1

Zie de heelheidDe inclusieve samenlevingDe communicatieve route naar vitale gemeenschappen

LPB congres Amersfoort, 7 november 2013Geert Schmitz, strateeg

2

Voorstel programma

1. Welkom, wat kom je halen?2. Identiteit/tijdgeest, 3. De streep, kijken vanuit de burger of de staat4. Meervoudigheid5. Communicatieve overheid,

taalconstructie/processturing6. Communicatieve zelfsturing in gemeenschappen7. Communicatieve overheid, netwerkkwaliteiten

3

Zelfsturing in Peel en Maas

Peel en Maas, 43.000 inwoners, 11 dorpen, ruraal

Visie op zelfsturing midden jaren ’90

Zelfsturing in een notendop

De gemeenschap/het dorp/de wijk formuleert zelf de gemeenste toekomst en werkt daaraan

De gemeente en maatschappelijke partners faciliteren

4

Paul Verhaeghe, bestudeert de relatie tussen maatschappelijke veranderingen, identiteit en mentale stoornissen

"Eigenwaarde verdwijnt als niemand je nodig heeft.“

Deze wereld is hard en eenzaam. In een maatschappij waarin je zelf verantwoordelijk bent voor je succes, is het je eigen schuld als je niks bereikt. Er is geen genade voor verliezers.

Onze identiteit wordt gevormd in een constante wisselwerking met onze omgeving. Al vanaf dat we klein zijn willen we enerzijds bij de groep horen en anderzijds onze autonomie behouden. Dit zijn de twee uitersten die onze identiteit bepalen. Het ene uiterste is solidariteit en altruïsme, het andere is individualisme en egoïsme. Onder invloed van het marktdenken is onze identiteit te ver doorgeschoten naar het individualisme.

5

We moeten ons realiseren dat wij “het systeem” zijn dus wij zijn ook degene die dit kunnen veranderen.

Wij zijn allemaal neoliberaal, de vijand zit in ons denken en in ons gedrag en het is vooral daar dat er een grondige verandering moet gebeuren.

Schema tijdgeest

En hier kun je tekst plaatsen.

6 Ι

7

Crises duiden op komst nieuwe tijdgeest

Tana, Tania, sturing door overheden? ondernemers? burgers?

moderniseringsverlies

Verdamping verzorgingsstaat ideaal

Verdamping van gezag en traditie

Verdamping sociale cohesie en sociaal kapitaal

8 Ι

9

De bellen blazende overheid

Moderniseringsverlies reactie overheid => oeverloze overheid

Nieuw welzijn: burger toerusten om verstandig, gezond en productief te leven

New public management: vreemdelinge legioen van publieke taakuitvoerders van maatschappelijke partijen, marktpartijen en individuele burgers (vrijwilligers en mantelzorgers)

Nieuwe gemeenschap: genezing door leefwereld van buiten te ontwikkelen, een publieke taak met buurtmakelaars, stadsmariniers, frontliniewerkers, van buitenaf opgelegd actief burgerschap; politiek en bestuur als fabrikant van sociale verbanden

Uitdijend publiek domein! Houdbaarheidsdatum definitief voorbij.

10 Ι

11

Kijken vanuit bestuurskundig perspectief, seeing like a state

De dominantie van het overheidssysteem!

4 sferen: markt, overheid, privaat, gemeenschap

Seeing like a citizen

12

Habermas,

de kolonialisering van de leefwereld door de

systemen van markt en overheid.

13

Een liniaal om een streep te trekken tussen overheid en gemeenschap

Vakmens openbaar domein leefwereld gemeenschap

onderdaan publiek domein systeem overheid

14

Communicatieve zelfsturing als toekomstmodelKennismodel voor 21e eeuw

Filosofie van kwaliteit en waarden Sturingsinzicht als cyberdigma

Zingeving en inzichtDe creatieve mens, chatarsis

Sociale regelsystemen huidige maatschappijKennismodel van de 19e en 20e eeuw

Filosofie van gelijkheid en rechtvaardigheid Wetenschappelijke specialisaties als paradigma’s

Bekwaamheid en sociale functieDe zwijgende mens, verdwaling

Natuurlijke systemen van jeugd en verledenKennis in oudheid en middeleeuwen

Filosofie van thuis/ geborgenheid , sluiting van het systeemDe mythische geslotenheid van de identiteit

De verborgen mens, regressie

15 Ι

Communicatieve zelfsturing

Regel sturing

Autoritaire sturing

Meervoudige overheid

Probleem identificeren

Oorzaak analyseren

Oplossingen genereren

Actiesuitvoeren

Samen verwezen-

lijken

Bepalenwat nodig is

Verbeelden wat mogelijk

is

Het beste dat is

waarderen

Twee oriëntaties

Probleem Rood blauw

Perspectief groen

16

17

Objectiviteit Één realiteit Neutrale observator ‘variabelen’ Algemene kennis Meten is weten Theorie is voorstelling Oorzaak-gevolg

Inter-subjectiviteit Multiple realiteiten Mede-actor ‘processen’ Lokale context kennis Co-creatie is kennis Theorie is taal Anticipatief denken

Taal constructie Cognitieve constructie

18

Cognitieve constructie: Taalconstructie:

Resultaatsturing Producten en

projecten Werkprocessen Managerial

Processturing relationeel kent praktijken gelijkwaardig

19

Actieve werkprincipes bij taalconstructie

Constructionistisch principe: “in-de-maak”relationeel

Principe van simultaniteit: ‘vragen’ werkt relationeel Anticipatorisch principe: toekomst trekt relationeel Relationele principe: mensen maken elkaar relationeel Positieve principe: succes ‘werkt’

waarderend Poëtisch principe: open creativiteit

waarderend Narratief principe: kracht van verhalen

waarderend

20

Competenties in het communicatieve deel Essentie is te begrijpen dat er een

fundamenteel verschil is tussen het je communicatief verhouden met een gedeelde verantwoordelijkheid (groen)en de resultaatverantwoordelijkheid al of niet met betrokkenheid van derden (rood en blauw)

Uit kenmerken van taalconstructie volgen de competenties, relationeel en waarderend

Waarderend onderzoeken geeft grondslagen voor deze competenties

21

Type 1: Dorp eigenaar

Type 2: Dorp eigenaar

+ gemeente/maatschappelijke partners

Type 3: Gemeente/mp eigenaar + dorp

Type 4: Gemeente/mp eigenaar

idee voorbereiding uitvoering evaluatie

ZELFSTURING / DIALOOG

kad

ers g

em

een

te

interactief

visie

dorp

Op

en

baar

dom

ein

Pu

blie

k d

om

ein

Communicatieve route naar vitale gemeenschappen

Eigenaarschap

Type 4: Overheid eigenaar (paspoort)

Type 2: Dorp eigenaar + partners (dorpshuis)

Type 3: Overheid eigenaar + dorp (verkeer)

Type 1: Dorp eigenaar (carnavalswagen, kermis)

23

Gemeenschapsontwikkeling door, van en in de leefwereld d.m.v.. taalconstructie,

ProcessturingOp overeenstemming gerichte communicatieDiscover – Dream – Design - Destiny

1 Vaststelle

nWaar wil je meer van

2 VertellenWat is er al

3VerbeeldenWat is mogelijk

Dromen

4Vernieuwen

Hoe ziet gewenste

toekomst eruitConstrueren

5Verwezenlijke

nHoe doe je het

2525

BETROKKENMHEID EN VERTROUWEN

AFHANKELIJK

26%

AFWIJZEND (disconnected) (afzijdig)

31%

AFWACHTEND (Wait and see)

23%

AKTIEVE

20%

BETROKKENHEID

VERTROUWEN

WERK AAN VERTROUWEN

26

De communicatieve overheid en netwerkvoorwaarden

1. Vertrouwen2. Ruimte 3. Loslaten4. Visie5. Regie 6. Veranderende rollen7. Nieuwe competenties8. Synchroniciteit9. Dialoog 10. Leiderschap11. Celebreren en waarderen

28

Afronding gesprek

VRAGEN

Dialoog

Dialoog bestaat uit twee woorden dia en logos, wat betekent een stroom van betekenis.

Een dialoog is reflectief en genererend.

In een dialoog wordt gebruik gemaakt van vier praktijken:

luisteren, het principe van participatie, respecteren, het principe van samenhang, mening opschorten, het principe van

bewustzijn, spreken, het principe van ontvouwen.

Waarderende grondhouding

Gaat uit van het positieve, in iedere organisatie zijn er elementen die goed werken

Successen uit het verleden geven mensen houvast te bewegen richting een onbekende toekomst

Door vragen te stellen [ onderzoeken] richten we de aandacht van mensen

geeft ruimte aan ontdekken, aan dromen en waarmaken

zoekt naar de verbinding tussen een groep mensen, gaat uit van het relationele

30

31

Waarom werkt een waarderende grondhouding?

werkt toe naar een gemeenschappelijke ambitie (i.p.v. aan een probleem), voortbouwend op de aanwezige kwaliteiten en successen.

mobiliseert reeds aanwezige kennis en contacten over “best practices” i.p.v. te attenderen op een gemis.

stimuleert conversaties die ertoe doen en mensen die een verschil willen maken.

zoekt de duurzaamheid van de verandering in sterkere relationele verbindingen en in bewust taalgebruik.

32

Relationele Praktijken van hoge kwaliteit

Open, concrete persoonlijke communicatie Verschillen kunnen getoetst worden Gedeeld eigenaarschap van taak of project Wederkerigheid in de interactie Wederzijds ‘lonend resultaat’ Partijen geven elkaar energie Duurzame resultaten en ‘leren’.

33

AI benadering schept gezamenlijke toekomst:

Brengt nieuw organiseer-paradigma in praktijk Steunt op nieuw kennis-paradigma en dus

verruimde wetenschapsopvatting Vertrekt toch van ‘common sense’, expliciteert

‘gezond verstand’ Verhoogt kans op relationele praktijk van hoge

kwaliteit ‘Vragende uitnodiging’ tot co-creatie van

toekomst: “Art of asking generative questions” Is eerder ‘filosofie’ dan ‘methode’.