WHAT IF LAB:

PITCHEN, PEINZEN EN KIEZEN

Ideeënbedenkers, designers, experts en overige genodigden zijn deze keer te gast bij de Social Impact Factory in Utrecht. Het is 5 juli en dat is de dag waarop de designers hun oplossing voor hun thema pitchen. Waarna de jury in beraad gaat en een keuze zal maken. De criteria waar bij de keuze naar wordt gekeken zijn analyse, creativiteit, maakbaarheid, schaalbaarheid en wenselijkheid.

Mary-Ann Schreurs trapt af. In 2010 werd Mary-Ann [zie blog] de eerste officiële

wethouder Innovatie en Design. Op dit moment zit ze voor haar partij D66 in de

Eindhovense raad. Ze vat het belang van de ideeënwedstrijd Smart Society meets

Design zo samen: ‘Bij de designbenadering gaat het om mensen in plaats van “iets

functioneels”. Designdenken bevordert inclusiviteit en doet recht aan de burgers.

Daarom spreek ik altijd van human data driven in plaats van data driven. Pas als

mensen het kunnen gebruiken, voldoe je aan de publieke opgave. Dat is ook het

idee achter de pitches van vandaag: we moeten niet alleen straks, in oktober tijdens

de Dutch Design Week, maar ook daarna blij zijn. Én andere gemeenten dan de

indieners van de ideeën moeten het kunnen gebruiken. Dat is de opgave aan de

VNG: opschalen regelen.

SAMEN ORGANISEREN

PILOTSTARTER

GOOGLE MAPS VOOR JEUGDHULP, UITHUISPLAATSING VOORKOMENIdee van: Arjan de Jager van Garage2020-Amsterdam

AND THE WINNER IS…: GREENBERRY

Er is een duidelijke keuze gemaakt voor focus op de nulde lijn. Preventie heeft de

meeste impact. Dat is cruciaal voor vroegsignalering en biedt concrete handvatten

voor het prototype richting oktober. Er is een duidelijke stip aan de horizon gezet

met perspectief voor de jaren daarna. Ook de eerste creatieve uitwerking, in de vorm

van het kennisbankje, is veelbelovend.

Kennisbankje

Alain Dujardin en Paulien Hosang van Greenberry noemen uithuisplaatsing een heftig

onderwerp. En een heftig onderwerp heeft scherpe keuzes nodig. Voordat je kunt

kiezen moet je weten hoe je data-analyse kunt inzetten om de kans op uithuiszetting

te verkleinen. En moet je feeling krijgen met jeugdhulpverleners en docenten. Een

aantal lessons learned: hulpverleners zitten niet graag achter het bureau, papierwerk

is een moetje en ze hebben weinig tijd. Maar vooral: tegen de tijd dat je bij een kind

betrokken raakt, is er al veel gebeurd. Dus hoe eerder ingrijpen, hoe beter. Data

bieden inzicht in risico’s en helpen bij het vinden van blinde vlekken. Dat is de mooie

kant. Maar we moeten wel opletten dat data geen vooroordelen en stigmatisering

bevorderen.

Alain en Paulien hebben twee denkrichtingen verkend. Data generiek inzetten, dus niet

op kind- of gezinsniveau. Dat betekent bij de nulde lijn, zoals sportclubs en scholen. De

data kun je dan plotten op de populatie: bijvoorbeeld ‘In elke klas zit één mishandeld

kind’. De tweede richting is data inzetten op een specifiek kind of gezin. Dan kom je bij

de eerste en tweede lijn terecht en bij de ondersteunig van ‘shared decision making’.

Met complexere afwegingen rondom privacy en vooroordelen over correlaties.

Vanwege die complexiteit kiest Greenberry ervoor te beginnen bij denkrichting één.

Maar vooral omdat je met de nulde lijn de bestaande database naar voren haalt en je

echt over vroegsignalering kunt spreken.

Het idee is deels al vormgegeven in een data visualisatietool die inzicht geeft in risico’s

en handelingsperspectief: “het kennisbankje”. Het kennisbankje komt terug op posters

en andere materialen. De ‘look’ is stoer, het gekozen symbool (bankje) bekend bij de

doelgroep. Uiteindelijk moet er een gevalideerd prototype staan, eventueel tijdens de

Dutch Design Week ook in de vorm van een fysiek bankje.

Pitchen, peinzen en kiezen

E-health

RUNNERS-UP

Oranje licht

Bärbel van Zanten van IaDea Creative Solutions is haar analyse voor

een oplossing voor het e-health-thema gestart met een gesprek

met een ervaringsdeskundige moeder. Dat bracht haar tot het

inzicht dat vroegsignalering voor uithuisplaatsing een delicaat en

ingrijpend onderwerp is. Wat volgde is een gedegen onderzoek.

Van ‘wie zijn de belanghebbenden’ tot ‘welke processen zijn er al’ (INzien) tot en met

VOORUITzicht: het organiseren van een ideeënworkshop, en oplossingen waarin

de wensen en behoeften van de belanghebbenden zijn opgenomen. Wat opvalt is

de enorme grondigheid van het onderzoek. Voor de stap INzien zijn bijvoorbeeld

al interview- en dagboekscenario’s gemaakt. “Wie ook wint, hij of zij mag alles

gebruiken”. Onvoorstelbaar wat je kunt bereiken, als het niet uitmaakt wie de credits

krijgt.

Een andere pijler van de pitch is de creatie: van CREAtuur, onder meer schetsfase UX,

tot en met tests en verbeterrondes. In samenwerking met studio OOK, heeft Bärbel

al twee ideerichtingen (deels) uitgewerkt in de vorm van apps. Eén daarvan is het

ORANJE LICHT. Docenten en andere mensen die twijfel hebben over het welzijn van

een kind, kunnen zich aanmelden bij de oranje licht app. Als meerdere mensen het

licht op oranje zetten kunnen ze hun zorgen delen en mogelijke acties bespreken.

Routeplanner

Marleen van Bergeijk is gespecialiseerd in mensgerichte zorg-

innovatie en doet dat met de combinatie zorg & tech. Hoe maak

je impact, is haar centrale vraag. Door in te zoomen op de mensen

en uit te zoomen op systemen. Als je dat eerste doet wordt al snel

duidelijk dat uithuisplaatsing een traumatische ervaring is. Daarbij

komt dat de druk op de sector is toegenomen door minder geld en een stijgende

hulpvraag. Maar de data-analyse van Arjan de Jager van Garage2020-Amsterdam

biedt veel aanknopingspunten. Bijvoorbeeld voor combinatie van een Risico Taxatie

app en een Decision Support tool; apps waarmee de hulpverlenerstap voor stap

ondersteuning krijgt bij het signaleren van risico’s tot en met het nemen van een

besluit. De gemene deler: een app is eenvoudig in gebruik (low tech) en goed in

te passen in de dagelijkse praktijk. Bij het ontwerpen moet ook rekening worden

gehouden met privacy en ethische aspecten.

Marleen gebruikt voor het hulptraject de ‘routeplanner’ als metafoor: startpunt,

welke route, points of interest op je route (wat is er aan jeugdhulp in de gemeente),

actuele verkeersinfo (incidenten bijvoorbeeld). Maar vooral benadrukt ze dat het

perspectief van het kind het belangrijkst is. Daartoe verwijst ze naar de documentaire

‘Alicia’ van Maasja Ooms. ‘We moeten samen wegwijs worden om inzichtelijke

besluiten te nemen om uithuisplaatsing te voorkomen.’

Pitchen, peinzen en kiezen

VERBINDING VOOR HOEKSCHE WAARDIdee van: Rien Smits CIO, gemeente Comstrijen (straks Hoeksche Waard)

AND THE WINNER IS…: MORGENMAKERS

De harten van de jury gingen meteen harder kloppen van de combinatie online-

offlinecomponent: het jaarprogramma, dat een mooie tandem vormt met het digitale

platform. Het ticket is anders, trekt inwoners naar de echte wereld, is speels en

verleidelijk. En het is de sleutel naar nieuwe verbindingen en over grenzen heen leren

kijken. Het is een geweldige manier om een platform te activeren.

Tickets

Fiona Jongejans en Mieke Fiers van morgenmakers definiëren een aantal belangrijke

begrippen voor een verbonden Hoeksche Waard: samen, helpen, gelijkgestemden,

nodig zijn, team, trots. Hoe bouwen we ‘iets’ waarmee iedereen mee kan bouwen aan

de gemeenschap? Voor de onlinecomponent, ‘Voor een mooie Waard’, hebben ze

geleend van de gemeente Hoorn, want waarom iets goeds opnieuw uitvinden als er

al een bewezen succesvol digitaal platform is? Het hart van het platform is: je plaatst

een idee, iedereen kan erop stemmen, bij voldoende draagvlak kijk je wat en wie en

nodig zijn (lijst met klussen), iedereen kan helpen, het idee wordt uitgevoerd. Maar…

online is leuk, maar niet voor iedereen. Daarom bedachten Fiona en Mieke een tweede

lijn: het jaarprogramma. Hierbij draait het om inclusiviteit, nieuwe ontmoetingen en

nieuwe uitdagingen. Over grenzen heen kijken! De inwoners krijgen een ‘Ticket voor

een mooie Waard’, met een unieke code. Daarmee kun je dingen winnen, maar ook

meepraten, iets voor een ander doen of naar een event gaan. Het gaat om nieuwe

verbindingen! Met bepaalde nummers kun je een pond kersen winnen, met andere

nummers een praatsessie met de burgemeester en met weer een ander nummer

‘moet’ je samen met gelijke nummers de straat vegen. Wat het opbrengt? Je voelt je

onderdeel van de gemeenschap, je wordt gezien en bent trots dat je bijdraagt. Het

ticket is een mechanisme om dingen in beweging te zetten; het vliegwiel voor het

platform. Het creëert ambassadeurs. Het is inclusief en legt andere verbindingen!

Een eerste concrete proeve van dit prototype: met een bus vol winnende Hoeksche

Waarders naar de Dutch Design Week!

Pitchen, peinzen en kiezen

Resilience

RUNNERS-UP

Hoeksche Waard is…

Laura Ferriere en Eléonore Delisse van This is BOUW hebben

voor hun oplossing een uitgebreide field trip gemaakt dwars

door Hoeksche Waard. In de interviews met inwoners stond deze

oneliner centraal: Hoeksche Waard is… Een belangrijke vraag, want

Hoeksche waard is een fusiegemeente van vijf kleine gemeenten

en een veelvoud aan kernen. Toch waren de antwoorden eensluidend: gezellig, thuis,

ruimte, natuur. Niks nieuws onder de zon, maar wel noodzakelijke kennis; je moet

immers weten voor wie je ontwerpt en met welk doel.

De bezoeker van hoekschewaardis.nl typt na ‘is…’ een zoekopdracht in: ‘vrouwen’,

‘duurzaam’, ‘Nieuw-Beijerland. De zoekmachine maakt gebruik van een verfijnd

algoritme en is specifieker dan een bijvoorbeeld Google Het is interactief (je maakt

een profiel aan) en zoekt niet alleen de bekende aanbieders, maar wijst ook de weg

naar gemeentegenoten met wie je echt iets deelt. Bij alle items worden ambassadeurs

(Hoeksche Waarders) betrokken die ook live te benaderen zijn. Laura en Eléonore

hebben ook nagedacht over sponsoring en een offline markt. Welke vorm het

uiteindelijk ook krijgt, het platform is powered by de gemeenschap en niet door de

gemeente. Dat maakt het duurzaam, want het is bijvoorbeeld niet afhankelijk van

wisselingen van het bestuur en daarmee bijvoorbeeld van financieringskeuzes.

Toolkit

Gijs van Zon en Evert Hilhorst van Freshheads

zijn eerst de Hoeksche Waard ingetrokken. Als

85.000 inwoners samen dingen willen bereiken en

elkaar willen vinden om daarmee de weerbaarheid

te vergroten moet je een idee hebben wie die

mensen zijn. Ze bewonen weliswaar één eiland, maar wat als iedereen daarbinnen

toch op z’n eigen eilandje zit? Met hun eigen mening en gedachten? En wat als ze

verwachten dat de gemeente hun problemen wel voor hen oplost?

Vandaar die eerste stap: terug naar de bewoners. Wat zijn hun vragen, problemen en

dromen? We moeten vormen vinden waarmee zij hun ideeën en problemen kenbaar

kunnen maken, elkaar aanvullen en constructief en proactief samen kunnen werken.

Is een digitaal platform het antwoord op die vragen? Gijs en Evert denken van niet.

Evenmin als het inzetten van gebruikelijk fysieke plekken als sportclubs of lokale

moestuinen. Ze willen niet ‘weer zo’n oplossing zijn’.

Het vertrekpunt is: waar ligt de behoefte van de Hoeksche Waarders. Dus voordat

we van alles voor hen bedenken doen we een stap terug en gaan we samen met de

bewoners research doen. Gijs en Evert willen daar een toolkit voor ontwerpen, mét

en vóór de bewoners. Een soort pakket met opdrachten die zijn ontworpen om de

behoeften, problemen en dromen boven tafel te krijgen. De resultaten helpen bij het

vinden van oplossingen voor problemen. ‘Samen ontdekken we onze toekomst.’

Pitchen, peinzen en kiezen

DE 18+ DOOSIdee van: Marleen van der Kolk, programmamanager

Stichting Zwerfjongeren Nederland

AND THE WINNER IS…: LUCAS MAASSEN

Elk jaar worden en meer dan 200.000 mensen 18 jaar (cijfer CBS). Is dat een symbo-

lische grens of verandert er echt wat? Lucas Maassen noemt een paar ‘overgangs-

momenten’: je mag een biertje drinken, maar ook… belastingaangifte doen. Jongeren

zelf geven aan dat 18 jaar worden een feestje moet zijn en niet het begin van allerlei

ellende. De doos moet er dus vet uitzien en gevuld worden met een mix van nuttige

en coole zaken. Bijvoorbeeld de twee kanten van alcohol: een lekker proefbiertje én

alcoholvoorlichting. Of bij geld: schulden en studiefinanciering. En voor degenen voor

wie het geen feestje is: een waardebon voor een hulpverlener of coach. Maar geef

vooral de jongeren een stem in wat er in de doos moet.

De 18+ Doos vangt volgens Lucas drie vliegen in één klap. De 18-jarige krijgt inzicht in

wat er op hem afkomt en voelt zich serieus genomen; gemeente en (zorg)instellingen

kunnen sturen op lokale behoeften en de resultaten meten; partners krijgen toegang

tot een interessante doelgroep.

De grote uitdaging is hoe we de verbindingen maken tussen de behoeften van de –

gevarieerde – doelgroep zonder te stigmatiseren, en de gemeente en organisaties die

via de doos informatie willen delen. En daarbij is het de kunst dat de doos onderdeel

uitmaakt van een breder concept dat ook online ondersteuning biedt. Bijvoorbeeld in

de wirwar van informatie of in hands on ondersteuning bij kleine vragen.

DEMODAG – 13 SEPTEMBER

De winnaars zijn bekend, maar we willen zeker niet over verliezers spreken. Alle pitches

waren inspirerend en hadden elk hun eigen sterke punten. De keuzestress viel met

name de ideeënbedenkers zwaar en ook binnen de vakjury werd flink gediscussieerd.

Maar deze dag was niet voor niets Selectiedag.

Nog tijdens de bijeenkomst gaven de designers, die niet geselecteerd waren, aan dat

zij hun research en analyses graag willen delen met de winnaars. Dat is nog eens design-

denken, “je hoeft er alleen maar mens voor te zijn”!

We zien elkaar weer op 13 september tijdens de Demodag. Dan worden de uitgewerkte

winnende oplossingen gepresenteerd.

Pitchen, peinzen en kiezen

Urban Poverty