ZOEK OP ZOMERHOUT EN LENTEHOUT!!! Biologie samenvatting 5.1 t/m 5.4

5.1=planten bekijken -een bloem bestaat uit verschillende onderdelen (zie plaatje hieronder)

-met de wortels van een bloem zuigt een plant water op, in dat water zitten mineralen en dat heeft een bloem nodig om te groeien. De wortels zorgen er ook voor dat een bloem stevig in de bodem staat. -De stengel van een bloem is belangrijk om water en mineralen naar de bloem toe te vervoeren. In de stengel lopen ook dunne buisjes om dat dus te vervoeren. ook houd de stengel de bloem rechtop. -In de bladeren lopen ook buisjes dit heten nerven. De nerven vervoeren ook water en andere stoffen en de nerven zorgen er ook voor dat het blad stevig blijft. Tussen de nerven zit het bladmoes daar maakt de plant zijn eigen voedingsstoffen. -de bloem zorgt voor de voortplanting. In de bloem ontstaan nieuwe zaden en daaruit groeit een nieuwe bloem. en dit zijn precieze details van een blad

De organen van een plant bestaan uit heel veel cellen, de plant bestaat uit verschillende stukjes cellen die allemaal dezelfde vorm en functie hebben. Cellen met dezelfde vorm en functie noem je weefsel. (zie plaatje hieronder) Dit is een plantencel

een plantencel is het binnenste van een bla d. Dit bestaat vooral uit water het ziet er niet plat uit maar een beetje als verschillende doosjes. hier de functies van de onderdelen van een plantencel. -De celwand is een stevige laag om de cel heen. hij bestaat uit een taaie vezelige stof. De celwanden zijn de voedingsvezels die je eet in je groente. -de celmembraan is een vlies die om het cytoplasma heen zit. Het celmembraan regelt welke stoffen wel en niet de cel ingaan. - cytoplasma is een stroperige vloeistof. In het cytoplasma liggen de bladgroenkorrels en de celkern. -de celkern is een klein bolletje in de cel. De celkern regelt alles wat in de cel gebeurt. -de vacuole is een blaasje in het midden van de cel dat volgepompt is met water, daardoor is de cel stevig. - bladgroenkorrels zijn groene bolletjes die in het cytoplasma zitten. Alle bladgroenkorrels samen maken een blad groen, ook maken de bladgroenkorrels voedingsstoffen voor een plant. sommige planten hebben geen bladgroenkorrels maar kleurstofkorrels die zien er ongeveer zo uit:

ook heb je zetmeelkorrels die hebben geen kleur, maar slaan al het zetmeel op. Zetmeel is een reservestof. Onder een microscoop zien zetmeelkorrels er zo uit:

Als een takje geen water krijgt hangen alle bloemen en bladeren slap. Als een stengel geen water krijgt hangen de bloemen,bladeren en de stengel slap. Planten zoals tulpen en madeliefjes zijn kruidachtige planten. Kruidachtige planten hebben water nodig voor de stevigheid. De cellen in de stengel van kruidachtige planten zuigen zich vol met water. Dat water komt in de vacuole. De volle vacuole drukt, via het cytoplasma, tegen de celwand. Daardoor wordt de cel stevig. de vacuoles lopen leeg. Bomen en struiken zijn houtachtige planten. De stam en de takken bestaan uit houtcellen. Houtstof geeft stevigheid. Volgroeide houtcellen gaan dood en de inhoud van de cel verdwijnt. Ook de tussenwanden verdwijnen, waardoor de cellen buisjes vormen. Alle buisjes samen maken stammen en takken stevig.

Het water met de mineralen gaat via vaten in de wortels en de stengels naar de bladeren. Vaten zijn dunne buisjes. De vaten beginnen in de wortels en lopen door tot in de bladnerven van de bladeren. Houtvaten: hierdoor stroomt water met mineralen vanuit de wortels, via de stengels, naar de bladeren. Bastvaten: hierdoor stroomt water met voedingsstoffen vanuit de bladeren naar de wortels en de bloemen. De vaten liggen vaak in groepjes bij elkaar. Zo’n groepje vaten heet een vaatbundel. In het blad zitten huidmondjes, kleine openingen waardoor stoffen naar buiten kunnen. Het water in de cellen rondom het huidmondje verdampt en gaat via het huidmondje naar buiten.

Het water wordt vanuit de buurcellen weer aangevuld. De buurcellen zelf nemen weer water op uit de vaatbundels in de nerven. De huidmondjes kunnen open- en dichtgaan. Als het erg warm en droog is, zijn de huidmondjes dicht. De bladeren hebben dan geen zuigkracht. De plant zou anders door verdamping te veel water kwijtraken. Als een plant veel bladeren heeft, dan ver dampt er veel water. Dat is zo bij bomen. Bomen kunnen per dag honderden liters water verliezen. Om al dat water weer aan te vullen, hebben bomen enorme wortelstelsels.Het water met de mineralen gaat via vaten in de wortels en de stengels naar de bladeren. Vaten zijn dunne buisjes. De vaten beginnen in de wortels en lopen door tot in de bladnerven van de bladeren. In de herfst en winter is de grond zo koud dat de wortels niet goed werken. De wortels kunnen dan nog maar weinig water opnemen, maar in de bladeren gaat de verdamping wel door. Als de boom zijn bladeren zou houden, gaat hij dood door uitdroging. Hij laat daarom zijn bladeren vallen. De groei van de boom stopt; hij raakt in een toestand van rust. Voordat de bladeren afvallen, gaat het bladgroen vanuit de bladeren naar de takken stam.

Daar wordt het opgeslagen tot het volgend voorjaar. Vervolgens bouwt de boom een . Als je

takken bekijkt, zie je op de plaats waar het blad heeft vastgezeten de kurklaagjes liggen. Ze

heten bladlittekens . Je ziet in het bladlitteken ook de uiteinden van de vaatbundels

liggen.hieronder zie je hoe de bladlittekens er uit zien.

5.2=planten groeien

nadat planten hebben gebloeid, veranderen de bloemen in vruchten . In de vrucht zitten zaden. de vruchten van een bonenplant heet peulvruchten . Om de boon zit de zaadhuid . daarbinnen zitten 2 zaadlobben . tussen de zaadlobben zit de kiem. Eigenlijk is de kiem al een klein plantje met alles erop en eraan. In de zaadlobben zit reservevoedsel voor de kiem. de kiem en de zaadlobben worden beschermd door de zaadhuid. Zolang zaden droog blijven, gebeurt er niets. Pas als er vocht bij komt, groeit het nieuwe plantje uit de boon. Dat heet ontkiemen . Dat gaat zo:

1. Eerst neemt de zaadhuid water op. 2. Daardoor zwellen de zaadlobben op en knapt de zaadhuid open. 3. Dan komt het worteltje naar buiten. 4. Daarna volgen de stengel en de blaadjes.

Tijdens het ontkiemen haalt de kiem zijn voedsel uit de zaadlobben. Daardoor worden de zaadlobben steeds kleiner en vallen ze uiteindelijk af. De meeste zaden ontkiemen in het voorjaar of de zomer als het voldoende warm en vochtig is. Als een plant groter en zwaarder word is de plant aan het groeien.Bij de groei maakt een plant nieuwe cellen aan dat komt doordat er celdeling plaatsvindt. De cellen splitsen zich hierbij in tweeen. dat gebeurt vooral in de topjes van de stengels en wortels. nadat er een nieuwe cel is gevormt, neemt hij water op in de vavcuole ( ) en groeit hij door in de lengte. dit heet bij elkaar de celgroei . door celdeling en celgroei worden de plant langer dat heet de lengte groei.

___________________________________________________________________________

Celdeling

●

___________________________________________________________________________

ontkiemen

● een plantje komt uit een zaadje door de ontkieming ( Dat gaat zo: 5. Eerst neemt de zaadhuid water op. 6. Daardoor zwellen de zaadlobben op en knapt de zaadhuid open. 7. Dan komt het worteltje naar buiten. 8. Daarna volgen de stengel en de blaadjes.)

● het hele jonge ( kiem )plantje zit al in het zaadje. ● de volgorde van ontkieming is :wortel, stengel, blad.

___________________________________________________________________________

groei van een plant

● lengtegroei: het plantje wordt langer en zwaarder. ● ontwikkeling: het plantje krijgt nieuwe delen. ● groei vindt plaats door celdeling en celgroei.

___________________________________________________________________________

Groeirichting van wortels en stengels

● onder invloed vn de zwaartekracht groet een worteltje naar beneden. Zetmeelkorrels

in cellen regelen dat.

● de stengel groeit naar het (zon) licht toe. aan de schaduw kantgroet de stengel meer, zodat de stengel richting de zon heen buigt.

___________________________________________________________________________

Groei van bomen

● door lengtegroei vanuit de eindknop worden takken langer. uit zijknoppen groeien nieuwe zijtakken.

● knopschubben beschermen de knoppen tegen vraat en kou. ● op de plek waar de knopschubben vastzaten, ontstaat een ringliteken. ● vanuit een groeilaagje in de stam vindt diktegroei plaats. Elk jaar ontstaat zo een

jaaring. ● een jaaring bestaat uit: een lichtbruine voorjaarsring met grote houtcellen met dunne

wanden en een donkerbruine zomerring met kleine houtcellen en dikke wanden. ● Aan het aantal jaaringen in de stam van een boom zie je hoe oud een boom is.

5.3=planten voeden zich op Wij mensen eten planten zoals: appels, sla en winterpenen, maar je eet niet de hele plant maar delen ervan zoals: bladeren en zaden. Daarin zitten voedingsstoffen die wij nodig hebben, maar wat eten planten zelf eigenlijk?

1. Water met de wortelharen aan de wortels zuigt de plant water op uit de grond

2. Mineralen in het water wat de plant opzuigt zitten mineralen zoals stikstof , fosfor , calcium en ijzer , Mineralen zijn eigenlijk meststoffen die de plant nodig heeft om te groeien

3. Koolstofdioxide via huidmondjes op het blad haalt de plant koolstofdioxide uit de lucht. Koolstofdioxide is een gas wat mensen en dieren uitademen.

Planten kunnen iets wat wij mensen niet kunnen, namelijk hun eigen voedingsstoffen maken dat doen ze met Co2 (koolstofdioxide) H2O (water) en mineralen, een van de belangrijkste stoffen die een plant maakt is glucose , eens soort suiker, met glucose en mineralen maken planten ook weer andere voedingsstoffen aan. Hoe maakt een plant eigenlijk die glucose ? Planten maken glucose in bladgroenkorrels in de cellen van bladeren het maken van glucose heet fotosynthese . Voor fotosynthese heeft de plant; 1. Co2 nodig 2. water en 3. de zon. Fotosynthese vindt alleen plaats bij voldoende zonlicht, zonlicht geeft de bladgroenkorrels namelijk energie om glucose te maken. In het donker maken planten dan ook geen bladgroenkorrels aan dan gaat de plant dood Bij fotosynthese ontstaan: 1. glucose 2. het gas zuurstof , zuurstof gaat door de huidmondjes uit het blad in de lucht. Van zonsopgang tot zonsondergang werken de bladgroenkorrels heel hard, maar wat doen planten met de glucose? Een plant heeft energie nodig net als wij, daarom gebruikt de plant een deel van de glucose als energie lijke voedingsstof. Het andere deel van de glucose gaat via de bastvaten naar een ander deel van de plant en daar zet hij de glucose om in andere stoffen zoals: zetmeel, vetten, eiwitten en vitaminen . Om eiwitten te maken gebruikt de plant mineralen. Een plant heeft eiwitten nodig om te groeien en om beschadigingen te herstellen. Zetmeel en vetten slaat de plant op als reservestoffen . Vitaminen zorgen ervoor dat alle processen in de plant goed verlopen. Door planten te eten krijgen we alle voedingsstoffen binnen die de plant heeft gemaakt; veel groenten en fruitsoorten zitten vol met vitaminen Als je een aardappel eet, eet je de reservestoffen van een aardappelplant, planten slaan de meeste reservestoffen op onder de grond zoals in de wortel. In de winter sterven alle

bladeren en stengels af en alleen de wortel blijft leven, in de lente gebruikt de plant weer alle reservestoffen uit de wortel om nieuwe bladeren en stengels te maken. Pas als de plant weer alles erop en eraan heeft komt er weer sprake van fotosynthese . Sommige planten hebben speciale opslag voor al die stoffen; knollen en bollen

- Knollen zijn verdikte wortels of dikke stengels, zoals aardappelen - Bollen bestaan vooral uit bladeren die heel dicht tegen elkaar aan liggen de bladeren

zijn dik door alle reservestoffen erin zoals uien . Sommige planten hebben geen bladgroenkorrels en die kunnen dus geen eigen voedingsstoffen aanmaken, maar die heeft hij wel nodig om te overleven. En daarom steelt die plant voedingsstoffen van een andere plant, een plant die andere planten gebruikt om te overleven noemen we een parasiet .

Samenvatting 5.4 van Sippie een bloem bestaat uit 6 delen

1. bloembodem hier zitten de andere delen van de plant aan 2. kelkbladeren bladeren die de bloem beschermen tegen bijv. kou enz. als hij nog in

de knop zit 3. nectar kliertjes zij maken nectar aan onder in de bloem nectar zoete vloeistof die

bijen en vlinders eten 4. kroonbladeren de bladeren van de bloem die lokken insecten 5. stamper zit midden in en bloem voor voortplanting 6. meeldraad is ook voor voortplanting staan om de stamper heen

onderdelen van meeldraad en stamper meeldraad bestaat uit helmknop en -draad helmknop maakt stuifmeel stuifmeel is mannelijke voortplantingscellen je kunt ze vergelijken met menselijke zaden de stamper bestaat uit een stempel een stijl en een vruchtbeginsel in het vruchtbeginsel zitten zaadbeginsels daarin zit een eicel

voortplanting ontstaat door bestuiving dat gaat zo het stuifmeel van meeldraad komt op stamper dat kan op 2 verschillende manieren met zelfbestuiving en kruisbestuiving

- zelfbestuiving dat het stuifmeel van de plant op de stamper komt van dezelfde bloem - kruisbestuiving is dat het stuifmeel van de ene bloem naar een stamper van een

ander bloem gaat het stuifmeel kan ook weer op 2 manieren naar de stamper gaan

1. insecten de bloem trekt ze aan met geur en kleur ze eten nectar dus gaan ze onder in de bloem voor nectar te vinden hij komt dan tegen de meeldraden aan die laten stuifmeel los en komt zijn lijf als hij dan een andere bloem in kruipt komt het op de stamper omdat die kleverig is bloemen die door insecten worden bestoven heten insectenbloemen

2. de wind bij windbloemen neemt de wind het stuifmeel mee windbloemen zijn minder opvallend ze geuren niet hebben geen kleur en zijn klein de meeldraden en stamper steken uit dat de wind er goed bij kan

na de bestuiving moet het stuifmeel nog naar het vruchtbeginsel komen dat gaat in 4 stappen

1. na bestuiving zit het stuifmeel op de stamper 2. uit het stuifmeel groeit een buisje door de stijl naar het vruchtbeginsel de buis heet

stuifmeelbuis 3. in het vruchtbeginsel zitten zaadbeginsel met ieder een eicel de celkern van de

stuifmeelkorrel zakt door het buisje tot in de eicel 4. de celkernen van de eicel en de stuifmeelkorrel vormen samen een nieuwe celkern

dat heet bevruchting na de bevruchting verschrompelen de bladeren het vruchtbeginsel groeit uit tot een vrucht de zaadbeginsels worden zaden die zaden groeien in de vrucht zoals bij tomaten en watermeloen pitjes zitten in de vrucht zaden hebben voedingsstoffen nodig om te groeien die krijgen ze op 3 manieren

- via de navelstreng dat is het deel dat het zaadbeginsel nog aan de moederplant vast zit zo krijgt hij voedingsstoffen via de moederplant en worden zaadbeginsels zaden en bevruchten eicelen kiemen

- door zaadlobben die liggen rond het zaadje geven het zaadje voedingsstoffen als hij de navelstreng niet meer heeft en hij moet ontkiemen

- zelf maken als hij voldoende gegroeid is neemt hij al water met mineralen op en groeit hij uit en heeft fotosynthese zaadlobben worden kleiner en vallen af

zaadverspreiding gaat op 3 manieren dat is noodzakelijk voor voortplanting

- de wind neemt zaden mee als die licht zijn zoals bij een uitgegroeide paardenbloem - door dieren als de vrucht stekelig is blijft hij soms in de vacht haken en vallen er weer

uit maar de vrucht kan ook opgegeten worden en dan poepen ze de zaad weer uit - door plant zelf soms knappen ze open door uitdroging aanraking of regen de zaden

worden tot wel 4 meter weggeschoten een plant groeit op deze volgorde

1. zaad ontkiemt er groeit een nieuwe plant 2. jonge plant wordt een volwassen plant die vormt bloemen 3. uit de bloem ontstaan vruchten en zaden 4. zaden worden verspreid na voortplanting gaat bloem dood

dat is de volgorde telkens opnieuw zo'n volgorde in een kring heet cyclus en het gaat over het leven van een organisme gaat hee het een levenscyclus planten groeien dan ook verschillend je hebt 4 soorten

- eenjarige planten ontkiemen in voorjaar bloeien zamer vormen zaden herfst sterven in de winter de zaden overwinteren in de grond en er komt nieuwe plant

- tweejarige plant ontkiemen en groeien in het eerste jaar ze bloeien en vormen zaden in het tweede jaar

- meerjarige planten ontkiemen in voorjaar bloeien zomer vormen zaden in de herfst en in winter sterven bovengrondse delen af dan in voorjaar groeit hij weer verder zo leeft hij lang

- houtachtige planten zoals bomen ontkiemen voorjaar eerst groeit hij een aantal jaar tot boom daarna bloeien ze jaarlijks en maken zaden e groeien door en worden oud

t oets vragen

1. wat is de functie stengel 2. hoe noem je een groep cellen met dezelfde functie 3. wat is de functie van bladgroenkorrels 4. wat stroomt er door houtvaten 5. wat is de celgroei 6. uit hoeveel ringen bestaat een jaar ring 7. wat nemen huidmondjes op 8. in welk deel van de plantencel wordt glucose gemaakt 9. wat heeft de plant nodig voor fotosynthese 10. wat is een bol 11. hoe komen planten aan hun voedingsstoffen

12. benoem delen van bloem 13. hetzelfde als 12 14. weer 15. weer

overige dingen 4 organen en hun functies

● 1 wortel, functie: plant stevig in de bodem vastzetten en opname van water en mineralen

● 2 stengel, functie: plant stevig overeind houden en hierin wordt water met opgeloste stoffen vervoerd

● 3 blad, functie: -voedingsstoffen maken ● 4 bloem, functie: nodig voor de voortplanting

schema plantencel

● kruidachtige planten blijven stevig door water. ● houtachtige planten blijven stevig door houtcellen.

● een bruine boon van binnen naar buite: 1. zaadhuid 2. zaadlobben 3. kiem

● aan de buitenkant van de boon zie je: 1. het poortje 2. de navel

● hoe ontkiem je een boon: 1. De zaadhuid neemt water op → de zaadlobben zwellen op en de zaadhuid knapt

open → het worteltje komt naar buiten → stengel en blaadjes komen naar buiten.

● Diktegroei: jaarringen ● Ontwikkeling: ontstaan van bloemen aan de boom ● Lengtegroei: eindknop van een zijtak