Wilmar Harpe en Fleur Hendrickx, coördinatoren · Probleemgedrag is een negatieve interactie...

Centrum voor Consultatie en Expertise

Consultaties van het CCE in

het onderwijs

2 maart 2016

Wilmar Harpe en Fleur Hendrickx, coördinatoren

Wat gaan we doen?

• Inleiding over het CCE

• Voorbeeld casus

• Meest gegeven adviezen in het onderwijs

• Aanbevelingen

Onze kerntaken Consultatie

Expertise

Toetsing

Meer aandacht voor duurzame verandering in complexe zorg door signalering

• Soms lopen scholen zodanig vast met een

leerling dat verwijdering de enige optie

lijkt. Ook in het onderwijs kunt u het CCE

raadplegen.

Wanneer komt het CCE in beeld?

• Advies over cliënten / leerlingen die door blijvende (verstandelijke) beperking / stoornis extra risico lopen probleemgedrag te ontwikkelen.

• CCE pas in beeld als betrokken deskundigen er niet uitkomen en de situatie vast dreigt te lopen.

• Thuiszitters ook, maar: liever aanmelden wanneer de leerling nog naar school gaat!

Er is vaak sprake van • Agressief gedrag

• Dwangmatig / stereotiep gedrag

• Grensoverschrijdend gedrag

• Maatschappelijk probleemgedrag

• Teruggetrokken gedrag

• Problematiek in de omgeving

• Automutilatie

• Etc.

Onze kernwaarden

• Cliënt centraal

• Onafhankelijkheid

• Kwaliteit

• Deskundigheid

• Samenwerking

• Multidisciplinair werken

• Context

Waarop richt het CCE zich?

Negatieve Interactie

Uitgangspunt : Probleemgedrag is een negatieve interactie tussen een persoon en zijn of haar omgeving. Dit uitgangspunt sluit aan bij de European Association on Mental Health in Intellectual Disabilities (EAMHID, 2007)

Waarop richt het CCE zich?

Biologische factoren

Psychologische factoren

Psychologische factoren • Perceptie • Cognitie • Emotie • Motivatie • Ziekte (psych.)

Biologische factoren • Waarneming • Genetische defecten • Somatische ziekte • Neurologische ziekte

Omgeving Sociaal • Familie, personeel, medecliënten

Fysisch • Gebouw, inrichting , licht, geluid, etc.

Organisatie • Visie, personeelsbeleid, opleiding, etc.

Interactie

Ontstaansfactoren

Schema werkwijze CCE

aanmelding oriëntatie

consultatie

kennismaking

onderzoek

advies

implementatie zelfstandige implementatie implementatie met consulent of

en/of

en/of

implementatie met casemanager

ondersteuning voor extra begeleiding

Evaluatie

bespreking

slotevaluatie en afsluiting

Uitgangspunten

Het CCE:

• is aanvullend en tijdelijk.

• neemt de zorg niet over.

• tracht betrokkenen zodanig toe te rusten dat men zelf verder kan (borging). Olievlek werking.

Deskundigen CCE Landelijk ± 700 deskundigen Consulenten: • psychologen • orthopedagogen • medisch specialisten (onder andere SOG, AVG, psychiater,

neuroloog) • deskundigen video-analyse • andere disciplines Casemanagers: • ervaren begeleiders, verpleegkundigen

Samenwerking • Het CCE werkt samen met alle betrokken

deskundigen, ouders en andere partijen, zoals zorgaanbieders en onderwijsconsulenten.

• Het CCE stimuleert en ondersteunt de samenwerking waar nodig.

• Uiteindelijk moeten de samenwerkende partijen weer zelf verder kunnen.

Wie kan aanmelden? • Alle betrokkenen zoals ouders, school,

onderwijsconsulent, jeugdhulpverleners, kunnen een leerling aanmelden bij het CCE.

• Zorgaanbieder (GZ, GGZ, VVT)

• (in)formele cliëntvertegenwoordiger of cliënt zelf

• Ondersteunende instantie (MEE, WSG, BJZ)

• Een verwijzing is niet nodig.

• Subsidie VWS: geen kosten verbonden.

Resultaten van consultaties • Afname handelingsverlegenheid

• Toename draagkracht van verantwoordelijken

• Verbetering van het zorgaanbod

• Beter begrip afgestemde aanpak afname probleemgedrag.

Probleemsituatie • Justin, 9 jaar • Taal en spreken blijven achter, fixaties • Onrust en druk gedrag • ASS en ADHD • Onderzoekend, gaat graag naar school • Ongeremd in contact zoeken • Teveel prikkels? • Extra begeleiding in de klas, regelmatig naar huis • Komt niet meer tot leren, wel leerbaar • Wat zijn protectieve en belemmerende factoren voor deelname aan

onderwijs?

Door de klas lopen en schreeuwen

ADHD

Is school de juiste plek voor Justin…?

Apart gezet

Ouders halen hem op

Op het schoolplein schreeuwen en andere

kinderen aanraken

Prikkelver- werkingsstoornis

MVB ASS

Moeite met sociale interacties

Moeite met veranderingen

School met veel sociale situaties

Snapt het niet

Spanning en stress

Veel leswisselingen

Prikkelrijke schoolomgeving

Conflicten

Sensorische informatieverwerking (prikkelverwerking) bij Justin

• Auditief overgevoelig • Visueel overgevoelig • Tactiel ondergevoelig • Vestibulair en proprioceptief ondergevoelig

Informatieverwerkings problemen


ADHD


Apart gezet

Ouders halen hem op


kinderen aanraken


MVB ASS




Snapt het niet

Spanning en stress

Veel leswisselingen


Conflicten


Interventie 1:

Overzicht in ruimte en in tijd

• Vertellen wat gebeurt en wat verwacht wordt • Werken met de timer en pictogrammen • Een plaats voor werken en een plaats voor

ontspanning • Plek om te spelen en een plek om te fietsen • Aanpassing pauzetijden

ASS


ADHD


Apart gezet

Ouders halen hem op


kinderen aanraken


MVB ASS




Snapt het niet

Spanning en stress

Veel leswisselingen


Conflicten


Interventie 2:

Reguleren van prikkels

• Koptelefoon • Mondmaterialen (kauwen, bijten) • Contact maken door aanraken en

oogcontact maken pas daarna wordt de verbale instructie gegeven

• Tijd en rust nemen • Tellen van vingers van de lerares als

rustmoment



ADHD


Apart gezet

Ouders halen hem op


kinderen aanraken


MVB ASS




Snapt het niet

Spanning en stress

Veel leswisselingen


Conflicten


Interventie 3:

Het rooster volgt Justin

• Programma en activiteiten aanpassen aan wat hij kan en aankan

• Afwisseling ontspanning en inspanning

ADHD


ADHD


Apart gezet

Ouders halen hem op


kinderen aanraken


MVB ASS




Snapt het niet

Spanning en stress

Veel leswisselingen


Conflicten


Interventie 4:

Voorbereiden op veranderingen

• Het programma wordt altijd gevolgd • Veranderingen van te voren uitleggen • Samenwerking met ouders noodzakelijk • Tijd nemen, apart spreken, contact maken, rustig

uitleggen

ASS


ADHD


Apart gezet

Ouders halen hem op


kinderen aanraken


MVB ASS




Snapt het niet

Spanning en stress

Veel leswisselingen


Conflicten


Interventie 5:

Nabespreken van de dag

• Vooral aandacht voor de positieve zaken • Samen bespreken wat in het schriftje

wordt geschreven

Spanning en stress

Resultaten

• Blijft de hele dag op school, hoort weer bij de klas en

klasgenoten

• Komt tot leren en geniet ervan

• Is ontspannen in de klas aanwezig

• Speelt in de pauze met andere kinderen

Geleerde lessen

• Kennis over, en inzicht in, prikkel- en informatieverwerking leiden tot anders begrijpen van gedrag

• Intensieve begeleiding wordt nu proactief ingezet • Samenwerking ouders- school is onvoorwaardelijke

noodzaak • Schoolleiding is essentieel bij het vormgeven van

randvoorwaarden

Top 5

CCE-adviezen die binnen onderwijs het

meest werden gegeven:

Top 5

1. Beter aansluiten bij de

(on)mogelijkheden van de

cliënt

Top 5 ad.1: beter aansluiten bij de (on)mogelijkheden van de cliënt

Probleemgedrag ontstaat vaak door (chronische) overvraging/overschatting of

ondervraging/onderschatting.

Te vaak wordt ingestoken op het ogenschijnlijke of het veronderstelde algemene niveau van ontwikkeling.


(Chronische) overschatting en

overvraging kunnen leiden tot:

• angst

• agressie

• negatief zelfbeeld en depressie

Top 5

2. Niet de leerling veranderen,

maar jezelf/de omgeving

Top 5 ad.2: niet de leerling veranderen maar jezelf/de omgeving

• Duidelijker, voorspelbaar zijn

• Situaties aanpassen, voorkomen

• Verwachtingen bijstellen

• Niet eindeloos moraliseren, vermanen

Top 5

3. Benoem wat je wel graag

ziet en beloon dat

Top 5 ad.3: benoem wat je wel graag ziet en beloon dat

Geef concreet handelingsalternatief:

• verbaal

• social script

• alternatief programma

Top 5

4. Herken eigen emoties en

organiseer steun

Top 5 ad. 4: herken je eigen emoties en organiseer steun

• Voel je je ‘uitgedaagd’, ‘geclaimd’ of zelfs ‘gepest’? Zoek naar de intentie van de leerling

• Dreigen eigen emoties desondanks toch de hoofdrol te spelen in je reactie:

organiseer time-out voor jezelf

• Voel je kritiek van collega’s op jouw

aanpak? Maak bespreekbaar, vraag steun

Top 5

5. Durf leerlijnen/kerndoelen

(tijdelijk) los te laten

Aanbevelingen

• Aanwezigheid nodig van alle betrokkenen (o.a.

GGZ) op school, meerdere disciplines

• 1-op-1 inzet moet een tijdelijke zaak zijn, maakt

afhankelijk. Proactieve insteek nodig

• Deskundigheid in huis halen

• Op tijd aan de bel trekken

Contactgegevens Regio Noord Oost (Enschede / Zwolle) T 088 – 44 66 120 E [email protected] Regio West (Gouda / Utrecht) T 088 – 44 66 160 E [email protected] Regio Zuid (Veldhoven) T 088 – 44 66 140 E [email protected] Landelijk bureau (Utrecht) T 088 – 44 66 100 E [email protected]

*

Wilmar Harpe en Fleur Hendrickx, coördinatoren · Probleemgedrag is een negatieve interactie...

Documents

Transcript of Wilmar Harpe en Fleur Hendrickx, coördinatoren · Probleemgedrag is een negatieve interactie...