Wijzigingsbesluit bodemenergie- systemen (WBBE) Nicole Hardon (Bodem+)

Wijzigingsbesluit bodemenergie-systemen (WBBE)

Nicole Hardon (Bodem+)

Rijkswaterstaat

2 WB Bodemenergie

Wat zijn bodemenergiesystemen?

open systemen,

ofwel WKO systemen

Ontrekken grondwater

Groot invloedsgebied

Watervergunning provincie

Gesloten systemen,

ofwel bodemwarmtewisselaars

Onttrekken geen grondwater

Beperkt invloedsgebied

Meerdere lussen (boringen) in bodem

Worden meestal verticaal geplaatst, maar ook horizontaal mogelijk

NIEUW: bevoegd gezag= gemeente

12 april 2023

Rijkswaterstaat

3 WB Bodemenergie

Definitie gesloten bodemenergiesysteem

• “installatie waarmee, zonder grondwater te onttrekken, gebruik wordt gemaakt van de bodem voor de levering van warmte of koude ten behoeve van de verwarming of koeling van ruimten in bouwwerken, door middel van een gesloten circuit van leidingen,

met inbegrip van: • warmtepomp, • circulatiepomp en • evt. regeneratievoorziening”

Rijkswaterstaat

4 WB Bodemenergie

Werking gesloten bodemenergiesysteem

Koelmachine

Regenerator

Ketel

Warmtepomp

Bronpomp

Afbakening Bodemenergiesysteem

Fabriek

Rijkswaterstaat

5 WB Bodemenergie

Werking warmtepomp

Verdamper

Condensor

Verdamper

Expansieventiel Compressor

Rijkswaterstaat

6 WB Bodemenergie

Doel en reikwijdte WBBE

• Algemeen beschermingsniveau• Gemeente kan geen aanvullende regels stellen (WBBE uitputtend bedoeld)

• Bijzonder beschermingsniveau• Nadere regels met ander motief

Rijkswaterstaat

7 WB Bodemenergie

Hoofdlijnen Wijzigingsbesluit

• Uniformering voorschriften Voor alle open systemen gelijk algemeen beschermingsniveau

• Verkorting procedures open systemen Aansluiten bij bouwprojecten

• OBM - en meldingplicht gesloten systemenGelijk speelveld open en gesloten systemen

• Aanwijzen interferentiegebiedenBeter ordenen ondergrond, potentie bodemenergie vergroten

• Certificering en erkenningsregelingKwaliteitsborging

• Geen registratieverplichting van gesloten systemen door gemeente

Rijkswaterstaat

8 WB Bodemenergie

Aanpassing 6 (7) bestaande AMvB’s

• Waterbesluit

• Activiteitenbesluit milieubeheer

• Besluit lozen buiten inrichtingen

• Besluit omgevingsrecht

• Besluit bodemkwaliteit

• Besluit lozen afvalwater huishoudens

• (Besluit hernieuwbare energie)

Blbi

Blah

Bbk

Bor

AbmWaterbesluit

Bhe

12 april 2023

Rijkswaterstaat

9 WB Bodemenergie

Meldingplicht en OBM gesloten systemen

• Verplichte melding nieuwe systemen vanaf 1 juli 2013

• Vrijwillige melding bestaande systemen• bescherming tegen interferentie

• Gesloten systemen > 70 kW ( = inrichting) krijgen ook Omgevingsvergunning beperkte milieutoets (OBM)

• Alle gesloten systemen binnen interferentiegebied krijgen ook een OBM

12 april 2023

Rijkswaterstaat

10 WB Bodemenergie

• Aanwijzen interferentiegebieddoor gemeente in verordening:alle gesloten systemen OBM-plichtig

• Uitwerking in beleidsregels

• Aanwijzen soms door provincie

• Afstemming gemeenteen provincie

• Voorbeeld: Gemeente Zuidplas en Rotterdam

Aanwijzen interferentiegebieden

12 april 2023

Rijkswaterstaat

11 WB Bodemenergie

Regels in Activiteitenbesluit milieubeheer

• Regels voor bodemenergiesystemen opgenomen in hoofdstuk 3 (§3.2.8)

• Art 1.1: definities • Art 1.21a: melding • Art 3.16h: lozen spoelwater op bodem • Art 3.16i: lekkage• Art 3.16j: temperatuur circulatievloeistof (+ maatwerk)• Art 3.16k: energiebalans (+ maatwerk)• Art 3.16l: energierendement• Art 3. 16m: interferentie• Art 3.16n: registratie • Art 3.16o: werken volgens normdocument en erkenning• Art 3.16p: buitengebruikstelling

Rijkswaterstaat

12 WB Bodemenergie

Uniforme voorschriften

• oorspronkelijk eis: evenwicht tussen warmte en koude

• na motie Tweede Kamer:

koudeoverschot toegestaan

• maatwerkvoorschriften mogelijk

argumentatie vanuit doelmatig gebruik bodemenergie

• Energiebalans

• Retourtemperatuur

• Interferentie

• Energierendement

• Monitoring

• Circulatievloeistof/lekkage

• Buitengebruikstelling

12 april 2023

Rijkswaterstaat

13 WB Bodemenergie


Gesloten systemen

• vloeistof: min. -3 0C & max. 30 0C• maatwerk: > 30 0C mogelijk

• Energiebalans


• Interferentie


• Monitoring



12 april 2023

Rijkswaterstaat

14 WB Bodemenergie


Negatieve interferentie

met een eerder geplaatst systeem

of open systeem is niet toegestaan

• Energiebalans


• Interferentie


• Monitoring



12 april 2023

Rijkswaterstaat

15 WB Bodemenergie


• Bij melding SPF opgeven, zoals blijkt uit schriftelijke verklaring installateur

• Als SPF in praktijk tegenvalt, kan onderzoek worden geëist

• In uiterste geval maatregelen afdwingen

Regeling 22 augustus gepubliceerd

• Energiebalans


• Interferentie


• Monitoring



GE

QQSPF kW

12 april 2023

Rijkswaterstaat

16 WB Bodemenergie


• temperatuur circulatievloeistof

• hoeveelheid aan bodem toegevoegde warmte en koude

• jaarlijks behaalde energierendement (SPF)

• Uitzondering: gesloten systeem in afzonderlijke woning

• Energiebalans


• Interferentie


• Monitoring



12 april 2023

Rijkswaterstaat

17 WB Bodemenergie

Gesloten bodemenergiesysteem en monitoring

SPF =

Warmtepomp

Bronpomp

FabriekDoor bodemenergiesysteem

geleverde warmte en/of koude (MWh/jaar)

Door bodemenergiesysteem verbruikte hoeveelheid

elektriciteit en gas (MWh/jaar)

Retourtemperatuur circulatievloeistof

Hoeveelheden warmte/koude die

aan de bodem zijn toegevoegd

(MWh)

Qw + Qk

Ew (of Gw)

Eb

Qw + Qk

Ew (of Gw) + Eb

Rijkswaterstaat

18 WB Bodemenergie


• bij vermoeden lekkage, vloeistof verwijderen

• druk meten bij buffer- tanks grote gesloten systemen

• verwaarloosbaar bodemrisico

• zorgplicht artikel 13 Wbb

• Energiebalans


• Interferentie


• Monitoring



12 april 2023

Rijkswaterstaat

19 WB Bodemenergie


• melden buitengebruikstelling

• systeem laten zitten

• circulatievloeistof eruit

• lussen opvullen met klei of ander ondoorlatend materiaal

• Energiebalans


• Interferentie


• Monitoring



12 april 2023

Rijkswaterstaat

20 WB Bodemenergie

Certificering / erkenning bedrijven

• BRL KBI 6000-21 (energiecentrale)

• BRL SIKB 11000 (ondergrondse deel bodemenergie systeem)

• BRL SIKB 2100 (mechanisch boren) (geldt nu al)

• Ministeriële regeling 1 okt 2013

• Overgangstermijn van 1 jaar

communicatieprotocollen

12 april 2023

communicatieprotocollen

Gebouwzijdig deel

Rijkswaterstaat

21 WB Bodemenergie

Kwaliteitsborging

• Bepaalde werkzaamheden tbv gesloten systemen mogen alleen door daartoe erkende bedrijven worden verricht:- Ontwerpen, installeren, beheren en onderhouden ondergronds deel- Ontwerpen, installeren en beheren bovengronds deel

• Erkenningen worden door Bodem+ (namens de Minister I&M) afgegeven

• www.bodemplus.nl > onderwerpen > erkenningen Besluit bodemkwaliteit

Rijkswaterstaat

22 WB Bodemenergie

Lozingen bij gesloten systemen

• Het boorspoelwater dat vrijkomt bij de aanleg van gesloten systemen bevat vaak water met additieven (bentoniet, cellulosepolymeren)

• Bij deze lozingen komt beperkte hoeveelheid water vrij en zijn over het algemeen toegestaan (zorgplicht)

• De voorkeursroute is de lozing op vuilwaterriool of op de bodem (dijkjes). Voor lozingen op het oppervlaktewater is een vergunning van de waterbeheerder nodig. Het lozen in het schoonwaterriool is verboden.

• Handreiking te vinden via Handboek water

Rijkswaterstaat

23 WB Bodemenergie

Organisatie Wie doet wat en afstemming• RUD of gemeente

– Toetsen melding of vergunningaanvraag

– Registreren van systeem (in LGR)– Lokaal beleid– Interferentiegebieden

• Wabo regisseur• Bouwinspecteur en -vergunningverlener• OLO coördinator

Kritische momenten• Niet duidelijk waar taak ligt• Melding naar handhaver• Handhavingstrategie?

12 april 2023

Rijkswaterstaat

24 WB Bodemenergie

Melding en vergunningaanvraag (OBM)Taken:• Toets op volledigheid (BUM)• Toets op locatie (OBM of ontheffing?)• Toets op interferentie (HUM/BUM

bijlage II)• Toets op erkenningen installateur en

boorbedrijf (www.bodemplus.nl)• Registreren in LGR (niet verplicht wel

raadzaam)

Kritische momenten:• Bouwaanvraag is GEEN melding

Activiteitenbesluit• Interferentiegebieden?• Relatie met andere wetgeving

– Bijzonder beschermingsniveau (drinkwater, archeologie)

Rijkswaterstaat

25 WB Bodemenergie

Aanleg bodemenergiesysteem

Taken:• Conform melding vergunning

– Warmtepomp / druktank en meters voor monitoring

• Zijn partijen erkend (www.bodemplus.nl)

Kritische momenten:• Vragen om melding wanneer

werkzaamheden worden uitgevoerd (lief briefje)

• Afpersen lussen• ILT handhaaft installateur, gemeente

initiatiefnemer

Rijkswaterstaat

26 WB Bodemenergie

Beheer bodemenergiesysteemTaken: • Toetsen energierendement,

energiebalans en retourtemperatuur op basis van registratie

• Vanaf 1-10-2014: werkzaamheden door erkend bedrijf

• Checken op lekkage• Regels energiebesparing (Wm/Act.

besluit) gelden onverkort

Kritische momenten• Hoe komt de registratie tot stand? Kan de

beheerder dit zelf of zijn er afspraken met onderhoudsbedrijf?

• Toets Rendement aan melding; hoe stuur je bij (WKO-waar voor je geld)

• Verandering in gebruik (ISSO 39; communicatie protocollen)

• Onderhoudsplan aanwezig?• Bijvullen circulatievloeistof (voorraad in

jerrycans kan indicatie zijn)

Rijkswaterstaat

27 WB Bodemenergie

Ontmanteling bodemenergiesysteem

Taken:- Circulatievloeistof uit systeem

verwijderen (SIKB 11001);- Afvullen met bentoniet of vergelijkbaar

materiaal- Melding Activiteitenbesluit (geen

eindonderzoek verplicht)

Kritische momenten:• Controle/toezicht T&H

- toezien dat circulatievloeistof wordt verwijderd

- toezien dat bodemlussen niet worden verwijderd

• Verwijderen uit registratie systeem (LGR)

Rijkswaterstaat

28 WB Bodemenergie 12 april 2023

BUM en HUM als naslagwerk

• Handreiking gemeentelijke besluiten bodemenergiesystemen (BUM) en HandhavingsUitvoeringsMethode (HUM) voor gemeente én provincie

• Doel: uniformiteit van beoordeling, vergunningverlening en toezicht en handhaving te bevorderen

• Leidraad voor het beoordelen van vergunningaanvragen;

ook specifieke onderwerpen als energiebalans en interferentie

• Controlepunten per fase + toelichting; handhavingstrategie per overtreding

• Bijlage 2: methode toetsen interferentie tussen kleine gesloten systemen

www.sikb.nl

12 april 2023

Rijkswaterstaat

29 WB Bodemenergie

Meer informatie

• Helpdesk Bodemplus– www.bodemplus.nl

• Website– www.allesoverbodemenergie.nl

• HUM en BUM www.sikb.nl

12 april 2023

Wijzigingsbesluit bodemenergie- systemen (WBBE) Nicole Hardon (Bodem+)

Documents

Transcript of Wijzigingsbesluit bodemenergie- systemen (WBBE) Nicole Hardon (Bodem+)