en winderig en op zo’n dag stond uw hoofdredacteur met: een helm, een veiligheidsbril, een knalgele jas en veiligheidsschoenen hoog boven de grond te luisteren en te kijken naar wat er met ons risicohoudend medisch afval gebeurt. We waren plots een onderdeel van de ‘Recycling Society’, mooi toch. In het dossier rond de verwerking van risicohoudend medisch afval, kan u lezen dat Vlaanderen een voorbeeld is voor de rest van Europa en misschien zelfs van de wereld. Voor één keer moeten we dus niet naar het buitenland om te leren hoe het echt moet. Maar wat verwacht je van een bezoek aan een afvalverwerkend bedrijf? Als zorgprofessional heb je immers een aantal, misschien wel typische vooroordelen en verwacht je: bergen afval, stinkend in de zon inclusief een grote hoeveelheid vliegen.

Maar niets was minder waar. Dus geen stinkend bedrijfsterrein met bergen afval en vliegen, maar een kraaknet industrieel complex waar bijna alles volautomatisch wordt verwerkt. ‘No Handling’ staat centraal, oftewel het beperken van het aantal tussenstappen in het verwerkingsproces. Geen arbeiders die tonnen en vaten openmaken en uitsorteren, maar een automatisch voedingssysteem dat de alom gekende gele vaten automatisch in een draaitrommeloven brengt die het geheel op 1000° verbanden. De hoeveelheid assen en uitstoot is minimaal en men produceert er energie mee voor gezinnen en bedrijven. De cirkel is spreekwoordelijk rond. Maar niets houdt een ziekenhuis tegen om te investeren in een duurzaam beleid, het beperken van de afvalstroom blijft een uitdaging. Over arbeiders gesproken, als u denkt dat uw dienaar werd rondgeleid door een mannelijke ingenieur, dan heeft u het mis. Drie dames zorgden voor een meer dan deskundige uitleg.

Natuurlijk mogen niet enkel leidinggevenden deel uitmaken van de zogenaamde ‘Recycling Society’, maar evengoed bedside verpleegkundigen, studenten, zorgkundigen en logistieke medewerkers. Met dit dossier geven we een unieke blik achter de schermen en brengen we de afvalstroom in kaart. Maar daarnaast geven we een aanzet om verder na te denken over afvalbeheer. We mogen trots zijn dat we in Vlaanderen koploper zijn op het vlak van afvalverwerking, maar stilstaan is zoals steeds achteruitgaan. De koppositie behouden moet dan ook een blijvend streven zijn.

ZORG Magazine, het onafhankelijk

tijdschrift voor de Vlaamse

ziekenhuizen wordt per kwartaal

uitgegeven door:

� Ablecare BVBA

Consultancy, Research & Education

Bossaersstraat 87

2930 Brasschaat

[email protected] of www.ablecare.be

� Jaargang 2 - nummer 10

editie september 2012

ISSN: 2033-7582

P 912873 PB 779

� Eindredactie: Michael Van Buggenhout

� Aan dit nummer werkten mee:

Michael Van Buggenhout, Marc Segers,

Krista Vandenborre, An Vandamme, Ann

Socquet, ellen Decamps, Erik Genbrugge,

Pieter De Blieck, Bart Dirix, Hilde Taillieu en

Valérie Duquet.

� Oplage: 2000 exemplaren

� Abonnementen, adreswijzigingen en

annuleringen: ZORG Magazine wordt gratis

bedeeld, bij adreswijziging kunnen oud

én nieuw adres worden doorgegeven via

[email protected].

� Redactie: [email protected]

+32 3 633 18 11 +32 477 41 17 00

� Drukkerij: Dirix-Vanhoof, Ekeren

� Advertenties: Advertentieruimte kan

besproken worden met de redactie (zie

bovenstaande contactgegevens).

� © Schriftelijke toestemming van de

redactie is vereist voor eventuele overname

van tekst en beeldmateriaal uit de publicatie.

� Alle artikels kunnen afzonderlijk en

gratis gedownload worden via de website

van ZorgAndersTv (www.zorganderstv.be)

en deze van Ablecare (www.ablecare.be).

Wenst u nog sneller op de hoogte te zijn van nieuws en evoluties in de ZORG sector? U kan de redactie van ZORG Magazine ook volgen via Twitter (@ZORGMagazine).

Recente Mesah besparingen

-26% (Verbandmateriaal)

-45% (Enveloppen)

-30% (Papier)

Ontvang offertes en laat leveranciers

hun prijszetting verbeteren tijdens een omgekeerde

veiling

Plaats uw offerte-aanvraag

Mesah is een innovatieve, beveiligde internetmarkt voor de gezondheidszorg gebaseerd op het principe van een open

omgekeerde veiling.

Bespaar!

Gemaran nv - Kortrijksesteenweg 214 b3 - 9830 Sint-Martens-Latemwww.mesah.com - [email protected] - tel: 09 210 78 90

-35% (Toners-Cartridges)

20120210_Ablecare_297x210.indd 1 14/02/12 08:24


Sociale economie en zorg slaan de handen in elkaar.

3 Voorwoord

4 Sociale economie en zorg slaan de handen in elkaar

5Korte berichten

6Het ZORGdorp... over zorg, veiligheid en zekerheid

8 Dossier:Risicohoudend medisch afval

11’No risk, maximale recovery en de beste prijs gaan hand in hand.’

14 MediPower® doorgelicht

17ZorgAndersTv: reportages & informatie

22Een grootschalige rampoefening toont sterktes en zwaktes.

28Mededingingsrecht en het recht op kwaliteitsvolle zorg

32Meer tijd voor de patiënt dankzij Productive Ward®

UZ Brussel blijft financieel gezond

De financiële situatie van het UZ Brussel blijft gezond ondanks de crisistijden. Het enige Nederlandstalige ziekenhuis van het Brussels Gewest sloot 2011 af met een winst van 2,7 miljoen euro. Dat is 200.000 euro meer dan in 2010, blijkt uit het jaarverslag dat vandaag is gepubliceerd. Veel ziekenhuizen hebben het moeilijk om geen tekorten te boeken maar bij het UZ Brussel bleef de financiële situatie vorig jaar stabiel, net zoals in 2010.

De totale opbrengsten stegen met 4,7 procent tot 352,9 miljoen euro tegenover de 337,1 miljoen euro van 2010. In 2011 werd ook een cashflow bevestigd van 30,2 miljoen euro, tegenover een investeringsuitgave van 25,2 miljoen euro. Het bedrijfsresultaat bedroeg 3,5 miljoen euro in 2011 of 1 procent van de bedrijfsopbrengsten. Dit is een achteruitgang tegenover vorig jaar, toen het resultaat nog 5,5 miljoen euro bedroeg.

Omdat het financieel beleid voorzichtig blijft, heeft het ziekenhuis zijn reserves kunnen uitbreiden met bijna 3 miljoen euro, wat een totaal geeft van 174,4 miljoen euro.

Zorghuis Gent opent de deuren

Zorghuis Gent is een nieuw initiatief dat openstaat voor alle mensen met kanker in Oost-Vlaanderen, jong en oud. Het werd opgericht eind 2011 naar het voorbeeld van Zorghuis Oostende dat sinds de lente van 2008 operationeel is. Zorghuis Gent vzw is een niet-gesubsidieerd initiatief dat werkt met giften, sponsoring door serviceclubs en bijdragen door de gasten die er verblijven. Ondertussen heeft het Zorghuis ook onderdak gevonden en dit in 2 aanpalende appartementen op de Coupure Rechts, in Gent en gaat ze begin van september van start.

Korte berichtenZorghuis Gent wil, net als Zorghuis Oostende, alleenstaande en herstellende kankerpatiënten opvangen tijdens en na hun behandeling (operatie en / of radiotherapie en / of chemotherapie). Opnames in het ziekenhuis worden in toenemende mate tot een zo kort mogelijke tijdspanne herleid. Het aantal patiënten op de afdelingen oncologie in de Gentse ziekenhuizen alleen al bedraagt per jaar immers ruim 32.000. Mensen die hervallen, zitten in dit cijfer zelfs niet vervat.

Zorghuis Gent is ondergebracht in 2 appartementen op de Coupure en telt 4 individuele slaapkamers en 1 tweepersoonsslaapkamer, een keuken, leefruimte, 2 badkamers, 2 toiletten en enkele kleine terrasjes. Ze zijn vlot bereikbaar met het openbaar vervoer. Een aanvraag gebeurt altijd in overleg met de behandelende huisarts of specialist, of met de diensten en hulpverleners die met de arts samenwerken (sociale dienst, (thuis)verpleegkundigen,…) Het document kan gedownload worden via de site van het Zorghuis Gent.

De gast betaalt een dagprijs van 30 EUR per dag maar dankzij een overeenkomst met de mutualiteiten is de uiteindelijke persoonlijke bijdrage slechts het

democratische bedrag van 15 EUR per dag.

Naar het voorbeeld van Zorghuis Oostende wil Zorghuis Gent een bijna-thuis-huis zijn voor alleenstaande mensen met kanker tijdens en vlak na hun behandeling. Een plek dus waar de alleenstaande en herstellende patiënt tijdelijk maar tijdens de moeilijkste dagen tot rust kan komen, waar een team van betrokken vrijwilligers een warm onthaal biedt en waar er tegemoet kan worden gekomen aan zijn / haar noden. De gast wordt ontvangen door één van de vrijwilligers die 7/24 in ploegen aanwezig zijn. Een vrijwilligersploeg zorgt voor psychosociale opvang. Daarnaast kunnen gasten bij hen terecht voor praktische en infrastructurele vragen: een boodschap, de maaltijden, de was en de strijk, ... Voor medische zorg blijven de gasten aangewezen op de eigen huisarts of thuisverpleegkundige. Twee coördinatoren staan in voor de continuïteit van de werking.

Zorghuis GentCoupure Rechts 262-2729000 Genttelefoon: 09/224 09 80gsm: 0468/13 54 43mail: [email protected]

INHOUD

De inzet van kansengroepen in de zorg is een opportuniteit om het groeiend tekort aan personeel op te vangen. Dat bleek tijdens een inspiratiedag van Innovatiepunt waar verschillende zorginstellingen hun ervaring deelden.

Het Jan Yperman Ziekenhuis (Ieper) en Jobcentrum werken samen om personen met een beperking te integreren in de zorgsector, Wzc Huize St Anna en Agora zorgen samen voor een collectieve instroom voor lager gekwalificeerden in Limburg. Slechts twee voorbeelden die aantonen welke meerwaarde de sociale economie kan bieden voor de zorgsector. “Zij doorprikken de vrees van de zorgsector dat sociale economie de kwaliteit van de dienstverlening naar beneden zou halen”, vertelt Lon Holtzer. “Juist het tegenovergestelde is waar. Met dezelfde financiële middelen kunnen ze zo meer mensen tewerkstellen en bouwen ze een betere dienstverlening uit. In zorginstellingen zijn er immers tal van jobs, binnen en buiten de directe patiëntenzorg, waar de sociale economie een aanvullende rol kan spelen. Samenwerken betekent natuurlijk dat je alle twee uit je kot moet komen. Het is nu aan de sociale economie om assertief te reageren, want voor de zorg is het niet helemaal duidelijk welk aanbod er is. Als je op elkaar wacht, dan is het wachten op Godot. Ook op enige regelgeving moet je niet wachten. De overheid leert vaak uit goede projecten om daarna in actie te schieten.”

De zorgsector staat niet weigerachtig tegenover dit idee. Zij geloven in een parcours dat van onderuit groeit. Toch is er ook een belangrijke rol weggelegd voor koepelorganisaties, vindt Lon Holtzer. “We mogen de syndicale partners niet over het hoofd zien in dit verhaal. Het is de rol van Innovatiepunt en de koepels om dit verder aan te pakken. We moeten goed beseffen dat we voor een ongelooflijke opportuniteitsvenster zitten.

Heel de sector is zich op dit moment zwaar bewust van de problemen die gaan komen. Het ijzer moet je smeden als het heet is.”

Herman Raus, directeur ad-interim van VOSEC (Vlaams Overleg Sociale Economie), beseft dat de sociale economie haar troeven beter moet inzetten voor de zorg. “Een van de sterke punten van de sociale economie is dat we zeer goed weten hoe we kansengroepen tot de arbeidsmarkt moeten begeleiden. Het wordt tijd dat we die kennis meer promoten. Een must, want de overheid zal in de komende jaren niet blijvend extra geld ter beschikking kunnen stellen voor de zorg. Die tijd is gedaan. Maar er is wel geld in deze samenleving. Misschien moeten we lokaal aan mensen vragen of ze willen investeren in een maatschappelijk belangrijk project als zorg.”

“Tenslotte zijn ze er langs alle kanten zelf bij betrokken. We hopen dat iedereen gezond oud wordt, maar er kan van alles gebeuren. Als je nieuwe financiële middelen wilt aanboren, dan denk ik dat een goed actief lokaal netwerk ook bekeken moet worden. Waarom niet? Zo creëer je maatschappelijke verantwoordelijkheid. Ook daar staat de sociale economie sterk met een uitgebreid netwerk van lokale diensteneconomie en decennialange ervaring in maatwerk voor individuen, ondernemingen en overheid.”

“In zorginstellingen zijn er immers tal

van jobs, binnen en buiten de directe

patiëntenzorg, waar de sociale economie een aanvullende rol

kan spelen.”

Win 1 van de vijf gratis

exemplaren van dit boek!

Mail ‘mededinging’ met

uw contactgegevens naar

[email protected].


“Vlaams minister-president Kris Peeters kwam persoonlijk de

eerste editie van het ZORGdorp openen.”

Meer dan 300 exposanten en meer dan 85000 bezoekers, Accenta was ook dit jaar weer een succes. Voor zij die de jaarbeurs in Gent (nog) niet kennen, zetten we even op een rij wat er te beleven was op deze 67e editie.

300 exposanten, dat betekent heel veel producten binnen handbereik om te zien, te proeven en te proberen. Huishoud -en verzorgingsproducten, een auto, een open haard en een nieuwe keukentafel,...

Het ZORGdorp...over zorg, veiligheid en zekerheidJong en oud, vroeg of laat, op tijd en stond hebben we wel allemaal vragen over onze gezondheid, onze kwaaltjes, ons lichaam. Vragen waarvoor we niet direct tijd vrijmaken om een arts, een medisch centrum of andere organisaties te contacteren. Accenta, de Jaarbeurs Gent, wil het nuttige aan het aangename koppelen. In een aangename sfeer konden de 85000 bezoekers 9 dagen lang vragen stellen en antwoorden krijgen in het ZORGdorp, een nieuw initiatief van ZorgAndersTv die naast zorgprofessionals, nu ook de cliënten van zorgorganisaties rechtstreeks en persoonlijk wil bereiken. Een eerste editie durft soms traag van start gaan maar ZorgAndersTv zette het ZORGdorp meteen op de kaart. Dat bleek reeds op de openingsplechtigheid, waar verschillende hoge gasten in hun toespraak verwezen naar het ZORGdorpt.

op Accenta kan je het vinden, proberen en kopen. Bovendien heeft Accenta ieder jaar publiekstrekkers van formaat. Deze

publiekstrekkers, Accenten genaamd, zorgen voor een levendige en gezellige sfeer. Een aantal van deze Accenten zijn intussen al tradities geworden: zoals oa. de Eregast, de Langste Toog, het Kooktheater, de Speelfabriek en nog vele andere. De Universiteit Gent en verschillende hogescholen participeren om enkele interactieve stands op te zetten. De zorgsector was tot dit jaar de grote afwezige op dit event. ZorgAndersTv zocht en vond een heel aantal partners

om samen de handen in elkaar te slaan en een heus ZorgDORP op te zetten. Kosten noch moeite werden gedaan om het paviljoen in een passend kleedje te steken. Dit jaar verwelkomde het ZORGdorp oa. de online-thuiszorgwinkel Comcasa, de Astma en Allergiekoepel, het AZ Maria Middelares Gent, het Belgisch Zeeinstituut voor Orthopedie, het Rode Kruis Vlaanderen, de vzw Stop Darmkanker, thuisverplegingsorganisatie Mederi (at home), het Zorghuis GENT en het Zorghuis OOSTENDE. Zij bewoonden allen een standplaats in het ZorgDORP. Verschillende andere organisaties waren aanwezig via flyers en ander promotiemateriaal.

Een opening in stijlVlaams minister-president Kris Peeters kwam persoonlijk deze eerste editie van het ZORGdorp openen op Accenta. Reeds in zijn openingstoespraak verwees hij naar het ZORDdorp. Op vrijdag 14 september zette ZorgAndersTv op haar stand de nocturne kracht bij met een receptie voor genodigden en standhouders.

Rechtstreeks contact met cliënten én potentiële werknemersRechtstreeks contact met zorgvragers staat centraal op de jaarbeurs. Maar vanzelfsprekend wandelen er op de jaarbeurs ook een heel aantal potentiële werknemers rond. Dat mochten we ook zelf ondervinden toen de beurs amper één uur geopend was en meteen een eerste bezoeker ons aansprak of er bij het AZ Maria Middelaresziekenhuis in Gent openstaande vacatures waren? Editie 2013?Wil uw bedrijf of zorgorganisatie ook deel uitmaken van het ZORGdorp op de 68e jaarbeurs te Gent? Deze zal ook nu weer doorgaan in september in Flanders Expo.

Foto 1: Minister-president Kris Peeters luistert aandachtig naar de toelichting van initiatiefneemster Hilde Taillieu van ZorgAndersTv.

Foto 2 & 3: Op verschillende standen vinden bezoekers informatie, maar daarnaast kunnen ze ook interactief deelnemen aan verschillende kleine tests.

Meer info en reservaties via

ZorgAndersTv:

Pieter De Blieck

[email protected]

0468 120 229


Dossier: Risicohoudend medisch afvalZorggerelateerd afval verzamelen, verwijderen en verwerken is voor veel zorgvoorzieningen een aanzienlijke kost. Vaak denken we in de eerste plaats aan het typische klinische afval: farmaceutische producten, spuiten en naalden of andere scherpe voorwerpen, maar het betreft aanzienlijk meer. Per bed wordt tot 9,4 kg afval per dag geproduceerd en dat afval moet ergens naartoe. Over de verwerking van medisch afval is er weinig consensus in Europa. Een korte blik op wetenschappelijke literatuur over ‘medical waste’ leert ons dat de landen van de Europese unie op verschillende snelheden opereren én verschillende klemtonen leggen. Vlaanderen profileert zich echter als één van de betere, zoniet de beste leerling van de klas. In onze regio wordt namelijk een efficiënt ophaalsysteem en strikte regelgeving gekoppeld aan een hypermoderne verwerking waarbij medisch afval wordt omgezet in energie en risico’s tot een absoluut minimum worden beperkt.

Dossier RMA

“Internationaal wetenschappelijk

onderzoek wijst uit dat ziekenhuizen per bed tot 9,4kg

afval per dag produceren.”

Afval analyserenZiekenhuizen produceren een aanzienlijke hoeveelheid afval. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat per bed 0,6 tot 9,4kg afval per dag wordt geproduceerd. Een gemiddelde afvalzak in een ziekenhuis heeft een gewicht van 2,65kg. Analyse van dit afval leert ons dat deze afvalberg vooral bestaat uit: papier (30-38% van het gewicht), plastics (20-28%), algemeen restafval (6-10%), scherpe voorwerpen en naalden (1-2,5%) en afval van medicatiebedeling (0,4%) (Blenkharn, 2011). In Vlaanderen brengt de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) de afvalstromen in kaart. Ook uit hun onderzoeken blijkt dat er talloze afvalstromen in ziekenhuizen worden gegenereerd. In Vlaanderen produceren ziekenhuizen zo’n 0,3kg/bed/dag risicohoudend medisch afval en 1,6kg niet-risicohoudend medisch afval (Vito, 2003).

Afval van zorgvoorzieningen wordt traditioneel opgedeeld in ‘zachte

substanties’ en ‘scherpe voorwerpen’, waarbij deze laatste vanzelfsprekend in een afzonderlijke container worden geworpen. Wanneer we in Vlaanderen spreken over ‘medisch afval’, dan bedoelen we alle bijzondere afvalstoffen die voortkomen uit: diagnosestelling, de behandeling van mens en dier, uit wetenschappelijk onderzoek, biologische productie, testen, etc. De bepaling ‘bijzonder’ betekent dat ze onderworpen zijn aan bijkomende wettelijke voorwaarden inzake inzameling, verpakking en verwerking.

en diensten materniteit. Onderzoek wijst uit dat huishoudelijk afval vaak meer bacteriën bevat dan klinisch afval, maar ook deze vaststelling moet sterk genuanceerd worden. Het gamma bacteriën in medisch afval is groter alsook het risico op besmetting (Blenkharn et al., 2011). Het Hepatitis B virus treffen we bijvoorbeeld aan op 2% van alle met bloed doordrenkte items uit klinisch afval.

Het foutief of ongepast beheren en verwijderen van medisch afval kan ernstige gevolgen hebben. In eerste instantie kan er gedacht worden aan: milieuvervuiling, onaangename geur, de groei en verspreiding van insecten, etc. Daarnaast kennen we gevaren voor de individuele mens die rechtstreeks contact zou hebben met het afval. We denken dan aan infectiegevaar, letsels, de overdracht van bloedoverdraagbare infecties zoals tyfus en cholera (vooral in het buitenland), aids en hepatitis B en C (Almuneef en Memish, 2003).

Heel wat landen hebben de afgelopen decennia de nodige weten regelgeving opgesteld inzake het beheer van medisch afval, dit mede door de sterke opkomst van ziekenhuisbacteriën. In 1991

Deze afvalstoffen zijn afkomstig van activiteiten uit ziekenhuizen en woonzorgcentra, maar ook uit laboratoria, onderzoeksinstituten, de farmaceutische sector en veterinaire klinieken. Daarnaast produceren ook huisartsen, tandartsen en tandheelkundige klinieken, thuisverpleegkundigen en zelfs begrafenisondernemers dergelijk type afval (Tudor et al., 2007; Abdulla et al.., 2008). Heel wat van dit afval is onschadelijk, maar een deel kan gevaarlijk zijn omdat het ziekteverwekkers bevat. Dergelijk afval heeft een speciale behandeling nodig evenals een passende verwijdering (Patil en Pokhrel, 2005; Chiang et al., 2006).

Veilig en aangepast afvalbeheerNiet elke verpleegeenheid of ziekenhuis produceert evenveel afval. De grotere volumes komen vooral voort uit (academische) ziekenhuizen die een opleidingsfunctie hebben, maar ook chirurgische afdelingen

werd een Europese stuurgroep opgericht die de problematiek moest onderzoeken. Deze commissie formuleerde een reeks voorstellen, die aan de Europese Commissie werden bezorgd in 1997. Intussen zijn we in de 21e eeuw en nog steeds is er op Europees niveau geen duidelijke richtlijn (Insa et al., 2010). Medisch afval wordt in de verschillende lidstaten en deelstaten wel regelmatig in een algemeen wetgevend kader betreffende afvalbeheer opgenomen.

“Het Hepatitis B virus treffen we aan op 2% van alle met bloed doordrenkte items uit klinisch

afval.”

Dossier RMA

Een specifieke uniforme Europese regelgeving bestaat vandaag nog niet. Dit zorgt natuurlijk voor willekeur, de vele landen van de Europese unie staan op het vlak van afvalverwerking zeker niet op hetzelfde niveau. We moeten voor good practices zelfs helemaal niet naar het buitenland. België en in het bijzonder Vlaanderen worden zowel op het vlak van het beheer en de verwerking van medisch

Foto: © Indaver

ZORGMAGAZINE 11ZORGMAGAZINE10 Dossier RMA

‘No risk, maximale recovery en de beste prijs gaan hand in hand.’De verwerking van ziekenhuisafval heeft de laatste twintig jaar een grote evolutie doorgemaakt. Daar waar in sommige Europese landen het ziekenhuisafval in vele gevallen nog op een stortplaats belandt, creëren we van dat afval in Vlaanderen energie voor duizenden gezinnen en bedrijven. Ziekenhuizen, hun werknemers en patiënten worden stilaan lid van één grote nieuwe familie waar duurzaamheid centraal staat. Deel uitmaken van die ‘Recycling Society’ is voor elk ziekenhuis meer en meer een prioriteit geworden. Het gaat dan niet enkel meer over ‘hoe raak je van je afval af’, maar ook: ‘wat gebeurt er mee op het moment dat het afval het ziekenhuis verlaat’. ZORG Magazine sprak met Bart Goethals, Director Sales en Marketing Industrial Waste Services Europe van Indaver.

afval als op het vlak van wetgeving als een heuse koploper beschouwd.

Life Cycle AssessmentVandaag bestaat er een gamma aan verschillende technieken om ‘risicohoudend medisch afval’ te verwerken. Om een juiste techniek te kiezen, mag zeker niet alleen gekeken worden naar de kostprijs op korte termijn, ook verschillende andere factoren spelen een rol. Een wereldwijd gekende methode om de milieu-impact van producten of systemen in kaart te brengen is het ‘Life Cycle Assessment’ of LCA. LCA houdt bijvoorbeeld rekening met de impact van een techniek op de opwarming van de aarde. Dr. Andres Van Brecht zette voor het afvalverwerkend bedrijf Indaver de verschillende technieken op een rij en paste op elke techniek het Life Cycle assessment toe.

Met behulp van deze methodiek werd ook de milieukost per ton in kaart gebracht. In de studie werden drie courante technieken naast elkaar gezet: de draaitrommeloventechniek die werd toegepast op de

MediPower®-installatie van Indaver, de auto-claveringstechniek gekoppeld met een noodzakelijke nabehandeling van de restfractie in een roosteroven en de autoclaaf gekoppeld aan een cementoven. Echter, de laagste impact op het milieu kan worden bereikt met een draaitrommeloven type MediPower®. De milieu-kost van MediPower® is immers minimaal 300% lager ten opzichte van andere alternatieven. Meer informatie en een schematische voorstelling van een dergelijke installatie op de volgende pagina’s.

“Met een draaitrommeloven type MediPower®, is de milieu-kost minimaal 300% lager ten

opzichte van andere alternatieven.”

Referenties• 1. Abdulla F, Qdais HA, Rabi A. Site

investigation on medical waste manage-

ment practices in northern Jordan. Waste

Management 2008;28:450–8.

• 2. Almuneef M, Memish Z. Effective

medical waste management: it can be

done. American Journal of Infection Control

2003;31:188–92.

• 3. Blenkharn (2011) Clinical Waste Mana-

gement. Encyclopedia of Environmental

Health, 2011, Pages 716-731

• 4. Chiang CF, Sung FC, Chang FH, Tsai CT.

Hospital waste generation during the SARS

outbreak in Taiwan. Infection Control and

Hospital Epidemiology

2006;27:519–22.

• 5. Insa E. et al.(2010) Critical review

of medical waste legislation in Spain,

Resources, Conservation and Recycling 54

(2010) 1048–1059

• 6. Patil G, Pokhrel K. Biomedical solid

waste management in an Indian hospital:

a case study. Waste Management

2005;25:592–9.

• 7. Tudor TL. Towards the development of a

standardized measurement unit for healthcare

waste generation. Resources, Conservation

and Recycling 2007;50:

319–33.

• 8. Van Brecht A. (2011) Best Practicable

Environmental Option (BPEO) Medical

Waste’, gevalideerd door de K.U. Leuven.

“Ziekenhuisafval kan gevaarlijk zijn omdat het ziekteverwekkers

bevat, dergelijk afval vraagt om

een speciale behandeling evenals

een passende verwijdering.”

Foto: © Indaver


wordt de hele problematiek terug brandend actueel en stellen mensen en organisaties zich terecht heel wat vragen. Uiteindelijk zijn we er vandaag zeker van dat alle overbodige en vaak gevaarlijke tussenstappen geëlimineerd zijn of onder controle zijn. Ook wij zijn, net zoals de ziekenhuizen, met lean en six sigma bezig.”

Bart Goethals: “Indaver werd eind de jaren tachtig opgericht. In de aandeelhoudersstructuur is zowel de scheikundige industrie vertegenwoordigd als de Vlaamse overheid. Op dat ogenblik was er een acuut probleem waarbij men terecht de vraag stelde: wat moet er gebeuren met gevaarlijke afvalstoffen? Tot op dat ogenblik hadden bedrijven vaak kleinschalige verbrandingsinstallaties op hun bedrijfsterrein. Vaak ging het over verouderde installaties die helemaal niet voldeden aan emissienormen. In vele gevallen werd het afval nog gedumpt op stortplaatsen. De milieubeweging heeft toen heel wat

Bart Goethals: “De verwerking van RMA in Vlaanderen is op dit moment een voorbeeld voor

de rest van de wereld.”

teweeggebracht en dat was meteen het startpunt van onze bedrijfsvoering. In dezelfde periode ontstonden ook twee gelijkaardige initiatieven, één op kleinere schaal in Moeskroen en één in het Leuvense. Beiden kozen ook voor een gelijkaardige techniek, namelijk een kleinschalige draaitrommeloven. Indaver koos ook voor een draaitrommeloven, maar één met een veel grotere capaciteit. De bedrijven in Leuven en Moeskroen richtten zich voornamelijk op de ziekenhuissector (70% ziekenhuissector, 30% andere afvalstoffen). Die doelgroep werd bewust gekozen, omdat eind de jaren tachtig zich ook daar

problemen stelden, vooral op het vlak van gevaarlijk medisch afval. Vele ziekenhuizen verwerkten het afval vaak ambachtelijk in een kleine oven zonder rookgaszuivering op de campus. Een andere mogelijkheid was het afval afvoeren naar een stortplaats of men had de eerste generatie autoclaveringstechnieken in huis.”

ZORG Magazine: Werd er ook afval naar het buitenland gestuurd?Bart Goethals: “Eigenlijk was de uitvoer van Belgisch risicohoudend medisch afval erg beperkt, dit omdat ook in het buitenland er weinig mogelijkheden waren om iets met dat type afval te doen. Alleen Duitsland en Nederland hadden destijds een kleine voorsprong van enkele jaren op Vlaanderen. Maar we hebben in Vlaanderen een meer dan grote stap voorwaarts gezet. De eerste fase bestond uit het weghalen van afval uit de stortplaatsen en uit de kleine ‘ambachtelijke’ ovens op de sites van de zorgvoorzieningen. Daarna volgde eind de jaren negentig een tweede fase, dit onder impuls van nieuwe weten regelgeving. Het creëren van die strengere normen was zeker positief, maar nefast voor één van de twee kleinere installaties in Vlaanderen.”

“De installatie in Moeskroen moest sluiten en de installatie in Leuven kon nog slechts voor een korte termijn open blijven. Dit betekende dat er een duidelijk tekort aan verwerkingscapaciteit ging ontstaan. Indaver is daarop gestart met een intern onderzoek over hoe en onder welke condities wij dat type afval ook konden verwerken. Technisch gezien kon dat zonder problemen in onze installaties, de enige problematiek die naar voor kwam, was de ’voeding’ van ons systeem. Ons voedingssysteem voor de bestaande ovens was vooral ontworpen voor zware vaten uit de industrie, dit terwijl vaten voor risicohoudend medisch afval (RMA) vaak compact en licht zijn. Technisch konden we dit type afval ontvangen, maar economisch was dat, gezien het ontbreken van

een aangepast voedingssysteem, niet vanzelfsprekend.”

ZORG Magazine: U geeft aan dat een oplossing niet vanzelfsprekend was, hoe kwam de huidige oplossing tot stand?“Indaver ging niet over één nacht ijs, er werden markstudies uitgevoerd en de economische en technische haalbaarheid van alle mogelijke oplossingen werden nagegaan. Tijdens deze periode werden heel wat nieuwe stappen gezet, mede door het feit dat ook het kostenplaatje steeds belangrijker werd voor ziekenhuizen. Het was toen duidelijk dat de kleinere installaties op langere termijn de kosten onmogelijk onder controle zouden kunnen houden. Dat heeft ertoe geleid dat de toenmalige eigenaar van het bedrijf in Leuven in 2007 de beslissing heeft genomen van te stoppen. Behalve een economische reden, had dat voornemen ook te maken met het feit dat de eigenaar wist dat zijn vergunning begin 2012 zou verlopen en een verlenging onmogelijk was. Mocht niemand initiatief hebben genomen dan zouden we vandaag met een verwerkingsprobleem zitten, het gaat immers om 10000 ton afval per jaar. In eerste instantie werd er op zoek gegaan naar alternatieven in het buitenland. Het antwoord was daar duidelijk negatief. “

“Indaver heeft beslist om het bedrijf over te nemen om in eerste instantie continuïteit aan de zorgsector te kunnen garanderen. Op dat ogenblik zijn onze ingenieurs met een open vizier op zoek gegaan naar best practices wereldwijd. Tijdens de onderzoeksperiode zijn we tot de constatatie gekomen dat afvalverwerking in vele landen zoals Engeland en de Verenigde Staten, nog in de kinderschoenen stond. Alle mogelijke technieken werden naast elkaar gezet en getoetst aan onze definitie van duurzaam afvalbeheer. Voor ons is een duurzame oplossing in afvalbeheer een oplossing die kan voldoen aan de drie fundamenten die steeds in evenwicht moeten zijn. Dat

is ‘no risk’, welke techniek of oplossing we kiezen, er mogen geen risico’s aan verbonden zijn voor welke partij dan ook. Een tweede pijler is de ‘maximale recovery’ en een derde element is minstens zo belangrijk en dat is de ‘beste prijs’. Alle technieken werden getoetst aan deze drie bouwstenen, uit deze studies kwam duidelijk naar voor dat de nieuwe generatie draaitrommelovens de beste keuze is, maar wel gecombineerd met een volledig geautomatiseerd voedingssysteem.

ZORG Magazine: Vandaag gaat er zo’n 8000 ton medisch afval naar MediPower®, gaat er ook ander afval naar de installatie?Bart Goethals: “Door het feit dat de site in Antwerpen gelegen is, kan ook buitenlands afval verwerkt worden zoals afval uit Nederland of uit het Ruhrgebied in Duitsland. Het is bijvoorbeeld economisch en milieutechnisch aanvaardbaar om afval te verwerken uit ziekenhuizen tot voorbij Amsterdam. Een niet oninteressante regio, daar 70 à 80% van de ganse Nederlandse bevolking in die regio woont en er vanzelfsprekend ook een grote densiteit van ziekenhuizen aanwezig is. De oplossing die vandaag in Nederland aanwezig is, is een kleinere en ietwat verouderde installatie. Wij zijn van mening dat die installatie geen duurzame oplossing op lange termijn is. Daarnaast is onze installatie ook niet ontworpen om alleen maar ziekenhuisafval te verwerken, zo kan de installatie ook 10000 ton vloeistoffen verwerken en 20000 ton verpakt afval dat geautomatiseerd gevoed kan worden.

ZORG Magazine: Produceren ziekenhuizen vandaag meer RMA dan bijvoorbeeld tien jaar geleden?Bart Goethals: “Ja, er is een duidelijke evolutie waarbij we kunnen vaststellen dat men inderdaad meer produceert. Er is ook niet zoveel nodig om de aandacht er terug op te vestigen. Neem nu een aantal jaren geleden, de Mexicaanse griep. Op zo’n moment

“Ook ziekenhuizen, hun personeel én de

patiënten zijn eenactief onderdeel van de Recycling

Society.”

Dossier RMA Dossier RMA

“Daarnaast is er ook continu overleg tussen de federaties (zowel ziekenhuizen, zorgsector en de afvalverwerkers) en de overheid. Samen worden er oplossingen gezocht en best practices afgetoetst. Zo werden recent codes van goede praktijk ontwikkeld. Duurzaamheid en het ‘groene gedachtengoed’ is ook in ziekenhuizen een onderdeel geworden van zowel de bedrijfsvoering als de marketing.

“Risicohoudend medisch afval (RMA) is een erg breed begrip. Je hebt afval die uit de operatieruimtes komt, je hebt cytostatica, je hebt afval voortkomend uit de verzorging van bepaalde groepen patiënten, er kan al dan niet kwik inzitten,… Kortom, je moet een techniek kiezen die het volledige en brede gamma aankan. Als je opteert voor een andere meer beperkende techniek dan de draaitrommeloven zoals MediPower®, moet je ziekenhuizen verplichten om hun bestaande procedures en werkwijzen te wijzigen zodat er een meer doorgedreven selectie van het afval op de werkvloer kan uitgevoerd worden. Indaver wenst met deze installatie een antwoord te geven op de actuele vragen uit de sector, een optimaal sluitstuk voor de afvalproblematiek. Dergelijk antwoord moet passend zijn voor elke zorgorganisatie.”

Foto: © Indaver


voldoen aan de strenge Europese regelgeving. De warmte die vrijkomt bij het verbrandingsproces wordt herwonnen onder de vorm van stoom en elektriciteit. De stoom wordt gebruikt als processtoom en voor verwarming van Indaver gebouwen en buurtbedrijven (zie foto n°4). De geproduceerde elektriciteit wordt gebruikt voor Indaver installaties of geleverd aan het net. Zo is 1 kg RMA goed voor energie voor 30 uur laptopgebruik. Niet minder dan 14000 gezinnen zal Indaver met haar installaties op haar site van Antwerpen van elektriciteit kunnen voorzien. De maximale recovery is eveneens één van de drie basisvoorwaarden van Indavers visie op afvalbeheer (zie ook volgende pagina bovenaan).

Automatische voedingslijnIndaver koos ervoor om op de site Antwerpen, waar reeds twee draaitrommelovens aanwezig zijn, een statische oven om te bouwen tot een derde draaitrommeloven met een automatische voedingslijn voor risicohoudend medisch afval (RMA). Door gebruik te maken van

MediPower® doorgelichtBegin april 2012 werd op de site Antwerpen van Indaver een installatie in gebruik genomen voor de verwerking van risicohoudend medisch afval. De MediPower®-installatie biedt een risicoloze oplossing voor medisch en sensitief afval van ziekenhuizen, medische labo’s en de zorgsector. MediPower® is geen alleenstaande installatie, het werd ondergebracht in een bestaande site met de nodige faciliteiten, op deze manier is er ook steeds een back-up oplossing aanwezig. De installatie verwerkt niet allleen afval , het zet dat afval ook om in energie. Kortom een duurzame en veilige oplossing voor medisch en sensitief afval.

One-stop oplossingMet MediPower® garandeert Indaver een state-of-the-art oplossing voor Risicohoudend Medisch Afval (RMA). MediPower® biedt een perfecte invulling van Indavers filosofie: de meest duurzame oplossing met het juiste evenwicht tussen het vermijden van risico’s en het maximaliseren van recuperatie tegen de beste prijs. De integratie van MediPower® op site Antwerpen garandeert een one-stop-shop oplossing, met back-up on site. Dit gebeurt zonder overbodige

“MediPower® zet 1kg risicohoudend medisch afval om in energie voor 30

uur laptopgebruik.”

Eigenschappen MediPower®

Capaciteit

• 30 000 ton / jaar (waarvan 15000 ton RMA)

Techniek:

• Volautomatische voeding zonder manipulatierisico

• Totale destructie bij 1100°C in installatie met draaitrommel

• Stoomketel / Denox

• Elektrofilter / gaswassing en dioxinefilter

• Continue monitoring van wettelijke milieuparameters

Locatie:

• Indaver Antwerpen, geïntegreerde verwerkingssite voor gevaarlijk afval

• 2 extra draaitrommelovens on site als back-up

• Totale thermische verwerkingscapaciteit 130000 ton/jaar

Hoogwaardige valorisatie

• Turbine 2,5 Mw

• Warmterecuperatie via stoom voor intern en extern gebruik

• Indaver Antwerpen is elektriciteitsleverancier voor 14000 gezinnen

Jaarlijks kan MediPower® 30000 ton medisch en ander gevaarlijk en sensitief afval thermisch verwerken. Aangezien het om gevaarlijk medisch afval gaat, gebeurt de verwerking op zeer hoge temperatuur. Zo wordt immers een volledige vernietiging van alle schadelijke componenten gegarandeerd. Belangrijk hierbij is dat de wettelijke milieuparameters continu gemonitored worden. Een elektrofilter, gaswassing en dioxinefilter ontstoffen en reinigen de rookgassen grondig (zie foto n°3), waardoor de emissies

manipulaties of nabehandelingen off site, en zonder risico op contaminatie

Dossier RMA Dossier RMA

bij de manipulatie of door hergebruik van verpakkingen.

* Zie ook Code van Goede Praktijk ICURO, FEBEM, OVAM “Verpakking en transport van medisch afval in Vlaanderen” ** Bevestigd door Studie “Best Practicable Environmental Option (BPEO) Medical Waste” (ir. A. Van Brecht), gevalideerd door K.U. Leuven

Een juist evenwicht tussen het vermijden van risico’s en maximaliseren van recuperatie tegen de beste prijs

Geen enkel risico voor mens en omgeving

Arbeidshygiëne maximaal gewaarborgd Gebruik van gesloten eenmalige verpakkingen* Uitsluiten blootstellingsrisico’s door elimineren voorshredding en dankzij volautomatisch

en uniek voedingssysteem voor RMA Volledige vernietiging van alle pathogenen door zeer hoge verbrandingstemperatuur Geavanceerde gaswassing vangt chemische polluenten (o.a. kwik) Detectie van radioactieve stoffen dankzij een on site meetportiek en verwerking i.s.m. NIRAS

> Integrale ketenbewaking van bron tot eindverwerking

Totaaloplossing voor RMA Geen liability voor de producent want MediPower® accepteert cytostatica, scherpe

voorwerpen, anatomisch afval, prothesen, pathogenen en andere gevaarlijke afvalstoffen Gekwalificeerd en getraind personeel bedient MediPower®-installatie Geen reststoffen off site na te behandelen

> MediPower® is een one-stop-shop oplossing voor RMA in tegenstelling tot voorbehandelingstechnieken. Voorbehandelingstechnieken vernietigen enkel pathogenen in het RMA, waarna een residu overblijft dat alsnog thermisch verwerkt dient te worden.

Wettelijk vergunde oplossing MediPower® is wettelijk vergund én is de Best Beschikbare Technologie voor RMA-verwerking**

Laagste milieu-impact Minimale logistiek (verwerking RMA en residu op 1 plaats) > laagste carbon footprint MediPower® heeft de laagste globale milieu-impact in vergelijking met alternatieve

technieken (300% lager)**

NORISK

Automatisch voedingssysteem

Meetportiek radioactiviteit

Best Beschikbare Technologie













NORISK




Laagste totale kost

MediPower® verwerkt ALLE types RMA Geen noodzaak tot extra uitsortering van RMA-fractie bij producent Geen meerkost voor organisatorische wijzigingen door invoeren extra sorteerregels Geen meerkost door noodzaak van extra ruimtevoorziening

en meerdere soorten verpakking Geen meerkost voor het niet-autoclaveerbare RMA

Continue verwerkingsgarantie 100% beschikbaarheid (back-up on site) garandeert prijsstabiliteit Geen risico op technisch defect of onbeschikbaarheid gekwalificeerd personeel

Beste prijsgarantie door schaalgrootte MediPower® op site waar jaarlijks 400 000 ton gevaarlijk afval wordt behandeld Kosten infrastructuur, services en personeel (productie, labo, QESH, onderhoud, …)

gedeeld met andere installaties

RMA is energie

Maximale risicoloze valorisatie tot stoom en elektriciteit Stoom gebruikt als processtoom en voor verwarming van eigen gebouwen

en buurtbedrijven De geproduceerde elektriciteit wordt gebruikt voor eigen installaties

of levering aan het net

Met MediPower® biedt Indaver een state-of-the-art oplossing voor Risicohoudend

Medisch Afval (RMA). MediPower® biedt een perfecte invulling van Indavers filosofie

om producenten van RMA (ziekenhuizen, medische labo’s en rust- en verzorgings-

tehuizen) de meest duurzame oplossing te bieden, met het juiste evenwicht tussen

het vermijden van risico’s en het maximaliseren van recuperatie tegen de beste prijs.

Gelegen op de site van Indaver Antwerpen, wordt de veilige verwerking van

gevaarlijke afvalstoffen volcontinu gewaarborgd dankzij de expertise en ervaring

van gespecialiseerd personeel. De integratie binnen deze site garandeert een

one-stop-shop oplossing, met back-up on site. Dit gebeurt zonder overbodige



1 kg RMA = energie voor 30 uur laptopgebruik

MAX.RECOVERY

BESTPRICE

Elektriciteit en stoom naar buurtbedrijf

Gekwalificeerd personeel

Geavanceerde gaswassing

Laagste totale kost

MediPower® verwerkt ALLE types RMA Geen noodzaak tot extra uitsortering van RMA-fractie bij producent Geen meerkost voor organisatorische wijzigingen door invoeren extra sorteerregels Geen meerkost door noodzaak van extra ruimtevoorziening

en meerdere soorten verpakking Geen meerkost voor het niet-autoclaveerbare RMA

Continue verwerkingsgarantie 100% beschikbaarheid (back-up on site) garandeert prijsstabiliteit Geen risico op technisch defect of onbeschikbaarheid gekwalificeerd personeel

Beste prijsgarantie door schaalgrootte MediPower® op site waar jaarlijks 400 000 ton gevaarlijk afval wordt behandeld Kosten infrastructuur, services en personeel (productie, labo, QESH, onderhoud, …)

gedeeld met andere installaties

RMA is energie

Maximale risicoloze valorisatie tot stoom en elektriciteit Stoom gebruikt als processtoom en voor verwarming van eigen gebouwen

en buurtbedrijven De geproduceerde elektriciteit wordt gebruikt voor eigen installaties

of levering aan het net

Met MediPower® biedt Indaver een state-of-the-art oplossing voor Risicohoudend

Medisch Afval (RMA). MediPower® biedt een perfecte invulling van Indavers filosofie

om producenten van RMA (ziekenhuizen, medische labo’s en rust- en verzorgings-

tehuizen) de meest duurzame oplossing te bieden, met het juiste evenwicht tussen

het vermijden van risico’s en het maximaliseren van recuperatie tegen de beste prijs.

Gelegen op de site van Indaver Antwerpen, wordt de veilige verwerking van

gevaarlijke afvalstoffen volcontinu gewaarborgd dankzij de expertise en ervaring

van gespecialiseerd personeel. De integratie binnen deze site garandeert een

one-stop-shop oplossing, met back-up on site. Dit gebeurt zonder overbodige



1 kg RMA = energie voor 30 uur laptopgebruik

MAX.RECOVERY

BESTPRICE

Elektriciteit en stoom naar buurtbedrijf

Gekwalificeerd personeel

Geavanceerde gaswassing

n°:1

n°:2

n°:3

n°:4

de aanwezige infrastructuur op site Antwerpen kan Indaver internationaal competitieve verwerkingstarieven aanbieden. Het gaat om gebruik van personeel, QESH (wat staat voor Quality, Environment, Safety en Health), onderhoud, bewaking, interventieteam, het laboratorium, de controlekamer en weegbrug.

Het voedingssysteem werd speciaal voor deze installatie ontwikkeld. (zie foto n°2) Het bestaat uit 4 automatische toevoerlijnen. Dit voedingssysteem laat toe om zonder extra handling of manipulatie, de lichte (gele) vaten risicohoudend medische afval in de draaitrommeloven te brengen. Eén lijn is specifiek voor RMA, de 3 andere lijnen zorgen voor een continue toevoer van vaten. De vaten worden automatisch

Van RMA tot energie zonder risico’s

“Met Medipower® valoriseert

Indaver maximaal materialen en

energie.”

Foto: © Indaver

Foto: © Indaver

Foto: © Indaver

Foto: © Indaver














NORISK




Meer informatie over de activiteiten van

Indaver en MediPower®

Indaver

Ketenislaan 1 Blok D

Haven 1548

9130 Kallo

www.indaver.be

www.indaver.com

gebracht naar een niveau van 9,5 meter, het RMA naar 16 meter hoogte tegen een tempo van 15 paletten per uur (gemiddeld palletgewicht van 220kg en een maximumhoogte van 230cm). Het RMA kan worden gevoed op europaletten, hierop staan de RMA-recipiënten omwikkeld met een folie. Wanneer een pallet met RMA op het hoogste platform aankomt, wordt automatisch de folie verwijderd en het pallet (in hout) gerecupereerd. Een ingenieus kiepsysteem zorgt ervoor dat de vaten RMA direct gevoed worden in de draaitrommeloven. Dit unieke voedingssysteem sluit overbodige manipulatie of voorbehandeling en risico’s uit en sluit dan ook naadloos aan bij Indavers ‘no risk’ basisvoorwaarde (zie driehoek bovenaan deze pagina).

Dossier RMA

Anders vzw gelooft heel sterk in de kracht van beelden. Dat één beeld soms meer zegt dan duizend woorden is voor ons geen cliché. Wij willen vooral zaken uit de zorgsector in beeld brengen die anders onopgemerkt voorbijgaan. Naast het beheren van ons online zorgplatform, is ZorgAndersTv ook een productiehuis voor de zorg.

Communicatie via beelden, ook voor u een haalbare kaart

ZorgAndersTv is een sterke groeier op de audiovisuele markt. Vele zorgorganisaties en bedrijven doen een beroep op ZorgAndersTv voor de aanmaak van reportages en bedrijfsfilms. Ons productiehuis denkt met u mee en levert reportages op maat.

Om deze uitdaging aan te gaan beschikt ZorgAndersTv over videoreporters die uitgerust zijn met high definition opname- en montagemateriaal.

Ons aanbod

• (nieuws)reportages en bedrijfsfilms op maat• Introductiefilms nieuwe producten in de zorgsector• Informatiereportages voor patiënten: In beeld brengen van

behandelingen en diagnostiek• Documentaires en vormings-dvd’s• In beeld brengen en opvolgen van innovatieve projecten• Verwerken en aanpassen van reeds bestaand videomateriaal

die door de opdrachtgever wordt aangeleverd• Inzetten / verhuur van onze videoreporter(s) voor specifieke

projecten in binnen –en buitenland• jobreportages die ondersteuning kunnen bieden bij

recruteringscampagnes

ZorgAndersTv zorgt voor meer zichtbaarheid. Behalve het uitwerken van uw reportage, zorgt ZorgAndersTv ook voor de versprediing van uw beeldmateriaal. Via Telenet Digital TV en via www.zorganderstv.be (met meer dan 10000 views per dag) bereikt u dagelijks duizenden zorgprofessionals. Kortom, ZorgAndersTv zorgt dat het algemeen bekend wordt.

Enkele voorbeelden

Vormings-dvd ‘een stagiair moet je verdienen’, Vroegtijdige zorgplanning in AZ Maria Middelares, Jobspot in wzc Brembloem te Evergem, Hoe word ik zorgkundige, Mantelluisteren, reportage in wzc Hortensia in Menen, Mobiele tandartsenpraktijk, Geriatrisch dagziekenhuis, Werkgelegenheid in de zorgsector, een interview met Minister Jo Vandeurzen, Dag van de Verpleegkunde,…

ZorgAndersTv, het productiehuis voor de zorg

ZorgAnders-midden sept 2012.indd 1 25/07/12 09:41

Schematische voorstelling werking MediPower®

Unieke voedingswijze via transportbanden zonder manipulatie of nabehandeling.

De cilindervormige oven draait langzaam om haar as waardoor het afval in de oven gelijkmatig wordt verbrand en verder wordt getransporteerd.

Tijdens de naverbranding worden de schadelijke stoffen op hoge temperatuur vernietigd.

De hete verbrandingsgassen worden gebruikt om stoom te genereren die op haar beurt via een turbine elektriciteit produceert. Deze elektriciteit wordt geleverd aan het stroomnet of wordt ingezet voor eigen gebruik.

De verbrandingsgassen worden gezuiverd.

5

1

3 4

2

1

2

3

4

5

Illustratie: © Indaver

Foto: © Indaver


Reportages 24/24u Opvraagbaar

Het ZORGdorp op Accenta 2012Op pagina 6 en 7 van dit nummer kon u reeds kennis maken het het ZORGdorp op Accenta, een gloednieuw initiatief van zorgAndersTv om de zorgsector op een positief, relaistische wijze dichter bij mensen te brengen. Vlaams-minister president Kris Peeters opende op zaterdag 9 september plechtig Accenta en het ZORGdorp en daar was de cameraploeg van ZorgAndersTv bij.

Naast sfeerbeelden van de opening, geven tal van bezoekers hun visie op wat voor hen een degelijke gezondheidszorg is. Tevens komt ook Pascale De Snijder aan het woord. Zij geeft toelichting bij haar boek: ‘Hart van Mama’. Een uniek interactief prentenboek dat moeders met kanker helpt om hun kind voor te bereiden op een aangrijpende ervaring. Meer informatie over het boek via: www.zorganderstv.be/boeken.

Zorg voor stage: een stagiair moet je verdienen?

Het provinciebestuur West-Vlaanderen investeerde samen met de zorgsector, het zorgonderwijs, Resoc en RTC in kwaliteitsvolle stages door een nieuw educatief pakket met dvd te lanceren op een KICK-OFF in september.

Het pakket ‘Zorg voor Stage’ biedt stof tot nadenken voor directies van zorgonderwijs en zorgvoorzieningen, TAC/TA’s, stagementoren en stagebegeleiders. De verschillende stagefasen komen in woord en beeld aan bod in herkenbare situaties op de werkvloer. Het zorgonderwijs kan met het pakket aan de slag gaan om met stagiairs stil te staan bij de stage. Op een pedagogische studiedag zal het pakket de leidraad vormen voor alle stagebegeleiders. Het doel is om de stagekwaliteit te optimaliseren en om de werkvloer en het zorgonderwijs dichter bij elkaar te brengen.Meer info op: www.zorgvoorstage.be.

Wachtlijsten in Vlaamse woonzorgcentraOnderzoeksbureau Ablecare werkte samen met de vakgroep verpleegkunde en vroedkunde van de Universiteit Antwerpen een grootschalig onderzoek uit betreffende de hoedanigheid en het beheer van wachtlijsten in Vlaamse woonzorgcentra. Maar liefst 241 Vlaamse woonzorgcentra die dagelijks zorg bieden aan 28000 ouderen, werkten aan dit onderzoek mee. De resultaten en het boek over dit onderzoek werden voorgesteld op een studiedag op 29 juni in het Belfius Auditorium te Antwerpen. ZorgAndersTv draaide voor deze studiedag een reportage waarin het opnamebeleid van enkele voorzieningen uit dezelfde gemeente belicht worden. Zo volgt ZorgAndersTv een groepsrondleiding in woonzorgcentrum De Mick te Brasschaat en bezoeken we het Woonzorgcentrum Buitenhof en Salvé.

Wenst u meer informatie over één van de events in deze agenda? surf dan naar www.zorganderstv.be.

4 okt Gratis seminarie: planningssoftware voor de zorg (Planexpert / EM group)

6 okt Symposium geriatrie: Het geriatrisch brein in een notendop (AZ Nikolaas)

10-11-12 okt Healthcare 2012, Brussel (zie pagina 30 en 31)

6 en 23 okt Wegwijs in het betaald educatief verlof

23 okt: A’pen Workshop arbeidstijdreglementering: Deeltijdse arbeid met oefeningen (zie pagina 27)

24 okt: Gent Workshop arbeidstijdreglementering: Deeltijdse arbeid met oefeningen (zie pagina 27)

13 nov: Gent Crisisbeheersing bij calamiteiten en crisissituaties in zorginstellingen (zie pagina 25)

15 nov: A’pen Crisisbeheersing bij calamiteiten en crisissituaties in zorginstellingen (zie pagina 25)

19 nov Gala-avond Zorgwerkgever 2012, KBC Brussel

ZorgAndersTv agenda

Pluk de DagZorgAndersTv zendt vanaf begin september de docusoap “Pluk de Dag” uit over leven met dementie. De reeks “Pluk de Dag” biedt de kijker een ideale kans om meer zicht te krijgen op wat dementie nu precies inhoudt. “Pluk de dag” is een docusoap over mensen die geconfronteerd zijn met dementie. In verschillende afleveringen wil het Dementienetwerk Provincie Antwerpen een zo ruim mogelijk publiek sensibiliseren. Vele mensen zien dementie als ’ondraaglijk lijden’, terug ‘kinds’ worden, of leven ‘als een plant’. De opeenvolgende afleveringen tonen echter dat naast de moeilijke gevolgen van de ziekte er ook ruimte is voor rustige en gelukkige momenten. Er zijn wel degelijk mooie en verrijkende contacten mogelijk met personen met dementie. Daarnaast leert de kijker ook veel over hoe om te gaan met personen met dementie. Kortom een boeiende reeks die niemand onbewogen laat.

Een aflevering gemist? Geen probleem, via www.zorganderstv.be of via Telenet digital Tv blijven alle afleveringen steeds opvraagbaar.

Meer informatie via www.dementie.be of: • Regionaal Expertisecentrum Dementie Orion, (St. Bavostraat 29, 2610 Wilrijk, 03 820 73 22, orion@

dementie.be)• Psychogeriatrisch Netwerk arr. Mechelen - PGN, (Lispersteenweg 17, 2500 Lier, 03 490 01 89, pgn@

dementie.be)• Regionaal Expertisecentrum Dementie Turnhout – Tandem, (Graatakker 4, 2300 Turnhout, 014 47

83 71, [email protected])

ZorgAnders-midden sept 2012.indd 2-3 12/09/12 21:13


Contact ZorgAndersTvHilde Taillieu

Mail: [email protected]: 0479 625 004

ZorgAndersTv:

▪ Bouwt mee aan het positief imago van de zorgsector. ▪ Informeert iedereen over wat er leeft binnen de zorgwereld. ▪ Bewijst via getuigenissen dat er een alternatief bestaat voor gestandaardiseerde zorg; zorg op maat ▪ Laat zowel zorgprofessionals, als mantelzorgers en vrijwilligers aan het woord. ▪ Sensibiliseert zowel jongeren als volwassenen om te kiezen voor de zorgsector. ▪ Functioneert als “brug” tussen enerzijds de verschillende zorginstanties onderling, maar anderzijds ook tussen onderwijs, instellingen en overheid. ▪ Kaart pijnpunten binnen de sector aan en zoekt mee naar een oplossing. ▪ zet innovatieve ideeën of activiteiten extra in de kijker. ▪ Is een aanspreekpunt voor iedereen die met “welzijn, gezondheid en zorg” te maken heeft.

Wij kunnen voor u:

▪ Uw organisatie, activiteiten, producten of diensten in de kijker zetten door middel van een reportage. ▪ Vacatures plaatsen of een jobvideo laten maken. ▪ Nieuws van uw zorgorganisatie in onze zorgagenda opnemen. ▪ Een reportage op dvd aanleveren zodat u ze kan gebruiken als didactisch materiaal. ▪ Uw team ondersteuning bieden door onze vorming en begeleiding.

Volg ZorgAndersTv ook op Twitter:

via @ZorgAndersTv

Schrijf u nu in op onze nieuwsbriefen blijf op de hoogte van de activiteiten van

ZorgAndersTv en nieuws uit de zorgsector.

Andersvzw is een vereniging zonder winstoogmerk. Wij zijn steeds op zoek naar partners om ons communicatieplatform verder uit te bouwen.

ZorgAnders-midden april 2012 definitief.indd 4 2/05/12 18:00

Hygiënische en fl exibele schermsystemen

Contact: Dirk Baert • T. 0475 89 15 98 • [email protected] • www.silentia-belux.beSIlenTIAB e l U x

Makkelijk schoon te makenEasyCleanEasyClick

Mobiel of vastMakkelijk met één handopenen en dichtvouwen

EasyReturn

Maximale hygiëne, gecombineerd met een praktisch design.

Maximaal overzicht zonder verlies van privacy.

Meer fl exibiliteit voor momenten van rust of bij bezoekuren.

De Quick reponse barcode is een tweedimensionele datamatrix, die

de “oude” streepjescode overtroeft. De QR-code linkt uw gsm of

smartphone rechtstreeks met een internetlocatie. Hiervoor heeft u uw

gsm camera en internet nodig.

Enkel op gsm’s met Apple software, Android en Windows mobile is

deze applicatie te gebruiken.

Hoe gaat u te werk? Download

eerst de gratis applicatiesoftware

(zoekterm: QR-scan), na activering

hiervan richt u uw camera op de

QR-code (rechts) en uw gsm

opent meteen de gekozen website,

namelijk de online versie van ZORG

Magazine.

Met de QR-code kan je meteen online ZORG Magazine lezen


Operationele situatieschetsOp zaterdag 31 maart 2012 organiseerde het ziekenhuis van Malle in samenwerking met Rode Kruis Vlaanderen, Hulpdienst Provincie Antwerpen, een multidisciplinaire inzetoefening.

Als locatie kon, door een samenloop van opportuniteiten, gebruik gemaakt worden van de vleugel F van het St.Jozef Ziekenhuis te Malle. Het muldisciplinaire karakter van de oefening liet elke partner, waaronder ook 2 gemeentebesturen, de mogelijkheid om eigen oefendoelen te formuleren. Voor het scenario werd gekozen voor een realistisch scenario dat nauw aansluit bij de dagelijkse realiteit van interventies voor alle aanwezige disciplines. Zoals reeds aangegeven in de inleiding, werd een gefaseerde evacuatie uitgevoerd waarbij ook afdelingen voor intensieve zorg en neonatologie niet gemeden werden. Verder werden er een 10-tal afdelingen geëvacueerd. De evacuatie gebeurde naar 1 reëel ziekenhuis waar de registratie effectief gebeurde op de spoedgevallendienst. Het ging om het AZ KLINA-ziekenhuis in Brasschaat. Evacuaties naar alle andere ziekenhuizen werden verzameld op een pseudo-locatie, met name de brandweerkazerne van Westmalle, waar eveneens een korte registratie gebeurde.

De grootschalige oefening stond onder de deskundige leiding van Erik Genbrugge, Verantwoordelijke Provinciale Hulpeenheid / Snel Interventieteam (PHE/SIT) bij het Rode Kruis Vlaanderen. hij tekende samen met een werkgroep een draaiboek uit met opdrachten voor elke deelnemer.

Beleidsmatige situatieschetsOmwille van het grootschalig karakter van de evacuatie en de impact ervan op de ganse hulpverleningsketen van discipline 2, werd door de federaal ge-zondheidsinspecteur aan de gouver-neur gevraagd om een provinciale fase

“De unieke opportuniteit om in een reële ziekenhuissetting te oefenen heeft in deze

oefening voor een grote meerwaarde gezorgd.”

van het rampenplan af te kondigen. Hierdoor was het mogelijk om, naast supra-regionaal te organiseren, ook andere middelen op te roepen en in te zetten bij de evacuatie en transport van de patiënten.

Omwille van de locatie van het zie-kenhuis op de rand van de gemeente-grens tussen Malle en Zoersel werden beide gemeenten aangesproken. De impact was immers groter op het aan-grenzende grondgebied dan op het grondgebied van Malle zelf. Beide cri-siscellen werden samengebracht met de Provinciale Crisiscel. De lokale cri-siscel van het ziekenhuis St Jozef Malle

Een grootschalige rampoefening toont sterktes en zwaktes.

Malle, zaterdagmorgen 31 maart 2012 9.00 uur: Er ontstaat een kortsluiting in de laagspanningscabine met een korte maar zeer hevige brand in deze cabine tot gevolg. De cabine wordt totaal onbruikbaar. Ook de aanvoerende leidingen, welke naar de verdeelkasten in het ziekenhuis lopen, zijn aangetast door het vuur dat zich een weg heeft gezocht doorheen de isolatie. Een ganse wijk valt zonder stroom en een gefaseerde evacuatie van het ziekenhuis dringt zich op. Een eerste fase heeft betrekking op de acute diensten: intensieve zorgen en neonatologie. In een tweede fase moet het ganse ziekenhuis geëvacueerd worden. Het lijkt echt, maar in werkelijkheid betreft het een onderdeel van het scenario van een grootschalige multidisciplinaire rampoefening. ZORG Magazine keek het eindrapport in en sprak met coördinator Erik Genbrugge.

Multidisciplinaire inzetoefening Thunderstorm is een

leermoment voor alle betrokken partijen.

ging operationeel in het ziekenhuis. Ook de lokale crisiscel van AZ KLINA ging voor de oefening operationeel. Een TIC (telefooninformatiecentrum) , CIP (centraal informatiepunt) en een onthaalcentrum worden operationeel gemaakt om verwanten en vraagstel-lers op te vangen en te woord te staan.

Deelnemende partijenErik Genbrugge nam de coördinatie op zich en loodste meer dan 600 deelnemers doorheen de oefening. Het ging om: de brandweer, politie, civiele bescherming, pers, provinciebestuur, ongevalsimulanten, (zie overzicht tabel 1). Onder de categorie D2


ingeschakeld werden. Ze werden door de operationeel verantwoordelijke van elke discipline bepaald en medegedeeld aan de deelnemers bij de aanvang van de oefening. Na afloop kreeg elke discipline een rapport met daarin de positieve punten alsook werken aandachtspunten.

BesluitErik Genbrugge geeft aan dat: “het organiseren van een dergelijke multidisciplinaire rampoefeningen heel wat kennis en kunde van de organiserende ploeg vraagt.” Het gestructureerd opbouwen van de organisatie van een rampoefening vergt heel wat tijd en overleg met alle deelnemende disciplines en particuliere partners. De organisatie van een multidisciplinaire rampoefening van een behoorlijke schaal vraagt ook een financiële inspanning van alle partners. “Deze financiële middelen blijven niet enkel beperkt tot inzet van materialen, maar gezien de grote inzet van deelnemers dient ook hiervoor voldoende budget voorzien te worden. Catering en vervoersonkosten nemen een groot quotum van het budget in.” besluit Erik Genbrugge.

De unieke gelegenheid om in een reële ziekenhuissetting te oefenen heeft in deze oefening voor een grote meerwaarde gezorgd. Heel wat aan- en opmerkingen zijn enkel maar aan het licht gekomen door de reële oefensituatie. Kortom investeren in een soortgelijk project kan elk ziekenhuis en elk interventieteam cruciale informatie opleveren.

• De rampoefening “Thunderstorm Malle“ was een organisatie van Rode Kruis Vlaanderen hulpdienst provincie Antwerpen in samenwerking met AZ St. Jozef Malle onder leiding van Erik Genbrugge. Meer informatie over Thunderstorm of grootschalige multidisciplinaire rampenoefeningen:

Erik Genbrugge:[email protected]

of 0474/26.55.18

Tabel 1. Overzicht deelnemende partijen (met aantal manschappen)D1 - Brandweer 51

D1 - Waarnemer brandweer 8

D2 - Medisch 25

D2 - Waarnemer Medisch 20

ZH Malle & ZH Klina 82

D3 - Politie 34

D3 - Waarnemer politie 8

D4 - Civiele bescherming 8

Defensie 3

D5 - Communicatie 14

D5 - Waarnemer Communicatie 3

Fotograaf 14

Pers 19

Gemeente Malle 15

Gemeente Zoersel 15

Spelleiding 15

DSI 30

Rode Kruis Hulpverleners 125

Ongevalsimulanten 98

Medewerkers 30

Provinciebestuur 6

Totaal 623

Bron: Rapport rampoefening “Thunderstorm” Malle, 2012

Foto onder: Ziekenwagens wachten om geëvacueerden weg te brengen.

(Medisch) vallen niet enkel het Medisch en verpleegkundig personeel vanhet ‘getroffen’ ziekenhuis, maar ook MUG ploegen van het ziekenhuis St Jozef Malle, AZ Klina Brasschaat, ziekenhuis HH Lier en het Ziekenhuis UZA te Edegem. Verder ook de

Hulpdienst van Rode Kruis Vlaanderen en DSI. Elke deelnemer kreeg een reeks opdrachten, vooraf werden per discipline de doelstellingen bepaald. De opdrachten zijn afhankelijk van de incidenten die zich voordoen en van het tijdstip dat de deelnemers

Studienamiddag: Crisisbeheersing bij Calamiteiten en Crisissituaties in zorginstellingenDe vraag is niet ‘als’, maar ‘wanneer’ zal iets gebeuren’? Het is een kwestie van tijd en een samenloop van omstandigheden en factoren. De ervaring van de laatste jaren leert dat de schade die door een crisissituatie zelf wordt aangericht vaak minder ernstig is dan wat er door de wanorde wordt veroorzaakt, zowel tijdens als na een incident (zoals brand, stormschade, ontploffing,…). Door onvoldoende voorzorgen, voorbereiding en organisatie ontstaat chaos en paniek die vervolgens een nog grotere crisis veroorzaakt dan de oorspronkelijke situatie zelf. Zorginstellingen, van welke aard ook, vormen van nature uit al een hoog risico locatie.

OPLEIDING BESTEMD VOORDirectieleden, stafmedewerkers, preventieadviseurs en hoofdverpleegkundigen van zorgorganisaties

(ziekenhuizen, woonzorgcentra, serviceflats, dienstencentra, centra voor gehandicaptenzorg, psychiatrische

zorgvoorzieningen,…).

OPLEIDINGSDATA EN PLAATSDonderdag 15 november te Antwerpen (Congrescentrum ALM te Antwerpen, Berchem - Filip Williotstraat

9, 2600 Berchem)

Dinsdag 13 november te Zwijnaarde, Gent (Huis Van de Bouw, Tramstraat 59, 9052 Zwijnaarde)

PROGRAMMA Ontvangst: 13u-13.30u met koffie

Inleiding: 13.30u-13.35u (Hilde Taillieu & Michael Van Buggenhout)

Sessie: 13.35u tot 16.30u (Erik Genbrugge)

(tijdens de namiddagsessie wordt een pauze voorzien van 15 minuten)

INSCHRIJVINGSGELD

75€ per deelnemer (btw en syllabus inclusief)

INSCHRIJVENVia www.zorganderstv.be

Meer informatie en het online inschrijvingsformulier via: www.zorganderstv.be

Wie goede voorbereidingen treft, is vaak bij een crisissituatie minder kwetsbaar en schakelt direct over op accuraat en functioneel handelen. Welke calamiteit aanleiding geeft is nauwelijks relevant indien je over een goed calamiteitenplan beschikt.

Aan de hand van zeer praktijkgerichte voorbeelden proberen we gedurende deze voordracht een aanzet te geven tot inzichten in theorie en praktijk bij de preventie en beheersing van calamiteiten in zorginstellingen. Wat kan er mislopen? Waar trainen we nu al voor? Wat vergeten we al te vaak? Wat is het nut van oefenen? Wie moet ik oefenen? Laat ik mensen theoretisch of praktisch oefenen? Wat zijn de middelen van andere hulpdiensten die me helpen bij de beheersing van crisissen? Dit is een greep uit de vragen waar we gedurende de voordracht antwoorden op willen beginnen bieden. Expert Erik Genbrugge heeft jarenlange ervaring in crisisbeheersing in zorgvoorzieningen. Recent zette hij een grootschalige rampoefening op in het ziekenhuis van Malle waaraan meer dan 600 hulpverleners deelnamen, hij is dan ook de referentie op dit terrein.


Wachtlijsten in Vlaamse Woonzorgcentra

De wachtlijsten in Vlaamse woonzorgcentra zorgen reeds

decennia voor verhitte discussies. Hoe lang zijn ze, hoe worden

ze beheerd en wie staat er op deze lijsten? Elke voorziening

beheert de wachtlijst op zijn eigen, vaak historisch gegroeide

wijze. Over het totaal aantal ouderen in Vlaanderen die

wachten op een plaats in het woonzorgcentrum naar hun

keuze, kunnen we alleen maar raden. Een wetenschappelijke

kijk op het wachten dringt zich dan ook op. Dit rapport

bevat de resultaten van een groot Vlaams onderzoek

naar wachtlijsten in Vlaamse woonzorgcentra. 241

Woonzorgcentra die dagelijks zorg dragen voor meer dan

28000 ouderen, gaven een unieke kijk op het beheer en

de inhoud van hun wachtlijsten. Dit cijfermateriaal werd

aangevuld met de opinie van diverse experten zoals: Kurt

Stabel (Federatie Onafhankelijke Seniorenzorg), Tarsi Windey

(Zorgnet Vlaanderen), Elke Vastiau (VVSG) en prof. Dr. Jan De

Lepeleire.

Nieuwe uitgave

De weg naar meer transparantie,

Wachtlijsten in Vlaamse woonzorgcentra

Michael VAN BUGGENHOUTProf. Dr. Bart VAN ROMPAEY

Sofie DIERCKXSENS

De weg naar meer transparantie,

De wachtlijsten in Vlaamse woonzorgcentra zorgen reeds decennia voor verhitte discussies. Hoe lang zijn ze, hoe worden ze beheerd en wie staat er op deze lijsten. Elke voorziening beheert de wachtlijsten op zijn eigen, vaak historisch gegroeide wijze. Over het totaal aantal ouderen in Vlaanderen die wachten op een plaats in het woonzorgcentrum naar hun keuze, kunnen we alleen maar schattingen maken. Regelmatig duiken er cijfers op in de media en tegelijkertijd start de discussie over het aantal ouderen die zich op verschillende lijsten tegelijkertijd inschrijven of er volgens anderen zelfs helemaal niet thuishoren. We kunnen de problematiek van wachtlijsten in de residentiële setting cijfermatig bekijken. Maar we kunnen dit ook bekijken vanuit het standpunt van de oudere die wachtende is op dat wat komen moet. Een oudere die definitief een groot hoofdstuk van zijn leven achter zich laat. Een oudere die voorgoed de deur sluit van het huis of liever de ‘thuis’ waar hij vaak een leven lang heeft geleefd en gewoond. Waar hij een gezin heeft gesticht en ’s avonds na het werk thuiskwam, waar hij verdriet heeft gekend alsook intens geluk.Een wetenschappelijke kijk op het ‘wachten’ dringt zich dan ook op. Dit rapport bevat de resultaten van een groot Vlaams onderzoek naar wachtlijsten in Vlaamse woonzorgcentra. 246 woonzorgcentra die dagelijks zorg dragen voor 28497 ouderen, gaven een unieke kijk op het beheer en de inhoud van hun wachtlijsten. Dit cijfermateriaal werd aangevuld met de opinies van diverse specialisten zoals Kurt Stabel (Federatie Onafhankelijke Seniorenzorg), Tarsy Windey (Zorgnet Vlaanderen), Elke Vastiau (VVSG), prof. Dr. Jan De Lepeleire,… Dit boek wenst dan ook de aanzet te geven tot een heldere kijk op het beheer van wachtlijsten. Kortom de nodige transparantie voor beleidsmakers, zorgprofessionals, de ouderen en hun omgeving.

Michael VAN BUGGENHOUT is verpleegkundige en licentiaat in de gerontologie. Hij combineert de functie van Managing partner bij ZorgAndersTv met die van zaakvoerder van Ablecare (www.ablecare.be), dat vanuit wetenschappelijke hoek diensten verschaft in de domeinen research, consultancy en scholing. Daarnaast is hij hoofdredacteur en uitgever van ZORG Magazine, een vakblad voor de zorgsector dat zich focust op evidence based beslissen en handelen.

Professor Bart VAN ROMPAEY is doctor in de medische wetenschappen, licentiaat in de biomedische wetenschappen en bachelor verpleegkundige. Hij werkt aan de Universiteit Antwerpen, Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen en is docent aan de Artesis Hogeschool Antwerpen. Hij stimuleert en organiseert onderzoek en onderwijs binnen verschillende aspecten van de verpleegkundige zorg.

Sofie DIERCKXSENS, studeerde verpleegkunde aan de Karel de Grote Hogeschool van Antwerpen. Aansluitend startte ze een opleiding master in de verpleegkunde en vroedkunde aan de Universiteit Antwerpen om zich verder te bekwamen in management en onderzoek in de gezondheidszorg. Ze behaalde intussen haar diploma Master of Science in de verpleeg- en vroedkunde en werkte succesvol aan een masterproef over wachtlijsten in de ouderenzorg.

Micha

el V

AN B

UGG

ENHO

UT

Profes

sor Ba

rt VA

N RO

MPA

EYSo

fie D

IERC

KXSE

NS

De

we

g n

aa

r m

ee

r t

ra

ns

pa

ra

nt

ie, W

ach

tlijsten in

Vla

am

se woon

zorgcentra

Mich

ael VAN

BUG

GEN

HO

UT

9 789081 802116

ISBN 978-90-8180-211-6

U kan dit boek bestellen via: www.zorganderstv.be/boeken

De weg naar meer transparantie, wachtlijsten in Vlaamse woonzorgcentraAuteurs: Michael Van Buggenhout, prof.dr. Bart Van Rompaey & Sofie DierckxsensJaar uitgave: 2012, Eerste druk. (p.: 96) ISBN: 9789081802116Basisprijs: 25€ (btw & verzending in België inclusief)

Deze vormingen zijn een organisatie van Anders vzw en Ablecare bvba.

Reeds meerdere malen organiseerden Anders vzw samen met Ablecare met succes studiedagen over het opmaken van een

uurrooster in de zorgsector. Op vraag van deelnemers én zorgorganisaties wordt in het najaar van 2012 en het voorjaar van

2013 een reeks vormingen georganiseerd over arbeidstijdreglementering en het opmaken van uurroosters. Elke sessie staat onder

deskundige leiding van Franky Blomme (directiehoofd van de inspectie Toezicht op de Sociale wetten te Gent) en auteur van

meerdere boeken over arbeidstijdreglementering.

Doelgroep: Leidinggevenden die actief bezig zijn met het opmaken van een uurrooster in de zorgsector (ziekenhuizen, thuiszorg,

gehandicaptenzorg, woonzorgcentra,...).

Nieuwe cyclus vormingen:

Arbeidstijdreglementering in de zorg

Cyclus: Oost-VlaanderenLocatie: Huis Van de Bouw, Zwijnaarde

Uren: 13.30u-16.30u

Data:

Woensdag 24/10/2012: Deeltijdse arbeid met oefeningen

Donderdag 24/1/2013: Is mijn arbeidsreglement nog up to date?

Donderdag 25/4/2013: Workshop overloon- en recuperatieberekening

Donderdag 20/6/2013: De sociale inspectie op bezoek

Cyclus: AntwerpenLocatie: Congrescentrum ALM, Berchem (Antwerpen)

Uren: 13.30u-16.30u

Data:

Dinsdag 23/10/2012: Deeltijdse arbeid met oefeningen

Donderdag 17/1/2013: Is mijn arbeidsreglement nog up to date?

Donderdag 18/4/2013: Workshop overloon- en recuperatieberekening

Donderdag 13/6/2013: De sociale inspectie op bezoek

Met de steun van:

Inschrijven voor telkens 1 workshop:

105€ per deelnemer (voor 1 workshop inclusief de syllabus)

95€ per deelnemer (bij elke 2e en volgende deelnemer van dezelfde organisatie)

Inschrijven voor de 4 workshops:

395€ per deelnemer (voor de 4 workshops inclusief de syllabus)

355€ per deelnemer (bij elke 2e en volgende deelnemer van

dezelfde organisatie)

Inschrijven en meer info via:www.zorganderstv.be

www.get.be


Mededingingsrecht en het recht op kwaliteitsvolle zorgTot voor kort kreeg de impact van het mededingingsrecht in de Belgische gezondheids-

zorg nauwelijks aandacht. Fuserende ziekenhuizen hebben tot op heden in België zeker

niet de gewoonte om de voorgenomen fusie te melden aan de Raad voor Mededinging.

Uit de Wet Economische Mededinging (WEM) volgt nochtans dat bij een fusie van twee

of meer onafhankelijke ondernemingen, die elk een omzet van 40 miljoen euro realiseren

en samen een omzet van 100 miljoen euro hebben, een aanmelding noodzakelijk is.

Ziekenhuizen zijn immers ondernemingen in de zin van het mededingingsrecht en

moeten zich dus aanmelden in geval van fusie. Stof tot nadenken… dr. Diego Fornaciari

bracht deze complexe materie samen in een lijvig boek.

Wanneer we spreken over fusies en

mededinging, wordt er vaak spontaan

gedacht aan elektriciteitsleveranciers,

banken en verzekeraars die samensmelten.

Nochtans kunnen we vaststellen dat de

laatste vijf jaar ook ziekenhuizen steeds

meer samenwerken en uiteindelijk fuseren.

Denk maar aan het Jessaziekenhuis

- de fusie van het Hasseltse Virga

Jesseziekenhuis, Salvator en het Herkse

Sint-Ursula-ziekenhuis. Zij sloten twee jaar

geleden een huwelijk. Recent, hebben ook

Het Heilig Hartziekenhuis (HHRM) en het

Stedelijk Ziekenhuis (SZR) van Roeselare

een fusieprotocol afgesloten. Ten laatste

op 31 december 2014 moet dit protocol

uitmonden in een fusieakkoord. Het

fusieziekenhuis zal beschikken over 1.213

erkende ziekenhuisbedden. Na de realisatie

van de nieuwbouw in Oekene zal de

spreiding van de zorgprogramma’s over de

verschillende campussen worden voltooid.

Tijd om in tijden van fusies stil te staan bij

een topic dat hieraan rechtstreeks en nauw

verbonden is: het mededingsrecht.

Concentratieregels

Het is merkwaardig dat in België, in

tegenstelling tot in de buurlanden,

ziekenhuizen bij een fusie de

mededingingswet vaak niet toepassen. Dit

doet verschillende vragen rijzen. Heeft het

niet-aanmelden van fusies in ziekenhuizen te

machtspositie, evenmin toegepast? Dr.

Diego Fornaciari geeft aan dat het foutief is

om te denken dat de Wet op Economische

Mededinging niet van toepassing zou zijn

op Belgische ziekenhuizen. Ziekenhuizen

zijn wel degelijk ondernemingen. “Ze

streven immers op duurzame wijze een

economische activiteit na; ze bieden

op zelfstandige wijze producten en/of

diensten aan op de ‘markt’.” Het hebben

van een niet-winstgevend doel en/of het

krijgen van subsidies verandert niets aan

het feit dat ziekenhuizen ondernemingen

zijn. Het is ook niet omdat artikel 2

uit de Ziekenhuiswet voorschrijft dat

ziekenhuizen een opdracht van algemeen

belang hebben dat ziekenhuizen geen

economische activiteiten verrichten en

niet als ondernemingen moeten worden

beschouwd. Het is wel een feit dat in

geval van het verrichten van diensten van

algemeen economisch belang, de regels

van het mededingingsrecht niet altijd

moeten worden toegepast. Bij het beheer

van diensten van algemeen economisch

“Het hebben van een niet-winstgevend doel en/of het krijgen van subsidies verandert

niets aan het feit dat ziekenhuizen

ondernemingen zijn.”maken met een gebrek aan kennis omtrent

de Wet economische Mededinging. Als de

concentratieregels uit de WEM niet worden

toegepast, worden de andere bepalingen

van de WEM, zoals het verbod op

afspraken die de concurrentie verhinderen

of beperken en het verbod op misbruik van

belang wordt de WEM nageleefd voor zover

de toepassing van de WEM de vervulling van

de door of krachtens de wet toevertrouwde

taak niet verhindert. In tegenstelling tot wat

soms wordt gedacht staat de WEM of het

mededingingsrecht in het algemeen op

zich niet gelijk met ‘meer marktwerking’

en ‘commercialisering’. Het vrij laten van

erelonen van ziekenhuisartsen en tarieven

voor ziekenhuisprestaties en het afschaffen

van bijvoorbeeld programmatienormen

van (medisch-technische) diensten zijn

eerder uitingen van meer marktwerking.

Deze standpunten zijn evenwel niet eigen

aan het gewoon toepassen van het

mededingingsrecht maar zijn het gevolg

van een politieke keuze. De keuze in een

gezondheidszorgsysteem voor meer

marktwerking staat los van de vraag of het

mededingsrecht geldt voor ziekenhuizen.

Concurrentie in de zorg

Ook in de markt met programmatienormen

en (redelijk) vaste prijzen en tarieven

is concurrentie in de zorg mogelijk.

Ziekenhuizen kunnen volgens Stefaan

Callens, hoogleraar gezondheidsrecht

van de K.U. Leuven, concurreren op basis

van prijs vermits ze al dan niet (ereloon)

supplementen kunnen vragen. Ze kunnen

ook kiezen om bepaalde zorgprogramma’s

en (medisch-technische) diensten al dan

niet aan te bieden, enzovoort.

Met dit boek over mededinging in de

gezondheidszorg en kwaliteitsvolle zorg

toont Dr. Diego Fornaciari aan dat de

onwetendheid, de onzekerheid of de angst

bij ziekenhuizen omtrent de toepassing en

de gevolgen van de Wet Economische

Mededinging onterecht is. De auteur

toont aan dat de doelstellingen van het

mededingingsrecht eigenlijk niet zo ver af

liggen van wat ziekenhuizen nastreven.

Het mededingingsrecht wil concurrentie

beschermen als een middel om welvaart

van consumenten te verhogen en

een efficiënte allocatie van middelen

te garanderen. Eigenlijk streeft

het mededingingsrecht ernaar om

ziekenhuiszorg tegen een zo laag mogelijke

prijs en een zo hoog mogelijk niveau van

kwaliteit aan patiënten aan te bieden. Doe

doelstelling moet ook centraal staan bij het

aangaan van fusies, het uitbouwen van een

dominante positie, het afsluiten van de vele

overeenkomsten in de ziekenhuissector

– bijvoorbeeld tussen een ziekenhuis en

een ander ziekenhuis (in het kader van

een associatie of groepering), tussen

uitwisselen van vertrouwelijke informatie

over ziekenhuizen, enz. worden gemaakt.

Besluit

Dr. Fornaciari geeft in dit boek alvast een

nieuwe kijk op het gezondheidszorg-

landschap en op gezondheidsrecht. De

auteur gaat op een transparante wijze met

de lezer op zoek naar de toepassing en

de gevolgen van het mededingingsrecht in

de gezondheidszorg en kijkt na of dat recht

rekening kan houden met de belangen

van de patiënt en meer in het bijzonder

met zijn recht op kwaliteitsvolle zorg,

voorgeschreven in artikel 5 van de Wet

Patiëntenrechten.

“Het toepassen van het mededingingsrecht op ziekenhuizen staat

niet gelijk aan het introduceren van meer

marktwerking.”

Win 1 van de vijf gratis

exemplaren van dit boek!

Mail ‘mededinging’ met

uw contactgegevens naar

[email protected].

Het boek “De wisselwerking tussen

het mededingingsrecht en het recht

op kwaliteitsvolle zorg van de patiënt.”

(315 pagina’s) van dr. Diego Fornaciari

werd uitgegeven bij:

Uitgeverij die Keure

ISBN 978 90 4861 1713

met bestelcode 202 118 605 via

www.diekeure.be

een ziekenhuis en een arts, tussen een

ziekenhuis en een farmaceutische firma/

distributeur van medische hulpmiddelen

– en bij het toetreden als lid tot een

beroepsorganisatie van ziekenhuizen. Bij

al deze overeenkomsten en gedragingen

moet er worden op toegezien dat er

geen verboden afspraken, bijvoorbeeld

afspraken omtrent supplementen, omtrent

het al dan niet toegankelijk maken van

nieuwe technologie in de zorg, omtrent het


10-11-12

/10/2012BRUSSELS EXPO

YOUR FOCUS ON CARE

VAKBEURS ZORGSECTOR

FOCUS ON INTERIORS

FOCUS ON IT

FOCUS ON BUILDING PROJECTS

FOCUS ON FACILITY

FOCUS ON CARE

HEALTHCARE2012

Welkom!Op 10, 11 en 12 oktober 2012 verwelkomen wij u graag in Brussels Expo voor de 7de editie van HEALTHCARE, hét vakevent voor de Belgische zorgprofessional. Ook dit jaar weer kunt u op HEALTHCARE terecht voor een boeiende mix van vernieuwende toeleveranciers, inspirerende producten en prikkelende innovaties.Daarbij zoals steeds een uitgekiend - grátis - seminarie-programma op niveau. U ontdekt het binnenkort allemaal op www.health-care.be.

Be our guest!In 2012 leggen wij graag de focus op hospitality, met enkele boeiende sprekers en denkers over gastvrijheid en klantgerichtheid in en om de zorg. Houdt u alvast uw agenda vrij? Tot dan!

Innovation 2 Care AwardsOok dit jaar weer kunnen exposanten en zorgorganisa-ties meedingen naar één van de felbegeerde Innovatie Awards: I2C Tools (innovaties uit het werkveld), Concept (innovatieve bouwconcepten) en Industry (vernieuwendeproducten en diensten van toeleveranciers).

Hospitality AwardDaarnaast reikt HEALTHCARE i.s.m. HFDV dit jaar voor de eerste maal de Hospitality Award uit. Zo willen wij gastvrijheid en klantgerichtheid in de zorg de aandacht geven die het verdient. Dingt u mee naar de titel van ‘meest gastvrije zorgorganisatie’?

Meer weten?Wij bezorgen u graag de informatie� che. Een e-mail naar [email protected] volstaat.

!"# $ %& $ " ' ( )


Na onder andere de VS, het Verenigd Koninkrijk en Nederland raken ook de Vlaamse ziekenhuizen overtuigd van de meerwaarde van de toepassing van Lean op de bedrijfsprocessen. De in de automobielindustrie ontstane methodologie blijkt immers verrassend goed te werken in tal van andere sectoren. De 5 grote uitgangspunten van Lean zijn dermate universeel, dat ook ziekenhuizen ze met succes integreren in hun klinische en ondersteunende processen.

AUTEURSMarc Segers1, Krista Vandenborre 1, Ellen Decamps2 Ann Socquet2

1 Alfa Management Consulting (www.alfamc.be, [email protected])

2 Regionaal Ziekenhuis Sint-Maria Halle (www.regzhsintmaria.be)

Welke zijn die uitgangspunten en hoe

kunnen we ze integreren in de zorg?

1. Plaats de klant centraal – specifieer

waarde voor de klant

Meer tijd voor de patiënt dankzij Productive Ward®

Lean denken en doen: modewoord of ‘gezond boerenverstand’

De klant (patiënt) staat altijd centraal.

Hij is de ontvanger van je product of

dienst. Alleen hij bepaalt de waarde

ervan. Het is dus belangrijk te weten wat

de patiënt vandaag wil, wat hij morgen

zal willen en wat de prioriteiten zijn in

de patiëntverwachtingen. Vanuit de

lean-principes doe je alleen dat wat van

waarde is voor je patiënt.

2. Verbeter de waardestroom en

elimineer verspilling

Om een onderscheid te maken tussen

waarde voor de patiënt en verspilling

is het nuttig een waardestroom op te

stellen. Daarbij brengen we de diverse

stappen in de zorgverlening in kaart

en bepalen we voor elke activiteit of

ze waarde toevoegt voor de patiënt.

Vervolgens komen we tot verbetering

door de niet-waardetoevoegende

stappen te minimaliseren. Voorbeelden

van niet-waardetoevoegende stappen zijn

‘wachten’, onnodig over en weer lopen,

zoeken naar materiaal en gegevens, (te)

grote voorraden.

3. Hou de stroom in gang

De stroom in gang houden doen we door

alle waardetoevoegende stappen achter

elkaar te plaatsen, te zorgen voor een zo

evenwichtig mogelijke planning en voor

zo weinig mogelijk onderbrekingen.

Het vermijden van storingen tijdens

de zorgverlening, een goede

opnamespreiding, het anticiperen op

ontslagplanning, flexibele uurroosters

aangepast aan de activiteiten, zijn maar

enkele voorbeelden ter illustratie van dit

3e principe.

4. Ontwikkel wat de klant vraagt alleen

wanneer de klant het vraagt (‘pull’-

principe)

De bedrijfsprocessen stroomlijnen

heeft weinig zin als er niemand zit op te

wachten. Enkel wanneer er vraag is van

de patiënt heeft het zin de keten in gang te

zetten (‘pull’). Het op voorhand inschrijven

van patiënten die misschien niet opdagen

is dus volgens Lean uit den boze.

5. Verbeter voortdurend en streef naar

perfectie

De perfectie bestaat niet maar het

Lean-gedachtegoed streeft ernaar

via voortdurend leren en verbeteren.

Werkstandaarden worden dus aangepast

met nieuwe inzichten of op basis van

gemaakte fouten. ‘Alles kan beter’, steeds

opnieuw.

Kenmerkend voor de aanpak van Lean

is onder andere de deelname van alle

medewerkers. Door de dienstverlening te

bekijken door de ogen van de patiënt werk

je per definitie dienstoverschrijdend. Lean

heeft daarenboven een zeer uitgesproken

bottom-up benadering, waarbij de

werkvloer een cruciale rol speelt in het

proces van veranderen/verbeteren.

Daarnaast is er de sterke visuele insteek,

waarbij prestatie- en verbeterborden

de onderlinge communicatie faciliteren.

Verder is er de beschikking over een hele

reeks tools, vaak eenvoudige en efficiënte

technieken (bvb. 5S-methode voor

organisatie van de werkplek, 5 Why’s om

via opeenvolgende vraagstellingen door

te dringen tot de kern van een probleem,

Kanban voor optimalisatie van voorraden

en logistieke stromen, spaghetti-

diagrams om trajecten en loopafstanden

te visualiseren, …).

Een van de grote verdiensten van

Lean is de grote toegankelijkheid, ook

voor de basis. Voor Lean hoef je geen

statisticus of ingenieur te zijn, heb je geen

gesofisticeerde software nodig of een

dure opleiding. Lean heeft veeleer met

‘gezond verstand’ te maken.

van toepassing in meerdere landen

waaronder ook België. Momenteel zijn

er 3 ziekenhuizen in Vlaanderen die

deze methodiek implementeren op hun

verpleegafdelingen.

Productive Ward® is een

veranderingsaanpak gericht op het

verbeteren van de kwaliteit van zorg, op de

toename van de patiëntentevredenheid,

op de toename van de arbeidssatisfactie

van de medewerkers en op doelmatiger

werken door het terugdringen van

verspilling. Hierdoor ontstaat meer

tijd en waarde voor de patiënt. Het

richt zich op de primaire processen

binnen de verpleegafdeling en heeft als

uitgangspunt om continu de zorg en de

patiëntenbegeleiding te verbeteren. De

aanpak is gericht op het stimuleren van

teams op de verpleegafdeling, om zelf het

eigen werk te herstructureren, of het nu

gaat om de geneesmiddelendistributie,

het multidisciplinair overleg, het hanteren

van richtlijnen of het organiseren van

de voorraad op afdeling. De eigen

werkomgeving wordt efficiënter ingericht

en de zorg voor de patiënt verbetert.

In het Verenigd Koninkrijk slaagt men er

in gemiddeld 30% meer tijd bij de patiënt

te spenderen, o.a. door de tijd voor de

medicatieronde met 50% te verminderen

en die voor de dagelijkse overdrachten

Figuur 1: kerndimensies van Productive Ward®

Van Lean naar Productive Ward®,

procesverbetering voor verpleegkun-

digen door verpleegkundigen...

Productive Ward® is een gepatenteerde

methode, ontwikkeld in het Verenigd

Koninkrijk door het Institute for Innovation

and Improvement van de NHS samen

met McKinsey. Deze methode,

gebaseerd op Lean-management, Kaizen

en projectmanagement is intussen

“Productive Ward® is

een veranderingsaanpak

en heeft als uitgangspunt

om continu de zorg en de

patiëntenbegeleiding te

verbeteren.”


met 30%. Bovendien is er een gevoelige

stijging van de kwaliteit en de veiligheid

van de zorg.

Productive Ward® (vertaald in het

Nederlands als ‘het productieve

verpleegteam’) bestaat uit modules die

gefaseerd moeten doorlopen worden

door de afdeling. Hierdoor ontstaat ook

echt een cultuurverandering: men gaat de

verbetercyclus meerdere malen doorlopen

en zo leert men als team verspilling

herkennen, een aanpak formuleren,

verbeteren en borgen. Per afdeling

wordt een voortgangsrapportagebord

geïnstalleerd waarbij op een visuele

manier de voortgang op regelmatige

basis wordt weergegeven.

De 3 basismodules zijn verplicht en

in die volgorde te doorlopen door alle

afdelingen. Ze vormen immers de basis

van waaruit de rest van de modules verder

werken. Na de 3 basismodules worden

de themamodules aangevat, waarbij de

afdeling achtereenvolgens keuzes kan

maken uit de 8 mogelijke topics, in functie

van de specifieke problematiek op de

afdeling. Het doorlopen van alle modules

op een afdeling vergt ongeveer 2 tot 3 jaar.

Meerdere afdelingen kunnen simultaan

het programma doorlopen. Naast

Productive Ward® voor de klassieke

verpleegafdelingen zijn momenteel

varianten in voorbereiding voor o.a. het

operatiekwartier, de poliklinische zorg en

geestelijke gezondheidszorg.

worden illustreren we aan de hand van

de opstart van Productive Ward® in het

Sint-Maria Ziekenhuis in Halle.

Begin 2012 nam het ziekenhuis de

beslissing te kiezen voor Productive Ward®

als methodologie voor optimalisering van

de processen op de verpleegafdelingen.

Ze ging voor de begeleiding ervan in zee

met Marc Segers en Krista Vandenborre

van Alfamanagementconsulting. Er is

voor geopteerd om 2 verpleegafdelingen

parallel op te starten, een gemengde

afdeling chirurgie-interne geneeskunde

en een afdeling SP-cardio-pulmonaal.

Belangrijk is om te kiezen voor afdelingen

met een stabiele leiding, met voldoende

bestaffing en met een duidelijke

veranderbereidheid. De ervaringen van de

pilootafdelingen hebben immers een grote

invloed op de perceptie en promotie van

dit project in de rest van het ziekenhuis.

Naast de 2 externe projectbegeleiders

heeft het ziekenhuis gekozen voor 2

verpleegkundig leidinggevenden als

interne projectleiders. Samen spenderen

Ann en Ellen ongeveer het equivalent

van 1 VTE aan deze opdracht. Het is de

bedoeling dat de interne projectleiders de

implementatie autonoom verder zetten

na de afwerking van de 3 basismodules

op de 2 pilootafdelingen, die worden

begeleid door de externe consultants. Via

het principe van ‘train the trainer’ worden

de nodige kennis en vaardigheden

overgedragen van de consultants op de

interne projectleiders.

Vooraleer van start te gaan op de

afdelingen zelf is geopteerd voor een

ziekenhuisbrede informatiecampagne.

“Men doorloopt de

verbetercyclus meerdere

malen en zo leert men

als team verspilling

herkennen, een aanpak

formuleren, verbeteren

en borgen.”

Figuur 2: Productive Ward®

Productive Ward® - van de theorie

naar de praktijk

Met Productive Ward® kan je als

ziekenhuis niet in je eentje aan de slag. De

implementatie vergt een ziekenhuisbrede

licentie en begeleiding door een door de

NHS erkende instantie.

Voor de Belgische ziekenhuizen

gebeurt deze begeleiding door

Alfamanagementconsulting, een

kleinschalig adviesbureau voor

de gezondheidssector. Hoe deze

samenwerking kan geconcretiseerd

Foto 1: De wekelijkse bordbespreking

Het project beperkt zich immers niet tot

optimalisatie op de verpleegeenheden,

maar heeft vertakkingen naar

andere klinische diensten, apotheek,

administratie, logistiek, technische dienst,

…

De aanpak op de verpleegafdelingen

is zeer hands-on. Geen oeverloze

vergaderingen, geen uitgebreide

presentaties. Daarentegen zeer veel

inspraak vanuit de werkvloer, het zelf aan

de slag gaan om de werkprocessen op

de afdeling onder de loep te nemen, zelf

activiteitsmetingen uitvoeren, bestaande

situaties in kaart brengen via video en

foto’s, indicatoren opstellen, …

Dit zorgt voor een nieuwe dynamiek

op de afdelingen, waarbij sommige

medewerkers verrassend creatief uit de

hoek komen (bvb. voor de reorganisatie

van de lokalen op de verpleegafdelingen)

en waarbij de multidisciplinaire

samenwerking nieuwe vormen aanneemt

(bvb. schoonmaakmedewerkers die in

dialoog treden met verpleegkundigen

over orde in de patiëntenkamers,

verpleegkundigen en kinesitherapeuten

die betere afspraken maken over

het tijdstip voor therapie, artsen en

verpleegkundigen die samen brainstormen

over efficiëntere zaalrondes). Ook de

sterke focus op visueel management,

met het voortgangsrapportagebord als

blikvanger in de centrale gang op de

afdeling zorgt voor een nieuwe vorm van

groepsdynamica, al was het in het begin

wennen aan de wekelijkse bordbespreking

(foto 1).

De cultuurverandering is ontegensprekelijk

ingezet: er wordt gediscussieerd over

kwaliteit en veiligheid, efficiëntie en

efficiënt werken en de afdeling heeft een

gedaanteverandering ondergaan. Lokalen

kregen een nieuwe bestemming, stocks

zijn tot een minimum gereduceerd, niet-

gebruikte materialen en uitrusting zijn

verwijderd. D.m.v. visuele markeringen is

het bovendien een koud kunstje om alles

netjes en op de juiste plaats te houden.

Het voortgangsrapportagebord laat ook

de resultaten zien van de indicatoren

inzake kwaliteit, veiligheid en efficiëntie die

op een eenvoudige en weinig tijdrovende

manier worden geregistreerd. Naast

ziekenhuisbrede indicatoren kan iedere

afdeling kiezen voor eigen specifieke

indicatoren. De afdeling Sp werkt zo

aan orde op de patiëntenkamer, aan

samenwerking met kinesitherapeuten

en aan valincidenten. De afdeling

CD koos o.a. voor het ontstaan van

decubitus op de afdeling, voor

patiëntenidentificatie en voor correcte

verbandwisseling bij centrale katheters.

Op deze manier stijgt de professionaliteit

van de verpleegkundigen, verbetert de

multidisciplinaire samenwerking, verhoogt

de autonomie van de medewerkers en

worden dus ook enkele principes van

Foto’s 2 & 3: ‘Voor’ en ‘Na’: de module “goed georganiseerde afdeling”

VOOR NA

“We dachten dat we goed bezig waren, maar we

kunnen nog heel wat verbeteren.”

Uitspraak van een verpleegkundige van de afdeling Sp

de magneetziekenhuizen in praktijk

toegepast.

Na 6 maanden zijn 2 van de 3

basismodules geïmplementeerd en is de

3e in uitvoering.

In de loop van de maand september

worden 2 nieuwe (chirurgische) diensten

geïnitieerd.

Zowel de hoofdverpleegkundigen als de

medewerkers zijn enthousiast. “Waarom

hebben we hier zelf niet eerder aan

gedacht en werk van gemaakt”, “het is

nu toch veel gemakkelijker”, “we verliezen

veel minder tijd” zijn vaak gehoorde

uitspraken op de 2 afdelingen. Het beste

bewijs dus dat Lean inderdaad ‘gezond

boerenverstand’ is.

Reflex Interim nv, Frankrijklei 128-130, 2000 Antwerpen, T. 03/213.91.91, F. 03/213.91.99 [email protected]

SNELHEID

Met spoed een oplossing nodig?

Reflex is er altijd voor u, 7 dagen per week van 7 tot 22 u. Een acuut of structureel personeelstekort, i achts of overdag? Reflex stelt u snel de juiste mensen voor.

PROFESSIONALITEIT

Onze zorgmedewerkers versterken uw afdelingen.

Ze maken het werk lichter voor uw vaste equipe. Ze zijn snel inzetbaar en bieden uw patiënten de kwaliteit waar uw instelling voor staat. Ze worden hiervoor speciaal gescreend en geselecteerd door een team dat de sector door en door kent. Heel wat van onze consulentes werkten zelf als verpleegster. Zij weten hoe belangrijk teamwork, zin voor detail, enthousiasme, inzet en vakkennis zijn. Zo bent u altijd zeker van de juiste m/v op de juiste plaats. Regelmatige evaluaties helpen u en onze mensen nóg beter samen te werken.

DE JUISTE VERHOUDING

Met flexibel zorgpersoneel stemt u uw interne vraag perfect af op het externe talentaanbod.

U hoeft zelf geen arbeidsintensieve (en dus dure) selectieprocedures uit te voeren. U beslist op basis van duidelijke offertes en correcte voorstellen. Reflex beperkt uw administratieve rompslomp tot een minimum, onder meer met een eenvoudig maar gedetailleerd facturatiesysteem.

ZORGTALENT GEZOCHT?

ZORG Magazine editie september 2012

Documents

Transcript of ZORG Magazine editie september 2012