Zijlstra: ik loog over gesprek met PoetinVERSLAAFD AAN WINNEN P2-3 Ik heb Mark Rutte geïnformeerd...

10
JAARGANG 96 48 pagina’s NUMMER 28528 € 2,75 België € 3,10 Duitsland € 3,35 Frankrijk € 3,35 Luxemburg € 3,10 Oostenrijk € 3,35 ABCCDCCEF DE VOLKSKRANT BV JACOB BONTIUSPLAATS 9, POSTBUS 1002, 1000 BA, AMSTERDAM [email protected] TEL.: REDACTIE 020-562 9222 KLANTENSERVICE 088-056 1561 BEZORGING 088-056 1555 W oensdag was ik op het hoofdbureau van de Amsterdam- se politie om met Peter Slort, ‘portefeuillehouder diversiteit’, en Willem Hinskens, woordvoerder bij de Amster- damse politie, te spreken. Slort stelde: ‘De richtlijnen zijn duidelijk, etnisch profileren is verboden maar het komt he- laas nog voor. Ik wil dat niet goedpraten, maar een diender die twee keer een auto met een Pools kenteken stopt, beide ke- ren is de bestuurder beschon- ken, zal denken: Polen zitten dronken achter het stuur.’ Hoe diverser de politie, hoe minder vanzelfsprekend het et- nisch profileren. Landelijk heeft 25 procent van de nieuwe in- stroom agenten een migratie- achtergrond, in Amsterdam is dat 50 procent. Slort: ‘Persoonlijk vind ik een hoofddoekje bij de politie geen probleem. Neutraliteit zit in ge- drag. De eerste vrouwen bij de politie hadden geen leven. Nu is een vrouwelijke politiechef nor- maal. Over dertig jaar zijn hoofd- doekjes bij de politie normaal. Momenteel is de samenleving er nog niet klaar voor.’ Arnon Grunberg VOETNOOT DIVERSITEIT Advertentie Zijlstra: ik loog over gesprek met Poetin Natalie Righton Den Haag Minister Halbe Zijlstra van Bui- tenlandse Zaken heeft jarenlang gelogen over een ontmoeting met Vladimir Poetin. In tegenstelling tot zijn eerdere beweringen was de VVD’er in 2006 niet aanwezig op een bijeenkomst met de Russi- sche president in diens buiten- huis. Premier Mark Rutte is al ‘en- kele weken’ op de hoogte van het nepverhaal. Dit heeft Zijlstra dit weekeinde toege- geven in een gesprek met de Volkskrant. Uit onderzoek van de krant bleek dat collega’s grote twijfels hadden over het waarheidsgehalte van het treffen met Poetin. ‘Het is niet verstandig geweest. Ik had het anders moeten doen’, zegt Zijlstra na confrontatie met het onder- zoek. De ontboezeming komt op een on- gelegen moment. Morgen vliegt Zijl- stra voor het eerst als minister naar Moskou voor een ontmoeting met zijn ambtgenoot Sergej Lavrov. Het onder- werp MH17 staat hoog op de agenda. Rutte III beschuldigt het Russische re- gime openlijk van het verspreiden van desinformatie hierover. Nu blijkt de ei- gen minister van Buitenlandse Zaken jarenlang een onware anekdote over Poetin te hebben verteld. Onder meer op een VVD-congres in mei 2016 waarschuwde Zijlstra zijn kie- zers voor een oorlog met Rusland. ‘Ik was begin 2006 aanwezig in de datsja van Vladimir Poetin’, zegt Zijlstra in de toespraak die online nog circuleert. ‘Ik was medewerker. Ik was weggestopt achter in het zaaltje waarin het plaats- vond. Maar ik kon heel goed horen wat het antwoord van Vladimir Poetin was op de vraag wat hij verstond onder Groot Rusland. Want Groot Rusland is waar hij naar terug wil. En zijn ant- woord was: dat is Rusland, Wit-Rus- land, Oekraïne en de Baltische Staten. En Kazachstan was nice to have.’ Zijlstra heeft het verhaal naar eigen zeggen sinds ‘begin 2014’ zowel bin- nen als buiten de VVD verteld. Hij zou als Shell-medewerker samen met Shell-topman Jeroen van der Veer en Poetin in de datsja hebben gezeten. Dit zeiden zijn spindocters in oktober vorig jaar bij zijn aantreden als minis- ter. Zij gebruikten de anekdote om de kritiek op de gebrekkige buitenlan- dervaring van de kersverse minister te pareren. Zijlstra heeft het verhaal van iemand anders geleend, geeft hij nu toe. Dit deed hij naar eigen zeggen om zijn bron te beschermen. ‘Ik heb toen de keuze gemaakt: oké, dit is een belang- rijk geopolitiek verhaal. De implicaties daarvan zijn stevig. Ik heb het verhaal toen naar mijzelf getrokken, om te zor- gen dat de persoon die er wel bij was zelf niet de onthullende factor werd. MAANDAG 12 FEBRUARI 2018 volkskrant.nl Zo vanzelfsprekend is het goud van Kramer niet VERSLAAFD AAN WINNEN P2-3 Ik heb Mark Rutte geïnformeerd over de wijze waarop ik de bron heb willen beschermen Omdat dit ook implicaties voor hem of zijn bedrijf kon inhouden.’ De premier weet volgens Zijlstra al een tijdje dat zijn minister onwaarhe- den heeft verteld over zijn contacten met Rusland. ‘Ik heb Mark Rutte een paar weken geleden geïnformeerd over de uitspraken van Poetin en de wijze waarop ik de bron van deze infor- matie heb willen beschermen’, zegt Zijlstra. Rutte zit in Pyeongchang en was zondag niet bereikbaar voor com- mentaar. Zijlstra wil niet zeggen van wie hij het geopolitieke verhaal hoorde, om- dat hij de bron en diens bedrijf dan in problemen zou brengen. Twee goed in- gevoerde bronnen melden dat het om Van der Veer zelf gaat, maar de minis- ter en Van der Veer willen dit niet be- vestigen. Poetins woorden, zoals die door Zijl- stra worden geciteerd, zijn zwaarbela- den omdat het Westen ze zou kunnen opvatten als een verkapte oorlogsver- klaring tegen de Baltische Staten, met alle geopolitieke gevolgen van dien. Ruslandkenners achten het onwaar- schijnlijk dat Poetin zijn militair-stra- tegische dagdromen in deze bewoor- dingen heeft gedeeld met niet-Russi- sche gasten. De bewindsman houdt vol dat de ‘in- houd van de boodschap klopt’ en vindt daarom dat hij ‘geen desinformatie heeft verspreid’. Hij denkt niet dat de Russen zijn nepverhaal tegen hem zul- len gebruiken. ‘Als ze dat al zouden pro- beren, dan maak ik meteen de afslag naar de inhoud. Dan zal ik zeggen: wilt u dan ontkennen dat dit verhaal waar is? Ze weten zelf ook donders goed wat er in het hoofd van Poetin omgaat.’ Halbe Zijlstra minister van Buitenlandse Zaken PAGINA 4-5 ‘Ik ben het verhaal gaan wegduwen omdat het de verkeerde lading kreeg’ Overal en altijd de Volkskrant lezen? Zet de V op uw telefoon Kijk op volkskrant.nl/digitaal Halbe Zijlstra. Foto Jiri Buller / de Volkskrant Nooit had Carlijn Achtereekte iets gewonnen PRECIES OP TIJD GEPIEKT SP3

Transcript of Zijlstra: ik loog over gesprek met PoetinVERSLAAFD AAN WINNEN P2-3 Ik heb Mark Rutte geïnformeerd...

Page 1: Zijlstra: ik loog over gesprek met PoetinVERSLAAFD AAN WINNEN P2-3 Ik heb Mark Rutte geïnformeerd over de wijze waarop ik de bron heb willen beschermen Omdat dit ook implicaties voor

JAARGANG 96

48 pagina’s

NUMMER

28528

€ 2,75

België €3,10Duitsland €3,35Frankrijk €3,35Luxemburg €3,10Oostenrijk €3,35

8(HLAABB!CCDCCE)+F-k-h-l-i

DE VOLKSKRANT BV JACOB BONTIUSPLAATS 9, POSTBUS 1002, 1000 BA, AMSTERDAM [email protected] TEL.: REDACTIE 020-562 9222 KLANTENSERVICE 088-056 1561 BEZORGING 088-056 1555

Woensdag was ik ophet hoofdbureauvan de Amsterdam-se politie om met

Peter Slort, ‘portefeuillehouderdiversiteit’, en Willem Hinskens,woordvoerder bij de Amster-damse politie, te spreken.Slort stelde: ‘De richtlijnen

zijn duidelijk, etnisch profilerenis verboden maar het komt he-laas nog voor. Ik wil dat nietgoedpraten, maar een dienderdie twee keer een auto met eenPools kenteken stopt, beide ke-ren is de bestuurder beschon-ken, zal denken: Polen zittendronken achter het stuur.’

Hoe diverser de politie, hoeminder vanzelfsprekend het et-nisch profileren. Landelijk heeft25 procent van de nieuwe in-stroom agenten een migratie-achtergrond, in Amsterdam isdat 50 procent.Slort: ‘Persoonlijk vind ik een

hoofddoekje bij de politie geenprobleem. Neutraliteit zit in ge-drag. De eerste vrouwen bij depolitie hadden geen leven. Nu iseen vrouwelijke politiechef nor-maal. Over dertig jaar zijn hoofd-doekjes bij de politie normaal.Momenteel is de samenleving ernog niet klaar voor.’

Arnon Grunberg

VOETNOOT DIVERSITEIT

Advertentie

Zijlstra: ik loog overgesprek met Poetin Natalie RightonDen Haag

Minister Halbe Zijlstra van Bui-tenlandse Zaken heeft jarenlanggelogen over een ontmoeting metVladimir Poetin. In tegenstellingtot zijn eerdere beweringen wasde VVD’er in 2006 niet aanwezigop een bijeenkomst met de Russi-sche president in diens buiten-huis. Premier Mark Rutte is al ‘en-kele weken’ op de hoogte van hetnepverhaal.

Dit heeft Zijlstra dit weekeinde toege-geven in een gesprek met de Volkskrant.Uit onderzoek van de krant bleek datcollega’s grote twijfels hadden over hetwaarheidsgehalte van het treffen metPoetin. ‘Het is niet verstandig geweest.Ik had het anders moeten doen’, zegtZijlstra na confrontatie met het onder-zoek.De ontboezeming komt op een on-

gelegen moment. Morgen vliegt Zijl-stra voor het eerst als minister naarMoskou voor een ontmoeting met zijnambtgenoot Sergej Lavrov. Het onder-werp MH17 staat hoog op de agenda.Rutte III beschuldigt het Russische re-gime openlijk van het verspreiden vandesinformatie hierover. Nu blijkt de ei-gen minister van Buitenlandse Zakenjarenlang een onware anekdote overPoetin te hebben verteld.Onder meer op een VVD-congres in

mei 2016 waarschuwde Zijlstra zijn kie-zers voor een oorlog met Rusland. ‘Ikwas begin 2006 aanwezig in de datsjavan Vladimir Poetin’, zegt Zijlstra in detoespraak die online nog circuleert. ‘Ikwas medewerker. Ik was weggestoptachter in het zaaltje waarin het plaats-vond. Maar ik kon heel goed horen wathet antwoord van Vladimir Poetin wasop de vraag wat hij verstond onderGroot Rusland. Want Groot Rusland is

waar hij naar terug wil. En zijn ant-woord was: d at is Rusland, Wit-Rus-land, Oekraïne en de Baltische Staten.En Kazachstan was nice to have.’Zijlstra heeft het verhaal naar eigen

zeggen sinds ‘begin 2014’ zowel bin-nen als buiten de VVD verteld. Hij zou als Shell-medewerker samen metShell-topman Jeroen van der Veer enPoetin in de datsja hebben gezeten.Dit zeiden zijn spindocters in oktobervorig jaar bij zijn aantreden als minis-ter. Zij gebruikten de anekdote om de

kritiek op de gebrekkige buitenlan-dervaring van de kersverse minister tepareren.Zijlstra heeft het verhaal van iemand

anders geleend, geeft hij nu toe. Ditdeed hij naar eigen zeggen om zijnbron te beschermen. ‘Ik heb toen dekeuze gemaakt: oké, dit is een belang-rijk geopolitiek verhaal. De implicatiesdaarvan zijn stevig. Ik heb het verhaaltoen naar mijzelf getrokken, om te zor-gen dat de persoon die er wel bij waszelf niet de onthullende factor werd.

MAANDAG 12 FEBRUARI 2018

volkskrant.nl

Zo vanzelfsprekend is het goud van Kramer niet

VERSLAAFD AAN WINNEN P2-3

Ik heb Mark Rutte geïnformeerdover de wijzewaarop ik debron heb willenbeschermen

Omdat dit ook implicaties voor hem ofzijn bedrijf kon inhouden.’De premier weet volgens Zijlstra al

een tijdje dat zijn minister onwaarhe-den heeft verteld over zijn contactenmet Rusland. ‘Ik heb Mark Rutte eenpaar weken geleden geïnformeerdover de uitspraken van Poetin en dewijze waarop ik de bron van deze infor-matie heb willen beschermen’, zegtZijlstra. Rutte zit in Pyeongchang enwas zondag niet bereikbaar voor com-mentaar.Zijlstra wil niet zeggen van wie hij

het geopolitieke verhaal hoorde, om-dat hij de bron en diens bedrijf dan inproblemen zou brengen. Twee goed in-gevoerde bronnen melden dat het omVan der Veer zelf gaat, maar de minis-ter en Van der Veer willen dit niet be-vestigen. Poetins woorden, zoals die door Zijl-

stra worden geciteerd, zijn zwaarbela-den omdat het Westen ze zou kunnenopvatten als een verkapte oorlogsver-klaring tegen de Baltische Staten, metalle geopolitieke gevolgen van dien.Ruslandkenners achten het onwaar-schijnlijk dat Poetin zijn militair-stra-tegische dagdromen in deze bewoor-dingen heeft gedeeld met niet-Russi-sche gasten.De bewindsman houdt vol dat de ‘in-

houd van de boodschap klopt’ en vindtdaarom dat hij ‘geen desinformatieheeft verspreid’. Hij denkt niet dat deRussen zijn nepverhaal tegen hem zul-len gebruiken. ‘Als ze dat al zouden pro-beren, dan maak ik meteen de afslagnaar de inhoud. Dan zal ik zeggen: wiltu dan ontkennen dat dit verhaal waaris? Ze weten zelf ook donders goed water in het hoofd van Poetin omgaat.’

Halbe Zijlstra minister vanBuitenlandse Zaken

PAGINA 4-5

‘Ik ben het verhaal gaan wegduwenomdat het de verkeerde lading kreeg’

Overal en altijd deVolkskrant lezen?

Zet de V opuw telefoon

Kijk op volkskrant.nl/digitaal

Halbe Zijlstra. Foto Jiri Buller / de Volkskrant

Nooit had Carlijn Achtereekte iets gewonnen

PRECIES OP TIJD GEPIEKT SP3

Page 2: Zijlstra: ik loog over gesprek met PoetinVERSLAAFD AAN WINNEN P2-3 Ik heb Mark Rutte geïnformeerd over de wijze waarop ik de bron heb willen beschermen Omdat dit ook implicaties voor

4DE VOLKSKRANT

MAANDAG 12 FEBRUARI 2018

Ten eerste

naamde bezoek aan Poetin, red.) entoen kreeg het een heel andere lading. Want toen werd het: kijk dieZijlstra eens internationale ervaringhebben. Terwijl ik alleen dat inhoude-lijke verhaal wilde vertellen. Vanafdat moment heb ik iedereen die daareen vraag over stelde gezegd: ik gadaar niks over zeggen. Want ik dacht:ik ga dit verhaal niet verder aanwak-keren.’

Heeft u nooit getwijfeld of hetverstandig was om uzelf daar tesitueren in het buitenhuis vanPoetin terwijl u daar helemaalniet was geweest?‘Nou, er was wel een afweging van:oké hoe vertel je dit zonder de bron teonthullen? Ik dacht toen: het geefthet verhaal inhoudelijk veel meerkracht als je het verhaal dan uit jezelfvertelt. Maar het feit dat we dit inter-view nu hebben... nu denk ik dat hetniet verstandig was. Ik sta er nog welachter dat ik de bron niet heb ge-noemd. Maar ik had het anders moe-ten doen.’

Bij de Volkskrant noemen webronnen soms ook niet bij naam.Maar we gaan niet zeggen dat wezelf iets van Poetin hebben ge-hoord als dat niet zo is.‘Nee, maar het moet ook niet zo wor-den dat ik een verhaal vertel dat ik

Door VVD-prominenten is nadruk-kelijk bij media geplugd dat u metJeroen van der Veer in die datsjamet Poetin zat.‘Ik weet eerlijk gezegd niet wat deVVD geplugd heeft. Ik was daar nietvan op de hoogte.’

Dat verhaal. Als onderstrepingvan uw buitenlandervaring.‘Ja, dat was ook waarom het oncom-fortabel werd.’

Heeft u ook binnen de VVDvolgehouden dat u in die datsjawas met Jeroen van der Veer?

‘Ja, altijd. Ik heb nooit een ander ver-haal verteld. Want du moment dat jehet anders vertelt en je daar wél zegt:joh het was iemand anders, dan is dekans dat iemand het gaat vertellenaanwezig... dan is dus alsnog bekendwie het wel was. Mensen hebben mijwel gevraagd: waarom was je daar?Met Shell, zei ik dan. Eerlijk gezegd isdaar ook op een gegeven moment denaam van Van der Veer aan gekop-peld. Want het was ook wel bekenddat die daar zat. Het wordt dan hear-say.‘Het was eigenlijk nooit een item,

tot ik minister ging worden. Ik zat inLonden en ik weet nog dat iemandmij dat AD-verhaal toestuurde(waarin melding werd gemaakt vanZijlstra’s en Van der Veers zoge-

nigheid zou aanschuiven bij miljar-denonderhandelingen tussen Shellen Poetin?Maandenlang weigerde Zijlstra op-

heldering te geven op vragen hier-over van de Volkskrant. Na Van derVeers uitspraak dat Zijlstra nooit methem mee was naar Poetin, probeer-den Zijlstra’s woordvoerders de dis-crepantie weg te poetsen met de be-wering dat hij weliswaar ‘niet aan degesprekstafel had gezeten, maar welin de ruimte aanwezig was’.Daarmee werd de suggestie gewekt

dat Van der Veer hem misschien wasvergeten. Dat vond Van der Veer danweer een merkwaardige suggestie.‘Dat lijkt mij onwaarschijnlijk’, zei hijin januari na nieuwe vragen van deVolkskrant. Hoe het kon dat de minis-ter dit dan toch bleef volhouden? ‘Datmoet de heer Zijlstra zelf maar uitleg-gen.’ En: ‘Ik herhaal: Ik heb nooit tege-lijk met de heer Poetin en de heer Zijl-stra in één kamer gezeten.’De twijfel groeide omdat ook an-

dere oud-Shell-collega’s die zichmeldden niet konden geloven datZijlstra destijds bij Poetin was be-land. ‘Zijlstra had de positie daar to-taal niet voor’, zegt een voormaligeShell-collega die tot 2005 de afde-ling leidde waarvoor Zijlstra gingwerken. ‘Hij was toen maar een sim-pele ingehuurde kracht. Hij was be-trokken bij het opzetten van een cre-ditcardsysteem voor Shell-mana-gers. Zijlstra moest de software daar-voor uitrollen. We zaten met eenman of zes op een afdelinkje bovenDen Haag Centraal. Wij kwamenniet in de búúrt van Van der Veer,laat staan bij Poetin.’ Hij noemdehet idee dat Zijlstra samen met deShell-topman en Poetin in een ka-mer zat ‘volstrekt belachelijk’ en‘lachwekkend’.

‘Ik ben het gaanwegduwenomdathet de verkeerdelading kreeg’

Nee, hij heeft nooit met Poetin in één ruimte gezeten, zoalshij steeds heeft beweerd, erkent Halbe Zijlstra nu. Hij zoudiens woorden hebben gehoord van een bron die hij wilbeschermen. ‘En de inhoud is gewoon waar.’

Door Natalie Righton

Het moet ook niet zo worden dat ik een verhaalvertel dat ik heb gehoord van het neefje van de achterbuurvrouwhaar moeder.’

‘Omdat datklopt’, ant-woordt HalbeZijlstra (49)zaterdagoch-tend onom-wonden op devraag waarom

voormalig Shell-topman Jeroen vander Veer blijft volhouden dat Zijlstraer niet bij was tijdens zijn ontmoetin-gen met de Russische president Vladi-mir Poetin in 2006. We zitten in depersruimte op Schiphol, Zijlstra is net teruggekomen van een dienstreisnaar Japan. Gekleed in een trui en metvermoeide ogen geeft hij binnen eenminuut toe: ‘Het is vrij simpel: ik wasdaar niet bij.’De twijfels over het waarheids -

gehalte van Halbe Zijlstra’s ontmoe-ting met Poetin begonnen direct nazijn aantreden als minister van Bui-tenlandse Zaken, eind oktober vorigjaar. Volgens VVD-prominenten wasZijlstra voorafgaand aan zijn poli-tieke carrière ‘voor Shell de wereldover gevlogen’ en was hij zodoendesamen met Van der Veer terechtgeko-men in het buitenhuis van de Russi-sche president.‘Al mijn bezoeken aan president P,

daar was Halbe niet bij’, mailde Vander Veer vorig jaar na vragen van deVolkskrant. Het verhaal had argwaangewekt op de redactie, omdat Poetinslechts bij hoge uitzondering Neder-landers ontmoet en dan alleen als zijzeer hooggeplaatst zijn, zoals de koning. Zijlstra was gemeenteraads-lid in Utrecht in de tijd dat hij Poetinbeweerde te hebben ontmoet. Hijwerd via zijn eenmansbedrijf welis-waar soms ingehuurd voor ict-projec-ten voor Shell, maar was een kleinezelfstandige ondernemer. Was hetaannemelijk dat Zijlstra in die hoeda-

Twee andere voormalige Shell-col-lega’s, die tot 2006 als direct leiding-gevenden van de huidige ministerwerkten, vertelden dat Zijlstra in dietijd weliswaar was doorgegroeid totde wereldwijde manager van het creditcardproject – een ‘hoge project-functie’ in Londen – maar ‘vanuit diefunctie had hij geen directe toegangtot de heer Van der Veer’. Over eeneventuele ontmoeting met Poetin zeide een: ‘Hij heeft mij er in ieder gevalnooit iets over verteld.’ De ander: ‘Hetis niet aannemelijk.’Geconfronteerd met deze citaten

en na vele telefoontjes biecht Zijlstrade onwaarheden op in de persruimtevan Schiphol.

Dus u was niet bij Poetin?‘Daar was iemand anders bij. Dieheeft mij dat persoonlijk verteld. Opde vraag wat Poetins definitie was vanGroot Rusland, antwoordde hij: ‘Datis Rusland, Wit-Rusland, Oekraïne ende Baltische Staten.’ Ik vond het vangroot belang om dat geopolitieke ver-haal te vertellen. Ik heb daar toen inéén-op-ééngesprekken met anderenweleens aan gerefereerd. Ik heb hetverhaal toen naar mijzelf getrokkenom te zorgen dat de persoon die bijhet gesprek aanwezig was niet de ont-hullende factor zou zijn. Omdat datook implicaties voor hem of zijn be-drijf kon inhouden.’

Wanneer heeft hij de anekdoteaan u verteld?‘In de eerste helft van 2014. Ik hadtoen als VVD-fractievoorzitter sessiesmet mensen om bepaalde onderwer-pen te bespreken. Dit was een één-op-ééngesprek over onder meer Rusland.Ik heb overal – ook in publieke uitin-gen – nooit de link met hem gelegd.’

Page 3: Zijlstra: ik loog over gesprek met PoetinVERSLAAFD AAN WINNEN P2-3 Ik heb Mark Rutte geïnformeerd over de wijze waarop ik de bron heb willen beschermen Omdat dit ook implicaties voor

5DE VOLKSKRANT

MAANDAG 12 FEBRUARI 2018

Interview Halbe Zijlstra Ten eerste

heb gehoord van het neefje van deachterbuurvrouw haar moeder.’

U was fractievoorzitter van deVVD. U had kunnen zeggen: wijspreken vaak met mensen die in-ternationaal opereren en deboodschap is zus en zo. Heeft uuzelf niet gewoon wat groter wil-len maken met dat verhaal?‘Nee, dat is ook waarom ik, toen hetdie wending nam voor mijn aantre-den, dat ik het ben gaan wegduwen.Omdat het precies de verkeerde la-ding kreeg. Het ging namelijk nietmeer om de inhoud. Maar het gingom dit punt.’

Had u dan niet beter toen al kun-nen zeggen: ik was er niet?‘Nou, degenen die dat toen hebbengevraagd, hebben dat antwoord ookgekregen.’

dat de Volkskrant wekenlang vra-gen heeft gesteld. U had het ookin oktober of na uw aantreden innovember kunnen vertellen.‘Bij het aantreden heb ik gezegd: ik gaer verder niks over zeggen.’

Maar u heeft niet gezegd: ik waser niet.‘Klopt.’

Aangezien u komende week naarMoskou gaat, komt u in een onge-makkelijke situatie. U hebt ietsverteld over Poetin en dat is nietzo. Bent u niet bang dat de Rus-sen dat tegen u gaan gebruiken?‘Als zij hier een discussie over willen,ga ik die graag aan. Maar wel op de in-houd. Ik praat graag met hen over water gebeurt in Oost-Oekraïne en op deKrim. Als het goed is weten ze don-ders goed wat er in het hoofd van Poe-

dat je definitie is, wil dat nog niet zeg-gen dat hij meteen met het leger degrens overtrekt.’

U waarschuwt uw toehoorders ophet VVD-congres van 21 mei 2016wel voor oorlog met Rusland. Uzegt letterlijk: ‘Een wereld waarinhet heel goed mogelijk is dat wijin Europa weer te maken krijgenmet een oorlog. Een oorlog metRusland.’ U zegt dat bovendien opbasis van een ervaring die er nietwas.‘Ja, klopt. In die speech geef ik een aan-tal bedreigingen aan die er op dat mo-ment spelen. Je moet bedenken: Oekraïne was aan de gang, de Krimwas geweest. Als je dan ook de Balti-sche Staten noemt, die zijn lid van deNavo. Als hij dat ook zou doen, danhebben we een probleem. Het is nietvoor niets dat de Navo forward pre-senceheeft neergezet (vooruitgescho-ven militairen eenheden, red.). Omdathet gevaar dat van Rusland uitgaat na-tuurlijk breder werd herkend.’

Maar de woorden zo formuleren,dat heb ik Poetin nog niet horendoen. Dat zou het Westen directkunnen opvatten als een dreige-ment. Heeft u die woorden welecht goed begrepen?‘ Jazeker.’

U noemt de dreiging vanuit Rus-land reëel, maar tot een oorlogzal het toch niet komen vanwegede Navo-beschermingsmaatrege-len?‘Gezien het geopolitieke beeld dat inhet Kremlin leeft, zou het heel onver-standig zijn om Navo-troepen uitOost-Europa terug te trekken.’

Heeft u het in 2016 niet iets testerk aangezet? Toen was er tochook al Navo-bescherming?‘Als je het hebt over de geopolitiekegevaren: die waren er in 2016, maarzijn er nu nog steeds. Een oorlog metRusland is reëel op het moment dat jeals Navo niet zorgt dat je voorzorgs-maatregelen neemt. Die hebben wegenomen.’

Dus die waarschuwing tegen Rus-land, daar staat u nog steeds ach-ter?‘Ja.’

Minister van Buitenlandse Za-ken Halbe Zijlstra staat op hetBinnenhof de media te woordvoorafgaand aan de wekelijkseministerraad.Foto Bart Maat / ANP

Ik heb het ook gevraagd, maar ikheb het antwoord niet gekregen.‘Omdat er ook een element aan vast-zit dat ik niet op papier kan beant-woorden. Anderen hebben eerder devraag gesteld, die hebben het ant-woord gekregen.’

U gaat nu ook op papier bevesti-gen dat u er niet was, dus waaromheeft u dat toen niet gedaan?‘Toen het verhaal speelde, heb ik hetweggeduwd, Ja, je kunt een publiekstatement doen: o, by the way, ik wasdaar niet bij.’

Ja.‘Ja, maar dat was op dat moment hele-maal niet aan de orde. Ik heb aan ie-dereen gezegd die het toen vroeg :joh, ik ga er niks meer over zeggen.’

Ik zit hier nu aan tafel met u, na-

tin omgaat, dus ze zullen ook nietheel verrast zijn.’

De Russen zeggen geregeld tegende Nederlandse regering en hetonderzoeksteam van MH17 dat zijdesinformatie verspreiden. Bent uniet bang dat de Russen nu eenstok hebben om ons mee teslaan. Zie je wel: jullie eigen mi-nister verspreidt desinformatie.‘Het is geen desinformatie.’

Nou, u hebt verteld dat u daarwas met Poetin en dat is nietwaar.‘De inhoud is gewoon waar.’

U hebt verteld dat u daar was methun leider en dat is niet waar.‘Dat de boodschapper een ander was,dat is waar, daar draai ik niet omheen.Daar moet je gewoon open over zijn.Maar de boodschap zelf, de informa-tie is gewoon juist. Was het verstan-dig om de bron te beschermen? Ja.Was het verstandig om de bron te be-schermen op de manier waarop ik hetheb gedaan? Nee, dat was onverstan-dig. Maar de informatie is juist.’

Het is nogal wat, ook inhoudelijk,dat u zegt dat Poetin oorlog zouzoeken met Europa.‘Hij zegt wat anders. Hij zegt: dit ismijn definitie van Groot Rusland. Als

Was het verstandig om de bron te beschermen opde manier waarop ik het heb gedaan? Nee, dat wasonverstandig. Maar de informatie is juist

Page 4: Zijlstra: ik loog over gesprek met PoetinVERSLAAFD AAN WINNEN P2-3 Ik heb Mark Rutte geïnformeerd over de wijze waarop ik de bron heb willen beschermen Omdat dit ook implicaties voor

Neuroloog Farid Abdo: ‘Als de nabestaanden echt geen orgaandonatiewillen, dan doen we het niet, ongeacht de wens van de donor’ p11

JAARGANG 96

48 pagina’s

NUMMER

28529

€ 2,75belgië € 3,10Duitsland € 3,35Frankrijk € 3,35luxemburg € 3,10oostenrijk € 3,35

8(HLAABB!CCDCCE)+m-k-h-F-iDE VOLKSKRANT BV Jacob bontiuSplaatS 9, poStbuS 1002, 1000 ba, aMStErDaM [email protected] tEl.: REDACTIE 020-562 9222 KLANTENSERVICE 088-056 1561 BEZORGING 088-056 1555

VOETNOOT GEWETEN

DinSDag 13 FEbruari 2018

volkskrant.nl

Overal en altijd deVolkskrant lezen?

Zet de V opuw telefoon

Kijk op volkskrant.nl/digitaal

advertenties

Zijlstra legde woordenPoetin verkeerd uitNatalie RightonDen Haag

Minister Halbe Zijlstra van Buiten-landse Zaken heeft Poetins uitspra-ken over Groot-Rusland verkeerdgeïnterpreteerd. De woorden van deRussische president waren in de eer-ste plaats ‘historisch’ bedoeld enduidden niet op een militair voorne-men om het huidige Rusland uit tebreiden.

Dat blijkt uit een toelichting van de voor-malige Shell-topman Jeroen van der Veeraan de Volkskrant. Van der Veer vormde debron van Zijlstra’s gewraakte uitspraken.Hij was als president-directeur van Shellbij verscheidene gesprekken met de Rus-sische president aanwezig en sprak daar-over later, in 2014, met toenmalig VVD-fractievoorzitter Zijlstra.

Zijlstra’s geloofwaardigheid als minis-ter staat ter discussie nadat hij maandagin een interview met de Volkskrant heeftopgebiecht dat hij heeft verzonnen dat hijbij Poetin op bezoek is geweest. Zijlstra‘leende’ het verhaal van Van der Veer enconcludeerde uit diens woorden dat eroorlog dreigt met Rusland.

‘Ik kon heel goed horen wat hij ver-stond onder Groot-Rusland’, zei Zijlstra opeen VVD-partijcongres in mei 2016. ‘WantGroot-Rusland is waar hij naar terug wil.En zijn antwoord was: ‘D at is Rusland, Wit-Rusland, Oekraïne en de Baltische Staten.En Kazachstan was nice to have.’

Zijlstra wordt door zijn coalitiepartnersgesteund omdat ‘de inhoud van het ver-haal niet ter discussie staat’. De leugen was‘onverstandig’, oordeelt premier MarkRutte, maar Zijlstra hoeft niet af te treden.

Het klopt wel dat hij in een breder ge-sprek met Zijlstra over Poetin heeft gespro-ken, laat Jeroen van der Veer per e-mail aan de Volkskrantweten. Maar de op-merking van Poetin over Groot-Ruslandwas ‘historisch bedoeld’: ‘Historisch gezienis Groot-Rusland groter dan huidig Rus-

land’, schrijft Van der Veer. Hij vindt de in-terpretatie van Zijlstra ‘dat huidig Ruslandgraag meer of veel invloed wil in wat Groot-Rusland was, logisch’. Maar, zegt Van derVeer, die ‘interpretatie in agressieve zin’ is‘niet aan mij noch mijn woordgebruik’.Van der Veer herkent zich ook niet in het citaat over Kazachstan. ‘Hoe ik de specifiekelanden destijds aan Zijlstra heb verteld,herinner ik mij niet. Maar de term ‘nice tohave’ is niet een zegswijze van mij.’

Het rijtje landen dat wordt genoemdmaakte vroeger inderdaad deel uit van eengroot Russische Rijk. Het is geen geheimdat Poetin daar trots op is. Maar Rusland-kenners achten het onwaarschijnlijk dathij zijn militair-strategische dagdromenin Zijlstra’s aangehaalde bewoordingenheeft gedeeld met niet-Russische gasten.

‘Dat is uitermate onwaarschijnlijk’, zegtbijvoorbeeld Rusland-specialist Gijs Kessler van het Internationaal Instituutvoor Sociale Geschiedenis Amsterdam. ‘AlsZijlstra zijn bron heeft geloofd, vraag ik meaf hoe goed beslagen hij ten ijs komt alsminister. Een andere mogelijkheid is dathij op deze manier zijn politieke visie opPoetin objectiviteit probeert te verlenen.Beide kanten op pleit dit niet voor hem.’

Een woordvoerder van het Kremlinheeft nog niet gereageerd op vragen vande Volkskrant over de juistheid van de woor-den die aan Poetin zijn toegeschreven. HetRussische persbureau Interfax schrijft weldat Zijlstra heeft toegegeven dat hij ‘twaalfjaar lang heeft gelogen over zijn aanwezig-heid bij een bijeenkomst met de Russischepresident Vladimir Poetin’.

Minister Zijlstra wilde niet dat de Volks-

krant zou onthullen dat Van der Veer zijnbron was, omdat hij Van der Veer en Shelldan mogelijk in de problemen zou bren-gen. Maandag bleek dat Zijlstra het mail-verkeer tussen de krant en Van der Veerten onrechte opvoert als bewijs dat hij dewaarheid heeft gesproken over poetin. Hijdwingt de Volkskrant daarmee alles open-baar te maken.

De glazenbollen vanJeff Koons

v zocht hem

op in zijn

new yorkse

atelier

v4-6

Vier gouden

medaillesbij vier

Winterspelen

en weer moet wüst op

zoek naar een

geldschieter p3

PAGINA 4-5

De pijnlijkste vragen overde afaire-Zijlstra

Ex-topman van ShellJeroen van der Veer, debron van Zijlstra.

Foto Epa

Zijlstra heeft volgensVan der Veer de vanhem gehoorde woor-den van Poetin ver-keerd geïnterpreteerd.

Foto anp

Eerste Kamerleden doen ver-woede pogingen om de positievan nabestaanden te verstevigenin de discussie over een nieuwe orgaandonatiewet. Nabestaandenzouden, net als nu, het laatstewoord moeten krijgen. Dit wil eengroep senatoren vastleggen. Depogingen zijn bedoeld om twijfe-lende Eerste Kamerleden over destreep te trekken. Vandaag debat-teert de Eerste Kamer weer overhet initiatiefwetsvoorstel vanD66-Kamerlid Pia Dijkstra. Het isde bedoeling dat de 75 senatorendaarna stemmen. Maar als het debat over het voorstel van PvdA,SP, GroenLinks, 50Plus en de Onaf-hankelijke senaatsfractie van deprovinciale partijen uitloopt, kande stemming ook worden ver-daagd.TEN EERSTE pagina 10-11

ORGAANDONATIEWET

Senaat wil laatste woordvoor nabestaanden

Lang heb ik gedacht dat hetnieuwe extreem-rechts, datverschilt van het oude om-dat het bevolkingsgroepen

tegen elkaar ophitst maar geweldniet expliciet verheerlijkt, omidentiteit ging. Nu denk ik dat hetom schuld en geweten gaat. Kijknaar de vijanden van extreem-rechts: de gutmenschen en delinkse kerk.

De wezenlijke belofte van ex-treem-rechts is dat het de kiezerzal verlossen van zijn slechte ge-weten. Daarom moet alles wathem daaraan herinnert, bijvoor-beeld het politiek correcte taalge-bruik, tot vijand worden ver-klaard.

Het nationalisme en het racisme – zwartjes zijn dom, maarú niet – zijn doekjes voor het bloe-

den, want na de overwinning ophet geweten rest de jungle en opdie jungle zitten ook de veelal soci-aal zwakke aanhangers van extreem-rechts niet te wachten.

Wie extreem-rechts effectief wilbestrijden, zal de al te begrijpe-lijke behoefte van de kiezer verlostte worden van zijn slechte gewe-ten serieus moeten nemen.

Arnon Grunberg

Page 5: Zijlstra: ik loog over gesprek met PoetinVERSLAAFD AAN WINNEN P2-3 Ik heb Mark Rutte geïnformeerd over de wijze waarop ik de bron heb willen beschermen Omdat dit ook implicaties voor

4DE VOLKSKRANT

DINSDAG 13 FEBRUARI 2018

Ten eerste Affaire-Zijlstra

Natalie RightonDen Haag

Minister Halbe Zijlstra van Bui-tenlandse Zaken moet zich van-daag in de Tweede Kamer verant-woorden nadat hij maandag in deVolkskrant heeft bekend dat hijloog over een ontmoeting met deRussische president Vladimir Poe-tin. De Tweede Kamer eist ophel-dering van de minister.

Regeringspartijen CDA en D66 steu-nen het verzoek van de oppositie vooreen spoeddebat aan het einde van demiddag. Volgens meerdere oppositie-partijen staat de geloofwaardigheidvan de bewindsman op het spel. De co-alitiepartijen VVD, CDA, D66 en Chris-tenUnie blijven de minister voorals-nog steunen.Zijlstra is nog steeds van plan om

dinsdagavond naar Moskou te vliegen.Hij heeft daar voor woensdag een af-spraak met zijn Russische ambtgenootSergej Lavrov. Het kabinet-Rutte III be-schuldigt het Russische regime open-lijk van het verspreiden van desinfor-matie over onder meer de vliegrampmet de MH17. Het Russische ministerie van Bui-

tenlandse Zaken wilde maandag niet

Kamer wilspoeddebatover leugen

Mark Rutte vindt dat Halbe Zijlstra een‘grote fout’ heeft gemaakt door te liegenover een bezoek aan Poetins datsja. Maaraftreden is onnodig, vinden de premier enzijn coalitiegenoten. De oppositie heeftdaarentegen veel vragen. Pijnlijke vragen.

1Weet hij een deel van de oppositie te overtuigen?

Ik heb gelogen. Vertrouw me.Er zijn weleens politici met een beter

verhaal begonnen aan het debat vanhun leven, maar Halbe Zijlstra moet hetermee doen. Zelf vindt de VVD’er in elkgeval dat hij nog geloofwaardig kan ope-reren. ‘Bij geloofwaardigheid hoort ookdat wanneer je zo’n domme fout maakt,je dat gewoon toegeeft’, zei hij maandagtegen Nu.nl.Het was voor de overlevingskansen

van Zijlstra in alle opzichten beter ge-weest als hij zijn zonden eerder had op-gebiecht. Mogelijkheden genoeg. Al inoktober publiceerdede Volkskrant eeneerste artikel over de ongerijmdhedenin zijn datsja-verhaal. De VVD’er heeftdaarna maandenlang vragen over dekwestie ontweken. Pas toen de Volkskrantdreigde ook zonder zijn weerwoord overte gaan tot publicatie, besloot de minis-ter van Buitenlandse Zaken zijn nepver-haal op te biechten.Een van de gevolgen: Zijlstra moet nu

om genade smeken in een Kamer die alvol in de campagnestand staat voor degemeenteraadsverkiezingen. Zeker bijde oppositie is er nu nog minder aan-drang tot mededogen.Toch moet de minister in elk geval een

deel van de oppositie overtuigen dat hijdoor kan als vaandeldrager van de Neder-landse diplomatie. Met alleen de steunvan de coalitie wordt de lucht wel erg ijlvoor Zijlstra. Een meerderheid van één ze-tel is een wankele vertrouwensbasis vooreen minister van Buitenlandse Zaken dieonder meer moet beslissen over interna-tionale missies. Juist bij dat soort kwes-ties is ‘breed draagvlak’ essentieel.De potentiële ontsnappingsroutes

zijn beperkt voor de VVD’er. SP, Groen-Links en Forum voor Democratie (FvD)

suggereerden meteen al dat Zijlstramoet vertrekken. De PVV kent doorgaansook weinig genade en de PvdA heeft devertrouwensvraag eveneens op tafel ge-legd. Zijlstra kan vooralsnog alleen hoopputten uit de milde reactie van de kleineSGP op zijn misstap.De vooruitzichten worden er niet be-

ter op nu er ook weer twijfels zijn overhet belangrijkste verdedigingsargumentvan Zijlstra. Volgens de VVD’er deed hijnet alsof hij in 2006 zelf in Poetins datsjawas om de identiteit van zijn bron te be-schermen. Verder zou de strekking vanzijn verhaal wel kloppen. Nu blijkt datdie bron – oud-Shell-topman Jeroen vander Veer – toch iets andere herinneringenheeft. ‘Kazachstan is nice to have’, warenvolgens Zijlstra de woorden van Poetin.Dat was dus niet zo. En sprak de Russi-sche president nu over de toekomst van‘Groot-Rusland’ of het verleden? Zijlstra moet nu gaan uitleggen wat er

precies gebeurd is in een datsja waar hijnooit was.

2Kan Zijlstra nogfunctioneren?

Een Nederlandse minister van Buiten-landse Zaken moet volgens het clichékoopman en dominee zijn. Vooral dielaatste rol wordt voor Zijlstra problema-tisch. Zijn biecht is inmiddels via inter-nationale persbureaus als Reuters en APde hele wereld overgegaan. Bij elk lastigbuitenlands bezoek kan het voorval op-gerakeld worden. Zeker als Zijlstra kri-tiek uit op een ander land, liggen de jij-bakken voor de hand. Wie luistert ernaar een belerend lesje van een ministerdie ooit fabuleerde dat hij bij Poetin ineen datsja zat? De misstap van Zijlstra raakt ook de

kabinetscampagne van minister Kajsa

Toenmalig Shell-topman Jeroen vander Veer (links)eind december2006 in het Krem-lin in Moskou inoverleg met deRussische presi-dent Poetin(rechts) en anderepartners van hetzogeheten Sacha-lin-project. Voor ditolie- en gasplat-form in Oost-Sibe-rië werkte Shelltoentertijd samenmet staatsbedrijfGazprom.Foto Reuters

i

Het nieuws over de liegende Ne-derlandse minister werd maan-dag overgenomen door ver-schillende Russische media. Zoschrijft het Russische persbu-reau Interfax dat Zijlstra heefttoegegeven dat hij ‘twaalf jaarlang heeft gelogen over zijnaanwezigheid bij een bijeen-komst met de Russische presi-dent Vladimir Poetin’. Ook me-dia in andere delen van de we-reld deden er verslag van. Jour-nalist Glenn Greenwald schreefop The Intercept: ‘Nepnieuws iszeker iets om je zorgen over temaken wanneer het afkomstigis van buitenlandse tegenstan-ders, maar het is minstens zozorgwekkend en bedreigend, zoniet meer, wanneer het afkom-stig is van de eigen regeringenen media.’

LEUGEN ZIJLSTRA IN

BUITENLANDSE MEDIA

reageren op de leugen van Zijlstra. Welliet woordvoerder Maria Zacharova we-ten dat Zijlstra woensdag nog gewoonwelkom is in Rusland. ‘We wachten inMoskou op onze Nederlandse colle-ga’s.’Premier Mark Rutte, die al ‘enkele

weken’ wist dat Zijlstra had gelogenover zijn bezoek aan Poetins datsja,vindt dat zijn partijgenoot nog ‘geloof-waardig’ is. Wel vindt hij dat Zijlstraeen ‘grote fout’ heeft gemaakt door tebeweren dat hij zelf bij Poetin was, ter-wijl hij de anekdote in werkelijkheidvan iemand anders leende: ‘Het waseen onverstandige aanpak om het opdie manier te doen, maar het was rele-vante informatie die hem ter ore wasgekomen.’ Volgens Rutte weten de Rus-sen heel goed dat de inhoud klopt. ‘Eris ook geen sprake van nepnieuws’, zeihij. ‘Er is alleen sprake van beschermenvan een bron.’Ook andere coalitiepartijen blijven

Zijlstra steunen. ‘Ik waardeer zijn open-hartigheid’, reageerde D66-leider Pech-told maandagochtend. ‘Ik moet de eer-ste Rus nog tegenkomen die zijn fou-ten zelf rechtzet.’ Het CDA vindt hethandelen van Zijlstra weliswaar ‘nietverstandig’, maar vindt het tegelijker-tijd wel goed dat hij heeft gewaar-schuwd voor de Russische ambitiesom hun buurlanden te betrekken bij‘Groot-Rusland’. ChristenUnie-Kamer-lid Joël Voordewind noemt het hande-len van Zijlstra ‘onjuist en ook onno-dig’.De oppositie neemt de kwestie hoog

op. ‘Het gaat niet meer alleen om de ge-loofwaardigheid van de minister, maarom die van Nederland’, zegt PvdA-bui-tenlandwoordvoerder Lilianne Plou-men. GroenLinks-Kamerlid Bram vanOjik: ‘Het trekt een wissel op de geloof-waardigheid van Zijlstra en zijn uit-spraken kunnen in de toekomst op elkgewenst moment door Rusland of an-deren tegen ons gebruikt worden.’De PVV, SP en Forum voor Democra-

tie trekken in twijfel of Zijlstra’s positieals minister nog houdbaar is. De par-tijen spreken van ‘desinformatie’(PVV), ‘explosieve informatie’ (SP) en‘aftreden’ (Forum).

Vanmiddag moet blijken of de ver-dedigingslijn van Zijlstra over de wel-iswaar onhandig gepresenteerde,maar ‘correcte boodschap’ standhoudtin de Kamer. Zijlstra herhaalde maan-dag voor de camera’s dat het ‘dom’ wasom te liegen. ‘Ik heb daar veel spijt van.’Of hij nog geloofwaardig door kan alsminister, is aan de Kamer, vindt Zijlstra.Hij wil niet vooruitlopen op het debat.

Page 6: Zijlstra: ik loog over gesprek met PoetinVERSLAAFD AAN WINNEN P2-3 Ik heb Mark Rutte geïnformeerd over de wijze waarop ik de bron heb willen beschermen Omdat dit ook implicaties voor

5DE VOLKSKRANT

DINSDAG 13 FEBRUARI 2018

Ten eerste

n PEILING PAGINA 6

Kan Zijlstra aanblijven?

Ollongren tegen fake news in het hart.De D66-bewindspersoon wil dat mensenzich bewust worden van het gevaar vandesinformatie, maar nu moet ze uitleg-gen waarom het verzinsel van Zijlstraweinig kwaad kan. Het was jaren gele-den en hij heeft er afstand van genomen,aldus Ollongren. Ondertussen circu-leerde op internet de ene gemanipu-leerde foto na de andere. Halbe bij demaanlanding, Halbe bij de moord opKennedy, Halbe bij een vissende Poetin.

Veel problematischer lijkt nog Neder-landse positie met betrekking tot MH17.Juist op dat uiterst gevoelige dossier isde positie Zijlstra het meest verzwakt.Zijn voorganger Bert Koenders kon in2016 de Russische ambassadeur nog ophet matje roepen, omdat het Kremlin‘onjuiste en onacceptabele’ uitsprakenhad gedaan over het onafhankelijke on-derzoek naar de ramp. Kan de VVD’er datook geloofwaardig doen? Geert Wilders

hoonde gisteren al dat de desinformatienu juist vanuit Nederland blijkt te ko-men: ‘De pot verwijt de ketel dat hijzwart ziet.’

3Wat wil de premier?

Het lot van Zijlstra hangt ook samen methet lot van de premier. De twee mannentrekken al jaren op. Ze waren namens deVVD de architecten van dit kabinet. Ruttekan zich niet afzijdig houden, al was hetmaar omdat Zijlstra meteen verklaardedat zijn partijleider ‘al enkele weken’ opde hoogte was van de leugen. Rutte zager geen aanleiding in om stappen te on-dernemen. Zijlstra mag dan ‘een grotefout’ hebben gemaakt, volgens de pre-

Deze vier pijnlijkevragen gaan hetlot van Zijlstra

bepalen

mier kan hij gewoon aanblijven omdat‘de inhoud van het verhaal staat’.‘Daarom is hij nog geloofwaardig.’

Een vertrek van Zijlstra zou ook afstra-len op Rutte, die toch al niet zo’n bestereputatie heeft als personeelsmanager.In het vorige kabinet sneuvelden drieVVD-ministers en twee VVD-staatssecre-tarissen. Het kabinet-Rutte III is ampervan start of zijn minister van Buiten-landse Zaken wankelt al.

Dat is des te pijnlijker omdat de be-noeming van Zijlstra op BuitenlandseZaken meteen vragen opriep. De Frieshad zich nooit een toonbeeld van diplo-matie getoond en op het internationaletoneel had hij weinig ervaring. Juist omdie kritiek te weerspreken gingen VVD-spindoctors het verhaal over het ver-meende bezoek van Zijlstra aan Poetinrecyclen. Als Zijlstra’s politieke loopbaandinsdag eindigt, dan komt dat ook doorde keuze van de premier om hem naarBuitenlandse Zaken te sturen. Op een an-dere post was er waarschijnlijk nooitmeer iets van Zijlstra’s verzonnen ver-haal vernomen.

Rutte zal er alles aan doen om zijn ver-trouweling overeind te houden, maarwelke prijs wil hij betalen? Electorale ri-valen als de PVV en FvD zullen met sardo-nisch genoegen blijven terugkomen op‘de leugens van de VVD’. Ook buiten hetBinnenhof zal er weinig begrip zijn. Me-dia als Het Financieele Dagblad en Elsevier– niet onbelangrijk voor de VVD – zijn nual helder in hun oordeel: Zijlstra kan be-ter zijn biezen pakken.

Rutte zegt altijd dat hij loyaal is aanzijn mensen, maar die loyaliteit gaat ver-gezeld van een grote onwil om te erken-nen dat een keuze niet goed heeft uitge-pakt. Ministers als Ard van der Steur enIvo Opstelten mochten van de premieraanblijven, terwijl ze hun vertrouwen inde Kamer eigenlijk al hadden verspeeld.Het werd een lijdensweg. Voor Zijlstradreigt hetzelfde. Als hij aanblijft, kan hijzich geen fouten meer permitteren.

4Hoe sterk is de coalitie?

Zijlstra heeft tijdens zijn lange carrièreop het Binnenhof veel goodwill opge-bouwd. De Fries staat bekend als een jo-viale en betrouwbare onderhandelings-partner. Het verklaart voor een deel demilde reacties vanuit de coalitie. D66-lei-der Alexander Pechtold ging daar hetverst in. Hij prees zelfs Zijlstra’s ‘open-hartigheid’. ‘Ik moet de eerste Rus nogtegenkomen die zijn fouten rechtzet.’

Er zijn ook zakelijke redenen voor desolidariteit met de VVD-bewindsper-soon. De prille coalitie moet nog bewij-zen dat de samenwerking hecht blijft,ook onder moeilijke omstandigheden.Zolang premier Rutte achter Zijlstrastaat, zijn ook CDA, D66 en ChristenUniebijna verplicht loyaal te blijven. Andersdreigt zelfs een kabinetscrisis.

Het is vooral de vraag wat de houd-baarheidsdatum van de loyaliteit is. HeelNederland kan nu zien hoe Zijlstra tij-dens het VVD-congres in 2016 zondermet de ogen te knipperen loog over zijnbezoek aan de datsja. Zeker iemand alsBuma betaalt een prijs als hij daar nuvergoelijkend over doet. De CDA-leiderheeft in het verleden op hoge toon ge-waarschuwd voor ‘de verdere teloor-gang van het vertrouwen in de politiek’.Hij hekelde de ‘hele en halve onwaarhe-den’ die het vorige kabinet zou hebbenverkondigd. De titel van zijn laatste boekpaste in die stijl: Tegen het cynisme.

Als het CDA en de rest van de coalitietoch trouw blijft aan Zijlstra, kan de mi-nister van Buitenlandse Zaken misschienoverleven. Het cynisme in de politiek zaler niet minder om zijn geworden.

Het lot vanZijlstra hangtook samenmet het lotvan depremier. Detwee trekkenal jaren op

Page 7: Zijlstra: ik loog over gesprek met PoetinVERSLAAFD AAN WINNEN P2-3 Ik heb Mark Rutte geïnformeerd over de wijze waarop ik de bron heb willen beschermen Omdat dit ook implicaties voor

4DE VOLKSKRANT

WOENSDAG 14 FEBRUARI 2018

Ten eerste

Miljoenen na overschilderen graffiti

Een projectontwikkelaar in New York moet 5,4 miljoen euro beta-len aan een groep graiti-artiesten vanwege het overschilderenvan hun werk, en het latere slopen van de gebouwen waarop depieces te zien waren. Het complex 5Pointz in de wijk Queensgroeide in de jaren negentig uit tot een centrum voor straatkunsten hiphop. Nu staan er appartementengebouwen. Foto AFP

DUITSLAND

NEW YORK

Schulz treedt terug, chaos dreigt bij SPDDe Duitse sociaal-democratiedreigt af te glijden in chaos.Dinsdagavond trad MartinSchulz officieel terug als SPD-partijvoorzitter. Als tijdelijkeopvolger had hij fractievoorzit-ter Andrea Nahles aangewezen,maar het partijbestuur beslootop het laatste moment anders.In april mogen de leden eennieuwe voorzitter kiezen. Totdie tijd krijgt de Hamburgseburgemeester Olaf Scholz de lei-ding. Deze constructie kwamtot stand na kritiek op de ‘ach-terkamertjesdeal’ tussen Schulzen Nahles, die niet met het par-tijbestuur was overlegd. Boven-dien is Nahles op dit momentgeen lid van het partijbestuur.Dat maakt het voorzitterschap

juridisch onmogelijk. Terwijl deSPD achter gesloten deurendruk was met het schuiven metpoppetjes, vertaalde de partij-crisis zich naar een nieuw virtu-eel populariteitsdieptepunt. Ineen peiling van het weekbladDer Spiegel haalde de SPD 17 pro-cent, nog maar 2 procent bovende rechtse AfD. De beslissing isoverigens geen motie van wan-trouwen van het partijbestuuraan Nahles, eerder een pogingom de gemoederen tot bedarente brengen zodat Nahles strakskan beginnen met een officieelmandaat. Het zou het voor heteerst in de 155-jarige geschiede-nis van de sociaal-democratenzijn dat een vrouw de scepterzwaait. Sterre Lindhout

SEKSUELE UITBUITING

Eis tot 5 jaar cel tegenHongaarse familie

Wegens de seksuele uitbui-ting van zeker 21 jonge vrou-wen heeft het Openbaar Mi-nisterie (OM) straffen vanachttien maanden tot vijf jaarcel geëist tegen een Hon-gaarse familie. De meisjes,vaak pas 18 of 19 jaar oud, wer-den naar Nederland gehaaldom vooral in Den Haag in deprostitutie te werken.De tien verdachten zijn eenbroer en zussen met hun part-ners die bewust meisjes kozendie het moeilijk hadden, bij-voorbeeld omdat ze uit eengebroken gezin kwamen. Vol-gens het OM wisten de jongevrouwen dat zij als prostitueegingen werken, maar warenhun werkomstandighedenheel anders dan eerder inHongarije was aangegeven. ANP

ISRAËL

‘Politie ziet grond vooraanklacht Netanyahu’

De Israëlische politie ziet vol-doende redenen premierBenjamin Netanyahu aan teklagen voor twee gevallenvan omkoping. Volgens dekrant Haaretzgaat het in‘zaak 1000’ om de beschuldi-ging dat Netanyahu buiten-sporige cadeaus van rijkeweldoeners heeft aangeno-men in ruil voor politiekegunsten. ‘Zaak 2000’ behelsteen deal die Netanyahu wildesluiten met de uitgever vanhet dagblad Yedioth Ahro-noth. In ruil voor positieveberichtgeving zou de pre-mier de concurrerende krantIsrael Hayombenadelen. Ne-tanyahu, die alle aantijgin-gen ontkent, is sinds de af-faire ruim een jaar geledenging spelen al meermalen alsverdachte verhoord. ANP

Rex Tillerson De Amerikaanse minister van Buitenlandse Za-ken waarschuwt dinsdag in Koeweit dat terreurgroep Islami-tische Staat nog niet is uitgeschakeld. Tillerson stelde dat dejihadisten in Syrië en Irak proberen ondergronds te gaan.

Dat de grote gevechtsoperaties achter derug zijn, betekent niet dat we IS definitiefhebben verslagen

Zijlstra stapt op nazijn ‘grootste fout’Nog voor het Kamerdebat over zijn verzonnen ontmoeting metPoetin is begonnen, maakt een geëmotioneerde Halbe Zijlstra zijnvertrek bekend als minister – en waarschijnlijk uit de politiek.

Natalie RightonDen Haag

Een brok in zijn keel. De tranen weg-slikkend. Halbe Zijlstra (49) wordtovermand door emoties als hij zijn af-treden als minister van BuitenlandseZaken aankondigt in de plenaire zaalvan de Tweede Kamer. Het was zijndroombaan, hij werkte elf jaar methart en ziel voor de VVD om beloond teworden met een ministerspost. Na am-per vier maanden struikelt Zijlstra overeen onnodige leugen. ‘Het is de groot-ste fout in mijn gehele carrière.’Nog voordat het Kamerdebat over

zijn verzonnen ontmoeting met Poetinkan beginnen, leest Zijlstra zijn verkla-ring voor. ‘Ik sta hier met een zwaar ge-moed. Ik had het niet moeten doen.Het spijt mij zeer.’ Hij oordeelt hardover zichzelf: ‘Mijn geloofwaardigheidmoet boven iedere twijfel verhevenzijn.’ Om het ambt van minister vanBuitenlandse Zaken ‘niet te belasten,zie ik geen andere optie dan vandaagmijn ontslag aan te bieden aan ZijneMajesteit de Koning. Ik doe dat metspijt in mijn hart.’Premier Rutte staat in Vak K naast

Zijlstra en omhelst zijn partijgenoot. Ook Rutte is emotioneel. Hij en Zijlstrazijn persoonlijk ‘bevriend’, zal hij latervertellen. Kamervoorzitter Arib schorsthet debat zodat partijen kunnen over-leggen: hoe nu verder? De bloeddor-stige oppositie krijgt niet het debat dathet wenste. Zijlstra vertrekt al voor destrijd is gestreden.De oud-bewindsman wordt buiten

de Kamer opgewacht door een haagjournalisten. In het felle licht van de ca-mera’s oogt hij vermoeid. ‘Dit was hetdan’, zegt hij.‘Na elf jaar. Ik ben dank-

baar dat ik het land zo lang heb mogendienen. Het is jammer dat het op dezemanier eindigt.’ Later op de avond zalhij een ‘glas wijn drinken’ met zijnvrouw, zegt Zijlstra. Hij ziet zichzelfniet terugkeren in de politiek. Zijnschouders hangen. Hij duwt zich eenweg door de journalisten met vragen.Rutte neemt het stokje over. Hij er-

kent dat ook hij is aangedaan door hetontslag van zijn minister. ‘We ver-trouwden elkaar. Ik mis hem enorm.’Binnen in de plenaire zaal discussië-

ren Kamerleden of ze nog een debatwillen met de premier. De PVV vindt

het niet nodig nu Zijlstra ‘in een waar-dige toespraak zijn aftreden heeft be-kendgemaakt’, zegt Raymond de Roon.Maar het debat komt er op verzoek vande coalitiepartijen toch. VVD, CDA, D66en ChristenUnie willen de gifbeker vol-ledig leegdrinken en niet op een latermoment – nóg dichter bij de gemeen-teraadsverkiezingen van 21 maart.VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff

en partijleiders Sybrand Buma (CDA),Alexander Pechtold (D66) en Gert-JanSegers (CU) erkennen dat het aftredenvan Zijlstra onvermijdelijk was gewor-den. Ze benadrukken ook dat ze Zijlstraal die jaren van een andere kant heb-ben gezien: ‘eerlijk en zonder verbor-gen agenda’ (Buma), ‘een rechtdoorzeepoliticus’(Pechtold). Dijkhoff: ‘Deze

afloop is niet representatief voor zijncarrière.’Segers herhaalt zijn boodschap over

de genadeloze politiek: ‘We zitten hierallemaal als zwakke mensen die vroegof laat een misstap maken en genadenodig hebben.’ Kees van der Staaij (SGP)noemt Zijlstra ‘een integer persoon.’De rest van de oppositie kent die ge-

nade niet. ‘Zijlstra verzon gewoon eenof ander lulverhaal’, zegt Thierry Bau-det van het Forum voor Democratie. Sa-men met GroenLinks hamert hij eropdat Zijlstra chantabel was en dat Ruttehad moeten ingrijpen.Ook andere oppositieleden sparen

Rutte niet. Ze leggen hem het vuur aande schenen over het niet-informerenvan de Kamer zodra hij van Zijlstrahoorde dat hij had gelogen. Rutte lijkteven in de problemen te komen als hijbeweert dat hij ‘geen herinnering meerheeft’ of hij binnen de VVD heeft ge-deeld dat Zijlstra had gelogen. PvdA’erAsscher, in het vorige kabinet vicepre-mier, zegt dat hij dit niet gelooft omdathij Rutte kent als een ‘control freak’.Rutte erkent dat hij een ‘politieke in-

schattingsfout’ heeft gemaakt. Ruttenoemt twee cruciale momenten waarhet bij hem misging. ‘Ik ben niet aan-geslagen op het stuk van oktober (toende Volkskrant al schreef over twijfelsover Zijlstra’s Poetinbezoek, red.). En ikheb deze week gedacht dat Zijlstra eenzonde had begaan, maar geen dood-zonde. Mijn overtuiging was: met eengoed parlementair debat is dit politiekop te lossen. Zo zat ik in de wedstrijd.’Het resultaat is een bitter verlies.

Rutte mag blijven, zij het dat 43 Kamer-leden een motie van wantrouwen te-gen hem steunen. Maar zijn vriend enpartijgenoot Zijlstra vertrekt.

Welke opvolgers heeft de VVD?Remco MeijerDen Haag

Gezocht: een nieuwe minister vanBuitenlandse Zaken. Vereist: eenVVD-lidmaatschap, het liefst watpolitieke ervaring en vooral de be-reidheid het risico te nemen voor-tijdig op het Haagse slagveld tesneuvelen.Heeft de VVD opvolgers in huis

voor Halbe Zijlstra? Tijdens de for-matie zong veelvuldig de naamrond van Han ten Broeke (48), Ka-merlid sinds 2006 en woordvoer-der buitenland bovendien. Snel,scherp en slim. Hij kent de Haagsemores, voor premier Mark Ruttealtijd een belangrijke pre als hijmensen voor politieke positieszoekt. Zijlstra moest beloond wor-den en kreeg voorrang, dus wieweet is nu Ten Broeke aan debeurt.In de fractie heeft nog altijd Jea-

nine Hennis (44) zitting, de minis-ter van Defensie die in het vorigekabinet de eindstreep net niethaalde. Dat zou meteen het be-zwaar tegen een mogelijke kandi-

datuur kunnen zijn: haar aftre-den op 4 oktober ligt nog zo versin het geheugen, dat deze vaca-ture waarschijnlijk te vroeg komt.Dan is er de ervaren rot Hans

van Baalen (57), voor wie hetadagium zou kunnen gelden: alsje al zo vaak bent gepasseerd, kom

je vanzelf een keer aan de beurt.Van Baalen was lid van de TweedeKamer en is sinds 2009 lid van hetEuropees Parlement. Toen, en in2014, was hij lijsttrekker bij de Eu-ropese verkiezingen. Hij heeftveel buitenlandervaring boven-dien.Zou misschien Edith Schippers

(53) te porren zijn voor een terug-keer in de politiek? Voor zover be-kend heeft zij nog geen nieuwebaan geaccepteerd. Ze is ervaren,zij het niet speciaal op de buiten-landportefeuille, en beheerst hetverkeer met de Tweede Kamer. Erzijn meer voorbeelden van be-windslieden die ferm het Binnen-hof verlieten maar later toch te-rugkeerden – zie in dit kabinetCDA-minister Ank Bijleveld.Rutte liet na het terugtreden

van Zijlstra dinsdag weten ‘tijd’ tenemen voor het zoeken naar eenopvolger. De politieke leidingover het ministerie is voorlopigin handen van Sigrid Kaag, deD66-minister voor Ontwikke-lingssamenwerking en Buiten-landse Handel.

Volgens Rutteging het om ‘eenzonde, maar geendoodzonde’

Han ten Broeke Jeanine Hennis

Edith Schip-pers Foto’s ANP

Hans van Baa-len

Page 8: Zijlstra: ik loog over gesprek met PoetinVERSLAAFD AAN WINNEN P2-3 Ik heb Mark Rutte geïnformeerd over de wijze waarop ik de bron heb willen beschermen Omdat dit ook implicaties voor

Hoe Zijlstra’s leugen hem achtervolgde

6ZATERDAG DE VOLKSKRANTZATERDAG 17 FEBRUARI 2018

DE EERSTE ARGWAAN 16 – 26 OKTOBER 2017

‘Een verrassende keuze.’ Het zijn demeest gehoorde woorden op het Bin-nenhof als op 16 oktober 2017 duidelijkwordt dat Halbe Zijlstra naar vorenwordt geschoven als de nieuwe ministervan Buitenlandse Zaken. Verrassend,want hij staat niet bekend om zijn bui-tenlandervaring.

Dat zien journalisten verkeerd, vindenVVD-spindoctors. Zijlstra is ‘de wereldovergevlogen voor Shell’ en zou eenbomaanslag in Colombia hebben mee-gemaakt. En, zo wordt benadrukt: hijontmoette zelfs ooit president Poetin indiens buitenhuis in Rusland. Daar zouhij, in gezelschap van Shell-topman Jeroen van der Veer, hebben gehoord hoePoetin zijn plannen ontvouwde om terug te keren naar een Groot RussischRijk. Het zou Zijlstra’s blik op de geopoli-tiek voorgoed hebben veranderd.

Het verhaal wekt verwondering op deVolkskrant-redactie. Hoe kwam Zijlstra terecht in die datsja? Poetin ontmoetjaarlijks misschien twee of drie Neder-landers en dan alleen als ze hoogge-plaatst zijn, zoals de koning. Zijlstra wasvoor zijn Kamerlidmaatschap slechts ge-meenteraadslid in Utrecht geweest. Metzijn ICT-eenmansbedrijf begeleidde hijinderdaad soms projecten voor Shell,maar hij zat zeker niet in de bedrijfstop.

Argwaan dat het datsja-verhaal mis-schien niet klopt, ontstaat voor het eerstop woensdag 25 oktober 2017 om 15.28uur als de Volkskrant een e-mail van Jeroen van der Veer krijgt doorgestuurdwaarin staat: ‘In al mijn bezoeken aanpresident P, daar was Halbe niet bij.’

Wanneer de krant de hoofdwoord-voerder van de VVD-fractie vraagt hoehet zit, belooft hij navraag te doen bijZijlstra zelf. Zijlstra maakt zich dan alzorgen, zal hij later toegeven in het inter-view van 10 februari waarin hij al zijnleugens opbiecht. ‘Ik zat in Londen en ikweet nog dat iemand mij dat AD-verhaaltoestuurde (waarin het verzonnendatsja-verhaal stond, red.) en toen kreeghet een heel andere lading. Want toenwerd het: kijk die Zijlstra eens interna-tionale ervaring hebben. Terwijl ik alleendat inhoudelijke verhaal wilde vertellen.Vanaf dat moment heb ik iedereen diedaar een vraag over stelde gezegd: ik gadaar niks over zeggen. Want ik dacht: ikga dit verhaal niet verder aanwakkeren.’

Achteraf gezien is dit het moment datde nog niets eens aangetreden ministervan Buitenlandse Zaken chantabel werd.Hij droeg een groot geheim met zichmee.

De volgende dag – het is donderdag 26oktober – gaat het hele kabinet inclusiefZijlstra op het bordes op de foto met dekoning. De Volkskrant belt weer met deVVD-woordvoerder voor een reactie inde editie van die zaterdag. Maar hij sms’tterug dat hij de vorige dag niet met Zijl-

stra over de kwestie heeft kunnen spre-ken. De krant wordt doorverwezen naarzijn nieuwe woordvoerders bij Buiten-landse Zaken, want: ‘Hij is nu minister.’

Op donderdag 26 oktober om 14.51 uur– net ná de bordesscène - stuurt de Volks-krant daarom een e-mail naar de tweevaste woordvoerders van de ministervan Buitenlandse Zaken. Onderwerp vande email: ‘Urgent: wederhoor Zijlstra.’

De minister zal persoonlijk de vol-gende ochtend vóór 12 uur bellen methet antwoord, laat zijn kersverse woord-voerder weten. Volgens haar ligt het alle-maal ‘best ingewikkeld’ en is er ‘geensimpel ja of nee’ op het datsja-verhaal tegeven.

Zijlstra zakt dan al verder weg in eenmoeras van onwaarheden.Bij het kennis-makingsgesprek met zijn communica-tieteam op vrijdag 27 oktober zegt Zijl-stra dat hij de datsja-vragen van de Volks-krant ‘persoonlijk wil oplossen’, vertelteen van de aanwezigen. Enkele teamle-den zullen zichzelf later voor het hoofdslaan dat ze toen niet hebben doorge-vraagd.

ZIJLSTRA DUIKT 27 OKTOBER ‘17 – 8 JANUARI 18

Zijlstra belt die vrijdag niet met de Volks-krant. ‘ Ik ben het gaan wegduwen’, zalhij later toegeven. Zijn woordvoerderbelt wel. Deze zegt dat de minister tedruk is, en voegt daaraan toe dat Zijlstrawil ‘bevestigen noch ontkennen’ dat hijals ondernemer ooit in een buitenhuismet Poetin was. De reden is dat hij ‘nietop het verleden wil ingaan’.

Ze vertelt er ook bij dat binnen het mi-nisterie inmiddels wordt gezegd dat Zijl-stra wel in de datsja was, maar niet aande gesprekstafel zat. Ook zouden som-mige mensen er ‘belangen’ bij hebbenom niet te vertellen dat de gesprekkenmet Poetin plaatsvonden. Ook bij de VVDvinden ze dit een plausibele verklaring.De Volkskrantpubliceert dit weer-

woord op zaterdag 27 oktober. Een paardagen later neemt een voormalige Shell-collega van Zijlstra contact op. Hij heefthet stukje gelezen en kan het niet gelo-ven. ‘Hij had de positie daar totaal nietvoor’, zegt de man die meer dan twintigjaar bij Shell werkte. ‘Zijlstra was toenmaar een simpele ingehuurde kracht.Hij was betrokken bij het opzetten vaneen creditcardsysteem voor Shell-mana-gers. We zaten met een man of zes op eenafdelinkje boven Den Haag Centraal. Wijkwamen niet in de búúrt van Van derVeer, laat staan bij Poetin.’ Hij noemt hetidee dat Zijlstra samen met de Shell-top-man en Poetin in een kamer zat ‘vol-strekt belachelijk’ en ‘lachwekkend’.

Op 31 oktober stuit de krant op hetfilmpje van het VVD-congres van 21 mei2016, waarop te zien is hoe Zijlstra zijnleugen publiekelijk verkondigt. ‘Ik wasbegin 2006 aanwezig in de datsja van

Vladimir Poetin. Ik was medewerker. Ikwas weggestopt achterin het zaaltjewaarin het plaatsvond. Maar ik kon heelgoed horen wat het antwoord van Vladi-mir Poetin was op de vraag wat hij ver-stond onder Groot Rusland. Want GrootRusland is waar hij naar terug wil. Enzijn antwoord was: Dat is Rusland, Wit-Rusland, Oekraïne en de Baltische Staten. En Kazachstan was nice to have.’

Zijlstra noemt hierin voor het eersteen datum van zijn vermeende bezoek:‘Begin 2006.’ Dat maakt het makkelijkerom gericht vragen te stellen aan mensendie Zijlstra in die tijd kenden.

In de dagen en weken erna, als deVolkskrant aan Zijlstra’s woordvoerdervraagt wanneer de minister kan uitleg-gen hoe het zit met die datsja, is de be-windsman te druk, op reis of ziek. Dewoordvoerder herhaalt vanaf dat mo-ment consequent dat de minister hetverhaal ‘het beste zelf persoonlijk kanuitleggen’. Maar er komt geen afspraak.

In november doetde Volkskrant ook inMoskou navraag naar Zijlstra’s Rusland -ervaring. Een woordvoerder van presi-dent Poetin laat weten dat bij het Krem-lin niets bekend is over een eerdere ont-moeting van Zijlstra, Poetin en Van derVeer. ‘Helaas hebben we de lijst met aan-wezigen niet meer.’ Dat is vreemd, wantiedereen die in de buurt komt van depresident wordt om veiligheidsredenenuitgebreid gescreend.

In december heeft Zijlstra een gesprek n LEES VERDER OP PAGINA 9

metNRC Handelsblad, waarin hij ook ver-telt over zijn ervaringen in de datsja. Netvoor zijn aftreden op 13 februari beweertZijlstra in de beantwoording van Kamer-vragen dat hij tijdens dit gesprek in de-cember voor het eerst al heeft toegege-ven dat hij ‘niet zelf bij de bijeenkomstmet president Poetin aanwezig was’. Hettranscript dat NRC Handelsblad heeft vandat gesprek schept een ander beeld. Zijl-stra laat in het midden of hij elders in dedatsja zat. ‘Waar ik was gaan we maareven niet op in’, zegt Zijlstra. NRCbesluitdaarop de hele passage te schrappen. Deminister ontsnapt zo aan de waarheid.

VAN DER VEER LAAT ZIJLSTRA VALLEN9 JANUARI – 9 FEBRUARI 2018

Als de minister ruim twee maanden infunctie is, in januari, vermoedt de Volks-krantdat zijn eerste bezoek aan Moskouaanstaande is. Het MH17-dossier is be-langrijk voor Nederland, dus Zijlstramoet vast persoonlijk contacten gaanleggen in Rusland. Het datsja-verhaalwordt weer relevant: heeft Zijlstra eengoede band met Poetin en kan dat hel-pen in het MH17-dossier?De Volkskrantdient op dinsdag 9 ja-

nuari daarom wederom schriftelijke vra-gen in bij Buitenlandse Zaken. De zegs-

Nog voor hij werd benoemd totminister van Buitenlandse Zaken,maakte het datsja-verhaal HalbeZijlstra kwetsbaar. Een reconstructievan de ontmaskering in vijf delen.

DoorNatalie Righton Foto’sFreek van den Bergh

Een minister met een groot geheim

In al mijnbezoeken aanpresident P,daar wasHalbe niet bij

Shell-topman Jeroen van der Veerin een aan de Volks-krant doorgestuurdemail

Page 9: Zijlstra: ik loog over gesprek met PoetinVERSLAAFD AAN WINNEN P2-3 Ik heb Mark Rutte geïnformeerd over de wijze waarop ik de bron heb willen beschermen Omdat dit ook implicaties voor

DE VOLKSKRANT ZATERDAG 7ZATERDAG 17 FEBRUARI 2018

AFTREDEN Halbe Zijlstra en Mark Rutte nadat Zijlstra de verklaring heeft afgelegd waarin hij zijn aftreden bekendmaakte.

Page 10: Zijlstra: ik loog over gesprek met PoetinVERSLAAFD AAN WINNEN P2-3 Ik heb Mark Rutte geïnformeerd over de wijze waarop ik de bron heb willen beschermen Omdat dit ook implicaties voor

DE VOLKSKRANT ZATERDAG 9

Hoe Zijlstra’s leugen hem achtervolgde

ZATERDAG 17 FEBRUARI 2018

vrouw belooft op zoek te gaan naar ‘eengeschikt moment’ om met Zijlstra zelf tespreken over de kwestie. De diplomateweet, zo stelt BZ achteraf, op dat mo-ment ook nog niet van de leugen van Zijl-stra. Dat krijgt ze op 31 januari pas te ho-ren. Drie weken later vraagt de Volkskrant

waarom de minister nog steeds geenantwoord wil geven. Een afspraak wordtzowaar vastgelegd: op donderdag 1 fe-bruari om 18.00 uur heeft hij een paarminuten tijd. Maar op de dag zelf wordtde afspraak weer afgezegd. Zijlstra is tedruk en moet die donderdagavond naarhet Bewindspersonenoverleg van deVVD. Dat is een wekelijkse ontmoetingvan de VVD-top. Premier Rutte heeft er ‘geen actieve

herinnering’ aan of hij de leugen van Zijl-stra tijdens dat topoverleg heeft gehoordof op een ander moment in die week, zalhij later tegen de Kamer zeggen. Ook Zijl-stra zou niet meer weten wanneer in dieweek hij Rutte heeft ingelicht. ‘We kun-nen het niet precies terughalen’, zegtRutte.De premier herinnert zich wel wát er

werd gezegd: ‘De heer Zijlstra verteldemij: dit ernstige feit heeft zich voorge-daan, ik heb daarover gelogen; de Volks-krant is met een stuk bezig en ik ga in datstuk volledige openheid geven; dat komtzeer binnenkort.’ Rutte wil naar eigenzeggen de primeur van de Volkskrant nietin de weg zitten en besluit daarom de Kamer niet de informeren. Op donderdag 1 februari deelt Shell-

topman Van der Veer cruciale nieuwe in-formatie metde Volkskrant, na een over-leg in de Tweede Kamer. Op de vraag ofhet mogelijk is dat Zijlstra misschien welin de datsja aanwezig was, maar dat hijhem is vergeten, zegt hij: ‘Dat lijkt mij on-waarschijnlijk’. Hij moet er ook eenbeetje bij lachen. En dan, luid en duide-lijk: ‘Ik herhaal: ik heb nooit tegelijk metde heer Poetin en de heer Zijlstra in éénkamer gezeten.’ Hoe het kan dat de mi-nister dit dan toch blijft volhouden? ‘Datmoet de heer Zijlstra zelf maar uitleg-gen.’Kort erna vertellen twee andere voor-

malig Shell-collega’s dat Zijlstra in zijnvroegere werk naar hun weten geen di-recte toegang had tot Van der Veer. Overeen eventuele ontmoeting met Poetin,zegt de een: ‘Hij heeft mij er in ieder ge-val nooit iets over verteld.’ De ander: ‘Hetis niet aannemelijk.’Om Zijlstra tot een antwoord te dwin-

gen, beltde Volkskrantop vrijdag 2 fe-bruari met het hoofd communicatie vanBuitenlandse Zaken om de ernst van desituatie te benadrukken. ‘Zijlstra moetnu echt gaan praten. Want wij gaan pu-bliceren. Desnoods met de mededelingdat Zijlstra weigert te antwoorden.’ Eenuur later belt Zijlstra’s woordvoerder terug met een voorstel: een ‘breder ge-sprek’ over het buitenlandbeleid van deminister nadat hij terug is uit Moskou:op vrijdag 16 februari.De Volkskrant slaat het voorstel af en

legt op dinsdag 6 februari om 13.00 uureen te publiceren artikel voor over devalse datsja-beweringen. De ministerkrijgt 48 uur om te reageren.Diezelfde avond krijgt de krant het

aanbod om mee te vliegen naar Moskouen in het vliegtuig met Zijlstra te spre-ken over de datsja en een ‘breder Rus-land-verhaal’. Een snoepreisje? Buiten-landse Zaken ontkent: ‘Dat is niet de in-druk die wij willen wekken.’ WaaromZijlstra het gesprek niet telefonisch kanvoeren, wordt dan niet duidelijk. Buiten-landse Zaken zegt achteraf dat de tweepogingen om het weerwoord in of naMoskou te geven uitsluitend het gevolgwaren van agendatechnische proble-men.Het ultimatum wordt echter gehand-

haafd en de publicatie kruipt dichterbij.

zage te krijgen in de vertrouwelijke e-mail. Zeker is dat na deze poging NRC, DeTelegraafen RTL Nieuws inzage hebbengehad in deze mail.De verspreide e-mail zou volgens Bui-

tenlandse Zaken tonen dat Zijlstra’s in-houdelijke boodschap over Poetin weldegelijk klopte, de belangrijkste verdedi-gingslijn van de minister en de coalitie.De Volkskrant had toen al Van der Veers af-wijkende interpretatie gepubliceerd, ge-baseerd op verder e-mailverkeer in deloop van maandag. Het is niet bekend ofBuitenlandse Zaken ook over die tweedeen derde e-mail beschikte.De Shell-topman vindt de situatie ver-

velend voor de minister, zegt hij dinsdagin een gesprek met de Volkskrant,maarergert zich er ook steeds meer aan hoehij bij de kwestie betrokken wordt. Hijheeft in totaal drie e-mails over de kwes-tie gestuurd naar de Volkskrant-hoofd -redacteur en belt persoonlijk met hem.Hij vindt de berichtgeving van de krantnetjes, zegt hij, maar wil nu verder geencontact meer hierover.Zijlstra trekt zijn definitieve conclusie

als de Volkskrantop dinsdag 13 februarinet na het middaguur twittert hoe hetgesprek tussen de krant en Van der Veeris verlopen en waarom de krant conclu-deert dat Zijlstra’s boodschap over Poe-tin ook inhoudelijk niet klopt. Zijlstrabelt met de VVD-top en de fractievoorzit-ters van de coalitiegenoten: ‘Ik stop er-mee’.

DE ROL VAN PREMIER RUTTE

13 FEBRUARI 2018 - HEDEN

Een brok in zijn keel. De tranen wegslik-kend. Zijlstra wordt overmand dooremoties als hij zijn aftreden als ministervan Buitenlandse Zaken aankondigt inde plenaire zaal van de Tweede Kamer.Het was zijn droombaan. Na amper viermaanden struikelt Zijlstra over een on-nodige leugen. ‘Het is de grootste fout inmijn gehele carrière.’Rutte omhelst Zijlstra en neemt het

stokje over. De premier erkent dat ookhij is aangedaan door het ontslag vanzijn minister. ‘We vertrouwden elkaar. Ikmis hem enorm.’ Coalitiegenoten erken-nen dat het aftreden van Zijlstra onver-mijdelijk was geworden. Maar bena-drukken ook dat ze Zijlstra al die jarenvan een andere kant hebben gezien:Dijkhoff: ‘Deze afloop is niet representa-tief voor zijn carrière.’De oppositie kent geen genade. Groen-

Links en Forum voor Democratie hame-ren erop dat Zijlstra chantabel was endat Rutte had moeten ingrijpen.Ook andere oppositieleden sparen

Rutte niet. Ze leggen hem het vuur aande schenen over het niet-informeren vande Kamer zodra hij van Zijlstra hoordedat die heeft gelogen. PvdA’er Asschergelooft Rutte niet als hij zegt dat hij‘geen actieve herinnering’ heeft bij devraag of hij andere VVD’ers over de leu-gen heeft verteld. Asscher kent Rutte noggoed uit het vorige kabinet en noemthem een ‘controlfreak’.Opvallend is dat Rutte ook stevig ont-

kent dat er bij het ministerie is aange-drongen om pas tot publicatie over tegaan na de reis naar Rusland. Groen-Links-leider Klaver herhaalt de vraag eenpaar keer, maar Rutte antwoordt: ‘Erwordt hevig nee geschud in het ambte-lijk vak. Dus het antwoord is nee.’ Klavergelooft de premier niet, maar Ruttehoudt vol: ‘Ik ben geen minister van Bui-tenlandse Zaken, maar ik vertrouw dezemensen. Als zij nee zeggen, is het nee.Echt, het zijn gewoon goeie ambtenaren.Die gaan me hier echt niet iets voorlie-gen. Dat klopt gewoon.’Rutte overleeft een motie van wan-

trouwen, die door 43 Kamerleden wordtgesteund. De oppositie waarschuwt:over de datsja-kwestie is het laatstewoord nog niet gezegd.

n VERVOLG VAN PAGINA 7

Op woensdag 7 februari belt de woord-voerder om 07.15 uur ’s ochtends op metde vraag of de Volkskrantde publicatiewil uitstellen als de minister bereid isom op zaterdag 10 februari face to face tepraten en het ‘hele verhaal te vertellen’.De Volkskrantaccepteert het aanbod. Zijl-stra weet ondertussen wat hem te doenstaat. Vanuit Japan licht hij Van der Veerin over de aanstaande publicatie. Deoud-Shell-topman is nodig voor de ver-dedigingslijn die Zijlstra heeft voorbe-reid: de inhoud klopte wel.

ZIJLSTRA TREKT ZIJN

CONCLUSIE EN TREEDT AF

10 FEBRUARI – 13 FEBRUARI 2018

Gekleed in een trui en met vermoeideogen gaat Zijlstra zaterdagochtend zit-ten aan de tafel in de persruimte vanSchiphol. ‘Omdat dat klopt’, antwoordthij onomwonden op de vraag waaromvoormalig Shell-topman Jeroen van derVeer blijft volhouden dat Zijlstra er nietbij was. ‘Het is vrij simpel: ik was daarniet bij.’Jeroen van der Veer, de leugen, alles

komt op tafel. Hij heeft wel één verzoek:of de Volkskrant niet wil melden dat hijVan der Veer bij naam heeft genoemd.Hij wil Shell er graag buiten houden, inhet belang van het bedrijf. ‘Ik wil niet datje de connectie maakt dat ik zeg dat hijhet is’, zegt Zijlstra. Hij zegt zich wel tekunnen voorstellen dat de Volkskranthem ‘niet zomaar meer gelooft’ als hijeen naam noemt en dus stuurt hij eropaan om bij Van der Veer te checken of hetinhoudelijk klopt wat hij heeft gehoordover Poetin.Zijlstra oogt ontspannen. Hij vertelt

na afloop van het interview over zijnzoon die hij naar hockey gaat brengenen neemt vriendelijk afscheid. Zaterdagmiddag belt hij de VVD-

woordvoerder, die naar eigen zeggennog niets wist van de leugen. Zondag-middag belt hij met een klein groepjeVVD’ers: Mark Rutte, Klaas Dijkhoff, Hanten Broeke. Ook de fractievoorzitters vande coalitiepartijen en de drie vicepre-miers krijgen een telefoontje. De lijn vanhet verhaal: ik heb gelogen. Maar de in-houd van wat ik heb gezegd klopt.De coalitiegenoten geloven Zijlstra –

mede omdat hij hen vertelt dat de voor-malige Shell-topman Van der Veer hemsteunt. Zowel bij de VVD als bij coalitie-partijen heerst zondagavond het ideedat Zijlstra de leugen kan overleven. Zeomarmen zijn verdedigingslijn.

De Volkskrant checkt het verhaal on-

dertussen bij Van der Veer en krijgt opzondag een wat cryptische mail terug.Of de inhoudelijke boodschap van Poe-tin klopt? ‘Qua strekking wel, dus GrootRusland is (historisch gezien) groter danhuidig Rusland. Hoe ik de specifieke lan-den destijds aan Zijlstra heb verteld, her-inner ik mij niet. (‘Nice to have’ is nieteen zegswijze van mij).’Omdat de e-mail nog vragen oproept

en Ruslandkenners het onwaarschijnlijkachten dat Poetin deze woorden zo heeftgezegd, besluit de Volkskranthet voor re-kening van Zijlstra te houden dat de in-houd van Poetins boodschap klopt. Tot verbazing van de Volkskrant-redac-

tie zeggen Zijlstra, premier Rutte en coa-litiegenoten Pechtold en Segers voor decamera dat de inhoud van de boodschapklopt en is bevestigd aande Volkskrant.‘Zo maakt Zijlstra misbruik van de offthe record-belofte om de krant als eensoort getuige à décharge op te kunnenvoeren’, schrijft hoofdredacteur Phi-lippe Remarque maandag aan Van derVeer. Hij legt hem uit dat we door toe-doen van de minister zijn identiteit nietmeer anoniem kunnen houden envraagt hem om nadere herinneringen.Van der Veer vindt het zielig voor de

minister, laat hij de Volkskrant later we-ten. De manier waarop hij zijn mail vanzondag heeft opgesteld, is expres eenbeetje vaag zodat hij zoveel mogelijkvoor de minister opkomt, maar tochdichtbij de waarheid blijft. Na enig door-vragen schrijft en vertelt hij wat Poetinexact heeft gezegd: Zijlstra heeft dewoorden van president Poetin overGroot Rusland agressiever geïnterpre-teerd dan hij ze heeft gezegd. ‘Andere in-terpretaties (in agressieve zin) zijn nietaan mij noch mijn woordgebruik’,schrijft Van der Veer. En ‘Kazachstan isnice to have’ is helemaal nooit gezegd,benadrukt hij nogmaals.Dat nieuws brengt de Volkskrant op

maandagavond 12 februari. Zijlstradenkt volgens ingewijden dan nogsteeds dat hij kan aanblijven. Hij heeftdie maandagochtend van Van der Veereen kopie gekregen van de mail tussende Shell-topman en de Volkskrant waarinstaat dat ‘de strekking’ klopt (en ook demitsen en maren erbij). Hij is ervan over-tuigd dat de Shell-topman hem steunt. Die e-mail wordt op dinsdag gelekt

door Buitenlandse Zaken in een poginghet ministerschap van Zijlstra te redden.Twee journalistieke bronnen bevestigenaan de Volkskrant dat zij op dinsdag zijnbenaderd door diplomaten van Buiten-landse Zaken met de vraag of zij langswilden komen op het ministerie om in-

WEERWOORD

BUITENLANDSE

ZAKEN

Op de vraag of hetklopt dat Buiten-landse Zaken e-mails heeft gelekttussen Van derVeer en de Volks-krant-hoofdredac-teur, wil het depar-tement geen uit-sluitsel geven. ‘Uvraagt om bevesti-ging of er achter-grondinformatie isgegeven vanuit BZ.Maar de aard vanachtergrondinfor-matie is dat daarniet op ingegaankan worden.’

Verder meldt hetdepartement: ‘Hetministerie van Bui-tenlandse Zaken isop 31 januari 2018,ruim een weekvoorafgaand aanhet afgenomen in-terview met deVolkskrant, op dehoogte gesteld vanhet volledige ver-haal van voormaligminister Halbe Zijl-stra. De ministerheeft steeds aan-gegeven persoon-lijk met de VK hier-over te willen spre-ken. Dat lukte van-wege ziekte, inge-plande AO’s en de(reis)agenda, deminister bezochto.a. China en Japan, pas op za-terdag 10 februari2018, direct na te-rugkeer op Schip-hol.’

i

AFSCHEID Halbe Zijlstra stapt in de auto nadat hij zijn aftreden bekend heeft gemaakt.