186 TBV 19 / nr 4 / apr i l 2011

I R R I TA N T- I N D U C E D VO C A L

C O R D DYS F U N C T I O N

Disfunctie van de stembanden of in het EngelsVocal Cord Dysfunction (VCD) is een weinigvoorkomende luchtwegaandoening waarbij destembanden tijdens inspiratie een paradoxaleadductie laten zien waardoor klachten ontstaandie lijken op die bij astma. De pathogenese vanVCD is niet helemaal duidelijk. Als mogelijksomatische oorzaken worden neurologische aan-doeningen, gastro-oesofageale reflux en het Post-Nasal Drip Syndrome gezien en als mogelijk psy-chologische oorzaken depressie, angststoornis-sen en conversie. De klachten ontstaan plotselingen verdwijnen ook weer snel, vaak binnen detwee minuten. De meerderheid van de patintenis van het vrouwelijke geslacht en de aandoeningkomt met name voor tussen 20 en 50 jaar. Eenhoge incidentie is beschreven bij medewerkers inde gezondheidszorg. Er is inmiddels een aantalpatinten beschreven bij wie de VCD kon wordentoegeschreven aan expositie aan irritantia in de

werkomgeving. De diagnose luidt dan Irritant-induced Vocal Cord Dysfunction (IVCD),2,3 zietabellen 1 en 2. Andere klachten die zowel bijVCD als ICVD kunnen optreden zijn stridor, gas-tro-oesofageale reflux, post-nasal drip, stemver-anderingen, dysphagia en rinosinusitis.

WO R K- A S S O C I AT E D I R R I TA B L E

L A RY N X SY N D RO M E

Onlangs is de diagnose Work-associated IrritableLarynx Syndrome (WILS) gentroduceerd metnet andere criteria dan VCD. In een dossierstudievan 448 patinten van een polikliniek voorberoepsgebonden luchtwegproblematiek kregennegentig patinten de diagnose werkgebondenastma en 30 de diagnose WILS. De klachten vanWILS werden veroorzaakt of getriggerd dooronder andere geuren, rook, parfum, uitlaatgas-sen, schoonmaakmiddelen, houtstof en verf-damp. Veertien van de 30 patinten rapporteer-den een incident op de werkplek waarna deklachten ontstonden (zie tabel 3). Bij acuut hevi-ge luchtwegklachten binnen 24 uur na expositiedienen zowel RADS (Reactive Airway Dysfunc-tion Syndrome) als WILS in de differentiaaldiag-nose te worden opgenomen.5

PAT H O F YS I O LO G I S C H M E C H A N I S M E

Zowel bij IVCD als bij WILS lijken irritantia engeuren in de werkomgeving verantwoordelijkvoor het optreden van een veranderde balans inde reflexen van de larynx die normaliter zorgenvoor bescherming van de longen.

T H E R A P I E

De behandeling voor VCD bestaat uit uitleg en hetverminderen van expositie aan triggers zowel bin-nen als buiten de werkomgeving. Op de werkplekkan dit betekenen dat het productieproces moetworden aangepast zodat er minder triggerendestoffen vrij komen en daarnaast zo nodig adembe-scherming indien expositie bij tijd en wijle niet tevermijden is. Verder dienen bijkomende aandoe-ningen zoals gastro-oesofageale reflux en post-nasal drip te worden behandeld en kunnenlogopedie en eventueel psychotherapie nodig zijn.Een verkeerde diagnose zoals astma kan leiden toteen verkeerde, niet-succesvolle behandeling.2,4

M E L D I N G E N N C V B

Bij het NCvB zijn geen meldingen binnengeko-men van VCD of WILS. Echter, specifieke mel-dingscriteria voor deze aandoeningen zijn er niet

B E R I C H T E N U I T H E T N C V B

Werkgerelateerde benauwdheid: IVCD versus astma

C A S U S

Een 45-jarige verpleegkundige klaagt over pie-pen, hoesten en kortademigheid na inademingvan irriterende stoffen zoals alcohol en formal-dehyde op het werk. De klachten zijn begon-nen ongeveer een week nadat zij was gestart bijde afdeling Gastro-enterologie waar zij deendoscopie-instrumenten moet reinigen metdiverse desinfectantia. Bij onderzoek is hetlongfunctieonderzoek normaal en er wordengeen allergien aangetoond. Bij laryngoscopietijdens klachten is de paradoxale beweging vande stembanen te zien waardoor de diagnoseVCD wordt gesteld.1.

Tabel 1Criteria voor IVCD (VCD veroorzaakt door irriterende stoffen)3Criteria Irritant VCD1. Tevoren geen VCD of aandoening van de larynx.2. Aanvang klachten na enkelvoudige expositie.3. Expositie aan irriterend gas, rook, damp, mist of stof.4. Begin symptomen binnen 24 uur na expositie.5. Symptomen: piepen, stridor, dyspnoe, hoesten, benauwdheid.6. Afwijkingen bij laryngoscopie.7. Geen andere VCD.Criteria Non-Irritant VCD1. Symptomen: piepen, stridor, dyspnoe, hoesten, benauwdheid.2. Afwijkingen bij laryngoscopie.3. Geen andere VCD.4. Geen aanvang klachten na enkelvoudige expositie.

187TBV 19 / nr 4 / apr i l 2011

en daarnaast is specialistisch onderzoek vereistvoor de diagnose. Het kan echter goed zijn datdeze aandoeningen ondergebracht zijn bij anderediagnosen zoals astma (R612 of R679) of overigeklachten van de bovenste of onderste luchtwe-gen (R609, R619 of R699).

C O N C L U S I E

Vocal Cord Dysfunction en Work-associatedIrritable Larynx Syndrome zijn luchtwegaandoe-ningen die gemakkelijk met astma verward kun-nen worden. Hierbij moet worden aangetekenddat ze ook tegelijkertijd kunnen voorkomen. Alsde behandeling van astma geen effect ressorteert,is het van belang de diagnose astma te herover-

wegen en VCD en WILS aan de differentiaaldiag-nose toe te voegen.

LITERATUUR1. Tonini S, Dellabianca A, Costa CM, et al. Irritant vocal

cord dysfunction and occupational bronchial asthma:differential diagnosis in a health care worker. IJOMEH2009; 22(4): 401-406.

2. Kenn K, Balkissoon R. Review Vocal Cord Dys-function: what do we know? Eur Resp J 2011; 37: 194-200.

3. Perkner JJ, Fennelly K, Balkissoon R, et al. Irritant-asso-ciated vocal cord dysfunction. J Occup Environ Med1998; 40: 136-143.

4. Hoy RF, Ribeiro M, Anderson J, et al. Work-associatedirritable larynx syndrome. Occup Med 2010; 60: 546-551.

5. Groene GJ de, Pal TM. In de rats na een RADS. TijdschrBedrijfs Verzekeringsgeneeskd 2009; 17: 220-221.

Auteurs : Gerda de

Groene en Teake Pa l ,

NCvB/Coronel Inst i tuut

voor Arbeid en

Gezondheid , AMC/UvA,

Amsterdam

Onder redact ie van:

Bas Sorgdrager

Tabel 3Morrisons criteria aangepast voor WILS4Criteria WILS1. Tijdelijke symptomen voortkomend uit spanning in de larynx of supraglottisch:

Major symptoom:| Dysfonie (t.g.v. spierspanning)| Dyspnoe (met het gevoel van luchtstroomstagnatie in de keel)Minor symptoom:| Globusgevoel| Chronische hoest

2. Aanwezigheid van sensorische trigger op de werkplek:| Geur of airborn substantie

3. Bevestiging van laryngeale spanning en uitsluiting van organische larynxpathologie door een KNO-arts.

Diagnose:WILS waarschijnlijk: 1 (ten minste n major symptoom) + 2WILS bevestigd: 1 (ten minste n major symptoom) + 2 + 3

Tabel 2Verschillen en overeenkomsten tussen astma en VCD2

Astma VCDOntstaan Snel (binnen enkele minuten) Plotseling (binnen enkele seconden)Duur Minuten tot uren Seconden tot enkele minutenDyspnoe tijdens Expiratie InspiratieGebied Thorax en lagere luchtwegen KeelInhalatietherapie Effectief Vaak ineffectief, verergerendVeroorzaakt door Irritantia, allergenen, inspanning Irritantia, stress, inspanning

Voor meer cursussen en congressen, ziewww.tbv-online.nl.

27 april Symposium Discipline in de zorg.Locatie: Pim Jacobs Theater, Maarssen. Inlich-tingen: Cure & Care Development. tel. 026 3684411 of curecare@curecare.nl, www.curecare.nl/symposia_inhoud.php?symposia_id=10.

28 sept-1 okt Diagnosis and clinical demon-stration of occupational diseases. A four-dayup-date for occupational physicians, based on the EU Information Notices on OccupationalDiseases, a guide to diagnosis (revised version,2009). Locatie: Universiteit van Riga, Letland.Inlichtingen: www.efoh.eu.

AG E N DA