Beleidsnota

Vastgesteld door de gemeenteraad

op 19 december 2016

Gemeente Best

Wonen en Zorg

1

INHOUD Voorwoord .................................................................................................................................................................................................. 2

Leeswijzer................................................................................................................................................................................................... 3

Deel 1. Inleiding ......................................................................................................................................................................................... 4

1. Aanleiding ........................................................................................................................................................................................ 4

2. Afbakening....................................................................................................................................................................................... 5

3. Participatie ...................................................................................................................................................................................... 9

Deel 2. Beleid Wonen & Zorg................................................................................................................................................................... 11

4. Geschikte woningen en woonomgevingen .................................................................................................................................. 11

4.1. Geschikte woningen .................................................................................................................................................................... 11

4.2. Toegankelijke woonomgevingen .................................................................................................................................................. 14

4.3. Nieuwe woonzorginitiatieven ....................................................................................................................................................... 15

5. Speciale woonvormen ................................................................................................................................................................... 17

5.1. Tijdelijke 24-uurs zorg voor inwoners met een licht verstandelijke beperking.................................................................................. 17

5.2. Beschermd wonen voor inwoners met een psychische aandoening ................................................................................................ 18

5.3. Geschikte woonruimte voor kwetsbare jongvolwassenen ............................................................................................................... 20

Deel 3. Uitvoering..................................................................................................................................................................................... 22

6. Uitvoering act ies ........................................................................................................................................................................... 22

7. Financieel kader ............................................................................................................................................................................ 24

8. Monitoren ...................................................................................................................................................................................... 25

Bijlagen ..................................................................................................................................................................................................... 27

2

Voorwoord

Voor u ligt de Beleidsnota Wonen en Zorg. Het is een nota die een breed terrein verkent en omvat. De nota benoemt

nadrukkelijk raakvlakken met andere beleidsterreinen zoals Maatschappelijke Ondersteuning & Zorg en de Woonvisie.

Met het voltooien van deze beleidsnota is een belangrijke stap gezet, maar zeker niet de laatste, om er voor te zorgen dat

inwoners van Best langer zelfstandig in hun vertrouwde woonomgeving kunnen blijven wonen.

Bijzondere waardering is er voor allen die een bijdrage hebben geleverd in het participatietraject. Bij de uitvoering van de

acties, zoals genoemd in deel 3, willen we graag die samenwerking voortzetten.

Ik wens u veel leesplezier,

Marc van Schuppen

(wethouder)

3

Leeswijzer Voor u ligt de beleidsnota Wonen & Zorg. Deze nota bestaat uit 3 delen, namelijk:

Deel 1: Inleiding

Deel 2: Beleid Wonen & Zorg

Deel 3: Uitvoering

In deel 1 wordt de aanleiding en de afbakening van het beleid Wonen & Zorg beschreven. De door de raad vastgestelde bestuursopdracht vormt

hiervoor de basis. Bij vaststelling van de bestuursopdracht heeft de raad nadrukkelijk verzocht om uitgebreide participatie van inwoners en

organisaties. Er wordt daarom ook stil gestaan bij hoe het participatietraject er heeft uitgezien.

Deel 2 bevat het daadwerkelijke beleid op het gebied van Wonen & Zorg. Per speerpunt van het beleid wordt omschreven wat het inhoudt, wat

we willen bereiken en wat we hiervoor gaan doen.

In deel 3 wordt beschreven hoe we uitvoering gaan geven aan het beleid, hoe we het gaan financieren en hoe het beleid wordt geëvalueerd.

4

Deel 1. Inleiding

1. Aanleiding

Door de vergrijzing, de wens van mensen om langer zelfstandig thuis te wonen en het scheiden van wonen en zorg (mensen met ee n lichtere

zorgvraag worden niet meer toegelaten tot een zorginstelling) worden er hoge eisen gesteld aan de woningvoorraad en de woon- en

leefomgeving. De gemeente is (wettelijk) niet verplicht om specifiek op het gebied van wonen en zorg beleid te ontwikkelen. Er zijn ook diverse

andere partijen die hierin een verantwoordelijkheid hebben zoals woningcorporaties, ontwikkelaars, zorgaanbieders en ook inwoners zelf. De

gemeente kan hierin echter wel een regierol vervullen door afspraken te maken met deze partijen en te verduidelijken welke ro l elke partij hierbij

heeft. Indien er geen beleid ontwikkeld wordt kan de gemeente in de toekomst bovendien geconfronteerd worden met hoge re zorgkosten, dure

woningaanpassingen en inwoners die geen geschikte woning en/of ondersteuning hebben.

Daarnaast is er vanuit het kabinet een aanjaagteam ‘Langer Zelfstandig Wonen’ aangesteld, dat gemeenten ook oproept om met het thema aan

de slag te gaan.

De gemeenteraad in Best heeft al eerder aangegeven het thema belangrijk te vinden. In 2013 heeft de raad door middel van een motie het

college opgedragen om een discussie te voeren over de voorwaarden waaronder levensloopbestendig bouwen mogelijk moet zijn. Het college

heeft hieraan uitvoering gegeven door een discussienota ‘Verzorgd wonen’ te schrijven. Aan de hand van deze nota heeft de gemeenteraad in

2014 een discussie over het thema gevoerd. De raad heeft toen aangegeven breder beleid te willen ontwikkelen op het gebied van Wonen en

Zorg. Het doel van dit beleid is dat alle inwoners met een (toekomstige) beperking, zowel nu als in 2040, zo lang als mogelijk zelfstandig en

geschikt kunnen wonen in Best.

De gemeenteraad vindt het beleid dusdanig belangrijk, dat ze het behandelen als een 2-sterrendossier. Op 29 juni 2015 heeft de raad de

bestuursopdracht voor het opstellen van dit beleid vastgesteld. Daarmee heeft de raad het kader gesteld voor het proces, de i nhoud en de

reikwijdte van het beleid. In de bestuursopdracht is met de raad afgesproken, dat er eerst een uitgangspuntennotitie werd voorgelegd als

voorloper op deze beleidsnota. Op basis van deze uitgangspuntennotitie heeft de raad bepaald, wat de (voorlopige) speerpunten zijn van het

beleid Wonen & Zorg. Deze voorlopige speerpunten vormen de basis voor de inhoud van deze nota en zijn hierin uitgewerkt in actiepunten voor

de komende jaren. In de uitgangspuntennotitie is er ook een beeld geschetst van hoe de opgave voor Best er op het gebied van Wonen & Zorg

uit ziet. De uitgangspuntennotitie biedt daardoor belangrijke achtergrondinformatie bij de onderwerpen in deze beleidsnota. Daarom is deze als

bijlage 1 toegevoegd.

5

2. Afbakening

Het doel van het beleid Wonen & Zorg, is dat alle inwoners met een (toekomstige) beperking, zowel nu als in 2040, zo lang als mogelijk

zelfstandig en geschikt kunnen wonen in Best. Deze doelstelling omvat drie elementen die belangrijk zijn voor de afbakening van dit beleid:

1. Alle inwoners met een (toekomstige) beperking

De doelgroep is inwoners met een beperking. Dit betekent dat dit beleid niet gaat over andere doelgroepen waarbij er sprake is van een

huisvestingsvraag, zoals statushouders en arbeidsmigranten.

De verwachting is dat binnen de doelgroep met een beperking, de grootste vraag naar geschikte woningen de komende jaren komt van de groep

ouderen. Dit komt door de samenloop van de vergrijzing, het scheiden van wonen en zorg (ouderen met een lichtere zorgvraag kunnen niet

meer verhuizen naar een zorginstelling) en de wens van veel ouderen om zelfstandig te blijven wonen. Het scheiden van wonen en zorg is echter

ook van toepassing op andere doelgroepen, zoals inwoners met een verstandelijke beperking en inwoners met psychiatrische problematiek. Zij

komen met een lichtere zorgvraag ook niet meer in aanmerking voor verblijf in een zorginstelling. Dit beleid gaat dus ook over hen.

2. Nu en in 2040

Het scheiden van wonen en zorg is vanaf 2013 in gang gezet voor nieuwe cliënten. Deze cliënten krijgen dan in plaats van een indicatie voor

een licht zorgzwaartepakket, zorg en ondersteuning thuis via de Zorgverzekeringswet (Zvw) en/of de Wet maatschappelijke onder steuning

(Wmo). Doordat deze maatregel alleen van toepassing is op nieuwe cliënten, heeft dit een geleidelijk effect op de vraag naar geschikte

woningen. Ook de vergrijzing is een geleidelijk proces. Het hoogtepunt van de vergrijzing is in 2040. Hoewel de ontwikkelingen op het gebied

van wonen en op dat van zorg snel gaan en daardoor lastig zijn te voorspellen, wordt er in dit beleid zowel gekeken naar maatregelen die op

de korte termijn als op de lange termijn effect hebben.

3. Zelfstandig en geschikt wonen

Met zelfstandig wonen wordt niet bedoeld dat inwoners met een beperking geen ondersteuning nodig hebben, maar wel dat wonen in een

zorginstelling zo lang als mogelijk wordt voorkomen. Met alleen een geschikte woning hoeft er nog geen sprake te zijn van geschikt wonen. Het gaat

verder dan alleen het vastgoed. Belangrijk is ook dat de woning en woonomgeving goed bereikbaar zijn, dat er gebruik gemaakt kan worden van

voorzieningen en dat er een goed netwerk van (informele en formele) ondersteuning beschikbaar is. De wensen, behoeften en kenmerken van

ouderen en andere doelgroepen ten aanzien van wonen veranderen ook. De generatie ouderen die er nu aankomt, ‘de babyboomers’, vertoont

bijvoorbeeld veel verschillen met voorgaande generaties. Relatief veel van deze mensen beschikken over voldoende financiële middelen, zoeken en

kiezen bewust hun eigen weg en hun wensen zijn divers. Ook zijn zij gewend om te gaan met ICT-toepassingen zoals domotica. Dit gaat gepaard

met de ontwikkeling dat er een steeds groter beroep wordt gedaan op de eigen mogelijkheden van mensen en hun sociale omgeving. Dat er steeds

meer mensen met een ondersteuningsvraag langer zelfstandig blijven wonen, vraagt dus ook iets van de woonomgeving.

6

Relatie met het beleid ‘Maatschappelijke Ondersteuning en Zorg’

Het beleid Wonen en Zorg heeft veel raakvlakken met het beleid ‘Maatschappelijke Ondersteuning en Zorg’, waarin beleid wordt ontwikkeld in het

kader van de Wet publieke gezondheid en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015). Het centrale doel van de Wmo 2015 i s dat

inwoners zo lang mogelijk in hun eigen leefomgeving kunnen blijven. Een voorwaarde om dit te bereiken is dat er voldoende geschikte woningen

en woonvormen zijn. Gezien de raakvlakken tussen deze twee onderwerpen liepen de beleidstrajecten parallel aan elkaar en zijn ze continue op

elkaar afgestemd. Daarbij richt dit beleid zich vooral op de ruimtelijke, fysieke beschikbaarheid van geschikte woningen, aanpassingen in de

woningen, de woonomgeving en op initiatieven specifiek op het gebied van wonen en zorg. Het beleid ‘Maatschappelijke Ondersteuning en Zorg’

richt zich meer op de maatschappelijke ondersteuning die aan inwoners met een beperking, mantelzorgers en vrijwilligers in die woningen en

woonomgevingen geboden wordt. Beide beleidsplannen dragen er daarmee aan bij dat inwoners met een beperking zo lang mogelijk zelfstandig

kunnen wonen.

Opgave aanjaagteam ‘Langer Zelfstandig Wonen’

Zoals aangegeven in de aanleiding roept het aanjaagteam ‘Langer Zelfstandig Wonen’ gemeenten op om met thema aan de slag te gaan. Dit doen

ze aan de hand van drie vraagstukken:

1. Functieverandering en transformatie van ‘oude’ verzorgingshuizen;

2. Informatievoorziening langer zelfstandig wonende burger met ondersteuningsvragen in / om de woning;

3. Voldoende geschikte woningen en nieuwe woonvormen.

Dit beleid richt zich vooral op vraagstuk 2 en 3. Vraagstuk 1, de functieverandering en transformatie van ‘oude’ verzorgingshuizen, is in Best

namelijk geen issue. In Best is er één verzorgingshuis/verpleeghuis, de Kanidas/huize Nazareth van zorgorganisatie Archipel, dat momenteel

gerenoveerd wordt. Met de renovatie heeft Archipel, op basis van de huidige verwachtingen, al voldoende toekomstgerichte maatregelen

genomen in het kader van het scheiden van wonen en zorg.

Wettelijk kader

Er is geen wet die voorschrijft dat de gemeente specifiek op het gebied van wonen en zorg beleid moet ontwikkelen, maar er zijn wel wetten die

richting geven aan de plichten, de rol en mogelijkheden van de gemeente. Dit zijn de woningwet, de huisvestingswet en de Wmo 2015. Daarnaast

is er een relatie met de Wet langdurige zorg.

Woningwet 2015

Deze wet regelt vooral het werkdomein van de woningcorporaties. Belangrijk in relatie tot dit beleid is dat met invoering van de wet de positie van

de gemeente, waar het gaat om de bijdrage die corporaties moeten leveren aan de gemeentelijke volkshuisvestingsopgave, versterkt wordt. De

leefbaarheidsactiviteiten van een corporatie worden in overleg met de gemeente vastgesteld. Hierdoor is lokaal maatwerk beter mogelijk.

7

Huisvestingswet 2014

Op 1 januari 2015 is de Huisvestingswet 2014 in werking getreden. Deze wet geeft de mogelijkheid aan gemeenten om via een

Huisvestingsverordening in te grijpen in de omvang van de sociale huurwoningenvoorraad en de verdeling van die voorraad. Het ingrijpen in de

woonruimteverdeling, is alleen toegestaan als er aantoonbare schaarste bestaat in het regionale woningmarktgebied. Uitzondering op deze regel

is, dat ook als er geen schaarste is, het mogelijk is in te grijpen in de woonruimteverdeling met als doel om kwetsbare doelgroepen voldoende

slagingskans op de woningmarkt te bieden. Hoe ver het ingrijpen in de woonruimteverdeling gaat, kan een gemeente in een

Huisvestingsverordening bepalen. In Best heeft de raad deze verordening op 25 januari 2016 vastgesteld. Op basis van deze verordening is

urgentie mogelijk voor verschillende categorieën woningzoekenden. Dit beleid heeft vooral een relatie met de categorieën met een

maatschappelijke, een medische of een sociale urgentie.

Wmo 2015

Het centrale doel van de Wmo 2015 is dat inwoners zo lang mogelijk in hun eigen leefomgeving kunnen blijven. De gemeente heef t op grond van

deze wet de verplichting om ondersteuning te bieden aan inwoners die vanwege een beperking of psychosociaal probleem op eigen kracht niet

zelfredzaam zijn. Onderdeel van zelfredzaam zijn is dat iemand normaal gebruik kan maken van zijn of haar woning. De ondersteuning die de

gemeente biedt, kan daarom ook bestaan uit een woningaanpassing zoals een traplift of aanpassing van de sanitaire ruimte.

Wet langdurige zorg

De Wet langdurige zorg (Wlz) regelt de zware, intensieve zorg voor kwetsbare ouderen en mensen met een beperking. Bij de zorg vanuit de Wlz

gaat het om zorg met verblijf in een instelling, bijvoorbeeld een verpleeg- of verzorgingshuis of een woonvorm voor mensen met een

verstandelijke beperking. Maar mensen met een Wlz-indicatie kunnen ook thuis wonen. Een belangrijke voorwaarde voor de Wlz is dat er altijd

toezicht of 24-uurs zorg in de nabijheid aanwezig moet zijn. Niet de gemeente, maar het zorgkantoor voert de Wlz uit.

Relatie met het beleidsakkoord 2014-2018 ‘Verbinden met daadkracht’

In het beleidsakkoord is opgenomen dat initiatieven tot verzorgd wonen in heel Best worden mogelijk gemaakt door heldere kade rs en een

meewerkende instelling vanuit de gemeente. Een en ander gebeurt in samenspraak met de omgeving. De gemeente stimuleert de (her)bouw van

levensloopbestendige woningen, woningaanpassingen voor mantelzorg en kleinschalige (groeps)initiatieven, zoals groepswonen voor senioren en

jongeren.

Relatie met de beleidsnotitie ‘Doseren en prioriteren’

In oktober 2012 is de beleidsnotitie ‘Doseren en prioriteren van nieuwe woningbouwinitiatieven’ vastgesteld. In deze notitie is beschreven dat er

door alle bouwplannen waarover al afspraken zijn gemaakt, nog maar beperkt ruimte is voor nieuwe bouwinitiatieven. Daarom hanteert de

8

gemeente het ‘nee, tenzij-principe’. Met tenzij wil de gemeente bereiken dat plannen die uitstekend passen bij beleidsambities, bij de behoefte in

Best en die goed scoren op volkshuisvestelijke en ruimtelijke aspecten, toch doorgang kunnen vinden. In relatie tot dit beleid is van belang dat

een bouwinitiatief positief scoort als het gelijkvloerse woningen voor 75-plussers betreft en/of als het gaat om projecten die inspelen op de

toenemende vraag naar afstemming tussen de woningmarkt, welzijn en zorg. Het aanbieden van zorgarrangementen en het bevorderen van de

zelfredzaamheid van mensen (domotica, mantelzorg, sociale netwerken) zijn hier een pre.

Relatie met de Woonvisie

De gemeente is bezig met een nieuwe woonvisie, als opvolger van de Woonvisie 2008. Deze woonvisie is breder dan de ontwikkelingen op het

gebied van wonen en zorg. Het gaat bij de woonvisie bijvoorbeeld ook om voldoende sociale huurwoningen, betaalbaar wonen, flexwonen en

duurzaamheid. Het beleid Wonen & Zorg maakt echter wel integraal onderdeel uit van de woonvisie. Op die manier worden dubbelingen of

tegenstrijdigheden voorkomen.

Relatie met de Beleidsregels Toegankelijkheid

De gemeente heeft in 2004 beleidsregels met betrekking tot de toegankelijkheid van het openbaar gebied en van woongebouwen en de omgeving

vastgesteld. Nieuwe plannen worden hier nog steeds op getoetst.

9

3. Participatie

Participatie als continu proces

Deze beleidsnota is tot stand gekomen door de inbreng van veel organisaties en inwoners. Hiermee wordt voldaan aan het uitdrukkelijke verzoek

van de gemeenteraad om het beleid in co-creatie met organisaties en inwoners vorm te geven. Uiteraard starten we daarbij niet vanaf een

nulpunt. De gemeente voert frequent onderzoeken uit en ontvangt in haar gebruikelijke contacten, doorlopend informatie, adviezen en signalen

vanuit inwoners of organisaties die waardevolle input geven voor het beleid. Om dit beleid te maken is daarom eerst geïnventariseerd over welke

informatie de gemeente al beschikt. Ook na vaststelling van deze beleidsnota, blijft participatie belangrijk. Acties worden zoveel mogelijk opgepakt

samen met betrokken partners en (vertegenwoordigers van) de doelgroep.

Participatietraject

Aanvullend op de al beschikbare informatie, heeft er een participatietraject plaats gevonden om de uitgangspuntennotitie en deze beleidsnota te

kunnen maken. Dit traject is uitgevoerd aan de hand van een participatieplan dat als bijlage 2 is toegevoegd. In dit plan staat beschreven wie,

waarover, wanneer en op welke wijze betrokken is bij het vormgeven van het beleid. In het plan is de participatie voor het beleid

Maatschappelijke Ondersteuning en Zorg en voor het beleid Wonen en zorg gecombineerd. De beleiddossiers hebben namelijk gedeeltelijk

dezelfde participanten. Een integraal participatietraject voorkwam daardoor overvraging van deze participanten en zorgt er voor dat de twee

beleidsplannen inhoudelijk zo goed mogelijk op elkaar aansluiten.

Participatiemiddelen

Er zijn verschillende middelen ingezet om inwoners en organisaties te betrekken bij het opstellen van dit nieuwe beleid, namelijk:

Digitale vragenlijsten

Er zijn digitale vragenlijsten uitgezet onder inwoners van 60-75 jaar en onder Wmo-cliënten met een rolstoel/scootmobiel en/of van 80 jaar en

ouder. Voor inwoners die de vragenlijst liever niet via internet invulden, was er een papieren vragenlijst beschikbaar;

Telefonisch en e-mail contact

Onder meer met diverse (zorg)organisaties om zicht te krijgen op het vraag en aanbod van speciale woonvormen en de aandachtspunten daarbij;

Bijeenkomsten

Onder meer met makelaars, woningcorporaties, ouderenorganisaties en het gehandicaptenplatform over geschikt wonen. In fase 2 is er op 12

mei 2016 een brede bijeenkomst geweest waar in diverse workshops acties op de inhoudelijke thema’s zijn besproken;

Gesprekken

Diverse één-op-één gesprekken, al dan niet op locatie, om meer inzicht te krijgen in één of meer inhoudelijke thema’s.

Voor meer informatie wordt verwezen naar het volledige participatieplan in de bijlage.

10

Opbrengst

Alle inzet gedurende het participatietraject heeft ertoe geleid dat we een groot aantal participanten konden betrekken bij de beleidsontwikkeling:

professionele en vrijwillige deskundigen, belangenorganisaties en inwoners. De opkomst, het enthousiasme en de betrokkenheid was groot.

Participanten waardeerden de wijze waarop ze mee konden denken en maakten actief gebruik van deze gelegenheid. Alleen al de b ijeenkomst op

12 mei werd bezocht door 70 mensen, verspreid over 4 verschillende workshops. Ondanks onder andere oproepen via Facebook, Groeiend Best,

persoonlijke uitnodigingen aan inwoners uit de verschillende doelgroepen, bleek het lastig om individuele inwoners te werven om in de vorm van

een bijeenkomst mee te denken over het beleid. Dankzij de uitgezette vragenlijsten in het kader van dit beleidstraject en de al beschikbare

resultaten uit onderzoeken onder inwoners van Best, hebben we naar ons idee toch voldoende input gekregen vanuit de inwoner zelf.

Uit het participatietraject is een goed beeld gekomen van wat er aandacht behoeft op het gebied van Wonen en Zorg en wat ook niet. Ook heeft

het een verdieping van beschikbare onderzoeksresultaten opgeleverd en werden deze resultaten soms net in een ander licht gezet. T ot slot heeft

het veel waardevolle input opgeleverd voor de acties in deze nota.

11

Deel 2. Beleid Wonen & Zorg

4. Geschikte woningen en woonomgevingen

In dit thema gaat het om geschikt wonen voor inwoners met een mobiliteitsbeperking, waarvan de grootste groep bestaat uit ouderen. Met alleen

een geschikte woning hoeft er nog geen sprake te zijn van geschikt wonen. Het gaat verder dan alleen het vastgoed. Binnen dit thema gaat het

daarom hier niet alleen om de woningen zelf, maar ook om de woonomgeving en om nieuwe woonzorginitiatieven.

4.1. Geschikte woningen

Ouder worden gaat vaak gepaard met (mobiliteits)beperkingen, waardoor de verwachting is dat de grootste vraag naar geschikte woningen de

komende jaren komt van de groep ouderen boven de 75 jaar. Het percentage inwoners van 75 jaar en ouder stijgt van ruim 7% in 2014 tot bijna

11% in 2025.

Op basis van regionaal onderzoek hoeven we ons niet zo veel zorgen te maken. Er zijn, nu en in de toekomst, in Best in potentie voldoende

geschikte woonobjecten voor mensen met een mobiliteitsbeperking. Er kunnen echter een aantal kritische kanttekeningen bij dit

onderzoeksrapport geplaatst worden. Het is namelijk maar de vraag of de huishoudens met beperkingen ook daadwerkelijk in de toegankelijke

woningen (gaan) wonen. Daarnaast wordt er in het onderzoek vanuit gegaan dat veel woningen geschikt te maken zijn met een traplift. Vanuit de

seniorenraad is aangegeven dat deze conclusie voor een aantal wijken in Best, gebouwd in de jaren 1950-1970, niet op gaat. Er kan wel een

traplift geplaatst worden, maar de rest van de woning voldoet dan nog niet door bijvoorbeeld een te krappe verkeersruimte bij het gebruik van

hulpmiddelen in de sanitaire ruimte om hulp te verlenen.

Uit het onderzoek blijkt verder dat er een tekort aan woningen ontstaat voor mensen die een (zeer) zware beperking hebben. Het gaat hierbij om

woningen die minimaal rollatorgeschikt zijn. De verwachting is, dat als er geen woningen bijkomen, er in 2025 een tekort is van 70 woningen.

Eventuele tekorten kunnen binnen bestaand vastgoed opgevangen worden, door bestaande woningen op te plussen.

In het onderzoeksrapport wordt geadviseerd om nieuwbouw zoveel mogelijk binnen het bestaande gebied (inbreidingslocaties) plaats te laten

vinden, dicht bij voorzieningen. De woningen moeten voldoen aan de basiseisen voor rolstoelgeschiktheid zoals opgenomen in Woonkeur. Een

aanmerkelijk deel van de nieuw te bouwen woningen moet in de huursector gerealiseerd worden. Dit hoeven niet alleen woningen te zijn die tot

de sociale huursector behoren. Veel oudere huishoudens met een eigen woning hebben doorgaans namelijk een behoorlijk vermogen in de

woning opgebouwd. Onafhankelijk van het onderzoek is ook vanuit de zorgtrajectbegeleiders in Best het signaal gekomen dat er voor senioren die

vanwege hun inkomen of vermogen niet in aanmerking komen voor sociale huur, er weinig mogelijkheden zijn om een geschikte woning te huren.

12

Om meer inzicht te krijgen in de (toekomstige) vraag en behoeften in Best, is er een vragenlijst uitgezet onder inwoners tussen de 60 – 75 jaar.

Het rapport hiervan is als bijlage 3 toegevoegd. Uit het onderzoek blijkt dat ongeveer de helft van hen in de toekomst (misschien) wil verhuizen.

De behoefte aan een gelijkvloerse woning is de meest genoemde reden. De makelaars in Best hebben de ervaring dat het aantal ouderen dat

daadwerkelijk verhuist vaak lager is. Dit komt enerzijds doordat men de kosten voor de nieuwe, vaak kleinere, woning, relatief te hoog vindt en

door de verbondenheid met de huidige woning of woonomgeving, maar ook doordat het gewenste aanbod in Best klein is.

Als men wil verhuizen, dan is de ideale woning gelijkvloers, heeft 2 slaapkamers, is tussen de 80-110m2, heeft een buitenruimte en voorzieningen

(winkels, huisarts/apotheek en ov) op loopafstand, met woonlasten lager dan € 750 per maand. Bijna alle ondervraagden willen in Best blijven

wonen, maar voor driekwart mag het wel een andere wijk zijn. Het centrum is daarbij veruit het populairst. Een sociale huurwoning heeft de

voorkeur. Aandachtspunt hierbij is wel dat de meeste mensen die aangegeven hebben in de toekomst te willen verhuizen, een inkomen hebben

waarmee zij niet in aanmerking komen voor een sociale huurwoning. 41% van de mensen die wil verhuizen, heeft het liefst een koopwoning.

Slechts een klein gedeelte van de mensen die (misschien) willen verhuizen, verwacht makkelijke een andere, geschikte woning te vinden.

4.1.1. Wat willen we bereiken?

We streven ernaar dat er in Best voldoende geschikte woningen zijn en blijven voor inwoners met een mobiliteitsbeperking. Er zijn momenteel

geen beschikbare indicatoren om dit te meten, waardoor we vooralsnog afgaan op signalen van derden.

4.1.2. Wat gaan we doen?

We zetten in op acties die er aan bijdragen dat woningeigenaren of (ver)huurders op tijd noodzakelijke aanpassingen in hun

woning aanbrengen.

De belangrijkste oplossing voor het geschikt maken van de woningvoorraad ligt niet in nieuwbouw, maar in aanpassing van de bestaande

woningvoorraad. De meeste ouderen zijn honkvast en willen niet verhuizen. Het is belangrijk dat zij op tijd nadenken over eventuele

aanpassingen van hun woning die nodig zijn voor het moment dat ze meer kwetsbaar worden. Zodat ze ook op dat moment nog veilig en

comfortabel kunnen blijven wonen. We zetten daarom in op bewustwording en koppelen dit aan de in het beleid Maatschappelijke Ondersteuning

en Zorg opgenomen actie, om ons te richten op inwoners in de ‘derde levensfase’. De periode van grofweg 60 tot 75 jaar waarin de meeste

ouderen nog vitaal en actief zijn. Hierbij richten we ons niet alleen op deze ‘jonge ouderen’ zelf, maar ook op hun eventuele kinderen. Zij kunnen

een belangrijke rol vervullen om het onderwerp bespreekbaar te maken bij hun ouders en hebben ook een belang dat hun ouders zo lang

mogelijk vitaal en onafhankelijk blijven.

Naast bewustwording zetten we ook in op voorlichting van initiatieven en voorzieningen die er zijn om inwoners van advies te voorzien over hoe

ze hun woning geschikt kunnen maken voor de toekomst. Zo kan men een digitale huistest doen, zijn er in Best speciaal opgeleide advis eurs van

Wonen op z’n Best (initiatief van de Seniorenraad Best) en biedt de woningcorporatie aan huurders boven de 55 jaar ‘opplusvoorzieningen’. Ook

13

stimuleren we dat er meer eenheid komt in de aangeboden huistesten. Er zijn allerlei organisaties die deze testen uitvoeren, vanuit verschillende

invalshoeken. Bijvoorbeeld de brandweer vanuit brandveiligheid, Best Duurzaam vanuit duurzaamheid en de woonscan van ‘Wonen op z’n Best’.

Het is positief dat dit brede aanbod er is, maar vanuit de Seniorenraad is aangegeven dat er mogelijk meer verbindingen gelegd kunnen worden

en meer overzicht in het aanbod kan komen.

In de prestatieafspraken met de woningcorporatie nemen we mee dat bij renovatie van bestaande huurwoningen, deze indien mogelijk ook gelijk

levensloopbesteding worden gemaakt.

In 2017 onderzoeken we of de blijverslening in Best ingevoerd kan worden. Met de blijverslening kunnen ouderen hun huis levensloopbestendig

maken. Ouderen beschikken vaak wel over vermogen, maar dit zit dan in hun huis. Een extra hypotheek krijgen ze op basis van hun leeftijd vaak

niet meer. Door de blijverslening wordt financiering van de aanpassingen toch mogelijk. Met de regiogemeenten vind afstemming plaats, om te

bekijken of er zoveel mogelijk eenzelde beleid gevoerd kan worden met betrekking tot de blijverslening.

Bij nieuwbouw zetten we met name in op inbreidingslocaties om woningen voor inwoners met (zware) mobiliteitsbeperkingen

te realiseren.

Het advies in het regionale onderzoek is om nieuwbouw bij voorkeur plaats te laten vinden op locaties binnen het bestaand gebied. Dit sluit aan bij

de conclusies van het lokale onderzoek dat ouderen graag dicht bij voorzieningen en het liefst in het centrum willen wonen. Bovendien heeft de

gemeente bij de inbreidingslocaties meer invloed op de woningen die er gerealiseerd worden. In veel van de ontwikkelcontracten die de gemeente in

het verleden heeft gesloten voor de uitbreidingslocaties, zijn geen aanvullende eisen gesteld op het reguliere Bouwbesluit. Voor extra afspraken over

het type woningen en de doelgroep waarvoor wordt gebouwd, zijn we dus afhankelijk van de ‘goodwill’ van de betreffende ontwikkelaars. De

verwachting is wel dat door de marktwerking de ontwikkelaars zelf ook meer in gaan spelen op de vraag naar geschikte woningen van de groeiende

groep ouderen. De afgelopen jaren zijn er ook al een aantal woningen gerealiseerd, zoals de patiowoningen en levensloopbestendige woningen i n

Schutboom. Hierbij bleek de verkoop echter moeilijk en zijn de levensloopbestendige woningen niet allemaal naar de doelgroep ouderen gegaan. Een

mogelijke verklaring is dat het hier om relatief grote (grondgebonden), dure woningen gaat, terwijl uit het lokale onderzoek blijkt dat ouderen graag

een gelijkvloerse woning willen die niet te duur en te groot is. Een appartement ligt hierbij meer voor de hand.

Aandachtspunt bij het voorgaande, is dat er ook andere doelgroepen zijn met een huisvestingsvraag, zoals statushouders en starters. In de

woonvisie worden de verschillende doelgroepen daarom in relatie tot elkaar gezien, wordt bekeken waar prioriteiten gesteld kunnen worden en

hoe er ingezet kan worden op een mix van de verschillende doelgroepen.

Bij alle nieuwe bouwinitiatieven stellen we de eis dat alle woningen levensloopbestendig moeten zijn. Dit zijn woningen die een voldoende niveau

aan gebruikskwaliteit, flexibiliteit, toegankelijkheid en aanpasbaarheid bezitten. Met geen of kleine aanpassingen moet een bewoner ook op latere

leeftijd thuis kunnen blijven wonen. We onderzoeken in 2017 of we hiervoor gebruik gaan maken van het certificaat Woonkeur. Tot die tijd

14

hanteren we in elk geval de bestaande beleidsregels integrale toegankelijkheid en levensloopbestendig wonen. Bij de ontwikkelafspraken die al

gemaakt zijn, kunnen we levensloopbestendigheid vaak niet meer afdwingen, maar stimuleren we dat in alle gevallen wel.

We blijven participeren in de coöperatie Slimmer Leven 2020. In deze coöperatie werken verschillende bedrijven, kennisinstellingen en de

overheid samen om de toegevoegde waarde van technologie en slim organiseren in te zetten op het snijvlak van zorg, wonen en welzijn. De

gezamenlijke ambitie is het realiseren van significante doorbraken in zorg, wonen en welzijn met inzet van innovatieve technologie en eHealth-

toepassingen. Dit zijn toepassingen onder meer op het gebied van domotica, zorg op afstand en apps en diensten voor de (zelf-) management

van de zorg. We staan open voor proefprojecten op het gebied van domotica in Best die er op een vernieuwende manier aan bijdragen dat

inwoners met een beperking geschikt kunnen wonen.

4.2. Toegankelijke woonomgevingen

Naast de woning zelf, is ook de geschiktheid van de woonomgeving belangrijk. Op 12 april 2016 is het VN verdrag inzake de rechten van personen

met handicap door de Eerste Kamer goedgekeurd. Het verdrag gaat over gelijke rechten en kansen. Dit betekent dat ook mensen met een beperking

op alle levensdomeinen rechten en vrijheden hebben. De verwachting is dat verschillende wetten en regelingen de komende jaren worden gescreend

en aangepast op het verdrag. Tijdens de parlementaire behandeling is een eerste belangrijk amendement aangenomen dat regelt dat de Wet gelijke

behandeling op grond van handicap en chronische ziekte zodanig wordt aangepast, dat algemene toegankelijkheid de norm wordt, en

ontoegankelijkheid de uitzondering. Organisaties en ondernemers moeten stappen zetten om hun gebouwen, diensten, communicatie en informatie

toegankelijk te maken. De verwachting is dat dit ten goede komt aan de toegankelijkheid van de (woon)omgeving de komende jaren.

Uit lokaal onderzoek onder inwoners met een beperking is gebleken, dat ruim de helft van hen soms of vaak een probleem ervaart bij de

openbare ruimte in Best. De beperkingen worden het meest ervaren in het Centrum en Oud Best, gevolgd door het Wilhelminadorp. De

beperkingen worden het vaakst veroorzaakt door problemen met de bestrating (glad, boomwortels etc.), problemen met stoepen (s toeprand te

hoog, stoep niet breed genoeg, obstakels op de stoep etc.) en het niet veilig over kunnen steken. Het Gehandicaptenplatform geeft aan dat de

problemen met de stoepen vaak komen doordat winkels en horeca, uitstallingen op het loopgedeelte van de stoep zetten. In het centrum (nieuwe

situatie) is er volgens het platform geen duidelijk onderscheid tussen het gedeelte voor voetgangers en voor andere weggebruiker s. Ondanks dat

je als voetganger overal kunt oversteken in het 30km gebied, voelt men zich toch veiliger als er een zebrapad is. In Wilhelminadorp is de

gebruikte bestrating snel glad bij nat weer, bevriezing, blaadjes etc. Naast het centrum en Wilhelminadorp, geeft het platform aan dat er ook in

Naastenbest problemen zijn met de toegankelijkheid, onder andere in de buurt van de Immanuëlschool.

4.2.1. Wat willen we bereiken?

We streven naar een toegankelijke woonomgeving voor alle inwoners. Om dit te monitoren hanteren we de indicator dat inwoners met een

beperking tevreden zijn over de toegankelijkheid van de woonomgeving.

15

4.2.2. Wat gaan we doen?

We continueren de samenwerking met het Gehandicaptenplatform om de toegankelijkheid van de openbare ruimte te

verbeteren.

Het Gehandicaptenplatform adviseert ons gevraagd, als het gaat om de uitvoering van geplande werkzaamheden zoals onlangs aan het centrum,

en ook ongevraagd als het platform knelpunten in de toegankelijkheid tegenkomt. Waar mogelijk, rekening houdend met ook alle overige

gebruikers van en eisen aan de openbare ruimte, worden knelpunten opgelost en zoveel mogelijk op voorhand voorkomen. Deze samenwerking

wordt als goed ervaren en continueren we daarom om de toegankelijkheid in Best te blijven verbeteren.

Verder sluiten we aan bij de acties uit het beleid Maatschappelijke ondersteuning en zorg, om toegankelijkheid als uitgangspunt te hanteren bij

alles wat we als gemeente doen, een uitvoeringsplan voor het VN-verdrag te maken, en om een communicatie- en bewustwordingscampagne op

te zetten. Veel drempels die mensen met een beperking ervaren, ontstaan uit onwetendheid. Dit kan bijvoorbeeld spelen bij de uitstallingen van

de winkeliers en horeca die op het voetgangersgedeelte staan. Het is daarom belangrijk om in te zetten op bewustwording.

4.3. Nieuwe woonzorginit iatieven

Dat inwoners met beperkingen langer in de eigen, zelfstandige woning blijven wonen, betekent dat de nodige ondersteuning die voorheen in een

zorginstelling werd geboden, in en rond de eigen zelfstandige woning georganiseerd moet worden. Het gaat hierbij om een breed scala van

diensten, variërend van vormen van zorg aan huis tot tuinonderhoud, een maaltijdservice, zorg op afstand via digitale media en diensten die

gericht zijn op maatschappelijke participatie en zo het voorkomen van eenzaamheid. Zeker omdat meer dan de helft van de ouder en boven de 75

jaar alleen woont.

Bij het organiseren van geschikt wonen, wordt er een steeds groter beroep gedaan op de eigen mogelijkheden en op het sociale netwerk van

inwoners zelf en zijn de behoeften en wensen heel divers. De nieuwe en toekomstige generatie ouderen kiest bewust hun eigen weg. Ook omdat

ze steeds meer zelf de kosten voor wonen met zorg en welzijn moeten gaan dragen, stellen ze hoge eisen aan de geleverde kwali teit. Logisch

gevolg hiervan is dat mensen steeds vaker zelf het initiatief nemen om tot een op maat gesneden vorm van dienstverlening en voorzieningen te

komen en er steeds meer woonvariaties ontstaan. Voorbeelden hiervan in Nederland zijn het Thuishuis; een studentenhuis voor senioren,

Knarrenhof; hofjes voor eigentijdse ouderen, de Woonstudent; ouderen en studenten die samen wonen, mantelzorgwoningen en de

Meergeneratiewoning.

Uit het onderzoek onder inwoners van 60-75 jaar blijkt dat er ook in Best veel ouderen zijn die een dergelijke woonvorm niet uitsluiten. Zowel

inwoners die in de toekomst naar een koopwoning als die naar een huurwoning zouden willen verhuizen, overwegen het. Hierbij geven zij aan dat

kleinschaligheid, privacy, duidelijke regels en een mix met andere leeftijdsgroepen belangrijke voorwaarden zijn. Er zijn in Best ook al plannen

16

voor een dergelijk initiatief. Woningcorporatie Thuis gaat een ‘Wonen en Zorg’ project starten voor 60+’ers in een nieuw te bouwen

appartementencomplex in Dijkstraten. Particuliere initiatieven zijn nog niet bekend.

Een andere woonvorm waarbij men zelf een groot deel van de zorg en ondersteuning regelt, is een mantelzorgwoning. Er is sprake van een

mantelzorgwoning als een zorgvrager, in een aparte wooneenheid, bij de mantelzorger gaat wonen of andersom. Hierbij kan het gaan om een

aanbouw, een aanpassing van een bestaand bijgebouw zoals een garage, of een losse woonunit die tijdelijk in de tuin wordt gep laatst. Sinds 1

november 2014 is dit in principe vergunningvrij. Wel gelden er een aantal bouwregels en moet er daadwerkelijk sprake zijn van een

mantelzorgrelatie. In het vorige Wmo beleid is opgenomen dat we inwoners boven de AOW-gerechtigde leeftijd niet meer aan een onderzoek

onderwerpen om vast te stellen dat er sprake is van een mantelzorgrelatie. Als de hoofdbewoner en de hulpbehoevende boven de AOW-

gerechtigde leeftijd gezamenlijk een verklaring tekenen waarin wordt aangegeven dat er sprake is van mantelzorg is dat voldoende. Deze regeling

wordt nog steeds toegepast.

4.3.1. Wat willen we bereiken?

Voor de gemeente is het heel positief als er nieuwe woonzorginitiatieven ontstaan, waarbij inwoners zelf het initiatief nemen. Het kan de inzet van

professionele zorg en ondersteuning verminderen en problemen als eenzaamheid voorkomen. We streven er daarom naar dat er meer van dit

soort woonvormen ontstaan. We monitoren jaarlijks het aantal nieuwe woonzorginitiatieven.

4.3.2. Wat gaan we doen?

We stimuleren nieuwe woonzorginit iatieven waarbij de zorg voor elkaar centraal staat.

We zetten in op bewustwording en communicatie over de mogelijke woonzorgvormen die er zijn. Hierbij sluiten we aan op de al eerder genoemde

acties op het gebied van bewustwording en communicatie in relatie tot het aanpassen van de woning en de derde levensfase.

Inwoners met plannen voor een nieuwe woonvorm helpen we op weg, door ze van advies te voorzien en in contact te brengen met de juiste

partijen die bij kunnen dragen aan de verwezenlijking. Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) is een perfect middel voor inwoners om de

planontwikkeling in eigen hand te nemen. Daarom stimuleren we CPO waar mogelijk. Dit wordt zo mogelijk ook door ontwikkelaar opgepakt.

Bij aanvragen voor mantelzorgwoningen continueren we de werkwijze waarbij inwoners boven de AOW-gerechtigde leeftijd niet meer aan een

onderzoek worden onderworpen om vast te stellen of er sprake is van een mantelzorgrelatie.

17

5. Speciale woonvormen

Naast de woningen waar mensen zelfstandig wonen, al dan niet met ondersteuning vanuit de Wmo en/of de Zorgverzekeringswet, zi jn er in Best

ook diverse woonvormen waar mensen beschermd of verzorgd wonen. Uit het participatietraject is gebleken dat er drie doelgroepen zijn, die de

komende jaren aandacht behoeven. Dit zijn inwoners met een licht verstandelijke beperking, inwoners die beschermd wonen en kw etsbare

jongvolwassen inwoners. Daar wordt in dit thema op ingegaan.

5.1. Tijdelijke 24-uurs zorg voor inwoners met een licht verstandelijke beperking

Een doelgroep die speciaal aandacht vraagt is volwassen inwoners met een licht verstandelijke beperking (LVB). Zij komen mees tal niet in

aanmerking voor 24-uurs zorg, doordat ze geen toegang hebben tot de Wlz (op basis van IQ en geen permanente behoefte aan toezicht) en ook

komen zij niet in aanmerking voor beschermd wonen via de Wmo (enkel voor mensen met psychische aandoeningen). Vanuit het

ondersteuningsteam zijn er echter signalen dat deze mogelijkheid voor tijdelijk verblijf wel gemist wordt, bijvoorbeeld als het steunsysteem

wegvalt of door bijkomend probleemgedrag. Ook landelijk is dit knelpunt gesignaleerd. Tien centrumgemeenten zijn gevraagd om van maart tot

en mei 2016 te monitoren hoe vaak deze ondersteuningsvraag voorkomt. Verder wordt bekeken of er vanuit de Wmo een beschermde

woonomgeving voor deze doelgroep geboden kan worden of dat de toegang tot de Wlz voor deze groep verruimd moet worden. Tijdens de

periode dat de concept versie van deze beleidsnota ter inzage lag voor inspraak, is landelijk bekend geworden dat de gemeenten via beschermd

wonen verantwoordelijk zijn voor inwoners met LVB die tijdelijk de behoefte hebben aan begeleiding en/of behandeling in een beschermende

woonomgeving. De (centrum)gemeenten ontvangen hiervoor vanaf 2017 de middelen.

5.1.1. Wat willen we bereiken?

We streven ernaar dat er goede passende, ondersteuning beschikbaar is voor volwassen inwoners met LVB en deze doelgroep niet tussen wal en

schip valt. Er zijn momenteel geen indicatoren om dit specifiek voor deze doelgroep te meten, waardoor we vooralsnog afgaan op signalen van

derden.

5.1.2. Wat gaan we doen?

We organiseren, samen met de regiogemeenten, de mogelijkheden voor tijdelijke 24-uurszorg van volwassen inwoners met een

licht verstandelijke beperking.

18

Nu landelijk duidelijk is geworden dat het tijdelijk verblijf van inwoners met LVB via beschermd wonen wordt gepositioneerd i n de Wmo,

organiseren we de mogelijkheden hiervoor. Het gaat specifiek om mensen met een licht verstandelijke beperking die tijdelijk behoefte hebben aan

begeleiding in een beschermende woonomgeving:

• na een (intensief) behandeltraject met verblijf en/of;

• om de stap naar (begeleid) zelfstandig wonen te maken (bijvoorbeeld aansluitend aan opvang, na detentie of gesloten jeugdzorg) en/of;

• na een crisissituatie waarbij het niet meer houdbaar is om in het (ouderlijk) huis te blijven en waarbij tijdelijk opvang nodig is.

Vooralsnog zijn de centrumgemeenten materieel verantwoordelijk voor beschermd wonen. Voor Best is dit de gemeente Eindhoven. Daarom

pakken we de organisatie van het verblijf op samen met Eindhoven en de andere regiogemeenten en leggen we een verbinding met onderstaande

acties op het gebied van beschermd wonen. In de tussentijd wordt er waar nodig maatwerk geleverd en worden er, op casusniveau, incidentele

afspraken gemaakt met zorgaanbieders over het bieden van tijdelijke 24-uurszorg.

5.2. Beschermd wonen voor inwoners met een psychische aandoening

Voor mensen met psychische of psychiatrische beperkingen zijn er een aantal mogelijkheden om beschermd te wonen in Best. Beschermd wonen

voor mensen met een psychische aandoening valt sinds 1 januari 2015 onder de Wmo. Vooralsnog zijn de centrumgemeenten materieel

verantwoordelijk voor beschermd wonen. Met Eindhoven is afgesproken dat het gesprek met de cliënt over de toegang tot bescher md wonen

lokaal wordt opgepakt. Eindhoven verzorgt de inkoop en de administratieve afhandeling.

Op dit moment zijn er in Best ongeveer 45 inwoners met een indicatie voor beschermd die op verschillende locaties wonen. Er z ijn 3 grotere

locaties in Best, waar de meeste cliënten wonen, namelijk groepswoningen van de GGZe aan de Broedheuvel, het ouderinitiatief stichting

Wooninitiatief Best aan de Raadhuisstraat en de woonvoorziening van Labyrint Zorg aan de J.J. Vlamstraat. Uit gesprekken met deze

wooninitiatieven blijkt dat deze voorzien in een behoefte in Best en ook voor de toekomst verwachten zij dit te doen.

Landelijk is er een advies van de ‘commissie Dannenberg’ over de toekomst van beschermd wonen verschenen. De titel van het advies luidt ‘van

beschermd wonen naar een beschermd thuis’. De visie is dat er minder beschermde woonvormen nodig zijn, als er in de thuissituatie de juiste

ondersteuning geboden wordt. De ondersteuning kan dan ook worden opgeschaald en afgeschaald al naar gelang het ziektebeeld fl uctueert. Het

advies gaat uit van een positieve kijk op gezondheid en inclusie, vergelijkbaar met de ontwikkelingen op het gebied van passend onderwijs en de

arbeidsmarkt. De verantwoordelijkheid voor beschermd wonen, moet daarbij van de centrumgemeenten overgaan naar alle gemeenten. In het

bestuurlijk overleg tussen het Rijk en een vertegenwoordiging van gemeenten is afgesproken dat het startmoment hiervoor 2020 is. Er is gekozen

voor dat startmoment zodat gemeenten kunnen werken aan de inhoudelijke doorontwikkeling van beschermd wonen en het organiseren van een

sluitende aanpak in hun regio. Naar mening van het Rijk en de VNG blijft intergemeentelijke samenwerking hiervoor noodzakelijk. Vanaf 2017

moeten gemeenten in regionaal verband aan een toekomstvisie en een plan van aanpak werken. Parallel hieraan werkt het Rijk samen met een

financiële werkgroep van gemeenten aan een nieuw objectief verdeelmodel van de middelen voor beschermd wonen.

19

5.2.1. Wat willen we bereiken?

We streven ernaar dat inwoners met een psychische aandoening geschikt kunnen wonen, waarbij zij zo optimaal mogelijk kunnen functioneren,

sociale uitsluiting voorkomen wordt en herstel waar mogelijk wordt bevorderd. Er zijn momenteel geen indicatoren om dit specifiek voor deze

doelgroep te meten, waardoor we vooralsnog afgaan op signalen van derden zoals het Ondersteuningsteam Bestwijzer en (vertegenwoordigers

van) de doelgroep.

5.2.2. Wat gaan we doen?

Aan de hand van een toekomstvisie en een meerjarig plan van aanpak werken we, samen met betrokken partijen zoals de

beschermde woonvormen, belangenorganisaties, zorgpartijen in Best en de regiogemeenten, regionaal en lokaal aan de

transformatie en doordecentralisatie van beschermd wonen.

Op regionaal niveau is gestart met een toekomstvisie voor de ondersteuning van inwoners met langdurende psychische problemen, waarin ook de

transformatie van beschermd wonen wordt meegenomen. Vervolgens start er een traject om van een visie naar een plan te komen. Dit proces

wordt vanuit de gemeente Eindhoven begeleid door dhr. Dannenberg. De regiogemeenten worden hierbij betrokken, evenals diverse aanbieders

en cliëntenorganisaties, waaronder ook organisaties die in Best actief zijn. Speciale aandacht is er voor de wooninitiatieven. Er wordt een advies

uitgebracht voor een toekomstbestendige positionering en bijbehorende bekostiging van de wooninitiatieven, die past binnen he t beleid en de

doelstellingen van de Wmo 2015. Het Wooninitiatief Best is hier ook bij betrokken. Zo kan er op tijd ingespeeld worden op de onzekerheden die

het landelijk advies over beschermd wonen voor hen met zich meebrengt. Uit het landelijke advies volgt namelijk dat een beschermde woonvorm

in beginsel een tijdelijke voorziening moet zijn, waarbij doorstroming naar bijvoorbeeld andere lichtere vormen van woonbegel eiding wordt

nagestreefd. Het grootste gedeelte van de bewoners van het wooninitiatief heeft echter een beperking die niet tijdelijk is. De komende tijd moet

ook nog blijken of een gedeelte van de doelgroep die nu onder beschermd wonen valt, toegang krijgt tot de Wlz. Op dit moment is die toegang er

niet voor mensen met een psychische stoornis. Dit vanwege het argument dat, hoewel een psychische stoornis vaak een leven lang blijft, er niet

met zekerheid gezegd worden dat de cliënt dan ook levenslang behoefte heeft aan permanent toezicht of 24 uur zorg nabij - de criteria voor

toegang tot de Wlz. Zorginstituut Nederland heeft onderzoek laten doen waaruit blijkt dat dit voor sommige cliënten wel te voorspellen is en

adviseert daarom de Wlz open te stellen voor deze doelgroep.

Door in de regio gezamenlijk op te trekken en hier alle relevante partijen bij te betrekken, wordt er op tijd voorgesorteerd op de transformatie en

de doordecentralisatie van beschermd wonen. Dit maakt regionale samenwerking op het moment van doordecentralisatie eenvoudige r en levert

op dat moment voordelen op. Bijvoorbeeld doordat er dan eenduidige afspraken met zorgaanbieders gemaakt kunnen worden, er een goede

samenwerking en continuïteit voor de cliënt is bij verhuizingen binnen de regio en er afspraken gemaakt kunnen worden over risicoverdeling. Ook

20

kan er zo meer samenhang komen tussen beschermd wonen en de overige vormen van ondersteuning aan inwoners met psychische problemen.

Tijdens de inspraakperiode is er een ledenbrief van de VNG verschenen waarin duidelijk wordt dat het hierboven beschreven proces dat we

afgelopen periode in de regio zijn gestart, vanaf 2017 ook verplicht wordt. In regionaal verband moet er in 2017 een samenwer kingsplan worden

vastgesteld. De VNG werkt in het najaar van 2016 een overzicht uit met daarin de elementen die een dergelijk plan bij voorkeur dienen te

bevatten. Op het moment van schrijven van deze nota is dit overzicht nog niet beschikbaar. In de ledenbrief wordt verder beschreven dat alle

gemeenten, en dus niet alleen de centrumgemeenten, mogelijk ook een grotere verantwoordelijkheid krijgen in het bieden van maatschappelijke

opvang. Op die manier wordt een soepele overgang tussen maatschappelijke opvang en beschermd wonen bevorderd. Ook de ze ontwikkeling

wordt dus worden meegenomen in de toekomstvisie en het plan van aanpak.

Parallel aan het regionale traject, starten we in de loop van 2017 lokaal een project om de transformatie en doordecentralisatie van beschermd

wonen en maatschappelijke opvang per 2020 voor te bereiden. Dit doen we vanuit een positieve kijk op de mogelijkheden van inwoners met

psychische problemen, maar met oog voor de beschikbaarheid van een beschermde woonomgeving voor degene die dat nodig hebben en voor

bestaande organisaties zoals het wooninitiatief.

5.3. Geschikte woonruimte voor kwetsbare jongvolwassenen

Vanuit het Ondersteuningsteam Bestwijzer is het signaal gekomen dat een specifieke woonvorm gemist wordt in Best; namelijk ka mers voor

kwetsbare jongvolwassen inwoners. Veel kwetsbare jongeren zijn goed in staat om met lichte hulp en praktische begeleiding een zelfstandig

bestaan op te bouwen. De overstap naar een zelfstandig bestaan is voor deze jongeren echter vaak groot. Het gaat dan voorname lijk om

jongeren die een complexe jeugd achter de rug hebben, jongeren met een licht verstandelijke beperking, vaak met bijkomende problemen, en

jongeren zonder ondersteunend sociaal netwerk. Het ondersteuningsteam mist voor die jongvolwassenen in Best een plek waar zij tijdelijk op

kamers kunnen en waar zij begeleiding krijgen om te leren om op eigen benen te staan. Deze kamers zijn in Best zowel via sociale als particuliere

huur niet beschikbaar. Dit geldt overigens ook voor jongvolwassenen zonder een ondersteuningsvraag.

5.3.1. Wat willen we bereiken?

We streven ernaar dat voor kwetsbare jongvolwassen inwoners waarvoor de overstap naar een zelfstandig bestaan te groot is, maar die gezien de

thuissituatie ook niet meer bij de ouders thuis begeleid kunnen worden, er een geschikte woonvorm beschikbaar komt, waar zij onder begeleiding

toe kunnen werken naar zelfstandigheid. We monitoren dit door de realisatie van deze woonvorm te meten en door signalen van derden zoals het

Ondersteuningsteam Bestwijzer.

21

5.3.2. Wat gaan we doen?

We maken prestatieafspraken met de woningcorporaties over de realisatie van kamerwoningen in Best, waarbij er een aantal

beschikbaar moeten zijn voor de doelgroep kwetsbare jongvolwassenen. Met een zorgaanbieder maken we afspraken over de

ondersteuning die daar geboden wordt.

Op dit moment zijn er helemaal geen kamers beschikbaar in Best, waardoor de mogelijkheid van kamerbewoning ook voor andere doelgroepen

gecreëerd kan worden. Op basis van een eerste inschatting van het Ondersteuningsteam Bestwijzer zijn er voor kwetsbare jongvolwassenen ca. 6

tot 8 plekken nodig. De woonvorm moet een tussenstop worden tussen thuis wonen en zelfstandig wonen, met een maximale verblij fsduur van 1

tot 1,5 jaar. Er moet voldoende begeleiding beschikbaar zijn om de jongeren te laten werken naar zelfstandigheid. Op het moment dat bekend is

wanneer de kamerwoningen gerealiseerd kunnen worden, maken we hierover afspraken met een geschikte zorgaanbieder. Een voorbee ld van een

dergelijke woonvorm in Eindhoven is http://www.woonzorgeindhoven.nl/wonen-via-woonzorg-eindhoven/. Bij het organiseren van de woonvorm

bekijken we ook of we een verbinding kunnen maken met de doelgroepen die via beschermd wonen tijdelijk behoefte hebben aan ondersteuning.

In de tussentijd wordt er waar nodig maatwerk geleverd. Voor een aantal cliënten, met name in complexere casussen, kan DOOR! ook een

oplossing bieden. DOOR! is een samenwerkingsverband van zorgorganisaties en de woningcorporaties in de regio. Via DOOR! krijgen cliënten

begeleiding om in een individuele woonsituatie de vaardigheden te ontwikkelen die nodig zijn om zelfstandig te kunnen wonen. De zorgorganisatie

is betrokken bij het wonen en de cliënt sluit voor maximaal 2 jaar een contract met de zorginstelling. In die tijd moet er toegewerkt worden naar

zelfstandigheid. De woning wordt daarna dan ‘omgeklapt’, waardoor de cliënt zelfstandig huurder wordt. De zorgorganisatie en de

woningcorporatie volgen het woongedrag van de cliënt daarna nog drie jaar om problemen te voorkomen.

22

Deel 3. Uitvoering

6. Uitvoering acties

Onderstaand een overzicht van de in deze nota geformuleerde actiepunten, welke vanaf 2017 worden opgepakt in samenspraak en samenwerking

met inwoners en organisaties.

Nr. Actie

GESCHIKTE WONINGEN EN WOONOMGEVINGEN

1. Inzetten op acties die er aan bijdragen dat woningeigenaren of (ver)huurders op tijd noodzakelijke aanpassingen in hun woning

aanbrengen.

- Bewustwording van inwoners in de ‘derde levensfase’ en hun kinderen om tijdig aanpassingen aan te brengen in de woning;

- Voorlichting over initiatieven en voorzieningen die er zijn om inwoners van advies te voorzien over hoe ze hun woning geschikt

kunnen maken voor de toekomst;

- Stimuleren dat er meer eenheid komt in de aangeboden huistesten;

- In de prestatieafspraken met de woningcorporatie meenemen dat bij renovatie van bestaande huurwoningen, deze indien

mogelijk ook gelijk levensloopbesteding worden gemaakt;

- In 2017 onderzoeken we of de blijverslening in Best ingevoerd kan worden.

2. Bij nieuwbouw met name inzetten op inbreidingslocaties om woningen voor inwoners met (zware) mobiliteitsbeperkingen te realis eren.

- Aandachtspunt hierbij, is dat er ook andere doelgroepen zijn met een huisvestingsvraag, zoals statushouders en starters. In de

woonvisie worden de verschillende doelgroepen daarom in relatie tot elkaar gezien, wordt bekeken waar prioriteiten gesteld

kunnen worden en hoe er ingezet kan worden op een mix van de verschillende doelgroepen;

- Bij alle nieuwe bouwinitiatieven de eis stellen dat alle woningen levensloopbestendig moeten zijn. In 2017 onderzoeken of we

hiervoor gebruik gaan maken van het certificaat Woonkeur. Tot die tijd hanteren we in elk geval de bestaande beleidsregels

integrale toegankelijkheid en levensloopbestendig wonen. Bij de ontwikkelafspraken die al gemaakt zijn en waar we

levensloopbestendigheid niet kunnen afdwingen, stimuleren we dat wel;

- Blijven participeren in de coöperatie Slimmer Leven 2020. En hierbij open staan voor proefprojecten op het gebied van domotica

in Best die er op een vernieuwende manier aan bijdragen dat inwoners met een beperking geschikt kunnen wonen.

3. Continueren van de samenwerking met het Gehandicaptenplatform om de toegankelijkheid van de openbare ruimte te verbeteren. En

23

aansluiten bij de acties uit het beleid Maatschappelijke ondersteuning en zorg, om toegankelijkheid als uitgangspunt te hanteren bij alles

wat de gemeente doet, een uitvoeringsplan voor het VN-verdrag te maken en om een communicatie- en bewustwordingscampagne op

te zetten.

4. Stimuleren van nieuwe woonzorginitiatieven waarbij de zorg voor elkaar centraal staat.

- Inzetten op bewustwording en communicatie over de mogelijke woonzorgvormen die er zijn;

- Inwoners met plannen voor een nieuwe woonvorm op weg helpen, door ze van advies te voorzien en in contact te brengen met

de juiste partijen;

- Stimuleren van CPO;

- Continueren van de werkwijze bij aanvragen voor mantelzorgwoningen waarbij inwoners boven de AOW-gerechtigde leeftijd niet

meer aan een onderzoek worden onderworpen om vast te stellen of er sprake is van een mantelzorgrelatie.

SPECIALE WOONVORMEN

5. We organiseren, samen met de regiogemeenten, de mogelijkheden voor tijdelijke 24-uurszorg van volwassen inwoners met een licht

verstandelijke beperking. In de tussentijd wordt er waar nodig maatwerk geleverd en worden er, op casusniveau, incidentele afspraken

gemaakt met zorgaanbieders.

6. Aan de hand van een toekomstvisie en een meerjarig plan van aanpak werken we, samen met betrokken partijen zoals de beschermde

woonvormen, belangenorganisaties, zorgpartijen in Best en de regiogemeenten, regionaal en lokaal aan de transformatie en

doordecentralisatie van beschermd wonen.

- Op regionaal niveau is gestart met een toekomstvisie voor de ondersteuning van inwoners met langdurende psychische

problemen, waarin ook de transformatie van beschermd wonen wordt meegenomen. Vervolgens start er een traject om van een

visie naar een plan te komen. De regiogemeenten worden hierbij betrokken, evenals diverse aanbieders en cliëntenorganisaties,

waaronder ook organisaties die in Best actief zijn. In regionaal verband moet er in 2017 een samenwerkingsplan worden

vastgesteld.

- Parallel aan het regionale traject, starten we in de loop van 2017 lokaal een project om de transformatie en doordecentralisatie

van beschermd wonen en maatschappelijke opvang per 2020 voor te bereiden.

7. Maken van prestatieafspraken met de woningcorporaties over de realisatie van kamerwoningen in Best, waarbij er een aantal

beschikbaar moeten zijn voor de doelgroep kwetsbare jongvolwassenen. Met een zorgaanbieder afspraken maken over de ondersteun ing

die daar geboden wordt. Bij het organiseren van de woonvorm bekijken we ook of we een verbinding kunnen maken met de

doelgroepen die via beschermd wonen tijdelijk behoefte hebben aan ondersteuning.

24

7. Financieel kader

Om de hierboven genoemde acties uit te kunnen voeren, zijn er voldoende middelen nodig. Voor een aantal acties is geen (extra) budget nodig,

omdat het gaat om continueren van de werkwijze of het maken van afspraken met andere partijen zoals de woningcorporatie s. Voor de acties op

het gebied van bewustwording en voorlichting sluiten we aan bij het beleid ‘Maatschappelijke Ondersteuning & Zorg’ en wordt verwezen naar het

financiële kader van die beleidsnota. Er zijn echter ook acties waarvan nu al duidelijk is dat er extra budget nodig is of waarvan de uitvoering

vanaf 2017 onderzocht gaat worden en waarbij dan pas het benodigde budget duidelijk is. Dit zijn de acties:

Actie Benodigd budget Opmerking

Uitwerken voorstel om de blijverslening te

introduceren

PM Tijdens de uitwerking wordt het benodigde budget duidelijk

Onderzoeken van gebruik certificaat Woonkeur PM Uit het onderzoek moet blijken wat hiervan de kosten zijn

Blijven participeren in coöperatie Slimmer Leven 2020 € 5.000,- structureel Deze kosten zijn nog niet structureel opgenomen in de begroting

Organiseren van tijdelijke 24-uurs zorg voor volwassen

inwoners met LVB, indien uit landelijk onderzoek blijkt

dat de gemeente hiervoor verantwoordelijk is

PM Indien landelijk wordt besloten dat de gemeente hiervoor

verantwoordelijk is, ontvangen we hiervoor naar verwachting ook

het benodigde budget

Doordecentralisatie beschermd wonen PM Indien landelijk wordt besloten over doordecentralisatie, ontvangen

we hiervoor naar verwachting ook het benodigde budget

Naast bovengenoemde concrete acties, geldt in het algemeen dat als we toegankelijkheid en geschikt wonen prioriteit geven, di t financiële

consequenties kan hebben. Bijvoorbeeld door de lagere opbrengst van de realisatie van geschikte woningen voor een specifieke doelgroep in

relatie tot de opbrengst bij de realisatie van andere woningen, te accepteren.

Het voorstel is om in programma 8 van de begroting vooralsnog een budget van € 50.000,- op te nemen voor uitvoering van het beleid ‘Wonen en Zorg’.

Dit benodigde budget kan door een verschuiving van middelen binnen programma 8 gevonden worden. Op het moment van schrijven van deze

beleidsnota is het namelijk de verwachting dat de overschotten op andere posten binnen programma 8, hiervoor toereikend zijn. Inzet van

overschotten op de Wmo is te verantwoorden, doordat de acties uit dit beleid ervoor kunnen zorgen dat er minder woningaanpassingen en

minder (dure) ondersteuning vanuit de Wmo nodig is. In het voorstel aan de raad voor vaststelling van deze nota, wordt dit nader uitgewerkt, ook

in relatie tot het benodigde budget voor het beleid ‘Maatschappelijke Ondersteuning en Zorg’.

25

8. Monitoren

Om de uitvoering van dit beleid te kunnen monitoren, zijn er diverse indicatoren opgenomen. Hierover rapporteren we via de re guliere P&C

cyclus. Hieronder is een overzicht van de indicatoren opgenomen, met daaraan toegevoegd de bron en beschikbaarheid van de indicator.

Thema Streven Indicator Bron Indicator

beschikbaar

Geschikte

woningen en

woonomgevingen

Er zijn en blijven in Best voldoende

geschikte woningen voor inwoners

met een mobiliteitsbeperking.

Er zijn op dit moment geen

beschikbare indicaoren, waardoor

we afgaan op signalen dat het

streven wel of niet behaald is.

Signalen van derden 1 Jaarlijks in de

jaarrekening

Geschikte

woningen en

woonomgevingen

Een toegankelijke woonomgeving

voor alle inwoners.

Inwoners met een beperking zijn

tevreden over de toegankelijkheid

van de woonomgeving.

Signalen van derden

waaronder het

Gehandicaptenplatform1

Jaarlijks in de

jaarrekening

Geschikte

woningen en

woonomgevingen

Er ontstaan meer

woonzorginitiatieven, waarbij

inwoners zelf het initiatief nemen.

Het aantal nieuwe

woonzorginitiatieven.

Gemeentelijke

administratie

Jaarlijks in de

jaarrekening

Speciale

woonvormen

Er is goede passende, ondersteuning

beschikbaar voor volwassen

inwoners met LVB en deze

doelgroep valt niet tussen wal en

schip.

Er zijn momenteel geen beschikbare

indicatoren om dit specifiek voor deze

doelgroep te meten, waardoor we

vooralsnog afgaan op signalen dat het

streven wel of niet behaald is.

Signalen van derden

waaronder het

Ondersteuningsteam

Bestwijzer.

Jaarlijks in de

jaarrekening

Speciale

woonvormen

Inwoners met een psychische

aandoening kunnen geschikt wonen,

waarbij zij zo optimaal mogelijk

kunnen functioneren, sociale

uitsluiting voorkomen wordt en

herstel waar mogelijk wordt

Er zijn momenteel geen beschikbare

indicatoren om dit specifiek voor deze

doelgroep te meten, waardoor we

vooralsnog afgaan op signalen dat het

streven wel of niet behaald is.

Signalen van derden zoals

het Ondersteuningsteam

Bestwijzer en

(vertegenwoordigers van)

de doelgroep1

Jaarlijks in de

jaarrekening

1 Er zijn momenteel geen onderzoeken die dit meten, waardoor we vooralsnog afgaan op signalen van derden. Indien er een bron beschikbaar komt, wordt deze toegevoegd via de

P&C-cyclus.

26

bevorderd.

Speciale

woonvormen

Voor kwetsbare jongvolwassen

inwoners waarvoor de overstap naar

een zelfstandig bestaan te groot is,

maar die gezien de thuissituatie ook

niet meer bij de ouders thuis

begeleid kunnen worden, komt er

een geschikte woonvorm

beschikbaar, waar zij onder

begeleiding toe kunnen werken naar

zelfstandigheid.

-De betreffende woonvorm is

gerealiseerd

-Signalen van derden dat het

streven wel of niet behaald is.

Gemeentelijke

administratie en signalen

van derden zoals het

Ondersteuningsteam

Bestwijzer.

Jaarlijks in de

jaarrekening tot

het moment van

realisatie

27

Bijlagen

Bijlage 1 Uitgangspuntennotit ie Wonen & Zorg

Bijlage 2 Participatieplan Fase 1 & 2

Bijlage 3 Rapport Wonen Onderzoek