Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

54
Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht

Transcript of Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Page 1: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Zelfmanagement Vooruit!Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht

Page 2: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Welkom!

Page 3: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Programma

14:00 Welkom !14:05 Toelichting programma14:10 Presentatie Zelfmanagementondersteuning15:00 Pauze15:10 Toelichting werkgroepen en aan de slag 16:00 Plenaire terugkoppeling16:30 Gezamenlijke ‘to do list’17:00 Afsluiting

Page 4: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Chronische zorg?

Page 5: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Ondersteuning van zelfmanagement?

Page 6: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Onze vragen1. Wat leren we van de ervaringen met

ZMO van Vilans, in Nederland en in het buitenland?

2. Wat betekent dit voor de huidige Nederlandse aanpak van ZMO?

3. Aan welke knoppen moeten we draaien? Welke nog te ontwikkelen?

Page 7: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Onze doelstellingen

• Inzicht in ervaringen ZMO vanuit Vilans, Nederlandse literatuur en vier buitenlandse projecten

• Vaststellen welke stappen nodig zijn om tot optimale en effectieve ZMO te komen in Nederland

• Vaststellen wie verantwoordelijk is voor welke stappen

Page 8: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Presentatie: Vilans, Nl literatuur en vier buitenlandse projecten

Page 9: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Zelfmanagement

… is de mate waarin iemand met één of meerdere ziekten/beperkingen in staat is om de regie over het leven te behouden tot zover hij dat wil en kan, door goed om te gaan met symptomen, behandeling, lichamelijke, sociale en psychologische gevolgen van de ziekte/beperking en daarbij horende leefstijlaanpassingen in samenhang met de sociale omgeving

Page 10: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Zelfmanagementondersteuning (ZMO)

Bij ZMO stimuleert en ondersteunt de zorgverlener de patiënt bij het inpassen van de ziekte/beperking in het dagelijks leven van de patiënt• Versterken vertrouwen • Behalen persoonlijke doelen• Gelijkwaardig partnerschap• Inzet technieken en tools

Page 11: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Ervaringen Vilans

Page 12: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Vaak gehoord: hoe pak ik het aan?

Veel tools beschikbaar voor zorgverleners en patiënten

ZMO is multidisciplinaire aangelegenheid: Stappenplan ZMO

Zelfmanagementkompas voor zorgverleners

Page 13: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.
Page 14: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Wat hebben we gedaan?

• Diseasemanagement Chronische Ziekten (3 jr)

• Projecten met zorggroepen (6 mnd tot 2 jr)– Ontwikkelen beleidsagenda/visiedocument– Ontwikkelen teamplan per praktijk (IZP & ZM-

tools)– Trainen en werkconferenties– Proces- en effectevaluaties

• Reflectie: juiste dingen gedaan, juiste aanpak gekozen, juiste interventies ingezet?

Page 15: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Wat zien we in de praktijk?• POH vervult centrale rol• Meer werkplezier: ‘minder hard werken’• 3:4 patiënten ervaren IZP als stok achter de

deur• 3:5 patiënten vinden boekje prettig• 3-maandelijkse controle blijft bestaan• Klinische parameters regeren: ziekte ipv

persoonlijk doel patiënt staat centraal • Weinig bekendheid en inzet tools ZMO• Zorgverleners en patiënten blijven in eigen

comfortzone

Page 16: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Wat horen we in de praktijk?

• “ik wil niet meer terug …, hoe krijg ik mijn collega’s mee?”

• “patiënten willen niet …”• “kost veel tijd … en die heb ik niet

…”• “IZP werkt niet bij iedereen …”• “het gaat toch goed, waarom moet

het anders…”

Page 17: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.
Page 18: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.
Page 19: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Conclusie

ZMO is een grote omslag, die een veelzijdige aanpassing vraagt van

patiënten, zorgverleners en zorgorganisaties

Vraag: delen jullie dat?

Page 20: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Nederlandse literatuur

Page 21: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Beschouwing van Nederlandse studies

Geen systematic review, wel zeer recente studies• Marije Koelewijn: mei 2010 • Evelien Heinrich: feb 2011• Arianne Elissen: apr 2013• Janneke Noordman:mei 2013• Renate Jansink: nov 2013

Page 22: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

BevindingenPOH• Effectiviteit training: tijdelijke verbetering vaardigheden• Vooral moeite met agendasetting, tempo patiënt, empathie• Mispercepties over leefstijl

Patiënt• Effectiviteit ondersteuning: korte termijn betere risicoperceptie,

tijdelijke korte termijn verbetering klinische parameters• Mispercepties over leefstijl

Organisatie• Aantal minuten interventie vs gebruikelijke zorg niet echt

verschillend• ICT niet voldoende ondersteunend• Financiering: gecontracteerde zorg krijgt prioriteit

Page 23: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

VerklaringenPOH• Te weinig kennis van voeding en lichamelijke

activiteiten• Te weinig tijd -> jumping• Vervallen in oude gewoontes• Te weinig empathie, gebrek aan motivatie• Kwaliteit van MI/GB/communicatie tussen

interventie- en controlegroep van gelijk niveau

Patiënt• Weinig kennis/inzicht in eigen gedrag en gezondheid• Niet noodzaak van veranderen voelen, psy-soc

problemen

Organisatie• Niet gedragen door de praktijk, ontbreken sociale

kaart

Page 24: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Positieve ervaringen zorgverlenerGunstige uitwerkingen

• Stages Of Changes als onderlegger voor MI zorgt voor (iets) betere uitvoering in de pre-contemplatiefase

• Twee vragen aan patiënt: 1. hoe belangrijk is het voor patiënt en 2. hoeveel vertrouwen heeft hij in behalen van succes

• Video-feedback lijkt gunstig voor MI-vaardigheden, gesproken tekst als feedback gunstiger dan geschreven tekst

• Keuzehulp is zeer ondersteunend

Prettige ervaringen• Door actievere rol patiënt hoeft zorgverlener geen klant-en-klare

oplossingen meer te bieden • Meer gemoedsrust: geen wanhoopspogingen meer voor niet-

haalbare veranderingen• Mentaliteit voor registratie mag hoger

Page 25: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Positieve ervaringen patiënt• Gezamenlijke inspanning van patiënt en

zorgverlener• Heldere antwoorden en haalbare adviezen• Regelmatigheid en continuïteit • POH’ers begrijpen patiënten en helpen patiënten

hun problemen te begrijpen• Prettig is: aanmoedigen en samenwerken • Patiënt wil zich bewijzen aan de zorgverlener• Door MI sluit communicatie meer aan bij beleving

patiënt• Keuzehulp was zeer ondersteunend• Patiënt cijfers en grafieken tonen zet niet aan tot

verandering

Page 26: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Nodig van organisatie vlgs POH’ers

• Scheiding van medisch-inhoudelijk consult en GB/MI consult

• Keuzehulp inzetten tussen deze consulten (Koelewijn)

• Training: intensiever, on the job, opfrisbijeenkomst(en), basisopleiding aanpassen

• Van elkaar leren: observatie en intervisie• ICT: reminders, doelstellingenveld, helpdesk• Financieel systeem belemmert uitvoering en

registratie• Duidelijkheid over bij welke patiënten werkt ZMO

wel of niet

Page 27: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.
Page 28: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Laatste nieuws

Huidige situatie in Nederland biedt heel weinig prikkels om patiëntportalen in te zetten. Urgentie moet komen: experimenteer met andere vorm, financiering en inrichting van de zorg.

Referentie: Marleen de Mul et al. Patiëntportalen en regionale ontwikkelingen in Nederland, iBMG, sept 2013.

Page 29: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Conclusie

Het trainen en ondersteunen van praktijkondersteuners (in MI en GB)

alleen draagt onvoldoende bij aan ZMO

Vraag: delen jullie dat?

Page 30: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Vier buitenlandse projecten

Page 31: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Review vier buitenlands projecten

1. Flinders Program™ (Australië)2. Co-Creating Health (Groot-

Brittannië)3. Kaiser Permanente (Verenigde

Staten)4. Gesundes Kinzigtal Integrated Care

(Duitsland)

Page 32: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Flinders Program™ (Australië)• Zelfmanagement en ZMO

• Focus op organisatie en zorgverlener• Voorbereiden consult: PIH, C&R• Tijdens consult: P&G zorgplan van 12 mnd• Living well workshop voor zorgverleners,

gericht op gedragsverandering icm patientprofielen, med & soc risicofactoren

• PDSA cyclus & 12 stappenplan (eerst organisatie veranderen, dan consult)

Page 33: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Resultaten Flinders Program™

• ↓ HbA1c van 8.74 naar 8.09, BMI, cholesterol, alcoholgebruik

• ↑ beweegproef COPD• ↓ ernst ervaren problemen • ↑ begrip ziekte, stellen & bereiken doelen• ↑ zelfmanagement vaardigheden (PIH scale)  • ↓ gebruik gezondheidszorg• = SF-12 (kwaliteit van leven) en ervaren

beperkingen

Page 34: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Co-Creating Health (Groot-Brittannië)• Zelfmanagement en ZMO en co-creatie met

patiënten • Focus op organisatie, zorgverlener en patiënt (7x3

uur training ZM)• Voorbereiden consult: formulier, lab waarden,

doelen en vragen formuleren• Agenda setting, goal setting, goal follow-up

print meegeven, na 2 wk bellen• Peer group support patiënten én zorgverleners• Zorgverleners: training, supervisie, intervisie,

observatie• Training PDSA cyclus: managers en coördinatoren• Iedere maand kleine verandering invoeren

Page 35: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Resultaten Co-Creating Health

• ↓ van 0.6% bij mensen met een start HbA1c > 7.5%

• ↑ 6 minuten ‘walk’ test voor CPOD• ↑ score op de PHQ9 voor depressie• ↓ huisartsen bezoeken en spoedopname

ziekenhuis• effectiever medicatiegebruik• ↑ zelfvertrouwen in zelfmanagement • ↑ patiënt tevredenheid • ↑ kwaliteit van leven

Page 36: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Kaiser Permanente (Verenigde Staten)• Zelfzorg: managen van ziekte en preventie

• Focus op organisatie, zorgverlener en patiënt (trainen in ZM)

• Voor consult: online health check ups en video’s

• Inzet health coaches• Zorgverleners: training, supervisie,

intervisie, observatie• Veel nabellen patiënten door (ook)

receptionisten• Financiële prikkels

Page 37: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Resultaten Kaiser Permanente

• 1/3 minder risico om te overlijden aan een hartkwaal

• ↑ gezondheidsuitkomsten• ↑ zorgaanbodgebruik: ACEI/ARB,

lipide/HBa1c/glyce-mische controles • ↑ kwaliteit van leven• ↓ minder en kortere ziekenhuisopnames• patiënten erg tevreden over services

gezondheidscoaches • netto kostenbesparing per patiënt per maand

2.28 dollar

Page 38: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Gesundes Kinzigtal Integrated Care (Duitsland)

• Zelfzorg: managen van ziekte en preventie• Preventieprogramma’s • Focus op organisatie en m.n. solistisch

werkende zorgverleners• Health check ups voor risicoselectie• Eenmalige training zorgverleners• ICT gedreven & uitkomstgericht• Financiële prikkels

Page 39: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Resultaten Gesundes Kinzigtal

Resultaten tov controlegroep en na 5 jaar: • Ziekenhuisopnames ↓ 10%• Botbreuken ↓ 25%• GGZ-opnames ↓ 40%• Levensverwachting hartpatiënten ↑ 1,5 jaar• Zorgkosten per verzekerde ↓ 150 euro per jaar

Page 40: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Lessen uit deze vier projecten

Page 41: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Het consult

Becoming an active partner

Making change

Maintaining change

– Agenda setting• Identificeren van

problemen• Kan voor het consult• Besluiten gezamenlijke

agenda

– Doelen stellen• Kleine, bereikbare doelen• Opbouwen vertrouwen

– Doel follow-up • Binnen 14 dagen• Stimuleren, motiveren en

bekrachtigen

Page 42: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Een systematisch aanpak op drie niveaus

Page 43: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Niveau zorgverlener

• Gezamenlijke besluitvorming, partnerschap, motiverende gespreksvoering

• Aansluiten bij patiënt: inzet patiëntprofielen• Gestructureerde aanpak

– Agendasetting, doelen stellen, doel follow-up• Proactief plannen van follow-up

– Na maximaal twee weken, kan ook telefoontje of email zijn

• Ondersteuning via training + intervisie + ICT

Page 44: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Niveau patiënt

• ZM vaardigheden– Doelen formuleren, preferenties kennen,

vaardigheden voor self-care, symptomen herkennen, inzicht in problemen oplossen, leefstijl aanpassen

• Informatie– Website, E-Health, voorlichting/groepscursus

door patiëntenvereniging• Toegang tot gezamenlijk medisch dossier

en eigen uitkomstmaten!• Sociale steun / lotgenoten steun

Page 45: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Niveau organisatie

• Motto Kaiser Permanente: ‘making the right thing easier to do’

• Faciliteren teamtraining en intervisie• Aanpassingen in praktijkvoering

– In HIS– Werken met KIS (pop ups, alerts)– Patiëntenportaal– Telefonische follow-up– Email contact

Page 46: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Conclusie

ZMO vraagt een systematische en gelijktijdige aanpak op drie niveaus:

patiënten, zorgverleners en zorgorganisaties

Vraag: delen jullie dat?

Page 47: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

In werkgroepen aan de slag

Page 48: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Drie conclusies op een rij

1. ZMO is een grote omslag, die een veelzijdige aanpassing vraagt van patiënten, zorgverleners en zorgorganisaties

2. Het trainen en ondersteunen van praktijkondersteuners (in MI en GB) alleen draagt onvoldoende bij aan ZMO

3. ZMO vraagt een systematische en gelijktijdige aanpak op drie niveaus: patiënten, zorgverleners en zorgorganisaties

Page 49: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Groepsindeling

Zorgverleners

Organisaties

Patiënten Groep 1 en 2 Groep 3 en 4

Groep 5 en 6

Page 50: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Doelen werkgroepen

• Vaststellen opbrengsten ZMO voor patiënten, zorgverleners en organisaties

• Vaststellen ‘to do list’ voor realiseren van opbrengsten voor patiënten, zorgverleners en zorgorganisaties

Page 51: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Opdracht werkgroepen (45 min)

1. Noteer op flip-over vel 1 ‘opbrengsten [groep]’.

2. Schrijf op wat volgens jullie de opbrengsten van optimale ZMO voor [groep] zijn.

3. Schrijf op flip-over vel 2 ‘to do list [groep]’.

4. Schrijf op wat geregeld moet zijn om deze opbrengsten te innen. Formuleer dit zo exact mogelijk.

5. Spreek af wie die toelicht.

Page 52: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Terugkoppeling werkgroepen

Page 53: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Gezamenlijke ‘to do list’

• Reflectie op opbrengsten en activiteiten/randvoorwaarden

• Zijn er nog blinde vlekken?• Onze gezamenlijke ‘to do

list’– Bij wie komt wat op de

agenda ?– Waarin voorziet ZO! ?– Wat moet op de agenda van

Vilans staan ?

Page 54: Zelfmanagement Vooruit! Werkconferentie op 10 december 2013, Utrecht.

Hartelijk dank voor jullie bijdragen!

Denk aan invullen formulier voor reiskosten!