Zeeuwindnieuws 2 2014

28
Zeeuwind Nieuws DECEMBER 2014 NR 2 - Duurzame ontwikkeling!

description

http://www.zeeuwind.nl/sites/default/files/zeeuwindnieuws_2_2014.pdf

Transcript of Zeeuwindnieuws 2 2014

Page 1: Zeeuwindnieuws 2 2014

ZeeuwindNieuwsD

ECEM

BER

20

14 N

R 2

­Duurzameontwikkeling!

Page 2: Zeeuwindnieuws 2 2014

2

COLOFON

Uitgave

De Coöp. Windenergievereniging Zeeuwind u.a.

is op 23 januari 1987 opgericht en statutair gevestigd te Goes.

De coöperatie heeft tot doel ‘het bevorderen van het gebruik

van windenergie en andere vormen van duurzame energie,

waaronder tevens begrepen het bevorderen van het efficiënt

gebruik van energie en het op milieuvriendelijke wijze

produceren van (elektrische) energie in het belang van

haar leden, door met hen ter zake overeenkomsten te sluiten

in het bedrijf, dat zij ten dieneinde ten behoeve van haar

leden uitoefent, dit alles binnen de provincie Zeeland.’

Adres

Correspondentie: Postbus , KB Vlissingen

Kantoor: Edisonweg F, Vlissingen

Telefoon -

Email: [email protected]

Internet: www.zeeuwind.nl

Medewerkers

Marco Spaans Projectmanager

Marco Bouwman Projectmanager

Niek Tramper Productiemanager

Ben van der Borgt Financieel adm. beheerder

Trees Janssens Directeur

Nathalie Pakvis Managementassistent

verenigingszaken

Bestuur

Marten Wiersma Voorzitter

Pieter Vollaard Vicevoorzitter

Marjan Brandes Secretaris

Peter Louwerse Bestuurslid

Ries Zweistra Bestuurslid

Carel Braakman Bestuurslid

Redactie

Adrie van ‘t Westeinde, Nathalie Pakvis

Eindredactie: Trees Janssens

Foto’s

Omslag: © Mathieu Young

Overige foto’s: Adrie van ’t Westeinde, FRES, KP&P,

Zeeuwind, Kamworks, Adri Cornelisse, Willem Scheuerman,

Mathieu Young, Patrick van der Sande Fotografie

Vormgeving

Adri Cornelisse

V O O R W O O R D

OPAAls mijn opa eenden had gevangen in zijn eendenkooi dan bracht hij die met een zeilbootje naar de markt. Er was geen begaanbare weg. Hij leefde met het water. En hield dat met een eigen molen op peil. Een geïsoleerd bestaan in de Noord-Oosthoek van Friesland. Alleen de eenden dachten toen al internationaal. Voor hen waren er geen grenzen. Mijn opa leefde met de natuur. Dat was pure noodzaak, ook voor de molen. En was harde wind zijn grootste vijand. Dan was er brandgevaar, de molen mocht niet té veel toeren maken. Bij nacht en ontij naar de molen…

We hebben het dan over de periode van voor WO2. Na de oorlog kwam de ruil-verkaveling en verdween de molen, kwam er een gemaal en een verharde weg. Ook de lepelaars verdwenen. Die kwamen pas terug toen de landbouwgrond terug werd gegeven aan de natuur en het gemaal werd uitgezet.

In de windsector is harde wind onze vriend: dan is er veel productie en halen we onze Megawatt doelen. Lekker windje. Prima. Maar nu er (gelukkig) steeds meer molens draaien dalen wel de stroomprijzen. Natuurlijk niet altijd en overal, maar de stroomprijzen dalen. En ook hier merken we dat er geen grenzen meer zijn: In Duitsland zijn er al dagen geweest dat er een negatieve prijs was: geld meebrengen om je stroom op het net te zetten. Dan is harde wind niet langer je vriend, dan dalen ook bij ons de prijzen.

Gelukkig hoeven wij niet meer bij nacht en ontij ons bed uit om dat te gaan regelen. Wij moeten slim zoeken naar partijen waarmee we samen oplossingen kunnen realiseren. Partijen die flexibele vraag kunnen organiseren. En als je dan ook nog een fikse energiebesparing kunt realiseren zet je weer een flinke stap in de energie-transitie. Meer over die plannen elders in deze Zeeuwind Nieuws. Als de omstandigheden veranderen is aanpassing vereist. Dat geldt ook voor Zeeuwind. De dynamiek in de (wind)energiewereld is groot. Nationaal en over de grens. Onze projecten groeien, er is druk op de prijzen, de eisen aan de sector gaan omhoog. Daarop moeten we onze organisatie ook aanpassen. Zodat we onze doelen kunnen blijven realiseren.

Opa’s en oma’sOnze coöperatie groeit. Daar zijn we blij om. Al lang volwassen, maar nog steeds in de groei. Dat moet zo blijven. En we willen niet ‘groeien om de groei’, maar omdat we dan meer kunnen bijdragen aan de vergroening van de energievoorziening. Dan blijven wij én onze samenleving vitaal.Onze organisatie kan en mag ook best wat ‘groener’ worden. En alle opa’s en oma’s kunnen daaraan bijdragen. Door hun kleinkinderen lid te laten worden van Zeeuwind. Het voor hen ingelegde kapitaal groeit en vormt een mooi start-kapitaal in een wereld die mét die bijdrage een stukje groener is geworden. Inderdaad, waarom zou je dat níet doen?

Van harte welkom!

Marten Wiersma

Page 3: Zeeuwindnieuws 2 2014

3

Inhoud4 Groot windpark in Kenia

6 Kamworks: duurzaam bedrijf met Zeeuwse roots in Cambodja

8 FRES: stroom en licht voor iedereen!

10 Hoe doet u dat? Energie besparen op je werk

12 Het Zon Effect bereikt zijn effect

13 Open Winddag 2014

14 Stoom uit stroom?

15 Parken en projecten

16 Borssele: vijf keer méér groene energie op een prachtplek!

18 Windpark Krammer

19 Gedragscode Wind op Land

20 Energie besparen: energie en geld besparen én CO2-reductie

22 Duurzame stroomproductie 2014

23 Prijsvraag

24 Wisseling van de wacht

4 Bijlage ZeeuwindledenI Uitnodiging Algemene Ledenvergadering 17 december 2014

II Organisatie aanpassen?

IV Verslag ALV 11 juni 2014

VI Jaarplan 2015

VII Directiewissel Duurzame acties voor leden stoppen

VIII Begroting 2015

XII Meerjarenplan 2015-2020. Investeringsprognose. Meerjaren Exploitatieraming

XIV Algemene voorwaarden

Duurzame energie

met Moonlight !Zie pagina 6

Prijsvraag!

Win een Solar Charger

Zie pagina 23

Voor uitnodiging

Algemene Leden­vergadering

Zie ledenbijlage!

Foto

: © M

athi

eu Y

oung

Page 4: Zeeuwindnieuws 2 2014

4

StroomuitvalDe ontwikkeling begon in 2005, toen een oude schoolvriend van Harry Wassenaar hem uitnodigde om naar Kenia te komen. Die schoolvriend woonde al jaren in Kenia, waar hij regelmatig te maken had met stroomuitval. Zou windenergie niet een oplossing zijn voor dit elektriciteitsprobleem. Immers in dit deel van het land is er altijd veel wind.

Het gebied ligt tussen twee bergkammen waar voortdurend een lage jetstream doorheen gaat. Kasper en Harry gingen naar die plek, waar zij een windmeetmast plaatsten. Ze kwamen er daar achter dat in het eerste gebied dat ze bezochten een gemiddelde windsnelheid is van 14,8 meter per seconde. Een windkracht van 6 of 7 is zelfs te veel van het goede en ze moesten uiteindelijk uitwijken naar een site waar het minder hard waait.

InfrastructuurTussen droom en werkelijkheid is vaak een lange weg. De locatie kan dan wel ideaal zijn voor windenergie, maar de infrastructuur van Kenia is niet toegesneden op deze ontwikkeling. De windturbines moeten aangevoerd worden vanuit de haven van Mombassa. Dat is 1.200 km door gebiedenover deels onverharde wegen. Ook het lokale elektriciteits netwerk is niet ingericht op grootschalige energie opwekking. Voor aansluiting op het netwerk moet ruim 400 km hoogspanningsleiding aangelegd worden. De Keniaanse overheid heeft geen geld om in die infra-structuur te investeren, zodat alles met privaat geld gerealiseerd moet worden. De hoogspanningsleiding wordt door een Spaanse partij aangelegd en deels gefinancierd door de Spaanse overheid. De wegen worden verbeterd met o.a. Nederlands ontwikkelingsgeld. Windturbinefabrikanten hebben geen ervaring in Afrikaanse landen en stelden zich dan ook terughoudend op. Dit waren allemaal complicerende

Op St. Philipsland staat een klein windmolenpark van Wisse Wind B.V. Twee aandeelhouders van dit wind-

park, Kasper Paardekooper en Harry Wassenaar, zijn de drijvende krachten achter de ontwikkeling van een

groot windmolenpark bij Lake Turkana in het noordoosten van Kenia.A D R I E VA N ‘ T W E ST E I N D E

Groot­windpark­in­Kenia

Page 5: Zeeuwindnieuws 2 2014

5

Z E E u W I N D N I E u W S 2 2 0 1 4 | W I N D P A R K I N K E N I A

factoren, die alleen opgelost konden worden door een sterk team te creëren van mensen die al jaren in Kenia wonen en de weg kennen. Het opbouwen van een vertrouwde relatie met de lokale bevolking, netbeheerder, afnemer en de overheid is van groot belang.

Eerste­windmolenpark­in­AfrikaNu in 2014 staat het project in de startblokken. De financie-ring is rond en aan het leidingnetwerk wordt gewerkt. Het Deense Vestas levert de turbines voor het grootste windmolen-park in Afrika. Dat windmolenpark wordt ook het grootste park (in aantallen turbines) ter wereld. Op de locatie bij Lake Turkana worden 365 turbines van het type V52, ieder goed voor een vermogen van 850 kW, geplaatst. In Europa wordt dit type nauwelijks nog gebruikt, maar in dit gebied is er ruimte genoeg en masthoogte is minder belangrijk, omdat het ook op lage hoogte altijd waait. De V52 is vooral gekozen omdat dat logistiek beter uitkomt en de techniek (lees onderhoud) eenvoudiger is. Het windpark krijgt een opgesteld vermogen van 310 MW. Rekening houdend met stilstand vanwege onderhoud zal continu 300 MW beschikbaar zijn. Dit is goed voor een jaarlijkse productie van ca. 1,6 miljoen MWh, 17% van de Keniaanse elektriciteitsvraag. Bij het park wordt een dorp gebouwd van waaruit bouw en later onderhoud gepleegd wordt. De inwoners van dat dorp zullen de eerste jaren vooral bestaan uit buitenlanders maar in 5 jaar tijd moet dit omgezet worden naar 5% buitenlanders en 95% Kenianen.

Programma­voor­lokale­bevolkingIn het gebied wonen niet veel mensen, maar het is belangrijk om draagvlak onder de lokale bevolking te creëren. Volgens Kasper en Harry moet ook de lokale bevolking kunnen profiteren van deze ontwikkeling. In een periode van 2 tot 3 jaar is er voortdurend gesproken met de lokale bevolking, waarbij gevraagd is naar hun wensen. Daarbij is er doelbewust voor gekozen om niet alleen met de dorps-oudsten te spreken, maar vooral ook met jongeren en vrouwen. Op basis hiervan wordt een programma opgezet dat onder meer voorziet in voortgezet onderwijs voor meisjes, beurzen voor scholieren, een ziekenhuis, drinkwater en verbeteren van de veiligheid en, uiteraard, elektriciteit naar dorpen.

Ruim­921.000­ton­CO2­minderHet windpark beschikt inmiddels over de VN Gold Standaard voor terugdringing van de CO2-uitstoot. Jaarlijks wordt ruim 921.000 ton aan CO2-uitstoot bespaard. De milieuwinst is enorm, vooral omdat nu veel energie wordt opgewekt

•Suswa

• Mombassa

•Loiyangalani

• Nairobi

Windpark

K E N I A

E T H I O P I Ë

T A N Z A N I A

T R A N S P O R T

TRANSM

ISS IE

L A K E T U R K A N A

middels zeer vervuilende dieselgeneratoren. Het stilzetten van die generatoren levert niet alleen milieuwinst op, maar is ook goed voor de handelsbalans van Kenia. Per jaar wordt voor ruim 120 miljoen dollar aan olie-import bespaard en er worden veel banen gecreëerd en het windpark levert jaarlijks 22 miljoen voor de Keniaanse schatkist op. Kasper Paardekooper: “We hebben altijd gestreefd naar een win-win situatie. Met de komst van dit windpark leveren we een belangrijke bijdrage aan de vermindering van de mondiale CO2-uitstoot, de Keniaanse economie krijgt een impuls door de aanleg van een nieuwe infrastructuur. Voorts wordt een deel van de winst aangewend om duurzame ontwikkeling te brengen in de regio van het windpark.” De kostprijs van een kWh windenergie (7,5 cent) ligt ruim onder de kostprijs van de door dieselgeneratoren opgewekte stroom (25 cent). Het windpark kan dan ook zonder subsidies geëxploiteerd worden. De totale investering, windpark en hoogspanningslijn bedraagt € 800 miljoen en wordt gefinancierd door een consortium van 14 Europese en Afrikaanse banken. Op de vraag aan Kasper Paardekooper of hij nooit twijfels heeft gehad over zo’n grote investering in een politiek instabiele regio reageert hij laconiek: “Als het om wind-energie gaat, is er maar een land dat heel erg politiek instabiel is en dat is Nederland” .

Page 6: Zeeuwindnieuws 2 2014

6

Continuïteit­belangrijkHij koos er nadrukkelijk voor daar een eigen bedrijf te starten en niet te werken via een ontwikkelingsorganisatie. NGO’s zijn er al genoeg in Cambodja. Duurzame ontwikkeling is alleen mogelijk als het echt geworteld is in het land. Je moet dingen lokaal kunnen produceren of assembleren, want als iets kapot gaat, moet het ter plekke gerepareerd worden.In de jaren 80 en 90 waren er al projecten met zonnepanelen,

maar veel daarvan mislukten, omdat het ontbrak aan onder-delen en lokale kennis. Jeroen en Arjen wilden dat anders doen.

In Cambodja is nog steeds 70% van de bevolking niet op het elektriciteitsnet aangesloten. De grootste kansen liggen op het gebied van biomassa en grootschalige waterkracht. Waaien doet het in Cambodja nauwelijks. Windenergie is dus geen optie. Voor de energievoorziening op het platteland

KamworksD u u r z a a m B e D r i j f m e T z e e u W S e r O O T S i n C a m B O D j a

middelburger en zeeuwindlid jeroen Verschelling werkte van 1995 tot 2008 bij ecofys, een adviesbureau voor

duurzame energie in nederland. met collega arjen Luxwolda sprak hij regelmatig over een eigen bedrijf op het

gebied van duurzame energie in een ontwikkelingsland. Deze collega was als vrijwilliger werkzaam in Cambodja.

in 2006 werd Kamworks opgericht. na eerst een passiefhuis te hebben gebouwd, vertrok hij in 2008 met

zijn vrouw en 3 kinderen naar Cambodja.A D R I E VA N ‘ T W E ST E I N D E

Zonnepanelen in CambodjaFoto: © Mathieu Young

Page 7: Zeeuwindnieuws 2 2014

7

gebruikt men olielampen en auto-accu’s, die worden opgeladen met een dieselgenerator. In elk dorp vind je wel een ondernemer die accu’s oplaadt.

Solar­Home­SystemsKamworks is actief op twee markten: grote net gekoppelde PV-systemen en Solar Home Systems, kleine systemen van 50 tot 100 Wp met een accu en wat lampjes voor het platteland. Het bedrijf richt zich steeds meer op Solar Home Systems, maar het is een moeilijke markt met veel concurrenten, die het niet altijd even nauw nemen met belastingen.

MoonlightsNaast dit systeem levert hij zonnelantaarns onder de naam Moonlights. Dit zijn lampen met een eigen batterij, die opgeladen worden met een zonnecel. De meeste huizen in Cambodja worden verlicht door gebruik te maken van olie-lampen. De Moonlights kunnen deze lampen vervangen. Moonlights zijn niet alleen veel schoner voor het milieu en de luchtkwaliteit binnen, ze zijn ook goedkoper in gebruik, veel veiliger en je kunt er je mobiele telefoon mee opladen.Moonlights werden ontworpen door studenten van de Tu in Delft: stevig, waterdicht en origineel qua ontwerp. Met de lamp zijn diverse designprijzen gewonnen. Voor 15 dollar kan men zo’n lamp al kopen in Cambodja.

MicrokredietOp het platteland van Cambodja hebben mensen te weinig geld om Solarsystemen te kopen. uiteindelijk is het goed-koper, maar ze moeten zo’n investering wel op kunnen brengen. Gelukkig kan er via microfinanciering en Kiva.org een micro-lening verstrekt worden, maar dan nog is het een grote stap. Mensen kunnen ook periodiek met de mobiele telefoon betalen. Kamworks heeft een systeem ontwikkeld om via een GSM-signaal het homesysteem op afstand uit te lezen en uit te schakelen als een klant niet betaalt. Jeroen: “We zijn een bedrijf en geen liefdadigheidsinstelling, we hebben tenslotte 28 mensen in dienst, die ook betaald moeten worden. Zeker als je hier alles netjes wilt doen en je belastingen afdraagt, valt het niet mee om een bedrijf in stand te houden.”

Prijs­voor­schoonste­technologieJeroen is inmiddels weer terug in Middelburg, maar nog steeds nauw betrokken bij Kamworks. “We hebben tot nu toe ongeveer 100.000 mensen bereikt, maar als je die productie afzet tegenover de vele airco’s die in steden op de huizen

staan, is ons aandeel nog maar gering. Toch wil ik proberen mijn bedrijf verder uit te bouwen en op te schalen.” Dat hij waardering krijgt voor zijn werk, blijkt uit het winnen van de eerste prijs van de Aziatische Ontwikkelingsbank voor de schoonste technologie op het Asia Clean Energy Forum in 2010 .Kaart: hoofdvestiging Kamworks. Foto: kinderen lezen met behulp van

een Moonlight. Moonlights zijn ook in Nederland te koop via de webshop

van www.comfortsavers.com

Z E E u W I N D N I E u W S 2 2 0 1 4 | K A M W O R K S

Phnom-Penh

C A M B O D J A

V I E T N A M

G O L F V A N T H A I L A N D

T H A I L A N D L A O S

Foto

: ©M

athi

eu Y

oung

Page 8: Zeeuwindnieuws 2 2014

8

FRES (Foundation Rural Energy Services) is een organisatie die kleinschalige elektriciteitsbedrijven opzet op het platte-land in ontwikkelingslanden waar geen aansluiting is op het elektriciteitsnet. FRES biedt huishoudens en kleine bedrijven toegang tot elektriciteit die bij voorkeur met behulp van zonne-energie wordt opgewekt.FRES is een Nederlandse stichting die voortgekomen is uit een initiatief van NuON. NuON ontwikkelde destijds een business model om voor gebieden waar geen elektriciteitsnetwerken aanwezig waren te voorzien in stroom behoefte. NuON richt zich nu op activiteiten in West Europa. De activiteiten van NuON in Afrika zijn overgenomen door FRES. NuON is nog steeds, naast o.a. de Stichting Doen, de Zuid-Afrikaanse overheid, de Eu en veel anderen een grote sponsor. FRES is een stichting met ANBI-status.

Veilig­en­goedkoopAnnemarie Goedmakers is voorzitter en CEO van FRES. Met trots vertelt zij over activiteiten van FRES in Afrika: “Met deze organisatie zijn we in staat om in gebieden waar geen aansluiting op het net is mensen te voorzien van elektriciteit. Dit is een belangrijke bijdrage aan de armoedebestrijding op het platteland van Afrika. Met het bereikbaar maken van stroom zijn we in staat een alternatief te bieden voor kaarsen en het gebruik van kerosine. Dat is niet alleen schoner, maar ook veel veiliger. In Afrika richten we gewone commerciële bedrijven op die bij voorkeur door de lokale mensen worden gerund. We richten niet zomaar overal bedrijven op. Er moet

Burkina­Faso­-­Willem­ScheuermanIn Burkina Faso werd in 2008 door FRES het bedrijf Yeelen Ba opgericht. Dit bedrijf heeft nu 2.250 klanten, 29 personeels­leden en een opwekcapaciteit van in totaal 240 kWp. Zeeuwindlid Willem Scheuerman was vanaf 2008 1,5 jaar voor FRES werkzaam in Burkina Faso. Hij kent dat land goed omdat dat hij daar eerder voor een periode van 8 jaar gewoond en gewerkt had. Zeker op het platteland is er grote behoefte aan elektrificatie. Bewoners hebben behoefte aan communicatie, telefoon, radio en televisie. Daar is stroom voor nodig. “Ik zie nog dat beeld voor me dat iemand op een brommertje mobiele telefoons gaat ophalen om die aan het einde van de dag opgeladen weer terug te brengen.” Willem vindt zijn tijd in Burkina Faso een mooie en boeiende periode.“Ik ben begonnen met het bedrijf op te zetten, personeel aan te trekken en heb geholpen om het personeel op te leiden. Doel was om in 4 jaar tijd 3.000 klanten te werven. Helaas is dat nog niet gelukt. Burkina Faso is een van de armste landen ter wereld. In een land als Mali lukt het om voor deze projecten vrijstelling van BTW en importheffingen te krijgen, in Burkina Faso lukte dat niet, waardoor de systemen voor sommigen te duur werden.”

FRESStroom­en­licht­voor­iedereen!Voor nederlanders is de zekerheid van levering van stroom een vanzelfsprekendheid. in grote delen van afrika

ontbreekt echter een elektriciteitsnet en blijven bewoners verstoken van stroom. freS doet hier iets aan.

eerst een goed marktonderzoek zijn. We stellen als eis dat er in gebieden van 100x100 km minstens 20.000 potentiële klanten wonen. Deze bedrijven moeten winst kunnen maken. Die winst vloeit ten dele terug naar FRES als aandeelhouder,

A D R I E VA N ‘ T W E ST E I N D E

Page 9: Zeeuwindnieuws 2 2014

9

Z U I D - A F R I K A

O E G A N D A

M A L I

G U I N E - B I S S A UB U R K I N A F A S O

zodat we ook in andere gebieden een bedrijf kunnen oprichten.”

Verbetering­kwaliteit­van­leven“Het liefst doet FRES dit met gebruikmaking van zonne- energie, maar soms moet dit gewoon met een dieselgenerator. Of we gebruiken zo’n generator als back-up. Het voorzien van stroom en licht is ons belangrijkste doel omdat dat de kwaliteit van bestaan enorm veel verbetert. Zonne-energie is overigens voor ons de goedkoopste manier om stroom op te wekken. Een kWh stroom uit een dieselgenerator kost al gauw meer dan 40 cent, met PV-systemen is dat goedkoper. We doen dat op twee manieren: met Solar Home Systemen (SHS) of met zonnecentrales gekoppeld aan een Mini Grid. Zo’n SHS bestaat uit een of meerdere zonnepanelen van 80 tot 120 Wp, een omvormer en een accu. Naast de individuele systemen worden Mini Grids aangelegd. Die worden gevoed met grotere zonne-systemen waarop meer dan 200 klanten zijn aangesloten. Voorwaarde is wel dat de klanten dicht bij elkaar wonen. Tot nu toe werkt FRES in Mali, Zuid-Afrika, Burkina Faso, Oeganda en Guinee-Bissau. Kameroen zal waarschijnlijk het volgende land zijn waar FRES een bedrijf op zal richten. Door de lokale bevolking worden we meestal met open armen ontvangen, maar soms ondervinden we van de nationale overheid tegenwerking (dan valt zo’n land af) of hebben we te maken met een overheid die zegt mee te willen werken maar het vervolgens niet doet. Het is jammer, maar we hebben er wel mee te maken.”

“Over de hoeveelheid stroom die door de FRES-bedrijven is opgewekt, kun je alleen schattingen maken. Wel heeft FRES op dit moment 32.000 klanten en als je dan bedenkt dat via een klant er meer dan 10 mensen gebruik maken van die stroom, dan kun je uittellen hoeveel mensen we bereiken.” Annemarie Goedmakers ziet grote kansen voor zonne-energie in Afrika: “Vooral bij steden is veel te winnen met grote zonne-energiesystemen, aangesloten op het net. Je zou daarmee het piek verbruik ‘s middags van airco’s weg kunnen nemen” .

Joop­Lasseur,­bestuurslid­FRES­Joop Lasseur, oud­voorzitter van Zeeuwind is bestuurslid van FRES. Vanuit die functie bezoekt hij jaarlijks een van de landen waar FRES actief is.

Hij bezoekt daar de bedrijfsleiding en bespreekt met hen het reilen en zeilen van het bedrijf en geeft aan wat kan worden verbeterd. Het is van belang dat zo’n lokaal bedrijf goed blijft draaien. “Wij zorgen ervoor dat de installaties er komen, maar de mensen daar moeten wel de ‘schroeven aan kunnen draaien’ en klanten service bieden. Toezicht, opleiding en advies vanuit Nederland is daarbij belangrijk. Wat we daar doen in deze landen mag je wel ontwikkelingswerk noemen, maar we willen geen ontwikkelings werkers zijn. De installaties moeten ook na ons vertrek gewoon blijven draaien en dat zie je niet bij alle ontwikkelings projecten. De grootste uitdaging van FRES is dan ook de boel draaiende houden. Als je ergens een installatie neerzet is iedereen blij, maar je hebt te maken met een arme bevolking, die erg afhankelijk is van seizoens­inkomsten. De meeste mensen moeten woekeren met de middelen die ze hebben. Het is dan ook een flinke opgave om klanten te behouden. FRES zorgt voor de opstart en begeleiding, maar uiteindelijk moet het bedrijf zichzelf bedruipen.”

Duurzame energie heeft altijd de belangstelling gehad van Joop Lasseur. In Nederland heeft hij zijn steentje bijgedragen en hier loopt het nu goed. FRES is een nieuwe uitdaging. Zeker als je in aanmerking neemt dat duurzame energie de levensstandaard van mensen op het platteland veel kan verbeteren, ligt in Afrika nog een enorm potentieel. “We werken in verschillende landen, maar in die gebieden waar FRES komt zien we veel overeenkomsten. Het zijn allemaal plattelands­bewoners, die moeite hebben het hoofd boven water te houden. In Afrika is het al vroeg donker en met verlichting kunnen kinderen ’s avonds studeren, TV en radio zorgen voor informatie en plaatselijke ondernemers kunnen ook ‘s avonds werken. De kansen op verbetering van kwaliteit van leven wordt dan veel beter. Daar werk ik graag aan mee.”

FRES is actief in verschillende landen in Afrika

Page 10: Zeeuwindnieuws 2 2014

10

Inkoopproject­ZonnepanelenBart-Jan Leijnse is sinds vier jaar lid van Zeeuwind. Niet dat hij de doelstelling van Zeeuwind niet onderschreef, het was er gewoon nooit eerder van gekomen om lid te worden. De aanleiding was de aanschaf van zonnepanelen. Die wilde hij samen met een vriend importeren. Die vriend was al lid van Zeeuwind. Vanwege de opgedane kennis over zonne panelen zijn ze samen actief geworden met het eerste gezamenlijke inkoopproject voor zonnepanelen van Zeeuwind.

LevensstijlZijn belangstelling voor zonne-energie komt vooral voort uit het besef dat we zuinig om moeten gaan met de grond-stoffen die we hebben. Wat in miljoenen jaren is opgebouwd moeten we niet in een paar honderd jaar er doorheen jassen: “Het gaat daarbij overigens niet alleen om zuinig omgaan met energie, maar het zit in je gehele levensstijl: weet wat je eet, liefst biologisch en vooral niet teveel vlees. Met een sterk groeiende wereldbevolking kunnen we niet iedereen alle dagen vlees laten eten. Liever minder vlees, wel van goede kwaliteit.”

H O e D O e T u D a T ?

Energie­besparen­op­je­werk­zeeuwind heeft inmiddels 1.800 leden. Veel van deze leden zijn op hun eigen manier bezig met duurzame

energie. Voor de een volstaat deelname aan de coöperatie, de ander is ook actief met eigen installaties.

Hoe doet u dat? zeeuwind ging op bezoek bij Bart-jan Leijnse.

Bart-Jan Leijnse bij de zonnepanelen op het dak van zorgcentrum Bachtensteene in Middelburg

A D R I E VA N ‘ T W E ST E I N D E

Page 11: Zeeuwindnieuws 2 2014

11

Slim­besparen­op­het­werkIn zijn eigen huis doet hij, naar eigen zeggen, op energie-gebied niet veel bijzonders. Het zijn de standaard dingen, zoals zonneboiler, pv-panelen en een goed geïsoleerd huis. De rekening van de energieleverancier blijft daarom laag zonder comfort in te leveren. Echter in zijn werk kan hij veel meer kwijt als het gaat om energie besparen en duurzaam-heid. Hij geeft als hoofd Techniek en Gebouwen van een grote organisatie voor ouderenzorg invulling aan een deel van wat zijn organisatie Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen noemt.

Energie- én kostenbesparendJuist op de dag van dit gesprek stond een artikel in de krant dat nog te veel geld in de ouderenzorg naar energie gaat in plaats van zorg. “Dat is bij ons niet het geval,” stelt Bart-Jan. “Van mijn werkgever krijg ik ruimte om verder te kijken dan alleen naar de standaard zaken. Dat doe ik in het besef dat de maandelijks terugkerende kosten laag moeten blijven. Zo hebben we voor de nieuwbouw aan de Middelburgse Bachtensteene een aantal extra maatregelen kunnen nemen, waardoor het energieverbruik zeer laag is. Niemand ziet het, maar op het dak liggen 256 zonnepanelen waarmee we in het eerste jaar al zo’n 50.000 kWh hebben opgewekt.” Het dak is overigens extra geïsoleerd en heeft witte dak-bedekking. De witte dakbedekking zorgt er voor dat in de zomermaanden veel minder gekoeld hoeft te worden. De grote ramen aan de zonzijde zijn voorzien van triple beglazing, ook weer om de temperatuur in de zomer niet te veel op te laten lopen. De verwarming en koeling gebeurt door warmtepompen. Het zijn warmtepompen op lucht-waterbasis. Liever had hij gezien dat de warmtepompen op water-waterbasis zouden werken. Deze zijn efficiënter, maar gezien de locatie waar veel archeologie in de grond zit, is daar vanaf gezien.

­

Led­verlichtingIn het gehele complex wordt veel gebruik gemaakt van led-verlichting. Die verlichting kan gestuurd worden. In de gangen brandt geen licht als er niemand loopt , maar het belangrijkste is de dynamische verlichting op de kamers van de bewoners. Met een computerprogramma kan de lichtsterkte gedurende de dag aangepast worden. uit ervaring weten we dat de licht-sterkte het welzijn van de bewoners kan verbeteren. Door slim te investeren in gebouwen kan veel bespaard worden en dat komt uiteindelijk de bewoners ten goede. Overigens vindt hij dat aannemers nog veel te traditioneel werken. Nieuwe mogelijkheden moet hij steeds zelf aandragen. Er is veel te bereiken op het gebied van energie besparing, maar dan moet je er zelf wel hard aan trekken. Aan Bart-Jan zal het niet liggen. De volgende uitdaging, de Zware Plaatmakerij in Vlissingen, staat al op de agenda .

Zorgcentrum Bachtensteene Condensor van warmtepomp. De witte dakbedekking koelt extra in de zomer

Zorgcentrum Bachtensteene: voorraadvat van warmtepomp

Page 12: Zeeuwindnieuws 2 2014

12

Maatschappelijke­doelenMet ondersteuning van professionals van Zeeuwind zijn het vooral vrijwilligers die dit project dragen. Deze vrijwilligers worden beloond met zonnepanelen die zij mogen schenken aan maatschappelijke doelen. De scouting in Noord-Beveland was al eerder voorzien van zonnepanelen, maar dit jaar vielen ook 2 sportverenigingen in Westkapelle, een roeivereniging in Goes en een school in Burgh-Haamstede in de prijzen. Het mes van ‘Het Zon Effect’ snijdt dus aan twee kanten. De doelstelling ‘Heel Zeeland aan de zonne-energie’ komt een stapje dichterbij en verenigingen die meestal niet het geld hebben om te investeren zien hun elektriciteitsrekening dalen door het gebruik van zonne- energie.

Ook dit jaar was er ruime belangstelling voor de inkoopronde van ‘Het Zon Effect’. Op 12 locaties werden informatie-bijeenkomsten georganiseerd waar ruim 600 mensen werden bereikt. Dit is minder dan in de beide eerdere jaren waar in beide jaren 1.200 mensen werden bereikt, maar het resultaat van deze inkoopronde mag er zijn. 405 mensen gingen over

tot aanschaf van een systeem waarbij voor ruim 1,2 Mwp aan vermogen op de daken werd gelegd. Deze capaciteit is goed voor een jaarlijkse productie van een miljoen kWh.

VoorlichtingVoor de geringere belangstelling is wel een verklaring te geven. Laaghangend fruit wordt altijd het eerste geplukt, voor het andere fruit moet je meer moeite doen. Duidelijk is echter dat de markt het voor een belangrijk deel gaat over nemen. Mensen stappen nu zelf makkelijker naar een installateur omdat ze genoeg voorbeelden in hun omgeving zien. ‘Het Zon Effect’ heeft in die zin zijn ‘effect’ niet gemist. Dat is ook de reden dat Zeeuwind en de ZMf zich beraden over een vervolg. “Nu de markt het overneemt kunnen wij een stapje terug doen,” zegt Niek Tramper van Zeeuwind en projectleider van ‘Het Zon Effect’. “We willen naar een nieuwe insteek. Hoe dat weten we nog niet, maar voorlichting geven zal daar een belangrijke rol in spelen.” Zeeuwind wil in ieder geval blijven werken aan meer zonne-energie in Zeeland .

Het­Zon­Effect­bereikt­zijn­effect

Voor de derde keer op rij is er ook in 2014 weer onder de titel ‘Het zon effect’ een gezamenlijke inkoop

van zonne panelen in zeeland geweest. Het zon effect is een gezamenlijk project van zeeuwind en de zmf.

N I E K T RA M P E R /

A D R I E VA N ‘ T W E ST E I N D E

Page 13: Zeeuwindnieuws 2 2014

13

Net als vorig jaar heeft ook Zeeuwind een aantal van haar windmolens opengesteld voor publiek tijdens de jaarlijkse Open Winddag. Tijdens deze dag kunnen geïnteresseerden op meerdere locaties in Nederland een turbine bezoeken. Ditmaal werd hij georganiseerd op zaterdag 14 juni.

Stroom­voor­23.766­huishoudens“Het is een machtige beleving om aan de voet van zo’n turbine te staan, dat is toch anders dan wanneer je hem uit de verte ziet,” vertelt Nico Anema enthousiast. Nico Anema is lid van Zeeuwind en als vrijwilliger actief betrokken geweest bij de organisatie van de Open Winddag. “Er komt best wat bij kijken, bij zo’n organisatie,” zegt Nico. “Eerst ben ik door Sjoerd Ypma benaderd, en vervolgens ben ik samen met Klaas van der Wal aan de slag gegaan om een mooi programma neer te zetten voor deze dag.” Samen met de hulp van nog eens negen vrij-willigers is er hard aan gewerkt om uiteindelijk drie wind molens open te stellen. Dit waren achtereenvolgens de molens bij Wind-park Kats 2, Willem-Annapolder en bij Windpark Noordpolder.

“Het is een erg leuke en leerzame dag geweest,” gaat Nico verder. Zeeuwind voorziet momenteel met 35 turbines 23.766 huishoudens van stroom. De vrijwilligers zijn die dag ter plekke geweest om bezoekers te vertellen over het hoe en waarom van windenergie. Tevens werd dus de mogelijkheid geboden een kijkje te nemen onderin de windmolen. “Helaas is het in verband met de wet- en regelgeving niet toegestaan naar boven te klimmen, maar een kijkje rondom en in de turbine op zich is natuurlijk al hartstikke interessant.” Nico doelt daar-mee op de kasten en de indrukwekkende voet van de turbine, die in sommige gevallen wel een diameter van 10 meter heeft.

Naast het bezoek aan de turbine konden bezoekers tijdens de Open Winddag ook terecht voor een hapje en een drankje bij een van de daarvoor vrolijk ingerichte standjes aan de voet van de molens. Daar waren onder andere leuke spulletjes voor de kinderen en allerhande informatiemateriaal voor de liefhebber te verkrijgen. Op de vraag of Nico ook volgend jaar weer van de partij zal zijn in de organisatie antwoordt hij bevestigend. “Ik vind het leuk om te participeren in dit soort

projecten en wil ook graag meedenken over manieren waarop we de Open Winddag nog meer bekendheid kunnen geven.” Dit laatste is natuurlijk leuk om te horen, want vanuit Zeeuwind betrekken we graag de mensen bij de wind.

Bent u na het lezen van dit artikel ook enthousiast geworden om aankomend jaar als bezoeker een windmolen van binnen te bekijken, houd dan vooral de website in de gaten. Hierop zult u te zijner tijd nader geïnformeerd worden over de eerst-volgende Open Winddag! Enthousiast om als vrijwilliger mee te denken over de organisatie van deze dag? Ook dat kan, stuurt u daarvoor een e-mail met naam en contactgegevens naar: [email protected] .

Open­Winddag­2014altijd al eens willen weten hoe een windmolen er van binnen uitziet, hoe hij precies werkt en wat hij nou

eigenlijk opwekt? Het antwoord op al deze vragen en meer kwam u te weten tijdens de internationale Open

Winddag. De Open Winddag is een internationaal evenement waar coöperatie zeeuwind graag aan meewerkt.N AT h A L I E PA K V I S

Nico Anema (links) is lid van Zeeuwind en als vrijwilliger actief betrokken

geweest bij de organisatie van de Open Winddag

Page 14: Zeeuwindnieuws 2 2014

14

Stoom­uit­stroom?­er wordt steeds meer windstroom geproduceerd, en ook de zonnepanelen doen flink hun werk. Daardoor nemen

de schommelingen in het aanbod van duurzame stroom én in de prijzen daarvan toe. en vervolgens stijgen

de kosten om de onbalans in het net te balanceren. Die kosten moeten door de producenten worden betaald.

Dat is allemaal niet fijn voor de producenten van windstroom. Het is zaak daar oplossingen voor te verzinnen.

Al was het maar omdat dit vraagstuk groter wordt naarmate er meer wind- en zonnestroom zal worden geproduceerd. En dat is in Nederland én in het buitenland het geval. De laatste tijd wordt er veel gesproken over ‘Power to Gas’- concepten. Vaak wordt daarmee bedoeld dat via elektrolyse (met windstroom) waterstof (H2) wordt gemaakt die vervolgens met CO2 naar een soort aardgas (CH4) wordt omgezet. Een mooie route, maar nog te duur voor grootschalig gebruik.

Iedere producent van elektriciteit heeft last van (te) lage energieprijzen bij (te) veel aanbod. Dat geldt ook voor die bedrijven die met warmtekrachtinstallaties werken. Die wekken stroom én warmte/stoom op. Doorgaans werken installaties in de industrie continue: er is immers altijd een stoomvraag. Dat de opgewekte elektriciteit met verlies het net opgaat is niet fijn voor die bedrijven.

SamenwerkenMaar als je nu eens die WKK installatie uit zou zetten/op een laag pitje zet en die stoom gaat maken met behulp van wind-stroom? Die vraag is besproken met een aantal bedrijven in Zeeland. Met één van hen, DOW Chemical in Terneuzen gaan we uitzoeken hoe dat zou moeten. Technisch is dat niet het grootste probleem. De techniek is voorhanden: lage druk stoom wordt door een compressor opgewaardeerd tot hoge druk stoom. Er lijken ook veel voordelen te zijn. DOW hoeft bijvoorbeeld laagwaardige stoom (pakweg 3-4 bar) niet meer ‘weg te koelen’, maar kan deze met stroom weer opwaarderen, waardoor er veel energie wordt bespaard: het energetische rendement van deze installatie is een factor 10. Er wordt op aardgas bespaard: de WKK kan immers teruggeregeld worden.

PilotprojectOok de Nederlandse overheid ziet het belang om de duur-zame en de conventionele sector te verbinden en stelt subsidies beschikbaar om op dat punt projecten te realiseren. DOW en Zeeuwind zijn bezig zo’n project voor te bereiden.

En daarbij schuift ook DELTA Netwerkbedrijf aan. Want als je met deze samenwerking de pieken in het stroomnetwerk kunt afvlakken kan dat grote voordelen voor het netwerk hebben. Ook financieel.

Natuurlijk zijn er nog heel veel vragen die beantwoord moeten worden: hoe je de bedrijfszekerheid van de aanvoer van stroom regelt, hoe je de ‘netwerkbaten’ in zo’n model krijgt, hoe je zo’n samenwerking beheerst (wie draait er aan de knoppen). Hoe krijgt de ‘vergroening’ (een lagere CO2 foot-print) een prijs, waar komen de kosten en de baten in een dergelijk project terecht? Hoe stel je daarvoor contracten op en hoe verdeel je de verantwoordelijkheden. Enz. enz. Als iedereen een beetje meewerkt (ook in de subsidiesfeer) dan kan in de eerste helft van 2015 het project worden uitgedokterd. Dan kunnen we bekijken of de voordelen die we nu zien ook kunnen worden behaald.

Een­nieuwe­partnerMisschien een onverwachte partner: DOW. Maar wel voor de hand liggend. Wie naar de verhouding tussen de gas- en de stroomprijs kijkt kan begrijpen dat ook de chemische industrie elektriciteit wil als energiebron. Iedereen weet dat áls de CO2- markt ooit gaat werken duurzame elektriciteit dan grote voordelen heeft.

Zeeuwind heeft goede ervaringen met samenwerking: met agrarische ondernemers, maar ooit ook met de Provincie Zeeland, die de groene stroom kocht van onze turbine ‘Borssele I’. Wie weet ligt er wel een grote markt voor windstroom voor bedrijven in onze havengebieden. Dat biedt dan een mooie gelegenheid om in de Zeeuws Vlaamse Kanaalzone nog een mooi windpark te realiseren. Het gebied is niet voor niets door de provincie als concentratiegebied aangewezen! .

M A RT E N W I E R S M A

Page 15: Zeeuwindnieuws 2 2014

15

Zeeuwind is voortdurend op zoek naar nieuwe mogelijkheden om haar productiecapaciteit uit te breiden. Projectontwikkeling is een kwestie van lange adem. Mee­ en tegenvallers wisselen elkaar af. Hieronder een overzicht van de stand van zaken van de verschillende projecten waarbij Zeeuwind betrokken is.

EstlandwegIn het voorjaar van 2014 berichtten we dat de windturbine aan de Estlandweg een SDE-beschikking 2013 fase 3 heeft. Met dat uitgangspunt zijn we de projectfase van bouw-voorbereiding ingegaan en is er gewerkt aan een investerings voorstel. We ontwikkelen deze windturbine in samenwerking met Winvast B.V. Het investeringsvoorstel is inmiddels aangenomen op basis van een Enercon E-70 wind-turbine. Zodra de contracten met onder andere de turbine-leverancier geformaliseerd zijn is het de verwachting dat de start van de bouw medio 2015 zal kunnen aanvangen.

Derde­DijkIn het voorjaar van 2014 is na een vrij lange procedure de omgevingsvergunning verleend. Vervolgens is een SDE-aanvraag gedaan, wat betekent dat de overheid garant staat

voor een deel van de (stroom)inkomsten van de turbine. Hierdoor is het financiële fundament gelegd, waarna is gestart met het ontwerp van de kraanopstelplaats en de fundatie. De windturbine komt in lijn te staan met het bestaande Windpark Noordpolder. De turbinekeuze is – evenals voor dit buurpark – een Enercon E82-2,3 MW. In het najaar van 2014 worden de contracten rondgemaakt en in de late zomer van 2015 zal de turbine hopelijk zijn eerste stroom op het net kunnen zetten.

Olaz­Compost­IIIn het Sloegebied bij Olaz Compostering (tegenwoordig Indaver) staan op het terrein van de grondeigenaar sinds 2000 twee Vestas V47-turbines, met elk een vermogen van 660 kW. In overleg met Indaver zal de opschaling van deze turbines beperkt blijven tot 1 Enercon E-70. De opschaling beperkt zich tot slechts 1 turbine omdat Indaver vanwege de toekomstige eigen bedrijfsvoering geen mogelijkheden ziet voor opschaling van beide turbines. Momenteel is de omgevingsvergunning verleend en is de aanvraag voor de SDE-subsidie gedaan. Als alles meezit wordt dan in 2016 begonnen met de bouw van de turbine.

Parken­en­projecten

Windpark Zeeland

Dreischor 4x225 kW

Estlandweg 1x900 kW

Bath 2x660 kW

Kats 3x3000 kW

W.A.P. 10x900 kW

Stavenisse 3x225 kW

KrammerOSK Bouwdokken

OSK Mattenhaven

Olaz Stort 2x900 kW

Noordpolder 4x2300 kW

Borssele II 1x2000 kW

Olaz Comp. 2x660 kW

Goese Sas 1x250 kWWestkapelle 2x250 kW

Kaart: huidige parken (groen)

en projecten in ontwikkeling (geel) van Zeeuwind

of waarin Zeeuwind participeert.

Foto rechtsboven: project Krammer.

Foto rechtsonder: bestaand park Bath II.

N AT h A L I E PA K V I S

Page 16: Zeeuwindnieuws 2 2014

16

Eindelijk:­de­bouw­van­de­nieuwe­wind­turbine­te­Borssele­is­gestartMarco Spaans heeft het project vanaf de beginfase getrokken. Daarbij werd hij op weg geholpen door John Springer, maar al snel was hij volledig verantwoordelijk voor dit project. Marco vertelt: “Bij mijn aantreden hadden ze me al gewaarschuwd. Voor windenergieprojecten heb je een lange adem nodig. Ik ben blij dat ik dit project binnenkort over kan dragen aan collega Niek Tramper die na de voltooiing van de bouw het beheer voor zijn rekening zal nemen. Dat is uit eindelijk waar het om gaat, plannen maken en ontwikkelen, de uitvoering op de rails zetten en uiteindelijk loslaten als de megawatturen op het net komen. Voor het zover is, is er heel wat gepasseerd. Mijn eerste werkzaamheden waren een verkennende studie naar de geluids- en slagschaduw contouren en het verkrijgen van medewerking van de gemeente Borssele voor de bouw-vergunning. De gemeente wilde meewerken aan de aanpassing

van het bestemmingsplan op basis van een projectbesluit. Voorwaarde was dat er eerst op de locatie een archeologisch onderzoek plaats zou vinden. Op basis van bureaustudie is de locatie namelijk een plek met een hoge verwachtings-waarde voor archeologische vondsten. In proefsleuven werd geen pot met goud gevonden, alleen een oude schoen en een plastic zak.” Hoewel Marco de noodzaak van archeologisch onderzoek erkent, vindt hij dit soort onderzoeken het minst aantrekkelijke onderdeel van zijn werk: “Het kost veel tijd en je bent volledig afhankelijk van derden. uiteindelijk wil je het liefst zelf de touwtjes in handen houden, maar dat kon in dit geval niet. Bovendien ben ik van nature ietwat ongeduldig, ik houd niet van vertraging.”

Snelle­procedureNa afronding van alle onderzoeken voor het projectbesluit werd de vergunning uiteindelijk in september 2011 verleend. In windenergieland is dit een heel snelle procedure. Marco:

ADRIE VAN ‘T WESTEINDE

Vijf­keer­méér­groene­energie­op­een­prachtplek!Vijf jaar geleden, januari 2010, kwam marco Spaans als projectmanager in dienst bij zeeuwind. Bij zijn

indiensttreding lag er een globaal besluit om te onderzoeken of de windturbine bij Borssele vervangen kon worden

door een nieuwe turbine, liefst met meer vermogen. nu, september 2014 blikken we samen met marco terug.

Nieuwe turbine BorsseleType turbine Enercon E92

Masthoogte 78 meter

Rotordiameter 92 meter

Tiphoogte 124 meter

Max. afgesteld vermogen 2 MW

Verwachte jaarproductie 7.500.000 kWh

Investering € 3.100.000

Financiering 100% door de leden van Zeeuwind

Verwachte start exploitatie Januari 2015

Page 17: Zeeuwindnieuws 2 2014

17

“Het kon zo snel omdat er door de omgeving geen bezwaren werden gemaakt. Ik ben daar blij om. We hebben veel geïnvesteerd in een goede relatie met de omwonenden en de dorpsraad van Borssele. Samen met de dorpsraad is er een ‘windfonds’ opgezet. Dit fonds wordt gevoed door voor iedere geproduceerde MWh € 1,– in te brengen. Over de besteding van het bedrag beslist uiteindelijk de dorpsraad. Wij zien natuurlijk het liefst dat zij dit besteden aan duurzame projecten, maar wij gaan er vanuit dat de dorpsraad daar verstandige keuzes in maakt. Juist dit soort contacten met omwonenden waarbij je samen resultaat kan behalen maakt mijn werk zo interessant. Daar haal ik veel voldoening uit.”

VertragingOndanks de vlotte procedure heeft het uiteindelijk toch nog lang geduurd voordat met de bouw begonnen kon worden. De vergunning kwam eigenlijk net een paar dagen te laat. Voor de exploitatie van een windmolen is een garantieprijs voor de stroom noodzakelijk. Hier heb je SDE voor nodig, maar de subsidiepot was eind 2011 leeg. Ook in het volgende jaar viste Zeeuwind achter het net omdat het gehele beschik-bare bedrag voor SDE opging aan bijdragen voor biovergisting. Windenergie kwam in heel Nederland niet aan bod. Pas 2 jaar later, in 2013, werd de aanvraag voor SDE gehonoreerd en kon een investerings beslissing worden genomen.

In de tussentijd was al gekeken naar de meest optimale turbine binnen de mogelijkheden van de vergunning. Hierbij was de keus gevallen op E92 van Enercon. Deze turbine is het meest efficiënt in zijn klasse en er zitten een aantal innovaties in op het gebied van geluidsreductie door toepassing van speciale rotorbladen. Echter deze turbine was nog niet gecertificeerd voor een masthoogte van 78 meter. Ook dit leverde weer vertraging op en intussen liep de oude turbine, een Vestas V44 al aardig op zijn tandvlees. 2 maanden voor de geplande sloop van de Vestas-turbine begaf de tandwielkast het, waardoor deze molen stil kwam te staan. Marco is blij, trots en dankbaar dat hij dit project kan afronden. Marco: “Het gaat uiteindelijk om een proces waarbij je contacten met de omgeving en partijen, die je nodig hebt bij de uitvoering, in een samenspel kan brengen. Alles moet op het juiste moment in elkaar grijpen om resultaat te kunnen boeken.” En dat resultaat mag er zijn. Door de opschaling in Borssele wordt 5 keer zoveel duurzame energie opgewekt .Foto’s van boven naar onder: ontmanteling oude turbine, aanleg civiele

werken, vlechtwerk fundering, aanvoer onderdelen

Z E E u W I N D N I E u W S 2 2 0 1 4 | B O R S S E L E

Page 18: Zeeuwindnieuws 2 2014

18

­ Windpark­­ ­­ KrammerDe coöperaties zeeuwind en Deltawind hebben het initiatief

genomen om een windpark te ontwikkelen op en rondom

de Krammersluizen. met 3.500 eigenaren is Windpark

Krammer daarmee het grootste burgerinitiatief van nederland!

Het plan voor het park bestaat uit maar liefst 35 turbines,

samen goed voor ruim 100 mW en is bedoeld van, door en

voor de regio. in de afgelopen periode is veel bereikt.

Terinzagelegging­afgerondDe ontwerpbesluiten, het Rijksinpassingsplan en de MER voor het te ontwikkelen Windpark Krammer lagen van 5 september tot en met 16 oktober 2014 ter inzage. Om meer informatie over deze plannen en het project te verschaffen werd op 16 september een inloopavond georganiseerd. Zo’n 75 bezoekers maakten van deze gelegenheid gebruik en stelden vragen als ‘Wat is de invloed van het park op mijn uitzicht?’, en ‘Hoe zit het met geluid?’. De aanwezige adviseurs konden de vragen goed beantwoorden.

Van­de­regio,­voor­de­regioVooral het ‘Van de regio, voor de regio’-aspect sprak de aanwezigen aan. De initiatiefnemers, 3.500 leden van Deltawind en Zeeuwind, vinden het belangrijk dat de omgeving profiteert van het Windpark. Zo kunnen inwoners in de toekomst participeren in het windpark en komt er

een windfonds waarmee o.a. duurzame initiatieven in de omgeving gestimuleerd worden.Tijdens de terinzagelegging zijn tot op heden 16 zienswijzen ingediend. Deze zullen worden beantwoord in een zogenaamde antwoordnota of zo nodig door het betreffende bevoegd gezag worden meegenomen in de definitieve besluiten (vergunningen).

Windfonds­Windpark­KrammerVoor de duurzame ontwikkeling van de Zuidwestelijke Delta-regio wordt een windfonds ingericht. Dit windfonds kent twee elementen. Het is enerzijds bedoeld voor de ontwikkeling van duurzame projecten in de omgeving van het windpark, en daarnaast is een deel van het windfonds bedoeld om omwonenden van het windpark tegemoet te komen in hun groene stroomrekening.

Van elke opgewekte MWh aan elektriciteit door Windpark Krammer wordt € 0,50 aan het windfonds gedoneerd. De donatie aan het windfonds is afhankelijk van de jaarlijkse windopbrengst en bedraagt op jaarbasis naar verwachting circa € 150.000.

Voor huishoudens in de omgeving van het windpark is er een tegemoetkoming in de stroomrekening indien er gekozen wordt voor groene stroom. Hoe dichter men bij het windpark woont, hoe hoger de tegemoetkoming in de groene stroom-rekening zal zijn. De tegemoetkoming wordt jaarlijks uitgekeerd. Totaal gaat het om een jaarlijks bedrag van circa € 60.000.

Duurzame­projectenHet bedrag dat jaarlijks overblijft, naar verwachting € 90.000, wordt gelijkelijk verdeeld over projecten in de drie omliggende gemeenten: Tholen, Goeree-Overflakkee en Schouwen-Duiveland. Elke gemeente ontvangt zodoende naar verwachting € 30.000 afhankelijk van de windopbrengst in dat jaar. De projecten, die vanuit het Windfonds worden gefinancierd, zijn gericht op een verduurzaming van de omgeving van Windpark Krammer. “Op dit niveau komt het

Foto’s: Inloopavond Krammer

N AT h A L I E PA K V I S

Page 19: Zeeuwindnieuws 2 2014

19

Foto: Inloopavond Krammer

regionale karakter van het windmolenpark goed tot uitdrukking en wordt de leus ‘Van, door en voor de regio’ echt eer aan gedaan,” aldus Trees Janssens, directeur bij Zeeuwind.

Graag houden wij u op de hoogte van de ontwikkelingen rondom Windpark Krammer. In de volgende Zeeuwind Nieuws kunt u daarom weer een update van de stand van zaken verwachten. Wilt u in de tussentijd meer weten over de ontwikkelingen van Windpark Krammer of u aanmelden voor de nieuwsbrief, neem dan eens een kijkje op de website: www.windparkkrammer.nl of mail naar: [email protected] .

Het doel van de gedragscode is om draagvlak voor wind-energie te versterken door eenduidig af te spreken hoe de omgeving – vanaf een zo vroeg mogelijk stadium – wordt betrokken bij de ontwikkeling van windparken. De toename van windenergie de komende jaren heeft impact op de leefomgeving. De branche heeft daarom besloten haar verantwoordelijkheid te nemen naar de omgeving en is met het initiatief tot de gedragscode gekomen. De gedragscode is vervolgens ook in het Energieakkoord genoemd als één van de middelen om het draagvlak voor windenergie te versterken. Er is veel overlegd over de code, binnen de windsector en met overheden, een aantal natuur- en milieuorganisaties en andere maatschappelijke groeperingen. De Natuur- en Milieufederaties, Stichting Natuur & Milieu en Greenpeace Nederland hebben de gedragscode vervolgens mee ondertekend.

Wat­houdt­de­gedragscode­in?De kern van de code is dat de omgeving in een zo vroeg mogelijk stadium bij windprojecten wordt betrokken. Voor ieder project komt een aanspreekpunt voor de omgeving. In dialoog met belanghebbenden, het bevoegd gezag en initiatiefnemer wordt een participatieplan opgesteld. Dit is maatwerk waarmee afspraken vast komen te liggen. De vorm van participatie die wordt gekozen als de turbine

er eenmaal staat, is namelijk mede afhankelijk van hoe omwonenden betrokken willen worden. In de gedragscode is vervolgens ook een indicatie opgenomen van de financiële ruimte voor bovenwettelijke activiteiten voor draagvlak en participatie. Bedragen die nu al in verschillende provincies voor participatie bij windprojecten worden aangehouden, zijn in de gedragscode vertaald naar een richtbedrag per MWh per jaar. In overleg met de omgeving wordt de besteding van het bedrag vastgesteld. De gedragscode is bindend voor NWEA-leden. Als een lid zich er niet aan houdt, zal deze hierop worden aangesproken.

Wat­betekent­dit­voor­Zeeuwind?In feite doet Zeeuwind al jaren wat er in de gedragscode staat en een beetje meer. Zeeuwind is in die zin de participatie -maatschappij ‘avant la lettre’. De gedragscode is meer bedoeld voor commerciële windontwikkelaars dan voor burgercoöperaties, het is in feite een minimumeis.Voor Zeeuwind ligt het voor de hand zich aan de gedragscode te houden, maar ook wat we al deden kan nog beter: voortaan zal voor elke nieuwe ontwikkeling van een windpark vooraf in een document worden vastgelegd hoe de participatie eruit zal zien. Meer duidelijkheid vooraf leidt tot meer draagvlak! .

Gedragscode­Wind­op­LandOp 4 september 2014 is de ‘Gedragscode draagvlak en participatie Wind op Land’ overhandigd aan ed nijpels,

voorzitter van de Borgingscommissie van het energieakkoord. een dag eerder zetten n W e a , De natuur en

milieufederaties, Stichting natuur & milieu en Greenpeace nederland hun handtekening onder de gedragscode. T R E E S JA N S S E N S

Z E E u W I N D N I E u W S 2 2 0 1 4 | K R A M M E R

Page 20: Zeeuwindnieuws 2 2014

20

Wat­is­CO2?CO2 is de chemische formule voor koolstofdioxide, ook wel kooldioxide of koolzuurgas genoemd. Het is een kleurloos en reukloos gas dat van nature in de atmosfeer voorkomt.

Hoe­ontstaat­CO2?Koolstofdioxide ontstaat bij diverse natuurlijke processen, onder andere bij savanne- en bosbranden, uitstoot door vulkanen, verteringsprocessen in natte oerwouden en mangroven en via CO2-uitwisseling met de zeeën en oceanen. Ook ontstaat CO2 bij industriële processen. Deze CO2-uitstoot is volgens wetenschappelijke inzichten 6% van de totale hoeveelheid CO2.

Hoeveel­CO2­zit­er­in­de­atmosfeer?Sinds het begin van de industriële revolutie heeft de industriële CO2-uitstoot geleid tot een stijging van de CO2-concentratie van circa 280 ppm in het jaar 1800 tot 400 ppm in 2013.

Wat­is­uw­CO2-uitstoot?Een gemiddeld huishouden stoot door vervoer, gas- en elektriciteitsverbruik jaarlijks direct 8 ton CO2 uit. Onze voeding, kleding, aankoopspullen en apparaten zorgen voor nog eens 15 ton aan indirecte CO2-uitstoot. Heeft u een idee van de CO2-uitstoot van uw huishouden? Bereken uw CO2-uitstoot met de CO2-calculator huishoudens. Google naar: ‘Milieucentraal ­ CO2­calculator ­ bereken uw CO2 uitstoot’.

Wat­kunnen­we­doen­aan­CO2-reductie?1. Minder energie gebruiken 2. Zo veel mogelijk energie duurzaam opwekken3. De overige energie zo efficiënt mogelijk benuttenOfwel: de ‘Trias Energetica’.

Welk­effect­hebben­windturbines­en­zonnepanelen­op­de­CO2-uitstoot?Wilt u echt de CO2-uitstoot in Nederland beperken, zorg dan voor meer duurzame stroomproductie door de aanschaf van zonnepanelen of door lid te worden van een partij, die ten doel heeft duurzame productie te realiseren: zoals uw eigen Zeeuwind!

Welk­effect­heeft­de­koop­van­groene­stroom­op­de­CO2-uitstoot?Als u groene elektriciteit koopt, dan koopt u elektriciteit met een Garantie van Oorsprong (GvO). Alleen elektriciteit die met wind, water of zon is geproduceerd krijgt een GvO. Door Noorse GvO’s zijn er in Nederland ruim voldoende GvO’s beschikbaar. De koop van groene stroom motiveert wel, maar beperkt op dit moment niet direct de CO2-uitstoot, omdat dit niet rechtstreeks leidt tot meer productiecapaciteit. Wist u overigens datde meeste CO2 wordt opgenomen door zeeën en oceanen?

Onder: in Nederland wordt slechts een klein deel van de elektriciteit

duurzaam opgewekt (ECN, Energie-Nederland en Netbeheer Nederland, ‘Energietrends 2014’).

D e e L i i i

Energie­besparene n e r G i e e n G e L D B e S P a r e n é n C O2-r e D u C T i e

De huidige fossiele brandstoffen (olie, kolen en gas) geven 2 grote problemen:

– Beperkte voorraden fossiele brandstoffen. er is nog voorraad voor ongeveer 50 jaar.

– Toename van de CO2 in de atmosfeer, hierdoor stijgt de zeespiegel.N I E K T RA M P E R

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

450

400

350

300

250

200

150

100

50

0

Wind, water, zon

Steenkool

Aardgas

Biomassa

Overig fossiel

Kernenergie

Overige energiedragers

Page 21: Zeeuwindnieuws 2 2014

21

Z E E u W I N D N I E u W S 2 2 0 1 4 | E N E R G I E B E S P A R E N

Welk­effect­heeft­CO2-compensatie­op­de­CO2-uitstoot?Bij CO2- of klimaatcompensatie wordt meestal geïnvesteerd in bossen. Bomen hebben voor hun groei kooldioxide (CO2) nodig die ze uit de lucht halen. Bestaande bossen zorgen echter al voor de natuurlijke balans. Alleen nieuwe bossen zorgen voor extra reductie van CO2.

Ook kan CO2-compensatie bereikt worden door bijvoorbeeld zonnepanelen te subsidiëren. Echter als iemand de CO2- credits van zijn/haar zonnepanelen verkoopt ter compensatie, wordt de groene stroom vergrijsd en evenveel grijze stroom vergroend.

Welk­effect­heeft­CO2-emissie-handel­op­de­CO2-uitstoot?Om de industriële uitstoot van CO2 te reguleren is de CO2-emissiehandel opgezet. Bedrijven krijgen een beperkte hoeveelheid rechten en moeten dus reduceren of bijkopen. Helaas zijn er dermate veel rechten uitgegeven dat de huidige emissiehandel geen enkel effect heeft op de CO2-uitstoot.

Misverstanden­over­CO2-uitstoot:1. Windturbines en zonnepanelen hebben geen milieuwinst

Je hoeft geen raketgeleerde te zijn om te begrijpen dat als je windturbines of zonnepanelen stroom laat produceren, centrales op fossiele energie dat deel niet produceren en dus voor dat deel geen CO2 uitstoten.

2. Het produceren van windturbines en zonnepanelen geeft CO2-vervuilingDe energie die voor het fabriceren, plaatsen, onderhouden en na 20 jaar verwijderen van een windturbine nodig is wordt door dezelfde windturbine in 3 tot 6 maanden opgewekt. Voor zonnepanelen duur het iets langer: in 2 jaar heeft een zonnepaneel de voor de productie benodigde energie opgewekt.

3. Verbranden van biomassa geeft CO2-uitstootBiomassa is zogenaamd kortcyclische brandstof. Doet steenkool er miljoenen jaren over om te vormen, bomen zijn in productiebossen binnen 20 jaar volgroeid en kunnen worden ingezet als brandstof. In deze 20 jaar nemen de bomen CO2 op uit de atmosfeer en bij de verbranding komt dit hierin weer terug: per saldo dus neutraal .

2005

2012

2005

2012

2005

2012

2005

2012

2005

2012

2005

2012

2005

2012

Belg

ie

Dene

mar

ken

Duits

land

Fran

krijk

Ned

erla

nd GB

Noo

rweg

en

Hernieuwbaar

Kernenergie

Overig fossiel

Aardgas

Steenkool

Bruinkool

Hoe doet Nederland het in Europa voor de duurzame productie van elektriciteit?(ECN, Energie-Nederland en Netbeheer Nederland, ‘Energietrends 2014’)

B O E k B E S P R E k I N g

De­energiemeester­verteltZeeuwind-lid Frank Bovens werkte jarenlang als energie-adviseur bij

energie bedrijven. In die tijd heeft hij vele huishoudens voorgelicht

over de wijze waarop energie bespaard kan worden. Al deze adviezen

heeft hij bijeengebracht in een handzaam boek met de titel

‘De energie meester vertelt’, met subtitel ‘Energie besparen doe je zo’.

In het boek worden tal van besparingstips gegeven, waarbij weinig

geïnvesteerd hoeft te worden en de terugverdientijd dus minimaal is.

Veel van deze adviezen zijn op de een of andere manier al eens

gepubliceerd. Iedereen die een beetje ‘energiebewust’ is zal minstens

een paar van deze adviezen al uitgevoerd hebben. Spaarlampen,

radiatorfolie, tijdschakelaars, warme truien, stand-by killers zal

iedereen bekend in de oren klinken. Minder uitgekauwd zijn de onder-

werpen over energiezuinig autorijden, de duurzame tuin en energie-

zuinig koken. De kracht van het boek is dat alle adviezen gebundeld

zijn. De ‘energiekannibaal’ ziet hoe eenvoudig is het is om honderden

euro’s te besparen. Voor mensen die toch al bewust bezig zijn kan

het weer als een eye-opener fungeren. Voor mij was het in ieder geval

aanleiding om eindelijk die tijdschakelaar voor mijn wifi te plaatsen.

Het boek is uitgebracht in eigen beheer en kan o.a. verkregen worden

via http://www.mooilimburgswebshop.nl. Het boek kost € 19,99.

ISBN 97899462 548749

Page 22: Zeeuwindnieuws 2 2014

22

Zeeuwindex2014 kenmerkt zich door een prachtige zomer met erg weinig wind. Een klein plusje na het voorjaar is omgeslagen in een klein minnetje na de zomer. Tot oktober hebben we 6% minder duurzame stroom geproduceerd dan het langjarig gemiddelde.

Duurzame­stroomproductie­2014­Beschikbaarheid turbinesDe beschikbaarheid van de deelnemingen is op een zeer goed niveau. Ook Windturbinepark Kats II, dat door de beperkte kwaliteit van de Vestas V90 al jaren kwakkelde rond de 97%, doet het dit jaar goed door verbetering van de service van Vestas. Helaas hebben de Zeeuwindparken gemiddeld een slechtere beschikbaarheid. Grootste oorzaak daarvan is Windpark Dreischor, waar momenteel twee turbines stilstaan: een met een defecte generator en een met een defecte tand-wielkast. Beide machines gaan we combineren zodat daarvoor een draaiende turbine in bedrijf komt.

Park Beschikbaarheid

Zeeuwindparken 93,9%

Willem-Annapolder 99,3%

Kats II 98,2%

Noordpolder 99,0%

OpbrengstenDe financiële opbrengsten van onze windparken worden bepaald door de productie (zie rechts) en de hoogte van de stroomtarieven (zie rechtsonder), certificaten van oorsprong en de subsidies.

Duurzame energie­subsidiesDe subsidies zijn bedoeld om de zogenaamde onrendabele top te financieren. De subsidies zijn gemaximaliseerd. Voor de SDE is er een maximum per jaar, voor MEP is dat voor het totaal met een maximum van 10 jaar. Voor twee parken is dit maximum in 2014 bereikt: Olaz Stort en Kats II.

Momenteel hebben de volgende parken nog subsidie:MEP: Goese SasSDE: Estlandweg, Noordpolder

garanties van OorsprongDe waarde voor de GvO’s wordt bepaald door vraag en aanbod. Er is geen officiële markt, maar er is wel een beperkte handel. Vaak wordt de stroom inclusief de GvO’s verkocht. Helaas zijn de opbrengsten voor de GvO momenteel beperkt tot 0,15 eurocent per kWh.

Zeeuwind

begr

oot

begr

oot be

groo

t

begr

oot

wer

kelij

k

wer

kelij

k

wer

kelij

k

wer

kelij

k

septokt

augjulijunimeiaprilmaartfebjan

WAP Kats II Noordpolder

5.000.000

10.000.000

15.000.000

20.000.000

25.000.000

30.000.000

0

novdec

Productie in kWh in 2014 (boven): Aangezien de Windex in 2014 tot nu toe

6% lager is dan begroot, betekent dat ook dat de productie 6% lager is,

plus de stilstand door defecten en onderhoud.

N I E K T RA M P E R

De netto stroomtarieven hebben in 2014 het volgende verloop:

€ 0,05

€ 0,04

€ 0,03

€ 0,02

€ 0,01

0

jan

feb

maa

rt

april

juni

mei juli

aug

sept ok

t

nov

dec

Consument

APX (afslag 6%)

Endex (afslag € 11%)

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

0%

jan

feb

maa

rt

april

juni

mei juli

aug

sept ok

t

dec

nov

Zeeuwindex 2014 • Begroot • Werkelijk

Page 23: Zeeuwindnieuws 2 2014

23

Productie zonnestroom in procentenVeel bezitters van zonnepanelen houden hun productie maandelijks bij. Daarom gaan we ook de actuele productie in procenten aangeven. Hierbij de eerste tabel van de productie bij een ideale hellingshoek van 35o en ideale oriëntatie Zuid.

Zonex 1991-2010 2014

Periode Langjarig Werkelijk

Januari 3% 2%

Februari 5% 5%

Maart 9% 12%

April 12% 12%

Mei 13% 13%

Juni 13% 15%

Juli 13% 13%

Augustus 12% 11%

September 9% 10%

% van jaar 89% 93%

Bron: De gegevens zijn afkomstig van siderea (www.siderea.nl)

Duurzame ZonnestroomZoals eerder aangegeven kenmerkt 2014 zich door een prachtige zomer met erg veel zon. Reeds het gehele jaar zitten we iets boven het langjarig gemiddelde.

Zonex 2014 • Langdurig • Werkelijk

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

0%

jan

feb

maa

rt

april

juni

mei juli

aug

sept ok

t

dec

nov

Schrijf­uw­beste­column­­en­wie­weet­staat­deze­volgende­keer­in­de­Zeeuwind­Nieuws!Binnenkort uw column in Zeeuwind Nieuws? Dat kan! Wij dagen u uit een scherpe, geestige, gewaagde of wellicht ontroerende column te schrijven over een wereld zonder fossiele brandstoffen.

Hernieuwbare energie en een wereld zonder fossiele brandstoffen zijn volop in het nieuws. Op de website van de Rijksoverheid valt bijvoorbeeld het volgende te lezen:

“Duurzame (hernieuwbare) energie is beter voor het milieu, maakt nederland minder afhankelijk van fossiele brand-stoffen zoals olie en kolen en is goed voor de economie. Daarom stimuleert de rijksoverheid het gebruik van alternatieve energiebronnen zoals wind en biomassa. Op lange termijn moet nederland de overstap maken naar een CO2-arme energiehuishouding.”

Bron: www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-energie

Prijsvraag !

...en win !!!

Wat vindt u, wat zal de rol zijn van hernieuwbare energie in een toekomst zonder fossiele brandstoffen? En hoe zal de transitie naar zo’n wereld eruit zien? Kortom: wij zijn benieuwd naar uw ideeën over zo’n toekomst. De titel van de column luidt dan ook: ‘Leven zonder fossiele brandstoffen is geen science fiction’

In een column van maximaal 400 woorden beschrijft u waarom volgens u een leven zonder fossiele brandstoffen geen science fiction is. De beste inzending wint een handige Solar Charger en zal verschijnen in de voorjaarseditie van Zeeuwind Nieuws 2015. Dus klim in de pen en stuur uw column voor­zien van uw naam voor 28 februari 2015 naar: [email protected] Veel succes!

Foto: SOLAR CHARGER. Ga voor groen! Laad je telefoon op met de Solar

Charger die op zonne- energie werkt. Met deze oplader heb je altijd stroom

om je telefoon, camera, mp3 speler op te laden.

Z E E u W I N D N I E u W S 2 2 0 1 4 | D u u R Z A M E S T R O O M P R O D u C T I E 2 0 1 4 | P R I J S V R A A G

Page 24: Zeeuwindnieuws 2 2014

24

Pieter,­bedankt!Pieter Vollaard neemt afscheid van het bestuur van zeeuwind

In de afgelopen tien jaar leverde Pieter een belangrijke bijdrage aan Zeeuwind. Een scherpzinnig mens met veel ervaring in allerlei sectoren van de samenleving: politiek, openbaar bestuur, onderzoek en onderwijs en vrijwilligerswerk. Gezegend met een goed ontwikkeld gevoel voor humor, waarmee ook veel spannende momenten van hun scherpe kantjes werden ontdaan.

We gaan hem nog missen in het bestuur: zijn doordachte commentaar op ontwikkelingen, zijn voorstellen, immer zorgvuldig geformuleerd. De manier waarop hij ruimte gaf aan anderen, zonder de eigen inbreng tekort te doen. Wij, bestuur en medewerkers van Zeeuwind, bedanken hem voor zijn werk voor Zeeuwind en wensen hem en de zijnen alle goeds.

M A RT E N W I E R S M A

W i S S e L i n G V a n D e W a C H T

Op de algemene Ledenvergadering van 17 december nemen directeur Trees janssens en bestuurslid

Pieter Vollaard afscheid na een aantal drukke jaren ten dienste van zeeuwind.

Secretaris marjan Brandes en managementassistent Verenigingszaken nathalie Pakvis maken hun opwachting.

Op pagina 26 hun introductie.

LoslatenDe vervulling van mijn functie als directeur van Zeeuwind vergt vasthoudendheid maar ook het vermogen los te laten. Het moment is daar, mijn contract zit er op, het is tijd om het stokje over te dragen. Het waren drukke, spannende en leerzame tijden. De vele projecten zal ik als lid van Zeeuwind voortaan vanaf de zijlijn volgen. Zeeuwind zal nooit uit het oog zijn en zeker niet uit het hart, want we hebben hier iets goeds in handen. Een burgercoöperatie die grote uitdagingen aangaat om meer duurzame energie te produceren, leuker kan het niet worden. Ik heb grote bewondering voor ieder-een die zich hiervoor inzet. Zelf zal ik wegen zoeken om op andere manieren een bijdrage te leveren aan een duurzame toekomst, vanuit mijn eigen praktijk als organisatieadviseur.

Wij komen elkaar vast nog tegen in de wereld van duurzame energie. Ik dank bestuursleden, collega’s en vrijwilligers van Zeeuwind voor de prettige samenwerking en de goede tijden bij Zeeuwind. Heel veel succes met de voortzetting van het grote goed dat Zeeuwind heet. Samen kunnen we meer!

T R E E S JA N S S E N S

Foto

: © P

atric

k va

n de

r San

de F

otog

rafie

Page 25: Zeeuwindnieuws 2 2014

25

Afscheid­penningmeester­­Paul­Weststrate­in­twee­stappen

1e stap: ALV 11 juni 2014, rondvraagRondvraag, ja ik loop al zo’n 1,5 jaar rond met vragen. Wat is er aan de hand?In december a.s. loopt mijn 3-jarige bestuurstermijn af. Normaal stel je jezelf dan rond deze tijd een 3-tal vragen:– Hoe is het met mijn gezondheid?– Heb ik nog een toegevoegde waarde in het bestuur?– Vind ik het nog leuk om door te gaan?Maar die vragen zijn overbodig sinds in januari 2013 de statuten zijn gewijzigd. Na negen aaneengesloten jaren kun je niet meer direct herkiesbaar zijn. Okay, regels zijn regels.Doch ik persoonlijk ervaar die wijziging als een hulpmiddel om van oude bestuursleden af te komen. Gewoon buiten zetten, lozen die hap. Maar regel zijn regels.

Bij de oprichtingsvergadering van Zeeuwind heeft Lidy, mijn vrouw mij voorgedragen voor de kascommissie. Dat betekende tevens financieel adviseur. Ik heb zo mijn steentje bijgedragen aan exploitatie-opzet van de eerste wind parken Bath, Oostburg en Goese Sas en het samenstellen van de eerste jaarrekeningen. In maart 1990 werd ik gekozen als penning-meester. Een 25 jarig jubileum in maart 2015 was leuk geweest. Daarnaast lokt de uitdaging om het windpark Krammer als lid van de Raad van Commissarissen tot een goed einde te brengen. Maar nee, regels zijn regels.

Ik heb natuurlijk ook nagedacht over een afscheid in de ALV van december 2014. Vermoedelijk word je dan voor zo’n kleine 30 jaar trouwe dienst de hemel in geprezen. Maar bij mij zal dan het gevoel van buiten gezet, afgedankt worden, toch overheersen. Aan dat circus ga ik dus niet meedoen.Wat dan? Nou gewoon, ik ga op een gepast moment de eer aan mij zelf houden, waarbij ik zeg: ik stop, zoek het maar lekker zelf uit.

2e stap: bestuursvergadering 29 september 2014Voor de gepaste datum van het gedwongen vertrek heb ik gekozen voor 1 oktober 2014. Een zelf gekozen datum, dat lijkt stoer, een soort van vrijwilligheid. Doch niets is minder waar, het is en blijft een gedwongen vertrek, dat pijn doet.De vraag of ik nog een zinvolle bijdrage zou kunnen leveren werd eind september nog eens goed duidelijk bij de beoordeling van de conceptbegroting 2015. Na een grondige analyse van de cijfers kon het resultaat alsnog in positieve zin worden aangepast. Als lid van de Raad van Commissarissen van Windpark Krammer kon ik wijzen op een onterechte kostenpost in de Concept begroting 2015, met als gevolg voor Zeeuwind minder lenen en een lagere dotatie in de Voorziening Krammer. Ik heb wel vaker wat zaken bij Zeeuwind ten goede gekeerd, doch de correcties waren juist voor mijn vertrek wel uitzonderlijk groot. Deze verbeterde resultaten leiden tot een dubbel gevoel: enerzijds toch wel een zekere voldoening, doch anderzijds toch ook reden tot grote zorg. Maar ja, regels zijn regels.

Ik ben al diverse malen benaderd met de vraag of er niet in een klap een hoop kennis en ervaring bij Zeeuwind dreigt weg te vallen. Het antwoord is simpel: Ja. Maar ja regels zijn regels.

Ik heb mijn rol altijd heel enthousiast, met veel inzet gedurende ontelbare uren vervuld. Doch nu wordt alle plezier aan inzet en bereikte resultaten bij Zeeuwind overschaduwd door de teleurstelling over het gedwongen vertrek. Dat gevoel zal moeten slijten, doch de A LV van december a.s. zal ik aan mij voorbij laten gaan.Tot slot wil ik alle leden, die al die jaren het vertrouwen in mij hebben gesteld, nogmaals danken voor die steun. Ik heb mijn best gedaan en samen hebben we toch iets moois bereikt, waar we trots op kunnen zijn. Ik wens de leden en Coöperatie Zeeuwind een gezonde toekomst .

PAu L W E ST ST RAT E

Page 26: Zeeuwindnieuws 2 2014

26

Zeeuwind wenst u

prettige kerstdagen en

een gelukkig nieuwjaar!

Marjan­Brandes­nieuwe secretaris bij zeeuwind

Marjan Brandes (46) is al langere tijd lid van Zeeuwind en net op het moment dat er een oproep kwam voor een nieuwe secretaris voor Zeeuwind kreeg zij ruimte in haar agenda. Via haar werk had zij ook al kennis kunnen maken met Zeeuwind. Marjan is als directie-assistente werkzaam bij een grote tomatenkweker te Rilland. Bij dit bedrijf komt de Groene Poort, een grote biomassacentrale.

Marjan: “Zeeuwind is een mooie coöperatie met een visie en missie die ik geheel onderschrijf, echter er is nog veel werk te verzetten, zeker als je kijkt naar de grote projecten zoals de Krammer. Ik wil er graag aan bijdragen die missie en visie verder uit te bouwen naar concrete projecten.”

“Mijn drijfveer om bij Zeeuwind actief te worden vind ik mede door mijn christelijke achtergrond. Als christen hebben we een opdracht om op een duurzame manier met de aarde om te gaan. De manier waarop we met de aarde omgaan kan niet veel langer, het is te vervuilend en we gebruiken te veel grondstoffen, die we ook nog eens met steeds meer mensen moeten delen. Windenergie en windmolens als ‘landmark’ kun je goed gebruiken om de ‘mind’ van mensen om te zetten naar een duurzamere samenleving. Als christen is dat mijn opdracht, maar ik ben er ook van overtuigd dat het kan.”

Nathalie­Pakvismanagementassistent verenigingszaken zeeuwind

Graag stel ik mij aan jullie voor. Mijn naam is Nathalie Pakvis en per oktober ben ik werkzaam als Managementassistent Verenigingszaken voor Zeeuwind. De eerste dagen zitten er inmiddels op en een rondje langs alle windmolens heeft mij nog enthousiaster gemaakt om aan de slag te gaan voor de vereniging. Als mens met een passie voor natuur, milieu en leefomgeving spreekt het mij zeer aan om te mogen werken voor een vereniging die hernieuwbare energie hoog in het vaandel heeft staan. Daarnaast is er een mooie link naar mijn vakgebied: Energie- en Klimaatrecht en Internationale Organisatie en Betrekkingen (groene kwesties) in Groningen.

Mijn achtergrond begon echter in het prachtige Zeeuwse land, waar ik werd opgeleid tot leerkracht basis onderwijs. Met bovengenoemde passie voor de groene thematiek vertrok ik vervolgens naar het Groningse platteland om les te geven en verder te studeren. Het bloed kruipt toch vaak waar het niet gaan kan en zodoende werd het na een aantal jaren weer tijd om terug te keren naar de Zeeuwse kust, waar ik nu met veel plezier woon met vriend, kat en vrolijke scharrelkippen. Ik kijk erg uit naar mijn tijd bij Zeeuwind en ga ervan uit dat ik een aantal van jullie in de toekomst ongetwijfeld tegen zal komen.

Graag tot dan!

Page 27: Zeeuwindnieuws 2 2014

Zeeuwind wenst u

prettige kerstdagen en

een gelukkig nieuwjaar!

Foto: Zeeuwind-turbines Bath

Stap ook over!Ga naar www.zeeuwind.nl/zeeuwindstroom

en stap over!

Page 28: Zeeuwindnieuws 2 2014

Postbus 5054, 4380 KB Vlissingen