Niemandsland? Nieuwe strategieeen voor de openruimte? Energietransitie & BioBasedEconomy

Een nieuw economisch perspectief voor het landelijk gebied?

Mark Obbink, DLG, Werelddag van de Stedenbouw, Gent, 12 november 2013

http://www.youtube.com/watch?v=N_Be7cLMJYI e7cLMJYI

CONTEXT & WENSBEELD

http://www.biomassauitlandschap.nl

Verwaarden van groene grondstoffen uit landbouw, natuur en landschap(sbeheer) in Nederland

1

2

3

4

5

6

CONTEXT & WENSBEELD VERKENNING

1. EnergieLandschappenOverijssel (ELO)

2. Randstad Metropool - Schiphol Trade Park

3. Nationale landschappen - Energie-Goed Winterswijk

4. Krimpgebieden - Schildmeer (Gr) bomenwaaijer

5. Rivierveiligheid, stroomlijn - Energieke IJsselvallei

6. Duurzaam transport & logistiek - Energiecorridor Betuwe

zes voorbeelden

1. ENERGIELANDSCHAPPEN PROVINCIE OVERIJSSEL (ELO)

Ontwikkelperspectief Omgevingsvisie provincie Overijssel

1

- Energierijk Denekamp

- Rietland energieland

- Duurzame Energie Zwolle

- Boer’n power Noaber power

- Onze eigen Deventer molen

Initiatief Provincie OverijsselVraagstuk; hoe duurzame energie stimuleren op basis van sociale cohesie en ruimtelijke kwaliteitStrategie; inzet van theory U als instrument voor maatschappelijke beweging Ruimte; initiatieven vanuit de community verder brengen van haalbaarheid naar uitvoerbaarheidActoren; iedereen, open uitnodiging, multistakeholders

1. ENERGIELANDSCHAPPEN PROVINCIE OVERIJSSEL (ELO)

Ontwikkelperspectief Omgevingsvisie provincie Overijssel Co-creatie, Learning Journey, Multistakeholder & Prototyping

verkenning energielandschappen; beweging van onderop

PROTOYTPING Boer’n Power, Naober Power

tanken bij de boer

aantal vrachtwagensx 10

eendekroos als veevoer reststoffen naar vergister

De belangrijkste bron is mest.......

Prototyping:- Boer’n power Noaber power- Onze eigen Deventer molen- Energierijk Denekamp- Duurzame Energie Zwolle- Rietland energieland

2. RANDSTAD METROPOOL

tanken bij de boer; synergie tussen landbouw en transportbedrijven, verladers

PROTOYTPING Boer’n Power, Naober Power

tanken bij de boer

2. RANDSTAD METROPOOL

Randstad structuurvisie - Noord Vleugel -

2

SCHIPHOL TRADE PARK, gemeente Haarlemmermeer

tijdelijk gebruik agrarische gronden (85 ha) voor proefteelten BBE irt duurzame werklocatie

SCHIPHOL TRADE PARK, proefvelden

GreendealVraagstuk; tegengaan overlast ganzen, duurzame en innovatieve werk- en leerlocaties SchipholStrategie; opzetten van biomassa proefteelten met grondeigenaren, markt en kenniscentraRuimte; veldlaboratoria diverse teelten,cellulose cyclus landschap, expocenterPartners; BBE cluster, BetterBeGreen, TheSolidGrounds, SADC* vormen van ongesubsidieerde landbouw die services verlenen de maatschappij

terugdringen ganzen > biomassa teelt > bbe products > duurzaam bedrijvenpark

olifantsgras, papaver(blauw maanzaad) hennep (vezels) Quinoa (pseudograan)

(Sorghum, Vlas (olievlas), Koolzaad, Bladrammenas, Mystery crop)

SCHIPHOL TRADE PARK, proefvelden

ontwerp in de ruimte

ontwerp in de tijd

combineren van functies en meerwaarden

energielandschap ontwerp

contacten en contracten

SBB NMlandschappen

Groenservice ZH

waterschappenprovinciale waterstaat

rijkswaterstaat

gemeenten

Green Synergy

redeneren vanuit de keten

type verwerking

juiste biomassa pakket

transport en opslag

HEINEKEN GREEN SYNERGIEPANTANOVA

closed cellulose cyclus (C3) landschap vergroening bedrijfsvoering > vergisters

vergroening bedrijfsvoering > vergisters

3. NATIONALE LANDSCHAPPEN

waardevolle (cultuurhistorische) landschappen (areas of outstanding beauty)

3

NATIONAAL LANDSCHAP WINTERSWIJK

kleinschalig coulissenlandschap; scholte hoeven, houtwallen, esgronden, weide en beken

Energie-goed Winterswijk

GreendealVraagstuk; verduurzaming bedrijfsvoering Sibelco, aanpak mestoverschot, GLB beleid Strategie; koppeling co-vergister aan energievoorziening Sibelco, restwarmte naar huishoudens, voeding vergister met restmateriaal uit collectief landschapsbeheer en digestaat landbouwRuimte; sluiten van lokale kringloop in een verzorgingsgebied <15km, esgronden opnieuw benutten voor (energie)teeltenSpelers; landschapsbeheerders, agrariers, exploitant vergister, sibelco, inwoners,gemeente

Energie-goed Winterswijk

koppeling tussen landschap(sontwikkeling), co-vergister en kalksteengroeve

Energie-goed Winterswijk

gesloten kringloop op basis oude cyclus; esgronden, beekgronden, potstal=vergister

essen voor biomassa GLB pilot 5-7% vergroeningbiomassa stromen

esgronden hooilanden beken

Energie-goed Winterswijk

gesloten kringloop op basis oude cyclus; esgronden, beekgronden, potstal=vergister

KRIMPGEBIEDEN -ontstedelijking -

4

GLB pilot 5-7% vergroening

KRIMPGEBIEDEN, Oost Groningen, gemeente Slochteren

Schildmeer - nat en openweide gebied -

Leren van duurzame gebiedsontwikkeling (LVDO)Vraagstuk; hoe waterretentie combineren met decentrale energie opwekking Strategie; waterretentiegebied inrichten met oogstbare teelten (riet en kortlopend hout)Ruimte; open ruimte maakt plaats voor roterende houtopstanden, rietvelden en zichtlijnenSpelers; waterschap en grondeigenaren (en markt)

KRIMPGEBIEDEN, Oost Groningen, gemeente Slochteren Bomenwaaier - Schildmeer - (MD Architecten)

‘inrichting van 600 ha waterretentiegebied. Maximaal 10% oogstbaar energie ingericht’

Tijdelijk Anders Benutten (TAB) gepland bouwterrein Zuidlaren, gemeente Tynaarlo

Energiepalet voor een wachtend landschap (MD Architecten) 4. RIVIERVEILIGHEID -programma stroomlijn -

Leren van duurzame gebiedsontwikkeling (LVDO)Vraagstuk; tijdelijk anders benutten van overheidsgrond voor energietransitie (en andere ideeen) Strategie; gebruik van maken van initiatieven vanuit de samenlevingRuimte; aanleg groen raamwerk met plots voor gedifferentieerd grondgebruik (energie, voedsel)Spelers; gemeente, burger(collectieven) en markt

Tijdelijk Anders Benutten (TAB) gepland bouwterrein Zuidlaren, gemeente Tynaarlo

4. RIVIERVEILIGHEID -programma stroomlijn -

5

vrijmaken van de stroombaan van opgaande, niet flexibele vegetatie

Rivier de IJssel (groenste rivier van nederland)

Rivierenlandschap; dijken, oeverwallen, (kronkel)uiterwaarden, ooibos, (natuur)weidegrond

Greendeal, Letter of Intend BiomassVraagstuk; kostenreductie beheer uiterwaarden, nieuwe inkomsten uit landschapsbeheer Strategie; regionale kringloop biomasss; uiterwaarden, opschaalbaar naar andere vormen van infraRuimte; logistieke inrichting uiterwaarden (ontsluiting, depots, biomassawerven, transport over water) Spelers; grondeigenaren, landschapsbeheerders, overheid (RWS, gemeenten), markt (verwerkers)

Rivier de IJssel (groenste rivier van nederland) Concept Energieke IJsselvallei

Rivierenlandschap; dijken, oeverwallen, (kronkel)uiterwaarden, ooibos, (natuur)weidegrond biomassa uit uiterwaarden, transport over water, verwerking biomassa werf

regionale kringloop energiepotentieel cyclisch beheer biomassa beheerplan, exploitatie en contractering

6

5. ENERGIETRANSITIE EN DUURZAAM TRANSPORT EN LOGISTIEK

verduurzaming transportcorridor Betuwe met ruimtelijke kwaliteit (provincie Gelderland) schakelen tussen energietransitie, transport en (agro)logistiek en ruimte

5. ENERGIETRANSITIE EN DUURZAAM TRANSPORT EN LOGISTIEK duurzame transport corridor Betuwe (prv Gelderland)

verduurzaming transportcorridor Betuwe met ruimtelijke kwaliteit (provincie Gelderland) schakelen tussen energietransitie, transport en (agro)logistiek en ruimte

Provinciaal Programma ‘Werken met eigen energie’ (energie neutraliteit in 2050)Vraagstuk; verduurzaming transport en logistiek Strategie; regionale circulaire economie op basis van een mix duurzame energiebronnenRuimte; energieleverend bouwwerk, logistieke hotspots en regionale LNG ketenSpelers; markt, overheid, onderzoek (en burgercollectief Dirk III)

PV lint, Windrotonde, LNG vulpunten, Logistieke hotspot interactief ontwerpend onderzoek

Icoonprojecten; kiemcellen voor energietransitie en verduurzaming

interactief ontwerpend onderzoek

‘energieleverend bouwwerk’ (assen)

‘energieleverende logistieke hotspots’ (knooppunten)

‘groengas netwerk in relatie tot agribusiness’ (landelijk gebied)

Icoonprojecten; kiemcellen voor energietransitie en verduurzaming prototyping; infrabundel, knooppunten en landelijk gebied

niemandsland is iemandsland in nederland

Mark Obbink, Dienst Landelijk Gebied Werelddag van de Stedenbouw, Gent, 12 november 2013