'Zie ik brede rivieren...'

96
...zie ik brede rivieren... Foto’s langs de Waal van Nijmegen tot Gorinchem foto’s, teksten en ontwerp:Joop Ross

description

Fotoboek van omzwervingen langs de Waal tussen Nijmegen en Gorinchem

Transcript of 'Zie ik brede rivieren...'

Page 1: 'Zie ik brede rivieren...'

...zie ik brede rivieren...

Foto’s langs de Waalvan Nijmegen tot Gorinchem

foto’s, teksten en ontwerp:Joop Ross

Page 2: 'Zie ik brede rivieren...'

Al jaren zwerf ik, in alle jaargetijden, langs de rivier de Waal, tussen Nijmegen en Gorinchem en zo nu en dan ook iets ter zijde van dijk en uiterwaard.

Daarbij heb ik veel foto’s gemaakt. In dit fotoboekje treft u een selectie aan van het materiaal wat ik in de loop der jaren verzamelde.

Licht, luchten en weidsheid bij de rivier en zeker bij de Waal, zijn soms adembenemend en vaak niet in foto´s te vatten.

Ooit heb ik eens iemand horen zeggen: ‘de Waal kan liefelijk zijn, maar het is ook een grimmig beest!’ en ik denk dat het waar is.

Het boekje is geen historisch doorwrocht werk, maar meer een ´opsomming´ van wat ik tegen kwam tussen Nijmegen en Gorinchem (en iets verder).

Page 3: 'Zie ik brede rivieren...'

Slijk-Ewijk

Page 4: 'Zie ik brede rivieren...'

Nijmegen

‘De Oversteek’ heet de nieu-we oeverver-binding tussen het oude Nij-megen en het nieuwe stads-deel aan de overzijde van de Waal.Een dag voor de geweldige overspanning ‘ingevaren’ zou worden kon ik hem nog op de werkplaats fotograferen.

En paar kilo-meter verder stroomafwaats werd gewerkt aan een twee-de brug in de A50/A73.

Page 5: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 6: 'Zie ik brede rivieren...'

Het brugdeel nog aan de ´werf´, een dag voor het invaren.

Page 7: 'Zie ik brede rivieren...'

Het vaste deel van de brug door het uiterwaard.

Page 8: 'Zie ik brede rivieren...'

De brug werd in november 2013 in gebruik genomen. Nu is men nog bezig een z.g. ‘nevengeul’ te graven in het kader van ruimte voor de rivier.Bij mooi-slecht weer een fascinerende wereld...

Page 9: 'Zie ik brede rivieren...'

Een eenzame fietser maakt de ‘oversteek’ in bar slecht weer...

Page 10: 'Zie ik brede rivieren...'

De verbreding van de brug bij Ewijk in de A50/A73 in aanbouw, de Herman de Man brug.

Page 11: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 12: 'Zie ik brede rivieren...'

Heb je het over de Waal, dan heb je het over scheepvaart. Hier twee duwbakcombinaties. Naast elkaar (op en af) is geen enklel probleem. Hier wordt met vrier bakken gevaren, maar

ook met 6 bakken komt geregeld voor.

Page 13: 'Zie ik brede rivieren...'

Per jaar passeren er ongeveer 145.000 schepen de rivier de Waal. Onderverdeeld zijn dat 97.000 vracht-schepen, 45.000 tankers en 3000 zeegaande schepen. Van alle schepen varen er 17.000 met brandbare

lading, en 2000 met giftige lading.

Page 14: 'Zie ik brede rivieren...'

Prachtig aan de dijk gelegen tref je in Slijk-Ewijk het Witte Kerkje aan. Sinds kort niet meer als kerk in gebruik.

Page 15: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 16: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 17: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 18: 'Zie ik brede rivieren...'

Dodewaard is een dorp in de gemeen-te Neder-Betuwe. Het dorp heeft meer dan 4500 inwoners. Het was van 1811 tot 2002 een zelf-standige gemeente.

Het is het meest oostelijk gelegen dorp in de ge-meente, de nog oostelijker gelegen buurtschappen Hien en Wely vallen formeel onder het dorp. Het dorp zelf ligt en strekt zich uit ten zuiden van de A15 aan de Waal.

Markante punten zijn dit N.H. kerkje langs de dijk, de kerncentrale en de scheepswerf Shipcon. Dodewaard

Page 19: 'Zie ik brede rivieren...'

De toren van de Herv. Kerk is een zwaar aangelegd romaans bouwwerk, opgetrok-

ken uit tufsteen waarschijnlijk omstreeks 1100.

De toren heeft een Gotische toegangsnis. De kerk dateert uit de 19e eeuw, de zij-

vleugels zijn van nog latere datum.

Page 20: 'Zie ik brede rivieren...'

De kerncentrale Dodewaard is in maart 1997 gesloten en tot 2005 omgebouwd tot een z.g. ‘veilige insluiting’. De schoorsteen is gesloopt en het gebouw is volledig dichtgemetseld op een

enkele ingang na.

Page 21: 'Zie ik brede rivieren...'

De centrale wordt nu voor een periode van 40 jaar (tot 2045!) bewaakt. Na die wachttijd is de radioactieve straling zo ver teruggebracht dat de centrale verder ontmanteld kan worden. Daarna kan het terrein weer zonder beperkingen voor andere doeleinden worden gebruikt.

Page 22: 'Zie ik brede rivieren...'

Al van af 1880 is er een scheepswerfje in Dodewaard met een dwarshelling en een bouwloods.Na de overname van de werf en de haven in 2010 door Shipcon B.V. wordt de werf vernieuwd

met een nieuwe loods en bouwkraan en uitgebreid.

Page 23: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 24: 'Zie ik brede rivieren...'

Al eeuwenlang is dit het gezicht van Varik: de oude, dikke toren. Nog steeds weten Duitse schip-pers precies waar ze zijn als ze ‘der Alte’ zien staan pronken langs de Waal.

De toren biedt met zijn circa 35 meter hoogte een weids uitzicht vanaf de omloop. De brug van Zaltbommel, de Sint Jan in Den Bosch, de Greb-beberg en de Tielse glasfabriek, het is al-lemaal te zien. Met een beetje geluk is zelfs de Utrechtse Domtoren te be-wonderen. Varik

Page 25: 'Zie ik brede rivieren...'

Een z.g. zeegaand schip. Deze schepen kunnen de ‘kruiplijn’zodanig verla-gen dat zij onder de bruggen door ver de Rijn op kunnen varen. Eenmaal op zee is het weer een gewonen coaster.

Page 26: 'Zie ik brede rivieren...'

Nergens is het licht zo mooi als in het rivierengebied...

Page 27: 'Zie ik brede rivieren...'

Nergens is het licht zo mooi als in het rivierengebied...

Page 28: 'Zie ik brede rivieren...'

Met de klok mee: de pont naar Heerewaarden, de pontsteiger bij avond, een werkboot van Rijkswaterstaat op snelheid en het uiterwaard gezien vanaf de Toren.

Page 29: 'Zie ik brede rivieren...'

Zo zien de schippers vanaf de rivier de ‘dikke toren’van Varik

Page 30: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 31: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 32: 'Zie ik brede rivieren...'

Panoramafoto vanaf de toren, met in het midden de veerstoep van Varik en het fiets/voetveer naar Heerewaarden (alleen in de zomermaanden).

Page 33: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 34: 'Zie ik brede rivieren...'

Hoogwater in de Waal voorjaar 2013. De veerstoep is ondergelopen. De voet van de boom staat zeker 1,5 meter onder water. Vrij uitzonderlijk was dat het hoge water zo laat kwam: in juni. De pont was al in de vaart maar was gestremd, de koeien moesten worden wor-

den weggehaald en en campings ontruimd.

Page 35: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 36: 'Zie ik brede rivieren...'

Zo staat de boom op de veerstoep er normaal bij...

Page 37: 'Zie ik brede rivieren...'

Dit beeld is een kunstwerk van Gerry van der Velden en staat in het uiterwaard bij Heesselt, kijkend naar het kerkje

aldaar.

Er was veel over te doen, want Rijkswaterstaat was het niet eens met de plaatsing. Het zou bij hoogwater de door-

stroming in de rivier belemmeren.Het schijnt in der minne geschikt te zijn, want het staat er

nog steeds en is pas gerestaureerd.

Page 38: 'Zie ik brede rivieren...'

Hoogwater bij Heesselt, maar nu in de wintertijdEn ja, die weg loopt echt wel dood...

Page 39: 'Zie ik brede rivieren...'

Hier kan geen Betuwelijn tegenop...

Page 40: 'Zie ik brede rivieren...'

De Prins Willem-Alexander-brug is een tuibrug (gecom-bineerd met een kokerbrug) over de Waal tussen Echteld en Beneden-Leeuwen. De N323 verbindt het Land van Maas en Waal met de A15 en de Betuwe.

De brug is tot begin 1996 geëxploiteerd als tolbrug om de bouwkosten terug te verdienen. De brug werd aangelegd om het Land van Maas en Waal beter te ontsluiten en om meer in-komsten voor de onderne-mers in Tiel te genereren.

Door de toenemende scheepvaart op de Waal werd het steeds moeilijker om veerponten te gebrui-ken, reden om te kiezen voor een brug. Tiel- Prins Willem

Alexander brug

Page 41: 'Zie ik brede rivieren...'

Tiel- Prins Willem Alexander brug

Vanaf de brug zicht op Echteld.

Page 42: 'Zie ik brede rivieren...'

Je kunt de brug wandelend oversteken.

Page 43: 'Zie ik brede rivieren...'

Vanaf de brug even kijken op de brug...

Page 44: 'Zie ik brede rivieren...'

Zo druk kan het zijn op de Waal: stroomopwaarts richting Duitsland, stroomafwaarts richting (vaak) Europoort (richting foto).

Panorama richting Tiel.

Page 45: 'Zie ik brede rivieren...'

Panorama richting Tiel.

vanaf de brug: zicht op Beneden-Leeuwen

Page 46: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 47: 'Zie ik brede rivieren...'

1e Kerstdag 2012 op de PWA brug.

Op het juiste moment op de juiste plaats...

Ook hier trouwens hoogwater.

Page 48: 'Zie ik brede rivieren...'

Aan de zuidkant van de brug ligt Beneden - Leeuwen.Op de foto het haventje, met op de achtergrond de Waal (foto links)

en de Prins Willem Alexander brug (foto rechts).

Page 49: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 50: 'Zie ik brede rivieren...'

Het scheepvaartverkeer op de Waal wordt geregeld vanuit verkeersposten van Rijkswaterstaat. Hier de post bij Tiel, bij de monding van het zeer druk bevaren Amsterdam-Rijnkanaal in de Waal. (foto Rijkswaterstaat)

Page 51: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 52: 'Zie ik brede rivieren...'

De monding van het Amsterdam-Rijnkanaal met op de achtergrond de PWA brug bij Tiel

Page 53: 'Zie ik brede rivieren...'

Ondanks de verkeersregeling gaat er geregeld wat fout... (foto Rijkswaterswtaat)

Page 54: 'Zie ik brede rivieren...'

De sluis St. Andries is een schutsluis in het Kanaal van St. Andries tussen de Maas bij kilometerraai 209 en de Waal bij kilometerraai 926, tussen Sint Andries en Ros-sum.

Vroeger stonden de rivie-ren hier met elkaar in open verbinding.De sluis is 110 meter lang, 14 meter breed en de sluis-drempel ligt op -2 m NAP.De hefdeuren kunnen tot +11,88 m NAP geheven worden. Over de sluis ligt een vaste brug van +13 m NAP.

De sluis wordt op afstand bediend vanaf het slui-zencomplex te Lith (Prinses Máxima Sluizen). St. Andries

Page 55: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 56: 'Zie ik brede rivieren...'

Oorlogsmonument bij Heerewaarden, bij de sluis van St. Andries. Het is een kopie van een eerder monument van een Engelse soldaat, ter herdenking

van gevechtshandelingen in 1944 op die plek.

Het eerdere monument was van brons en werd gestolen...

Het oude en nieuwe monument zijn van de zelfde beeldhouwer: Martin v.d. Houdt uit Dreumel.

Page 57: 'Zie ik brede rivieren...'

Schepen komen bij de sluis...

Page 58: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 59: 'Zie ik brede rivieren...'

...en gaan...

Page 60: 'Zie ik brede rivieren...'

Neerijnen is een gemeen-te in de Nederlandse pro-vincie Gelderland. De gemeente telt 12.013 in-woners en heeft een op-pervlakte van 73,01 km².

De gemeente is een on-derdeel van de Tieler-waard, het landschap dat tussen Gorinchem en Tiel wordt omsloten door de Waal en de Linge. Het ge-meentehuis (foto rechts) staat in het gelijknamige Neerijnen.

De gemeente is ontstaan op 1 januari 1978 en is een samenvoeging van de voormalige gemeen-ten Haaften, Waarden-burg, Est, Opijnen, Varik en Ophemert. Neerijnen en Martinus Nijhofbrug

Page 61: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 62: 'Zie ik brede rivieren...'

Het uiterwaard in zomer en winter, op vrijwel de zelfde plek.

Page 63: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 64: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 65: 'Zie ik brede rivieren...'

Winter in het uiterwaard bij Neerijnen...

Page 66: 'Zie ik brede rivieren...'

De Martinus Nijhoffbrug (bij Zaltbommel) is vanuit de uiterwaarden bij Neerijnen goed te zien, tijdens een wandeling kom je er vlakbij. De brug kwam gereerd in 1996

Het is een z.g. tuibrug en verving een oude brug uit het Rijswegenplan van 1927. Deze heeft er nog tot 2007 doelloos naast gelegen. De brug er achter is de spoorbrug uit 1896.

Overigens zijn de foto’s van de brug gemaakt aan de zuidkant, tegenover Neerijnen.

Page 67: 'Zie ik brede rivieren...'

De brug is genoemd naar de Nederlandse dichter Martinus Nijhoff,die het beroemde sonnet schreef: ‘Ik ging naar Bommel om de brug te zien’, enz.

Page 68: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 69: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 70: 'Zie ik brede rivieren...'

Voor je naar Herwijnen rijdt, kom je links, in het industriegebied, dit monument tegen: ‘De Wachters’. De drie stoere figuren staan op wacht bij de plaats waar wellicht een containeroverslag bedrijf gevestigd wordt. Ze houden dus de zaak in de gaten!

Dit protestbeeld is gemaakt door Gerry van der Velden. Het beeld is van kunststof en recent, na vernieling (!) gerestaureerd.

Page 71: 'Zie ik brede rivieren...'

Herwijnen

Herwijnen is een dorp in de Tielerwaard in de Be-tuwe en maakt deel uit van de gemeente Lin-gewaal. Het oudste gedeelte van het dorp is een goed voorbeeld van een dijk-dorp. De bebouwing, vaak bestaand uit mo-numentale oude pan-den, is gelegen langs een deel van de Waal-dijk van ongeveer vijf ki-lometer.

Aan de dijk is een bui-tenstation van het ooie-vaarsdorp “Het Liesveld” gelegen.

Herwijnen onderhoudt een veerdienst met het aan de andere zijde van de Waal gelegen Brakel.

Page 72: 'Zie ik brede rivieren...'

Herwijnen met zicht op de Waal; avondlicht is vaak het mooist voor foto’s...

Rechts: een sfeervol dorp.

Page 73: 'Zie ik brede rivieren...'

Rechts: een sfeervol dorp.

Page 74: 'Zie ik brede rivieren...'

Het ooievaarsstation. In het seizoen zijn er in Herwijnen tientallen Ooievaars te vinden en soms, in de winter, een overblijver.

Page 75: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 76: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 77: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 78: 'Zie ik brede rivieren...'

Het veer Brakel - Herwijnen is het enige veer tussen Nijmegen en Gorinchem wat nog over is. Alle andere veren zijn opgeheven en vervangen door bruggen (op enkele kleine toeristische veren in de zomer na). Door het drukke scheep-

vaartverkeer werd het te gevaarlijk per veerboot over te steken.

Page 79: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 80: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 81: 'Zie ik brede rivieren...'

- Foto links: de Waal bij Vuren; in de verte slot Loevestein, aan de zuidkant van de rivier.

- Foto boven: zicht op Woudrichem ook aan de zuidkant.

- Hiernaast: eern super de luxe cruisschip (bo-ven), bloeiende katjes en ja, voor de liefheb-bers: vissen!

Page 82: 'Zie ik brede rivieren...'

Even aan de overkant (de zuidkant) in Woudrichem, waar Maas en Waal samenvloeien en de Waal Boven Merwede gaat heten.

Oude schepen in het haventje tijdens de jaarlijkse visserijdagen. Vroeger was de zalmvisserij een belangrijke bedrijfstak.

Page 83: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 84: 'Zie ik brede rivieren...'

Gorinchem

Gorinchem, meestal uitge-sproken en soms ook geschre-ven als Gorcum of Gorkum, is een stad en gemeente in Zuid-Holland. Dalem behoort ook tot de gemeente Gorin-chem. In het centrum van Gorin-chem ligt de goed bewaar-de vestingstad. Samen met Woudrichem en Loevestein worden deze vestingen de vestingdriehoek genoemd.

De rivier waar Gorinchem aan ligt is niet meer de Waal (die houdt bij Woudrichem op) maar aan de rivier de Boven Merwede.

Langs Gorinchem stroomt ook de Linge die, komend uit Gelderland, uitmond in de Boven Merwede. Omdat die uitwatering niet bevredigend was, is in de jaren voor WOII het kanaal van Steenenhoek gegraven naar Hardinxveld om de afwatering van de Lin-ge te bevorderen.

Page 85: 'Zie ik brede rivieren...'

Jachthaven ‘De Lingehaven’ bij de jachtensluis

Page 86: 'Zie ik brede rivieren...'

Veerhaven van Gorinchem. Hier vertrekken de veren naar Woudrichem en slot Loevestein, de z.g. vestingdriehoek. Verder vertrekt er een watertaxi die in de zomermaanden (op afroep) ook allerlei plaatsen in de buurt van Gorinchem

aan doet.

Page 87: 'Zie ik brede rivieren...'

Naar het wandelgebied langs de Boven Merwede

Page 88: 'Zie ik brede rivieren...'

Het einde van de wandelpromenade met op de achtergrond de Merwede brug in de A27.Zo kwamen we langs alle bruggen in het traject van Nijmegen naar Gorinchem.

Page 89: 'Zie ik brede rivieren...'

Wandelgebied langs de Boven Merwede, met in de verte de stompe toren van Woudrichem.

Page 90: 'Zie ik brede rivieren...'

De meeste binnenvaartschepen hebben tegenwoordig een auto aan boord, die met een eigen ‘spier’ (kraan) aan de wal gezet kan worden. In Gorinchem hebben ze daar een goede voorziening voor, zoals hier. Afladen en wegrijden!

Page 91: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 92: 'Zie ik brede rivieren...'

Uitwateringssluis van het kanaal van Steenenhoek bij Hardinxveld. Dit kanaal (van Gorinchem naar Hardinxveld) werd gegraven om de Linge een betere afwatering te geven, omdat het peil van de Boven Merwede hier lager ligt dan bij Gorinchem, waar

de Linge oorspronkelijk uitwaterde (zie een paar foto’s terug).

Page 93: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 94: 'Zie ik brede rivieren...'

Tot slot een paar beelden van de vele scheepsbouwactiviteiten die tussen Gorinchem en Rotterdam te vinden zijn. Hier de werf van IHC Merwede.

Page 95: 'Zie ik brede rivieren...'
Page 96: 'Zie ik brede rivieren...'

Herinnering aan HollandDenkend aan Hollandzie ik breede rivierentraag door oneindiglaagland gaan,

rijen ondenkbaarijle populierenals hooge pluimenaan den einder staan;

en in de geweldigeruimte verzonkende boerderijenverspreid door het land,

boomgroepen, dorpen,geknotte torens,kerken en olmenin een grootsch verband.

de lucht hangt er laagen de zon wordt er langzaamin grijze veelkleurigedampen gesmoord,

en in alle gewestenwordt de stem van het watermet zijn eeuwige rampengevreesd en gehoord.

Hendrik Marsman