Zin in kleur

15
Zin In Kleur

description

Een inkijkexemplaar

Transcript of Zin in kleur

Zin In Kleur

Zin in Kleur_Zin in kleur binnenwerk - schreefloos 28-02-13 22:01 Pagina 1

Zin in Kleur_Zin in kleur binnenwerk - schreefloos 28-02-13 22:01 Pagina 2

Anne-Marie van der Wilt

Zin in Kleur

Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer

Zin in Kleur_Zin in kleur binnenwerk - schreefloos 28-02-13 22:01 Pagina 3

Uitgeverij Boekencentrum: www.boekencentrum.nlAnne-Marie van der Wilt: www.zin-in-kleur.com

Ontwerp omslag en binnenwerk: Studio Anton SinkeFotografie: Marijn GilhuisVoor omslagillustratie zie p. 18.

ISBN 978 90 239 2718 1 NUR 646

© 2013 Uitgeverij Boekencentrum, ZoetermeerAlle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerdgegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door foto-kopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voor-afgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Bij de productie van dit boek is gebruikgemaakt van papier dat hetkeurmerk Forest Stewardship Council (FSC) draagt. Bij dit papier is hetzeker dat de productie niet tot bosvernietiging heeft geleid. Ook is hetpapier 100% chloor- en zwavelvrij gebleekt.

Zin in Kleur_Zin in kleur binnenwerk - schreefloos 01-03-13 10:53 Pagina 4

Inhoud

6 Uit en voor het Licht geschapen

8 De boom en de bron (Psalm 1)10 De boom (Psalm 1)12 Door God gekend (Psalm 139)14 Eva16 Ode aan de schepping18 Zonnelied20 Gedragen last22 Twee gezichten van het leven 24 Gethsemane26 Oneindig verlangen (Psalm 23)28 Engel

30 Licht achter de lichten32 Mensen onderweg, zoekend naar Licht 34 Vlinders dansen in kleur36 Bruiloft te Kana38 Even word je getroost40 Boom in de herfst 42 Reiken naar licht

44 Liturgische kleuren45 Serie Oudelandse Hof: Bomen verbeeld48 Serie St Jansdal: Ruimte om te bewegen50 Serie Capelle-Schenkel53 Serie Andijk54 Serie Twello 56 Serie Antonius Binnenweg

58 ‘Een stukje van mijn ziel’

Zin in Kleur_Zin in kleur binnenwerk - schreefloos 28-02-13 22:01 Pagina 5

Dit boek Zin in kleur van Anne-Marie van der Wilt iseen lees- en kijkboek. Woord en beeld ontmoeten el-kaar. Een mens kan niet van brood of woord alleenleven. Water uit de bron en beelden die zin en kleurgeven aan het leven, zijn levensnoodzakelijk.

Anne-Marie is theologe. Ze heeft de woorden uit dePsalmen door zich heen laten gaan. Woorden die direct beelden oproepen. De mens als een boom geplant aan stromend water. De mens voor en uit hetLicht geschapen. En als het donker is? Hoe breekt hetlicht door in de donkerste uithoeken van de mensheid,van een mens? Anne-Marie gaat in haar werk – net alsde schrijvers van de Psalmen – die vragen niet uit deweg. Ze kent die vragen van binnen uit. Dat zie je inhaar werk en dat voel je in haar teksten. Ze schildert, beeldhouwt en mediteert vanuit hetLicht dat haar inspireert en invalt naar het licht van deLichtende toe. Ik beleef haar werk als een lofzeggingén een gebed, als een geloofsbelijdenis én een verlan-gen naar geloof. Die beweging zit er in. Het is nergensvanzelfsprekend. Het is nergens goedkoop. Daar zitook de pastorale kracht van haar werk.

Ik kijk naar haar verbeelding van ‘Gedragen last’. Zewerkt met sloophout, knoestig, vol spijkergaten, splin-ters en beschadigde plekken. Een metafoor voor eenmensenleven. Verbeelding van het kruis. Daar door-heen een kleurrijke weg van veelkleurige mensen. Eén stuk glas valt uit de toon, spiegelt en nodigt uit ernaar te kijken. Kijk je in de spiegel of in de vragendeblik van de ander? Ik kijk en een lied van Huub Ooster-huis zingt in me rond:

Stem als een zee van mensenom mij door mij heen.Stem van die drenkeling, van dat stuk wrakhout,dat een mens blijktals hij mij aankijkt. 1

Niet toevallig. Die liederen zingen ook in Anne-Marierond. Ik leerde haar kennen toen ik predikant in deKeizersgrachtkerk was. In die kerk zongen we over Godals ‘schoot van ontferming’ en over ‘Licht dat ons aan-stoot in de morgen’. Dat kom ik tegen in de cirkel vanontferming, die zo fundamenteel is in het werk vanAnne-Marie. Zo verbeeldt zij de onuitsprekelijke naamvan God – JHWH – ‘Ik zal er zijn’. De cirkel als een zegenende en liefdevolle omarming. Anne-Mariespeelt in haar werk met die cirkel. De cirkel is niet gesloten in de zin van uít-sluitend. Mensen bevindenzich in de ruimte van die cirkel van ontferming. Zie jehet? Wil je, kun je het zien? Zo helpt Anne-Marie in haar werk mensen om in kleurzin te geven aan het leven. Om kleur te geven aan hetverlangen, zonder het donker en de wanhoop te ver-bloemen. Breuken en gebrokenheid poetst ze nietweg. Dat maakt haar werk zo diep menselijk en ge-aard. Spiritualiteit kan zo zweverig worden, zo los komen testaan van de harde werkelijkheid. Het werk van Anne-Marie getuigt van een geaarde spiritualiteit. Fraai vindik dat verbeeld en verwoord in ‘Bruiloft te Kana’. Hieris Anne-Marie de exegete, de uitlegster van het bijbel-verhaal. Ze gaat ons voor in het luisteren naar detekst, ze geeft ons haar interpretatie in woord en

6

Uit en voor het Licht geschapen

Zin in Kleur_Zin in kleur binnenwerk - schreefloos 28-02-13 22:01 Pagina 6

beeld en nodigt ons uit om eigen stappen te zetten inhet bijbelverhaal. Ze is in haar verbeelding een ‘verbi divini minister’,een dienares van het woord van God. Woorden gaanleven in kleur. Kleuren nodigen uit tot nieuwe ver-woording en verbeelding. Zo krijgen we als lezers enkijkers heilzaam het heen-en-weer.

Tien jaar geleden kwam ik Anne-Marie tegen op deVrije Universiteit in Amsterdam. Ze gaf me een kaartjevan haar atelier Zin-in-Kleur. Uitgerekend op dat mo-ment dacht ik na over een vraag uit mijn nieuwe ge-meente. De gemeente wilde mij bij mijn bevestigingals predikant een gebedsmantel omhangen metstola’s. Ik had uit principe nooit een toga gedragen.‘Maar als wij als gemeente je hem omhangen?’ Metdie vraag in mijn hoofd keek ik naar het kaartje vanAnne-Marie. Zin-in-Kleur. Dat kwam als geroepen.Samen met Anne-Marie heb ik gezocht naar kleuren,beelden en symbolen die belangrijk zijn voor mij alspastor. Zo zijn daar de groene olijvenbladen, de rodetongen van vuur, het paarse tau-kruis, de witte engouden glans van de Opstanding. In dit heilzaamheen-en-weerproces kwamen de stola’s tot stand. Als ik deze beelden draag, voel ik me gedragen doorwat ze verbeelden. Het is ook zoiets als pastoraat aande pastor. De mantel om mij heen geslagen getuigtvan de kleurrijke werkelijkheid van het KoninkrijkGods. Zo concreet als een olijf, zo vurig als een tongvan vuur. Ik hoor Anne-Marie denken en zeggen dathet nog abstracter kan. Dat dat nog meer ruimte geeftvoor eigen verbeelding van de mensen die ernaar kij-ken. Maar zoveel mensen zijn die concrete tastbare

beelden van het Koninkrijk Gods kwijt. We kunnen diebeelden van brood en wijn, boom aan de bron, schootvan ontferming, niet missen. Je komt er niet zomaarop. Ze moeten je geopenbaard worden. Dat gebeurt indit mooie boek Zin in kleur. Is het alleen een boek voor gelovigen? Nee, het is eenboek open voor zinzoekers, voor al die kleurrijke ofkleurloze mensen die op zoek zijn naar zin en kleur,naar zin in kleur. Mensen zoals de dichter Hans An-dreus. Hij zegt in zijn gedicht ‘Of hoe dat heet’:

Gelukkig dat het licht bestaat

en dat het met me doet en praat

en dat ik weet dat ik er vandaan

kom, van het licht of hoe dat heet.2

Voor dat ‘of hoe dat heet’ zoekt Anne-Marie naar beel-den. Ze nodigt u en mij uit om mee op zoektocht tegaan. Ze gaat ons voor als een kleurrijk reisleidster.

Bram Grandia, IKON pastor

1 Stem als een zee van mensen, lied 101, Aanvullende liedbundelTussentijds. Uitgeverij Boekencentrum, Uitgeverij Kok, 2005

2 Hans Andreus, Verzamelde Gedichten, Amsterdam 1995, p.918

7

Zin in Kleur_Zin in kleur binnenwerk - schreefloos 28-02-13 22:01 Pagina 7

De boom is het aansprekend symbool voor het leven,nog preciezer: voor de mens zelf. Een boom heeft wor-tels, takken, een stam en een kern. Een boom veran-dert met de jaargetijden mee. Voor de boom is hetbelangrijk aangesloten te zijn op de goede bron om tekunnen leven.

De leefregels van God zijn in Psalm 1 als de goedebron voor de boom. Dit beeld van de boom in dezepsalm wil uitdrukken dat Gods leefregels de mens ge-lukkiger kunnen maken. De leefregels, Gods Thora,zijn geen juk maar woorden van bevrijding, woordenals voeding die de boom doen groeien. Gelukkig is de mens, die op zoek gaat naar de manierwaarop Gods leefregels gestalte kunnen krijgen in hetleven hier en nu. Gelukkig is de mens, die zich doorGods Woord wil laten inspireren.

Gods eeuwenoude leefregels geven de mens nogsteeds houvast en steun, ze kunnen fungeren als ijk-punt. De mens die op zoek is naar deze basis, dezebron, zal zijn als een boom geplant aan stromendwater, zo zegt de eerste psalm. Deze mens is aange-sloten op de bron van het leven, die de boom van voe-ding zal voorzien. Een bron die in alle jaargetijden vanhet leven de boom zal ondersteunen. De bron, die zaltroosten en bemoedigen als het leven meedogenloos,hard en moeilijk is. De bron, die houvast en vertrou-

wen zal geven, dat de boom niet zal verdorren. Deboom zal op tijd vrucht dragen. Zo zal zichtbaar wor-den waaruit deze boom leeft, zijn bladeren verdorrenniet.

De boom op het tweeluik is uitgevoerd in wit glas. Detakken groeien uit naar het Licht, naar de hemel. Tus-sen twee takken in zijn oranjerode stukjes glas te zien,die tot diep in de kern van de boom doordringen. Dezeoranjerode kleur staat voor Gods Geest, die de menstot in de kern raakt. De Geest maakt het mogelijk datde mens in beweging komt en keuzes maakt. Om uit-eindelijk de keuze te kunnen maken voor een levenmet daarin plaats voor God.

8

De boom en de bron Psalm 1

Eerder gepubliceerd in Herademing, tijdschrift voor spiritualiteit enmystiek 76, 20e jaargang, juni 2012. Uitgeverij Kok.

Zin in Kleur_Zin in kleur binnenwerk - schreefloos 28-02-13 22:01 Pagina 8

9

Glasmozaïek op hout, tweeluik 1.10x0.80m, 2011

Zin in Kleur_Zin in kleur binnenwerk - schreefloos 28-02-13 22:02 Pagina 9

10

Zin in Kleur_Zin in kleur binnenwerk - schreefloos 28-02-13 22:02 Pagina 10

De boom Psalm 1

Gelukkig de mens

die niet meegaat met wie kwaad doen,

die de weg van zondaars niet betreedt,

bij spotters niet aan tafel zit,

maar vreugde vindt in de wet van de HEER

en zich verdiept in zijn wet, dag en nacht.

Hij zal zijn als een boom,

geplant aan stromend water.

Op tijd draagt hij vrucht,

zijn bladeren verdorren niet.

Alles wat hij doet komt tot bloei.

Psalm 1:1-3

Uit: De Nieuwe Bijbelvertaling (NBV), Nederlands Bijbelgenootschap, 2004/2007

11

Glasappliqué, 1.70-1.00m / 2.40-1.00m, 2012Dorpskerk, Protestantse Gemeente Leimuiden

Zin in Kleur_Zin in kleur binnenwerk - schreefloos 28-02-13 22:02 Pagina 11

Psalm 139 bezingt Gods grootheid op een wel heelbijzondere manier. Het is geen theologische verhan-deling, maar een gebed tot God met de vraag om ge-heel en al gekend te worden. Het Hebreeuwse woordvoor kennen is jada. Dit kennen is relationeel, als eenpersoonlijke verhouding. Met kennen wordt bedoeld:zich bekommeren over of het liefhebbend zorgen vooriemand. Nooit gaat het over verstandelijk kennen, hetgaat om kennis waar het hart bij betrokken is.

Uit deze psalm spreekt een groot vertrouwen, en ver-wondering dat God op deze manier de mens nabij is.De dichter bezingt hoe God de mens omgeeft in alleswat hij doet en meemaakt. God als grond van het be-staan. God als grondtoon van het leven. God niet verweg, maar juist heel dichtbij. God, die weet heeft vanalles wat er speelt bij zijn schepselen, zijn mensen.God, die de mens omgeeft van begin tot einde. Nietsontgaat deze relationele God. Een mooi beeld, dat veelmensen geloofsvertrouwen geeft: je ten diepste ge-kend weten door de God die jou ooit heeft geschapen.

De Schepper-God die aan het begin van jouw levenstond, is in het kunstwerk verbeeld door de oranjeronde vorm. Deze wordt vastgehouden en omgevendoor de dragende vorm eromheen die op de voor-grond treedt. Deze vorm kan verwijzen naar de baar-moeder waarvan in het hart van Psalm 139geschreven staat: ‘U was het die mijn nieren vormde,die mij weefde in de buik van mijn moeder’ (vers 13,NBV). Zowel de baarmoeder als God zelf dragen demens die tot ontwikkeling komt. Een mensenlevenlang wordt de mens gedragen door God; de Eeuwigekent elk mens bij name. De oranje delen verwijzen

naar de mens. De bijna ronde oranje vorm loopt uit ophet licht. Aan het uiteinde wordt het lichter, dat wilzeggen: God houdt de mens niet op een beklem-mende manier vast, maar zet de mens in de ruimte,om zich te ontwikkelen, om zijn en haar weg te zoe-ken. De mens die uit en voor het Licht geschapen is.

Een mensenleven is echter niet uit één stuk. Gaande-weg kan het zijn dat we onszelf of delen van onszelfverliezen, door wat we meemaken of doordat we af-dwalen van onze ware bestemming. Er zijn delen vanons die we liever willen vergeten uit schaamte of pijn.Hoe troostvol is het dan dat God de mens als geheel – wat er ook gebeurt in het leven – kent en wil blijvenkennen, en dat je er als geheel met al je goede, maarook met je beschadigde kanten mag zijn.

Overal in het kunstwerk is een vormentaal van bewe-ging te zien die vasthoudt en draagt, ook wanneer weverdwalen. God houdt altijd en overal vast als een be-trouwbare liefdevolle God. Hoe donker het ook kanzijn in het leven, God staat niet toe dat het donker hetlaatste woord heeft. God laat ook in de donkersteplaatsen van onze levensreis niet los, God is nabij.

12

Door God gekendPsalm 139

Eerder gepubliceerd in Herademing, tijdschrift voor spiritualiteit enmystiek 78, 20e jaargang, december 2012. Uitgeverij Kok.

Glasmozaïek op hout,1.22x1.22m, 2012

Zin in Kleur_Zin in kleur binnenwerk - schreefloos 28-02-13 22:02 Pagina 12

13

Zin in Kleur_Zin in kleur binnenwerk - schreefloos 28-02-13 22:02 Pagina 13

Liefde is een Godsgeschenk. De mens is door God ge-schapen om lief te hebben. God zegt ’Het is niet goeddat de mens alleen is, ik zal een helper voor hemmaken die bij hem past’ (Genesis 2:18, NBV). Adamwas dolgelukkig toen Eva verscheen: ‘Eindelijk een ge-lijk aan mij, mijn eigen gebeente, mijn eigen vlees,een die zal heten: vrouw, een uit een man gebouwd’(Genesis 2:23). Eva is haar naam. Eva, de eerste vrouw.Eva, die de mens compleet maakte zoals God het be-doeld heeft toen God zei: ‘Laten wij mensen makendie ons evenbeeld zijn, die op ons lijken …’ (Genesis1:26). Een paradijselijk geheel; man en vrouw die el-kaar volkomen gelijkwaardig aanvullen. Man envrouw samen, als beeld van God.

De mens is door God geschapen om lief te hebben,om elkaar lief te hebben in al haar facetten. Liefdewerd door de klassiek Griekse denkers benoemd als: libido, eros, filia en agape. Het christendom heeft dezeonderscheiding overgenomen. Elke vorm van liefdeheeft zijn eigen waarde en mag er zijn.

Agape is de goddelijke liefde, te vinden bij God. Het isde liefde die zichzelf wegschenkt zonder er iets voorterug te hoeven ontvangen. Libido is de seksuele drift, een natuurlijke behoefte, demenselijke zin in seks. Eros is het verlangen naar de liefde. Hierover vinden weuitvoerige verhandelingen in poëzie, beeldende kunst,muziek en proza. Eros is de term die probeert de hoog-ten en diepten, de vreugde en wanhoop van deze bij-zondere liefdeskracht te beschrijven. Filia is de vriendschap, een band die mensen met elkaarverbindt. Filia beschrijft het gevoel dat je bij iemand

14

Eva

Zin in Kleur_Zin in kleur binnenwerk - schreefloos 28-02-13 22:03 Pagina 14

hoort en je leven deelt met anderen. Vriendschap houdthet vol in goede en slechte tijden. Vriendschap vormteen fundamenteel element in de menselijke samen-leving.

Het is levenskunst wanneer het ons lukt om aan allevormen van liefde recht te doen, wanneer we het eneniet boven het andere plaatsen.

Het bijbelboek Hooglied laat zien dat de eros en de libido een volwaardige plaats krijgen als onderdeelvan de liefde. In dit gedicht wordt de lichamelijkeliefde tussen mensen bezongen. Als dit fysieke aspectvan de liefde zich verbindt met hart en ziel, krijgt deliefde de vorm van volledige toewijding. Het wordtware liefde. In het Oude Testament is het Hooglied als‘lied der liederen’ een echo uit het paradijsverhaal, uitde hof van Eden. Het bezingt hoe de liefde volgens

God bedoeld is en steeds weer nieuwe kansen krijgt.Hoe bijzonder is het dat God de mens geschapenheeft met het vermogen om lief te hebben.

De vrouwenfiguur, bewerkt met glasmozaïek, verwijstnaar deze veelkleurigheid van de liefde. Liefde laatzich niet afbakenen of in hokjes plaatsen. Liefdebreekt dwars door allerlei barrières heen. Liefde be-nauwt en verstikt niet, maar wil de ander in de ruimtezetten. Liefde is dynamisch en vol beweging. De liefdemaakt enthousiast en geeft kleur aan het menselijkbestaan. Het kunstwerk Eva is een oproep om het liedvan de liefde gaande te houden. Leve de liefde!

15

Glasmozaïek, 1.78x0.60m, 2011

Zin in Kleur_Zin in kleur binnenwerk - schreefloos 28-02-13 22:04 Pagina 15