Jemen (Al Jawf)

Thema : Spreken

April 2009In België moeten huizen bestand zijn tegen de regen. De buren komen minder vaak op straat, maar je ziet ze soms wel bijpraten in het voortuintje.

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11ISSN : 1375-2219 - 22ste jaargang, nummer 4

Nieuws uit studio Globo

Wereldreis, je lesbrief ook online

leerkracht aaN het woord

20 jaar geleden was juf Frie in de basisschool Sint-Lodewijkscollege,gelegen in de wijk Christus-koning te Brugge, nog een groentje. Nu allesbehalve dat. Samen met de collega’s helpt deze onderwijzeres van het derde leer-jaar om modeshows te organiseren naar aanleiding van dikketruiendag en verkiest hierbij de kleurrijkste, de zachtste en de plui-zigste trui. Er wordt op school ondermeer ook ‘gekoffiestopt’ en gesmuld van een Wereld-winkelontbijt. Frie speelt daarenboven met de collega’s toneel om acties van Welzijnszorg en Broederlijk Delen in de verf te zetten. Redenen genoeg om in Brugge neer te strijken!

Hoe ben je destijds begonnen met ‘mon-diaal leren’ in je klas?De aanzet was wat mij betreft de jeugdboe-kenweek rond het thema ‘Zullen we ruilen?’ (1993). Wie meedeed, koos een klas uit een ander land en maakte een boek waarin je je klas, school, land, cultuur voorstelde.Vervol-gens werden de boeken onderling geruild. We ruilden met een klas uit Engeland. Ik volgde toen net een opleiding jeugdboekenwerker wat maakte dat ik de opdracht meekreeg om dit project zeer uitgebreid in de klas aan bod te laten komen. Na afloop van het project

leiding van de kalender. Het is telkens iets anders en toch thematisch rond de kalender. Zowel voor mij als voor de leerlingen is dit iets om maandelijks naar uit te kijken.

Zijn er werkvormen die minder vlot lopen in de klas? Eigenlijk heb ik hier geen ervaring mee. Als zaken dan al eens een probleem opleveren dan is dit volgens mij te wijten aan een overvol programma. Zit je met een eivolle agenda en wil je dan alles uit je maande-lijkse Wereldreis verwezenlijken dan kan het wel eens mislopen. Ik vind het daarom net praktisch en zinvol om maandelijks te kijken in welke mate je zaken aan bod kan laten komen in je klas. Er worden ook steeds heel wat alternatieven geboden zodat je telkens wel iets vindt dat je kunt uitwerken op maat van je klas. Liever kort en inhoudelijk goed, dan snel snel en onvoldoende gekaderd.

Zie je ontwikkelingen in het mondiaal leren bij jou op school?Nu, zoveel jaren later, is het werken met de Wereldreis binnengedrongen in het me-rendeel van de klassen hier op school. De uitgewerkte lessen, geknipte informatie en gekleurde lay-out verhoogden de aantrek-kelijkheid. Ook de verwijzingen naar de eindtermen waren een impuls, het is een hulp bij verantwoording en het invullen van de agenda. Door het werken met de kalender zit mondiale vorming ingebed doorheen het hele jaar en is het geen éénmalig project tijdens de vasten.

Wat hoopte je te bereiken aan inzichten en houding bij je leerlingen? Ik hoop m’n leerlingen onder andere gewoon te maken dat er mensen met een andere huidskleur bestaan. Ik streef naar een res-pectvolle houding. Bij ons op school zijn er niet zoveel kinderen van andere culturen of landen en via de kalender verruim ik hopelijk hun blik op de wereld wat.

Hebben jullie ook contacten in het Zui-den? Een oudleerling van onze school heeft een project rond straatkinderen lopen in Brazi-lië. We plannen om hier met de hele school een week rond te werken dit jaar en wie weet groeit hier wel een scholenband uit met een Braziliaanse school.

De klasblog van juf Frie vind je hier: http://derdeklasjufliesbetenjuffrie.skynetblogs.be/

ben ik verder materiaal beginnen zoeken om in de klas te werken rond andere landen en culturen. Zo ontdekte ik Wereldreis. Samen met de interesse die ik meekreeg van thuis uit, was de basis gelegd om in de klas mondiaal aan de slag te gaan.

Welke succesvolle werkvormen of acti-viteiten herinnerje je? Wat me meteen te bin-nen schiet, is het bou-wen van een nomaden-dorp. Een Wereldreis rond de Toearegs gaf de aanzet.Voor mij zijn geslaagde werkvormen vaak diegene waarbij de leerlingen eerst in groepjes aan iets wer-ken en we samen met de klas tot één geheel of eindresultaat komen.

Hoe ga je te werk in de klas?Op een grote wereldkaart hang ik, verbonden door een touwtje, de maandelijkse foto op. De brief van Lien kopieer ik en deze lezen we samen. Wat ik ook regelmatig doe, is met de leerlingen naar een passend filmpje kijken op de beeldbank van de Nederlandse schoolte-levisie. Zo stond er leuk beeldmateriaal op over de Tibetaanse monniken en heel wat over diverse godsdiensten. De tip die ik in Wereldreis las om via Goo-gle Earth regio’s te bekijken, leidde tot een geslaagd experiment, net als de link naar de bar op de foto van Egypte (Wereldreis december 2008). Meestal werken we in de klas aan één of meerdere werkbladen. De kinderen werkten bijvoorbeeld vlijtig en met succes aan de Volkswagen kever (Wereldreis oktober 2008). Via onze klasblog betrekken we de ouders bij wat leeft in de klas en bij onze ontdekkingen naar aanleiding van een nieuwe maand. Het is natuurlijk niet altijd evident. In het kader van de lessen wereld-oriëntatie lopen er ook andere projecten en dan komt de kalender hier wat tussenin. Maar anderzijds is dat ook net leuk: het zorgt voor afwisseling en de kinderen weten dat er iedere maand iets nieuws komt naar aan-

De lesbrief Wereldreis die je nu in handen hebt, is natuurlijk in de eerste plaats een tijd-schrift. Een handig blad dat je mee kunt ne-men naar huis of naar de klas. Maar wist je dat er bij de lesbrief met verhalen, kopieerbladen en achtergrondinformatie voor de leerkracht ook een bruikbaar online-luik hoort? Onder de noemer Wereldreis-extra vind je bij heel wat nummers, zoals de naam al suggereert, extra informatie. En omdat niet alles wat oud is, ook ‘out’ is, kan je in het archief ook aardig wat bruikbaar materiaal vinden.We wijzen je hieronder de weg.

Webtips gebundeldBij elk nummer van Wereldreis vind je een lijst

interessante weblinks (rubriek ‘webtips’). Het overtikken van de soms lange adressen is een klus. Daarom vind je ze onder ‘wereldreis-extra’ online gebundeld, per nummer. Ga hiervoor naar www.studioglobo.be/wereld-reis en kies ‘Wereldreis-extra’. Ook links die we nog na het verschijnen van het nummer op het spoor kwamen, vinden hier hun plaats.

SpiegelfotoOp de rugzijde van de lesbrief drukken we steeds een spiegelfoto af. Met deze foto zoe-ken we gelijkaardige situaties als op de kalen-derfoto, maar dan in onze samenleving.

De kalenderfoto zelf is op groot formaat aan-wezig via de Wereldkalender. Maar wanneer je de spiegelfoto wil gebruiken, is de versie van de lesbrief misschien te klein. Wanneer we over de rechten beschikken, plaatsen we de foto zelf of een link ernaar op de pagina Wereldreis-extra van het nummer. Zo kan je de foto op groot formaat afdrukken of projecteren.

Wereldreis archief-onlineVerder bouwen we geleidelijk aan het digitaal archief van oude Wereldreisnummers uit.

Voorbije jaargangen zijn - gratis - digitaal beschikbaar. De oude nummers bevatten vaak nog interessante informatie en bruikbare lestips. Je hoeft die nu niet langer op papier op te vragen. Klik op www.studioglobo.be/wereldreis en kies dan ‘archief’.

Meer…We weten dat heel wat leerkrachten zelf ook interessante initiatieven om via het internet de wereld in de klas te brengen. Lees maar wat juf Frie Creyf daarover vertelt in ‘leerkracht aan het woord’ op p. 19.

Heb je zelf een interessante activiteit uit-gewerkt in dit verband? Laat het weten via wereldreis@studioglobo.be.

Duik eens in een koffer

Wist je dat je bij Studio Globo heel wat voor-werpenkoffers kunt ontlenen? Die bevatten een reeks authentieke voorwerpen, media-materialen (foto, video, cd-rom of dvd) en een pak begeleidingssuggesties.

Met gebruiksvoorwerpen, kleding, instru-menten, speelgoed of poppen komt een an-dere cultuur tot leven. Kinderen zijn geboeid door de verhalen achter de voorwerpen. Ze vormen een tastbare instap om te werken

aan meer openheid en respect voor andere culteren.De pedagogisch sterk uitgewerkte lespakket-ten bij de koffers vormen een echte meer-waarde. Aan de hand van heel diverse acti-viteiten blijven het geen ‘dode’ voorwerpen, maar komen de leerlingen actief tot leren.Een koffer kan op heel diverse manieren ge-bruikt worden: als aanvulling bij geplande ac-tiviteiten, verrijking van lestips uit Wereldreis of als een volwaardig WO-project. Ze zijn ook

bijzonder geschikt om klasoverschreidend te werken.In het aanbod vind je koffers uit de verschil-lende contintenten. Het volledige overzicht kan je raadplegen op op www.studioglobo.be

Neem contact op met een afdeling van Stu-dio Globo voor meer informatie of om jouw koffer te reserveren (www.studioglobo.be/contact).

voorwoord

Beste lezer,

deze Wereldreis brengt je naar Jemen, een minder bekende plaats op de wereld-bol. Je maakt niet alleen kennis met het land, maar ook met enkele aspecten van alweer een rijke cultuur met een grote traditie.

Communicatie, spreken, taal, … vormen de invalshoek om een stukje Jemen te leren kennen. De uitgebreide en vastgelegde begroetingsceremonie vooraleer het gesprek kan beginnen, contrasteert nogal met de soms direct manier van communiceren die wij gewoon zijn. Anderzijds liggen de barrières bij ons soms op andere terreinen. Een blik op de spiegelfoto van deze maand maakt dit met-een duidelijk.

Het nummer van deze maand biedt dus heel wat ‘spiegelkansen’ voor je leer-lingen. Kansen om stil te staan bij hun eigen taal, hun eigen kijk, hun eigen houding.

We hopen dat je hen daarmee opnieuw kunt motiveren om met een open en on-bevangen blik naar de wereld te kijken. Dit blijft immers de basis voor een wereld waar verbondenheid en solidariteit ingang kunnen vinden.

J.D.

INHoUdNieuws uit Studio Globo : Wereldreis, je lesbrief ook online ...... 2 Duik eens in een koffer ..................2Voorwoord ...................................3Wereldreisinfo

Landeninfo Jemen (Al Jawf).........4Heb je al gehoord van ... de wie-rookroute ................................4Foto-info .................................5Thema-info : spreken .................5Reiswoordenschat .....................5

Wereldreistips en werkbladenEerste graad ..........................6-8Een gesprek ..............................7Begroeting ..............................8Tweede graad ....................... 9-11Brief van Lien ......................... 10Salih en Ali ............................. 11Derde graad ........................12-17Webtips ................................. 13Voer voor boekenwurmen .......... 13Een vrouw zo mooi als de maan en de sterren ...................... 14-15Dialoog ................................. 16Een huis van leem ................... 17 Tekening van de kalenderfoto .... 18

Leerkracht aan het woord : Frie Creyf ................................... 19Spiegelfoto ................................. 20

c o l o f o N

Wereldreis - 2009/4 - 3

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo v.z.w. © 2009Wereldreis, Studio Globo, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel, fax : 02 520 91 11 Website : www.studioglobo.be/wereldreis Abonnement : 10 nummers + affichekrant 11.11.11 voor € 15 - Abonnementen lopen per schooljaar of per kalenderjaar en worden automatisch

verlengd. Andere formules : zie website. Wijzigingen aan de abonnementen kunnen gevraagd worden schriftelijk, via fax of via mail tot één maand voor het aflopen van het abonnement.

- Losse nummers zijn verkrijgbaar voor € 1,50 + verzendingskostBankrekening : 068-2352505-88 Administratie : Benedikte Hanssens, T 02 520 05 30, E wereldreis@studioglobo.be Redactie : Jan Debonnet en Helga Vande Voorde, T 02 526 10 92, E helga.vandevoorde@studioglobo.beAan dit nummer werkten mee : Anna Bukhari, Katelijne Hermans, Marleen Van Den Wijngaert, Stefan Potums, Frans Meul, Veronika Rumbaut, Kristine Van Den Bogerd (tekeningen), Marc Vermeiren (vormgeving) Foto’s: cover: kalenderfoto: Pascal and Maria Maréchaux, spiegelfoto: Jana Vanroose; p. 2 Liesbet De Pooter, p. 19: Veronika RumbautVerantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermeldingWereldreis is gedrukt op FSC-gecertificeerd papierDeze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbewe-ging-11.11.11 v.z.w. en met de steun van het D.G.O.S.

Wereldreis - 2009/4 - Wereldreisinfo - 4

LANDENINFO

Ligging, landschap en klimaat Jemen is een oud en een nieuw land : oud omdat het één van de eerste be-schavingscentra in het Midden-Oosten was, nieuw omdat de Republiek Jemen in zijn huidige vorm pas in 1990 is opgericht. Voordien waren er het meer traditionele Noord-Jemen en het mar-xistische Zuid-Jemen.

Het land heeft een eindeloze variatie aan landschappen : er zijn hete woestijnen, groene veldjes tussen bergen (tot 3 666 meter hoog) en er is een kustlijn van 1 900 kilometer lang.

Jemen is niet echt een stabiele staat, sommige plaatselijke stammen willen meer materiële welstand en kidnappen geregeld Europese zakenlui of toeristen. De buitenlanders komen maar vrij als de centrale regering een nieuwe weg, een ziekenhuis of een school belooft. Af en toe vallen radicale moslims toeristen aan of gijzelen islamitische opstandelingen in het noorden patrouil-lerende militairen. Meer dan eens vallen er doden.

Zo goed als alle 23 miljoen Jemenieten

zijn moslim. De meeste Jemenitische mannen kauwen qat, een zachte drug die in de blaadjes van de qatstruik zit. In de namiddag ligt het economische leven in Jemen grotendeels lam, de mannen palaveren urenlang met een dikke bol qatbladeren in hun mond. Ook vrouwen kauwen de drug, maar minder vaak dan hun echtgenoten.

Heel veel Jemenitische mannen lopen rond met een kromme dolk (jambiya) in hun riem, een symbool van hun stam en hun eer. Dolken met een handvat in zilver of neushoornbeen en een schede in zilver of kostbaar leder zijn vele duizenden euro waard. Dolken worden nog maar heel zelden gebruikt om geschillen uit te vechten. Daar hebben veel Jemenieten nu een kalasjnikov voor. HDI : 153 ste in de wereld met 0,508.

Jemen grenst aan rijke Arabische sta-ten, maar zelf is het een arm land. Het heeft weinig aardolie en geen kostbare ertsen. Veel Jemenieten werken bij de rijke buren en sturen geld op om hun familie thuis te onderhouden. Munt : Jemenitische riyal, 1 YER = 0,0039 euro.

Jemen (Al Jawf)

HEB JE AL GEHOORD VAN … DE WIEROOKROUTE ?

In lang vervlogen tijden was de Jemenitische stad Maarib, net ten zuiden van Al Jawf, één van de belangrijkste stopplaatsen op de meer dan 2 000 kilometer lange wierookroute. Langs die weg brachten dromedariskaravanen kostbare goederen als wierook en mirre van het zuidoosten van Arabië, aan de Indische Oceaan, naar Gaza aan de Middellandse Zee. De voettocht ging door woestijnen en gebergten, door rotsvalleien en groene heuvels. De dromedarissen en hun bege-leiders waren meer dan twee maanden onderweg, tenminste als zij de hitte, de zandstormen en de roofovervallen overleefden. Soms begonnen meer dan 2 000 dromedarissen aan de reis. Ruwe wierook druipt letterlijk van de bomen, het zijn harsparels die vrijkomen als in de bast van de wierookboom wordt gekerfd. En die boom groeit maar op zeldzame, droge plaatsen, bijvoorbeeld in Jemen. Al in de oudheid werden de geurige, smeulende harstranen gebruikt om de goden gunstig te stemmen, boze geesten te verjagen, ziektes te genezen, rimpels te doen verdwijnen en liefdespartners te verleiden. En ook nu nog geurt er wierook in tempels, kerken en moskeeën. Zowat duizend jaar voor Christus heerste de legendarische koningin Balkis over Maarib en het volk van Sheba. Zij verdedigde haar imperium met woord en daad en trok zelfs naar Jeruzalem om bij de joodse koning Salomon haar handelsbelangen te gaan verdedigen. Zo staat het in het Oude Testament en later in de Koran. De machtige koningin zou ook even gevallen zijn voor Salomons charmes. De drie ‘koningen uit het oosten’ brachten duizend jaar later goud, wierook en mirre naar de kribbe in Bethlehem. Tegenwoordig zijn er synthetische va-rianten van wierook op de markt, maar in Zuidoost-Arabië snijden boeren nog altijd in de bast van de wierookboom om de dikke beige harsdruppels op te vangen. En die zijn te koop in zowat de hele Arabische wereld.

FOtO-INFO

Twee Jemenitische buren keuvelen met elkaar aan de ingang van een lemen huis, gebouwd volgens de zaburtech-niek. Wadi Authla ligt bij de grens met Saoedi-Arabië in het gouvernement al Jawf, dat 39 500 km² groot is en 451 426 inwoners telt (2004).

Die lemen huizen zijn er in veel soor-ten en maten, vaak zijn zij 20 meter hoog of meer. Bijna altijd tellen zij verscheidene verdiepingen. Beneden staan de dieren, op de eerste etage lig-gen de voorraden, daarboven zijn de woonvertrekken. Helemaal bovenaan is de ontvangstruimte waar de heer des huizes met zijn gasten thee drinkt, net daaronder ligt de keuken, het domein van de vrouwen.

In de traditionele huizen staan door-gaans bijna geen meubelen, nissen in de muren en houten kisten doen dienst als kasten. En op de grond staan divans met matrassen en kussens, overdag om op te zitten, ’s nachts om op te slapen. De deuren en vensters zijn meestal erg klein om de warmte buiten te houden en de privacy van de inwoners te bescher-men. Alleen de hogere verdiepingen hebben bredere ramen om de omgeving te kunnen afspeuren … en vriend of vijand te zien arriveren.

tHEMA-INFO : SPREKEN

Deze mannen spreken Arabisch. Dit is een Semitische taal, zoals ook Maltees, Hebreeuws, Aramees en Amhaars (de officiële taal van Ethiopië). In Jemen en in landen van Mauritanië tot Oman is Arabisch de officiële taal. Als moedertaal van 210 miljoen mensen wereldwijd is het ook één van de zes officiële talen van de Verenigde Naties, naast het Engels, Frans, Mandarijn, Russisch en Spaans. Wel heeft elk Arabisch land zijn eigen dialect en het is niet zo eenvoudig voor bv. Tunesiërs en Jemenieten om elkaar te begrijpen. Maar zij kunnen wel elkaars kranten lezen, want die zijn allemaal in het Standaardarabisch. Voor moslims, bv. in Nigeria, Indo-nesië of China, is het Arabisch de taal waarin de Koran is geschreven en wordt gereciteerd. Het Arabisch van de Koran klinkt behoorlijk anders dan het moderne Standaardarabisch, het is flink verouderd en heel wat ingewikkelder.

Zowat alle moslims ter wereld leren (een stukje van) de Koran van buiten, ook al verstaan zij lang niet altijd wat er geschreven staat. Het Arabische alfabet telt 28 letters (ons Latijnse alfabet maar 26) en wordt van rechts naar links geschreven. Wij lezen een boek dus ‘van achter naar voor’ volgens hen. Of deze Jemenitische buren kunnen lezen en schrijven, is niet zo zeker. Want in het land van de wierookbomen is de helft van de inwoners analfabeet. Bij vrouwen loopt het analfabetisme zelfs op tot meer dan 70 %. Trouwens ook wie kan lezen en schrijven, koopt zelden een boek, want dat is zeker op het platteland een duur luxeproduct. Maar zo goed als alle Jemenitische families hebben wel een koran in huis, heel dikwijls gewoon om naar te kijken. Zelfs het Nederlands heeft nogal wat woorden aan het Arabisch ontleend (of via het Arabisch aan een andere taal), bv. sommige woorden die beginnen met al (een Arabisch lidwoord) zoals algebra en albatros, maar ook admiraal, koffie of suiker. Het zijn dikwijls namen uit wetenschappen, zeevaart en van voe-dingsmiddelen en andere producten uit het Oosten.

REISWOORDENSCHAt

dialoog : tweespraak, gesprek tussen twee of meer (groepen) mensen (< Grieks dia : door en logos : woord).

divan : zitmeubel tegen de muur zonder leuning (< Turks < Arabisch diwan < Perzisch devan : schrijfboek, staats-raad, douane).

gouvernement : administratief deel van Arabische staten.

jambiya : krom, tweesnijdend mes in Jemen.

Jemen : het zuiden van het Arabisch schiereiland (< Arabisch yaman : rechterzijde vanuit Mekka naar de opgaande zon gezien).

wierook : rook van de hars (olibanum) van Boswellia en andere aromatische planten.

Wereldreis - 2009/4 - Wereldreisinfo - 5

INLEIDENDE OPDRACHt EN gESPREKjE

Toon de kalenderfoto aan twee leerlingen van de klas. Laat hen goed observeren hoe de per-sonen op de foto staan. De klas krijgt de foto nog niet te zien.Vraag aan de twee leer-lingen om plaats te ne-men zoals de mannen op de foto.De kinderen uit de klas vertellen nu wat zij den-ken dat de personen doen.

Laat hen de foto zien en vergelijk met de antwoorden.“Goed voorgesteld ? Goed geobserveerd ?”

BIj DE FOtO

Bekijk de nieuwe foto aandachtig, bespreek en stel enkele gerichte vragen om tot volgende antwoorden te komen.- De foto is genomen in Jemen (toon op een kaart).- In Jemen vind je hete woestijnen, maar ook groene velden

tussen hoge bergen. - Vergelijk de kleding van de mannen. Enkel hun hoofd-

doek verschilt van kleur.- De buurmannen praten Arabisch, de officiële taal in

Jemen.- De mannen dragen een kromme dolk tussen een riem

als versiering : een jambiya.- In zijn hand heeft de ene man een gebedsketting.- De buurmannen zitten te keuvelen voor een lemen huis.- De muren zijn versierd met een witte kalklaag.

Een plekje om te praten Vraag de leerlingen om te omschrijven welke plekken op school of thuis uitnodigen om een praatje te slaan met vrienden.

“Kun jij een ideale plek voorstellen ?Moet er op de speelplaats een ‘praatplek’ worden voor-zien ?Hoe moet die ‘praatplek’ dan worden ingericht ?Op welke plek wordt thuis het meest gepraat, verteld ?Kunnen de leerlingen de plek omschrijven of tekenen ?”

Spreken met vrienden “Waarover spreek je zoal met je vrienden ?Welk onderwerp krijgt de meeste aandacht ?Gebruik je met je vrienden dezelfde taal die je gebruikt in de klas ?

Gebruik je bij mama en papa dezelfde taal als met je vrien-den ?”

SAMEN IN gESPREK

Werkblad A bevat een aantal tekstballonnen die de leerlingen moeten aanvullen. “Wat zou er in de tweede tekstballon al-lemaal kunnen volgen op het woordje wat ?” In duo’s gaan de leerlingen daarna samen op zoek naar goede ideeën. Laat hen eerst in het klad werken en de zinnen hardop eens uitproberen. Daarna vult ieder kind de eigen tekstballonnen in. Op het einde van de activiteit lezen de groepjes hun dialoog voor. Wie snel klaar is, kan er zelfs een klein toneelstukje van maken. Zij kunnen ook de bladen doorgeven aan een ander duo en die dan de dialoog laten voorlezen. Bij de bespreking kunnen zij reflecteren over de logische volgorde (klopt dit gesprek ?), over goede vondsten, duidelijkheid en expressie bij het voorlezen. Een uitbreidingsopdracht kan zijn om een stripverhaal te maken, vertrekkende van de ingevulde tekstballonnen.

Begroeting Bied de leerlingen het werkblad B aan met de kadertjes. Hoe zullen deze Arabische mannen elkaar begroeten ? De leerlingen knippen de passende kadertjes uit en kleven ze in de juiste volgorde.

Oplossing : - Goedemorgen, hoe gaat het ermee ?- Met mij gaat het goed, dank u. Hoe gaat het met jou ?- Goed, geprezen zij God Hoe gaat het met je familie ?- Het gaat goed met mijn familie, dank aan God.

Eerste graad

Wereldreis - 2009/4 - Wereldreistips - 6

Wereldreis - 2009/4 - Werkblad A - 7

Een gesprek

Vul de tekstballonnen aan

In welke tekstballonnen moeten er op het einde vraagtekens komen, denk je ?

Goeiemorgen__________________________________

__________________________________

Goeiemorgen,wat … ___________________

__________________________________

Ik … ______________________

__________________________________

__________________________________

Hoe … ________________

__________________________________

__________________________________

Tot ziens ! In … ______________________

__________________________________

__________________________________

O, tot ziens … __________________________________

__________________________________

… __________________________

__________________________________

__________________________________

Waar … _______________

__________________________________

__________________________________

Tot ziens ! ___________

__________________________________

__________________________________

Wereldreis - 2009/4 - Werkblad B - 8

Welke zinnen gebruiken Arabische mannen wel bij een begroeting ? Zet die in de juiste volgorde.

Begroeting

Ik kom even bij jou zit-ten, oké ?

Goedemorgen, hoe gaat het ermee ?

Ik moet je dringend iets belangrijks vertellen !

Met mij gaat het goed, dank u. Hoe gaat het met jou ?

Goed, geprezen zij God. Hoe gaat het met je fa-milie ?

Waarom zit jij hier zo alleen ?

Hoi, hier ben ik weer ! Het gaat goed met mijn familie, dank aan God.

Tweede graad

Wereldreis - 2009/4 - Wereldreistips - 9

EEN gESPREK IN jEMEN

In de Arabische wereld gebruiken de mannen lange ‘be-groetingsformules’.In vaste zinnen moeten zij elkaar netjes begroeten.Afscheid nemen van elkaar verloopt korter en minder formeel.

Luisteren de leerlingen mee naar de begroeting tussen de twee mannen op de foto ?

Lees de eerste vijf uitspraken voor van Salih en Ali. - Sbathu, goedemorgen !- Sabbahkum Allah bil Kheir, ook goedemorgen. Hoe gaat

het ermee ?- Goed, dank aan God. Hoe gaat het met jou ?- Goed, geprezen zij God. Hoe gaat het met je familie ?- Ook goed, geprezen zij God.

Waarschijnlijk zijn de leerlingen nu nieuwsgierig naar het verdere verloop van het gesprek.Dan kunnen zij de eenvoudige dialoog op werkblad D zelf lezen.

Stel daarna vragen : “- Kennen jullie het beroep van Salih ?- Weten jullie waarom Ali een nieuw huis heeft gebouwd ?- …”

Misschien is het leuk om nadien de dialoog na te spelen.

Gebruiken de leerlingen specifieke woorden uit het gesprek ?

BIj DE FOtO EN DE BRIEF VAN LIEN

Bekijk de kalenderfoto. Welke vragen roept zij op ? De leerlingen noteren (op het bord). Op een aantal vragen kunnen zij nog geen antwoord vinden. Misschien vinden zij die

wel door de brief van Lien (werkblad C) te lezen ?

Zij lezen de begroeting : “Salaam aleikoem, dag vrienden”. Weet iemand wat dit betekent ? In heel wat Vlaamse scho-len, vooral in de stedelijke gebieden, zul je natuurlijk wel kinderen vinden van bijvoorbeeld Marokkaanse afkomst die ons hier wat over kunnen vertellen. De vertaling is eigenlijk : “Vrede zij met u”. Deze begroeting wordt gebruikt door alle mensen in de wereld die Arabisch spreken.

Dan lezen de leerlingen de brief verder in stilte. Nadien gaan zij per twee alle zaken aanduiden die zij niet kennen of begrijpen. In een klasgesprek zoeken zij samen naar verklaringen en oplossingen. Zo wordt de voorkennis van de hele groep geactiveerd. Je staat verbaasd hoeveel kennis er in een klas aanwezig is. De zaken die de leerlingen niet begrijpen, kunnen door de leerkracht worden verklaard of kunnen worden opgezocht. Voor de leerkracht is het zeker interessant om een wereldkaart bij de hand te hebben, om Jemen te situeren, en wat illustra-tiemateriaal over lemen huizen bij ons (Bokrijk, ecologische leembouw) en op andere plaatsen in de wereld.

DRAMA

Op de foto zien de leerlingen twee mensen die een gesprek voeren.In het kader van taalexpressie en als instap voor werkblad D kunnen zij de volgende drama-activiteit uitvoeren.

Hoe is ’t ?De spelers lopen rustig door de ruimte en staan stil op een teken van de leerkracht.Zij gaan in dialoog met een kind dat vlak bij hen staat. De begroeting verloopt steeds volgens het volgende patroon :A : begroeting “Goedemiddag.”B : antwoord “Goeiedag.”A : opening “Hoe is ’t ?”B : antwoord “Uitstekend en met jou ?”A : afsluiting “Alles OK. Nou, tot ziens ?”B : afsluiting “Ja, tot kijk.”

De tekst mag veranderen, maar het patroon blijft hetzelfde. Iedereen is bezig op hetzelfde moment, maar de kinderen kunnen op een teken ook even blijven stilstaan en samen luisteren naar een duo dat een gesprekje voert. De spelleider geeft vanaf de derde begroeting telkens eerst een gevoel aan waarin de begroeting verloopt : vrolijk, verveeld, boos …

Wereldreis - 2009/4 - Werkblad C - 10

Wereldreis - 2009/4 - Werkblad D - 11

Salih en Ali

Salih : Sbathu, goedemorgen.

Ali : Sabbahkum Allah bil Kheir, ook goedemorgen Hoe gaat het er-mee ?

Salih : Goed, dank aan God. Hoe gaat het met jou ?

Ali : Goed, geprezen zij God. Hoe gaat het met je familie ?

Salih : Ook goed, geprezen zij God.

Ali : Zet je neer, dan kunnen wij bijpraten.

Hoe was je reis, Salih ? Heb je veel toeristen vervoerd ?

Salih : Ik ben met tien toeristen uit Nederland op pad geweest.

Zij vonden Jemen een mooi land.

Zij hebben ook veel verteld over hun eigen land.

Ben je tevreden met je nieuwe huis,

Ali ?

Ali : Ik ben heel blij met dit nieuwe huis.

Jij hebt goed meegeholpen met het bouwen. Dankjewel hiervoor.

Wij hebben toen samen hard ge-werkt, maar ook veel gelachen.

Ik heb de ingang mooi versierd met witte en bruine beschilderingen.

Vind je het mooi ?

Salih : Ik vind je huis heel mooi.

Ik hoop dat wij net zulke goede vrienden blijven als vroeger toen je nog niet was getrouwd.

Ali : Ik was zo gelukkig op de dag van mijn trouwfeest.

Jihaan, mijn vrouw, is zo mooi als de maan.

De maan en de sterren erbij !

Ik ruik versgebakken brood. Kom, laten wij naar binnen gaan. Jihaan heeft voor ons gekookt. Wij praten verder met de mannen in de diwaan, onze mooie kamer.

Salih : Ik volg je.

BIj DE FOtO

Wij kijken samen naar de foto en bespreken die aan de hand van een aantal gerichte vragen : “Wat zie je ? Op welke plaats in de wereld zou die foto genomen kun-nen zijn ? Waarom denk je dat ? Wat valt je op aan deze mensen ? Waarover zouden zij praten ? Welke kleuren zie je ? Is dit een foto van nu of van vroeger ? Hoe zie je dat ? Welk gevoel past bij deze foto (blij, bang, boos …) ? Kun je een woord bedenken dat voor jou bij deze foto past ?”

HEt VERHAAL

De leerlingen lezen het verhaal individueel. In een klasge-sprek kan er worden ingegaan op de inhoud van dit rijke verhaal. Er komen heel wat interessante zaken aan bod. o Culturele overeenkomsten en verschillen tussen een

Vlaamse (Westerse) leefwereld en een Arabische (in Jemen).

o Terrorisme en aanslagen op toeristen.o Rollenpatronen en de positie van vrouwen in verschil-

lende landen. o Wapenbezit en wapenverspreiding in de wereld.o Het gebruik van opwekkende middelen : qat, koffie,

sigaretten, alcohol, XTC …o Bouwen in leem.Misschien is deze tekst wel te gebruiken als instap om één van deze thema’s verder uit te diepen in de klas ? Of gaan kinderen in groepjes rond een thema een project uitwerken ? In deze lesbrief kozen wij voor muzische invalshoeken : het voeren van een dialoog en construeren in leem.

DIALOOg

In deze dramales gaat het erover om eenzelfde alledaagse dialoog vanuit verschillende gevoelens (gemoedstoestan-den) te spelen. Per twee gaan de kinderen op werkblad G een eenvou-dige dialoog schrijven tussen A en B. Vraag om het niet te ver te zoeken. In een halve kring lezen de duo’s de dialogen voor of spelen ze. Daarna laten wij de scènes opnieuw lezen/spelen vanuit een bepaald gevoel. Dat kan voor de twee deelnemers dezelfde of een andere gemoedstoestand zijn. Een hele leuke variatie is om de klas in twee groepen te verdelen. De ene groep zegt allemaal samen de tekst van A, de andere groep is B. Wij laten lezen met uitgesproken gevoelens, dolle pret gegarandeerd !

HUIZEN VAN LEEM

Waarschijnlijk zullen de leerlingen verwonderd zijn dat de helft tot tweederde van de wereldbevolking in lemen

of aarden huizen leeft. Dit is een van de oudste bouwtech-nieken ter wereld, die gebruikt maakt van de ondergrond die aanwezig is en waarvoor je geen ovens nodig hebt. De oudste steden en paleizen van Babylonië en Egypte waren uit leem opgetrokken en het oudste deel van de Chinese muur is gebouwd in leem. Maar bouwen met leem is eigen-lijk ook een heel moderne technologie die wordt toegepast bij het duurzaam en ecologisch bouwen. Het is een geheel natuurlijke manier van bouwen, met materialen die gezond, milieuvriendelijk en erg isolerend en ademend zijn. Ook in België wordt meer en meer met deze techniek gewerkt. Kijk met de leerlingen naar het filmpje “Creatief bouwen met leem” (5 minuten) over lemen huizen in Mali via www.schooltv.nl/beeldbank.

Er zijn ook heel wat foto’s te vinden op het internet van lemen huizen in Jemen, zoals bvb. van Shibam, het “Manhattan van de woestijn”, met dicht op elkaar gebouwde lemen huizen van wel acht verdiepingen hoog !Daarna kunnen wij eens gaan kijken ter inspiratie (alleen de leerkracht of samen met de kinderen) naar voorbeelden van het construeren van lemen huizen (in miniatuur) met behulp van natuurlijke materialen (zie Webtips). Er zijn verschil-lende voorbeelden van Nederlandse scholen die hiermee aan de slag gingen. Leem kun je zelf maken door klei en zand te mengen, eventueel nog met fijne stukjes stro eronder. Maar misschien is je school wel gelegen in de (zand)leemstreek ? Als je in Vlaams-Brabant woont of in het zuiden van de pro-vincies Oost- en West-Vlaanderen en Limburg, kun je ook gewoon in de tuin of op een braakliggend terrein leemgrond opscheppen. Naargelang de behoefte kun je er dan nog andere ingrediënten aan toevoegen om een goede smeerbare massa te krijgen. Leem kun je ook kopen via winkels en bedrijven die handelen in duurzame bouwmaterialen.

Op werkblad H gaan de leerlingen eerst een skelet ontwer-pen, dat zij daarna proberen te bouwen met vindmateriaal zoals stevige, buigzame twijgen. Daaronder proberen zij dan het huis te tekenen zoals het er in een definitieve fase moet uitzien, compleet met versierde muren. Zij werken in groepjes, daardoor zal er veel planning en overleg nodig zijn.

Duidelijke afspraken of coöperatieve werkvormen zijn zeker nodig om dit tot een goed einde te brengen. Een tip om de stevigheid en duurzaam-heid van de bouwwerken te bevorderen, is om de afgewerkte delen steeds met vochtige doeken te bedekken, zodat het drogen heel langzaam verloopt en de muren minder gaan barsten.

derde graad

Wereldreis - 2009/4 - Wereldreistips - 12

EINDtERMEN

Nederlands Luisteren : 1.7 informatie op een persoonlijke en over-zichtelijke wijze ordenen (structureren) bij een voor hen bestemde informatieve tv-uitzending en 1.8 op basis van, hetzij de eigen mening, hetzij informatie uit andere bronnen, de informatie beoordelen die voorkomt in een discussie met bekende leeftijdgenoten. Spreken : 2.1 het gepaste taalregister hanteren (beschrijven) als ze aan leeftijdgenoten over zichzelf informatie verschaf-fen en 2.2 als ze aan iemand om ontbrekende informatie vragen ; 2.5 het gepaste taalregister hanteren (structureren) als ze vragen van de leerkracht i.v.m. een behandeld onder-werp beantwoorden, 2.6 als ze van een behandeld onder-werp of een beleefd voorval een (non-)verbale interpretatie brengen en 2.7 als ze bij een behandeld onderwerp vragen stellen die begrepen en beantwoord kunnen worden door leeftijdgenoten. Lezen : 3.3 de informatie achterhalen (beschrijven) in voor hen bestemde teksten in tijdschriften en 3.5 de informatie ordenen (structureren) die voorkomt in voor hen bestemde verhalen, kinderromans, dialogen, gedichten, kindertijd-schriften en jeugdencyclopedieën. Schrijven : 4.1 overzichten, aantekeningen, mededelingen op- en overschrijven (kopiëren). Taalbeschouwing : 6.1 bereid zijn binnen een concrete taalcontext te reflecteren over het gebruik van standaardtaal, regionale en sociale taalvariëteiten, houdingen, vooroordelen en rolgedrag in taal, taalgedragsregels, taalhandelingen, hoe via taal bepaalde standpunten ingenomen en/of kenbaar worden gemaakt.

Wereldoriëntatie Ik en mezelf : 3.1 in een niet-conflictgeladen situatie eigen indrukken, gevoelens, verlangens, gedachten en waarderingen spontaan uitdrukken en 3.2 beschrijven wat ze voelen en wat ze doen in een concrete situatie en kunnen illustreren dat zowel hun gedrag als hun gevoelens situatiegebonden zijn. Ik en de ander : 3.4 in concrete situaties verschillende ma-nieren van omgaan met elkaar herkennen, erover praten en aangeven dat ze op elkaar inspelen. Sociaal-culturele verschijnselen : 4.8 illustreren dat verschil-lende sociale en culturele groepen verschillende waarden en normen bezitten.

Muzische Vorming Beeld : 1.3 beeldinformatie herkennen, begrijpen, interpreteren en er kritisch tegenover staan en 1.5 beeldende proble-men oplossen, technieken toepassen en gereedschappen en materialen hanteren om beeldend vorm te geven op een manier die hen voldoet.

Drama : 3.4 spelvormen in een sociale en maatschappelijke context hanteren en 3.5 ervaringen, gevoelens, ideeën, fan-tasieën uiten in spel.

WEBtIPS

Jemen en Al-Jawfwww.britannica.com/EBchecked/topic/301843/al-Jawf# www.yemen-nic.net/English%20site/SITE%20CONTAINTS/

Tourism/Touristic%20sites/aljowf/Aljowf-gov.htm www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/

2005/12/18/AR2005121801070.html

Foto’swww.pbase.com/clive_temple/image/82631836 www.pbase.com/johan97/image/74442908 www.pbase.com/johan97/image/74514935 www.pbase.com/johan97/image/74413526 www.pbase.com/clive_temple/image/82773457 www.pbase.com/clive_temple/image/82706302 www.pbase.com/johan97/image/74384072 www.marsnjak.com/sergej/?menu=yemen&lang=en : 681

reisfoto’s uit Jemen van Sergej Marsnjak

Huizen van leem en zaburtechniekwww.stratosphere.org/earth/main/warmondsch.html www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20071204_creatief-

leem01www.bouwenmetaarde.be www.restauratieambacht.be www.leem.startpagina.nl www.al-bab.com/bys/articles/ matthews96.htm

VOER VOOR BOEKENWURMEN

- A vision of Yemen = Regard sur le Yémen. AL THANI, S. H. Skira, Milano, 2006.

- Handel in lekkere blaadjes. Samsam. K.I.T., Amsterdam, september 2001.

- Jemen en Oman. STEELE, Ph. Het Midden-Oosten. Gottmer / Brecht, Haarlem, 2007.

- Jemen. Reizen door een openluchtmuseum. GIELEN, G. Elders en anders # 114. DeGel, Brussel, 15 november 2007.

- Yemen. MACLAUGHLIN, D. Bradt, Chalfont St Peter, 2007.

Wereldreis - 2009/4 - Wereldreistips - 13

op stap geweest, met tien toeristen uit Nederland. Weet je wat een van die vrouwen vertelde ? Dat een vrouw in Nederland gratis is, niemand hoeft daar een bruidschat te betalen !”

Ali kijkt verbaasd. In Wadi Authla betaalt iedereen voor een vrouw. Als zij mooi is en uit een goede fa-milie komt, betaal je het meest. Zelf heeft hij zes jaar in Saoedi-Arabië gewerkt om het geld te verdienen. Een goedkoop meisje is lelijk of wees of zij was al een keer getrouwd. Alleen arme mannen willen een gratis vrouw.

Salih buigt zich naar Ali toe : “Kom vertel nog eens, hoeveel geld heb jij voor Jihaan betaald ?”Ali lacht : “Voor onze verloving een prachtige gouden ketting van 10 000 riyal. En een horloge en dure parfum. En natuurlijk een gouden verlovingsring. Ik was zo trots toen ik zag hoe mooi hij om haar vinger stond ! En daarna nog 100 000 riyal voor de bruidsschat. De helft daarvan is voor haar ouders omdat zij goed voor haar hebben gezorgd. De andere helft is voor Jihaan. Als wij gaan scheiden of als, God verhoede, er iets met mij gebeurt, dan heeft zij altijd geld voor zichzelf en voor onze kinderen. Al-leen als zij zelf wil scheiden, moet zij de bruidsschat teruggeven.”

Salih zucht, hij zou ook wel willen trouwen, maar hij heeft niet genoeg geld. Soms lijkt het hem wel makkelijk om met een Europese vrouw te trouwen. Nieuwsgierig vraagt hij zich af hoe de vrouw van zijn neef eruit ziet. Maar hij zou nog liever zijn tong eraf bijten, dan het te vragen. Want in Jemen leven man-nen en vrouwen helemaal apart. Zij hebben aparte kamers in huis, waar geen mannen mogen komen. Op straat dragen zij een khimar, dat is een zwarte sluier waardoor je alleen de ogen van een vrouw kunt zien. Het is een grote schande voor een man als een andere man zijn vrouw ziet. Zelfs naar haar vragen is al heel onbeleefd. Alleen de broers en de vader en moeder van Ali mogen Jihaan zien. Gelukkig kent Ali Salih en kan hij het niet nalaten om een beetje op te scheppen.“Weet je Salih, Jihaan is zo mooi ! Zo mooi als, als … als de maan. De maan en de sterren erbij !”Hij maakt met de gebedsketting in zijn hand een

Wereldreis - 2009/4 - Werkblad E - 14

Een vrouw zo mooi als de maan en de sterren

“Sbahtu, goedemorgen !” roept Salih en hij trekt Ali plagend aan zijn kufiya, de rode geruite doek die hij om zijn hoofd draagt.“Sabbahkum Allah bil Kheir, ook goedemorgen”, roept Ali terug en hij maakt plaats voor Salih op de stoep van zijn huis. “Hoe gaat het ermee ?”“Goed, dank aan God”, antwoordt Salih, “en hoe gaat het met jou ?”“Geprezen zij God”, zegt Ali en hij leunt achterover. “En hoe gaat het met je familie ?”“Ook goed, geprezen zij God”.

Het is nog vroeg in de morgen. Salih wil heel graag met Ali praten over zijn bruiloft. Maar in Jemen, waar Ali en Salih wonen, is dat niet beleefd. Eerst moet je iemand netjes begroeten en vragen naar zijn gezondheid en naar zijn familie. Daarbij bedank je God heel vaak. In het Jemenitisch Arabisch zijn daarvoor vaste zinnen zodat je precies weet wat je moet zeggen.

Ali nodigt Salih uit om te gaan zitten, hij kijkt heel blij. Hij heeft zoveel te vertellen ! Salih, zijn neef, is chauffeur. Hij werkt voor een toeristenorganisatie in Sanaa, de hoofdstad. Maar als hij in de buurt is, komt hij altijd op bezoek bij zijn familie in Wadi Authla. Enkele maanden geleden heeft hij nog geholpen met het bouwen van Ali’s huis. Nu woont Ali daar met zijn nieuwe vrouw Jihaan.

“Hoe was je reis, Salih ?” vraagt Ali. “Zijn er veel

toeristen ?”Salih zucht. “Vroe-

ger was het beter. Veel toeristen zijn bang, omdat er een jaar geleden op een groep geschoten is. Zij weten ook dat de familie van Osama bin Laden uit Jemen komt. Maar vorige week ben ik weer

gebaar naar de hemel.“O, o, o, wat is zij mooi !”“Zij is anders wel een beetje lang”, kan Salih niet nalaten te zeggen. Dat is het enige dat hij van haar gezien heeft. Want zij was geslui-erd toen Ali haar over de drempel van zijn huis tilde. Salih had net als alle andere mannen met zijn kalasjnikov in de lucht gescho-ten. Iedereen had hard gejuicht en geroepen. Ali had er mooi uitgezien in zijn spierwitte thaub , de lange jurk die Jemeniti-sche mannen dragen. Om zijn middel droeg hij een met goud ge-borduurde riem. Daarin stak de antieke jambiya, een kromme dolk, van zijn grootvader. Alle Jemenitische mannen dragen een jambiya. Zij doen dat voor het mooi. Om te vech-ten heeft iedereen in Wadi Authla een kalasjnikov. Zonder jambiya en kalasjnikov ben je geen echte man. Op zijn hoofd had Ali een krans met bloemen. De hele middag en avond had hij glimlachend op het podium voor het huis gezeten, terwijl de andere mannen uit het dorp dansten en muziek maakten. Er was genoeg qat voor iedereen. Qat is een plant die de mensen in Jemen heel lekker vinden. De man-nen kauwen op de groene blaadjes ervan. Je mag de blaadjes niet doorslikken, maar je moet ze bewaren in je wang. Iedereen loopt hierdoor met een dikke wang rond. Van qat wordt je heel wakker, net alsof je heel veel koffie hebt gedronken. De vrouwen vierden apart feest. Zij zaten binnen in huis met lekkere koekjes en een waterpijp. Pas toen het al donker werd, kwamen zij naar buiten. Met veel geroep en gelach werd de bruid naar de drem-pel van haar nieuwe huis gebracht. Het huis stond

binnen hetzelfde hek als het huis van de ouders van Ali, want in Jemen gaat een vrouw bij de ouders van haar man wonen.

“Ben je tevreden met je nieuwe huis ?”, vraagt Salih. Tenslotte had hij heel hard meegeholpen met het bouwen. Vooral de ingang was mooi geworden met de witte en bruine beschilderingen. “Het was veel werk”, antwoordt Ali. “Weet je nog hoe wij samen hebben gelachen ? Je zong het bouw-vakkerliedje. En ineens veranderde je de woorden een beetje, zodat het een heel raar liedje werd.” Salih knikt en zucht. Hij hoopt maar dat hij en Ali net zulke goede vrienden blijven als vroeger toen Ali nog niet getrouwd was. Plotseling schiet hem nog iets te binnen :“Weet je dat Europese vrouwen maar twee kinderen hebben en net als een man gaan werken ?”“Mashallah, lieve hemel !” roept Ali uit. “Ik wil met Jihaan veel kinderen, het liefst acht of meer, net als haar moeder en haar oudere zussen. Want je weet maar nooit, er worden zoveel kinderen ziek … Bovendien, wie moet er dan voor je zorgen als je oud wordt ? Mijn vader en moeder zijn zo blij dat Jihaan en de vrouwen van mijn broers er zijn om voor hen te zorgen. Jihaan zou niet eens de tijd hebben om te werken. Want wie moet er dan koken en water halen en wassen en voor de kleine kinderen zorgen ? Mashallah, wat zijn zij toch raar daar in het Westen ! En dan te bedenken dat iedereen hun vrouwen zomaar kan zien !”“Ik zou wel minder kinderen willen, vier ofzo”, zegt Salih aarzelend. “Er gaan zoveel vrouwen dood bij de geboorte van hun kind. Het is ook heel duur, zoveel kinderen …”, maar als hij ziet hoe Ali kijkt, zwijgt hij snel.

Door de deur komt de geur van versgebakken brood. “Kom, laten wij naar binnen gaan. Jihaan heeft voor ons gekookt”, zegt Ali. “Eet met de mannen mee in de diwan, onze mooie kamer. Daarna gaan wij met z’n allen naar de moskee. Ik roep wel even dat wij binnenkomen. Dan gaan de vrouwen naar de keuken, zodat de mannen hen niet zien.”

Anna Bukhari

Wereldreis - 2009/4 - Werkblad F - 15

Wereldreis - 2009/4 - Werkblad G - 16

dialoog

Twee mensen komen elkaar ergens tegen en voeren een gesprek. Zij beginnen met een begroeting en eindigen met een afscheid.

Wie zijn de twee mensen ?

A : ………………………………..

B : ………………………………..

Waar komen zij elkaar tegen ? Straat / park / school / winkel / …………………………………

Gesprek (in elke strook komt een zin) : A

B

A

B

A

B

A

B

A

B

Wereldreis - 2009/4 - Werkblad H - 17

Een huis van leem

Jemenieten bouwen hun huizen doorgaans met materialen die zij ter plekke vinden, uitgekapte rotsblokken in de bergen, brokken lava, rietstengels

bij de zee, artisanale bakstenen of lagen leem aan de rand van de woestijn.

Een mengeling van klei, zand en stro dient als basis-materiaal ; soms verandert het in platte stenen die worden gedroogd in de zon, soms wordt de leem tijdens het bouwen gekneed tot een soort lange worsten die in dikke lagen boven elkaar worden aangebracht. Als de eerste laag in de zon is gedroogd, volgt de tweede. Allemaal puur handwerk.

Heel vaak worden de deuren en ramen versterkt en krijgen zij een decoratieve witte kalklaag. Ook op de muren verschijnen soms witte of donderbruine pleisterstrepen. Zonder dat laagje kleur verdwijnen de huizen ge-woon in het landschap, één grote massa oker.

De lemen gebouwen die vooral in de woestijnachtige regio’s voorkomen, kunnen tientallen jaren stand houden, tenminste als er geen stortbui uitbreekt die (stukken van) de muren wegspoelt.

Wij ontwerpen zelf een huis van leem Het vindmateriaal dat wij zullen gebruiken voor het skelet :

.............................................................................

.............................................................................

Zo zullen wij het geraamte maken :

Zo zal ons huis er afgewerkt uitzien (met eenvoudige versiering in grondkleuren : zwart, wit, bruin, geel, rood, oranje) :

Wereldreis - 2009/4 - Werkblad I - 18

Nieuws uit studio Globo

Wereldreis, je lesbrief ook online

leerkracht aaN het woord

20 jaar geleden was juf Frie in de basisschool Sint-Lodewijkscollege,gelegen in de wijk Christus-koning te Brugge, nog een groentje. Nu allesbehalve dat. Samen met de collega’s helpt deze onderwijzeres van het derde leer-jaar om modeshows te organiseren naar aanleiding van dikketruiendag en verkiest hierbij de kleurrijkste, de zachtste en de plui-zigste trui. Er wordt op school ondermeer ook ‘gekoffiestopt’ en gesmuld van een Wereld-winkelontbijt. Frie speelt daarenboven met de collega’s toneel om acties van Welzijnszorg en Broederlijk Delen in de verf te zetten. Redenen genoeg om in Brugge neer te strijken!

Hoe ben je destijds begonnen met ‘mon-diaal leren’ in je klas?De aanzet was wat mij betreft de jeugdboe-kenweek rond het thema ‘Zullen we ruilen?’ (1993). Wie meedeed, koos een klas uit een ander land en maakte een boek waarin je je klas, school, land, cultuur voorstelde.Vervol-gens werden de boeken onderling geruild. We ruilden met een klas uit Engeland. Ik volgde toen net een opleiding jeugdboekenwerker wat maakte dat ik de opdracht meekreeg om dit project zeer uitgebreid in de klas aan bod te laten komen. Na afloop van het project

leiding van de kalender. Het is telkens iets anders en toch thematisch rond de kalender. Zowel voor mij als voor de leerlingen is dit iets om maandelijks naar uit te kijken.

Zijn er werkvormen die minder vlot lopen in de klas? Eigenlijk heb ik hier geen ervaring mee. Als zaken dan al eens een probleem opleveren dan is dit volgens mij te wijten aan een overvol programma. Zit je met een eivolle agenda en wil je dan alles uit je maande-lijkse Wereldreis verwezenlijken dan kan het wel eens mislopen. Ik vind het daarom net praktisch en zinvol om maandelijks te kijken in welke mate je zaken aan bod kan laten komen in je klas. Er worden ook steeds heel wat alternatieven geboden zodat je telkens wel iets vindt dat je kunt uitwerken op maat van je klas. Liever kort en inhoudelijk goed, dan snel snel en onvoldoende gekaderd.

Zie je ontwikkelingen in het mondiaal leren bij jou op school?Nu, zoveel jaren later, is het werken met de Wereldreis binnengedrongen in het me-rendeel van de klassen hier op school. De uitgewerkte lessen, geknipte informatie en gekleurde lay-out verhoogden de aantrek-kelijkheid. Ook de verwijzingen naar de eindtermen waren een impuls, het is een hulp bij verantwoording en het invullen van de agenda. Door het werken met de kalender zit mondiale vorming ingebed doorheen het hele jaar en is het geen éénmalig project tijdens de vasten.

Wat hoopte je te bereiken aan inzichten en houding bij je leerlingen? Ik hoop m’n leerlingen onder andere gewoon te maken dat er mensen met een andere huidskleur bestaan. Ik streef naar een res-pectvolle houding. Bij ons op school zijn er niet zoveel kinderen van andere culturen of landen en via de kalender verruim ik hopelijk hun blik op de wereld wat.

Hebben jullie ook contacten in het Zui-den? Een oudleerling van onze school heeft een project rond straatkinderen lopen in Brazi-lië. We plannen om hier met de hele school een week rond te werken dit jaar en wie weet groeit hier wel een scholenband uit met een Braziliaanse school.

De klasblog van juf Frie vind je hier: http://derdeklasjufliesbetenjuffrie.skynetblogs.be/

ben ik verder materiaal beginnen zoeken om in de klas te werken rond andere landen en culturen. Zo ontdekte ik Wereldreis. Samen met de interesse die ik meekreeg van thuis uit, was de basis gelegd om in de klas mondiaal aan de slag te gaan.

Welke succesvolle werkvormen of acti-viteiten herinnerje je? Wat me meteen te bin-nen schiet, is het bou-wen van een nomaden-dorp. Een Wereldreis rond de Toearegs gaf de aanzet.Voor mij zijn geslaagde werkvormen vaak diegene waarbij de leerlingen eerst in groepjes aan iets wer-ken en we samen met de klas tot één geheel of eindresultaat komen.

Hoe ga je te werk in de klas?Op een grote wereldkaart hang ik, verbonden door een touwtje, de maandelijkse foto op. De brief van Lien kopieer ik en deze lezen we samen. Wat ik ook regelmatig doe, is met de leerlingen naar een passend filmpje kijken op de beeldbank van de Nederlandse schoolte-levisie. Zo stond er leuk beeldmateriaal op over de Tibetaanse monniken en heel wat over diverse godsdiensten. De tip die ik in Wereldreis las om via Goo-gle Earth regio’s te bekijken, leidde tot een geslaagd experiment, net als de link naar de bar op de foto van Egypte (Wereldreis december 2008). Meestal werken we in de klas aan één of meerdere werkbladen. De kinderen werkten bijvoorbeeld vlijtig en met succes aan de Volkswagen kever (Wereldreis oktober 2008). Via onze klasblog betrekken we de ouders bij wat leeft in de klas en bij onze ontdekkingen naar aanleiding van een nieuwe maand. Het is natuurlijk niet altijd evident. In het kader van de lessen wereld-oriëntatie lopen er ook andere projecten en dan komt de kalender hier wat tussenin. Maar anderzijds is dat ook net leuk: het zorgt voor afwisseling en de kinderen weten dat er iedere maand iets nieuws komt naar aan-

De lesbrief Wereldreis die je nu in handen hebt, is natuurlijk in de eerste plaats een tijd-schrift. Een handig blad dat je mee kunt ne-men naar huis of naar de klas. Maar wist je dat er bij de lesbrief met verhalen, kopieerbladen en achtergrondinformatie voor de leerkracht ook een bruikbaar online-luik hoort? Onder de noemer Wereldreis-extra vind je bij heel wat nummers, zoals de naam al suggereert, extra informatie. En omdat niet alles wat oud is, ook ‘out’ is, kan je in het archief ook aardig wat bruikbaar materiaal vinden.We wijzen je hieronder de weg.

Webtips gebundeldBij elk nummer van Wereldreis vind je een lijst

interessante weblinks (rubriek ‘webtips’). Het overtikken van de soms lange adressen is een klus. Daarom vind je ze onder ‘wereldreis-extra’ online gebundeld, per nummer. Ga hiervoor naar www.studioglobo.be/wereld-reis en kies ‘Wereldreis-extra’. Ook links die we nog na het verschijnen van het nummer op het spoor kwamen, vinden hier hun plaats.

SpiegelfotoOp de rugzijde van de lesbrief drukken we steeds een spiegelfoto af. Met deze foto zoe-ken we gelijkaardige situaties als op de kalen-derfoto, maar dan in onze samenleving.

De kalenderfoto zelf is op groot formaat aan-wezig via de Wereldkalender. Maar wanneer je de spiegelfoto wil gebruiken, is de versie van de lesbrief misschien te klein. Wanneer we over de rechten beschikken, plaatsen we de foto zelf of een link ernaar op de pagina Wereldreis-extra van het nummer. Zo kan je de foto op groot formaat afdrukken of projecteren.

Wereldreis archief-onlineVerder bouwen we geleidelijk aan het digitaal archief van oude Wereldreisnummers uit.

Voorbije jaargangen zijn - gratis - digitaal beschikbaar. De oude nummers bevatten vaak nog interessante informatie en bruikbare lestips. Je hoeft die nu niet langer op papier op te vragen. Klik op www.studioglobo.be/wereldreis en kies dan ‘archief’.

Meer…We weten dat heel wat leerkrachten zelf ook interessante initiatieven om via het internet de wereld in de klas te brengen. Lees maar wat juf Frie Creyf daarover vertelt in ‘leerkracht aan het woord’ op p. 19.

Heb je zelf een interessante activiteit uit-gewerkt in dit verband? Laat het weten via wereldreis@studioglobo.be.

Duik eens in een koffer

Wist je dat je bij Studio Globo heel wat voor-werpenkoffers kunt ontlenen? Die bevatten een reeks authentieke voorwerpen, media-materialen (foto, video, cd-rom of dvd) en een pak begeleidingssuggesties.

Met gebruiksvoorwerpen, kleding, instru-menten, speelgoed of poppen komt een an-dere cultuur tot leven. Kinderen zijn geboeid door de verhalen achter de voorwerpen. Ze vormen een tastbare instap om te werken

aan meer openheid en respect voor andere culteren.De pedagogisch sterk uitgewerkte lespakket-ten bij de koffers vormen een echte meer-waarde. Aan de hand van heel diverse acti-viteiten blijven het geen ‘dode’ voorwerpen, maar komen de leerlingen actief tot leren.Een koffer kan op heel diverse manieren ge-bruikt worden: als aanvulling bij geplande ac-tiviteiten, verrijking van lestips uit Wereldreis of als een volwaardig WO-project. Ze zijn ook

bijzonder geschikt om klasoverschreidend te werken.In het aanbod vind je koffers uit de verschil-lende contintenten. Het volledige overzicht kan je raadplegen op op www.studioglobo.be

Neem contact op met een afdeling van Stu-dio Globo voor meer informatie of om jouw koffer te reserveren (www.studioglobo.be/contact).

Jemen (Al Jawf)

Thema : Spreken

April 2009In België moeten huizen bestand zijn tegen de regen. De buren komen minder vaak op straat, maar je ziet ze soms wel bijpraten in het voortuintje.

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11ISSN : 1375-2219 - 22ste jaargang, nummer 4