Wonen Zorg & Welzijn

N i e u w s b r i e f v a n d e U n i e K B O

Wonen Zorg

& Welzijn

Inhoud pagina

Thuiswonende ouderen meer in de knel 4

Wetsvoorstel Tegemoetkoming voor Chronisch zieken en gehandicapten 5

Veranderingen in de AWBZ 6

Meer Woningen voor Ouderen 10

Vermogenstoets AWBZ en Wmo 11

Meldactie verhoging eigen bijdrage Wmo afgerond 11

Huur op Maat 12

Wmo - Gemeenten en burgers gaan kantelen 13

Gestippeld wonen en harmonicawonen; gemeenschappelijke woonvormen 14

Vrijheidsbeperking in zorginstellingen 15

Intentieverklaring Zorg voor vrijheid 16

Nationaal Programma Ouderenzorg 2008-2012 16

Vervolgproject Delier 17

Voorlichting over veilig wonen 18

Verdubbeling eigen bijdragen in vier jaar 18

Bereikbaarheid huisartsen 19

december 2008 - nummer5

KBO

2

Nieuwsbrief WZW december 2008 - nummer 5

Colofon

Nieuwsbrief Wonen Zorg en WelzijnIn de voorafgaande jaren werden twee afzonderlijke nieuws-brieven uitgegeven door de Unie KBO voor de beleidsterreinen ‘Gezondheid & zorg’ en ‘Wonen & Mobiliteit’. In 2007 zijn deze nieuwsbrieven samengevoegd tot één nieuwe nieuwsbrief. In deze nieuwsbrief wordt aandacht besteed aan de laatste ont-wikkelingen op het gebied van Wonen, Zorg en Welzijn.

AbonnementDe Nieuwsbrief Wonen Zorg en Welzijn is bestemd voor leden Unie KBO Adviescommissies ‘Gezondheid & Zorg’ & ‘Wonen & Mobiliteit’, provinciale KBO-commissies met ‘Wonen, Zorg & Welzijn’ in hun portefeuille en provinciale en regionale kader-leden met een of meerdere van de thema’s Wonen, Zorg en Welzijn in hun portefeuille. Voor een abonnement kunt u zich wenden tot de redactie.

RedactieadresUnie KBOPostbus 3255201 AH ’s-HertogenboschTel (073) 612 34 75Fax (073) 689 10 15E-mail [email protected] Website www.uniekbo.nl

Oplage 250

Redactie Liesbeth HuijtsEindredactie Els BraasVormgeving Ron Beumer

© Unie KBO

Standpunt Unie KBO elektronisch patiëntendossier 20

SIR-55 symposium ´Ruimte voor medioren´ 21

Slaap en kalmeringsmiddelen uit het pakket 22

Nultredenwoningen 23

Collectieve zorgverzekering gaat verder 24

Doorzonscan filtert eengezinswoningen op geschiktheid voor ouderen 25

Standpuntennota 2008 26

Blijvend Thuis 27

Burenhulpcentrale 28

Zorg in Woningen 30

Wonen Zorg

& Welzijn

3


In dit kerstnummer van de nieuwsbrief Wonen, Zorg en Welzijn veel aandacht voor ondermeer de AWBZ vanaf 2009, en de gevolgen die dit heeft voor de Wmo. Daar-naast veel aandacht voor nieuwe initiatieven en ontwikkelingen in woonland, zoals Huur op Maat en nultredenwoningen.

Ook informeren we u over de Wtcg, die per 1 januari 2009 ingevoerd wordt. De Wtcg vervangt de buitengewone uitgavenaftrek. Vanuit de Unie KBO heeft er een inten-sieve lobby plaatsgevonden om de Wtcg op bepaalde punten aan te passen. En met succes: Zo komt er een extra verhoging van de AOW met € 256. Daarnaast heeft het Kabinet ook toegezegd dat de eigen bijdra-gen op grond van de AWBZ en de Wmo, die pas betaald kunnen worden in 2009 (als gevolg van mogelijk te laat afgekomen beschikkingen van het CAK), alsnog voor belastingaftrek in aanmerking komen. Toch blijft er ook kritiek op de wet - zo zijn we

bang dat de Wtcg veel te overhaast inge-voerd wordt, waardoor het CAK wellicht in de problemen kan komen bij de uitvoer van de wet.

Nieuw in deze nieuwsbrief is de afkortingen-lijst, op de laatste pagina. We hebben zo´n dikke nieuwsbrief, en zo vaak afkortingen die terugkomen, dat we deze in een aparte lijst hebben gezet.

In de bijlage vindt u ditmaal een enquête. Graag willen we van u horen wat u van de nieuwsbrief Wonen, Zorg en Welzijn vindt. We hopen dat u tijdens de feestdagen de moeite en de tijd kunt nemen om deze in te vullen, zodat we in 2009 nog meer op uw wensen in kunnen spelen.

Hele fijne kerstdagen en alle goeds voor 2009!

De redactie

Redactioneel

4


In november jl. debatteerde de Tweede Kamer over de huidige staat van onze ouderengezondheidszorg. Voor het parlement een gemiste kans om enkele zaken recht te zetten.

Onder het mom van eigen verantwoordelijk-heid worden steeds meer zaken niet meer vergoed vanuit onze collectieve midde-len. Een duidelijk voorbeeld hiervan is het schrappen van de vergoeding van de sta-opstoel. Volgens de redenering dat een kin-derstoel ook niet vergoed wordt, legt de sta-opstoel voor ouderen het loodje. Deze malle vergelijking is de meest recente opvolger van de politieke uitspraak dat een rollator ‘gewoon een bejaardenfiets’ is. Deze zaken zijn echter volstrekt onvergelijkbaar. Alle kinderen krijgen een kinderfiets, maar er zijn legio ouderen die - gelukkig - geen beper-kingen ondervinden en geen sta-opstoel of rollator nodig hebben. Het gaat dus om hinderlijke beperkingen en niet om ‘bejaar-denfun’. Daarnaast heeft TNO berekend dat tegenover de besparing van 20 miljoen euro op de sta-opstoel een extra uitgave van 45 miljoen euro staat, veroorzaakt door een extra beroep op professionele hulpverlening.

Met de huidige personeelstekorten in de thuiszorg een hard gelag.Met deze sanering zet het kabinet boven-dien de deur open om ook andere voorzie-ningen niet meer te vergoeden. Zo wordt ook de slaapmedicatie met ingang van 1 januari 2009 niet meer vergoed. En dan hebben we het nog helemaal niet gehad over de bezuiniging op de ondersteunende begeleiding. De zorg voor mensen met beginnende dementie komt hierdoor ernstig in het gedrang. De Unie KBO heeft inmiddels aan diverse zorgverzekeraars gevraagd om zaken die niet meer voor vergoeding in aanmerking komen te herverzekeren via de aanvullende verzekering. De meeste zorgverzekeraars zijn hiertoe niet bereid. Daardoor ontstaat het bijkomende probleem dat mensen die hun eigen verantwoordelijkheid willen nemen, dit niet eens meer kunnen doen. Voor ouderen die te maken krijgen met lichamelijke en/of psychische beperkingen, wordt thuis wonen en eigen verantwoorde-lijkheid nemen langzaam maar zeker onmo-gelijk gemaakt. De Unie KBO bezint zich momenteel op actie.

Thuiswonende ouderen meer in de knel

Wonen Zorg

& Welzijn

5


Wetsvoorstel Tegemoetkoming voor Chronisch zieken en gehandicapten

Per 1 januari 2009 komt er een nieuwe regeling voor de buitengewone uitgavenaftrek. De overheid vervangt deze belastingmaatregel door de Wtcg. De Tweede Kamer heeft op 25 november deze wet met een krappe meerderheid aangenomen.

De helft van de chronisch zieken en gehan-dicapten maakt volgens de overheid geen gebruik van deze maatregel. Daarnaast wil de overheid oneigenlijk gebruik van de regeling terugdringen. De Unie KBO meent dat met de Wtcg een bezuiniging ingeboekt wordt.

Inhoud van de Wtcg • Afhankelijk van zorggebruik en leeftijd

kunnen zieken en gehandicapten via het CAK een vast bedrag tussen € 150 en 500 euro per jaar uitgekeerd .

• De eigen bijdrage AWBZ/Wmo wordt lager. De eigen bijdrage extramurale (thuis)zorg wordt gemiddeld eenderde minder. De eigen bijdrage intramurale zorg wordt gemiddeld 10% goedkoper.

Er blijft een beperkte fiscale aftrekrege-ling voor specifieke uitgaven en voor overige uitgaven

Voor mensen met een inkomen tot € 40.000 geldt een drempel van 1,65% van het fis-cale inkomen. Voor wie meer verdient: de drempel voor het deel boven de € 40.000 is 5,75%.

Wat blijft aftrekbaar? Specifieke uitgaven die aftrekbaar zijn: voorgeschreven medicijnen, hulpmiddelen,

m.u.v. de brillen, woningaanpassing, ver-voer zieke of invaliditeit, diëten op dokters-voorschrift, extra gezinshulp, extra uitgaven voor kleding en beddengoed. De volgende overige uitgaven zijn aftrekbaar: medische hulp, verpleging, reiskosten ziekenbezoek. Niet meer aftrekbaar zijn de aanvullende verzekeringen, eigen bijdrage AWBZ, ouder-doms- en chronisch ziekenforfait, apothe-kersforfait, brillen, kosten van overlijden, bevalling en kraamhulp, adoptie.

KoopkrachtreparatieDe overheid heeft een aantal maatregelen genomen om het koopkrachtverlies van deze maatregel te repareren: • Verhoging van de AOW met circa € 256• Verhoging ouderenkorting met € 175 en

verlaging alleenstaande ouderenkorting met € 145. Het effect hiervan is dus afhankelijk van de persoonlijke situatie.

• Verhoging inkomensgrens ouderenkorting met € 1500

• Verhoging norminkomen huurtoeslag• Aanpassingen zorgtoeslag

Reactie Unie KBO De Unie KBO heeft op 28 november een persbericht verstuurd naar aanleiding van de besluitvorming in de Tweede Kamer. Hierin schrijft de Unie KBO dat ze vreest voor grote problemen door de overhaaste invoe-ring van de Wtcg. Hieronder de tekst van het persbericht.

“De Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg), de vervanger van de huidige buitengewone uitgavenaftrek, gaat veel te snel van start. Dat vreest de

6


Unie KBO, met 320.000 ouderen de groot-ste ouderenorganisatie van Nederland. De Wtcg, die al op 1 januari 2009 ingaat en afgelopen dinsdag geruisloos met een krap-pe meerderheid in de Tweede Kamer werd aangenomen, kent nog veel te veel open einden. De Unie KBO heeft grote twijfels over de uitvoerbaarheid van de inkomens-toeslagen door het Centraal Administratie Kantoor (CAK). Ook de indeling in categorie-en chronisch zieken, die voor deze toeslag in aanmerking komen, is nog niet eens rond. Daardoor blijven de koopkrachteffecten ongewis. De Unie KBO heeft niet voor niets al meerdere malen krachtig op uitstel van de Wtcg aangedrongen. Onder grote druk van ondermeer de Unie KBO heeft het Kabinet op een aantal pun-ten de scherpe kanten van de Wtcg er al af gehaald. Zo komt er een extra verhoging van de AOW met eur 256. Daarnaast heeft het Kabinet ook toegezegd dat de eigen bijdragen op grond van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten en de Wet Maat-schappelijke Ondersteuning, die pas betaald kunnen worden in 2009 (als gevolg van mogelijk te laat afgekomen beschikkingen van het CAK), alsnog voor belastingaftrek in aanmerking komen. Een intensieve lobby

van de Unie KBO heeft in een eerder stadi-um al voorkomen dat bepaalde onderdelen van de belastingaftrek naar de WMO over-geheveld zouden worden. De Unie KBO dringt er met klem op aan om de beperkte fiscale aftrek voor specifieke en overige uitgaven, die nu als vangnet in de Wtcg is opgenomen, onverkort in stand te houden. Ook als de indeling in catego-rieën chronisch zieken wel sluitend zou zijn. Daarnaast hebben de laatste koopkracht-berekeningen van Kabinet zelf ook duidelijk uitgewezen dat het verdwijnen van de aftrek voor begrafenis- en crematiekosten tot grote negatieve inkomenseffecten kan leiden. Dit vindt de Unie KBO onacceptabel. De belastinginvullers van de gezamenlijke ouderenbonden, die het afgelopen jaar maar liefst 85.000 65-plussers hebben geholpen met hun belastingaangifte, ondervinden dagelijks hoe moeilijk sommige mensen het hebben om hun hoofd boven water te hou-den. Voorkomen moet worden dat kwets-bare ouderen de dupe worden van de Wtcg. De Unie KBO zal gericht actie blijven onder-nemen in het belang van de ouderen en niet nalaten om het Kabinet kritisch te blijven volgen op deze punten!”

Veranderingen in de AWBZ

De AWBZ gaat de komende tijd veranderen. En de grootste aanpassingen zullen gaan om de begeleiding. Hoewel nog niet vast staat wat het precies gaat betekenen, is het wel duidelijk hoe de veranderingen er uitzien en hoe ze zullen verlopen.

Vanaf 1 januari 2009 gelden strengere beoordelingscriteria voor aanvragen voor begeleiding. Alleen mensen met matige of ernstige beperkingen op een aantal specifieke onder-delen krijgen binnenkort nog AWBZ-begelei-ding. Wie slechts een lichte beperking heeft

Wonen Zorg

& Welzijn

7


krijgt geen indicatie meer. Het is lastig te zeggen wat deze verandering in de AWBZ per persoon betekent. Dat kan pas na 2009, als het CIZ iedereen individueel opnieuw beoordeeld heeft. Op dit moment is nog niet duidelijk wat een lichte, matige en ernstige beperking is. Vier van de negen gebieden waarop begeleiding mogelijk is, worden geschrapt. Mensen krijgen alleen nog een indicatie voor de vijf overblijvende gebieden als ze matig of ernstig beperkt zijn.

Dus: er komt geen indicatie meer voor • Persoonlijke verzorging en het sociale

leven (eten en drinken, wassen en aan-kleden)

• Huishoudelijk leven (maaltijden, kleding verzorgen, lichte schoonmaak)

• Maatschappelijke (sociale contacten en activiteiten buitenshuis)

• Psychisch welbevinden (depressie, angst, eenzaamheid)

Alleen mensen met matig en ernstige beper-king krijgen ondersteuning bij: • Sociale redzaamheid (de regie over het

eigen leven)• Bewegen en verplaatsen (het zelfstandig

voortbewegen)• Probleemgedrag (agressief of dwangma-

tig)• Psychisch functioneren (denken, concen-

treren en waarnemen)• Geheugen- en oriëntatiestoornissen

(geheugen en bewustzijn)Mensen die vanwege psychische en sociale problemen recht hadden op ondersteunende begeleiding in dagdelen of op persoonlijke verzorging (de ‘grondslag psychosociaal’), kunnen vanaf 1 januari 2009 bij de gemeen-ten terecht. Dat valt onder de Wmo. Om de mensen niet plotseling te confronteren met de verandering is 2009 een overgangsjaar.

Financiële gevolgen Volwassenen die (opnieuw) een indicatie

voor begeleiding krijgen, gaan vanaf 1 januari 2010 een eigen bijdrage betalen. Tot nog toe hoefde men voor begeleiding geen eigen bijdrage te betalen. Wie gaan indicatie meer krijgt moet hulp in zijn omgeving zoeken of begeleiding gaan inkopen. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) wil dat MEE, organisatie voor cliëntondersteuning van mensen met een beperking, mensen gaat helpen deze ondersteuning in te kopen. Voor begeleiding vanwege psychische en sociale problemen kan men in het kader van de Wmo terecht bij de gemeente.

OvergangsperiodeAlle protesten tegen deze bezuinigings-maatregel, waaronder de actie van de ouderenorganisaties in CSO-verband, hebben één resultaat opgeleverd: Wie zijn AWBZ-begeleiding in de loop van 2009 verliest, krijgt een gewenningperiode. Die is als volgt geregeld:• mensen die vóór 1 juli 2009 het recht op

AWBZ-begeleiding verliezen, krijgen een gewenningsperiode van zes maanden;

• mensen die tussen 1 juli en 30 septem-ber 2009 het recht op AWBZ-begeleiding verliezen, krijgen een gewenningsperiode van drie maanden;

• mensen die tussen 1 oktober en 31 december 2009 het recht op AWBZ-begeleiding verliezen, krijgen een gewen-ningsperiode van maximaal drie maan-den. Die periode begint op het moment dat de indicatie vervalt en eindigt in alle gevallen op 31 december 2009.

Reactie CSO op de pakketmaatregel AWBZVoorafgaand aan de behandeling van bovenstaande plannen eind oktober in de Tweede Kamer heeft de CSO mede namens de Unie KBO een brief geschreven waarin ze

8


ons standpunt verwoord hebben. Hieronder de inhoudelijke reactie. Het standpunt over de financiële consequenties vind u elders in deze Nieuwsbrief.

´Bezuiniging op de AWBZ-functie begeleiding´De in CSO samenwerkende ouderenorga-nisaties constateren dat door de beperking in toegang en omvang in de functie bege-leiding een flink aantal ouderen hun bege-leiding geheel verliezen en vele anderen minder uren begeleiding via de AWBZ gaan krijgen. Vele duizenden ouderen worden hiervan de dupe, met name ouderen met een beginnende dementie en thuiswonende ouderen met meerdere beperkingen en kwetsbaarheden.

Onze bezwaren luiden als volgt:Hoeveelheid tot nog toe onnodig verstrekte begeleiding niet bekend De begeleiding van kwetsbare doelgroepen in de AWBZ moet voor 1100 miljoen euro aan besparingen opleveren. De bezuiniging is mede ingegeven door de stijging van de AWBZ-begeleidingskosten, maar niet is aangetoond in welke mate en op welke wijze er de laatste jaren onnodige AWBZ-zorg zou zijn geleverd. De bezuinigingsmaatregel is inhoudelijk onvoldoende onderbouwd. Er is niet aangetoond dat er de afgelopen tijd voor meer dan 1 miljard euro wordt uitge-geven aan AWBZ-zorg die eigenlijk niet nodig zou zijn. Naar onze mening is deze werkwijze niet juist. Wij zijn van mening dat ingrepen pas aan de orde zijn als daadwer-kelijk is aangetoond op welke punten onno-dig AWBZ-zorg is geleverd, pas dan kunnen delen van de begeleidingsfunctie met grond uit de AWBZ wordt gehaald.

Voorgestelde maatregelen onduidelijk, effecten onbekend en riskant De effecten van deze bezuinigingsmaatregel

zijn nu niet in te schatten. Het is volstrekt onduidelijk hoe de nieuwe (vage) bege-leidingsnormen concreet ingevuld gaan worden. Het zal voor onrust zorgen op het moment dat indicatieverzoeken onverwachts worden afgewezen. De in CSO samenwerkende ouderenorgani-saties vinden het niet aanvaardbaar dat het kabinet 1,1 miljard bezuinigt zonder dat de effecten duidelijk zijn. Het onderscheid tus-sen licht (niet meer AWBZ) en zwaar regie-verlies (wel AWBZ) wordt niet helder genoeg gedefinieerd. Verder is niet duidelijk welke problemen voortaan niet meer via collec-tieve middelen gefinancierd zullen worden. In de brief die het kabinet naar de burgers stuurt, die vragen hebben over deze maat-regel staat: “Als u geen recht meer heeft op begeleiding vanuit de AWBZ, dan dient u zelf voor een alternatief te zorgen”. Vervol-gens wordt in dezelfde brief aangegeven om te kijken naar hulp in de naaste omgeving of met eigen middelen zelf zorg in te kopen. Dit baart ons grote zorgen. Allereerst omdat de begeleidingsfunctie in de praktijk in beeld is voor ouderen die er in zijn algemeenheid onvoldoende in slagen om zelf voor een oplossing te zoeken of deze domweg niet tot hun beschikking hebben. Voor velen is een beroep op de eigen verantwoordelijk-heid een fictie. Mantelzorgers komen verder onder druk te staan. De maatregel tot beperking van begeleiding zal de druk op mantelzorgers verhogen, terwijl volgens allerlei onderzoek al is gebleken dat die druk al te hoog is. Het kabinet streeft naar groei en naar een ver-sterking van de positie van mantelzorgers. In plaats van groei moeten nu alle zeilen bijgezet worden om mantelzorg op niveau te houden. Het kabinet maakt niet voldoende helder wat mensen voortaan zelf moeten rege-len, welke begeleiding precies door andere organisaties/sectoren geleverd wordt en wat

Wonen Zorg

& Welzijn

9


nog wel aan begeleiding in de AWBZ blijft. De ouderenorganisaties verwijzen hierbij ook naar de brandbrief van de VNG.

Kwetsbare ouderen gaan te grote risico’s lopen De begeleidingsfunctie AWBZ is ook belangrijk om te voorkomen dat kleine problemen groter worden. Het loslaten van de AWBZ-grondslag psychosociaal zal de ‘oudere’ ouderen in het bijzonder treffen, omdat juist bij deze groep er vaak sprake is van meervoudige kleine beperkingen en zij daardoor buiten iedere indicatie vallen van zowel AWBZ als WMO. In de ouderenzorg is bekend dat kwetsbare ouderen grote risico’s lopen, want kleine voorkombare gebeurte-nissen kunnen leiden tot een stapeling van problemen en daardoor hoge zorgkosten. Deze groep raakt uit beeld, zicht op groei-ende problemen is er niet meer. Wij vrezen dat door deze pakketmaatregel kwetsbare ouderen sneller in de problemen komen en dat er daardoor onnodig een beroep op zwaardere AWBZ-zorg ontstaat. Het verdient naar onze mening voorkeur om in een vroeg staduim een goede diagnose, behandeling en adequate zorg en onder-steuning, waaronder begeleiding in te zet-ten. Op dat moment is er sprake van een win-win situatie.

Effectuering van andere vormen van begeleiding ongewis Voor een deel moet per 2009 en verder de begeleiding geboden worden door bijvoor-beeld onderwijs, jeugdzorg en gemeenten. Onduidelijk is of dat ook voldoende gaat gebeuren. Temeer daar deze sectoren aan-geven dat zij financieel onvoldoende worden gecompenseerd. Er bestaan ons inziens onvoldoende garanties dat die andere orga-nisaties/sectoren inderdaad meer begelei-ding gaan bieden. Slechts voor een kleine groep wordt melding

gemaakt van overheveling van de begelei-dingsfunctie naar de WMO. Dit betekent dat de maatregelen voor het overgrote deel gaat om een bezuiniging. Eenzaamheidsbestrij-ding van ouderen bijvoorbeeld wordt een taak van de gemeenten, maar de vraag is of de gemeenten per 1 januari 2009 klaar zijn voor deze nieuwe taak.

Onhaalbaar tijdpad Voor deze maatregelen wordt 2009 aange-merkt als overgangsjaar. Dit betekent dat al begin 2009 de eerste gevolgen zichtbaar worden voor kwetsbare ouderen, want de nieuwe regels gelden niet alleen voor nieuwe gevallen maar ook voor ouderen die een indicatie hebben tot begin 2009. Bij een her-indicatie vervalt de overgangstermijn. Men-sen worden in korte tijd op zich zelf terug geworpen. Daarbij komt dat uit contacten met gemeenten zeer stellig naar voren komt dat men niet zo snel hun WMO-uitvoerings-praktijk kan aanpassen als ze daar al toe bereid zijn omdat er onvoldoende extra mid-delen beschikbaar komen.

Conclusie Wij pleiten voor afwijzing van deze bezuini-gingsmaatregel en voor verbeterde voorstel-len die zijn gebaseerd op uitkomsten van nader onderzoek. Het kabinet dient eerst beter aan te geven wat precies onnodige AWBZ-zorg is, welke begeleidingsaspecten in andere domeinen thuishoren en voor welke problemen de eigen verantwoordelijkheid van de bur-ger geldt en er geen beroep meer gedaan kan worden op collectieve middelen. Deze bezuiniging op de begeleidingsfunctie kan geheel of gedeeltelijk worden teruggenomen door in de begroting 2009 minder extra mid-delen toe te voegen aan de AWBZ.

10


Voor de lobbyisten van het project Meer Woningen voor Ouderen werd op 27, 29 en 30 oktober jongstleden terugkomdagen georganiseerd in Zwolle, ’s-Hertogenbosch en Utrecht. Projectleider Saskia van Veen verzorgde een presentatie over de stand van zaken van het project tot nu toe. In deze periode van MWvO II (2008 en 2009) is de inbedding van de lobby een belangrijke activiteit. Inmiddels hebben 4 gezamenlijke gebieden het project ‘geadopteerd’, te weten Samenwerkende Friese Ouderenbonden, SENtrum in Overijssel, Samenwerkende Bonden Ouderen in Noord-Holland en Rotterdam. De overige gebieden gaat Saskia van Veen nog bezoeken.

Een andere belangrijke activiteit is de onder-steuning van de lobbyisten. Daarvoor is een nieuwsbrief ontwikkeld. Deze verschijnt tien keer per jaar en geeft algemene infor-matie aangaande het project of over zaken die voor alle lobbyisten gelden. Daarnaast wordt er ook informatie op landelijk, pro-vinciaal en lokaal niveau geplaatst, evenals berichten over hoe het bij de lobbyisten zelf gaat. Het faciliteren van de helpdesk blijft een belangrijke taak van de projectleider (mail, telefoon). Dit jaar is ook al een digitaal visitekaartje en een digitale brochure voor de lobbyisten ontwikkeld. De laatste belang-rijke activiteit deze periode is de ontwikke-ling van het stappenplan geweest, Dit is een leidraad voor de lobbyisten hoe zij hun werk kunnen aanpakken. Tijdens de terugkom-dagen werd dieper ingegaan op de eerste resultaten van een onderzoek onder de lobbyisten. Ruim 500 lobbyisten ontvingen

de vragenlijst en er zijn ongeveer 150 retour ontvangen (tot 27 oktober jl.). Als gast-sprekers waren uitgenodigd het SKW over Woonkeur en het KCWZ van Actiz-AEDES over het pakket Zorg in Woningen.

WoonkeurWillem Englebert en Piet-Hein Michels van het SKW gingen nader in op de vooroorde-len over Woonkeur en hoe de lobbyist deze kan pareren. Zo is Woonkeur niet een kost-bare aangelegenheid. Veel van de eisen uit Woonkeur staan in het Bouwbesluit, zeker nu ook de buitenruimte en binnenbergruimte weer erin komen. Woonkeur veroorzaakt geen vertraging als het meteen vanaf de eerste planfase meegenomen wordt. Woon-keur laat voldoende vrijheid voor de archi-tect en geeft alleen maar maatvoering aan, maar niet vormgeving. Woonkeur bevindt zich al lang niet meer in een experimenteer-fase, want het is in 2000 gelanceerd en in 2006 is het eerste project onder Woonkeur opgeleverd, en waarin vanaf de eerste plan-ning Woonkeur is meegenomen. Gemeenten mogen wel subsidie geven voor eventu-ele ‘meerkosten’ van Woonkeur, vanuit de Wmo-gelden. Tevens werd ingegaan op de uitgangspunten van Woonkeur, hoe Woon-keur opgebouwd is, de kosten van certifi-cering en het Pluspakket Zorg. Dit pakket verschijnt in het 2e kwartaal van 2009 en is primair gericht op mensen met een functie-beperking die (intensieve) zorg nodig heb-ben, dus niet alleen voor ouderen.

Zorg in Woningen Monique Wijnties van het KennisCentrum Wonen-Zorg van Actiz-AEDES ging in op het pakket Zorg in Woningen. Het digitale programma dat inzicht geeft in de ruimte die

Meer Woningen voor Ouderen

Wonen Zorg

& Welzijn

11


nodig is voor (zorg)woningen. Het toont de benodigde ruimte die nodig is als mensen hulp nodig hebben. Door middel van zogenaamde matjes kan een bestaande en een nieuwe woning ingericht worden waar zorg aan de bewoner geboden wordt. Of dat nu een mantelzorger of een beroepverzorger is. Tijdens de presentatie werd een filmpje getoond, dat een goed beeld geeft van wat het pakket te bieden heeft. Het is te

vinden op www.zorginwoningen.nl. Het pakket wordt veel gebruikt door ontwerpers, architecten, corporaties en zorgorganisaties. Als lobbyisten nader met het pakket kennis willen maken is dat mogelijk door via de site een gratis proefabonnement van 2 weken te nemen.

Meer informatie over het project is te vin-den op: www.meerwoningenvoorouderen.nl.

Vermogenstoets AWBZ en Wmo

Tienduizenden ouderen in verzorgings- en verpleeghuizen gaan er vanaf juli 2009 gemiddeld 135 euro per maand op achteruit door de invoering van een controversiële vermogenstoets.

Afhankelijk van hun vermogen moeten ze meer gaan betalen voor de zorg. Volgens het Ministerie van Volksgezondheid komt de toets aan de orde in de wetswijziging van de AWBZ en de Wmo. In de begroting van Sociale Zaken staan de inkomensgevolgen

al uitgewerkt. De maatregel treft 50.000 ver-zekerden. Circa 33.000 van hen zijn alleen-staande 65-plussers, 8.000 zijn ouder dan 65 jaar en behoren tot een meerpersoons-huishouden, en 12.000 gedupeerden zijn alleenstaand en onder de 65 jaar. De Unie KBO is furieus over het invoeren van een vermogenstoets. Een aantal jaar geleden is de vermogenstoets vanwege onrechtvaardigheid afgeschaft. Het opnieuw invoeren is in strijd met de solidariteit tussen gezonde en zieke mensen en straft boven-dien spaarzaamheid.

Meldactie verhoging eigen bijdrage Wmo afgerond In de zomer heeft de Unie KBO een meldactie gehouden over verhoging van de eigen bijdrage voor de Wmo.

In de tijd dat de meldactie liep werd duide-lijk dat het merendeel van de gemeenten in Nederland in 2008 een stevige verhoging doorgevoerd hebben. De reacties bij de ser-vicetelefoon en per email – zo’n 15 reacties uit

12


17 gemeenten – bevestigen dit. Hoe onterecht we de grote verhoging van de eigen bijdrage ook vinden, acties van indivi-duele burgers en lokale belangenbehartigers, met ondersteuning van de ledenservice van de Unie KBO, hebben intussen uitgewezen dat

pogingen om deze verhoging terug te draaien een gepasseerd station zijn. Een enkele gemeente heeft na een stevige lobby een overgangsperiode ingelast. De gegevens uit deze meldactie zullen zo mogelijk in toekom-stige acties meegenomen worden.

Huur op Maat

De SEV introduceert met vier woningcorporaties in Nederland een nieuw systeem om huurkorting te berekenen: Huur op Maat. Dit nieuwe systeem startte op 1 oktober 2008 voor een periode van drie jaar.

Een belangrijke reden voor de SEV om hiermee te experimenteren, is de wens de keuzevrijheid van huurders te vergroten. Met Huur op Maat worden veel meer cor-poratiewoningen voor alle huurders bereik-baar. Dat draagt naar verwachting bij aan meer gemengde buurten. De verwachting is ook dat Huur op Maat de werking van de woningmarkt en daarmee de doorstroming bevordert. Woningcorporaties geven huurkorting op woningen om deze bereikbaar te maken voor bepaalde doelgroepen. De huurkor-ting die woningcorporaties geven, is op dit moment woninggebonden, waardoor deze ook terechtkomt bij mensen die het niet nodig hebben. Met Huur op Maat wordt de korting aan mensen gebonden, op basis van hun inkomen. Dat zorgt voor een doelmatige inzet van huurkortingen.

Huur op Maat is gebaseerd op drie funda-mentele pijlers: • Woningen hebben in beginsel een reële,

marktgerelateerde huurprijs. • Een landelijke norm voor acceptabele

huurlasten bepaalt de norm voor betaal-baarheid.

• Regionaal aangewezen referentiewonin-gen geven aan welke kwaliteit tegen de acceptabele huurlast betaalbaar wordt gemaakt met Huur op Maat.

De inkomensafhankelijke korting overbrugt het verschil tussen de reële huurprijs van de referentiewoning en de acceptabele huur-prijs bij dat inkomen.De huurtoeslag blijft gewoon van toepas-sing. De huurprijs wordt eerst gekort met Huur op Maat, vervolgens kan de huurder huurtoeslag aanvragen op basis van de gekorte huurprijs.

Aan Huur op Maat doen de volgende cor-poraties mee: de Alliantie Eemvallei, Portaal Eemland, Sité Woondiensten en Woon-concept. De SEV ondersteunt. Een aantal andere corporaties overweegt op 1 januari 2009 te starten met Huur op Maat. Meer informatie is te vinden op: www.sev.nl

Wonen Zorg

& Welzijn

13


De Unie KBO gaat de komende jaren namens de CSO en samen met de CG-raad het project De Kanteling uitvoeren.

Waar gaat het over? De Wmo is een brede participatiewet: iedereen moet kunnen meedoen. De wet is ontwikkeld in het besef dat mensen die in deze participatie belemmerd worden gecompenseerd worden, zodat ze volledig kunnen participeren. In eerste instantie hebben gemeenten de Wmo behandeld als een voorzieningenwet: net als eerder bij de WVG. De Wmo is op dit moment als een ladenkastje: bij bepaalde klachten wordt automatisch een bepaald laatje opengetrokken, ongeacht de vraag of dat nu de beste oplossing is voor die bepaalde persoon. De Unie KBO heeft samen met CSO en andere cliëntenorganisaties nog voor de invoering van de Wmo in januari 2007 op aangedrongen om de Wmo vorm te geven zoals die bedoeld is. Inmiddels zijn ook lan-delijke en lokale overheden overtuigd van de noodzaak hiertoe. Tussen VNG, CG-Raad en CSO is een integraal plan van aanpak overeengekomen om de bedoelingen van de Wmo werkelijkheid te laten worden: de Kan-teling. Dit plan voorziet in twee projecten gericht op gemeenten en hun burgers. De VNG start een project met als doel om een kanteling in denken en doen bij gemeenten te bewerkstelligen. Lokaal zul-len nieuwe praktijken ontwikkeld worden, waarin het compensatiebeginsel gestalte krijgt zoals het oorspronkelijk bedoeld was: het gesprek tussen gemeente en cliënten over belemmeringen in participatie begint

als ´een gesprek aan de keukentafel´, waar beide partijen gezamenlijk de vraag verhel-deren en naar oplossingen op maat zoeken. VNG werkt met koplopergemeenten die het compensatiebeginsel al langer proberen vorm te geven; met pilotgemeenten die de komende tijd hard aan de slag gaan en met volgers, gemeenten die wel geïnteresseerd zijn, maar nog niet meteen aan de slag wil-len. Koplopers zijn: Almelo, Enschede, Sluis, Oostzaan en Middelburg. Pilot-gemeenten zijn: Almere, Arnhem, Kerkrade, Nieuwegein, Hof van Twente, Doetinchem, Tilburg en IJsselmonde. De CG-raad en CSO gaan samen een pro-ject uitvoeren dat tot doel heeft om lokaal kader te ondersteunen. CG-raad is trekker. Het project heeft twee doelstellingen: 1. Ondersteunen van lokale belangenorgani-

saties opdat zij bij gemeenten succesvol lobbyen voor goede lokale regelgeving (Wmo-verordening) en voor uitvoering van de compensatieplicht Wmo conform de bedoelingen van de wetgever.

2. In samenwerking met de VNG: ontwikke-ling van een nieuwe modelverordening, die gebaseerd is op de WMO als parti-cipatiewet en die gebruikt maakt van de ICF classificatie van het functioneren van mensen.

In de tweede helft van januari 2009 wor-den bijeenkomsten georganiseerd voor lokaal kader uit de hierboven genoemde koploper- en pilotgemeenten. Voor vragen kunt u contact opnemen met Liesbeth Huijts, [email protected] of (073) 612 34 75.

Wmo - Gemeenten en burgers gaan kantelen

14


Gestippeld wonen en harmonicawonen; gemeenschappelijke woonvormen

Waarom zouden gemeenten en woningbouwcorporaties woongemeenschappen in huis halen? De totstandkoming is vaak een proces van jaren; de groepen hebben andere - en vooral meer - wensen dan gewone bewoners; je moet er meer tijd en geld in steken dan in standaardbebouwing en verhuur of verkoop. En vooral omdat het zo anders is: je denkt dat je het wiel opnieuw moet uitvinden. En daar heeft niet iedereen zin in of talent voor. Want wat levert het tenslotte op?

Gemeenschappelijk wonen, woongroep, centraal wonen, gestippeld wonen, eco-wonen, harmonicagroep of woongroep van ouderen: de variatie aan gemeenschappe-lijke woonvormen is groot. Duidelijk is dat in onze geïndividualiseerde maatschappij de behoefte aan gemeenschapsvorming groot is en nog altijd groeit. Veel mensen gaan dan ook op zoek naar een gemeenschap-pelijke woonvorm die aansluit bij hun manier van leven.

Brochures In het tweede deel van een serie brochures over gemeenschappelijk wonen belichten de SEV en de FGW gestippeld wonen en har-monicawonen. Deze flexibele varianten van gemeenschappelijk wonen zijn laagdrem-pelig, zowel voor de aanbieders als voor de bewoners. Het feit dat de groepen moeite-loos kunnen krimpen en groeien, ondervangt voor beide het risico van leegstand. Angst voor leegstand wordt naar initiatiefgroe-pen vaker als negatief beleidsargument

genoemd terwijl er in de praktijk feitelijk weinig leegstand is en eerder sprake van wachtlijsten. Leden van de groep gestippeld wonen zullen meer moeite moeten doen om met elkaar in contact te komen. In tegen-stelling tot aaneengesloten gemeenschap-pelijk wonen-projecten moet men elkaar bij gestippeld wonen bewust opzoeken. Doel van de brochurereeks is in woord en beeld aansprekende voorbeelden te geven die kunnen inspireren bij het huisvestingsbeleid.

Op verzoek van de SEV laat de Federatie Gemeenschappelijk Wonen corporaties en gemeenten die ervaring hebben met gestippeld wonen aan het woord, evenals bewoners van vier projecten. Het beschre-ven project in Eindhoven voldoet wellicht niet helemaal aan de criteria voor gemeen-schappelijk wonen of gestippeld wonen; veel is informeel ontstaan en nog niet alles is formeel met de groep en de beherende woningcorporatie doorgesproken. Het is wel een inspirerend voorbeeld hoe een gemeen-telijk monument omgevormd is tot een woonproject met uitstraling naar de omge-ving. Naast de in de brochure beschreven projecten zijn er in Nederland nog zo’n 15 projecten harmonica- en gestippelde woon-groepen. In de bijlage van de brochure staan aanbevelingen voor implementatie van deze woonvormen.

De brochure ‘Gestippeld wonen en harmo-nicawonen’ verschijnt in een reeks brochu-res over gemeenschappelijk wonen. De brochure is te bestellen (28 pag., € 7,-) of gratis te downloaden: www.sev.nl (publi-caties/archief).

Wonen Zorg

& Welzijn

15


Vrijheidsbeperking in zorginstellingen

Mevrouw Houben, voorzitter van de Unie KBO heeft eind september een brief gestuurd aan de Tweede Kamer ten behoeve van het debat over vrijheidsbeperkende middelen op 1 oktober. Dit debat ging over een brief van VWS waarin onder meer stond dat VWS fixatie in zorginstellingen wil terugdringen.

Het debat leverde geen opzienbarende resultaten. Mevrouw Houben dringt in haar brief aan op voortvarend beleid: “Vrijheidsbeweging is voorwaarde voor lichamelijke en mentale gezondheid is de ervaring van veel ouderen. Daarom volg ik de discussie over vrijheidsbeperkende maatregelen in zorginstellingen nauwge-zet. Voor uw debat in de Tweede Kamer op aanstaande woensdagavond 1 oktober wil ik het volgende onder uw aandacht brengen. De discussie over fixatie in zorginstellin-gen is onlangs weer aangewakkerd door het bericht dat dit jaar al zeven mensen de dood vonden gevolg van fixatie. Ze raakten verstrikt in de banden, waarmee ze vast-gebonden waren of stierven als gevolg van een val. Wie te weinig beweegt krijgt zwakke spieren en botten. Fixatie werkt averechts. De voordelen van het vastbinden wegen niet op tegen de nadelen. Niet alleen gebeuren er meer ongelukken, fixatie bevordert ook incontinentie en is slecht voor de gemoeds-rust van mensen. Ze worden er depressiever van. Het is dus beter geen vrijheidsbeper-kende maatregelen in te zetten. Een aantal zorginstellingen in Nederland, waar demen-terende ouderen en verstandelijk gehandi-

capten niet meer worden vastgebonden, bewijzen dat dat kan. Hun beleid heeft niet geleid tot meer valpartijen of letsel. Afschaffing van fixatie kan alleen als instel-lingen en zorgverleners een andere houding aannemen. Beleid om mensen vast te bin-den heeft niet te maken met organisatori-sche zaken als personeelstekorten, leren we uit onderzoek. Natuurlijk: als je als zorgver-lener ’s ochtends hoort dat er twee col-lega’s ziek zijn en je dus nog drukker bent als anders, helpt dat niet om mensen rustig en respectvol tegemoet te treden. Maar omgekeerd leidt meer personeel niet zonder meer tot minder fixatie. Een onderzoek in Noorwegen laat zien dat dit wel gebeurt als personeel geschoold wordt om beter om te gaan met problematisch gedrag van patiën-ten. Niet fixeren is een belangrijke indicatie voor menswaardige en goede zorg. Vastbinden wens je toch geen mens toe? We zouden in Nederland fixatievrije instellingen moeten bevorderen. Ik stel voor dat Bussemaker deze instellingen beloont. Zorgverleners die vindingrijk zijn en alternatieven voor fixa-tie bedenken, verdienen onze waardering. Instellingen die zorgverleners hierin stimule-ren ook. Laten we doen wat werkt: niet al onze aandacht richten op zorgsystemen, maar wezenlijke zaken aanpakken: zoals de afschaffing van vrijheidsbeperkende maatre-gelen. Ik reken op uw inzet hiervoor.”

16


Intentieverklaring Zorg voor vrijheid

Op 18 november tekenden een aantal landelijke partijen in Nederland een intentieverklaring om mensen met dementie of een verstandelijke beperking méér vrijheid te bieden.

De organisaties willen samen zorgen voor minder gesloten deuren, vastbinden, beper-kende huisregels en onrustmedicatie. De Zweedse band moet in 2011 verbannen zijn.Aanleiding is een onderzoek van de IGZ (Inspectie Gezondheidszorg) waaruit blijkt dat vrijheidsbeperking nog te vaak voorkomt. De IGZ concludeert dat het geen onwil dat dit nog steeds gebeurt. Vaak zijn maatregelen zo ingeburgerd dat men er niet meer over nadenkt. Of men weet niet dat het ook anders kan.

Als het aan de inspectie ligt, heeft elke zorginstelling volgend jaar een eigen plan om ervoor te zorgen dat hun eigen cliënten zo veel mogelijk vrijheid krijgen. In 2010 moeten er al de helft minder onrustbanden gebruikt zijn dan het jaar daarvoor. In 2011 zijn de onrustbanden verbannen en zijn de andere vormen van vrijheidsbeperking met 25% tot 40% gedaald. De partijen die het convenant ondertekenden gaan samen bedenken hoe zij de zorgprofessionals en zorginstellingen daarbij kunnen steunen. In ieder geval zullen goede voorbeelden breed onder de aandacht worden gebracht. De Unie KBO heeft een steunbetuiging gestuurd naar de IGZ en haar medewerking aangeboden.

Nationaal Programma Ouderenzorg 2008-2012

In de nieuwsbrief van mei jongstleden schreven we dat in april het Nationaal Programma Ouderenzorg van start is gegaan. Staatssecretaris Bussemaker heeft 80 miljoen beschikbaar gesteld om in dit programma de kwaliteit en samenhang van deze zorg in de komende vier jaar te verbeteren. De aansturing van het programma ligt bij ZonMW.

De centrale vragen van dit programma zijn:• Hoe komen we tijdig tot een juiste diag-

nose van complexe problematiek? • Hoe kom we tot een adequaat zorgaan-

bod? • Hoe stemmen we dat goed af vanuit het

perspectief van de cliënt? Oftewel: hoe realiseren we goede ketenzorg?

Voor de aansturing van het programma heeft ZonMw heeft een Commissie in het leven geroepen. Hannie van Leeuwen, voormalig Eerste Kamerlid, behartigt in deze commis-sie de belangen van ouderen. In het programma zullen een groot aantal

Wonen Zorg

& Welzijn

17


projecten op het brede terrein van com-plexe ouderenzorg ontwikkeld worden. Dat gebeurt binnen acht netwerken. De universitaire medische centra hebben de opdracht gekregen om deze netwerken op te starten. In deze netwerken gaan alle partijen samenwerken: van ouderen en mantelzorgers en hun organisaties tot spe-cialisten en onderzoekers. Ouderen zullen zowel bestuurlijk vertegenwoordigd zijn in de acht netwerken als betrokken worden bij de projecten. De CSO start op 1 december met een project dat tot doel heeft ervoor te zorgen ouderen zelf een goede inbreng in deze net-werken hebben. De ouderen die in de regi-onale netwerken gaan deelnemen voldoen aan het volgende profiel:• het zijn ouderen met complexe, medi-

sche, verpleegkundige en/ of sociaal maatschappelijke problematiek;

• het zijn ouderen die in een vergadering met medici, academici, onderzoekers inbreng vanuit het “ ouderenperspectief” over weten te brengen.

• Het zijn ouderen die een verbinding weten te maken tussen hun eigen erva-ringen en problemen en gewenst beleid voor de hele groep ouderen.

CSO ondersteunt de ouderen die al in de netwerken zitten en zoekt ouderen daar waar nog vacatures zijn. Ze werkt hen in, geeft informatie al dan niet op vraag van ouderen zelf en organiseert bijeenkomsten. Projectleider voor dit project is Lilian Weel.Wilt u meer weten van dit project? Voelt u zich aangesproken door het profiel en wilt u wel meewerken. Neemt u dan vooral contact met haar op via (030) 276 99 85 of [email protected].

Vervolgproject Delier

In 2007 en 2008 hebben de Unie KBO, PCOB en ANBO een project uitgevoerd, waarin we kwaliteitscriteria ontwikkeld hebben voor behandeling en preventie van een delier.

Delier is een toestand van geestelijke paniek en/of verwardheid die een somatische oorzaak heeft, bijvoorbeeld een operatie of verkeerd medicijngebruik. Vooral kwetsbare mensen, in het bijzonder kleine kinderen en ouderen, behoren tot de risicogroep. Een brochure met informatie over delier en de kwaliteitscriteria kunt u tegen verzendkosten opvragen bij de Unie KBO. Het boekje is te

bestellen door overmaking van € 1,50 op giro 76233, ten name van de Unie KBO in ’s-Hertogenbosch, o.v.v. de titel: ´brochure Delier´. Indien u per girotel of telebankieren betaalt, dan verzoeken wij u vriendelijk uw adresgegevens in het veld ‘Mededelingen’ te plaatsen.Inmiddels heeft de CSO subsidie gekregen om namens de ouderenorganisaties te zor-gen voor implementatie van de kwaliteitscri-teria. CSO gaat hiertoe in overleg met zorg-aanbieders, Inspectie en zorgverzekeraars.

18


Voorlichting over veilig wonen

Onlangs zijn 20 voorlichters opgeleid om bij afdelingen een presentatie te houden over een ‘Veilige omgeving thuis’. De presentatie duurt ongeveer 1,5 uur.

Als afdeling kunt u ervoor zorgen dat men-sen worden geïnformeerd over het voorko-men van valongelukken. De voorlichter weet precies hoe een aantrekkelijke bijeenkomst te organiseren. Er is veel aandacht voor praktische tips, zodat senioren zelfthuis een veilige omgeving kunnen creëren.

Het thema is uitermate belangrijk omdat één op de drie thuiswonende 50-plussers mini-maal eenmaal per jaar valt! Jaarlijks over-lijden er 1800 ouderen als gevolg van een valincident.

Wilt u meewerken aan het voorkomen van valongelukken en als afdeling een informatie-avond organiseren? Vraag vandaag nog een informatiepakket aan bij Ria Gijselhart van de Unie KBO, tel. 073 – 690 42 53 of mail naar [email protected]. Ria is bereikbaar op maandag, dinsdag en donderdag.

Verdubbeling eigen bijdragen in vier jaar

SEO economisch onderzoek en NIVEL hebben in opdracht van de CG-Raad en de NPCF onderzoek gedaan naar de opeenstapeling van eigen bijdragen in de zorg. Daaruit blijkt dat het totaal aan eigen bijdragen in vier jaar tijd is verdubbeld.

Opeenstapeling treedt vooral op bij chro-nisch zieken, mensen met een handicap en ouderen. Dit leidt tot ongewenste inkomen-seffecten voor mensen die gemiddeld al een lager inkomen hebben ten opzichte van personen zonder beperkingen. De Unie-adviescommissie Sociaal Economische Zaken van de Unie KBO zal zich binnenkort buigen over dit onderzoeksrapport. Het onderzoek richt zich op de eigen bijdra-gen in de AWBZ en Wmo, de eigen bijdra-

gen voor hulpmiddelen in de Zvw maar ook de no-claim/verplicht eigen risico. Dit is wat mensen zelf betalen aan wettelijk verzekerde en geïndiceerde zorg. Het totaal aan eigen bijdragen is gestegen van 1.748 miljoen in 2004 naar 3.685 miljoen in 2007. De stijging is met name veroorzaakt door de invoering van een no-claim in de Zfw, die later is ver-vangen door het verplicht eigen risico in de Zvw, en de wettelijke eigen bijdragen in de Wmo. Hoogste eigen bijdragen voor mensen die in een instelling wonen. Mensen die in een (verpleeg)instelling wonen, betalen de hoogste eigen bijdrage: zij betalen tussen de 34% en 61% van hun bruto inkomen. Van deze groep betalen de mensen onder de 65 het meest. Mensen met een bijstanduitkering houden alleen zaken kleedgeld over.

Wonen Zorg

& Welzijn

19


Cumulatie Cumulatie van eigen bijdragen vindt vooral plaats bij mensen die veel gebruik maken van hulpmiddelen uit de Zvw en die thuis-zorg uit de Wmo/AWBZ hebben. De ver-schillende gemeentelijke tarieven voor thuis-zorg zijn van grote invloed op de hoogte van de eigen bijdragen. Ook van mensen die aangewezen zijn op vervoersvoorzieningen en/of dure woningaanpassingen, kan in combinatie met hulpmiddelen uit de Zvw in totaal een hoge wettelijke eigen bijdrage worden gevraagd.

Wensen CG-Raad en NPCF willen dat het totaal aan eigen bijdragen wordt bekeken in samenhang met de inkomenssituatie van chronisch zieke mensen. Beide organisaties willen dat het totaal van de eigen bijdragen in de Zvw, de AWBZ en de Wmo aan een maximum wordt gebonden. Daaronder vallen ook de eigen bijdragen voor hulpmiddelen. De CG-Raad wil tevens voor mensen in een instelling een actueel onderzoek naar de inkomenspositie in relatie tot de hoogte van de eigen betalingen.

Bron: http://www.cg-raad.nl/volksgezond-heid/20081104.html. U kunt hier ook het onderzoeksrapport downloaden.

Bereikbaarheid huisartsen

Huisartsen zijn vaak slecht bereikbaar. Meer dan 15% van alle telefoontjes naar spoednummers komt niet verder dan een antwoordapparaat. Bij oproepen die geen spoed vereisen, duurt het in vier van de tien gevallen langer dan tien minuten voordat er wordt opgenomen. Dit blijkt uit een onderzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). De Unie KBO maakt zich grote zorgen over de slechte bereikbaarheid van huisartsen.

Bezuinigingen op huisartsenzorgHuisartsen hebben onlangs een kort geding aangespannen tegen het kabinet om de bezuiniging van 68 miljoen op de huisart-senzorg ongedaan te maken. Minister Klink moet volgens hem bezuinigen omdat de kosten aan huisartsenzorg fors zijn geste-gen. Dit komt onder andere omdat meer

mensen naar de huisarts zijn gegaan, deels om de, duurdere, ziekenhuiszorg te ontlas-ten.De Unie KBO is van mening dat de huisart-senzorg niet verschraald mag worden. Het logisch is dat het meer mensen een beroep doen op huisartsenzorg. Dit is de bedoeling van het beleid van het kabinet. Huisartsen moeten als poortwachter functioneren om duurdere ziekenhuiszorg te ontlasten. De Unie KBO hoopt dat minister Klink ande-re manieren kan vinden om te bezuinigen . Volgens de voorzitter van de Landelijke Huisartsenvereniging (LHV) wil de minis-ter een gat van 68 miljoen in zijn begroting voor 2009 dichten, door de huisartsenzorg te confronteren met een halvering van het tarief voor herhaalrecepten. Dat levert 83 miljoen op. Daarvan wil hij 15 miljoen ’terug-geven’ voor een verhoging van het ANW-uurtarief. Dat is natuurlijk niets anders dan

20


een sigaar uit eigen doos. De resterende 68 miljoen is dus een rauwe bezuiniging die per huisartsenpraktijk een omzetderving

van tussen de 12.000 en 20.000 euro gaat opleveren, afhankelijk van de praktijkgrootte en –samenstelling.

Er is veel commotie ontstaan over het landelijke elektronisch patiëntendossier (EPD). Bij het EPD kunnen zorgverleners overal in Nederland via een landelijk schakelpunt relevante patiëntgegevens opvragen. Voorwaarde is dat ze behan-delaar zijn van de patiënt, dat de zorg-verlener de gegevens beschikbaar heeft gesteld en dat ze toestemming voor inzage hebben gevraagd aan de patiënt. Als eerste worden medicatiegegevens en de samenvatting van huisartsgegevens landelijk uitgewisseld.

Het is de bedoeling dat het EPD gebruikt wordt door huisartsen, apothekers enspecialisten. Een groot voordeel van het EPD is dat medische gegevens zoalsmedicatiegebruik e.d. uitwisselbaar zijn en dat de patiënt bijv. de medicatiegegevens in geval van spoed niet eindeloos hoeft op te noemen. Voor de patiënt is het van belang dat wanneer hij in een spoedgeval naar de huisartsenpost moet de behandelend arts de achtergronden van een patiënt kent. Om die reden kan een samenvatting van het huisartsendossier uitgewisseld worden tus-sen de huisarts en de huisartsenpost. Iedere patiënt heeft het recht bepaalde zaken buiten die samenvatting te houden. Het EPD levert een belangrijke bijdrage aan de

patiëntveiligheid. Jaarlijks sterven ruim 1700 mensen onnodig en maar liefst 19.000 men-sen moeten in een ziekenhuis worden opge-nomen omdat er fouten zijn gemaakt bij het verstrekken van medicijnen. Het ontbreken van een gedegen uitwisseling van gegevens is hiervan de oorzaak.

De medische gegevens van patiënten wor-den niet opgeslagen in een centraal elektro-nisch databestand. Alle medische gegevens blijven bij de eigen huisarts of apotheek. Op landelijk niveau wordt slechts bijgehouden in welke computer en bij welke zorgverle-ners informatie aanwezig is. Medisch inhou-delijke gegevens worden dus niet opgesla-gen. Huisartsen, specialisten en apothekers krijgen slechts inzage in de medicatie die aan een patiënt verstrekt is en voor welke stoffen hij eventueel allergisch is. Meer komt een specialist of apotheker niet te weten. De patiënt kan ook aangeven dat hij bepaalde zorgverleners geen inzagerecht in zijn EPD geeft. Denk bijvoorbeeld aan de buurman die zorgverlener is of een arts met wie u ooit een conflict hebt gehad. En bij elk contact met een nieuwe zorgverlener dient die voor-af expliciet toestemming te vragen voor zo’n inzage. De angst dat allerlei privacygevoe-lige gegevens door veel specialisten te lezen zijn, is dus ongegrond. Ook het College Bescherming Persoonsgegevens is akkoord

Standpunt Unie KBO elektronisch patiëntendossier

Wonen Zorg

& Welzijn

21


gegaan met de huidige opzet. Mensen zijn van mening dat zij zelf ook inzage moet hebben in hun elektronisch patiëntendossier. Dat recht zal er ook komen. In de loop van 2009 krijgt iedere patiënt de mogelijkheid om zijn eigen EPD via internet te bekijken. Dan krijgt hij ook online inzicht welke zorg-verleners zijn EPD hebben ingezien. Op die manier kan hij zelf controleren of zorgver-leners zonder zijn toestemming in het EPD hebben gekeken. Volgens de huisartsen kent het EPD nog te veel kinderziekten en lopen patiënten na invoering ervan onnodig veel risico’s. Volgens de huisartsen is de

invoerdatum onhaalbaar en zet het ministe-rie de veiligheid van de patiënten onnodig op het spel. De minister is van mening dat overmacht, onverwachte problemen met het systeem of de veiligheid nog tot enig uitstel kan leiden, maar onwil niet.

De Unie KBO is van mening dat het van groot belang is dat het EPD er komt, maar alleen als de systemen volledig veilig en niet fraudegevoelig zijn. Bovendien pleit de CSO voor een zorgvuldig invoeringstraject, een snelle overhaaste invoering mag niet contra-productief werken.

SIR-55 symposium ´Ruimte voor medioren´Verslag: Sia van Waveren - van Voorst, lid Unieadviescommissie Wonen en Mobiliteit

Ter gelegenheid van het twintigjarig bestaan van SIR-55 werd een symposium georganiseerd in het provinciehuis van `s-Hertogenbosch. Een aantal sprekers belichtte tijdens het symposium het verleden en de toekomst van de huisvesting voor senioren.

SIR-55 is een professionele consumentenor-ganisatie met een vaste staf en ruim honderd vrijwilligers, die door het gehele land met gemeentebesturen, corporaties en ontwik-kelaars overleggen over het realiseren van woningen voor senioren. Binnen hun werkge-bied probeert SIR-55 de invloed, de betrok-kenheid en verantwoordelijkheid van senioren te vergroten op hun woning en woonomge-ving. Het programma van eisen is vertaald in verschillende woonconcepten, die meestal in

de vrije koopsector worden gerealiseerd.

Visie Een groot aantal toehoorders waaronder gemeentebesturen, VNG, leden van het Ministerie van VROM, woningcorporaties en projectontwikkelaars volgden met belangstelling de voordrachten van de diverse sprekers. Elke spreker gaf, vanuit zijn of haar onderzoeks-en werkgebied, een visie op de ontwikkelingen met betrekking tot het wonen voor senioren. Peter Verleg, voorzitter van SIR-55, pleitte voor een cultuuromslag in de bouwsector en voor het meer rekening houden met de woonwensen van senioren.

OntwikkelingenPaul Schnabel, directeur van het SCP, gaf een overzicht van de demografische ontwikkelin-gen en gaf aan dat de senior graag zo gewoon

22


mogelijk, zo zelfstandig mogelijk en zo vrij mogelijk wilde wonen. Uit onderzoek blijkt, dat maar 40% van de ouderen in een geschikte woning woont en dat er tot 2010 een tekort van 225.000 ouderenwoningen bestaat. Hij eindigde zijn presentatie met de uitspraak “ Leven met een min betekent wonen met een plus”. Door Pieter Hooimeijer, hoogle-raar universiteit van Utrecht, werd uitgebreid stilgestaan bij de vijf funcites van de woning, namelijk zorgcentrum, activiteitencentrum, de buurt als leefwereld, uitvalsbasis en investe-rings-en consumptiegoed, waarbij de uitvals-basis ten aanzien van de woning zal toenemen temeer omdat het verplaatsingsgedrag van de

ouderen groter wordt. Hij benadrukte dat de behoefte aan appartementen zal afnemen en dat het verhuisgedrag nauwelijks toeneemt.Nadat Maria van der Hoeve, minister van Eco-nomische Zaken, inging op de economische aspecten van de woning en de woonomgeving werd de middag afgesloten met een politiek debat over de huisvestingswet, het toewij-zingsbeleid en de woningmarkt waarbij duide-lijk werd dat, ondanks inzet en enthousiasme van vele mensen, de realisatie van woning-bouwprojecten te lang duurt en het tekort aan geschikte huisvesting voor ouderen nog te groot is.

Kijk voor meer informatie op: www.sir55.nl

Slaap en kalmeringsmiddelen uit het pakket

Met ingang van 1 januari worden slaap- en kalmeringsmiddelen niet meer vergoed. Eerder al heeft de vergoeding voor de sta-op-stoel het loodje gelegd. Het basispakket wordt er al met al niet aantrekkelijker op.

En bijverzekeren is niet altijd mogelijk, omdat lang niet alle verzekeraars deze zaken in de aanvullende verzekering opne-men. Een zorgelijke ontwikkeling met grote gevolgen. De Unie KBO heeft inmiddels bij minister Klink bezwaar aangetekend tegen deze gang van zaken. Ruim 700.000 Neder-landers, waaronder veel ouderen, krijgen dus vanaf 1 januari 2009 geen vergoeding meer voor hun slaap- en kalmeringsmid-delen, met uitzondering van epilepsiepa-tiënten, terminaal zieken en mensen met

meerdere psychiatrische aandoeningen. De minister wil met het niet vergoeden van deze medicatie het ongewenst chronisch gebruik terugdringen. Op zich geen slechte motieven, maar de Unie KBO heeft grote moeite met de snelle ingangsdatum van de maatregel en heeft daarom bij de minister om een overgangsregeling gevraagd. Van die medicatie die voor kortdurend gebruik wordt voorgeschreven, vindt de CSO dat die helemaal niet uit het basispakket van de zorgverzekering gehaald moet worden.

Voor wie blijven benzodiazepinen vergoed?De vergoeding blijft alleen gehandhaafd voor personen die benzodiazepinen gebrui-ken omdat er geen goed alternatief voor bestaat. Denk aan mensen met epilepsie, angststoornissen, meervoudige psychiatri-

Wonen Zorg

& Welzijn

23


sche problematiek of aan het verlagen van het bewustzijn van patiënten in de laatste levensfase.

Wat zijn de gevolgen voor patiënten?Iedereen die na 1 januari 2009 een benzo-diazepine gebruikt en niet tot de uitzon-deringscategorie hoort, zal zelf zo’n 12 tot 16 euro per maand moeten betalen aan de apotheek. Voor benzodiazepinen blijft nog steeds een recept nodig. De kosten voor zo’n recept worden wel vergoed door de basisverzekering. Op dit moment is het nog niet duidelijk of er verzekeraars zijn die ben-zodiazepinen vanuit een aanvullende verze-kering gaan vergoeden.

Hoe kunnen patiënten zich voorbereiden op de maatregel?Patiënten die langdurig benzodiazepinen

gebruiken zullen moeten afwegen of zij bereid zijn de medicijnen na 1 januari 2009 zelf te gaan betalen. Omdat langdu-rig gebruik van benzodiazepinen ontraden wordt, is het verstandig om te overwegen het gebruik te stoppen. Het advies is om dit te doen in overleg met de apotheek of (huis)arts. Zij kunnen adviseren over de manier waarop gestopt kan worden. Vaak moet dat namelijk via een afbouwschema gebeuren. Bij een afbouwschema wordt de patiënt meestal eerst overgezet naar een bepaalde soort benzodiazepine (zoals diazepam) waarvan de dosering stap voor stap verminderd wordt. Ook deze afbouw-medicatie wordt na 1 januari 2009 niet meer vergoed. Het is daarom aan te raden op tijd met afbouwen te beginnen.

Nultredenwoningen

De ministeries van VROM en VWS willen op het gebied van wonen, zorg en welzijn zodanige voorwaarden creëren, dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen en zichzelf zo goed mogelijk kunnen redden.

Eind 2009 moeten er 255.000 extra nul-tredenwoningen beschikbaar zijn waarin ouderen en mensen met een beperking zelfstandig kunnen wonen. Daarvan moe-ten er 99.000 woningen geschikt zijn voor mensen die zorg nodig hebben. Dat staat in het actieplan ‘Investeren voor de toekomst’ (wonen en zorg) dat voormalig minister Dek-ker (VROM) en staatssecretaris Ross-Van

Dorp (VWSt) op 5 juli 2004 aan de Tweede Kamer hebben gestuurd. Wat wordt er nu eigenlijk verstaan onder de term nultreden-woning?In het actieplan van VROM, Wonen, Wij-ken en integratie / Beter (t)huis in de buurt 2007- 2011 (bldz. 3): ´Een nultredenwoning is een woning die intern en extern toegan-kelijk is. Extern toegankelijk: de woonkamer van de woning of woonruimte is vanaf de straat te bereiken zonder traplopen. Intern toegankelijk: vanuit de woonkamer zijn de keuken, het toilet,de badkamer en tenminste 1 slaapkamer zonder traplopen te bereiken´. In de Monitor investeren voor de toekomst van ABF research november 2007 wordt op bladzijde 12 dezelfde definitie genoemd als

24


in bovengenoemd actieplan Wonen, Wijken en integratie van VROM. De definitie uit ‘Wonen op een rijtje, de resultaten van het Woononderzoek Nederland 2006’, februari 2007, door het Ministerie van VROM luidt als volgt (bldz. 85): ´Een woning die extern én intern toegankelijk is. Een woning is extern toegankelijk als de woonkamer vanaf de straat bereikbaar is zonder trappen te hoe-ven lopen. Een woning is intern toegankelijk als de primaire vertrekken ( keuken, toilet, bad of douchegelegenheid en tenminste een slaapkamer) zonder traplopen bereikbaar zijn vanuit de woonkamer. Het gaat dus om trappenlopen. Als de primaire vertrekken bereikbaar zijn met een voorziening zoals een traplift, is de woning dus ook intern toe-

gankelijk´. Uit hetzelfde rapport (bldz. 60): ´Een woning kan ook een nultredenwoning zijn als er een trap zit tussen de (primaire) vertrekken, indien deze trap voorzien is van een traplift. Sommige tweekappers en rijtjeshuizen ( hoek-of tussenwoningen) zijn inderdaad nultredenwoningen´.Omdat er veel rijtjeswoningen zijn in Neder-land tikt dat volgens de notitie toch aardig aan. De vraag is of de ‘nieuwe’ definitie ook overeenkomt met het beeld van een nultre-denwoning van ouderen. Ouderen die in een nultredenwoning wonen, ‘s nachts naar het toilet moeten en daarvoor gebruik moeten maken van de traplift kunnen wel eens op het verkeerde been gezet worden.

Dit betekent dat op dit moment honderdduizenden ouderen gebruik kunnen maken van een speciale, exclusieve zorgverzekering.

Bij de onderhandelingen over de nieuwe collectieve zorgverzekering heeft de Unie KBO vooral ingezet op compensatie van versoberingen binnen het verplichte basis-pakket en andere overheidsmaatregelen, zoals het verplicht eigen risico van 155 euro. Daarom biedt deze verzekering naast de gangbare kortingen tevens een aantal premievrije extra’s, waaronder negen extra behandelingen fysiotherapie, een gedeel-telijke vergoeding voor een sta-op-stoel én een vaste, eenmalige vergoeding voor de

Collectieve zorgverzekering gaat verderDe succesvolle samenwerking met Zilveren Kruis Achmea wordt voortgezet.

jaarcontributie van het lidmaatschap zelf. Voorwaarde is wel het afsluiten van één van de aanvullende Beter Af Polissen. Boven-dien betaalt de verzekerde geen eigen risico bij een aantal veelvoorkomende operaties, zoals artrose van heup, staar en liesbreuk. Om in aanmerking te komen voor vrijstelling van het verplicht eigen risico hoeft de verze-kerde slechts contact op te nemen met de afdeling zorgbemiddeling voor een vrijblij-vend zorgadvies. In de nabije toekomst gaat de Unie KBO samen met Zilveren Kruis Achmea de zorg-behoefte van het eigen collectief nog verder analyseren om zodoende tot effectievere zorginkoop, snelle toegang tot zorg en harde garantieafspraken te komen. “Zorgverzeke-

Wonen Zorg

& Welzijn

25


raars spelen tegenwoordig een cruciale rol bij het inkopen van kwalitatief goede zorg”, aldus Stella Salden, directeur van de Unie KBO. Wij willen daarom inspraak bij het pro-ces van zorginkoop en onze leden via deze collectieve verzekering óók een zorginhou-delijk aanbod doen. Op die manier kunnen we zorgverleners concreter en sneller laten inspelen op de specifieke wensen van onze leden”.

Zo wil de Unie KBO proberen om voor verzekerden een zogenaamde medication review te laten organiseren. Dat wil zeggen een jaarlijkse controle van huisarts en apo-theker samen op meervoudig medicijnge-bruik. Veel ouderen krijgen van verschillende artsen vaak meerdere medicijnen per dag voorgeschreven, waarbij het totaaloverzicht regelmatig ontbreekt. Met soms hele nare gevolgen. Een medication review kan dit voorkomen.

Doorzonscan filtert eengezinswoningen op geschiktheid voor ouderen

Nederland vergrijst. Een groot deel van de woningvoorraad in Nederland is nog niet geschikt voor ouderen en mensen met functiebeperkingen. Om deze mensen de mogelijkheid te bieden zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen, moet er dus iets gebeuren.

Met alleen nieuwbouw kan niet aan de groeiende vraag naar dergelijke woningen worden voldaan. Ook bestaande wonin-gen zullen moeten worden aangepakt. Met de Doorzonscan kunnen gemeenten en woningcorporaties snel en eenvoudig ach-terhalen welk deel van de woningvoorraad het eerste in aanmerking komt om geschik-ter te maken. De Doorzonscan is door Laagland’advies ontwikkeld in opdracht van de provincie Gelderland, het Ministerie van VROM, en het Aedes Actiz Kenniscentrum Wonen Zorg. In hun actieplan ´Beter thuis in de buurt, actieplan samenwerken aan wonen, welzijn en zorg 2007-2011´ kondigen de Ministeries

van VWS en VROM de Doorzonscan aan als een van de instrumenten die gemeenten en corporaties in kunnen zetten om te bevor-deren dat de bestaande voorraad koop- en huurwoningen beter geschikt gemaakt wor-den (opplussen).

Nieuwe focus De focus van het opplussen van bestaande woningen voor ouderen en mensen met een functiebeperking is tot nu toe vooral gericht geweest op de gestapelde bouw. Nederland kende immers een groot aantal meergezins-nultredenwoningen, die in potentie al zeer geschikt zijn. Alle primaire voorzieningen zijn gelijkvloers.De aandacht voor mogelijkheden van een-gezinswoningen was derhalve beperkt. Toch bestaat 70% van de woningvoorraad in Nederland uit eengezinswoningen. Het besef groeit, ook bij lokale beleidsmakers, dat dit deel van de voorraad niet zomaar afgeschreven kan worden. Niet alleen omdat het gros van de ouderen al in een eenge-zinswoning woont en daar graag wil blijven

26


wonen, maar ook omdat de nieuwbouwpro-ductie van nu, zo’n 72.000 woningen in heel Nederland op jaarbasis, de groeiende vraag van ouderen naar geschiktere woningen volstrekt niet kan bijbenen.Met door Doorzonscan kunnen lokale beleidsmakers gemakkelijk opsporen welke eengezinswoningen in potentie geschikt zijn voor ouderen en mensen met functiebeper-kingen en opgeplust kunnen worden. Denk bij het opplussen van eengezinswoningen aan bijvoorbeeld het aanbrengen van een tweede leuning bij de trap, het weghalen van drempels, het stroef maken van tegelvloe-ren, het aanbrengen van een tweede toilet op de slaapverdieping en het toevoegen van domoticavoorzieningen.Met de Doorzonscan als meetinstrument kan een gemeente aan de hand van gege-vens uit haar eigen WOZ-administratie achterhalen hoeveel en welke woningen een grote kans maken om potentieel geschikt te zijn. Een corporatie kan gebruik maken van gegevens uit haar Woningwaarderings-systeem. En met de resultaten kunnen gemeenten en woningcorporaties actie ondernemen.

Gemeenten kunnen:• een stimuleringsregeling Opplussen

opzetten• inwoners gericht voorlichten over de

mogelijkheden om hun woning op te plussen

• initiatief tonen bij het ontwikkelen van alternatieve huisvesting

• prestatieafspraken maken met samen-werkingspartners, die verantwoordelijk zijn voor het realiseren van Woonservice-zones of Servicewijken.

Corporaties kunnen:• oudere bewoners een oppluspakket aan-

bieden• oudere bewoners voorlichten over alter-

natieve huisvesting• de voorraadbeheer- en onderhoudsplan-

nen bijstellen zodat potentieel geschikte woningen worden opgeplust en gericht worden toegewezen

• met gemeenten concrete prestatieafspra-ken maken over het opplussen van delen van de woningvoorraad.

Meer informatie is te vinden op: www.kcwz.nl

Standpuntennota 2008

De nieuwe versie van de Standpuntennota van de Unie KBO is weer beschikbaar. Deze nota 2008 kan u van dienst zijn bij uw werkzaamheden in de KBO.

Diverse onderwerpen zoals sociale zeker-heid (sociaal economische zaken) maar ook gezondheid en ethiek (identiteit en zinge-

ving) worden steeds complexer van aard. De gesprekken, meningsvorming en dus stand-puntbepaling vragen intensieve voorberei-ding. Hierbij zal van de besturen dus steeds meer gevraagd worden. Een handreiking als deze nota is dan welkom.In 2008 liggen de accenten op nieuwe ont-wikkelingen in de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), de arbeidsparticipatie

Wonen Zorg

& Welzijn

27


van ouderen en de effecten van de zorgver-zekeringswet. Ook de onvolledige AOW van grote groepen ouderen en de problemen rond de huishoudelijke verzorging hebben ruimschoots de aandacht.

De Standpuntennota is op de gebruikelijke manier verspreid en is ook beschikbaar via het extranet op www.uniekbo.nl.

Blijvend ThuisHans van Nassau, Stichting Zet en Monique van Lipzig, Q-Consult

Stichting Zet heeft in de afgelopen zeven jaar veel ervaring opgedaan met het product Blijvend Thuis in Eigen Huis (BTEH). 55-plussers (zowel eigenaar/bewoners als huurders) worden gestimuleerd de woning op een aantal punten (sterk) te verbeteren met als doel daar langer te kunnen blijven wonen.

Ook als er onverhoopt lichamelijke beper-kingen ontstaan. In ongeveer dertig Bra-bantse gemeenten zijn hiermee projecten uitgevoerd en ook in de provincies Limburg en Friesland wordt ermee gewerkt.In al deze projecten hebben deelnemers en projectgroepen feedback gegeven over de toepassing en wensen ten aanzien van het product. Deze bonte verzameling van infor-matie is gebruikt bij de ontwikkeling van een nieuw product. Inmiddels is het vernieuwde product gereed onder de titel Blijvend Thuis.

Actieve benadering bewoners Kenmerkend voor zowel het vorige als het vernieuwde instrument Blijvend Thuis is de actieve benadering van de doelgroep. Dat is een enorme stimulans gebleken voor een grote respons. We wachten niet af of en wanneer mensen belangstelling hebben om

iets aan hun woonsituatie te doen, maar we gaan hen doelbewust en actief opzoeken. Gemeenten, Stichtingen Welzijn (Ouderen), woningcorporaties en andere instellingen kunnen het nieuwe product Blijvend Thuis inkopen en hiermee een project uitvoeren. Als in de gemeente een project Blijvend Thuis actief is, kan een bewoner deelnemen. Met een inlogcode kan hij/zij via internet een vragenlijst invullen. Daarmee wordt de huidige woonsituatie in kaart gebracht. De gegeven antwoorden leiden direct tot een woonverbeteradvies, dat kan worden geprint. Voor mensen die niet beschikken over een PC is de keuze aanwezig om gebruik te maken van bijvoorbeeld een computer bij een stichting welzijn ouderen. Maar ook de computer van vrienden of kennissen kan worden gebruikt. Als derde mogelijkheid is er ook een schriftelijke vragenlijst.

Input voor beleidsontwikkeling Alle gegevensinvoer gaat via een centrale server. Hierdoor zijn wij, de beheerders van Blijvend Thuis, in staat om van een lokaal project een eindrapportage samen te stellen. Dit rapport geeft inzicht in de thuissituatie van de deelnemers (uiteraard anoniem), maar belangrijker nog is het

28


feit dat inzage wordt gegeven in welke mening de geënquêteerden hebben over wijkvoorzieningen, veiligheidsaspecten in de woonomgeving, behoefte aan hulpverlening, verhuisredenen et cetera. Deze gegevens zijn van groot belang voor een gemeente en stelt hen in staat om beleid te formuleren.Zelf uitvoeren of ondersteuning inhuren Bij aankoop van het product Blijvend Thuis krijgt de instelling een unieke inlogcode, waarmee men toegang krijgt tot een uit-voerige handleiding voor het project en de vragenlijst. De inlogcode geeft de instelling toegang tot het beheer van de site.Tevens krijgt men de beschikking over een X-aantal persoonlijke inlogcodes voor deel-nemers aan het project: de 55-plussers. De inlogcode van de instelling geeft recht om eenmaal een project uit te voeren.Bij de uitvoering van een project Blijvend Thuis kan ondersteuning en begeleiding worden ingekocht bij Stichting Zet of Rein-oud Advies/Q-Consult. Zelfs de gehele uit-voering van een project kan in handen wor-den gegeven van onze adviseurs. Bij deze samenwerkingspartners staan deskundigen klaar om lokale projecten te ondersteunen.Jaarabonnement Tot slot een voor de bewoners bijzonder aantrekkelijke toepassing van Blijvend Thuis. Het lokaal loket in een gemeente neemt voor één jaar een abonnement. 55-plussers worden in staat gesteld op eigen

initiatief een vragenlijst in te vullen en direct een verbeteradvies te krijgen. Na afloop van het jaar ontvangt de abonnee een cijfermatig rapport van alle ingevulde vragenlijsten.

Schat aan bruikbare gegevens Met dit nieuwe product is een modern, interactief meetinstrument op de markt gekomen. Voor burgers levert het direct zinvolle aanwijzingen en informatie op als het over aanpassingen in hun woning gaat. Gemeente, welzijnsinstellingen en andere afnemers van Blijvend Thuis krijgen een schat aan informatie die ze kunnen benutten bij beleidsontwikkeling en –uitvoering. De belangstelling voor Blijvend Thuis buiten de provincie Noord-Brabant toont aan dat met dit product een succesvolle bijdrage kan worden geleverd aan de zelfstandigheid van 55-plussers. Maar ook wordt geanticipeerd op de stijgende vraag naar gekwalificeerde woningen, waaraan alleen met nieuwbouw onvoldoende kan worden voldaan.

Meer informatie over Blijvend Thuis is te vinden op: www.blijvendthuis.nl. Vanzelf-sprekend bevat deze site heel veel informa-tie, maar belangrijker is dat een instelling, die Blijvend Thuis gaan uitvoeren lokale informatie op de site kan plaatsen. Het is zelfs mogelijk dat de instelling een eigen site Blijvend Thuis koppelt aan de website.

Burenhulpcentrale

Veel mensen zijn best bereid om eens iets te doen voor hun buren, maar zij willen zich niet binden aan vaste afspraken en tijdstippen. De moderne vrijwilliger wordt

via de burenhulpcentrale gebeld via zijn of haar 06-nummer met een specifieke vraag en geeft dan aan of hij (meestal zij) beschikbaar is.

Wonen Zorg

& Welzijn

29


Zo ja, dan wordt er meteen doorverbonden met de vrager om een afspraak te maken. Zo nee, dan zoekt het systeem automatisch de volgende vrijwilliger, net zolang tot een match tussen vraag en aanbod tot stand is gebracht. Dat was de grondgedachte van Rob Bos van Psychosynthese Adviesgroep, de ontwikkelaar van de burenhulpcentrale. De bemiddeling tussen vraag en aanbod verloopt via daarop toegesneden software én de telefoon direct tussen degene die een verzoek heeft en de vrijwilliger, in principe zonder tussenkomst van derden. De SEV heeft het idee geadopteerd omdat zij het van belang vindt om uit te testen of deze ict-toepassing voor burenhulp werkt. Kunnen er voldoende aanbieders worden geworven, is er een goede match tussen vraag en aanbod? Zijn de gebruikers tevreden met het systeem? En, niet in de laatste plaats, versterkt de burenhulpcentrale de binding aan de buurt? Komt er vervolgens een nieuwe groep vrijwilligers op af en groeit het aantal contacten in de buurt?

Uitkomsten evaluatie De evaluatie van 6 pilots door Movisie heeft uitgewezen dat de kinderziektes na een looptijd van 7 à 8 maanden nog niet zijn overwonnen. De vraag blijft achter bij de verwachting en het aantal matches laat nog te wensen over. Veel vragen komen uiteindelijk bij de helpdesk terecht, veel bellers haken af voordat een match is gemaakt. Hoewel er een aantal stevige verbeterpunten zijn te noemen, neemt dit niet weg dat de burenhulpcentrale een goede bouwsteen kan worden voor het bij elkaar brengen van de vraag aan informele dienstverlening en het (latente) aanbod. Een heel belangrijk instrument voor het vormgeven van de Wmo.

Technische verbeteringen De eerste conclusie is dat de digitale burenhulpcentrale op technisch vlak (software) verbeterd moet worden. Vragers moeten nu te lang wachten terwijl zij niets te horen krijgen en leggen dan de hoorn weer op de haak. Dit verklaart voor een deel de achterblijvende vraag. Ook is het wennen voor de vragers, zomaar een nummer te bellen en een vreemde om hulp te vragen. De burenhulpcentrale is blijkbaar nog niet voldoende ingeburgerd. Wat hier kan helpen is promotie van de burenhulpcentrale door bijvoorbeeld de thuiszorg, de huismeester, de zorgverlener, de huisarts, de kinderopvang, of de school. Werving Ook een uitgebreide werving in de buurt, via bestaande (vrijwilligers)organisaties en netwerken kan bijdragen aan meer naamsbekendheid en een mogelijk beter aanbod. Bestaande pilots laten zien dat een uitgebreide werving zich terugbetaalt in de deelname aan de burenhulpcentrale. Punt van aandacht is wel dat de werving zich niet alleen op de aanbieders, maar ook op de vragers van burenhulp moet richten. Menselijke factor Tevens blijft de menselijke factor in de match tussen vraag en aanbod van groot belang. Veel vragen worden niet direct gematcht en komen dan terecht bij de helpdesk. De positionering van de helpdesk én de capaciteit die erin gestoken wordt bepalen sterk het succes van de burenhulpcentrale. Dit verschilt per pilot, van een extra taak voor de receptie van een zorginstelling of het gemeentelijk loket zorg en inkomen, tot een tijdelijk onderkomen bij de corporatie of een adoptie door het welzijnswerk. Degenen die de helpdesk bemensen gaan dan ook verschillend om met de vragen die binnenkomen.

30


Sommigen volstaan met het nog eens uitleggen van het systeem, anderen beoordelen of een bestaande vrijwilligersorganisatie, of professionele aanbieder van maatschappelijke dienstverlening of hulpverlening voor deze vraag een aanbod heeft en verwijzen dan door. Eén van de pilots neemt zelf actief de bemiddeling op zich, met het resultaat dat er veel meer matches worden gemaakt. Buurtgebonden of stedelijk? Tot slot de effecten voor de buurt: de burenhulpcentrale als buurtbinder. Met name in de Zuid-Hollandse pilots is dit, met steun van de provincie Zuid-Holland, nader onderzocht. Het is echter nog te vroeg om daarover uitspraken te kunnen doen. Eerst moet het gebruik omhoog. Wel zien we in buurten waar stevig campagne is gevoerd voor de burenhulpcentrale een opleving

van participatie. Op bijeenkomsten over hele andere onderwerpen kwamen in die wervingsperiode meer mensen af. Ook blijkt dat mensen in de betrokken buurten meer vrijwilligerswerk zijn gaan doen, zij het niet altijd via de burenhulpcentrale. Gezien de bovenstaande conclusie over de verbetering van de software en de bemensing van de helpdesk is het, uit kostenoverwegingen, raadzaam om het systeem van de burenhulpcentrale stedelijk toegankelijk te maken en een link te leggen met de Wmo-loketten voor informele zorg. Dit hoeft niet te betekenen dat de buurtbetekenis van de burenhulpcentrale vermindert. Met een stedelijk werkend systeem kan, mits op buurtniveau aandacht wordt besteed aan het werven van vrijwilligers én vragers, gematcht worden in de buurt.

Zorg in Woningen

Het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg introduceert een online programma dat met name woningcorporaties, zorgorganisaties, architecten, projectontwikkelaars en gemeenten inzicht geeft in de ruimte die nodig is bij de ontwikkeling van zorg in woningen.

Met het programma kunnen plattegron-den getekend worden van ruimtes in een woning. Het programma verhoogt de kwali-teit en verlengt de levensduur van nieuwe en bestaande woningen.Zorg in Woningen is een praktisch, online programma dat met concrete tekeningen-

aangeeft welke ruimte nodig is voor per-soonlijke verzorging, ook als daarbij hulp of hulpmiddelen nodig zijn. Het programma geeft direct inzicht in mogelijkheden en onmogelijkheden van bestaande bouw en nieuwbouw waarbij actuele ruimtelijke eisen zijn gecombineerd met de arbo-richtlijnen voor de zorg.Gemeenschappelijk en eenduidig inzicht Zorg in Woningen is een antwoord op de vraag uit de praktijk naar meer gemeen-schappelijk inzicht en kennis over de verta-ling van zorg naar ruimte. Het programma levert een optimaal, zorgvriendelijk ontwerp dat in het verdere ontwerp- en afstemmings-proces ingezet kan worden. De communi-

Wonen Zorg

& Welzijn

31


catie tussen samenwerkende partijen wordt hiermee aanzienlijk verbeterd. Daarnaast biedt Zorg in Woningen zicht op de lokale match tussen de huidige woningvoorraad en de toekomstige vraag naar zorgwoningen. En kunnen samenwerkende organisaties nagaan hoe de bestaande woningvoorraad zorgvriendelijk gemaakt kan worden.Zorg in Woningen is geschikt voor alle par-tijen die betrokken zijn bij het bieden van zorg in bestaande woningen en bij de bouw van nieuwe zorgwoningen. Zorgorganisaties en woningcorporaties werkten actief mee aan de ontwikkeling van het programma.

Daardoor is Zorg in Woningen een op de praktijk toegesneden en gebruiksvriende-lijk programma. De ontwikkeling van Zorg in Woningen werd mede mogelijk gemaakt door de ministeries van VWS en VROM/WWI. Geïnteresseerden kunnen een kijkje nemen en zich abonneren (gezien de prijs is het wellicht beter een van de bovenstaande professionele organisaties zich te laten abonneren en zelf een kijkje te nemen) via www.zorginwoningen.nl Op de site is tevens een introductiefilm te bekijken.

afkortingen

AWBZ Algemene Wet Bijzondere ZiektekostenCAK Centraal administratiekantoorCIZ Centrum Indicatiestelling ZorgCSO Centrale Samenwerkende OuderenorganisatiesEPD Elektronisch patiëntendossierFGW Federatie Gemeenschappelijk WonenIGZ Inspectie GezondheidszorgKCWZ kenniscentrum Wonen ZorgLHV Landelijke Huisartsen VerenigingMWvO Meer woningen voor ouderenNivel Nederlands Instituut voor onderzoek van de GezondheidszorgNPCF Nederlandse Patiënten Consumenten FederatieSCP Sociaal Cultureel PlanbureauSEV Stuurgroep Experimenten VolkshuisvestingSIR-55 Stichting Initiatieven Realisatie 55+ woningbouwSKW Samen Kwaliteit Waarborgen – keurmerk wonen, zorgVNG Vereniging Nederlandse GemeentenVROM Volksgezondheid, Ruimtelijke Ordening en Milieu VWS Volksgezondheid, Welzijn en SportWmo Wet Maatschappelijke OndersteuningWtcg Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicaptenZvW ZorgverzekeringswetZfw Ziekenfondswet

32


Wonen Zorg

& Welzijn

Wij vinden het prettig als u uw mening over de Nieuwsbrief Wonen, Zorg en Wel-zijn aan ons kenbaar maakt. U kunt dit doen via dit formulier. Uw suggesties zijn van harte welkom.

Dit formulier is ingevuld door (de persoonlijke gegevens hoeft u niet perse in te vullen):

Naam: …………………………………....................................………………………………………………………

Adres: …………………………………....................................………………………………………………………

Tel.nr: …………………………………....................................………………………………………………………

Email: …………………………………....................................………………………………………………………

Ik ben kaderlid van:

o een provinciale KBO, namelijk KBO ……………....…………..........…………………………

o een KBO-afdeling, namelijk KBO ………………………………............……………………….

o anders, namelijk ………………………………….......………………….............……………………..

Wilt u bij de eerste vier vragen het antwoord van uw keuze aankruisen en zo nodig toelichten?

1. Ik ben tevreden over de inhoud van de nieuwsbrief.

o mee eens

o niet mee eens

o geen mening

Toelichting: …………………………………………………………………………………………..……..

……………………………………………………………………………………………………….…………...

2. Ik ben tevreden over de leesbaarheid van de nieuwsbrief.

o mee eens

o niet mee eens

o geen mening

Toelichting: ………………………………………………………………………………………………....

…………………………………………………………………..........................………………………………

3. Ik ben tevreden over het frequentie van de nieuwsbrief.

o mee eens

o niet mee eens

o geen mening

Toelichting: …………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….…………………

Z.O.Z. Z.O.Z. Z.O.Z.

Evaluatieformulier Nieuwsbrief

4. Ik denk de informatie uit de nieuwsbrief in de praktijk veel te gebruiken.

o mee eens

o niet mee eens

o geen mening

Toelichting: …………..…………………………………….................................................…………………………….

…………………………………………………………………..........................................................………………………..

…………………..........................................................………………………………………………………………………..

5. Zijn er onderwerpen die u mist in de nieuwsbrief?

o ja, namelijk ……….....................................…………………………………………………………………….

……………..........................................................…………………………………………………………………

……………………..........................................................………………………………………………………….

o nee

o geen mening

6. Ik heb de volgende suggesties voor aanvullingen bij volgende nieuwsbrieven:

…………………………………………………………................................................…………………………………….....

…………………………………………………………................................................…………………………………….....

…………………………………………………………................................................…………………………………….....

…………………………………………………………................................................…………………………………….....

…………………………………………………………................................................…………………………………….....

7. Overige tips voor de nieuwsbrief:

…………………………………………………………................................................…………………………………….....

…………………………………………………………................................................…………………………………….....

…………………………………………………………................................................…………………………………….....

…………………………………………………………................................................…………………………………….....

…………………………………………………………................................................…………………………………….....

Hartelijk dank voor het invullen van dit vragenformulier!

Wilt u dit formulier ingevuld retourneren aan (een postzegel is niet nodig):

Unie KBO

Antwoordnummer 10504

5200 WB ‘s-Hertogenbosch

Of e-mailen naar [email protected].

Wonen Zorg & Welzijn

Documents

Transcript of Wonen Zorg & Welzijn