WERKDOCUMENTpublicaties.minienm.nl/download-bijlage/47416/van... · werkdocument "van...

W E R K D O C U M E N T

"VAN DAM-EENHEDEN", WAT DOEN WE ERl4EE I N ALNERE?

door

J . A . Mink

1978 -261 CA september

R I J K S D I E N S T V O O R D E I J S S E L M E E R P O L D E R S S M E D I N G H U I S

L E L Y S T A D

I N H O U D S O P G A V E

VOORWOORD

1 . INLEIDING EN PROBLEEMSTELLING - Noten behorende b i j hoofds tuk I

2. DE HUISVESTING VAN ALLEENSTAANDEN EN TWEEPERSOONS- HUISHOUDENS: ACHTERGRONDEN EN UITGANGSPUNTEN

2.1. I n l e i d i n g 2.2. Wat i s een "Van Dam-eenheid"? 2.3. Voor wie i s een "Van Dam-eenheid"? 2.4. Woonwensen van werkende jongeren e n aanbeve l ingen

t e n a a n z i e n van hun h u i s v e s t i n g 2.5. Woonwensen van s tuderende jongeren e n aanbeve l ingen

t e n a a n z i e n van hun h u i s v e s t i n g 2.6. Woonwensen van b u i t e n l a n d s e werknemers e n aanbevel ingen

t . a . v . hun h u i s v e s t i n g 2.7. Woonwensen van r i j k s g e n o t e n en aanbeve l ingen t . a . v .

hun h u i s v e s t i n g 2.8. H u u r v a s t s t e l l i n g , s u b s i d i g r i n g en f i n a n c i e r i n g van

"Van Dam-eenheden" - Noten behorende b i j hoofdstuk 2

3 . VOORBEELDEN VAN PROJECTEN IIET "VAN DAM-EENNEDEN" 3 .1 . I n l e i d i n g 3 .2 . P r o j e c t "Haarlemmerhout tu inen" i n Amsterdam 3.3. P r o j e c t "Kromme Waal 34" i n Amsterdam 3.4. P r o j e c t "Oude Schans" i n Amsterdam 3.5. P r o j e c t "Akerpo lde rs t raa t " i n S l o t e n 3.6. P r o j e c t "Bussumerstraat 71 t / m 117" i n Hilversum 3.7 . P r o j e c t "Matheuslaan" i n U t r e c h t 3.8. P r o j e c t "Waardhuizen" i n Amstelveen

- Noten behorende b i j hoofdstuk 3

4. "VAN DAM-EENHEDEN" IN ALMERE 4.1. I n l e i d i n g 4.2. De behoef te aan "Van Dam-eenheden" i n 1987 en i n

h e t j a a r 2000 4.2.1. Vnorui tberekening van h e t a a n t a l a l l e e n s t a a n d e n (van

15 t / m 64 j a a r ) en hoofden van tweepersoonshuishoudens (van 15 t / m 29 j a a r ) i n 1987 en i n h e t j a a r 2000

4.2.2. Beschikbare gegevens en aannames 4.2.3. Globa le berekening van d e a a n t a l l e n werkende en s tude-

r ende jongeren ( a l l e e n s t a a n d e n en hoofden van tweepersoonshuishoudens) van 18 t / m 29 j a a r en a l l e e n s t a a n d e b u i t e n l a n d s e werknemers van 18 t / m 64 j a a r i n 1987 en i n h e t j a a r 2000

4.2.4. S c h a t t i n g van h e t a a n t a l 6611- en tweepersoons "Van Dam- eenheden" (minimum- e n maximumprognose), nodig p e r ca- t e g o r i e bewoners i n 1987 en i n 2000 i n d e v e r s c h i l l e n - de ke rnen van Almere

4.3. Programma van e i s e n t .g .v . de h u i s v e s t i n g van werkende jongeren i n "Van Dam-eenheden"

4.4. Programma van e i s e n t .g .v . d e h u i s v e s t i n g van s tude- r ende jongeren i n "van am-eenheden"

Blz . ---- 4.5. Programma v a n e i s e n t .g .v . d e h u i s v e s t i n g v a n b u i t e n -

l a n d s e werknemers i n "Van Dam-eenheden" e n i n v i e r - kamerwoningen ( c o l l e c t i e f ) 7 7

- Noten behorende b i j h o o f d s t u k 4 79

5 . SAMENVATTING EN CONCLUSIES 80

GERAADPLEEGDE LITERATWR 8 3

BI JLAGEN

1 . H u i s v e s t i n g van a l l e e n s t a a n d e n e n tweepersoonshuishou- d e n s ; c i r c u l a i r e a a n d e c o l l e g e s van Burgemeester e n Wethouders van d e onder sche iden gemeenten, 23 december 1975, MG 75-46

2. Toepass ing v a n b i j l a g e I van d e Besch ikk ing g e l d e l i j k e s t e u n huurwoningen 1975

3 . Rendement e n dynamische k o s t p r i j s h u u r j u n i 1978, MG 78-17

4 . W i j z i g i n g Beschikking i n d i v i d u e l e h u u r s u b s i d i e , 17 a p r i l 1978, HG 78-12

VOORWOORD

Deze planologische s c r i p t i e werd geschreven i n he t kader van de s t u d i e s o c i a l e geografie aan de V r i j e U n i v e r s i t e i t t e Amsterdam en i s t o t stand gekomen op bas i s van t i j d e n s mijn s t a g e (van v i e r maanden) ver- r i c h t e werkzaamheden b i j h e t Projektburo Almere van de Ri jksdiens t voor de IJsselmeerpolders i n Lelystad.

I n d i t onderzoek heb i k een s t u d i e gemaakt over enkele aspecten van "Van am-eenheden" en ge t r ach t na t e gaan wat de rea l i ser ingsmogel i jkheden van deze "Van Dam-eenheden" i n Almere z i j n .

Vele personen, verbonden aan d ive r se i n s t e l l i n g e n , waren mij behulpzaam b i j de totstandkoming van deze s c r i p t i e . Een woord van dank w i l i k i n de e e r s t e p l a a t s r i c h t e n t o t de medewerkers van he t Projektburo Almere, met name de heren d r s . K.E. Nawijrr, J . T i m e r s , J. Schoonbeek en H . J . van Haperen, d i e mi j n u t t i g e adviezen v e r s t r e k t e n t.a.v. d i t onderzoek. Vervolgens t o t de heer d r s . L. de Klerk van he t Geografisch en Planolo- gisch I n s t i t u u t van de V r i j e U n i v e r s i t e i t , d i e mij b i j he t vervaardigen van deze s c r i p t i e hee f t begeleid. Voorts t o t de heer G. Lem van de afde l ing Voorl icht ing van de gemeente Amstelveen en de heer B. de Haan van S t i ch t ing Huis i n Amsterdam en verder t o t a l l e n d i e b i j de totstandkoming van deze s c r i p t i e behulpzaam z i j n geweest.

Amstelveen, september 1978

J.A. Mink

..... _... ................. .. ................................... <.:.:.:.:.:*.:.:.:.:.:.:~.p,:K.:.. :*.:2:'.:.:.:.:.:.:*,.:*.:* ................ .r.: .............. :*,:$x.*.::.:.:.:.:.:.:*. :::w.:ss,s; Alkmaar ....................... ...................... . ..:.:.:.:.. ...... J I

I . INLEIDING EN PROBLEEMSTELLING

De nieuwe steden Lelystad en Almere vormen a1 s inds de v i j f t i g e r ja - r en een onderdeel van h e t na t iona le en reg ionale ru imte l i j ke orde- ningsbeleid. Naarmate de i n t e polderen gebieden d ich te r b i j he t wes- t en des lands kwamen t e l iggen, werden ze meer en meer betrokken b i j de verstedelijkingsproblemen a ldaa r . Evenals een a a n t a l a1 bestaande kernen, zoals i n Noord-Holland Purmerend, Hoorn en A l h a a r , zouden de polders g r o t e aan ta l l en mensen u i t de Randstad moeten opnemen (vooral u i t Amsterdam en h e t Gooi).

D i t beleidsdoel werd genoemd i n een a a n t a l beleidsrapporten ( I ) , 0.a. i n de Derde nota over de r u i m t e l i j k e ordening i n Nederland (Verstede- l i j k s n o t a ) , waarin de Zuide l i jke IJsselmeerpolders i n he t j a a r 2000 een bevolking van een half mil joen werd toegedacht. Lelystad moest een middelgrote s tad worden van 100.000 of nog meer inwoners. Tussen Lelystad en he t noordel i jk dee l van de Randstad werd i n Zu ide l i jk Flevoland (drooggevallen i n 1968) nog meer gebied bestemd voor s tede- l i j k e ontwikkelingen. E r werd aan Almere een be langr i jke taak toebe- deeld zoals 0.a. h e t opvangen van tienduizenden mensen t o t he t j a a r 2000 u i t Amsterdam en h e t Gooi. Alleen a l s d i t be le id s l a a g t , kan Amsterdam de vernieuwing van z i j n verouderde s tadsdelen t e r hand nemen. Op het Gooi bes taa t a1 decennia lang een zware druk, waardoor v e l e be langr i jke en waardevolle natuur- en recreat iegebieden z i j n ve r lo ren gegaan. De l a a t s t e r e s t e n worden nu bedreigd door nieuwe woningbouwprojecten, bedr i jventer re inen en wegen (2) .

Na u i tgebre id overleg met ve r sch i l l ende r i j k s i n s t a n t i e s en bes turen i n de r eg io (3) werd 0.a. bes lo ten d a t : - Almere moet worden gebouwd i n d e zuid-westhoek van Zuide l i jk Flevo-

land ( z i e f iguur I ); - Almere i n h e t j aa r 2000 minimaal 125.000 en maximaal 250.000 inwo-

ne r s d i en t t e herbergen; - Almere za l bestaan u i t meerdere kernen (polynucleaire s t a d ) van

verschi l lende omvang, met e lkaa r verbonden door r ec rea t i e f en landschappel i jk aant rekkel i jke open ruimten. EGn van de essent i - e l e voordelen van deze conceptie wordt gevormd door de mogelijkheid t o t vol led ige i n t e g r a t i e van a l l e a c t i v i t e i t e n van de samenleving. Een ander e s s e n t i e e l voordeel b e t r e f t de in t e rnuc lea i r e ruimten, d i e de mogelijkheden scheppen t o t i n t ens i e f groengebruik en tegemoet komen aan de wens zo vee l mogelijk bewoners i n de randzone van he t urbane a r e a a l t e l a t e n wonen, zodat afwisselende p a r t i c i p a t i e i n de ve r sch i l l ende mi l i eus mogelijk i s ( 4 ) ;

- Almere's e e r s t e kern, Almere-Haven, moet worden ges i tueerd aan h e t Gooimeer (tegenover Naarden en Huizen) ;

- Almere's tweede, tevens c e n t r a l e kern, Almere-Stad, moet l iggen op de p l aa t s , zoals deze werd voorgesteld i n h e t rapport "Almere 1985", d i t w i l zeggen cen t r aa l i n he t Almere-gebied, t e n noorden van Almere-Haven ( z i e f iguur 1 ) .

De derde kern, Almere-Buiten, i s t e n oosten van Almere-Stad geprojec teerd (5). Over de p l a a t s van d e v i e rde en andere kernen i n h e t Almere-gebied i s nog geen d e f i n i t i e v e bes l i s s ing genomen.

I n 1975 i s met de bouw van de e e r s t e woonkern, Almere-Haven, begonnen. Eind 1976 konden de e e r s t e "overlopers" u i t Amsterdam en h e t Gooi e r gaan wonen, werken, winkelen en recrezeren (6) . Almere- Haven za l over een j a a r of zevenhaa r vermoedelijke eindomvang hebben be re ik t en ongeveer 20.000 inwoners herbergen ( z i e t a b e l 1 ) .

Tabel I . Verwachte inwonersaantallen (cumulatief) i n d e v e r s c h i l l e n - de kernen van Almere per 31 december van e lk j a a r (1978 t / m

. . . . 1 9 8 9 . e n . h e t . j a a r . 2 0 0 0 ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

j aa r v__erwack_te-icwo_ne1:s_a_a~t_a11sc-Ic1!m1!1_a-ti_ef 2 ...................... (31 Almere- Almere- Almere- Almere- Almere- Almere-Totaal decJ Haven Stad Buiten v i e r Pampus

Bron: "Kernci jfers R.I.J.P. per j u l i 1978".

Om t e voorzien i n de woningbehoefte van de "overlopers" u i t Amster- dam en h e t Gooimoet zo spoedig mogelijk worden begonnen met de bouw van de tweede kern Almere-Stad, de g r o o t s t e woonkern i n he t Almere-gebied. Op deze manier kan he t nogal hoge groeitempo worden gespreid over Almere-Haven en Almere-Stad ( z i e t abe l 2). Het i s d e bedoeling da t de e e r s t e 800 woningen i n Almere-Stad i n 1980 kunnen worden opgeleverd.

Tabel 2. Verwacht a a n t a l l e n gereedgekomen woningen (cumulat ief) i n de verschi l lende kernen van Almere per 31 december van e l k j aa r (1978 t / m 1989 en h e t j aa r 2000)

j a a r verwachte ann ta l gereedgekomen woningen (cumulatief) ----------------- ----- ------------ ........................ (31 Almere- Almere- Almere- Almere- Almere- Almere-Totaal decJ Haven Stad Buiten v i e r Pampus

1978 1.600 , 1 .600 1979 3.100 3.100 1980 4.300 800 5.100 1981 5.300 1.800 7.100 1982 6.300 2.800 300 9.400 1983 6.900 4.200 7 00 11.800 1984 7.300 5.700 1.300 14.300 1985 7.500 7.400 2.200 17.100 1986 7.500 9.100 3.100 100 19.800 1987 7.500 10.800 4.000 300 22.600 1988 7.500 12.500 4.900 600 25.500 1989 7.500 14.200 5.800 1.000 28.500 2000 7.500 32.700 15.000 6.800 2.600 64.600 ,

Bron: "Kernci jfers R.I.J.P. per j u l i 1978";-

Het on twikke l ingsbe le id voor Almere i s grofweg samengesteld u i t twee hoofdbestanddelen, namel i jk zorg d ragen voor d e v e s t i g i n g van personen, b e d r i j v e n en i n s t e l l i n g e n , Sn een op deze v e s t i g i n g afgestemd i n r i c h t i n g s b e l e i d . D i t b e l e i d d i e n t d a n wederom t e passen i n h e t n a t i o n a l e e n r e g i o n a l e o r d e n i n g s b e l e i d .

D i t b e h e l s t dus zowel h e t bouwen van duizenden woningen i n d e komende j a r e n m e t a l l e s wat d a a r v e r d e r b i j h o o r t a ls h e t zorgen voor e e n goed l e e f - en werkmilieu voor t i endu izenden mensen i n een goed toege- r u s t e nieuwe s t a d .

I n Almere z a l worden g e s t r e e f d naar een evenwicht ige s a m e n s t e l l i n g van de bevolking qua inkomen, l e e f t i j d , beroep en l e e f s t i j l i n a l l e f a s e n van d e ontwikkel ing. Dat houdt i n , d a t d e s e l e c t i e naar l e e f - t i j d en inkomen, d i e gewoonlijk b i j m i g r a t i e u i t d e s t a d o p t r e e d t , moet worden tegengegaan. Door b i j d e o p r i c h t i n g van d e e e r s t e woon-, werken centrumgebieden reken ing t e houden m e t d e wensen van a l l e bevolkingsgroepen - gecombineerd met een zorgvu ld ig v e s t i g i n g s b e l e i d - kan een b i j d r a g e worden g e l e v e r d aan d e r e a l i s e r i n g van genoemde t a a k s t e l l i n g (7 ) .

Voor met name a l l e e n s t a a n d e n e n bepaa lde groepen van tweepersoonshuishoudens, b e s t a a t i n onze s t e d e n nog een b i j z o n d e r g r o o t t e k o r t aan g e s c h i k t e woonruimte. D i t i s 0.a. h e t gevolg van h e t vo lkshu is - v e s t i n g s b e l e i d na 1945, waarbinnen h e t a c c e n t werd gelegd op maatrege len t .g .v . d e p rodukt ie van gezinswoningen, welke e r t o e h e e f t ge- l e i d d a t h e t aanbod ervan ( l a n d e l i j k g e z i e n ) i n k w a n t i t a t i e f o p z i c h t nu v r i j w e l aan d e v raag beantwoordt (8).

Van Dam, d e voormalige s t a a t s s e c r e t a r i s van h e t M i n i s t e r i e van Volks- h u i s v e s t i n g en Ruimte l i jke Ordening, h e e f t i n d e n o t a "Huisvest ing a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens" een a a n t a l u i tgangspunten en beleidsvoornemens met b e t r e k k i n g t o t d e h u i s v e s t i n g v a n deze groepen geformuleerd. I n d e komende j a r e n z u l l e n "Van Dam-woningen" e n 8 , Van Dam-eenheden" ( a 1 of n i e t m e t gemeenschappel i jke voorz ien ingen) voor a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens t o t s t and moeten komen. Ook i n Almere z u l l e n d e r g e l i j k e woningen e n even tuee l wooneenheden worden gebouwd om i n d e b e h o e f t e aan deze woonvormen van bovengenoemde groepen t e kunnen v o o r z i e n .

De t a a k s t e l l e n d e woninggroo t teverde l ing naar a a n t a l kamers i n A l m e r e i s op d i t moment a l s v o l g t : - ca. 30% van d e woningen h e e f t 2 - 3 kamers; - ca. 55% van d e woningen h e e f t 4 - 5 kamers; - ca:. 15% van d e woningen h e e f t > 5 kamers. De "Van Dam-woningen" v a l l e n r e e d s onder d e c a t e g o r i e 2 - 3 kamerwoningen. Z i j z u l l e n i n i e d e r g e v a l i n Almere worden g e r e a l i s e e r d . Het i s e c h t e r nog o n d u i d e l i j k hoeveel "van Dam-eenheden" moeten worden gebouwd i n Almere. Vandaar d a t i n h e t onderhavige r a p p o r t een s t u d i e wordt gemaakt o v e r enke le a s p e c t e n van "Van Dam-eenheden" en z a l worden nagegaan wat d e reali~erin~smogelijkheden e r v a n i n Almere z i j n . Daar toe i s d e volgende p r o b l e e m s t e l l i n g ontwikkeld: a . Wat i s een "Van Dam-eenheid"? b. Voor welke c a t e g o r i e & van bewoners is een "van am-eenheid" en

wat z i j n hun woonwensen? c . Door wie e n hoe kunnen "van am-eenheden" worden g e r e a l i s e e r d ? d . Waar i n Nederland z i j n "van Dam-eenheden" g e r e a l i s e e r d ?

e. Hoeveel "Van Dam-eenheden" zu l l en i n Almere vanui t de eigen behoefte moeten worden gebouwd t o t en met 1987 en t o t en m e t h e t j aa r 2000 en waar i n Almere (per kern) en op welke l o c a t i e z u l l e n deze "Van Dam-eenheden" voor de desbetreffende categoriezn van al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens moeten worden g e r e a l i - seerd?

f . Wat z a l de g r o o t t e van d e pro jec ten met "Van Dam-eenheden" moeten z i j n ?

Bovengenoemde vragen zu l l en i n d e volgende hoofdstukken worden be- handeld. In hoofdstuk 2 z a l antwoord worden gegeven op de vragen a t / m c. Daarna worden i n hoofdstuk 3 enkele voorbeelden van projecten met "Van Dam-eenheden" besproken, Vervolgens z a l i n hoofdstuk 4 worden ingegaan op de vragen e en f . Hoofdstuk 5 za l ten s l o t t e een samenvatting geven en de b e l a n g r i j k s t e conclusies u i t h e t onderzoek vermelden.

NOTEN BEHORENDE B I J HOOFDSTUK I .

1 . De ve r s t ede l i jk ing van h e t gebied, waarin Almere i s geprojec teerd , is i n verschi l lende vormen a l s be le idsdoel genoemd. Zie hiervoor h e t rapport "Almere 1985, aanzet t o t een ontwikkel ingss t ra teg ie 1970 - 1985 - 2000"; Flevobericht nr . 90, Ri jksdiens t voor de IJsselmeerpolders, Lelystad, 1974, p.2 e.v.

2. Ri jksdiens t voor de IJsselmeerpolders , 1977 a , pp. 12, 13.

3. Te weten ambtel i jk overleg met de. Rijksplanologische Dienst en de Dienst der Zuiderzeewerken, evenals met vertegenwoordigers van de Provinc ia le Planologische Diensten van Noord-Holland, Utrecht en Gelderland en met de gemeente Amsterdam en he t gewest Gooi- en Vechtstreek. Daaropvolgend werd door de Minis te rs van Verkeer en Waterstaat en ~ o l k s h u i s v e s t i n g en ~ u i m t e l i j k e Ordening overleg ge- pleegd met de besturen van de genoemde gebieden alsmede van he t openbaar lichaam "Zuidel i jke IJsselmeerpolders".

4. Ri jksdiens t voor de IJsselmeerpolders, 1970, p. 168.

5. Ri jksdiens t voor de IJsselmeerpolders , 1977 b, s17, s18.

6. Nawijn en Kuiper, 1976, p. 3.

7. Nawijn en Van der Veen, pp. 55-62.

8. Minis te r ie van Volkshuisvesting en Ruimtel i jke Ordening, 1975a, p. 49.

2 . DE HUISVESTING VAN ALLEENSTAAh'DEN EN TWEEPERSOONSHUISHOUDENS: ACHTEKGROhTlEN EN UITGANGSPUNTEN

2.1. In l e id ing

In de afgelopen t i e n j a a r i s door ve r sch i l l ende maatschappel i jke ontwikkelingen he t a a n t a l a l leenstaanden en tweepersoonshuishoudens, d a t een ze l f s t and ige woonruimte nodig hee f t , a a n z i e n l i j k toegenomen. De s t i j g i n g van de welvaart hee f t e r voor gezorgd d a t s t eeds meer oudere al leenstaanden naar een ze l f s t and ige huisves t ing gaan zoeken. De g ro te r wordende i n t e r e s s e voor he t volgen van wetenschappelijk- en hoger beroepsonderwijs en d e s t i j g i n g van de jeugdlonen hebben de vraag van jongeren naar ze l f s t and ige woonruimte a a n z i e n l i j k vergroot . Bovendien i s de vraag naar woonvoorzieningen voor a l leens taanden enorm gestegen door de komst van bui tenlandse werknemers en r i jksgenoten naar Nederland. Ook de woningbehoefte van tweepersoonshuishoudens g r o e i t mede a l s gevolg van ontwikkelingen i n h e t maatschappel i jk normen- en waardenstelsel . Het a a n t a l echtparen zonder inwonende kinderen neemt toe , t e r w i j l voor t s sprake i s van een s t eeds g r o t e r e woningbehoefte van tweepersoonshuishoudens, waarvan de leden n i e t gehuwd z i j n .

Het aanbod van k le ine woningen en wooneenheden i s met name i n een g r o t e s tad a l s Amsterdam a a n z i e n l i j k minder dan de vraag ernaar ( I ) . D i t is voornamelijk h e t gevolg van de voorrang, d i e de reger ing ja- renlang aan de gezinshuisvest ing h e e f t gegeven ( 2 ) . Deze eenz i jd ige ger ich the id i s mede bepalend geweest voor d e a c t i v i t e i t e n van wo- ningcorporat ies , bouwondernemingen e.d. ( 3 ) . De schaarse woningbouw- pro jec ten t en gunste van al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens werden v e e l a l opgezet door i n s t e l l i n g e n , d i e z ich d e woningnood van deze groepen hebben aangetrokken. Bovendien wordt nog s t eeds i n de maatschappij aan h e t gezin a l s ba- s iseenheid een vooraanstaande p l a a t s toegekend. T.a.v. jongeren, d i e a l l e e n wi l l en gaan wonen kan worden opgemerkt, d a t hun inkomens- p o s i t i e exploi tanten e r v e e l a l van weerhouden om ze l f s t and ige woonruimte aan deze groepen aan t e bieden. Bovengenoemde fac toren komen zowel t o t uitdrukking i n de woning- produktie a l s ook i n d e verde l ing van woonruimte. Tevens i s met he t s t i j g e n van de we1vaar.t de bereidheid van p a r t i - c u l i e r e n om kamers t e verhuren t e n behoeve van al leenstaanden aan- z i e n l i j k afgenomen. Voorts hebben vee l panden hun woonbesteming ver loren t e n gunste van andere a c t i v i t e i t e n of z i j n nauwelijks geschik t voor inwoning . In de nota "Huisvesting al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens" (Nota "Van Dam") i s een aanzet gegeven t o t h e t oplossen van de huisvestingsproblemen van enkele groepen d i e t o t nog t o e n i e t of nauwelijks aan bod kwamen i n de volkshuisvest ing ( z i e ook b i j l a g e 1 ) . Daartoe erkent de overheid he t r e c h t op ze l f s t and ige woonruimte van a l l e ingezetenen - ongeacht n a t i o n a l i t e i t , huidskleur , r e l i g i e of sexe - d i e de l e e f t i j d van 18 j aa r hebben be re ik t , of i n omstandigheden verkeren, d i e ze l f s t and ige huisves t ing a 1 op jongere l e e f t i j d noodzakelijk maken. Een uitgangspunt voor het be le id i s d a t de t e ontwikkelen maatrege- l e n geen onderscheid mogen maken tussen verschi l lende groepen a l leenstaanden en tweepersoonshuishoudens ( 4 ) .

De "Nota-Van Dam" g e e f t de volgende d e f i n i t i e s van al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens: Met de term "alleenstaanden" wordt n i e t a l l e e n gedoeld op hen, d i e e r i n geslaagd z i j n indiv idueel eeo huishouden t e vormen, maar tevens op diegenen, d i e h i e r t o e de wens koesteren. Het begrip "tweepersoonshuishouden" wordt omschreven a l s : "elke groep van twee personen, d i e i n h u i s e l i j k verkeer met e lkaar samenwonen en een gemeenschappelijke huishouding voeren". Huishoudens d i e inwonend z i j n en huishoudens, d i e r e d e l i j k z i j n gehuisvest , v a l l e n onder deze d e f i n i t i e . Er i s echter ook een groep p o t e n t i z l e tweepersoonshuishoudens, waarvan de toekomstige leden thans - a l l e e n of a l s d e e l van g ro te re huishoudens - o n v r i j w i l l i g gescheiden wonen. De volgende categoriezn van al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens worden onderscheiden: - al leenstaanden van 30 t o t 65 j a a r (ongehuwden; al leenstaanden na

echtscheiding; weduwen en weduwnaars); - al leenstaanden jonger dan 30 j a a r (waaronder werkende jongeren en

studerenden aan i n s t e l l i n g e n van beroeps- en wetenschappelijk onderwi js ) ;

- tweepersoonshuishoudens, waarvan h e t hoofd jonger i s dan 65 j a a r (jonge echtparen zonder ,kinderen; oudere echtparen zonder (inwonende) kinderen; samenwonende verwanten, waaronder onvolledige gezinnen ( 5 ) , en samenwonenden, d i e n i e t getrouwd of verwant z i j n ) .

Van bovengenoemde categoriezn maken bovendien v e e l i n Nederland ver - bl i jvende bui tenlandse werknemers en r i jksgenoten d e e l u i t .

De l e e f t i j d s g r e n s van 30 j a a r , d i e getrokken wordt tussen jongere en oudere al leenstaanden, wordt i n de "Nota-Van Dam" aangehouden omdat vanaf d i e l e e f t i j d de s t a t u s van a l leens taande i n de meeste geval len a l s d e f i n i t i e f kan worden beschouwd (6) .

Het woningtekort, waarvoor al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens z i j n gep laa t s t , wordt op ko r t e te rmi jn bepaald door de woningbehoef- t e van deze groepen, verminderd met h e t a a n t a l voor hen geschik te huisvestingsmogelijkheden, d a t thans beschikbaar i s of spoedig t e r beschikking kan komen. Voor het op langere termijn t e voeren be le id moet echter ook d a t dee l van de woningvoorraad i n aanmerking worden genomen d a t weliswaar geschikt of geschik t t e maken i s voor bewoning door al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens maar nu door gezinnen wordt bezet. Het aanbod van woonruimte voor al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens kan we1 op kor te termijn worden vergroot door i n onze s t e - den i n of nabi j de binnenstad gelegen, a l of n i e t voor bewoning bestemde panden geschik t t e maken voor huisves t ing van woningzoekenden u i t deze groepen. Een tweede mogelijkheid om de h u i s v e s t i n g s s i t u a t i e van a l leens taanden op kor te te rmi jn t e verbe teren i s aanwezig i n een a a n t a l gemeenten waar ruime f l a t s of eengezinswoningen langdurig leegstaan. Deze woningen kunnen vaak door a a n ~ a s s i n g r e d e l i j k geschikt worden gemaakt voor bewoning door twee of meer al leenstaanden.

Bovendien moet door nieuwbouw de woningvoorraad voor deze groepen worden aangevuld ( 7 ) . I n Almere zu l l en woningen en eventueel wooneenheden moeten worden gebouwd om i n de behoefte aan woonruimte b i j a l leenstaanden en tweepersoonshuishoudens t e kunnen voorzien. De I , Van Dam-woningen" zu l l en i n ieder geval i n Almere worden ge rea l i -

seerd. Hoeveel "Van am-eenheden" e r moeten komen i s nog onduide l i jk .

In d i t rapport za l een s t u d i e worden gemaakt over enkele aspecten van I , Van Dam-eenheden" en zu l l en de realiseringsmogelijkheden ervan i n Almere worden nagegaan. I n de volgende paragrafen komen aan de orde wat en voor wie een "Van Dam-eenheid" i s en door wie en hoe "Van Dam- eenheden" kunnen worden ge rea l i s ee rd .

2.2. Wat i s een "Van Dam-eenheid"?

De voormalige s t a a t s s e c r e t a r i s Van Dam h e e f t bewerkstel l igd d a t woningen voor al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens bu i t en de normale subsidieregel ingen ( z i e paragraaf 2.8) gefinancierd en bu i t en de huidige voorschr i f ten gebouwd kunnen worden. D i t h e e f t h i j gedaan om e r voor t e zorgen d a t e r ook woningenlwooneenheden met l a g e r e s t ich t ingskos ten (8) gebouwd kunnen worden. De k l e i n s t e woning d i e t o t nu toe gebawd kon worden, binnen de be- s taande subsidieregel ingen en de daaraan gekoppelde voor sch r i f t en , was de zgn. I VE (ve rb l i j f s eenhe id ) -woning met een zi t ls laapkamer van 17 m2, een keuken van 5 m2 en een berging van 4 m2. Minimum woonoppervlak: 24 m2. I n de "Nota-Van Dam" wordt de mogelijkheid geopend, bui ten de grenzen welke d i e normstel l ing g e e f t , t e bouwen voor "b i j - zondere groepen". Dat betekent: woningen voor al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens kunnen k l e i n e r worden dan de I VE-minimumgrens u i t de Voorschriften en Wenken 1965. De nota zegt hierover op blz . 22: I , Voor de beoordeling van woningbouwplannen i n verband met subs id i s r ing hanteer t de c e n t r a l e overheid de Voorschrif ten en Wenken 1965. I n deze Voorschriften en Wenken worden onder meer voor verschi l lende woning- groot ten de d a a r b i j behorende minimumnormen aangegeven. De k l e i n s t mogelijke woning d i e volgens deze c r i t e r i a voor g e l d e l i j k e s teun i n aanmerking kan komen, omvat een zi t ls laapkamer met a l l e voor ze l f - s tandige bewoning noodzakelijke voorzieningen, zoals w.c., wasgele- genheid, douche en keuken. De woonwensen van vee l al leenstaanden strekken zich s t e l l i g t o t t e n minste d i t voorzieningenniveau u i t . Het kan echter i n t a l van geval len gewenst z i j n minder complete wooneenheden t o t stand t e brengen waarbij bepaalde voorzieningen voor gemeenschappelijk gebruik bui ten de indiv iduele woonruimte worden geboden. D i t brengt met z ich mee, d a t een aan ta l wooneenheden i n 66n woongebouw wordt gecombineerd. Deze wooneenheden komen eveneens voor f i n a n c i g l e s teun van overheidswege i n aawerking . De huidige Voor- s c h r i f t e n en Wenken 1965 z i j n n i e t ge r i ch t op de beoordeling van plannen voor gebouwen met wooneenheden." En dan wordt verder ges t e ld : "..... overigens s l u i t e n de bepalingen, d i e i n de gemeentelijke bouwverordeningen z i j n opgenomen, h e t v r i j - we1 u i t , d a t woonvoorzieningen t o t stand worden gebracht, d i e i n bouwen woontechnische z i n n i e t aan zekere minimumeisen voldoen". A l s subsidievoorwaarde voor wooneenheden han tee r t he t ~ i j k de Voor- s c h r i f t e n en Wenken 1976 (he t bouwtechnische gedeel te (9 ) ) en de (aangepaste) Model-bouwverordening. D i t impl iceer t voor de gemeenten, waarin de door de Vereniging van Nederlandse gemeenten gepubliceerde Model-bouwverordening a l s bouwverordening i s vas tges t e ld , d a t moet z i j n voldaan aan de d a a r i n ver- v a t t e "Technische bepalingen omtrent h e t bouwen". I n het bijzonder voor wooneenheden i n woongebouwen - waaronder de bouwverordening v e r s t a a t "een t o t a f zonder l i j ke bewoning bestemd gedeel te van een bi jzonder woongebouw, d a t geen a fzonder l i j ke keuken en n i e t meer dan twee kamers bevat" - z i j n e r i n de bouwverordening ruime mogelijkheden voor uitzonderingen op de "Technische bepalingen omtrent h e t bouwen" opgenomen.

Een wooneenheid d i e n t t en mins te t e bevatten:

1 ; een toegal&sportaal of -gang; 2. een woonkamer van t en minste 2.70 meter breed en 10 m2 groot ; 3. een slaapkamer van ten minste 1.80 meter breed en 5 m2 groot ; 4 . een t o i l e t , t en minste 0.85 x 1.15 meter groot ; 5. een badcel, minimaal 1.6 m2 groot ; 6. een kookgelegenheid; 7 . voldoende kastruimte; 8 . bergruimte, voldoende om per persoon een (brom)f ie t s t e s t a l l e n . (Sterk aanbevolen wordt u i t t e gaan van een woonkamer d i e t e n mins te 16 m 2 groot i s )

E r z i j n v r i j s t e l l i n g e n mogelijk van v r i j w e l a l l e genoemde acht pun- t en (punt 7 uitgezonderd), maar dan moet we1 aan bepaalde voorwaarden worden voldaan:

I . h e t toegangsportaal mag verva l len , maar dan moet de wooneenheid toegankel i jk z i j n vanui t een verwarmde gang of co r r ido r . Niet zomaar vanui t de koude bui ten lucht .

2 en 3. Van de afmetingen kan n i e t worden afgeweken. We1 kunnen d e twee kamers gecombineerd worden i n een zi t /s laapkamer met een minimale oppervlakte van 14 m2 en een breedte van minimaal 3.35 meter.

4 en 5. T o i l e t en badcel kunnen worden gecombineerd. Eventueel i s het mogelijk de t o i l e t t e n en badruimte u i t de eenheden t e halen en onder t e brengen i n h e t gebouw a l s gemeenschappelijke voorzieningen.

6. A l s e r i n he t gebouw een gemeenschappelijke (goed u i t g e r u s t e ) keuken is , kan v r i j s t e l l i n g worden gegeven voor het aanbrengen v a n , een kookgelegenheid.

7. Geen v r i j s t e l l i n g mogelijk. Sterke voorkeur voor l o s s e kasten.

8. Voor de bergruimte i s beperkte v r i j s t e l l i n g mogelijk. We1 mogen de bergruimten voor meerdere wooneenheden worden gecombineerd.

Bovengenoemde normstel l ing h e e f t echter maar een t i j d e l i j k karakter . In de "Nota-Van Dam" i s aangekondigd d a t e r gewerkt ging worden aan een nieuwe normstelling: de zogenaamde "woonprogramma's" (een woonprogramma i s formeel genomen een l i j s t van afspraken d i e moeten worden gemaakt b i j de s t a r t van de planontwikkeling tussen de betrokke- nen: overheid, i n i t i a t i e fnemers , bouwers, explo i tan ten en vertegenwoordigers van toekomstige bewoners). Een d e f i n i t i eve normstel l ing z a l binnenkort verschi jnen h i j de Cen- t r a l e D i r e c t i e van de Volkshuisvesting i n Rijswijk (:)

In de volgende paragraaf paragraaf zu l l en we bekijken voor welke groepen een "Van am-eenheid" i s .

2.3. V O O ~ wie i s een "Van Dam-eenheid"?

De "Van Dam-eenheid" i s i n de e e r s t e p l a a t s bedoeld voor a l leens taanden van 18 t / m 29 j a a r , waartoe studerende en werkende jongeren beho- - ren. Z i j wonen vaak t i j d e l i j k a l l e e n (i.v.m. b u r g e r l i j k e s t a a t ) en nemen dan v e e l a l genoegen met een k le ine , eenboudige, maar ze l f s t an - dige woonruimte tegen een l age huurp r i j s (10). -

Vooral i n de l a a t s t e t i e n j a ren i s h e t a a n t a l "paren" (gehuwden en samenwonenden) onder deze groepen (m.n. b i j studerende jongeren) s t e r k toegenomen. Een d e e l van deze tweepersoonshuishoudens z a l met tweepersoons-"Van Dam-eenheden" z i j n geholpen. Deze vorm van huisves t ing z a l vaak echter zeer t i j d e l i j k z i j n i.v.m. mogelijke gez insui tbre id ing en omdat tweepersoonshuishoudens v e e l a l behoefte hebben aan meer dan een of twee ruimtes. A l s t i j d e l i j k e noodoplossing i s een "Van Dam-eenheid" voor hen echter we1 geschikt .

Bovenstaande g e l d t eveneens voor studerende en werkende r i jksgenoten van 18 t / m 29 j a a r .

Alleenstaande bui tenlandse werknemers (van 18 t / m 64 j aa r ) d i e n i e t van p lan z i j n z ich b l i jvend i n Nederland t e ves t igen , wensen vaak eenvoudige en goedkope woonruimte, dee l s omdat z i j zoveel mogelijk wi l l en sparen. Mede omdat z i j aan eenvoudige woonomstandigheden ge- wend z i j n , s t e l l e n z i j hun woonwensen i n verhouding t o t hun inkomen vaak z e l f s lager dan naar Nederlandse begrippen i n h e t algemeen aan- vaardbaar wordt geacht. Kleine goedkope wooneenheden zouden een op- loss ing kunnen bieden voor h e t gebrek aan geschik te huisves t ing voor deze groep (11).

De woonwensen van oudere al leenstaanden (van 30 t / m 64 j aa r ) gaan i n h e t algemeen verder dan d i e van jongeren. Aangezien z i j vaak duurzaam a l l e e n wonen, s t e l l e n z i j aan de g r o o t t e en h e t voorzieningenniveau van de woning hogere e i sen . Z i j hebben v e e l a l behoefte aan meer dan CGn ruimte en aan meer dan 24/26 m2. Deze groep za l dan ook vaak geen genoegen nemen met woonruimte d i e onder d e I VE l i g t . Daar de meesten van hen bui tenshuis werkzaam z i j n , w i l l e n z i j werkbesparende voorzieningen i n of nab i j de woning. De f i n a n c i e l e draagkracht van deze oudere al leenstaanden i s v e e l a l van d i en aard, da t z i j z ich he t door hen gewenste wooncomfort ook we1 kunnen veroorloven.

Bovenstaande g e l d t i n h e t algemeen eveneens voor tweepersoonshuishoudens, waarvan he t hoofd jonger i s dan 65 j a a r (12).

Concluderend kan worden ges t e ld , d a t s l e c h t s studerende en werkende jongeren (al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens van 18 t / m 29 j aa r ) en a l leens taande bui tenlandse werknemers (van 18 t / m 64 j a a r ) met "Van Dam-eenhedenl"zijn geholpen.

In de volgende paragrafen (2.4 t / m 2.7) za l op de ve r sch i l l ende woonwensen van deze groepen nader worden ingegaan en z u l l e n aanbevelingen worden geformuleerd ten aanzien van hun huisves t ing .

2.4. Woonwensen van werkende j ongeren en aanbevelingen t e n aanzien van hun huisvest ing

Onder werkende jongeren ve r s t aan we degenen, d i e een beroep vervul- l e n en jonger z i j n dan 30 j aa r . Werkloze, n i e t studerende jongeren worden eveneens t o t deze ca t egor i e gerekend.

De huidige huisvest ing van jongere al leenstaanden v i n d t men r e l a t i e f vaak i n goedkope, v e e l a l minder goede woningen i n oude woongebieden. In sommige steden z i j n gebouwen met een voormalige werk- of soc iaa l - c u l t u r e l e bestemming, i nge r i ch t voor werkende jongeren, t e r w i j l ook we1 sprake is van spec iaa l voor deze ca t egor i e opgerichte nieuwbouw- pro j ec ten.

De voorkeuren van werkende jongeren l iggen gro tendeels i n h e t ver- lengde van de waardering van de huidige s i t u a t i e . De bezwaren tegen de huidige s i t u a t i e z i j n i n h e t algemeen h e t gebrek aan ruimte binnen de wooneenheid of kamer (wonen en s lapen dienen gescheiden p l a a t s t e vinden, e r i s weinig ruimte voor andere a c t i v i t e i - t en , de g r o o t t e van de woon/slaapkamer moet minstens 16 m2 bedragen (13)) , de vaak s l e c h t e bouwtechnische k w a l i t e i t , geluidshinder (14) en t ekor t sch ie t en van zongelegenheid (balkon, t u i n ) (15).

Het gebrek aan privacy i n de huidige s i t u a t i e wordt vaak genoemd (16) , alsmede de d i k w i j l s hoge huur (17). Eigen keuken-voorzieningen z i j n voor hen nog be langr i jker dan eigen s a n i t a i r e voorzieningen. Het m i - nimum i s GGn keuken, douche en t o i l e t per 2-5 bewoners (18). Verder i s e r behoefte aan eigen bergruimte en een eigen brievenbus (19) . Een gemeenschappelijke wasfdrooggelegenheid, bergruimte voor f i e t s e n en brommers en voldoende parkeergelegenheid wordt door hen zeer op p r i j s ges te ld (20).

Veel werkende jongeren z i j n ges t e ld op comfort en bereid daarvoor een r e l a t i e f hogere huur t e be ta len (ca. f 130,= per maand, exc lus ief servicekosten) (21 ).

Aanbevolen wordt eenheden met zoveel mogelijk eigen voorzieningen t e r ea l i s e ren . D i t i s be langr i jk , omdat e r een g r o t e behoefte i s aan privacy. I n he t algemeen i s , wat de g r o o t t e van de wooneenheid be- t r e f t , een wooneenheid met twee kamers h e t meest aan t e bevelen. Veel al leenstaanden, jonger dan d e r t i g j a a r , z i j n p o t e n t i g l e tweepersoonshuishoudens. De mogelijkheid d i e n t aanwezig t e z i j n , da t men zebfs i n een GGnpersoons-"Van am-eenheid" een k o r t e t i j d met een vr iend( in) kan samenwonen. De slaapkamer moet zodanig van vorm of g r o o t t e z i j n , da t e r een tweepersoonsbed i n g e p l a a t s t kan worden.

Voorts d i e n t gezorgd t e worden voor een goede g e l u i d s i s o l a t i e . B i j de wooneenheden moet zoveel mogelijk gelegenheid z i j n om buiten t e z i t t e n (balkon of t u in ) . I n de buurt van de woongebouwen voor werkende jongeren d i e n t voldoende parkeergelegenheid aanwezig t e z i j n .

Ten aanzien van de bergruimte wordt aanbevolen iedere "Van Dam-eenheid" van werkende jongeren een berging t e r beschikking t e geven i n de kelder of op de began6 grond. Deze berging zou ook voor (brom)- f i e t s e n gebruikt moeten kunnen worden.

Met betrekking t o t het woongebouw komen regelmatig schoonmaakproble- men naar voren ( z i e ook paragfraaf 4.3) en wordt de t e g r o t e concen- t r a t i e van bewoners bezwaarlijk gevonden (22). Bij de woonvormen met gemeenschappelijke voorzieningen on t s t aan e r nogal eens problemen tussen bewoners, Veel bewoners verlangen dan naar begeleiding van de huisvestende i n s t a n t i e of maatschappelijk werker (23). I n nogal wat geval len worden deze problemen veroorzaakt door jongeren d i e a1 enigszins a l s "probleem-jongeren" werden aangemerkt toen ze e r kwamen wonen. Een oplossing hiervoor zou kunnen l iggen i n d e opzet van de ge'integreerde huisves t ing (huisvest ing van probleem- jongeren samen met niet-prohleem-jongeren onder deskundige begeleiding) , waarmee i n Utrecht wordt ge 'btperhenteerd, De e e r s t e ervaringen met de opzet z i j n daar van d i e n aard , d a t t o t cont inuering van he t p ro jec t i s besloten.

De meeste bewoners voelen vee l voor een systeem waarbi j ze en igsz ins zouden kunnen bepalen wie b i j hen komt wonen (24). Het a a n t a l jonge-

r en d a t z ich aangetrokken v o e l t een "gemeenschap" t e vormen van jongeren i n een bepaalde woonvom is overigens ger ing (25).

Aanbevolen wordt a l s bewoners bepaalde voorzceningen met e lkaar moe- t e n delen e n h e t dientengevolge van belang i s d a t ze goed met e lkaar overweg kunnen, h e t de bewoners mogelijk t e maken zelf hun medebewo- ners t e kiezen.

U i t onderzoekingen komt naar voren d a t jongeren l i e v e r i n een norma- l e (= gemengde) buurt wonen dan tussen a l l e e n jongeren (26) . Voor nieuwe woningen i s h e t moe i l i j k aan t e geven i n welke orde van groot- t e bezwaren gaan optreden. Een a a n t a l van 100 woningen, k l e inscha l ig gebouwd, i s minder bezwaarl i jk dan een geringer a a n t a l woningen i n een recht-toe-recht-aan-flat. Derhalve wordt aanbevolen massale nieuwbouw van woningen voor werkende jongeren t e vermijden, omdat d i t gemakkelijk t o t e t i k e t t e r i n g en z e l f s ghettovorming kan le iden .

Ten aanzien van de l igging van de woningen voor werkende jongeren kan worden opgemerkt d a t een l o c a t i e ervan d i c h t b i j h e t centrum van steden door jongeren doorgaans p o s i t i e f wordt gewaardeerd (27). Dientengevolge kan worden aanbevolen wooneenheden voor werkende jongeren i n of nab i j h e t centrum t e r e a l i s e r e n . Waar d i t n i e t mogelijk is , moet worden g e l e t op een goede verbinding met h e t centrum.

2.5. Woonwensen van studerende jongeren en aanbevelingen ten aanzien van hun huisvest ing

Onder studerende jongeren zu l l en we ve r s t aan degenen, d i e aan een in- s t e l l i n g voor hoger beroepsonderwijs (H.B.O.) of wetenschappelijk onderwi js (W.O.) studeren.

De s t e rke toename i n de l a a t s t e paar jaren van he t a a n t a l studerenden aan i n s t e l l i n g e n voor H.B.O. en W.O. (waardoor 0.a. de behoefte aan ze l f s t and ige woonruimte m.n. i n de g r o t e s teden, waar deze in- s t e l l i n g e n z i j n geconcentreerd, i s toegenomen) en de huidige schaar- s t e aan kamers en andere woonruimte dragen e r t o e b i j , d a t studerenden n i e t a l l e e n gedwongen worden i n randgemeenten t e gaan wonen, maar bovendien s t eeds vaker op en neer r e i zen tussen hun oorspronkel i jke woonplaats en de studiegemeente.

De vormen van studentenhuisvest ing z i j n t a l r i j k . De be langr i j k s t e vormen z i j n de s tuden ten f l a t s en woningen, d i e i n a fzonder l i j ke kamers z i j n o p g e s p l i t s t , t e r w i j l studenten zich t r a d i t i o n e e l r i c h t e n op kamers b i j p a r t i c u l i e r e n .

De be langr i jk s t e bezwaren tegen de huidige woonsi tuat ie i n zowel g ro te re a l s k l e i n e r e studentencomplexen z i j n een t e k l e i n e kamer (huidige kamers i n s tuden ten f l a t s z i j n v e e l a l 12,25 - 14 m2) (28) en het gebrek aan bergruimte (29). Een netto-woonoppervlak van 16,5 m2 wordt nu a l s groot genoeg ervaren. I n t egens te l l i ng t o t ca . 10 j aa r geleden, toen een s tudent a l - leen s l i e p en s tudeerde op z i j n kamer, "woont" h i j e r nu. D i t ver- e i s t meer eigen ruimte. Bovendien komt "samenwonen" b i j s tudenten s teeds vaker voor, t e r w i j l de huidige s i t u a t i e daar n i e t op i s in- ges te ld . Vandaar d a t e r een g r o t e behoefte bes t aa t aan woonruimte voor "par en". Verloo en Van Seventer bevelen aan de kamers zo groot t e maken d a t men, a l s men met een v r i end( in ) w i l gaan samenwonen, men da t een ko r t e t i j d (ca. 3 maanden) op de kamer kan doen, zonder d a t d i t t o t

a1 t e vee l spanningen l e i d t . De g r o o t t e van de kamer i s h i e r b i j van belang, maar ook de vorm. Een kamer met een L-vorm b ied t meer moge- l i jkheden (slaap- of s tudeern is b.v.) dan een v ierkante of rechthoe- k ige kamer. De kamer moet zodanig van vorm of g r o o t t e z i j n d a t e r een tweepersoonsbed i n gep laa t s t kan worden (30) . Basismeubilering wordt i n d e s t u d i e van Van Embden e.a. door het g roo t s t e dee l van 3e respondenten p o s i t i e f gewaardeerd (i.v.m. kos- tenlmoeite), zodat d i t aan t e bevelen i s (31). De mogelijkheid zou echter zeker moeten bestaan e r geen gebruik van t e maken. Gezien de hoge m o b i l i t e i t van s tudenten ve rd ien t he t aanbeveling d e kamers ges tof feerd (vloerbedekking, gordi jnen) aan t e bieden. Ten aanzien van de bergruimte wordt aanbevolen iedere wooneenheid van studenten een berging t e r beschikking t e geven ( zoa l s i n gewone f l a t s iedere f l a t een bergruimte h e e f t i n de kelder of op de begane grond). Deze berging zou ook voor (brom)fietsen gebruikt moeten kunnen worden (32). Bi j iedere wooneenheid d i e n t voor t s gelegenheid t e z i j n om buiten t e z i t t e n (balkon of t u in ) . De g e l u i d s i s o l a t i e tussen kamers g e e f t eveneens vee l klachten. Van- daar d a t zorg d i e n t t e worden gedragen voor een goede t o t zeer goede g e l u i d s i s o l a t i e , daar he t h i e r g a a t om een groep d i e ene rz i jd s v e e l lawaai produceert en anderz i jds r u s t en s t i l t e nodig h e e f t (s lapen1 studeren) (33). U i t h e t onderzoek van Van Embden komt naar voren d a t ca. 60% van d e respondenten een g r o t e behoefte h e e f t aan een eigen douche en t o i l e t . S lechts de h e l f t hiervan w i l ook een eigen keuken. (34). Kleine afdel ingen waarin ca. 8-10 personen z i j n gehuisvest worden i n het algemeen geapprecieerd. B i j he t huidige gemeenschappelijk wonen van studenten ondervindt men vaak hinder van e lkaar (lawaai, d i e f s t a l , men houdt geen rekening met e lkaar , schoowaakproblemen), dee l s doordat c o l l e c t i e v e voorzieningen door t e veel mensen moeten worden gedeeld. Begeleiding van d e huisvestende i n s t a n t i e of maatschappel i jk werkster is dan gewenst (35). Toch hee f t men v e e l a l we1 behoefte aan s o c i a l e contacten. De univer- s i t e i t s s t u d e n t e n voelen z ich i n meerderheid aangetrokken t o t he t samenwonen met meerdere mensen. H.B.0.-studenten z i j n minder geneigd t o t samenwonen met meerdere personen. Voorwaarde voor d i t samenwonen i s i n ieder geval we1 d a t men ze l f moet kunnen kiezen met welke mensen men w i l samenwonen (36).

Aanbevolen wordt voor i ede re wooneenheid een t o i l e t en douche t e r e - a l i s e r e n en een gemeenschappelijke keuken voor 8-10 personen. Deze gemeenschappelijke keuken d ien t zo inge r i ch t t e z i j n , d a t meerdere mensen e r t e g e l i j k kunnen koken en d i e n t ook geschikt t e z i j n voor "huiskamerV-activiteiten (woonkeuken). Voor laatstgenoemde a c t i v i - t e i t e n i s h e t ook mogelijk een a p a r t e huiskamer t e maken (37). Een gemeenschappelijke wasJdroogruimte, een ges lo ten te le fooncel (p r i - vacy) en parkeergelegenheid i s gewenst (38).

De be langr i jk s t e bezwaren van studenten tegen s tuden ten f l a t s z i j n d e m a s s a l i t e i t en de i s o l a t i e ten opzichte van d e maatschappij. Grote concent ra t ies van s tudenten (ghet to) moeten derhalve worden vermeden, ook i n verband met door s tudenten zo gewenste i n t e g r a t i e met andere bevolkingsgroepen. H ie rb i j moet worden opgemerkt d a t de s t e - debouwkundige opzet en vormgeving i n d i t kader van belang z i j n . Een concent ra t ie studenten i n laagbouw wordt n i e t a l s zo onbehaag- l i j k ervaren a l s 6Cn t o r e n f l a t b.v. ( b i j g e l i j k e aan ta l l en ) (39) .

Ligging i n of nab i j h e t centrum van steden wordt p o s i t i e f beoordeeld (40). Het i s derhalve aan t e bevelen s tudenten i n of i n de buur t van h e t centrum t e huisves ten of zorg t e dragen voor een goede verbinding met het centrum.

2.6. Woonwensen van bui ten landse werknemers en aanbevelingen t .a .v . hun huisvest ing

Onder bui tenlandse werknemers v e r s t a a t men degenen, d i e zonder de bedoeling t e hebben zich b l i jvend i n Nederland t e ves t igen , voor kor- t e t i j d naar Nederland komen om h i e r geld t e verdienen. Pendelaars van over de landsgrenzen z i j n h i e r dus n i e t b i j inbegrepen (41). De be langr i jk s t e groepen, waar men i n Nederland mee t e maken h e e f t z i j n Marokkanen, Spanjaarden en Turken. Buitenlandse werknemers komen r e l a t i e f vaker voor i n de s teden, i n he t bijzonder i n de g r o t e s teden zoals Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Z i j vormen een zeer heterogene groep. Nie t a l l e e n door v e r s c h i l l e n i n n a t i o n a l i t e i t en h e t a 1 of n i e t gehuwd z i j n , maar ook door h e t afkomstig z i j n van zowel p l a t t e l and a l s u i t de s t ad . Verder spe len v e r s c h i l l e n i n godsdienst en analfabet isme een r o l en i s e r sprake van g r o t e l e e f t i j d s v e r s c h i l l e n (42). Het be l angr i jk s t e probleem voor alleenwonende en a l leens taande "gastarbeiders" i s h e t tekor t aan kamers tegen r e d e l i j k lage p r i j z e n . Naast deze schaars te aan kamers s p e e l t we l l i ch t de houding van ver- huurders h i e r b i j een r o l . Bovendien kampen bui tenlandse werknemers vaak met accul turat ieproblemen, waarmee v e e l a l fys ieke en geeste- l i j k e geisoleerdheid gepaard gaan, i n h e t bi jzonder b i j vrouwen. Een groot dee l van de bui tenlandse werknemers wenst gezinshereniging. Buitenlandse werknemers z i j n op uiteenlopende manieren gehuisvest . Het overgrote d e e l van de bui tenlandse werknemers woont i n pensions, ho te l s of kent andere, weinig ze l fs tandige huisves t ing , welke zich vee la l i n oude woongebieden bevindt (43). De meest gehoorde klachten hangen samen met de v e e l a l mindere kwali- t e i t van de woningen i n d i e gebieden en met h e t f e i t , d a t men vaak i n pensions e.d. i s gehuisves t . M.b.t. h e t e e r s t e z i j n e r klachten a l s vochtigheid, geen of s l e c h t e keuken, geen of gebrekkige doucheruimte en onvoldoende v e i l i g h e i d (brandgevaar e.d.) (44). T.a.v. he t tweede z i j n e r klachten a l s gebrek aan privacy ( h i n d e r l i j k om slaapkamer met anderen t e delen en gebrek aan privacy b i j t e l e fo - neren) en klachten op h e t gebied van de voeding (45). E r bestaan ook nogal wat klachten b i j bui tenlandse werknemers t .a .v. de gehorigheid i n hun huid ige huisves t ing , vooral ook omdat deze groep v e e l a l i n ve r sch i l l ende p l o e ~ e n werkt (46). Een behoefte aan eenpersoonsslaapkamers i s d u i d e l i j k t e onderkennen b i j een n i e t onbelangri jk d e e l van de bui tenlandse werknemers. Toch b l i j f t e r ook een behoefte aan tweepersoonsslaapkamers bestaan. Ve- len z i j n bang overval len t e worden door heimwee a l s ze a l l e e n zouden wonen en verkiezen daarom een kamergenoot (47). Bij een groot dee l van de bui tenlandse werknemers b l i j k t een voorkeur t e bestaan voor h e t samenwonen met 3-5 landgenoten i n 66n woning. Voor h e t g roo t s t e dee l van de al leenstaande bui tenlandse werknemers i s dan ook de meest wensel i jke s i t u a t i e d a t ze i n k l e ine groepen gehuisves t worden i n bestaande of t e bouwen d r i e - 2 vier-kamerwoningen. Drie t o t v i j f personen delen dan samen een woonkamer, douche e.d. ~ ~ e c i f i e k e voorzieningen a l s hu rk to i l e t t en worden door v e e l bui ten- landers op p r i j s ges t e ld , maar z i j n n i e t absoluut noodzakelijk.

Voor een be te r funct ioneren van bui tenlandse werknemers i n de Neder- landse samenleving l i j k t h e t gewenst da t de begeleiding d i e geboden . wordt e r zoveel mogelijk op g e r i c h t i s z ichze l f overbodig t e maken. Het a a n t a l funct ionar i ssen betrokken b i j de huisves t ing van bui ten- landers d i en t dan ook t o t een minimum beperkt t e worden. De kosten voor deze funct ionar i ssen drukken zwaar op de t o t a l e exp lo i t a t i ekos - ten , t e r w i j l de ervaring l e e r t d a t h e t systeem zichzelf i n s tand houdt (voor de bui ten lander v e r v a l t immers de noodzaak Nederlands t e le ren en zodoende b l i j f t h e t noodzakelijk d a t iemand a l l e r l e i zaken voor hen r e g e l t ) (50). M.n. bui tenlandse werknemers d i e i n k l e ine groepjes b i j e lkaar wonen, vinden h e t be langr i jk d a t e r ook Nederlanders i n de buurt wonen, waardoor de i n t e g r a t i e met Nederlanders en een b e t e r e kennis van h e t Nederlands gemakkelijker worden. Een r e l a t i e f geconcentreerde woonvorm s t u i t b i j vee l bui tenlandse werknemers ech te r n i e t op bezwaren. Ze zien voordelen voor z ichze l f aan h e t wonen temidden van en samen met een g ro te groep bui ten landers : men hee f t "steun aan elkaar" en v o e l t z ich "opgenomen i n een g r o t e groep" (be langr i jk i.v.m. behou- den van zowel de pe r soon l i jke a l s d e na t iona le i d e n t i t e i t (godsdiens t , t a a l , gewoonten)) (51). U i t een onderzoek van h e t CEBEON i n Hilversum komt naar voren d a t h e t merendeel van d e respondenten (73%) geen voorkeur h e e f t voor d e wijk waarin men wenst t e wonen, 26% noemt h e t centrum (52). T.a.v. de woongelegenheid van bui tenlandse werknemers i s een zekere spre id ing over de s t ad aan t e bevelen, g ro te concen t ra t i e s moeten worden vermeden ( concen t ra t i e kan t o t e t i k e t t e r i n g en wegtrekken van Nederlanders l e iden ) . E r z a l dan ook een evenwicht tussen voldoende concent ra t ie enerz i jds en een zekere spreiding anderz i jds moeten worden gevonden (53).

2.7. Woonwensen van r i jksgenoten en aanbevelingen t .a .v . hun huisves t ing

Onder r i jksgenoten zu l l en we ve r s t aan a l l e personen met de Nederland- s e n a t i o n a l i t e i t , d i e geboren z i j n i n Suriname of op de Nederlandse Ant i l len . De i n Nederland verb l i jvende r i jksgenoten bestaan groten- d e e l s u i t Surinamers, s l e c h t s een gering aan ta l i s An t i l l i aan . Deze r i jksgenoten behoren t o t d i v e r s e e thnische groeperingen, waaronder Creolen, Hindoestanen, Javanen en Chinezen (54). Z i j z i j n naar Nederland g e h i g r e e r d vee la l vanwege motieven a l s op- l e id ing , werkgelegenheid, s o c i a l e zekerheid, f a m i l i e r e l a t i e s en r a c i a l e spanningen i n h e t moederland (55). 53% Van de r i jksgenoten z i e t hun v e r b l i j f i n Nederland a l s t i j d e l i j k , echter s l e c h t s 24% voorz ie t terugkeer binnen 5 j a a r (56).

Veel r i jksgenoten v ind t men i n de g r o t e s teden, met name Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht . Z i j ve rb l i jven ook i n door h e t Cen- t r a a l Bureau voor ves t ig ing van r i jksgenoten georganiseerde c e n t r a , verspre id over hee l Nederland. Relat ief vaak bevindt hun huidige huisves t ing zich i n goedkope, v e e l a l minder goede woningen ( s l e c h t geou t i l l ee rd , brandgevaarl i jk) i n oude woongebieden. ~ i j k s ~ e n o t e n kennen v e e l a l weinig z e l f s t a n d i g e huisvest ing. Velen wonen i n b i j kennissen of f ami l i e , v e r b l i j v e n i n ontvangstcentra/regionale cen t ra of i n kamerverhuurbedrijven. Over- bewoning van de meestal k l e ine woningen, door de omvang van hun gezinnen, he t inwonen van fami l ie leden (grootmoeders, neven en nich- ten) en h e t t i j d e l i j k opnemen van nieuw aangekomen landgenoten i s nogal eens he t geval (57).

Het o v e r g r o t e d e e l van de r i j k s g e n o t e n s p r e e k t Nederlands e n w i l z i c h zonder meer aanpassen aan d e Neder landse leefgewoonten. Z i j wensen geen u i t z o n d e r i n g s p o s i t i e i n t e nemen, z i c h n i e t a £ t e s l u i t e n van hun omgeving. We1 b e l a n g r i j k voor hen i s t e weten d a t e r i n d e b u u r t nog meer leden van de e i g e n g r o e p wonen. M.a.w. h e t g a a t om i n t e g r a - t i e met behoud van e igen i d e n t i t e i t (58) .

I n d i t l i c h t g e z i e n moet b i j d e h u i s v e s t i n g v a n r i j k s g e n o t e n ( a l l e e n - s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens jonger dan 30 j a a r , waaronder werkende en s tuderende r i j k s g e n o t e n ) een s t e r k e c o n c e n t r a t i e onge- wenst worden g e a c h t , g e i s o l e e r d wonen v e r d i e n t e c h t e r evenmin aanbe- v e l i n g (59).

T.a.v. s tuderende en werkende r i j k s g e n o t e n wordt aanbevolen d e z e i n d e z e l f d e woongebouwen t e h u i s v e s t e n a ls voor a n d e r e s t u d e r e n d e e n werkende "Nederlandse" jongeren , m e t d i e n v e r s t a n d e d a t op e i g e n v e r - zoek r i j k s g e n o t e n met l eden van d e e i g e n g r o e p b i j e l k a a r op een a f - d e l i n g moeten kunnen worden g e h u i s v e s t . D a a r b i j i s aanbevelenswaar- d i g een systeem w a a r b i j ze e n i g s z i n s kunnen bepa len wie b i j hen op d e a f d e l i n g komt wonen.

I n d e volgende pa ragraa f z u l l e n we nagaan d o o r wie en hoe "Van Dam- eenheden" kunnen worden g e r e a l i s e e r d .

2.8. H u u r v a s t s t e l l i n g , s u b s i d i s r i n g en f i n a n c i e r i n g van "Van Dam- eenheden"

I n d e n o t a "Huisves t ing a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens" wordt een b e l e i d v o o r g e s t e l d d a t onder meer v o o r i i e t i n een zodan ige ve r ru iming van d e s u b s i d i e r e g e l i n g v o o r d e bouw van woningen en woongebouwen - d e Beschikking g e l d e l i j k e s t e u n huurwoningen 1975 - d a t h e t moge l i jk wordt woonruimte t o t s t a n d t e brengen, d i e g e s c h i k t i s voor a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens en een h u u r p r i j s ( 6 0 ) h e e f t , welke door degenen onder hen met l a g e t o t zee r l a g e i n - komens t e b e t a l e n is.

I n h e t b i j z o n d e r i s gedacht a a n werkende jongeren , d i e i n h e t a l g e - meen van hun loon s l e c h t s een besche iden bedrag voor h u i s v e s t i n g kunnen u i tgeven ; d a a r n a a s t ook a a n b u i t e n l a n d s e werknemers e n r i j k s - genoten, d i e aan goedkope woonruimte d e voorkeur geven. Evenzeer v a l t d e woonruimte voor s tuderenden a a n i n s t e l l i n g e n van hoger beroeps- en we tenschappe l i jk onderwi j s onder d e w e r k i n g s s f e e r van d e verruimde s u b s i d i e r e g e l .

Voor d e g e l d e l i j k e s t e u n ( o h j e c t s u b s i d i e ) ingevo lge de verruimde s u b s i d i e r e g e l i n g komen i n aanmerking gemeenten en t o e g e l a t e n i n s t e l - l i n g e n , alsmede andere r e c h t s p e r s o n e n , d i e geen w i n s t beogen. De t o e g e l a t e n i n s t e l l i n g e n z u l l e n i n d e e e r s t e p l a a t s d e woonruimte voor a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens t o t s t and moeten b ren- gen. Deze behoren immers h e t t o t hun t a a k t e rekenen t e v o o r z i e n i n d e h u i s v e s t i n g van a l l e l a g e n van d e bevolking. De woningcorpora t i e s z i j n i n d e r e g e l d e b e s t t o e g e r u s t e o r g a n i s a t i e s om i n de s o c i a l e s e c t o r a l s opdrach tgever v o o r d e bouw v a n woonvoor- z i en ingen voor a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens op t e treden. Z i j z u l l e n z i c h ook bezighouden met h e t beheer van d e voor d e z e groepen bestemde woningen en wooneenheden. Eventueel kunnen ook de gemeenten v o o r z i e n i n woonruimte voor a l l e e n - s t aanden en tweepersoonshuishoudens (61). B e l a n g r i j k i s t . a . v . ande- r e r ech t spe rsonen , d i e geen w i n s t beogen, d a t d e s t a t u t e n een ga ran- t i e . i n h o u d e n , d a t woongebouwen, waarvoor d e g e l d e l i j k e s t e u n wordt

v e r s t r e k t , overeenkomstig hun bestemming zul len worden en b l i j v e n ge'kuploiteerd. Van geval t o t geval z a l worden beoordeeld of d e h i e r bedoelde rechtspersonen voor g e l d e l i j k e s teun i n aanmerking komen.

T.a.v. Almere kan worden opgemerkt, d a t de Ri jksdiens t voor de IJsselmeerpolders (R.1J.P.) i n Almere werkt met een S t i ch t ing Woning- bouw Almere. Deze s t i c h t i n g z a l hoogstwaarschi jnl i j k gedurende de t i j d d a t he t Ri jk nog d i r e c t verantwoordel i jk i s voor d e ontwikke- l i ng van Almere, zorg dragen voor de van rijkswege t e bouwen woningen (met gebruilanaking van h e t apparaat van de R.1J.P.). De R.1J.P. za l h e t beheer en de a d m i n i s t r a t i e van de s t i c h t i n g zodanig voeren, d a t t e z i j n e r t i j d b i j de i n s t e l l i n g van een gemeente Almere deze s t i c h t i n g op eenvoudige wi j ze za l kunnen worden omgezet i n een ge- meentel i jke woningbouwstichting of woningbouwvereniging. Aldus i s met name bevorderd da t b i j de overname van de r i jksontwikkel ingstaak door de i n t e s t e l l e n gemeente de c o n t i n u i t e i t van de woningbouw, he t huurbeleid en de e x p l o i t a t i e van de woningen gewaarborgd b l i j f t . De ontwikkeling, d i e dus voor Almere model s t a a t , i s h e t t o t stand komen van een of meer p l a a t s e l i j k e woningcorporaties naarmate de bevolking i n aan ta l toeneemt. Daar de t a a k s t e l l i n g voor Almere zo groot i s , za l hoogstwaarschi jnl i jk reeds i n een vroeg stadium ruimte genoeg z i j n voor meerdere woningbouwverenigingen (62) .

De verruiming van de subs id ieregel ing impl iceer t , da t voor woningen en woongebouwen voor al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens ener- z i j d s de dynamische kos tpr i j shuur afwijkend wordt berekend, ander- z i j d s de jaarhuur lager wordt bepaald dan u i t een normale toepassing van de rege l ing v o o r t v l o e i t . De afwijkende bereLening van de dynamische kos tpr i j shuur , waarbi j rekening wordt gehouden met de bijzon- derheden van h e t exp lo i t e ren van woningen en woongebouwen voor a l - leenstaanden en tweepersoonshuishoudens l e i d t t o t een hogere dynamische kos tpr i j shuur . Het v e r s c h i l tussen d i e hogere dynamische kos tpr i j shuur en de l age re jaarhuur wordt overbrugd door hogere obj ec tsubs id ies .

In t abe l 3 z i j n de percentages van de jaarhuur en de d a a r b i j behorende s t ich t ingskos ten (63) opgenomen. Voor woongebouwen, waarvan de s t ich t ingskos ten per wooneenheid h e t bedrag i n t abe l 3 t e boven gaan, za l geen g e l d e l i j k e s teun worden v e r s t r e k t .

Tabel 3 . Tabel voor h e t berekenen van d e j a a r h u u r voor woningen e n wooneenheden voor a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens

S t i c h t i n g k o s t e n J a a r h u u r i n % J a a r h u u r Maandhuur i n gemiddeld per woning van d e s t i c h - i n gu ldens of wooneenheid t i n g s k o s t e n gu ldens . \

Voor a f t r e k k e n z i e v a n - d e woningen of h e t

toepass ing van b i j l a g e I woongebouw

van d e Beschikkine ae lde - - - l i j k e s t e u n huurwoningen 1975 ( z i e b i j l a g e 2 van d i t r a p p o r t )

34.000 (of minder) 395 1.190 99 33.000 395 1.225 102 36.000 395 1.260 105 37.000 395 1 .295 108 38.000 395 1.330 1 1 1 39.000 39 6 1.404 117 40.000 3 6 1.440 120 41 .OOO 3 , 6 1.476 123 42.000 396 1.512 126 43.000 397 1.591 132,50 44.000 397 1.628 135,50 45.000 397 1.665 139 46.000 3,8 1.748 145,50 47.000 3 , 8 1.786 149 48.000 3 , s 1.824 152 49.000 339 1.91 1 159 50.000 3 ,9 1.950 162,50 51 .OOO 3,9 1.989 166 52.000 3,9 2.028 169 53.000 4 2.120 176,50 54.000 4 2.160 180 55.000 4 2.200 183,50 56.000 491 2.296 191,50 57.000 4,1 2.337 195 58.000 4 , 2 2.436 203 59.000 492 2.478 206,50 60.000 4,3 2.580 21 5 61 .000 4,3 2.623 218,50 62.000 4 ,4 2.728 227,50 63.000 4 ,4 2.772 23 1 64.000 4 , 5 2.880 240 65.000 495 2.925 244 66.000 4 ,5 2.970 247,50

Deze t a b e l d a t e e r t van decanber 1977. H i j wordt r ege lmat ig a a n g e p a s t aan d e ges tegen bouwkosten. Z i e h i e r v o o r d e S t a a t s c o u r a n t o f d e c i r - c u l a i r e s van h e t M i n i s t e r i e van Volkshu i sves t ing en R u i m t e l i j k e Orde- n ing ( 6 4 ) .

Voor woongebouwen voor a l l e e n s t a a n d e n e n tweepersoonshuishoudens komen d e huren, d i e aan d e hand van t a b e l 3 worden bepaa ld , t e l i g g e n onder h e t n iveau van d e huren, d a t b i j een normale t o e p a s s i n g van d e Beschikking g e l d e l i j k e s t e u n huurwoningen zou ge lden . Hierdoor i s be- w e r k s t e l l i g d , d a t d e z e woonruimte kan worden be t rokken door d ieeenen . - - d i e op d e z e woonruimte z i j n aangewezen, zonder d a t z i j een beroep op d e r e g e l i n g voor i n d i v i d u e l e h u u r s u b s i d i e (65) behoeven te doen. Hierop z a l l a t e r worden teruggekomen.

Aangezien h e t b i j d e woningen en woongebouwen v o o r a l l e e n s t a a n d e n e n tweepersoonshuishoudens om woonruimte g a a t , d i e g e l e t op d e l a g e s t i c h t i n g s k o s t e n besche iden van o p z e t i s en d i e bovendien i n t e n s i e f z a l worden g e b r u i k t , wordt een e x p l o i t a t i e d u u r van 50 j a a r , waarvan b i j een normale t o e p a s s i n g van de Beschikking g e l d e l i j k e s t e u n huurwoningen 1975 wordt u i t g e g a a n , n i e t verantwoord geach t . Veronders te ld wordt d a t de duur van d e e x p l o i t a t i e k o r t e r i s naarmate d e s t i c h t i n g s - kos ten l a g e r z i j n . Voor d e be reken ing v a n de dynamische k o s t p r i j s - huur z a l daarom d e duur van d e e x p l o i t a t i e overeenkomstig t a b e l 4 worden bepaald.

Tabe l 4. Tabel voor h e t bepa len v a n d e duur van d e e x p l o i t a t i e

S t i c h t i n g s k o s t e n gemiddeld p e r woning Duur van d e e x p l o i t a t i e of wooneenheid

Voor a f t r e k k e n z i e t o e p a s s i n g van b i j - l a g e I van d e Beschikking g e l d e l i j k e s t e u n huurwoningen 1975 --------------- .................................................... Tot en met f 42.000,= 30 j a a r f 42.001 ,= t a t en met f 53.000,= 40 j a a r f 53.001,= t o t en met f 66.000,= 50 j a a r

December 1977.

Voor d e berekening van d e dynamische k o s t p r i j s h u u r z u l l e n d e v a r i a - b e l e e x p l o i t a t i e k o s t e n overeenkomst ig t a b e l 5 worden bepaa ld , waar- b i j t evens i s aangegeven hoe h e t p e r c e n t a g e van de v a r i a b e l e e x p l o i - t a t i e k o s t e n i s opgebouwd.

Tabel 5. Tabel voor h e t bepa len van h e t p e r c e n t a g e van d e v a r i a b e l e e x p l o i t a t i e k o s t e n

S t i c h t i n g s k o s t e n gemiddeld p e r V a r i a b e l e e x p l o i t a t i e k o s t e n i n pro- woning of wooneenheid c e n t e n van d e s t i c h t i n g s k o s t e n

Voor a f t r e k k e n z i e t o e p a s s i n g Kosten van Be- Premie Huur- To- van b i j l a g e I van d e Beschik- onderhoud l a s - voor d e r - t a a l k ing g e l d e l i j k e s t e u n huur- en algeme- t i n - de v i n g woningen 1975 ne beheers- gen storm

en admini- en s t r a t i e - brand- kos ten verze-

k e r i n g ....................................................... ------------ t o t en met f 35.000,= 7-93 0,27 0 ,03 0 , l 2,7 f 35.001,= t / m f 42.000,= 199 0,27 0 ,03 0 , l 2,3 f 42.001,= t / m f 47.000,= 196 0,27 0 ,03 0 , l 2 f 47.001,= t l m f 53.000.= 1 , 3 0,27 0 ,03 0 , l 1,7 f 50.001.= t / m f 59.000,= 1 . 1 0.27 0.03 0.1 1.5 f 59.001,= t / m f 66.000,= 0 ,9 0;27 0 ;03 0 ; l 1 ; 3 December 1977.

De dynamische k o s t p r i j s h u u r wordt hoger naarmate d e s t i c h t i n g s k o s t e n l a g e r worden. D i t b l i j k t u i t t a b e l 6 .

Tahel 6. Gemiddelde s t i c h t i n g s k o s t e n , e x p l o i t a t i e d u u r i n j a r e n , v a r i a b e l e e x p l o i t a t i e k o s t e n en d e dynamische k o s t p r i j s h u u r i n I van d e s t i c h t i n g s k o s t e n

S t i c h t i n g s k o s t e n gemiddeld Duur van d e V a r i a b e l e Dynamische p e r woning of wooneenheid e x p l o i t a t i e e x p l o i t a t i e - k o s t p r i j s -

i n j a r e n k o s t e n i n huur i n pro- p rocen ten c e n t e n v a n van d e d e s t i c h - s t i c h t i n g s - t i n g s k o s t e n kos ten

Voor a f t r e k k e n z i e t o e p a s s i n g (rendement van b i j l a g e I v a n d e Beschik- v o o r d e k ing g e l d e l i j k e s t e u n huur- maand j u n i woningen 1975 1978 ( 6 6 ) ,

z i e ook b i j - l a g e 3 ) .....................................................................

t / m f 35.000,= 3 0 2,7 895 f 35.001,= t / m f 42.000,= 3 0 293 7 ,9 f 42.001,= t / m f 47.000,= 4 0 2 , o 791 f 47.001,= t / m f 53.000,= 40 1,7 695 f 53.001,= t / m f 59.000,= 50 1.5 692 f 59.001,= t / m f 66.000,= 50 1 ~ 3 597

Voor h e t t o t s t a n d brengen van woningen e n woongebouwen v o o r a l l e e n - s t aanden en tweepersoonshuishoudens door t o e g e l a t e n i n s t e l l i n g e n e n gemeenten kunnen l e n i n g e n u i t 's R i j k s kas op v o e t van d e woningwet worden v e r s t r e k t t o t h e t bedrag v a n d e s t i c h t i n g s k o s t e n . A l s l o o p t i j d van d e l e n i n g wordt aangehouden d e duur v a n d e e x p l o i - t a t i e , waarvan voor d e be reken ing van d e dynamische k o s t p r i j s h u u r i n h e t d e s b e t r e f f e n d e g e v a l wordt u i tgegaan .

Voor d e f i n a n c i e r i n g van woningen en woongebouwen voor a l l e e n s t a a n - den en tweepersoonshuishoudens, t o t s t a n d t e brengen door a n d e r e r e c h t s p e r s o n e n , d i e geen w i n s t beogen, worden geen l e n i n g e x ' s R i j k s kas v e r s t r e k t . Deze r e c h t s p e r s o n e n z u l l e n z e l f d e f i n a n c i e - r i n g moeten ve rzorgen .

De door deze r e c h t s p e r s o n e n voor d e f i n a n c i e r i n g e v e n t u e e l a a n t e t r ekken l en ingen kunnen door d e gemeenten worden gegarandeerd . Voor d e aan t e t r ekken l e n i n g e n , d i e moeten passen i n h e t s t e l s e l van d e dynamische k o s t p r i j s h u u r , i s h e t R i j k b e r e i d h e t r i s i c o , d a t voor d e gemeente u i t g a r a n t i e s a l s h i e r v o o r bedoeld v o o r t v l o e i t , t e z i j - nen l a s t e t e nemen.

Ingeva l een t o e g e l a t e n i n s t e l l i n g geen beroep op r i j k s l e n i n g e n d o e t en d e f i n a n c i e r i n g v e r z o r g t met een onder g a r a n t i e van d e gemeente a a n t e t r ekken l e n i n g , d i e moet passen i n b e t s t e l s e l v a n d e dynamische k o s t p r i j s h u u r , i s h e t vorens taande wat b e t r e f t d e deelneming van h e t R i j k van t o e p a s s i n g ( 6 7 ) .

De s t i c h t i n g s k o s t e n van woningen en woongebouwen voor a l l e e n s t a a n - den en tweepersoonshuishoudens, waarvoor g e l d e l i j k e s t e u n op VOet van de verruimde s u b s i d i e r e g e l i n g wordt gevraagd, z u l l e n beoordee ld

worden op de wijze a l s voor woningwetwoningen gebru ike l i jk is , ook a l s d e bouw geschiedt n i e t door gemeenten of toegela ten i n s t e l l i n g e n , doch door andere rechtspersonen, d i e geen winst beogen, zoa ls i n s t e l - l ingen voor de huisves t ing van studenten of werkende jongeren. B i j de aanvragen voor s teun u i t ' s Rijks kas z a l dus s teeds een p r i j s - aanbieding van de aannemer moeten worden overgelegd.

Boven de huurpr i j s kunnen aan de bewoners kosten voor leveringen en d i ens t en - zogenaamde servicekosten - i n rekening worden gebracht . De onderhavige subs id ieregel ing h e e f t t o t doe1 de huurp r i j s af t e stemmen op de gemiddelde inkomens van de bewoners. D i t s t r even zou doorkruis t worden, a l s boven de huurp r i j s onevenredig hoge serv ice- kosten i n rekening zouden worden gebracht.

Er z a l waarschi jn l i jk v e e l a l van onevenredig hoge servicekosten sprake z i j n b i j g ro te woongebouwen met v e e l gemeenschappelijke voorzieningen (68) . Vooral de kosten van de huismeesters , van schoonmaak- personeel , alsmede de stookkosten van de c e n t r a l e verwarming en de e l e k t r i c i t e i t s r e k e n i n g kunnen b i j deze gebouwen zeer hoog oplopen. D i t was voor Van Dam een reden om g r o t e woongebouwen, waarin de bewoners weinig persoonli jke betrokkenheid hebben t o t he t gebouw en h e t beheer daarvan, a l s r ege l af t e wijzen.

B i j h e t maken van plannen voor de huisves t ing van al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens d i e n t u i td rukke l i jk rekening t e worden gehouden met de servicekosten. Geen medewerking z a l worden verleend aan plannen, waarvan wordt verwacht d a t de servicekosten onevenre- d i g hoog zu l l en z i j n . Tevens za l erop moeten worden toegezien, d a t s l e c h t s voor een l age r voorzieningenniveau wordt gekozen, a l s zulks ook t o t een l age r bedrag aan s t ich t ingskos ten en daarmede t o t een lagere huurp r i j s l e i d t .

Voor de nieuwe woongebieden gaa t de voorkeur u i t naar een zo evenwicht ig mogelijke menging van woningen voor al leenstaanden, tweepersoonshuishoudens en gezinnen en woongebouwen voor k l e ine groepen al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens.

I n beginsel za l derhalve geen medewerking worden verleend aan h e t t o t s tand brengen van g r o t e woongebouwen, waarin al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens i n g r o t e a a n t a l l e n huisvest ing zouden moeten vinden.

Kortom, om voor g e l d e l i j k e s teun i n aanmerking t e komen z a l nauw overleg tussen opdrachtgever en departement moeten plaatsvinden. D i t zou a1 moeten gebeuren zodra de hoofdelementen van h e t programma van e i sen z i j n geformuleerd en e r i nz i ch t bes t aa t over de wijze waarop d i t programma kan worden uitgevoerd en de s t i ch t ingskos ten waarbinnen u i tvoer ing mogelijk i s . Op deze wijze wordt voorkomen d a t plannen t o t ontwikkeling worden gebracht, d i e n i e t voor gelde- l i j k e s teun i n aanmerking komen, h e t z i j omdat vanwege de opzet van h e t p lan bezwaar bes t aa t , h e t z i j omdat de s t ich t ingskos ten en h ier - mede de huur i n verhouding t o t h e t gebodene voor de toekomstige bewoners t e hoog worden geoordeeld. Komt men t o t overeenstemming over de uitwerking van het plan en over de mogelijkheid h e t p lan binnen h e t gedachte en goedgekeurde bedrag aan s t i ch t ingskos ten u i t t e voeren, dan kan t o t uitwerking worden overgegaan. Is het plan uitgewerkt, dan kan de aanvrage om gelde- l i j k e s teun op voet van de Beschikking g e l d e l i j k e steun huurwoningen 1975 worden ingediend.

Voor h e t h i e r v o r e n bedoelde o v e r l e g moet d e opdrach tgever c o n t a c t opnemen met d e Hoofdingenieur-Directeur (HID) van d e v o l k s h u i s v e s t i n g i n d e p r o v i n c i e (69) . Ten a a n z i e n van Almere kan worden opgemerkt, d a t d e S.W.A. n i e t onder een p r o c i n c i e H I D , maar r e c h t s t r e e k s onder h e t M i n i s t e r i e van Volkshu i sves t ing en R u i m t e l i j k e Ordening v a l t . Daar i s iemand a a n g e s t e l d d i e d e f u n c t i e van H I D voor Almere v e r v u l t .

Ten s l o t t e z a l nog op h e t v e r l e n e n van i n d i v i d u e l e h u u r s u b s i d i e worden ingegaan. I n d e Nota "Huisves t ing a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens" is u i t e e n g e z e t , d a t a a n h e t v e r s t r e k k e n van i n d i v i d u e l e h u u r s u b s i d i e aan a l l e e n s t a a n d e n e n tweepersoonshuishoudens noga l wat bezwaren z i j n verbonden. Voor een d e e l z i j n d e z e bezwaren v a n o r g a n i s a t o r i s c h e e n a d r n i n i s t r a t i e v e a a r d . Van meer be lang i s e c h t e r , zo wordt g e s t e l d , d a t voor een tegemoetkoming i n d e woonlas ten h e t v e r s t r e k k e n van i n - d i v i d u e l e h u u r s u b s i d i e v o o r d e h i e r bedoelde groepen i n v e e l geva l - l e n zeker n i e t h e t g u n s t i g s t werkt . Op grond van d e z e bezwaren moet zoveel moge l i jk worden voorkomen d a t t o t toekenning van i n d i v i d u e l e h u u r s u b s i d i e a a n d e z e groepen moet worden overgegaan.

Met h e t oog h i e r o p z a l vanaf de on twerpfase g e s t r e e f d moeten worden naa r h u u r p r i j z e n , d i e i n overeenstenuiing z i j n met d e inkomens van d e e roeo . waarvoor men on twern t . A l l e bouw~lannen . d i e t e r subs id iEr ine . ., ., - worden voorgelegd, z u l l e n wat d i t b e t r e f t k r i t i s c h worden beoordee ld . Het M i n i s t e r i e v a n V o l k s h u i s v e s t i n g en R u i m t e l i j k e Ordening behoudt z i c h voor geen medewerking t e v e r l e n e n aan plannen d i e zo duur z i i n , d a t d e bewoners a l s r e g e l i n aanmerking z u l l e n komen voor ind iv idu- e l e h u u r s u b s i d i e . Al leen i n u i t z o n d e r i n g s g e v a l l e n b e h o e f t d e r h a l v e een beroep op i n d i - v i d u e l e h u u r s u b s i d i e t e worden gedaan. Voor d e t e r m i j n 1 j u l i 19781 1 j u l i 1979 z i j n d e t a b e l l e n behorende b i j d e Beschikking i n d i v i d e - e l e h u u r s u b s i d i e aangepas t a a n d e ontwikkel ingen van inkomens en huren ( z i e b i j l a g e 4) .

De t a b e l voor gez innen , oudere a l l e e n s t a a n d e n (30 j a a r en o u d e r ) , gehuwde.en gehuwd geweest z i j n d e personen, b u i t e n l a n d s e werknemers d i e gehuwd z i j n maar a l l e e n wonen i n Nederland en mensen d i e samenwonen, h e e f t de volgende u i tgangspun ten : - De g r e n s van h e t b e l a s t b a r e jaarinkomen, w a a r b i j i n b e g i n s e l nog

s u b s i d i e kan worden ve rkregen i s f 38.000,=. - De minimumhuurgrens van d e woning waarvoor s u b s i d i e kan worden

v e r l e e n d is f 2.160,= ( f 180,= p e r maand). - D e maximumhuurgrens is f 6.750,= ( f 562,50 p e r maand). - Het maximum v a n de b i j d r a g e i s f 3.900,= p e r huishouden p e r j a a r .

De t a b e l voor ongehuwde a l l e e n s t a a n d e n jonger dan 3'0 j a a r g a a t u i t van onders taande bepa l ingen : - De g r e n s van h e t b e l a s t b a r e jaarinkomen, waarb i j i n b e g i n s e l nog

s u b s i d i e kan worden v e r k r e g e n i s f 2 2 . 5 0 0 , ~ . - De minimumhuurgrens van d e woning waarvoor s u b s i d i e kan worden

v e r l e e n d i s f 1.635,= ( f 136,25 p e r maand). - De maximumhuurgrens i s f 4.500,= ( f 375,= p e r maand). - Het maximum van de b i j d r a g e i s f 2.400,= p e r persoon p e r j a a r .

NOTEN BEHORENDE B I J HOOFDSTUK 2

1 . B i j h e t woningbehoeftenonderzoek, d a t i n h e t v e r l e d e n i s v e r r i c h t , i s geen b i j z o n d e r e aandach t b e s t e e d a a n a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens. Zodoende s c h i e t h e t b e s c h i k b a r e onderzoeksmater i - a a l t e k o r t voor d e zo gewenste k w a n t i t a t i e v e a n a l y s e van d e h ie rvo- r e n besproken groepen t . a .v . hun h u i s v e s t i n g . I n h e t woningsbehoeftenonderzoek op l a n d e l i j k e s c h a a l , d a t nu i n u i t - v o e r i n g is , z u l l e n aan a l l e personen van 18 j a a r en ouders , d i e behoren t o t d e i n d e s t eekproef opgenomen huishoudens , v ragen m.b.t. hun h u i d i g e w o o n s i t u a t i e en woonwensen worden g e s t e l d . Daarnaas t i s h e t geboden d a t i n a a n v u l l i n g daa rop ook op r i g i o n a a l en p l a a t s e l i j k n i - veau onderzoek naa r de woningbehoeften en h u i s v e s t i n g s s i t u a t i e van a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens wordt v e r r i c h t om meer i n - z i c h t i n d e onderhavige p rob lemat iek t e v e r k r i j g e n . ( Z i e M i n i s t e r i e van Volkshu i sves t ing en R u i m t e l i j k e Ordening, 1975a, p.p. I 1 t / m 14).

2. I n Nederland z i j n na d e o o r l o g n a a s t bejaardenwoningen en - t ehu izen met name d r i e - , v i e r - en vijfkamerwoningen gebouwd. Deze nadruk op d e m i d d e l g r o t e woning houdt verband m e t d e hoofd taak van d e volks- h u i s v e s t i n g , z o a l s men d i e t o t voor k o r t zag: h e t o p h e f f e n van d e woningnood van d e gezinnen. Nu d e z e t a a k v r i j w e l v o l b r a c h t i s , e i s e n andere "bi jzondere" groepen woningbehoevenden d e aandacht op. De v o o r d i e groepen g e s c h i k t e k l e i n e woningen o n t b r e k e n v e e l a l . De d i f f e r e n - t i a t i e n a a r g r o o t t e i n d e (ver)nieuwbouw z a l daarom d r a s t i s c h t e n g u n s t e van d e k l e i n e woningen moeten worden h e r z i e n . Men kan z i c h z e l f s a fv ragen of e r a 1 n i e t v e e l t e v e e l midde lg ro te woningen z i j n gebouwd: d e gezinsverdunning (waarmee h e t op d e markt v e r s c h i j n e n van de b i j z o n d e r e groepen nauw samenhangt) g a a t immers nog s t e e d s door ( z i e : S t a d i g , pag. 683). B i j een a a n t a l c a t e g o r i e g n mensen be- s t a a t een d u i d e l i j k e i g e n gedrags- e n / ~ £ behoef tepa t roon wat s p e c i a - l e h u i s v e s t i n g s e i s e n met z i c h mee b r e n g t . Voor een a a n t a l andere ca- t e g o r i e g n is h e t een k w e s t i e van b e l e i d , v e r d e l i n g en t o e w i j z i n g ( z i e : Den Dunnen, p. 7 6 ) .

Het w e r k e l i j k e g e z i n met I of meer k i n d e r e n neemt op d i t moment i e t s minder dan d e h e l f t van h e t t o t a l e a a n t a l huishoudens i n en i n d e toekomst s l e c h t s 35%. De a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens worden door h e t ontbreken v a n passende woongelegenheid vaak gedwongen t o t inwoning of aanvaard ing van woonruimte d i e z i j n i e t wensen. Z i j moeten daardoor voor hen soms t e g r o t e en d u r e gezinswoningen of k w a l i t a t i e f s l e c h t e , maar we1 d u r e kamers b i j p a r t i c u l i e r e n be- t r e k k e n ( z i e : Zomerdijk, 1976, p. 4 9 ) .

3 . Van Wijk (pp. 25 en 26) g a a t h i e r o m t r e n t i n op de problemen van h u i s v e s t i n g voor b i j z o n d e r e groepen.

4. M i n i s t e r i e van Volkshu i sves t ing en R u i m t e l i j k e Ordeming, 1975a, pp. 5 t l m 8.

5. Zoals gezinnen n a e c h t s c h e i d i n g of gezinnen waarvan een d e r ouders is o v e r l e d e n en ongehuwde moeders.

6. P f i n i s t e r i e van Volkshu i sves t ing en R u i m t e l i j k e Ordening, 1975a, pp. 9 , 10; Nota Huisves t ing B i j z o n d e r e Groepen, p. 3 .

7. Idem, pp. 20, 21 en 22.

8. Onder s t i c h t i n g s k o s t e n worden voor d e t o e p a s s i n g van d e Beschikking g e l d e l i j k e s t e u n huurwoningen 1975 v e r s t a a n d e k o s t e n van h e t i n e i - gendom v e r k r i j g e n van d e woningen of van h e t woongebouw.

9. Van d e bouwtechnische bepa l ingen , d i e b e t r e k k i n g hebben op g e l u i d s - wering, the rmische i s o l a t i e , s t a n d a a r d i s a t i e van maten en k w a l i t e i t van bouwmaterialen en bouwelementen, maken d e e l u i t van de "Techni- s c h e bepa l ingen omtrent h e t bouwen", v e r v a t i n d e Model-bouwverorde- n ing. M i t s d i e n z a l , voor zover voor h e t v e r k r i j g e n van de bouwvergunning n i e t r e e d s aan d e "Technische bepa l ingen omtrent h e t bouwen" moet z i j n voldaan, v o o r t a a n h i e r a a n voor h e t v e r k r i j g e n van gelde- l i j k e s t e u n op v o e t van d e Woningwet i n i e d e r g e v a l moeten z i j n v o l - daan. Ingevolge h e t bepaalde i n a r t i k e l 3 van d e Beschikking voor- s c h r i f t e n nieuwe woningen en woongebouwen, w a a r b i j d e " V o o r s c h r i f t e n en wenken voor nieuwe woningen en woongebouwen 197h/Bouwtechnische bepal ingen" z i j n v a s t g e s t e l d , kan d e M i n i s t e r van Volkshu i sves t ing en R u i m t e l i j k e Ordening daa rvan a f w i j k ing t o e s t a a n of daa rvan a f w i j - ken. I n g e v a l Burgemeester en Wethouders b e r e i d z i j n t e n behoeve van woongebouwen voor a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens v o o r de bouwvergunning u i t z o n d e r i n g t o e t e s t a a n van een of meer voor- s c h r i f t e n u i t d e "Technische bepa l ingen omtrent h e t bouwen", z a l h e t t o e s t a a n van a f w i j k i n g daarvan of h e t daa rvan a f w i j k e n ook voor d e g e l d e l i j k e s t e u n i n we lwi l l ende overweging worden genomen. H e t z e l f - d e g e l d t voor a f w i j k i n g van d e e i s e n , d i e b e t r e k k i n g hebben op de h i e r v o o r genoemde, i n de "Bouwtechnische bepalin$enl ' opgenomen onder- werpen ( z i e : M i n i s t e r i e van Volkshu i sves t ing en R u i m t e l i j k e Ordening, 1976, pp. 13, 14).

10. LOBH/LFBH, p. 3 ; M i n i s t e r i e van Volkshu i sves t ing en R u i m t e l i j k e Orde- ning, 1975a, p. 17.

1 1 . Idem, p. 14; H i n i s t e r i e van Volkshu i sves t ing en R u i m t e l i j k e Ordening, 1975a, p. 17.

12. Idem, p. 3 ; M i n i s t e r i e van Volkshu i sves t ing en R u i m t e l i j k e Ordening, 1975 a , p. 17.

13. Ver loo en Van Seven te r , 1977a, p. 98; Jeugd en Jongerenraad, pp. 5 1 , 76; S t e r e n b e r g (p. 15) s t e l t d a t d e kamers minimaal 15 m2 moeten z i j n .

14. Verloo en Van Seven te r , 1977a, p. 99.

15. Ver loo en Van Seven te r , 1977a, p. 99; S t i c h t i n g h u i s v e s t i n g werkende jongeren, p. 10.


17. S t i c h t i n g h u i s v e s t i n g werkende jongeren, p. 7 ; Jeugd en Jongerenraad , p. 51; Ver loo en Van Seven te r , 1977a, p. 104.


19. S t i c h t i n g h u i s v e s t i n g werkende jongeren, p. 10.

20. S t i c h t i n g h u i s v e s t i n g werkende jongeren , p . 10; Van Esch e n V e r s n e l , p p . 41, 42.

21. Ver loo e n Van S e v e n t e r , 1977a, p . 98; S t i c h t i n g h u i s v e s t i n g werken- d e jonge ren , p . 10.

22. Ver loo e n Van S e v e n t e r , 1977a, p . 102; Jeugd e n J o n g e r e n r a a d , p. 81.

23. Ver loo e n Van S e v e n t e r , 1977a, p . 101.

24. Verloo e n Van S e v e n t e r , 1977a, p . 103.



27. S t i c h t i n g h u i s v e s t i n g werkende jongeren , p . 8 ; Ver loo e n Van S e v e n t e r , 1977a, p . 102.

28. Ver loo e n Van S e v e n t e r , 1976, p . 125; Van Embden e . a . , p . 9.

29. Ver loo e n Van S e v e n t e r , 1976, p. 126.

30. Van Embden e . a . , p p . 19, 20; Ver loo e n Van S e v e n t e r , 1976, p p . 127, ,130.

31. Van Embden e . a . , p. 23.

32. Ver loo en Van S e v e n t e r , 1976, p. 130.

33. Ver loo e n Van S e v e n t e r , 1976, p . 126, 130; Van Embden e . a . , p . 9.

34. Van Embden e . a . , p . 18.

35. Ver loo e n Van S e v e n t e r , 1976, pp. 125, 126; Van Embden e . a . , pp. 18, 21, 85.

36. Ver loo e n Van S e v e n t e r , 1976; Van Embden e . a . , pp. 9, 127

37. Ver loo en Van S e v e n t e r , 1976, p p . 127, 130, 131.

38. Van Embden e . a . , p . 24; Van Esch en V e r s n e l , pp. 41, 42 .

39. Ver loo e n Van S e v e n t e r , 1976, pp. 126, 130, 131; Van Embden e . a . , p . 18; P l a n , 1971, n r . 4, pp. 23-30.

40. Ver loo en Van S e v e n t e r , 1976, p . 128.

41. N . V . v / h Neder landse S t i c h t i n g voor S t a t i s t i e k , p. 5 .

42. Idem, p . 127.

43. Idem, p . 173.

44. Van R u l e r , p . 15.

45. Van Rule r , pp. 17, 18; Ver loo en Van S e v e n t e r , 1977b, p. 102.

46. Ver loo en Van Seven te r , 1977b, p. 100.

47. Ver loo en Van Seven te r , 1977b, p. 102.

48. Ver loo en Van Seven te r , 1977b, pp. 108, 109, 110, 1 1 1 .

49. Ver loo en Van Seven te r , 1977b, p. 105; Van R u l e r , p. 17.

50. Verloo en Van Seven te r , 1977b, pp. 109, 110.

51. Ver loo en Van Seven te r , 1977b, pp. 103, 1 1 1 ; V a n Rule r , p. 20; Sigmond, p. 21.

52. CEBEON, p. 70.

53. Van Rule r , p. 18; Verloo en Van S e v e n t e r , 1977b, p. 1 1 1 .

54. Bovenkerk, p. I

55. Chateau, pp. 46, 47; Sne l , p. 6.

56. Bovenkerk, p. 1 ; Sne l , p . 6.

57. Chateau, pp. 46, 48; Zomerdijk, 1975, p. 198. ,

58. Sne l , p. 6; Chateau, p. 52.

59. Sne l , p. 6.

60. Onder h u u r p r i j s wordt v e r s t a a n d e p r i j s , d i e b i j huur en verhuur voor h e t enke le gebru ik van d e wooneenheid t e n hoogs te mag worden overeengekomen. I n d e z e h u u r p r i j s z i j n dus n i e t begrepen d e vergoe- d ingen voor l e v e r i n g e n en d i e n s t e n ( s e r v i c e k o s t e n ) .

61. Gemeenten en woningcorpora t i e s hebben z i c h t o t dusver t e weinig met d e h u i s v e s t i n g van a l l e e n s t a a n d e n beziggehouden. Naarmate i n de laat- s t e decennin de b e h o e f t e van d e z e c a t e g o r i e a a n z e l f s t a n d i g e woon- r u i ~ n t e g r o e i d e , on t s tonden e r c a t e g o r a l e s t i c h t i n g e n , d i e z i c h d e h u i s v e s t i n g s p r o b l e m a t i e k van a l l e e n s t a a n d e n aan t rokken . Z i j r i c h t e n hun aandacht m e e s t a l op 66n bepaa lde g r o e p van a l l e e n s t a a n d e n .

Met name d e s t i c h t i n g e n voor s t u d e n t e n h u i s v e s t i n g , d i e nauw met d e i n s t e l l i n g e n van we tenschappe l i jk onderwi j s z i j n verbonden, hebben i n de loop d e r j a r e n t a l r i j k e studentenwoongelegenheden gebouwd.

Het M i n i s t e r i e van Volkshu i sves t ing en R u i m t e l i j k e Ordening neemt tegenwoordig de zorg en d e v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d voor d e h u i s v e s t i n g van s tuderenden a a n d e i n s t e l l i n g e n van we tenschappe l i jk onderwi j s op z ich .

Een tweede groep van a l l e e n s t a a n d e n , waarvoor i n h e t v e r l e d e n woon- r u i m t e i s gebouwd, vormen d e verpleegkundigen. I n h e t kader van d e bouw van z ienkenhuizen e n o v e r i g e i n r i c h t i n g e n voor gezondheidszorg i s h e t f i n a n c i e r e n en t o t s t a n d brengen van woongelegenheid voor a l l e e n s t a a n d verplegend p e r s o n e e l n o o i t een g r o o t probleem geweest .

B e l a n g r i j k i s d e v r a a g of b innen een gemeente we1 of. geen i n s t e l l i n - gen van hoger beroeps- of w e t e n s c h a p p e l i j k onderwi j s z i j n g e v e s t i g d . Voor ts kan d e aanwezigheid van b.v. v e r p l e e g i n r i c h t i n g e n of bepaal - d e i n d u s t r i e e n van inv loed z i j n op d e omvang en h u i s v e s t i n g s s i t u a - t i e van de c a t e g o r i e a l l e e n s t a a n d e n i n een gemeente ( z i e M i n i s t e r i e van ~ o l k s h u i s v e s t i n g e n R u i m t e l i j k e Ordening, 1 9 7 5 a , p p . 38 , 39, 40, 41).

62. Q i e t e n , van, pp. 203, 206.

63. De s t i c h t i n g s k o s t e n van b i j z o n d e r e woonvoorzieningen worden n a a s t d e woontechnische a s p e c t e n hepaa ld door tal van andere f a c t o r e n . Zo s p e l e n de hoogte van d e g rondkos ten en d e b e r e i k b a a r h e i d van h e t bouwte r re in een r o l . Voor ts kunnen d e k w a l i t e i t e n van d e bouwondernemer, de r e l a t i e t u s s e n bouwondernemer en opdrach tgever , concur- rent ie-overwegingen, c o n t r o l e b i j d e u i t v o e r i n g en mee- en tegen- v a l l e r s t i j d e n s d e bouw van inv loed z i j n op d e p r i j s v o r m i n g . De s t i ch t ingskos tengrenzen , verbonden a a n d e aa rd van d e woonvoor- z i e n i n g , zeggen nog we in ig o v e r h e t huurniveau d a t a a n een bepaa lde woonvoorziening i s verbonden. Om d i t huurniveau te b e p a l e n moet men weten welk s u b s i d i e b e d r a g voor d e z e woonvoorziening z a l worden ve r - l eend en hoe hoog d e v a r i a b e l e e x p l o i t a t i e l a s t e n z i j n . Deze v a r i a - b e l e e x p l o i t a t i e l a s t e n z i j n s t e r k a f h a n k e l i j k van d e woonvorm en kunnen d e u i t e i n d e l i j k e h u u r p r i j s a a n z i e n l i j k b e h v l o e d e n ( z i e 1 4 i n i s t e r i e van Volkshu i sves t ing en R u i m t e l i j k e Ordening, 1975a, pp. 24, 25).

64. Nederlandse S t a a t s c o u r a n t , 18 j a n u a r i 1978, n r . 13.

65. S u b j e c t s u b s i d i e of i n d i v i d u e l e h u u r s u b s i d i e b l i j f t h e t aangewezen ins t rument om op d e p e r s o o n l i j k e omstandigheden ( t e g r o o t d e e l van h e t inkomen zou aan huur moeten worden u i tgegeven) afges temde f i n a n - c i e l e h u l p te b ieden aan hen, d i e anders van goede h u i s v e s t i n g ver- s t o k e n d r e i g e n t e b l i j v e n ( z i e M i n i s t e r i e van Volkshu i sves t ing en R u i m t e l i j k e Ordening, 1974, p. 7 4 ) .

66. Nederlandse S t a a t s c o u r a n t , 12 j u n i 1978, n r . 1 1 1 .

67. M i n i s t e r i e van Volkshu i sves t ing en R u i m t e l i j k e Ordening, 1976, pp. 8 en 9.

68. Velen z i j n van mening d a t c o l l e c t i e v e voorz ien ingen de h u i s v e s t i n g van a l l e e n s t a a n d e n goedkoper maken en de h u u r l a s t e n p e r bewoner ver- l i c h t e n . Gebleken i s e c h t e r d a t h e t opnemen van c o l l e c t i e v e voorz ie - n ingen i n een wooncomplex l a n g n i e t a l t i j d t o t b e l a n g r i j k l a g e r e h u u r l a s t e n voor d e bewoners l e i d t . Al leen b i j omvangrijke woongebouwen met gemeenschappel i jke ru imten kunnen de s t i c h t i n g s k o s t e n van een wooneenheid a a n z i e n l i j k worden t e ruggebrach t . D a a r b i j h e e f t d e p r a k r i j k e c h t e r g e l e e r d d a t d e v a r i a b e l e e x p l o i t a t i e l a s t e n van d e r ~ e l i j k e woonvoorzieningen - onderhoud, beheer e.d. - r e l a t i e f hoog z i j n e n t i j d e n s d e e ~ ~ l o i t a t i e p e r i o d e zodanig kunnen toenemen d a t h e t huurvoordeel p e r inwoner vaak onevenredig k l e i n i s of i n sommige g e v a l l e n z e l f s i n een n a d e e l v e r a n d e r t . Tevens mag u i t de b e s c h i k b a r e onderzoeksgegevens en verworven e r - v a r i n g worden a f g e l e i d d a t v e e l a l l e e n s t a a n d e n gemeenschappel i jke ru imten en v o o r z i e n i n g e n minder op ~ r i j s s t e l l e n dan we1 wordt aangenomen. Z i j hebben i n b e l a n g r i j k e mate een voorkeur voor huisves-

t i n g i n woningen of wooneenheden met zoveel mogelijk eigen voorzieningen. Het wonen is massale complexen wordt door de meesten z e l f s met nadruk afgewezen ( z i e Min i s t e r i e van Volkshuisvesting en Ruimte- l i j k e Ordening, 1975a, p. 18).

69. Een H I D i s t e beschouwen a l s een tussenschakel tussen h e t m i n i s t e r i e en de "plannenmakers" (zoa ls gemeenten en co rpora t i e s ) met belang- r i j k e bevoegdheden.

3 . VOORBEELDEN VAN PROJECTEN MET "VAN DAM-EENHEDEN"

3.1 . I n l e i d i n g

I n d i t hoofds tuk z u l l e n e n k e l e voorbee lden van p r o j e c t e n met "Van Dam-eenheden" worden besproken, op b a s i s van e x c u r s i e s en i n f o r m a t i e ve rk regen van d e L a n d e l i j k e O r g a n i s a t i e Belangengroepen H u i s v e s t i n g (LOBH) i n Amsterdam.

I n d e "Nota Van Dam" werd e e n bouwprogramma v o o r g e s t e l d van 40.000 eenheden. Deze zouden i n d e p e r i o d e 1976 t / m 1980 voor jongeren en b u i t e n l a n d s e werknemers moeten worden gebouwd. I n d e z e no ta werd d e volgende f a s e r i n g v o o r g e s t e l d : I976 : 4.000 eenheden 1977 : 6.000 eenheden 1978 : 8.000 eenheden 1979 : 10.000 eenheden 1980 : 12.000 eenheden T o t a a l 40.000 eenheden

Van Dam h e e f t (zo i s gebleken) e c h t e r d e onwil , onwetendheid en an- d e r e (oak t e c h n i s c h e ) problemen t . a .v . d i t s o o r t h u i s v e s t i n g zwaar onderscha t . I n 1976 werden ca . 600 en i n 1977 ca . 1.100 wooneenheden g e r e a l i s e e r d . Ech te r h i e r b i j z i t t e n ca . 1.200 eenheden van p lannen voor s t u d e n t e n h u i s v e s t i n g welke a 1 j a r e n i n d e p i j p l i j n z a t e n . Deze z i j n dus n i e t h e t r e s u l t a a t van d e "Nota Van Dam".

Ter Meulen ( I ) noemt een a a n t a l oorzaken dkc t e n g r o n d s l a g l i g g e n a a n h e t n i e t van d e grond komen van plannen.

a . Knelpunten op r i j k s n i v e a u ---- ------- --- -------- - De r i j k s o v e r h e i d h e e f t d e t r a a g h e i d en onwelwi l lendheid van d e

l o c a l e organen s t e r k onderscha t . - Bepaalde c i r c u l a i r e s z i j n t e l a a t verschenen (b.v. d e c i r c u l a i r e

over de verruimde s u b s i d i e r e g e l i n g (MG: 76-27, augus tus 1976). - De r i j k s o v e r h e i d h e e f t we1 een t e c h n i s c h en f i n a n c i e e l kader gege-

ven , maar nauwel i jks een b e s t u u r l i j k kader ( a l l e e n de s t u u r g r o e p e n ( 2 ) , d i e s l e c h t s een vage p o s i t i e i n d e g e m e e n t e l i j k e s t r u c t u u r in- nemen) .

- De r i j k s o v e r h e i d h e e f t onvoldoende s t i m u l a t i e m a a t r e g e l e n g e t r o f f e n . - De r i j k s o v e r h e i d h e e f t t e we in ig h a a s t gemaakt met h e t o p s t e l l e n

van "woonprogramma's". Hie rdoor b leven de n o m e n waaraan de plannen voor bedoelde groepen moesten voldoen, onbekend. D i t had t o t gevolg d a t v e e l plannen s t agneerden of d a t gemeenten en corpora- t i e s n i e t w i s t e n hoe z e moesten bouwen.

- De r i j k s o v e r h e i d l e g t ook t e weinig p r i o r i t e i t b innen haa r t o t a l e b e g r o t i n g b i j de h u i s v e s t i n g van bedoelde groepen. De o b j e c t s u b s i - d i e r i n g i s i n v e e l g e v a l l e n n i e t t o e r e i k e n d om verantwoorde nieuwbouw en verbouw van wooneenheden moge l i jk t e maken.

b. Knelpunten op l o c a a l n iveau ---- ------- -------------- Veel gemeenten en c o r p o r a t i e s z i j n n i e t b e r e i d e c h t i e t s t e doen aan h e t hu i sves t ingsprob leem van a l l e e n s t a a n d e n en t ~ e e ~ e r s o o n s h u i s h o u - dens . B i j d e wat k l e i n e r e gemeenten e n c o r p o r a t i e s komt d e z e onwelwi l l endhe id vaak v o o r t u i t doodgewone onwetendheid, vaak ook u i t e e n a a n t a l e t h i s c h e normen d i e d e h u i s v e s t i n g van jongeren (18 j a a r m.n.) en b i j voorbeeld ongehuwd samenwonenden, h e t e r o - of homofie le p a r e n , n i e t verdragen. Te s t e r k i s men nog g e r i c h t op de g e z i n s h u i s v e s t i n g .

B i j d e wat g r o t e r e gemeenten e n m.n. b i j d e g r o t e en m i d d e l g r o t e wo- n i n g c o r p o r a t i e s s p e l e n doorgaans problemen van andere aa rd : - d e k w a l i t e i t d i e deze gemeenten en woningcorpora t i e s n a s t r e v e n , me-

de v a n u i t oogpunt van e x p l o i t a t i e , g a a t i n v e e l g e v a l l e n v e r boven h e t f i n a n c i z l e kader waarbinnen wooneenheden g e r e a l i s e e r d moeten worden;

- v e e l van deze gemeenten e n c o r p o r a t i e s z i j n n i e t b e r e i d "lopende plannen" t e w i j z i g e n t e n g u n s t e van h u i s v e s t i n g voor bedoelde g r o e - pen . Voor een g r o o t d e e l komt d i t v o o r t u i t een samenspel van f a c - t o r e n a l s s t a r h e i d , "op s a f e spe len" , a n g s t voor v e r t r a g i n g , e t c . ;

- d e mees te gemeenten e n c o r p o r a t i e s s t e u n e n op de d o o r s t r o m i n g s f i - l o s o f i e : d e nadruk i n d e nieuwbouw wordt ge legd op d e k w a l i t a t i e f hoogwaardige en duurdere woningwetwoningen en premiewoningen, i n d e hoop een doors t roming u i t d e k l e i n e r e (en goedkopere) woningen t e b e w e r k s t e l l i g e n . I n d e p r a k t i j k b l i j k t d e z e doors t roming nauwe- l i j k s t e f u n c t i o n e r e n . Hooguit d e s l e c h t e r e woningen komen op d e z e w i j z e v r i j voor d e l a a g s t e i n k o m e n s c a t e g o r i e ~ n .

c . Technische knelpunten --------------- ----- Gedurende d e e e r s t e twee j a a r n a d e i n ~ e r k i n ~ t r e d i n g van d e "Nota Van Dam" heef t op l o c a a l n iveau d e 'nadruk ' g e l e g e n o p ' d e ve rbouwing v a n p a n d e n . Ook Van Dam d a c h t i n e e r s t e i n s t a n t i e h e t g r o o t s t e ge- d e e l t e van h e t bouwprograrmna t e l a t e n r e a l i s e r e n i n verbouw ( 3 ) . Mede v a n u i t h e t gegeven d a t i n h e t centrum van de g r o t e r e s t e d e n nieuwbouw op g r o t e r e s c h a a l n i e t m o g e l i j k was, t e r w i j l d i t b i j jonge ren we1 e r g i n t r e k i s , p robeerden d e meeste s tuurgroepen oplos- s ingen t e v inden i n h e t l a t e n aankopen en verbouwen van b e s t a a n d e panden. E c h t e r , gemeenten en c o r p o r a t i e s d i e d i t i n i t i a t i e f t e r hand namen, s t u i t t e n a 1 spoed ig op d e t e hoge aankoopkosten van e v e n t u e e l t e verbouwen panden. Hierdoor werden i n d e meeste g e v a l l e n d e s t i c h - t i n g s k o s t e n van d e r g e l i j l i e p r o j e c t e n t e hoog, waardoor h e t M i n i s t e r i e geen s u b s i d i e v e r l e e n d e . Naarmate men meer t o t h e t i n z i c h t kwam d a t e r t e weinig mogeli jkheden t o t o p l o s s i n g i n d e s f e e r van d e verbouw lagen , g ingen de meeste s tuurgroepen over t o t h e t zoeken n a a r moge- l i j k h e d e n i n nieuwbouw op g r o t e r e s c h a a l .

Naarmate d e s tuurgroepen z i c h meer op d e nieuwbouw g ingen concen t re - r e n , t r a d ook d e d i s c u s s i e over de k w a l i t e i t op de voorgrond. Immers, i n de verbouw moest men u i t g a a n van d e bes taande t o e s t a n d en kon men hoogui t e v e n t u e l e gehor ighe id e.d. zovee l m o g e l i j k t e rugdr ingen . I n d e nieuwbouw e c h t e r g ingen belangengroepen s t e e d s meer d e k w a l i t e i t benadrukken. I n sommige s t e d e n worden de "Van am-eenheden" met a r g - waan bekeken: men v i n d t d a a r d e geboden k w a l i t e i t te l a a g . Men i s daa r van mening d a t de normen d i e door h e t M i n i s t e r i e worden gehan- t e e r d voor een b e l a n g r i j k d e e l worden bepaald door de f i n a n c i z l e consequen t i es d i e daa raan z i j n verbonden. Het M i n i s t e r i e w i l n a m e l i j k d e huren van de wooneenheden bestemd voor bedoelde groepen zo l a a g moge l i jk houden. 1.p.v. hogere o b j e c t s u b s i d i e s d r e i g t nu d e kwali- t e i t h i e r v a n s l u i t p o s t t e worden. D i t h e e f t t o t gevo lg d a t d e z e gemeenten en woningcorpora t i e s weige- r e n om d e r g e l i j k e wooneenheden t e bouwen. Samen met belangengroepen p l e i t e n k i j voor h e t bouwen van k l e i n e twee-kamerwoningen, d i e mid- d e l s hogere o b j e c t s u b s i d i e s en v e r b e t e r d e s u b j e c t s u b s i d i e s b e t a a l - baa r moeten worden gemaakt.

Ondanks h e t verzoek van de c e r ~ t r a l e overheid aan de gemeenten, d e bouwverordening met d e nodige s o e ~ e l h e i d t e h a n t e r e n door zovee l

mogel i jk g e b r u i k t e maken van d e ontsnappingsmogelijkheden, wordt v e e l a l de bouwverordening n a a r d e l e t t e r gehan tee rd ( z i e b i j l a g e I ) . D i t h e e f t t o t gevolg d a t a l l e r l e i onnodige e n kostenverhogende voor- z i en ingen i n d e wooneenheden moeten worden aangebrach t . D i t l e i d t dan t o t t e hoge s t i c h t i n g s k o s t e n waardoor h e t m i n s t e r i e d e p lannen a f keur t . Naast d e omstandigheid d a t d e p rocedures om t o t een p r o j e c t t e komen

I nogal g e c e n t r a l i s e e r d i s e n t a m e l i j k o n d o o r z i c h t i g , d o e t z i c h h e t f e i t voor d a t een te l ange p rocedure h e t o p e r e r e n op d e v r i j e markt v r i j - we1 onmogeli jk maakt. Voor d e verbouw moesten vaak panden worden op- gekocht d i e ook b i j p a r t i c u l i e r e n en b e l e g g e r s i n t r e k z i j n . Omdat een woningbouwvereniging vaak n i e t b e r e i d is een pand te kopen voor- d a t van r i j k s w e g e toestemming i s gekregen voor d e koop en verbouw, be teken t d i t vaak d a t a l s u i t e i n d e l i j k d e bedoelde toestemm'ng i s ve rkregen , een ander h e t pand r e e d s h e e f t gekocht. Daarnaas t h e e f t z i ch h e t e e r s t e j a a r na de "Nota Van Dam" h e t pro- b l e m voorgedaan d a t d e HID'S (Hoofd-Ingenieur-Directeur van d e Volkshu i sves t ing i n de p r o v i n c i e ) , onvoldoende g e i n s t r u e e r d waren over de normen d i e gehan tee rd moesten worden b i j d e beoorde l ing van plannen bestemd voor h u i s v e s t i n g van bedoelde groepen. D i t h e e f t nogal wat onnodige v e r t r a g i n g opgeleverd . Veel gemeenten en c o r p o r a t i e s waren e r n i e t van op d e hoogte d a t z i j met een eenvou- d i g s c h e t s p l a n n e t j e van e e n p r o j e c t r e c h t s t r e e k s met h e t M i n i s t e r i e c o n t a c t op konden nemen, om v e r v o l g e n s d i t p l a n n e t j e u i t t e kunnen werken.

Desondanks z i j n e r i n d e a f g e l o p e n j a r e n p r o j e c t e n met wooneenheden voor jongeren en b u i t e n l a n d s e werknemers i n ons l and g e r e a l i s e e r d . Enkele van deze p r o j e c t e n worden i n d e vo lgende pa ragra fen besproken.

3.2. P r o j e c t "Haarlemmerhouttuinen" i n Amsterdam

Het p r o j e c t "Haarlemmerhouttuinen" omvat een verbouwing van d r i e negen t i ende eeuwse panden, bestemd voor h u i s v e s t i n g van jongeren v a n 18 t o t 25 j a a r . Twee panden s t a a n op d e Ri jksmonumentenl i j s t .

Het i n i t i a t i e f t o t de verbouwing werd e i n d 1974 genomen door S t i c h t i n g Huis t e Amsterdam. Medio 1976 kon met d e verbouw van d e panden worden begonnen. Begin 1977 opende d e toenmal ige s t a a t s s e c r e t a r i s Van Dam h e t pand o f f i c i e e l .

B i j h e t p r o j e c t "Haarlemmerhouttuinen" waren d e volgende i n s t a n t i e s betrokken: - S t i c h t i n g Huis - Arch i tec tenwerkp laa t s Ber tus Mulder, U t r e c h t - Gemeente l i jke Diens t V o l k s h u i s v e s t i n g t e Amsterdam (G.D.V.) - M i n i s t e r i e van V o l k s h u i s v e s t i n g e n R u i m t e l i j k e Ordening. Het woningbedr i j f van d e G.D.V. v e r k l a a r d e z i c h b e r e i d als opdracht- g e e f s t e r op t e t r eden .

I n j u n i 1975 kwam d e a r c h i t e c t met h e t d e f i n i t i e v e ontwerp. D i t om- v a t t e : - met gemeenschappeli jke voorz ien ingen : . 2 eenpersoonseenheden (24-30 m2) . 9 eenpersoonseenheden (12-21 m2) - met e i g e n voorz ien ingen : . 14?weepersoonseenheden (30-65 m2).

Tevens omvatte h e t p l a n gemeenschappel i jke ru imten van i n t o t a a l 80 m2, een gemeenschappel i jke b e r g i n g en een f i e t s e n s t a l l i n g . Een b e l a n g r i j k e k w a l i t e i t van d i t p l a n i s d e a f w i j k i n g van d e " ~ o o r - s c h r i f t e n en Wenken"-waardoor meer mogel i jkhedeo en ook goedkopere op loss ingen gevonden konden worden.

De n e t t o G s t i c h t i n g S k o s t e n p e r eenhe id werden g e s t e l d op f 45.000,= voor de tweepersoonseenheden en f 27.500,= voor d e eenpersoonseenheden. Hier g i n g zowel h e t M i n i s t e r i e a l s d e p r o v i n c i e mee akkoord.

Het p r o j e c t "Haarlemmerhouttuinen" i s 6 t h van de e e r s t e p r o j e c t e n d i e g e f i n a n c i e r d worden v i a h e t s u b s i d i e s t e l s e l v a n d e n o t a "Huisves t ing a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens". De 'huren z i j n berekend op b a s i s van deze n o t a , d i e op 1 j a n u a r i 1976 i G k i o g t r a d en z i j n a l s v o l g t : Dynamische k o s t p r i j s h u u r gemiddeld f 294,= p e r maand; aanvangshuur 1977 gemiddeld f 164,= p e r maand (waar d e a t e l i e r r u i m t e , d i e wat duurder i s dan d e andere eenheden n i e t b i j gerekend i s , d e z e k o s t f 332,36). Deze aanvangshuren v a r i E r e n van f 92,29 t o t f 254,=, u i tgezonderd 66n g r o t e ru imte van f 314,=.

De s e r v i c e k o s t e n bedragen: voor een eenpersoonseenheid f 66,95 en voor een tweepersoonseenheid f 69,75. Deze v e r d e l i n g van k o s t e n t u s s e n a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens l i j k t e n i g s z i n s o n r e d e l i j k voor de a l l e e n s t a a n d e n . Een v e r - houding van 1 : 1 , 5 l i j k t h i l l i j k e r .

Veel aandacht i s e r t i j d e n s h e t h e l e ontwerpproces geweest voor e e n z e e r goede g e l u i d s i s o l a t i e , o v e r i g e n s v r i j w e l h e t e n i g e punt waar n i e t op bezuinigd i s b i j d e verbouwing. Het p l a n b leek s l e c h t s r e a - l i s e e r b a a r door op a l l e punten v o l s t r e k t e soberhe id t e a c c e p t e r e n .

De Dieost Volkshu i sves t ing i s momenteel e i g e n a r e s s e van d e panden en z o r g t voor g r o o t onderhoud. . Z i j h e e f t h e t beheer overgedragen aan S t i c h t i n g Huis.

3 .3 . P r o j e c t "Krome Waal 34" i n Amsterdam

Het pand Krome Waal 34 i s eigendom van h e t Gemeente l i jk Woningbe- d r i j f . Het i s i n 1977 verbouwd en b i j S t i c h t i n g Huis i n beheer gekomen. J u l i 1978 z i j n d e eenheden opge leverd .

Er z i j n 10 wooneenheden: 5 eenpersoons- (ca . 20 m2) en 5 tweepersoonseenheden (ca . 38 m2). A l l e kamers (woon-/slaapkamer) hebben een e i g e n kookgelegenheid, W . C . en douche ( i n combinat ie) . Er i s een gemeen- s c h a p p e l i j k e f i e t s e n s t a l l i n g en een gemeenschappel i jke k n u t s e l r u i m t e ( e r f ) .

De gemiddelde huur bedraag t c a . f 225,=. Voor d e 66npersoonseenhe- den b e t a a l t men ca . f 150,=, v o o r d e tweepersoonseenheden c a . f 300 ,= .

Het pand wordt bewoond d o o r jongeren t o t 25 j a a r d i e mins tens 2 j a a r i n Amsterdam hebben gewoond. Z i j worden toegewezen door h e t M A I C (Maatschappel i jk Advies- en In fo rmat iecen t rum) en h e r SIKH ( S t i c h t i n g ~ d e e e l e Kamerbemiddeling en H u i s v e s t i n g ) , onder s u p e r v i s i e van d e Gemeenste l i jke Diens t H e r h u i s v e s t i n g .

3.4. P r o j e c t "Oude Schans" i n Amsterdam - Het b e t r e f t h i e r nieuwbouw van 10 wooneenheden voor jonge a l l e e n - s t aanden en tweepersoonshuishoudens (de en ige nieuwbouw t o t dusver

gerea l i seerd i n Amsterdam), t . w . 5 eenpersoons- (ca. 16 m2) en 5 tweepersoonseenheden (ca. 24 1712).

Het Gemeentelijk Woningbedrijf i s eigenaar van h e t pand. I n 1977 i s met de bouw ervart begonnen, 25 augustus 1978 z i j n de 10 wooneenheden opgeleverd. S t i ch t ing Huis i n Amsterdam z a l h e t beheer-erover voeren.

Alle kamers (woon-fslaapkamer) hebben eigen voorzieningen, t . w . een eigen kookgelegenheid en s a n i t a i r (douche en t o i l e t i n combinatie).

De gemiddelde huur z a l waa r sch i jn l i j k gemiddeld ca. f 225,= bedragen, d.w.z. ca. f 150,= voor een eenpersoonseenheid en ca. f 300,= voor een tweepersoonseenheid.

De eenheden zu l l en worden bewoond door jongeren t o t 25 j a a r d i e min- s t ens 2 j a a r i n Amsterdam wonen. De toewijzing geschiedt door h e t M A I C en he t SIKH, onder supe rv i s i e van de Gemeentelijke Dienst Her- huisvest ing.

3.5. P ro jec t "Akerpolderstraat" i n Sloten

Het p ro jec t "Akerpolderstraat" be t ref t de verbouwing van een voorma- l i g bejaardentehuis , met de Gemeentelijke Dienst Volkshuisvesting (G.D.V.) van Amsterdam a l s opdrachtgever.

I n besprekingen d i e begin 1974 plaatsvonden tussen de dorpsraad en de gemeente kwam men overeen d a t a l leenstaanden u i t heel Amsterdam i n aanmerking zouden komen voor bewoning van d i t pand. De "Nota Van Dam" was nog n i e t verschenen; we1 waren i n c i r c u l b i r e s van he t L4VRO u i t 1974 subsidiemaatreeelen aangekondigd voor het scheppen van woonruimte voor 0.a. a l leenstaanden.

Met inspraak van met name een groep jongeren kwam een ontwerp t o t s tand. Naast t i e n eenpersoonseenheden en v i j f tweepersoonseenheden voorzag d i t ontwerp i n d r i e gemeenschappelijke ruimtes: een ontmoe- t ingsruimte, een hobbyruimte en een bergzolder op de e e r s t e verdieping. D i t p lan werd voorgelegd aan de verantwoordelijke ambtenaren op he t MVRO. Deze keurden he t af (0.a. t e v e e l gemeenschappelijke ruimtes) en deden zelf sugges t ies voor een be te re opzet. Zo werden twee van de d r i e gemeenschappelijke ruimtes i n tweepersoonseenheden veranderd.

Het t o t a a l kwam nu op t i e n eenpersoonseenheden (ca. 19-25 m2) e n negen tweepersoonseenheden (zi t /s laapkamers van ca. 36 m2). Alle eenheden hebben eigen voorzieningen, t . w . t o i l e t , douche en kookhoek, Daarnaast i s e r nog een gemeenschappelijke f i e t sen - en vui lberging en een r e c r e a t i e z a a l van ca. 35,5 m2.

Tegen d i t plan had de brandweer he t bezwaar, d a t e r maar EEn door- gaand trappenhuis was. Het probleem werd opgelost . Een tweepersoonseenheid werd daardoor een eenpersoonseenheid.

Begin 1976 gingen Rijk en provinc ie akkoord met d i t plan ( z i e de f i - guren 2 en 3) . Augustus van d a t j a a r bes loo t de gemeenteraad t o t h e t verstrekken van een lening en kon met de verbouwing worden begonnen.

De n e t t o huur van een eenpersoonswooneenheid bedraagt ca. f 120,= en van een tweepersoonswooneenheid ca. f 190,= (s t ich t ingskos ten per wooneenheid resp. ca. f 40.000,= en f 55.000,=).

3.6. P r o j e c t "BuSSurnerStraat 7 1 t / m m 1 1 7 " ' i n ' H i l v e r ~ u m

Het p r o j e c t "Bussumers t raa t 17 t / m 117" b e t r e f t een verbouwd t e l e - g r a a f k a n t o o r van de P.T,T. i n h e t centrum van Hilversum. Het pand, d a t 24 wooneenheden b e v a t , waarvan 18 tweepersoonseenheden van ca. 21-25 m2 en 6 eenpersoonseenheden v a n ca . 11-13 m2, b e v i n d t z i c h v r i j w e l t e midden van h e t w i n k e l c e n t r u m van Hilversum. Deze eenheden b e v a t t e n een woon/slaapkamer, badkamer, t o i l e t en kookgelegenheid . A l s doe lg roep i s i n e e r s t e i n s t a n t i e gekozen d e groep jongeren van 18-30 j a a r . Geen ondersche id i s gemaakt t u s s e n werkende en s t u d e r e n d e jongeren. B i j d e opening (dec . 1976) was de j o n g s t e bewoner 19 en d e o u d s t e bewoner 26 j a a r , zodat g e s t e l d kan worden d a t d e oorspronke- l i j k e doe lg roep inderdaad i n h e t pand i s g e h u i s v e s t .

Het pand werd ok tober 1975 aangekocht door d e gemeente en meteen o v e r - gedragen aan d e woningbouwvereniging "De Er fgoo ie r s" , d i e vanaf h e t begin a l s opdrachtgever h e e f t gefungeerd . Ofschoon r e e d s voor d e "Nota Van Dam" i n i t i a t i e v e n werden ondernomen, is h e t p r o j e c t we1 onder d e r e g e l i n g e n van Van Dam u i t g e v o e r d .

De plannen werden gemaakt door h e t a r c h i t e c t e n b u r e a u Hartman en Ey lders t e Hilversum en werden inged iend b i j d e p r o v i n c i a l e d i r e c t i e Volkshu i sves t ing (HID) t e Haarlem. Medio 1976 werd met d e u i t v o e r i n g van h e t op h e t M i n i s t e r i e goedgekeurde p l a n begonnen. Eind 1976 kon h e t gebouw i n g e b r u i k worden genomen.

De gemiddelde s t i c h t i n g s k o s t e n p e r wooneenheid bedroegen f 61.875,=.

De k a l e huren v a r i z r e n v a n f 129,50 t o t f 139,50 en van f 154,75 t o t f 190,= p e r maand voor r e s p . een- en tweepersoonseenheden.

De s e r v i c e k o s t e n z i j n opgebouwd u i t : c e n t r a a l antennesysteem, h e e t - wa te rappara tuur , g l a s v e r z e k e r i n g , a d m i n i s t r a t i e , w a t e r , g a s en e l e k - t r i c i t e i t en d e k o s t e n voor c e n t r a l e verwarming, welke weer g e d i f f e - r e n t i e e r d z i j n opgebouwd. De t o t a l e s e r v i c e k o s t e n op een wooneenheid l i g g e n gemiddeld rond d e f 70,=.

De e e r s t e t o e w i j z i n g i s gesch ied door d e gemeente, a fgesproken i s d a t b i j m u t a t i e s de woningbouwereniging d e t o e w i j z i n g d o e t . De wo- n ingbouweren ig ing h e e f t geen d u i d e l i j k e normen voor wat b e t r e f t d e toewi jz ing , m.n. t e n a a n z i e n van d e tweepersoonshuishoudens worden h.v. geen e i s e n g e s t e l d a a n de duur of d e vorm van d e r e l a t i e .

Contacten met d e bewoners lopen v i a d e door d e bewoners i n samenwer- k ing met d e woningbouwvereniging i n g e s t e l d e bewonerscommissie. De bewonerscommissie r e g e l t ook d e d a g e l i j k s e s a n g van zaken. De schoonmaak wordt b.v. i n t e r n g e r e g e l d .

3.7. P r o j e c t "Matheuslaan" i n U t r e c h t

Het p r o j e c t "Matheuslaan" i n U t r e c h t omvat een verbouwing van een pand, bestemd voor h u i s v e s t i n g van b u i t e n l a n d s e werknemers, i n op- d r a c h t van d e woningbouwvereniging " Ju l i ana" t e Ut rech t .

Het e e r s t e p l a n werd gemaakt i n augus tus 1975. Er werd geprobeerd zoveel moge l i jk kan~ers i n h e t pand t e p r o j e c t e r e n . Een voormal ige winkelruimte werd bestemd voor r e c r e a t i e z a a l . Op i e d e r e v i j f ?I z e s personen p lande men een t o i l e t en een douchecel . D i t waren d e g l0 - b a l e u i tgangspun ten .

De indel ing was a l s vo lg t :

gp de begane gro& waren 1 eenpersoonsslaapkamer (ca. 6 m2) en I v i e r - persoonsslaapkamer ( c a . 18 m2) gepland, alsmede een r e c r e a t i e z a a l , een f ie t senberging , twee keukens en 2 douches / to i le t ten .

de e e r s t e verdieping bestond u i t I eenpersoonsslaapk&er, 2 tweepersoonsslaapkamers (ca. I 1 m2) en 2 driepersoonsslaaplamers (ca. 13 ,s m2), alsmede 1 keuken, I douchel to i le t .

de ---------------- tweede verdieEing -- t en s l o t t e bestond u i t 1 tweepersoonsslaapkamer en I driepersoonsslaapkamer.

Het t o t a a l besloeg dus 9 slaapkamers, bestemd voor 21 personen, 3 douches en 3 keukens. Op de tweede verdieping werd een c . v . - i n s t a l l a t i e aangebracht. De verdieping-hoogte op de tweede verdieping l i e t men 2,07 meter hoog. Tegen deze indel ing maakte de brandweer bezwaar, omdat de kamers 26 ges i tueerd waren da t de bewoners, i n geval van brand, door de keuken zouden moeten vluchten. Hier moest een open verbinding worden gemaakt. D i t werd opgelost door he t p l aa t sen van een muurtje, waardoor een tweepersoonseenheid ontstond.

Het H I D besprak he t plan met h e t Minis te r ie . Het PNRO maakte een enigsz ins gewijzigd plan: - op de tweede verdieping werd een douche met t o i l e t b i j g e p l a a t s t ; - h e t MVRO had bezwaar tegen d r i e keukens; men was van mening d a t de

bewoners gebruik zouden kunnen maken van de twee aanwezige keuken- t j e s .

De woningbouwvereniging vulde d i t plan noz aan door op de begane grond een kamer t e veranderen i n een f ie t senru imte .

In november 1975 i s met de verbouwing g e s t a r t .

De oorspronkel i jke doelgroep, t . w . Turken, vond toen de verbouwing k laa r was i n mei 1976 he t pand echter n i e t geschikt voor huisves t ing van Turken, onder andere vanwege he t t o i l e t (geen h u r k t o i l e t ) , een t e k l e ine r e c r e a t i e z a a l en geen eetgelegenheden. Men maakte toen op- nieuw een tekening van h e t pand, waarin de e i sen van de Turken werden verwerkt: - een tweepersoonseenheid op de begane grond werd veranderd i n een

eetgelegenheid. Ook op de e e r s t e verdieping ontstond een eetgelegenheid t.k.v. he t bordes;

- de t o i l e t t e n werden veranderd i n h u r k t o i l e t t e n . Met d i t plan ging men naar de H I D , d i e he t weer met MVRO besprak. U i t e inde l i jk kreeg men de toestemming en h e t pand werd weer verbouwd.

Na de verbouwing meldde zich echter geen enkele Turk aan ( t e hoge huur). Men besloot het toen maar t e verhuren aan 21 Marokkanen (huur- p r i j s f 125,= per persoon). De t o t a l e s t ich t ingskos ten bedroegen f 360.686,= ( inc lus i e f aankoopkosten, d i r e c t i e , toez icht enz.). Deze kosten hebben betrekking op de aangebrachte bedden, matrassen, dekens, i n r i c h t i n g van de recrea- t i e z a a l , de s t o f f e r i n g i n he t he l e huis enz.

De toewijzing kan de woningbouwvereniging n i e t ze l f doen, maar ver- loopt v i a de Migrantenraad, d i e weet welke groep mensen her bes te i n het pand horen ( i n verband met bepaalde bevolkingsgroepen, landstre- ken, godsdiensten).

3 . 8 . P r o j e c t "Waardhuizen" i n Amstelveen

Het p r o j e c t "Waardhuizen" voor h u i s v e s t i n g van a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens i s t o t s t a n d gekomen b innen b e t kader van een r e e d s t i e n j a a r oud b e s t e m i n g s p l a n . I n een a 1 v e r gevorderd s tadium van d e plannen h e e f t men d e p l a t t e - grond van 10 van i n t o t a a l 120 eengezingswoningen g e w i j z i g d . Hier- door onts tonden 25 wooneenheden voor jongeren.

B i j h e t p r o j e c t "Waardhuizen" z i j n de volgende i n s t a n t i e s be t rokken : - gemeente Amstelveen - woningcorpora t i e "Amstelland" - d e Ams t e l v e e n s e woningbouwfederatie - a r c h i t e c t e n b u r e a u Leo d e Jonge, D o r s t , Lubeek, de B r u i j n , d e Groot

en p a r t n e r s t e Rotterdam - S t i c h t i n g S tuden tenhu i sves t i n g aan d e V r i j e U n i v e r s i t e i t (SSH-W) - LOBH - MvRO ( R i j k ) - H I D ( p r o v i n c i e ) .

I n h e t u i t b r e i d i n g s p l a n "Waardhuizen" was v o o r z i e n een p r o j e c t van por t iekwoningen, waar in 120 eengezinswoningen ondergebracht zouden kunnen worden. Het g i n g op v i j f r i j t j e s van 24 d r i e - en vierkamer- woningen. P e r r i j t j e l agen 8 woningen van EEn l a a g op d e begane g rond , waarboven I 6 woningen met d r i e bouwlagen. O p d r a c h t g e e f s t e r i s d e woningbouwvereniging "Amstelland" i n samenwerking met d e Amstelveen- s e Woningbouwfederatie.

Nadrukkel i jk i s s t e e d s g e s t e l d , d a t i n d e o o r s p r o n k e l i j k e stedebouw- kundige o p z e t van h e t u i t b r e i d i n g s p l a n geen v e r a n d e r i n g mocht komen. Dat i s ook n i e t gebeurd. Binnen de bes taande o p z e t h e e f t men kans ge- z i e n s t e e d s aan h e t e ind van een " r i j t j e " d e inhoud van twee bovenwoningen zodanig t e b e n u t t e n , d a t v i j f wooneenheden voor d e huisves- t i n g van jongeren on t s tonden , te weten EEn eenpersoonseenheid en v i e r tweepersoonseenheden.

I n oktober 1975 namen de Amstelveense Jeugd- en Jongerenraad , de SSH-W en d e LOBH c o n t a c t op met de Woningbouwfederatie en s t e l d e n d e v raag of i n h e t b e s t a a n d e p l a n r u i m t e besch ikbaar kon komen v o o r d e h u i s v e s t i n g van jongeren. De F e d e r a t i e r e a g e e r d e h i e r i p door d e a r c h i t e c t opdrach t t e geven een v o o r s t e l voor o p d e l i n g en k l e i n e woningen op p a p i e r t e z e t t e n . Half november l a g e n e r r e e d s p r a a t p l a n n e n op t a f e l . Z i j bes tonden u i t k l e i n e woningen en een a l t e r n a t i e f geba- s e e r d op e r v a r i n g e n t e n a a n z i e n van s t u d e n t e n h u i s v e s t i n g . Het voorzag i n z e s eenpersoons-zit/slaapkamers met gemeenschappel i jke woonkeuken op d e begane grond. Op d e e e r s t e v e r d i e p i n g bevinden z i c h v i e r woningen voor a l l e e n s t a a n d e n met e i g e n keuken e n badkamer, d e tweede en d e r d e v e r d i e p i n g (met b i n n e n t r a p ) b ieden p l a a t s a a n twee tweepersoonshuishoudens met v o l l e d i g e igen voorz ien ingen . D i t g e h e e l neemt de p l a a t s i n van 2 beneden- en 4 bovenwoningen. Er was nogal wat k r i t i e k op deze o p z e t . Deze r i c h t t e z i c h v o o r a l op d e "gemeen- s c h a p p e l i j k h e i d l ' van een a a n t a l voorz ien ingen . Men r e a l i s e e r d e z i c h d a t aan d e r g e l i j k e "kamers" geen g r o t e b e h o e f t e bes tond. De S t i c h t i n g S t ~ d e n t e n h u i s v e s t i n ~ b e z a t r e e d s + 1.000 kamers zonder e i g e n v o o r z i e - n ingen. Men w i l d e nu wooneenhedenmet i e t s meer comfort en z e l f s t a n - d i g h e i d . Het i n d i e z e l f d e t i j d geopende over leg met h e t M i n i s t e r i e wees i n d e z e l f d e r i c h t i n g .

Het tweede p r a a t p l a n d a t op t a f e l kwam, gaf een l i c h t e v e r s c h u i v i n g t e z i e n i n h e t voorz ien ingenpakke t . Enkele voorz ien ingen z i j n n i e t

meer gemeenschappelijk. Zo h e e f t e l k e eenheid eigen s a n i t a i r . Toch wordt h e t t o t a a l nog a l s onbevredigend ervaren; a l s nadelen van h e t schetsontwerp worden genoemd: a . de eenpersoonskamers z i j n aan d e erg k l e i n e kant b. een v r i j g root gedeel te van h e t t o t a l e oppervlak wordt i n beslag

genomen door gemeenschappelijke ruimte, keuken, voorhuis en over- loop. De keuken i s echter bedoeld voor de v i e r eenpersoonskamers Cop de twee-kamereenheden kan overal een eigen keuken worden ge- p l a a t s t )

c. men zou l i e v e r een nog g ro te r a a n t a l tweekamerwoningen wi l len . Als complicerende f ac to r werkt bovendien, d a t de opdrachtgeefster i n deze f a s e u i t s p r e e k t toch t e kiezen voor de "normale" woning op de begane grond. Een toch we1 wat merkwaardig motief l i g t h ie raan t en grondslag: men i s bang d a t i n geval van jongerenhuisvesting op de begane grond, de tuinen n i e t behoor l i j k zu l l en worden onderhouden, wat b i j de omwonenden afkeuring zou kunnen wekken.

I n a p r i l 1976 komt een derde voor s t e l op t a f e l . Het voor s t e l s i t u e e r t s teeds v i j f wooneenheden per twee bovenwoningen, zodat i n t o t a a l sprake is van 25 wooneenheden, d i e huisves t ing bieden aan 45 jongeren. Men h e e f t i n de derde opzet de wooneenheden een kwartslag gedraaid. De oplossingen b l i j k e n nu gemakkelijker t e z i j n en a l l e wooneenheden hebben nu s a n i t a i r en kookgelegenheid binnen de eigen muren. D i t derde voor s t e l ( z i e f igu ren 4, 5 en 6) voorz i e t op de e e r s t e verdieping i n EEn eenpersoons- en GEn tweepersoonseenheid (resp. ca. 23 en 37 m2). Op de tweede verdieping komen twee tweepersoonseenheden en op de derde verdieping (de zolder) nog EEn tweepersoonseenheid.

P r iv inc ie en Rijk geven toestemming voor de bouw. Met name op he t Minis te r ie i s men erg gelukkig met deze oplossing, omdat hierdoor aangegeven wordt da t he t we1 dege l i jk mogelijk i s de bouw voor a l leenstaanden en tweepersoonshuishoudens t e ontwerpen binnen he t s t ramien van de eengezinswoning. Men doet nog we1 enkele wi jz ig ingsvoors te l len , maar de hoofdopzet b l i j f t he tze l fde . Om ruimte t e winnen z i e t men af van een h a l l e t j e tussen woonkamer en toi let /doucheruimte en wordt geprobeerd en t r ee en keuken t e combineren. Met name b i j de eenpersoonseenheid en de zolderverdieping komt de ruimtewinst d i e d i t op lever t d u i d e l i j k naar voren. September 1976 wordt met de bouw begonnen. Een j a a r l a t e r worden de e e r s t e v i j f wooneenheden opgeleverd.

Mede a l s gevolg van de verruimde subs id ieregel ing , z i j n de huren ui- t e r s t r e d e l i j k . Bepalend hiervoor i s ongetwijfeld d a t de wooneenheden I I meegenomen" konden worden i n de serie-eengezinsbouw. De k a l e huur voor de EEn-kamerwoningen za l + f loo ,= per maand bedragen; voor twee-kamerwoningen wordt d i t f-170,= per maand (s t ich t ingskos ten per wooneenheid resp. ca. f 35.000,= en f 55.000,=).

Bij de toewijzing (d ie op volgorde gebeurt) z a l h e t inkomen van de kandidaten een be langr i jke f a c t o r z i j n . In p r inc ipe zul len de wooneenheden toegewezen worden aan hen d i e (eventueel gezamenlijk) een inkomen hebben beneden de grens van he t minimumloon. Verder za l i n een b r i e f d i e de nieuwe bewoners k r i j g e n v66r z i j de woning eventueel accepteren, gewezen worden op he t doorstroomkarak- t e r d a t de woningen hierdoor zu l len k r i jgen . Men z a l namelijk van de gemeente een andere woning aangeboden k r i j - gen zodra he t inkomen s t i j g t boven de grens van h e t minimumloon. De bewoners van de wooneenheden worden dan verzocht hun woning weer v r i j

te maken ten behoeve van andere jongeren met een zeer laag inkomen.

In Amstelveen wordt a1 weer gewerkt aan de eerste voorbereidingen voor ruim honderd wooneenheden voor jongeren in een ander uitbrei- dingsgebied.

DEFINITINE PUN

DERDE PLAN

F I G U U R 6


I . Ter meulen, pp. 44 t / m 48.

2. De "Nota Van Dam" h e e f t naast een subsidiekader ook een organisato- r i s c h kader, waarbinnen de problematiek van de huisves t ing van a l leenstaanden en tweepersoonshuishoudens moet worden aangepakt. Het organisa tor i sch kader omvat 0.a.: a . een onderzoek naar de woonbehoeften en s t a a t van huisvest ing van

al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens, d a t I l l (door Van Dam aangewezen) gemeenten u i t rnoeten voeren. Omdat hiermee wordt geprobeerd zowel p l a a t s e l i j k a l s l a n d e l i j k in- z i c h t i n de problematiek t e ve rk r i jgen , i s hiervoor een onderzoeks- model ontworpen door he t Min i s t e r i e van Volkshuisvesting en Ruim- t e l i j k e Ordening, waaraan e lke gemeente zich d i e n t t e houden;

b. he t Rijk i s bereid de kosten van h e t onderzoek t e be ta len , n i t s de gemeenten: I . he t onderzoek prec ies volgens h e t proefmodel u i tvoeren; 2. stuurgroepen i n s t e l l e n d i e de gemeentebesturen moeten advise-

ren over h e t t e voeren be le id . De stuurgroepen moeten worden samengesteld u i t vertegenwoordigers van gemeente, woningcorpo- r a t i e s ( indien p l a a t s e l i j k aanwezig), ca tegora le s t i ch t ingen en belangengroepen. De t a a k s t e l l i n g van de s tuurgroep bes t aa t u i t : - op kor te termijn nagaan waar t .a.v. de huisvest ing van

al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens de g r o o t s t e problemen l iggen en h e t zoeken naar mogelijkheden om de e r g s t e nood t e lenigen;

- op lange termijn moet de stuurgroep he t gemeentebestuur ad- v i se ren over h e t t e voeren be le id t .a.v. de huisvest ing van bedoelde groepen.

De stuurgroepen worden voor een periode van d r i e j a a r (1976 t / m 1978) door h e t Min i s t e r i e gesubsidieerd (Ter Meulen, pp. 26,27).

3. Minis te r ie van Volkshuisvesting en Ruirntelijke Ordening, 1975a, p. 21.

4. "VAN DAM-EENHEDEN" I N ALMERE

4.1. I n l e i d i n g

I n d i t hoofdstuk z a l a l l e r e e r s t aan d e o r d e komen hoevee l "Van Dam- eenheden" i n Almere v a n u i t d e e i g e n b e h o e f t e z u l l e n moeten worden gebouwd voor werkende, s t u d e r e n d e jongeren ( a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens) en a l l e e n s t a a n d e b u i t e n l a n d s e werknemers i n 1987 e n i n h e t j a a r 2000. Deze j a r e n z i j n gekozen omdat op d i e t i j d - s t i p p e n bepaa lde i n w o n e r s a a n t a l l e n i n Almere ( z i e t a b e l I ) worden verwacht ( i n Almere-Stad b.v. r e s p . ca . 30.000 en ca . 90.000 inwoners) . De f a s e r i n g van d e v o o r z i e n i n g e n i s daarop gebasee rd .

Vervolgens z a l worden nagegaan waar i n Almere (pe r ke rn , b.v. i n Almere-Haven of i n Almere-Stad e t c . ) en op welke l o c a t i e (b.v. i n h e t centrum of a a n d e b u i t e n k a n t van d e ke rn ) voor bovengenoemde groepen "Van Dam-eenheden" moeten worden g e r e a l i s e e r d . Tevens z a l worden bekeken hoe g r o o t deze p r o j e c t e n met "Van Dam- eenheden" z u l l e n moeten z i j n .

4.2. De b e h o e f t e a a n "Van c am-eenheden" i n 1987 en i n h e t j a a r 2000

4.2.1. Voorui tberekening van h e t a a n t a l a l l e e n s t a a n d e n (van 15 t / m ........................................................... 64 j a a r ) en hoofden van tweepersoonshuishoudens (van 15 t / m --- ........................ 29 j a a r --- ---

A l l e r e e r s t moet worden opgemerkt, d a t e r voor 1987 en voor h e t j a a r 2000 een v o o r u i t b e r e k e n i n g i s gemaakt van h e t a a n t a l hoofden van huishoudens ( i n c l u s i e f a l l e e n s t a a n d e n ) , naa r g r o o t t e van h e t h u i s - houden. I n pa ragraa f 2.3 hebben we geconcludeerd , d a t s l e c h t s s t u d e r e n d e en werkende jongeren ( a l l e e n s t a a n d e n e n tweepersoonshuishoudens van 18 t / m 29 j a a r ) e n a l l e e n s t a a n d e b u i t e n l a n d s e werknemers (van 18 t / m 64 j a a r ) met "Van Dam-eenheden" z i j n geholpen.

Voor d e v e r s c h i l l e n d e kernen van Almere z i e t d e v o o r u i t b e r e k e n i n g van h e t a a n t a l a l l e e n s t a a n d e n (van 15 t / m 64 j a a r ) en hoofden van tweepersoonshuishoudens (van 15 t / m 29 j a a r ) op 31 december 1987 en op 31 december 2000 e r a l s v o l g t u i t ( z i e d e t a b e l l e n 7 t / m 10) . D a a r b i j moet worden g e c o n s t a t e e r d d a t b i j de j o n g s t e i n d e t a b e l l e n 7 en 9 onderscheiden l e e f t i j d s g r o e p , t.w. 15 t / m 19 j a a r , s l e c h t s hoofden van huishoudens vanaf 18 j a a r z i j n g e t e l d , zoda t d e a a n t a l - l e n hoofden van huishoudens behorende b i j deze l e e f t i j d s g r o e p onge- w i j z i g d kunnen worden gehandhaafd.

U i t de t a b e l l e n 7 en 9 b l i j k t , d a t men op 31 december 1987 en op 31 december 2000 r e s p . 1.510 a l l e e n s t a a n d e n en 1.146 hoofden van tweepersoonshuishoudens en 3.685 a l l e e n s t a a n d e n en 3.651 hoofden van tweepersoonshuishoudens i n d e l e e f t i j d s g r o e p 15 t / m 29 i n Almere ve r - wacht. U i t d e t a b e l l e n 8 en 10 komt n a a r voren d a t men op 31 december 1987 en op 31 december 2000 r e s p . 2.512 en 8.070 a l l e e n s t a a n d e n i n d e l e e f t i j d s g r o e p 30 t / m 64 i n Almere verwacht. Overigens b l i j k t u i t d e t a b e l l e n ook d a t h e t pe rcen tage jonge a l l e e n - s taanden en hoofden van t ~ e e ~ e r s o o n s h u i s h o u d e n s p e r k e r n n a u w e l i j k s v e r s c h i l t . De v raag kan worden g e s t e l d of d i t helemaal j u i s t i s . Im- mers, h e t l i j k t r e d e l i j k t e v e r o n d e r s t e l l e n d a t d e hoofdkern van Almere (Almere-Stad) een r e l a t i e f g r o t e r e a a n t r e k k i n g s k r a c h t op deze c a t e g o r i e bewoners z a l u i t o e f e n e n dan d e k l e i n e r e ke rnen met een l a - g e r voorz ien ingen iveau . Toch z u l l e n we met d e nu bes taande v o o r u i t - berekeningen v e r d e r werken.

Tabel 7. Vooruitberekening van h e t a a n t a l a l leens taanden en hoofden van tweepersoonshuishoudens i n de l e e f t i j d van 15 t / m 29 j a a r op 31 december 1987 i n de ve r sch i l l ende kernen van Almere

Leef t i j d s - groep

Totaal

I n % van h e t to ta - l e aan- t a l hoofden van huishoudens i n de desbe- t r e f f ende kern

Vooruitberekening van h e t a a n t a l a l leens taanden en hoofden van tweepersoonshuishoudens op 31 december 1987

Almere-Haven Almere-Stad Almere-Buiten Almere-Vier Almere-Totaal

a l leen- hoofden a l l een - hoofden a l leen- hoofden a l l een - hoofden a l l een - hoofden staan- van twee- s taan- van twee- s taan- van twee- s taan- van twee- staan- van twee- den persoons- den persoons- den persoons- den persoons- den persoons-

huishou- huishou- huishou- huishou- huishoudens dens dens dens dens

Bron: Kernc i j f e r s R.I.J.P. per j u l i 1978

Tabel 8 . Vooruitberekening van h e t a a n t a l a l leens taanden i n de l e e f t i j d van 30 t / m 64 j a a r op 31 december 1987 i n de ve r sch i l l ende kernen van Almere

Leef t i jdsgroep Vooruitberekening van h e t a a n t a l a l leens taanden op 31 december 1987

Almer e-Haven

3 0 t / m 3 4 171

35 t / m 39 130

4 0 t / m 4 4 102

45 t l m 49 8 6

5 0 t / m 54 8 6

55 t l m 59 114

6 0 t / m 64 140

Almere-Stad Almere-Buiten Almere-Vier Almere-Totaal

23 2 8 9 8 500

174 63 5 372

137 49 4 292

131 48 4 269

136 5 0 4 276

177 6 5 5 36 1

21 6 7 9 7 442

Totaal 829 1 .203 443 3 7 2.512

I n X van h e t t o t a l e a a n t a l hoofden van huishoudens i n de desbe- t r e f f ende kern

Bron: Kernc i j f e r s R.1J.P. per j u l i 1978

rabel 9 . Vooruitberekening van het aantal alleenstaanden en hoofden van tweepersoonshuishoudens in de leeftijd van 15 t/m 29 jaar op 31 december 2000 in de verschillende kernen van Almere

Leeftijds- Vooruitberekening van het aantal alleenstaanden en hoofden van 'tweepersoonshuishoudens

:roep op 31 december 2000

Almere-Haven Almere-Stad Almere-Buiten Almere-Vier Almere-Parnp.us Almere-Totaal

alleen- hoofden alleen- hoofden alleen- hoofden alleen- hoofden alleen- hoofden alleen- hoofden staan- van twee- staan- van twee- staan- van twee- staan- van twee- staan- van twee- Staan-, Van twee- . .- den persoons- den persoons- den persoons- den persoons- den persoons- den pg=s66fiS.-

huishou- huishou- huishou- huishou- huishou- huishou- dens dens dens dens dens dens

5 t/m 19 8 4 43 18 19 8 10 4 4 2 84 3 6

!O t/m 24 171 127 972 7 20 458 340 21 9 161 8 6 6 2 1906 1410 , Ln

!5 t/m 29 154 200 865 1125 420 545 187 244 69 9 1 1695 2205

:otaal 33 2 331 1880 1863 897 893 41 6 409 159 155 . 3685 3651

:n % van let tota- .e aan- :a1 hoof- len van ~uishou- 4,5 495 598 598 691

lens in le desbe- ref fende .ern

ron: Kerncijfers R.1J.P. per juli 1978

Tabel 10. Vooruitberekening van h e t a a n t a l a l leens taanden i n de l e e f t i j d van 30 t / m 64 j a a r op 31 december 2000 i n de ve r sch i l l ende kernen van Almere

Leef t i jdsgroep Vooruitberekening van he t a a n t a l a l leens taanden op 31 december 2000

Almere-Haven Almere-Stad Almere-Buiten Almere-Vier Almere-Pampus Almere-Totasl

Totaal 986 407 1 1845 835 322 8070

I n % van h e t t o t a - l e a a n t a l hoofden van huishoudens i n 13,3 de desbet ref fende kern

Bron: Kernc i j f e r s R.I.J.P. per j u l i 1978

In de volgende paragraaf zu l l en we bekijken welke l a n d e l i j k e gegevens beschikbaar z i j n over h e t a a n t a l werkende en studerende jongeren ( a l - leenstaanden en hoofden van tweepersoonshuishoudens) van 18. t / m 29 j aa r en a l leens taande bui tenlandse werknemers van 18 t / m 64 j a a r . Tevens zu l len we e r aannames t .a.v. de desbetreffende ca tegor iezn formuleren.

4.2.2. Beschikbare geggwms en aannames

De vraag r i j s t nu hoe de vooruitberekening van h e t a a n t a l a l leenstaanden (van 15 t / m 64 j a a r ) en hoofden van tweepersoonshuishoudens (van 15 t / m 29 j a a r ) op 31 december 1987 en 2000 i n Almere u i tge- s p l i t s t kan worden naar werkende, studerende jongeren, "overige bevolking" (al leenstaanden en hoofden van tweepersoonshuishoudens) van 18 t / m 29 j aa r en a l leens taande bui tenlandse werknemers en "overige bevolking" van 30 t / m 64 j a a r . Met andere woorden welke procentuele verde l ing z a l t .a.v. t e onderscheiden categorieen moeten worden gehanteerd. Het probleem h i e r b i j i s , d a t e r t .a .v . Amsterdam (Almere probeert t e voorzien i n de woningbehoefte van de "overlopers" u i t voornamelijk Amsterdam) en t .a.v. geheel Nederland geen g e d e t a i l l e e r d e gegevens bekend z i j n over de a a n t a l l e n al leenstaanden en hoofden van tweepersoonshuishoudens u i t g e s p l i t s t naar de voor ons van belang z i jnde categorieen. Daar we echter toch m.b.t. de desbetreffende ca tegor ie& t o t bovengenoemde procentuele verde l ing moeten komen, zu l l en we een en ander globaal moeten inschat ten.

De volgende l ande l i jke gegevens ( I ) voor 1975 z i j n beschikbaar:

- De Nederlandse bevolking van 18 t / m 29 jaar t e l t : ca. 2.840 000 personen

- De beroepsbevolking (2) van 18 t / m 29 j aa r exc lus ief bui ten landse werknemers t e l t : ca. 1.728.000 personen

- De Nederlandse bevolking van 30 t / m 64 j aa r t e l t : ca. 5.261.000 personen

- De beroepsbevolking van 30 t / m 64 j a a r exclusief bui tenlandse werknemers t e l t : ca. 2.842.400 personen

- Het a a n t a l bui tenlandse werknemers t e l t : ca. 189.600 personen - In 1970 was ca. 38% van de bui tenlandse werknemers jonger dan

30 j aa r , ca. 62% bevond z ich i n de l ee f t i j d sg roep 30 t / m 64 j aa r . Uitgaande van de l e e f t i j d s v e r d e l i n g van bui tenlandse werknemers i n 1970, aannemende d a t deze i n 1975 n i e t i s veranderd, komen we op: ca. 72.000 bui tenlandse werknemers i n de l e e f t i j d van 15 t / m 29 j a a r en op: ca. 117.600 bui tenlandse werknemers i n de l e e f t i j d van 30 t / m 64 j aa r . Het merendeel van de bui tenlandse werknemers (ca. 75%) was i n 1970 ongehuwd of gehuwd, t e r w i j l h e t gezin i n h e t thuis land i s gebleven (3).

- Het a a n t a l studerende jongeren (dagonderwijs) t e l t : ca. 195.000 personen

(ca. 105.000 HBO-ers en ca. 90.000 studenten b i j he t wetenschappe- l i j k onderwijs).

De Nederlandse bevolking i n de l e e f t i j d van 18 t / m 64 j a a r bes t aa t n i e t a l l e e n u i t "Nederlandse" beroepsbevolking (= beroepsbevolking exclusief bui tenlandse werknemers), studerende jongeren en buitenlandse werknemers. E r r e s t e e r t een "overige bevolkingl' i n de l e e f t i j d s -

c a t e g o r i e 18 t / m 29 j a a r van: ca . 845.000 personen en een "over ige bevolking" i n d e l e e f t i j d s c a t e g o r i e 30 t,Jm 64 j a a r van: c a . 2.301.000 personen .

Ca. 10% van d e Neder landse bevo lk ing i n d e l e e f t i j d v a n 30 t / m 64 j a a r was i n 1975 ongehuwd, g e s c h e i d e n van e c h t g e n o ( o ) t ( e ) , of weduwe/ weduwnaar.

We z u l l e n ve rvo lgens aannames moeten doen met n&e t . a . v . bet percen- t a g e hoofden van huishoudens ( a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens ) b i j d e v e r s c h i l l e n d e groepen.

M.b.t. d e def i n i z r i n g van d e begr ippen " a l l e e n s t a a n d e " en "tweepersoonshuishouden" ligt h e t voor d e hand a a n t e s l u i t e n b i j d e omschr i j - v ingen van h e t C e n t r a a l Bureau voor d e S t a t i s t i e k , aangez ien een g r o o t d e e l van d e i n d i t r a p p o r t g e p r e s e n t e e r d e l a n d e l i j k e (kwanti- t a t i e v e ) gegevens door d e z e i n s t e l l i n g i s verzameld. De d e f i n i t i e s d i e h e t CBS t . a .v . d e term "a l l eens taande" h a n t e e r t hebben echter . be t rekk ing op s i t u a t i e s , waar in a l l e e n s t a a n d e n inder - daad ook a l l e e n wonen. De v raags tukken , d i e i n d i t r a p p o r t a a n d e o rde worden g e s t e l d ge lden e c h t e r ook voor hen, d i e een e i g e n hu i s - houden wensen t e vormen, maar er i n d e h u i d i g e omstandigheden n i e t i n s l a g e n d i t t e be re iken . Waar i n d i e r a p p o r t d e term "a l l eens taande" i s g e b r u i k t , wordt d a a r - om n i e t a l l e e n gedoeld op hen, d i e e r i n g e s l a a g d z i j n i n d i v i d u e e l een huishouden t e vormen, maar t evens op d iegenen , d i e h i e r t o e d e wens k o e s t e r e n ( z i e ook d e "Nota Van Dam", p. 9) . T.a.v. d e omschr i jv ing van d e term "t~ee~ersoons'huishoudens" g e l d e n overeenkomstige overwegingen a l s b i j d e afbakening van h e t b e g r i p 11 a l l eens taande" . I n d i e n wordt a a n g e s l o t e n b i j d e d e f i n i t i e , d i e h e t CBS g e e f t van d e term "huishouden" moet h e t b e g r i p "tweepersoonshuishouden" worden omschreven a l s : "e lke g roep van twee pe r sonen , d i e i n h u i s e l i j k v e r k e e r met e l k a a r samenwonen en een gemeenschappe- l i j k e huishouding voeren". Hoewel ook huishoudens, d i e inwonend z i j n , onder deze d e f i n i t i e v a l l e n , b e t r e f t de h i e r omschreven g roep t o c h overwegend huishoudens , d i e r e d e l i j k z i j n g e h u i s v e s t . Er i s e c h t e r ook een groep p o t e n t i e l e tweepersoonshuishoudens waarvan d e toekom- s t i g e leden t h a n s - a l l e e n of a l s d e e l van g r o t e r e huishoudens - on- v r i j w i l l i g gescheiden wonen, omdat passende woongelegenheid v o o r &en n i e t besch ikbaar i s . Deze laa ts tgenoemde g roep d i e n t dan ook me- d e i n a a m e r k i n g t e worden genomen ( z i e ook d e "Nota Van Dam", p. 9 ) .

We gaan i m p l i c i e t van de volgende v e r o n d e r s t e l l i n g e n u i t : - h e t o v e r g r o t e d e e l van d e werkende en s tuderende jongeren i s

hoofd van of maakt d e e l u i t van een d r i e - of meerpersoonshuishouden (en o p p e r t n i e t d e wens om z e l f s t a n d i g t e wonen);

- werkende jongeren trouwen op jongere l e e f t i j d e n denken e e r d e r a a n g e z i n s u i t b r e i d i n g dan b.v. s t u d e r e n d e jongeren;

- s tuderende jongeren z u l l e n v e r g e l e k e n met b.v. werkende jongeren op jongere l e e f t i j d z e l f s t a n d i g ( w i l l e n ) gaan wonen i n d e p l a a t s van s t u d i e ;

- een hoger p e r c e n t a g e van d e "over ige bevolking" van 15 t / m 29 (verge leken met b . ~ . werkende en s t u d e r e n d e jongeren) is hoofd v a n of maakt d e e l u i t van een d r i e - of meerpersoonshuishouden (en w i l n i e t z e l f s t a n d i g wonen). D i t wod t 0.a. v e r o o r z a a k t d o o r d a t onder d e "over ige bevolking" mensen i n i n r i c h t i n g e n (gehandicapten, g e e s t e s z i e k e n e.d.) z i c h bevinden:

- een hoger percentage van de bevolking van 30 t o t en met 64 j a a r (vergeleken met b.v. werkende en studerende jongeren) i s hoofd van of maakt dee l u i t van een dr ie - of meerpersoonshuishouden. D i t wordt 0.a. veroorzaakt doordat velen i n deze l e e f t i j d s c a t e g o r i e getrouwd z i j n en kinderen hebben. Bovendien v e r b l i j f t een a a n t a l van hen i n inr ich t ingen.

Aannames:

- de bedoelde procentuele verde l ing d i e zou kunnen worden a fge le id u i t de beschikbare gegevens van 1975 (absolute a a n t a l l e n personen i n Nederland i n de desbetreffende ca tegor ie) verandert n i e t i n 1987 en i n h e t jaar 2000;

- 20% van de beroepsbevolking i n de l e e f t i j d s c a t e g o r i e 15 t / m 29 j a a r (werkende jongeren) exclusief bui tenlandse werknemers, i s i n 1975 hoofd van een huishouden (al leenstaanden en tweepersoonshuis- hodens). We nemen aan d a t daarvan 50% al leens taand en 50% hoofd van een tweepersoonshuishouden i s ;

- 25% van de studerende jongeren i n de l e e f t i j d s c a t e g o r i e I5 t / m 29 j a a r i s i n 1975 hoofd van een huishouden (al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens). We nemen aan d a t daarvan 50% al leens taand en 50% hoofd van een tweepersoonshuishouden i s ;

- 10% van de "overige bevolking" i n de l e e f t i j d s c a t e g o r i e 15 t / m 29 j a a r i s i n 1975 hoofd van een huishouden (al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens). We nemen aan d a t daarvan 60% al leens taand en 40% hoofd van een tweepersoonshuishouden is ;

- uitgaande van h e t l ande l i jke gegeven da t ca. 757 van de buitenland- s e werknemers i n 1970 ongehuwd of gehuwd was, t e r w i j l h e t gez in i n h e t thuisland i s gebleven en daa rb i j aannemend d a t d i t percentage i n 1975 n i e t i s veranderd, kunnen we veronders te l len d a t 80% van de bui tenlandse werknemers i n de l e e f t i j d s c a t e g o r i e 15 t / m 29 j aa r en 70% van de bui tenlandse werknemers i n de l ee f t i j d sca tego- r i e 30 t / m 64 j a a r i n 1975 al leenstaand is (de kans op gezinshereniging l i j k t g r o t e r ) ;

- 5% van de beroepsbevolking i n de l e e f t i j d s c a t e g o r i e 30 t / m 64 j a a r exclusief bui tenlandse werknemers i s i n 1975 a l leens taand;

- 5% van de "overige bevolking" i n de l e e f t i j d s c a t e g o r i e 30 t / m 64 j aa r i s i n 1975 a l leens taand;

- bovengenoemde percentages veranderen n i e t i n 1987 en he t j a a r 2000.

I n de volgende paragraaf zu l l en we t rachten de vooruitberekening van he t a a n t a l a l leenstaanden (van 15 t / m 64 j aa r ) en hoofden van tweepersoonshuishoudens (van 15 t / m 29 j a a r ) op 31 december 1987 en 2000 i n Almere u i t t e s p l i t s e n naar werkende, studerende jongeren, "overige bevolking" (al leenstaanden en hoofden van tweepersoonshuishoudens i n de l e e f t i j d van 18 t / m 29 j a a r ) en al leenstaande bui tenlandse werknemers i n de l e e f t i j d van 18 t / m 64 j a a r , "Nederlandse" beroepsbevolking en "overige bevoking" (al leenstaanden) van 30 t / m 64 j aa r .

4.2.3. Globale berekeningvan de- a a n t a l l e n werkende i n s tuderende ----------------- ........................................ i_o_n~elc_en-I~lls_e!!~~aan!s~-~-n~!!?o_f!s~~~-~!!-~wes~sf~?-~~~h~i~!!?~: dens) van 18 t / m 29 j a a r en a l leens taande bui tenlandse werk- .................... ....................................... nemers van 18 t / m 64 i a a r i n 1987 en i n 2000 .....................

Uitgaande van de beschikbare l ande l i jke gegevens en de door ons gedane aannames kunnen we een scha t t ing maken van h e t a a n t a l a l l een - staanden en hoofden van tweepersoonshuishoudens b i j de categoriegn werkende en studerende jongeren van 18 t / m 29 j a a r en van h e t a a n t a l

a l l e e n s t a a n d e b u i t e n l a n d s e werknemers van 18 t / m 64 j a a r ( z i e d e t a - b e l l e n l l en 12) i n Nederland i n 1975.

Tabe l 1 1 . Het g e s c h a t t e a a n t a l a l l e e n s t a a n d e n en hoofden van tweepersoonshuishoudens b i j d e c a t e g o r i e z n werkende, s t u d e r e n d e jongeren, "over ige bevolking" (18 t / m 29 j a a r ) en h e t ge- s c h a t t e a a n t a l a l l e e n s t a a n d e b u i t e n l a n d s e werknemers van 18 t / m 29 j a a r i n 1975 i n Nederland, a b s o l u u t e n i n pro- c e n t e n van h e t g e s c h a t t e a a n t a l a l l e e n s t a a n d e n of hoofden van tweepersoonshuishoudens van 18 t / m 29 j a a r

, . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . .

G e s c h a t t e a a n t a l a l l e e n s t a a n d e n e n hoofden van tweepersoonshuishoudens i n 1975 i n Ne- d e r l a n d ............................................ a l l e e n s t a a n d e n hoofden van twee-

ersoonshuishoudens -----------------------P-------------------- a b s o l u u t i n X van h e t a b s o l u u t i n % van

t o t a l e aan- h e t t o t a l e t a l a l l e e n - a a n t a l s t a a n d e n van hoofden 18 t / m 29 van twee- j a a r persoons-

huishoudens van 18 t / m 29 j a a r

___________________------------------------_-I-------------------

werkende jongeren 172.800 56,6 172.800 74,8 s tuderende jongeren 24.400 8 24.400 10,6 b u i t e n l a n d s e werknemers van 18 t / m 29 j a a r 57.600 18,9 I I o v e r i g e bevolking van

18 t / m 29 j a a r 50.700 16 5 33 800 14,6 ---------- ------------------------------1---------:-----------------

t o t a a l 305.500 100 231 . O O O 100

Tabel 12. Het g e s c h a t t e a a n t a l a l l e e n s t a a n d e n (30 t / m 64 j a a r ) b i j d e c a t e g o r i e k "Nederlandse beroepsbevolking, b u i t e n l a n d s e werknemers en "over ige bevolking" i n 1975 i n Nederland, a b s o l u u t en i n p r o c e n t e n van h e t g e s c h a t t e a a n t a l a l l e e n - s t aanden van 30 t / m 64 j a a r

G e s c h a t t e a a n t a l a l l e e n s t a a n d e n i n 1975 i n Neder l a n d

a b s o l u u t i n % van h e t t o t a l e a a n t a l a l l e e n s t a a n d e n van 30 t / m 64 j a a r ........................................ --_________--------------

"Nederlandse" beroepsbevolking van 30 t / m 64 j a a r 142.100 41,9 b u i t e n l a n d s e werknemers van 30 t / m 64 j a a r 82.300 24,2 "over ige bevolking" van 30 t / m 64 j a a r 115.000 33 9 ---------- ----------------------------L-----------------

t o t a a l 339.400 100

We zu l l en voor Almere i n 1987 en i n 2000 t .a.v. de desbetreffende categorieEn al leenstaanden en hoofden van tweepersoonshuishoudens u i tgaan van de procentuele verde l ing zoa ls d i e naar voren komt i n de t abe l l en I 1 en 12, maar met een zekere c o r r e c t i e m.b.t. de fac toren d i e waa r sch i jn l i j k van invloed zul len z i j n op de ves t ig ing van de desbetreffende groepen i n Almere. Zo z a l de komst van werkende jongeren 0.a. a fhankel i jk z i j n van: - de hoeveelheid werkgelegenheid i n Almere of omstreken; - h e t voorzieningenniveau i n Almere; - de l o c a t i e van de woningenlwooneenheden i n h e t centrum of i n de

buurt ervan; - een goede openbaar vervoer verbinding; - de huren van de woningenlwooneenheden (het minimumloon van een 18-

j a r i g e werkende jongere i s b ru to f 1.077,= per maand). De vervoerskosten naar h e t werk zul len waarschi jn l i jk n i e t zo bezwaarl i jk z i j n , omdat deze vee lay door de werkgever geheel of voor een dee l worden vergoed.

De ves t ig ing van studerende jongeren i n Almere za l 0.a. a fhanke l i jk z i i n van: ., - de aanwezigheid van HBO- of WO-instellingen i n Almere of eventueel

i n de omgeving (Amsterdam); - h e t voorzieningenniveau i n Almere; - de l igging van de woningenlwooneenheden i n h e t centrum of i n de

buurt ervan; - een goede openbaar vervoer verbinding; - de huren van de woningenlwooneenheden en de verVoerskosten naar

Amsterdam. Voor studenten met een beperkt budget (max. s tudie toe- lage van ca. f 9.100,= per j a a r ) z i j n beide erg be langr i jk .

De komst van bui tenlandse werknemers i n Almere za l 0.a. a fhanke l i jk z i j n van: - de hoeveelheid werkgelegenheid i n Almere of omstreken; - een goede openbaar vervoer verbinding; - een goedkope huisves t ing , t . w . een maandhuur van ca. f loo,= t / m

f 150,= inc lus i e f .

De bui tenlandse werknemers hebben t .0.v. de andere categorieEn de minste e i sen t.a.v. h e t voorzieningenniveau i n Almere. We zul len daarom een pos i t i eve c o r r e c t i e toepassen t .a .v. h e t percentage buitenlandse werknemers d a t zich i n 1987 waar sch i jn l i j k za l gaan v e s t i - gen i n de verschi l lende kernen van Almere.

De percentages werkende en s tuderende jongeren d i e zich i n Almere zul len gaan ves t igen zu l l en waar sch i jn l i j k i n 1987 minder z i j n dan de percentages werkende en studerende jongeren i n t a b e l 1 1 . Het voor- zieningennievau i n Almere za l i n d a t jaar nog n i e t hoog z i j n , vergeleken met d a t i n h e t j a a r 2000. Bovendien z a l de ves t ig ing van s tudenten waar sch i jn l i j k s t e r k a fhanke l i jk z i j n van de aanwezigheid van HBO-instellingen (de v e s t i g i n g van WO-instellingen i s zeer on- waa r sch i jn l i j k ) , wat gezien h e t vewach te aan ta l inwoners i n Almere i n 1987 nog onzeker is . Veel za l ook afhankel i jk z i j n van h e t t ekor t aan woningen voor bedoelde groepen i n Amsterdam.

Voor h e t jaar 1987 gaan we u i t van de volgende procentuele verde l ing: A. - werkende jongeren (al leenstaanden) : 50 %

- studerende jongeren (al leenstaanden) : 2 % - buitenlandse werknemers van 18 t / m 29 j aa r ( a l l eens t . ) : 20 % - "overige bevolking" van 18 t / m 29 j a a r (alleenstaanden) : 18 %

B. - werkende jongeren (hoofden v a n tweepersoonshuishoudens) : 70 % - s tuderende j ongeren (idem) : 3 % - "over ige bevolking" van 18 t / m 29 j a a r (idem) : 27 %

C. - "Nederlandse" beroepsbevolking van 30 t / m 64 j a a r ( a l l e e n s t a a n d e n ) : 42 %

- b u i t e n l a n d s e werknemers van 30 t / m 64 j a a r (idem) : 25 % - "over ige bevolking" van 30 t / m 64 j a a r (idem) : 33 %

I n h e t j a a r 2000, wanneer Almere u i t g e g r o e i d z a l z i j n t o t een g r o t e s t a d , z a l h e t voorz ien ingenn iveau a l d a a r w a a r s c h i j n l i j k een r e l a t i e f g r o t e r e a a n t r e k k i n g s k r a c h t u i t o e f e n e n op werkende en s t u d e r e n d e jon- g e r e n dan i n h e t j a a r 1987. Er z a l i n h e t j a a r 2000, naa r wordt v e r - wacht, t e n m i n s t e GGn HBO-ins te l l ing i n Almere z i j n g e r e a l i s e e r d . Voor h e t j a a r 2000 gaan we u i t van de volgende p r o c e n t u e l e v e r d e l i n g :

A. - werkende jongeren ( a l l e e n s t a a n d e n ) : 55 % - s tuderende jongeren (idem) : 5 % - b u i t e n l a n d s e werknemers van 18 t / m 29 j a a r (idem) : 20 % - "over ige bevolking" van 18 t / m 29 j a a r (idem) : 20 %

B. - werkende jongeren (hoofden v a n tweepersoonshuishoudens) : 75 % - s tuderende jongeren (idem) : 74% - "over ige bevolking" van 18 t / m 29 j a a r (idem) : 174%

C. - "Nederlandse" beroepsbevoking van 30 t / m 64 j a a r ( a l - l e e n s taanden) : 42 %

- b u i t e n l a n d s e werknemers van 30 t / m 64 j a a r (idem) : 25 % - "over ige bevolking" van 30 t / m 64 j a a r ( id&) : 3 3 %

De bovenstaande g e c o r r i g e e r d e p e r c e n t a g e s t . a .v . d e d e s b e t r e f f e n d e c a t e g o r i e g n kunnen we toepassen op d e v o o r u i t b e r e k e n i n g van h e t aan- t a l a l l e e n s t a a n d e n (van 15 t / m 64 j a a r ) en hoofden van tweepersoonshuishoudens (van 15 t / m 29 j a a r ) op 31 december 1987 en op 31 december 2000. We verwachten dan d e vo lgende a a n t a l l e n werkende en s t u d e r e n d e jon- '

g e r e n ( a l l e e n s t a a n d e n en hoofden van tweepersoonshuishoudens) van 18 t / m 29 j a a r en a l l e e n s t a a n d e b u i t e n l a n d s e werknemers van 18 t /m 64 j a a r ( z i e d e t a b e l l e n 13 en 14) en i n 2000 ( z i e de t a b e l l e n 15 en 16).

Het o v e r g r o t e d e e l van h e t a a n t a l a l l e e n s t a a n d e n e n hoofden van tweepersoonshuishoudens i n de l e e f t i j d s c a t e g o r i e 18 t / m 29 j a a r b e s t a a t i n h e t j a a r 1987 en i n 2000 u i t werkende jongeren. Daarnaas t h e e f t de "over ike bevolking" een b e l a n g r i j k aandee l i n h e t t o t a l e a a n t a l a l l e e n s t a a n d e n e n hoofden van tweepersoonshuishoudens i n d e z e l e e f - t i j d s c a t e g o r i e .

De "Nederlandse" beroepsbevolking neemt i n h e t j a a r 1987 en i n 2000 h e t o v e r g r o t e d e e l van h e t a a n t a l a l l e e n s t a a n d e n i n de l e e f t i j d s c a - t e g o r i e 30 t / m 64 j a a r i n .

I n d e volgende pa ragraa f z u l l e n we een s c h a t t i n g maken van h e t aan- t a l G6n- en tweepersoons-"van am-eenheden" (minimum- en maximum- p r o p o s e ) , welke nodig i s p e r c a t e g o r i e bewoners i n de v e r s c h i l l e n d e kernen van Almere i n 1987 e n i n h e t j a a r 2000.

Tabel 13. Vooruitberekening van het aantal alleenstaanden en hoofden van tweepersoonshuishoudens (18 t/m 29 jaar), globaal uitgesplitst naar werkende, studerende jongeren, "overige bevolking" (alleenstaanden en hoofden -van tweepersoonshuishoudens) en alleenstaande buitenlandse werknemers op 31 december 1987 in de verschillende kernen van Almere

Categoriezn Vooruitberekening van het aantal alleenstaanden en hoofden van tweepersoonshuCshoudens op 31 december 1987


alleen- hoofden alleen- hoofden alleen- hoofden alleen- hoofden alleen- hoofden staan- van twee- staan- van twee- staan- van twee- staan- van twee- staan- van twee- den persoons- den persoons; den persoons- den persoons- den persoons-

huishou- huishou- huishou- huishou- huishoudens dens dens dens dens

werkende jongeren 247 266 357 377 139 148 I I 12 755 802

studerende j ongeren 10 I I 14 16 6 6 I I 3 0 34

buitenlandse werknemers van 18 t/m 29 jaar 9 9 143 56 4 302 I t overige bevolking" van 18 t/m 29 jaar 139 I03 200 145 7 8 5 7 6 4 423

Totaal 495 380 7 14 538 279 21 1 22 17 151 0

Tabel 14. Vooruitberekening van het aantal alleenstaanden (30 t/m 64 jaar), globaal uitgesplitst naar "Nederlandse" beroepsbevolking, buitenlandse werknemers en "overige bevolking" op 31 december 1987 in de verschillende kernen van Almere

Categoriezn Vooruitberekening van het aantal alleenstaanden op 31 december 1987


"Nederlandse" beroepsbevolking van 30 t/m 64 jaar 348 505 186 16 1055

buitenlandse werknemers van 30 t/m 64 jaar 207 301 1 1 1 9 628 II overige

bevolking" van 30 t/m 64 jaar 274 397 146 12 829

Totaal 829 1203 443 3 7 2512

Tabel 15. Vooruitberekening van h e t a a n t a l a l leens taanden en hoofden van tweepersoonshuishoudens ( I 8 t / m 29 j a a r ) , g lobaal u i t g e s p l i t s t naar werkende, s tuderende jongeren, "overige bevolking" (a l leens taanden en hoofden van tweepersoonshuishoudens) en a l leens taande bui ten landse werknemers op 31 december 2000 i n de ve r sch i l l ende kernen van Almere

Categoriezn Vooruitberekening van h e t a a n t a l a l leens taanden en hooEden van tweepersoonshuishoudens op 31 december 2000

Almere-Haven Almere-Stad Almere-Buiten Almere-Vier Almere-Pampus Almere-Totaal

a l leen- hoofden a l l een - hoofden a l leen- hoofden a l leen- hoofden a l leen- hoofden a l l een - hoofden staan- van twee- s taan- van twee- staan- van twee- s taan- van twee- s taan- van twee- staan- van twee- d en persoons- den persoons- den persoons- den persoons- den persoons- den persoons-

huishou- huishou- huishou- huishou- huishou- huishou- dens dens dens dens dens dens

werkende jongeren I83 248 I034 1397 493 670 229 307 87 116 2027 2738

studerende I m j ongeren 17 2 5 9 4 140 44 67 21 3 1 8 12 184 274

bui ten landse werknemers van 18 t / m 29 j a a r 66 ( V over ige

bevolking" van 18 t / m 29 j aa r 66 58 376

Totaal 332 33 1 1880

Tabel 16 . Vooruitberekening van h e t a a n t a l a l leens taanden (30 t / m 64 j a a r ) globaal u i t g e s p l i t s t naar "Nederlandse" beroepsbevolking, bui ten landse werknemers en "overige bevolking" op 31 december 2000 i n de ve r sch i l l ende kernen van Almere

Categoriezn Vooruitberekening van h e t a a n t a l a l leens taanden op 31 december 2000

Almere-Haven Almere-Stad Almere- Buiten Almere-Vier Almere-Pampus Almere-Totaal

"Nederlandse"

beroepsbevol-

king van 30

t / m 64 j a a r

bui ten landse

werknemers

van 30 t / m

64 j aa r

"overige

bevolking"

van 30 t / m

6 4 j a a r

4.2.4. S S ~ ! L L ~ _ ~ ~ - ~ ~ ~ - _ ~ ~ L - ! _ ~ _ ~ L _ ~ ~ ~ Z ~ E ~ - S _ ~ ~ L I J ~ _ ~ E S - ~ S O ~ _ ~ - S ~ I I ! ! ~ ~ - ~ ~ ~ ~ eenheden" mlnlmum- en rnaxlmumprogn~se)~-_n~_d~g-per ca tegor i e ---------- 1-:-1----------- I--- -- ----- ------- ---- bewoners i n 1987 en i n 2000 i n de ve r sch i l l ende kernen van .......................................................... Almere ------

Het volgende punt wat aan de orde komt i s hoeveel werkende- en s tuderende jongeren (al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens van 18 t / m 29 j a a r ) en a l leens taande bui tenlandse werknemers van 18 t / m 64 j aa r i n een "Van Dam-eenheid" w i l l e n wonen. Daarvoor moeten we e e r s t weten welke woonalternatieven e r voor deze groepen z i j n .

Voor al leenstaanden bestaan e r : - de G6npersoons "Van Dam-eenhied"; - de tweepersoons "Van Dam-eenheid"; - de drie-kamerwoning.

Voor tweepersoonshuishoudens z i j n e r : - de tweepersoons "Van Dam-eenheid"; - de drie-kamerwoning; - de vier-kamerwoning.

We zul len nu vervolgens aannames doen t . a .v . h e t percentage (minimum en maximum) van de desbetreffende categoriezn al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens, welke i n een "Van Dam-eenheid" w i l wonen. ,

Daarbi j gaan we impl i c i e t van de volgende veronders te l l ingen en onderzoeksgegevens u i t : - U i t onderzoekingen ( z i e 2.4) i s gebleken d a t werkende jongeren i n

he t algemeen erg ges te ld z i j n op privacy. Z i j e u l l e n derhalve eerder geneigd z i j n ze l f s t and ig t e wonen zonder d a t z i j bepaalde voorzieningen met anderen hoeven t e delen. D i t i n t egens te l l i ng t o t b.v. s tudenten, d i e i n h e t algemeen meer bereid z i j n samen t e wonen met meerdere mensen en voorzieningen met e lkaar t e delen ( d i t kwam eveneens u i t onderzoekingen naar voren; z i e 2.5).

- Werkende jongeren kunnen i n h e t algemeen meer geld besteden aan hun huisvest ing dan b.v. studerende jongeren.

- Werkende jongeren denken eerder aan trouwen en gez insui tbre id ing dan b.v. studerende jongeren.

- Het overgrote dee l van de studerende jongeren z i e t z i j n huisves t ing a l s t i j d e l i j k . Na hun s tudieper iode zu l l en vee l s tudenten verhuizen naar de p l a a t s waar ze een betrekking vinden (of i n de buurt ervan).

- U i t onderzoekingen ( z i e 2.6) i s h e t volgende t .a .v . bui tenlandse werknemers naar voren gekomen. Het overgrote dee l van deze groep is naar Nederland gekomen om h i e r geld t e verdienen voor hun fami- l i e i n he t moederland. Z i j kunnen en/of w i l l en n i e t vee l geld u i t - geven voor hun huisves t ing en z i j n dus s t e r k aangewezen op r e l a - t i e £ goedkope woonruimte. S lechts een ger ing percentage huitenland- s e werknemers i s bereid een duurdere woning t e huren voor meer privacy, confort of i.v.m. (voorbereiding op) gezinshereniging (wat overigens s l e c h t s weinig l u k t ) .

Wet betrekking t o t werkende jongeren wordt verondersteld d a t :

- 30 t o t 50% van de al leenstaanden i n een 66npersoons '"Jan Dam-eenheid" w i l wonen. Voorts 0 t o t 5% i n een tweepersoons "Van Dam-eenheid" en 70 t o t 45% i n een drie-kamerwoning;

- 15 t o t 30% van de t~ee~er soonshu i shoudens i n een 66npersoons "Van am-eenheid" w i l wonen. Verder 20 t o t 10% i n een drie-kamerwoning en 65 t o t 60% i n een vier-karnerwoning.

T.a.v. studerende jongeren -- wordt aangenomen dat:

- 35 tot 95% van de alleenstaanden in een 66npersoons "Van Dam-eenheid" zou willen wonen. Voorts zal 15 tot 5% een drie-kamerwoning prefereren en kunnen betalen;

- 30 tot 50% van de tweepersoonshuishoudens in een tweepersoons "Van Dam-eenheid", 55 tot 45% in een drie-kamerwoning en 15 tot 5% in een vier-kamerwoning zal willen wonen.

M.b.t. alleenstaande buitenlandse werknemers wordt verondersteld dat:

- 65 tot 70% ervan bereid is een vier-kamerwoning met vijf personen te delen. Er zijn twee grote (tweepersoons) slaapkamers en 66n kleine (6Snpersoons) slaapkamer in de woning aanwezig;

- 10 tot 20% ervan in een 66npersoons "Van am-eenheid" wil wonen met voornamelijk eigen voorzieningen (privacy, comfort):

- 25 t o t 109. ervan een drie-kamerwoning prefereert en bereid is de hogere huur daarvan te betalen (privacy, comfort, (voorbereiding op) gezinshereniging).

Wanneer we de bovenstaande minimum- en maximumpercentages van de desbetreffende categorieFn alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens, waarvan we aannemen dat deze in een "Van Dam-eenheid" willen wonen, betrekken op de tabellen 13, 1 4 , 15 en 16 dan krijgen we de volgende overzichten (zie de tabellen 17 en 18).

U i t de t abe l l en 17 en 18 kan worden geconcludeerd d a t i n 1987 en i n he t j aa r 2000 globaal geschat resp . minimaal ca. 500 en maximaal ca. 900 en minimaal ca. 1.500 en maximaal ca. 2.800 "Van Dam-eenheden" (resp. minimaal 2,l en maximaal 3,9% en minimaal 2,4 en maximaal 4,3% van h e t verwachte a a n t a l gereedgekomen woningen - cumulatief - i n Almere i n he t desbetreffende j a a r ) waa r sch i jn l i j k i n Almere nodig z i j n voor werkende, studerende jongeren (al leenstaanden en tweeper- soonshi~ishoudens) en a l leens taande bui tenlandse werknemers om tegemoet t e komen aan de eigen behoefte . T.a.v. laatstgenoemde ca t egor i e i s overigens veronders te ld d a t z i j voornamelijk gehuisvest z a l worden i n vier-kamerwoningen (voor 5 a l - leenstaande bui tenlandse werknemers). De benodigde a a n t a l l e n v i e r - kamerwoningen bevinden z i ch n i e t i n de bovenstaande prognose. Tot en met 1987 en t o t en met h e t j aa r 2000 z i j n resp. minimaal ca. 100 en maximaal ca. 130 en minimaal ca. 360 en maximaal ca. 385 v i e r - kamerwoningen nodig voor a l leens taande bui tenlandse werknemers.

Vervolgens d i e n t opgemerkt t e worden d a t een verder en g r o t e r opge- ze t onderzoek nodig i s naar de woningbehoefte/woonwensen van de ver- s ch i l l ende categoriezn bewoners, zodat de vraag naar "Van Dam-eenheden" be te r ingeschat kan worden. Temeer daar een voorui tberekening i s gemaakt voor 1987 en he t j a a r 2000 waarbij ondertussen nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen en s i t u a t i o n e l e verschuivingen i n Almere of omgeving kunnen optreden, d i e van invloed z i j n op de woningbehoefte/woonwensen van de bedoelde groepen.

Het l i j k t raadzaam ondertussen door t e gaan met d'e voorbereidingen van de bouw van deze wooneenheden en i n ieder geval voor 1987 u i t t e gaan van de r e a l i s e r i n g van minimaal ca. 2% "Van Dam-eenheden" ( i n % van he t verwachte a a n t a l gereedgekomen woningen i n Almere) i n Almere, z i jnde he t minimumpercentage wat u i t bovenstaande prognose naar voren komt.

Voor he t j aa r 2000 za l op bas i s van verder woonwensenonderzoek, van- u i t ervaringen met "Van Dam-eenheden" i n Almere en de vraag ernaar moeten worden bekeken, hoeveel van deze woonvorm nog ge rea l i s ee rd moet worden.

In de volgende paragrafen zu l l en we bekijken i n welke kernen en Op welke l o c a t i e binnen deze kernen voor de desbetreffende ca tegor iezn bewoners "Van Dav-eenheden" moeten worden gebouwd. Tevens z a l worden nagegaan hoe groot deze pro jec ten met "Van Dam-eenheden" moeten z i j n .

4.3. Programma van e i s e n t .g.v. de huisves t ing van werkende jongeren m

Voortbordurend op de woonwensen van werkende jongeren, de gedane aanbevelingen i n paragraaf 2.4 en de ervaringen opgedaan t i j d e n s excur- s i e s naar pro jec ten met "Van Dam-eenheden", kan puntsgewijs h e t volgende programma van e i s e n worden geformuleerd t .g .v. de huisves t ing van werkende jongeren i n "Van Dam-eenheden".

T.a.v. de l o c a t i e van de woongebouwen met "Van Dam-eenheden" voor werkende jongeren wordt voorgesteld deze i n woonwijken i n of n a b i j he t centrum t e r e a l i s e r e n . E r d i en t t e worden gezorgd voor een goede bereikbaarheid van buurt-,

.wijk- en s t e d e l i j k e voorzieningen (werk-, verkeer-, r e c r e a t i e - en winkelvoorzieningen). Daarbij kan worden uitgegaan van een t o e l a a t - bare loopafstand naar buurt- en wijkvoorzieningen van minder dan 1.000 meter (snelheid: ca. 4 kmluur met een maximale re i sduur van

ca. 15 minuten). De afstand tot centrumvoorzieningen/spoowegstation kan uitgaande van de fietslopenbaar vervoer gesteld worden op maximaal 2.500 meter (snelheid: ca. 10 kmluur, met een maximale reistijd van 15 minuten voor de fiets; en snelheid: ca. 30 km/uur met een maximale reistijd van 5 minuten voor de bus). Een situering van de woongebouwen aan een doorgaande fiets/busroute naar het centrum is aanbevelenswaardig. In de omgeving van deze woongebouwen dient te worden gezorgd voor voldoende parkeergelegenheid. Voorgesteld wordt ca. 50% van het aantal wooneenheden in het centrum, ca. 40% in de binnenstad en 10% in de overige gebieden te realiseren (4). De "Van Dam-eenheden" voor werkende jongeren kunnen in alle kernen van Almere worden gerealiseerd mits wordt gezorgd voor een goede openbaar vervoer verbinding met het centrum van Almere-Stad en naar het spoorwegstation. T.a.v. de grootte van de projecten met "Van Dam-eenheden" wordt voorgesteld uit te gaan van projecten met ca. 25 eenheden. Een belangrijk criterium voor deze keuze is geweest de factor "massaliteit" en de nauw daaraan verbonden "ghettovorming" van bepaalde groepen. Bovendien heeft de voormalige staatssecretaris Van Dam toegezegd mogelijk geen medewerking te verlenen aan grote projecten, waarin de bewoners weinig persoonlijke btrokkenheid hebben tot het gebouw en het beheer daarvan. Voorts is een zo evenwichtig mogelijke menging van woningen voor alleenstaanden, tweepersoonshuishoudens en gezinnen en woongebouwen voor kleine groepen alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens aan te bevelen. Gezien de ervaringen opgedaan tijdens excursies naar deze "Van Dam-eenheden" kan een aantal van ca. 25 eenheden worden aanbevolen (20 ging men in Amsterdam uit van een minimum prbjectgrootte van 10 en een maximale projectgrootte van 40 eenheden). T.a.v. het percentage 6611- en tweepersoonseenheden per project wordt op basis van de geschatte minimum en maximum aantallen 66n- en tweepersoonseenheden nodig voor werkende jongeren in Almere in 1987 en in 2000 aanbevolen ca. 60% 66npersoons- en ca. 40% tweepersoonseenheden te bouwen. Op iedere verdieping wordt voorgesteld ten hoogste 6 66npersoons- of vier tweepersoonseenheden te projecteren. Aanbevolen wordt woongebouwen met ten hoogste vier verdiepingen te realiseren. Factoren als identificatie en vermijden van massaliteit spelen hierbij een rol.

Het volgende programma van eisen voor een 66npersoonseenheid wordt vooraesteld: - - een toegangsportaal of gang van ca. 2,8 m2. Hierin kookgelegenheid; - een toilet en badcel (douche + wastafel) combineren van ca. 2,25 m2 ;

- een woonkamer van ten minste 2.70 m en ca. 12 m2 groot; - een slaapkamer van ca. 7 m2 groot. De mogelijkheid moet bestaan om in deze slaapkamer een tweepersoonsbed te plaatsen i.v.m. tij- delijk samenwonen. In de slaapkamer bevindt zich kastruimte;

- een balkon (met spijlen i.v.m. zongelegenheid) of tuin van 1,3 m breed en ca. 4 m2 groot; .

- een eigen bergruimte van ca. 2,5 m2 voor iedere wooneenheid. Deze bevindt zich op de begane grond en moet ook voor (bromlfietsen ge- beruikt kunnen worden;

- iedere eenheid heeft een eigen brievenbus en bel; - een gemeenschappelijke was/drooggelegenheid van ca. 9 m2 per ca. 6 personen;

- een gemeenschappelijk trappenhuis; - een goede geluidsisolatie;

- - s o c i a l e begeleiding van de hewoners door de i n s t e l l i n g d i e d e eenheden i n beheer heef t of door een maatschappelijk werker;

- een maandhuur van maximaal ca. f 130,= exclus ief .

De maandhuur van bovenstaand programma kan aan de hand van t a b e l 19 berekend worden.

Berekening: het a a n t a l t e r e a l i s e r e n m2 i s c a . 3 2 . D i t houdt i n ca. f 34.000,= s t i ch t ingskos ten (= bouw + v a s t e kosten ( 5 ) ) met een jaarhuur van ca. f 1.190,= of een maandhuur van ca. f 99,=.

Tabel 19. Tabel voor h e t berekenen van d e maandl jaarhuur voor wooneenheden m.b. t . hun s t i c h t i n g s k o s t e n (= bouwen v a s t e k o s t e n ) gemiddeld p e r wooneenheid e n h e t daarvoor moge l i jk a a n t a l t e r e a l i s e r e n m2

Bouwkosten Vaste S t i c h - Jaarhuur Maandhuur Mogel i jk gemiddeld kos ten t i n g s - i n i n a a n t a l pe r woon- gemiddeld k o s t e n guldens guldens te eenheid p e r woon- gemiddeld r e a l i s e r e n

eenheid pe r woon- m2 eenheid

December 1977

Een t ~ e e ~ e r s o o n s e e n h e i d ' heef t: - een woonkamer van ca. 18 m2; - een slaapkamer van ca. 10 m2 met ruimte voor een tweepersoonsbed

en k a s t ; - een gemeenschappelijke wasldrooggelegenheid van ca. 12 m2 per ca.

8 personen; - de over ige voorzieningen he tze l fde a l s b i j een Gsnpersoonseenheid; - een maandhuur van maximaal ca. f ZOO,= exc lus i e f ; - een balkon (met s p i j l e n i.v.m. zongelegenheid) of t u i n van I , 3 m

breed en ca. 6 m2 groot . Bovenstaand programa b e t r e f t ca . 43 m2. D i t impl iceer t ca. f 40.000,= s t ich t ingskos ten . De jaarhuur i s ca. f 1.440,= (maandhuur ca. f 120,=).

Ten aanzien van h e t schoonmaken van de gemeenschappelijke ruimtes kan worden opgemerkt d a t i n woongebouwen voor werkendelstuderende jongeren i n h e t algemeen de gemeenschappelijke ruimtes binnen een afde l ing door de bewoners ze l f worden schoongehouden. Alleen h e t op- halen van hu i svu i l en h e t schoonhouden van h e t gemeenschappelijk trappenhuis gebeurt i n h e t algemeen door de schoonmakers.

Een schoonmaakbedrijf rekent kos ten van vervoer en schoonmaakkosten (afhankel i jk van de g r o o t t e van de ruimte, datgene wat schoongemaakt d i en t t e worden, de t i j d d i e h e t schoonmaakbedrijf denkt nodig t e hebben, de gebruikte mater ia len en s a l a r i s personeel) .

De gemeenschappelijke ruimtes i n een woongebouw voor werkende jongeren omvatten een gemeenschappelijk trappenhuis en' een gemeenschappe- l i j k e wasldrooggelegenheid voor ca. 6 t o t 8 personen. De kosten voor h e t schoonmaken van deze ruimtes bedragen ca. f 15,= t o t ca. f 20,= per eenheid.

4.4. P r o g r m a van e i sen t .g.v. de huisves t ing van s tuderende j ongeren i n "Van Dam-eenheden"

Op b a s i s van de woonwensen van studerende jongeren, de geformuleerde aanbevelingen i n paragraaf 2.5 en de t i j d e n s excursies naar "Van Dam- eenheden" opgedane ervaringen kan h e t volgende programma van e i s e n t . g.v. de huisvest ing van s tuderende jongeren i n "Van Dam-eenheden" worden opgesteld.

T.a.v. de l o c a t i e van de woongebouwen met "Van Dam-eenheden" voor studerende jongeren, de p ro jec tg roo t t e daarvan en he t maximale aan- t a l verdiepingen van h e t woongebouw worden dezelfde uitgangspunten gehanteerd a l s b i j d i e voor werkende jongeren.

M.b.t. h e t percentage GEn- en tweepersoonseenheden per p ro jec t wordt op bas i s van de geschat te minimum en maximum aan ta l l en GGn- en tweepersoonseenheden, d i e nodig z i j n voor studerende jongeren i n Almere i n 1987 en i n 2000, aanbevolen ca. 65% SSnpersoons- en ca. 35% tweepersoonseenheden per p r o j e c t t e bouwen. Voorgesteld wordt op iedere verdieping t en hoogste 8 GGnpersoonseenheden of v i e r tweepersoonseenheden t e pro jec teren .

Het volgende programma van e i s e n wordt voor een GGnpersoons studen- teneenheid aanbevolen: - t o e a a n a s ~ o r t a a l of -gang van ca. 2.6 m2. Hier in kastruimte; - - . - - - een t o i l e t en badcel (douche + wastafe l ) combineren van ca. 2,25

m 2 ; - een woon/slaapkamer van t en minste 2.70 m en ca. 16,s m2 met een

L-vorm voor 11.v. slaap- en s tudeern is . E r moet ruimte z i j n voor

een tweepersoonsbed i.v.m. t i j d e l i j k samenwonen; - een balkon (met s p i j l e n i.v.m. zongelegenheid) of t u i n van 1 ,3 m

breed en ca. 5 m2 groot; - basismeubilering (boekenrek, bureau en bureaustoel , bed en mat ras) ,

vloerbedekking en gordijnen; - een eigen bergruimte van ca. 2,5 m2 voor i ede re wooneenheid. Deze

bevindt zich op de begane grond en moet ook voor (brom)fietsen gebruikt kunnen worden;

- gemeenschappelijke was/drooggelegenheid van ca. 12 m2 voor 8 personen;

- een gemeenschappelijke woonkeuken van ca. 24 m2 met een g r o t e ee t - t a f e l en s toe l en voor 8 personen, 8 kookpit ten, 2 koelkasten, een g ro te afvalbak en voor i ede re eenheid een k a s t j e voor kookspullen;

- een gemeenschappelijke te le foon met kap (privacy:); - een gemeenschappelijk trappenhuis; - een gemeenschappelijke brievenbus per a fde l ing voor ca. 8 personen; - een goede g e l u i d s i s o l a t i e ; - s o c i a l e begeleiding van de bewoners door de i n s t e l l i n g d i e de een-

heden i n beheer h e e f t of door een maatschappelijk werker; - een maandhuur van max. ca. f 130,= exclus ief .

Bovenstaand programa omvat ca. 33 m2. De s t i ch t ingskos ten ervan bedragen ca. f 34.000,=. De jaarhuur bedraagt ca. f 1.190,= (de maandhuur i s ca. f 99,=).

Een tweepersoonseenheid voor s tudenten hee f t : - een woonkamer van ca. 16 m2; - een slaapkamer van ca. 10 m2 met ruimte voor een tweepersoonsbed

en kas t ; - de overige voorzieningen he tze l fde a l s b i j een 66npersoonseenheid; - een maandhuur van maximaal ca. f 200,= exclus ief .

Het aan ta l t e r e a l i s e r e n m 2 per tweepersoonseenheid bedraagt ca. 43,5. De s t ich t ingskos ten gemiddeld per wooneenheid z i j n ca. f 41.000,=. De jaarhuur bedraagt ca. f 1.476,= (maandhuur i s ca. f 123,=).

De gemeenschappelijke ruimtes i n een woongebouw voor s tudenten om- v a t t e n een gemeenschappelijk trappenhuis, een gemeenschappelijke woonkeuken en een gemeenschappelijke wasldrooggelegenheid voor ca. 8 personen. De kosten voor h e t schoonmaken van deze ruimtes bedragen ca. f 25,= t o t f 30,= per eenheid.

4 . 5 . Programma van e isen t.g.v. d r tiuisvescing van buicenlandse wrrknemers i n "Van Dam-eent~edcn" en i n vier-kamerwoningrn ( c o l l e c t i e f )

Op bas i s van de woonwensen van bui tenlandse werknemers en de gedane aanbevelingen i n paragraaf 2.6 kan h e t volgende programma van e isen t .g.v. de huisves t ing van bui tenlandse werknemers i n "Van Dam-eenheden" en i n vier-kamerwoningen ( c o l l e c t i e f ) worden geformuleerd. T.a.v. de l o c a t i e van de woningen/wooneenheden voor deze doelgroep wordt voorgesteld deze ge l i jkmat ig t e verspreiden over de ve r sch i l - lende woonwijken. Daarbij wordt aanbevolen de woningen/gebouwen met wooneenheden i n een wijk n i e t p a l naas t e lkaar t e p laa tsen , maar verspreid t e l oca l i s e ren . De volgende evenredige verde l ing (d.w.2. i n verhouding t o t h e t verwachte aan ta l inwoners i n de desbetreffende s tadsdelen) over de s t ad wordt voorgesteld:

- centrum : ca. 5% - binnenstad : ca. 10% - over ig : ca. 85%. Aanbevolen wordt de woningenlwooneenheden nab i j buurt/wijkvoorzieningen t e r e a l i s e r e n . Daarbi j kan worden uitgegaan van een toe l aa t - - bare loopafstand naar deze voorzieningen van minder dan 1.000 meter (snelheid ca. 4 kmluur met een maximale re i sduur van ca. 15 minuten).

De woningenlwooneenheden voor bui tenlandse werknemers kunnen i n a l l e kernen van Almere worden ge rea l i s ee rd . Gezorgd d i e n t echter we1 t e worden voor een goede busverbinding naar h e t spoorwegstation (i.v.m. eventueel pendelen van bui ten landse werknemers).

T.a.v. de g r o o t t e van de p ro jec t en met "Van Dam-eenheden" i n woongebouwen en he t maximale a a n t a l verdiepingen van de woongebouwen wordt van dezelfde pr inc ipes ui tgegaan a l s b i j d i e voor werkende jongeren. Overwogen kan z e l f s worden, i.v.m. de kans op en de mate van e t i k e t - t e r i n g en de vergro t ing van de i n t e g r a t i e van de bedoelde groep, i n p l a a t s van 25 van 10 eenheden per woongebouw u i t t e gaan, a l s d i t l a a t s t e aan ta l tenminste n i e t e r g v e e l duurder wordt.

Voorgesteld wordt de a l leens taande bui tenlandse werknemers voorname- l i j k t e huisvesten i n twee woonvormen, t e weten: I . d e vier-kamerwoning voor 5 bui tenlandse werknemers; 2 . h e t woongebouw met "Van Dam-eenheden", welke voornamelijk eigen

voorzieningen bevatten.

ad I . ----- - i n de vier-kamerwoning voor 5 bui tenlandse werknemers bevinden zich 2 g ro te slaapkamers en 1 k l e ine slaapkamer. I n iedere g ro te slaapkamer worden twee personen g e p l a a t s t , i n de res te rende k le ine slaapkamer 66n persoon. (Hurk) to i le t , badcel , keuken en d e r e s t van de woning worden door deze v i j f personen gedeeld;

- de woning wordt aangeboden met basismeubilair (bedden, kas t en , t a f e l e.d.), s t o f f e r i n g , v e r l i c h t i n g en basiskeukenuitrust ing (f ornuis , koelkas t ) ;

- de maandhuur mag maximaal ca. f 150,= a l l i n per persoon bedragen; - een goede g e l u i d s i s o l a t i e i s noodzakelijk; - een contactpersoon wordt aanbevolen.

Een nieuwbouw vier-kamerwoning i n de woningwetsfeer kost aan huur f 450,= 2 f 550,= per maand ( inc lus i e f gas, water, e l e k t r i c i t e i t ) . Derhalve za l he t mogelijk moeten z i j n voor ca. f loo,= per persoon een vier-kamerwoning aan v i j f bui tenlandse werknemers t e verhuren, exclusief s t o f f e r i n g e.d. en contactpersoon.

Bi j een co l l ec t i eve woonvorm, zoa ls i n h e t bovenstaande wordt aanbevolen, za l kunnen worden ge'kperimenteerd met 66n hoofdhuurder. Daarbij zul len echter voorwaarden moeten worden ges t e ld , d i e moeten verhinderen d a t het huis met groepsbewoning u i t g r o e i t t o t een pen- s ion. I n Bergen op Zoom h e e f t men een d e r g e l i j k e cons t ruc t i e met (voorlopig) succes toegepast . Enkele vijf-kamerwoningen worden daar door s t i c h t i n g "Soomland" aan v i e r bui tenlandse werknemers recht- s t r eeks verhuurd. De huizen kosten a l l i n (d.w.2. inc lus ief gas , wa- t e r , e l e k t r i c i t e i t e.d.) f 558,= per maand. De bui tenlandse werknemers moeten ze l f voor de aankleding e.d. van h e t huis zorgen. 1.p.v. de cons t ruc t i e met E6n hoofdhuurder v a l t anderzi jds t e experi- menteren met c o l l e c t i e v e huurcontracten, of met h e t bepalen van een huurp r i j s per persoon en n i e t per woning.

a d . 2 . ----- - h e t z e l f d e programma van e i s e n a l s t e n aanz ien van 66npersoons

I t Van Dam-eenheden" voor werkende jongeren z a l worden aangehouden.


I . C.B.S., pp. 20, 2 1 , 76, 101.

2. Het C.B.S. v e r s t a a t onder beroepsbevolking: h e t a a n t a l werkzame personen en werkzoekenden, e x c l u s i e f s c h o l i e r e n , s t u d e n t e n en medewer- kende g e z i n s l e d e n met een werkweek van minder dan 15 u u r .

3 . N.V. v / h Nederlandse S t i c h t i n g voor S t a t i s t i e k , p. 127

4 . Met b innens tad wordt h i e r bedoeld h e t geb ied binnen een s t r a a l van 800 meter gerekend v a n u i t h e t h a r t van h e t centrum.

5. Vaste kos ten omvatten honorarium, a a n s l u i t k o s t e n , grondkosten enz.

5. SAMENVATTING EN CONCLUSIES

I n d i t rapport i s een s tud ie gemaakt over enkele aspecten van "Van Dam-eenheden" en i s nagegaan wat de real iser ingsmogeli jkheden van deze woonvorm i n Almere z i j n .

A l l e ree r s t is onderzocht wat een "Van Darn-eenheid" is . E r i s naar \

voren gekomen da t op de wooneenheden van al leenstaanden en tweepersoonshuishoudens een a p a r t normenstelsel van toepassing i s . Boven- d i en b l i j k e n e r t en aanzien daarvan v r i j s t e l l i n g e n mogelijk. Als subsidievoorwaarde voor wooneenheden hanteer t h e t Rijk de Voor- s c h r i f t e n en Wenken 1976 (he t bouwtechnische gedeel te ) en de (aangepas te) Modelbouwverordening (MBV). I n de MBV v e r s t a a t men onder een wooneenheid "een t o t a f zonder l i j ke bewoning bestemd gedeel te van een bi jzonder woongebouw, da t geen af - zonderl i jke keuken en n i e t meer dan twee kamers bevat". Bovengenoemde normstel l ing h e e f t echter maar een t i j d e l i j k karakter . I n de "Nota Van am" i s aangekondigd d a t e r gewerkt ging worden aan een nieuwe normstelling: de zogenaamde "woonprogramna's". Een de f i - n i t i e v e normstelling z a l binnenkort verschi jnen b i j de ~ e n t r a l m r e c t i e van de Volkshuisvesting i n Rijswijk (I).

"Van Dam-eenheden" z i j n s l e c h t s bedoeld voor studerende en werkende jongeren (alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens van 18 t / m 29 j aa r ) en al leenstaande bui tenlandse werknemers (van 18 t / m 64 j a a r ) .

De woonwensen van deze groepen, zo kwam u i t onderzoekingen naar voren, ve r sch i l l en i n bepaalde opzichten van e lkaar . Op bas i s van deze woonwensen z i j n voor i ede re ca t egor i e aanbevelingen t .a.v. hun huisves- t i n g geformuleerd. Daarbij moet worden opgemerkt, d a t he t n i e t i n de bedoeling l i g t a l l e leden van een bepaalde groep i n een hokje t e p laa tsen en een bepaalde woonvorm op t e dringen. Zo zou het b.v. mogelijk moeten z i j n d a t een werkende jongere d i e ges t e ld is op samenwonen met andere mensen en delen van gemeenschappelijke ruimtes op eigen verzoek b i j b.v. studenten kan gaan wonen enz. I, Van Dam-eenheden" kunnen worden gerea l i seerd door gemeenten en toege la ten in s t e l l i ngen , alsmede andere rechtspersonen, d i e geen winst beogen. De woningcorporaties z i j n i n d e rege l de bes t toegeruste organisa t ies om i n de s o c i a l e sec to r a l s opdrachtgever voor de bouw van "Van Dam-eenheden" op t e treden. Z i j zu l len zich ook bezighouden met he t beheer van de voor deze groepen bestemde wooneenheden. Met betrekking t o t Almere kan worden opgemerkt, d a t de Ri jksdiens t voor de IJsselmeerpolders (R.I.J.P.) i n Almere werkt met een S t i c h t i n g Woningbouw Almere. Deze s t i c h t i n g z a l hoogstwaarschi jnl i jk gedurende de t i j d d a t h e t Rijk nog d i r e c t verantwoordelijk i s voor de ontwikke- l i n g van Almere, zorg dragen voor de van rijkswege t e bouwen woningen (met gebruikmaking van h e t apparaat van de R.I.J.P.). De R.1J.P. za l h e t beheer en de admin i s t r a t i e van de s t i c h t i n g zodanig voeren, d a t t e z i j n e r t i j d b i j de i n s t e l l i n g van een gemeente Almere deze s t i c h t i n g op eenvoudige wijze za l kunnen worden omgezet i n een ge- meentel i jke woningbouwstichting of woningbouwvereniging. Aldus i s met name bevorderd da t b i j de overname van de r i jksontwikkel ingstaak door de i n t e s t e l l e n gemeente de c o n t i n u i t e i t van de woningbouw, h e t huurbeleid en de e x p l o i t a t i e van de woningen gewaarborgd b l i j f t . De ontwikkeling, d i e dus voor Almere model s t a a t is h e t t o t s tand komen van een of meer p l a a t s e l i j k e woningcorporaties naarmate de bevolking i n aanta l toeneemt. Daar de t a a k s t e l l i n g voor Almere zo groot i s

z a l h o o g s t w a a r s c h i j n l i j k r e e d s i n een v roeg s tadium ru imte genoeg z i j n voor meerdere woningbouwverenigingen.

I n d e "Nota Van Dam" i s 0 .a . een subsidie-Ifinancieringskader gescha- pen waarbinnen deze "Van Dam-eenheden" kunnen worden g e r e a l i s e e r d . D a a r b i j i s onder meer een b e l e i d v o o r g e s t e l d d a t v o o r z i e t i n een zodan ige verruiming van d e s u b s i d i e r e g e l i n g voor d e bouw van woningen en woongebouwen - d e Beschikking g e l d e l i j k e s t e u n huurwoningen 1975 - d a t h e t moge l i jk wordt woonruimte t o t s t a n d t e brengen d i e g e s c h i k t i s voor a l l e e n s t a a n d e n e n tweepersoonshuishoudens en een h u u r p r i j s h e e f t , welke door degenen onder hen met l a g e t o t z e e r l a g e inkomens t e b e t a l e n i s . De verruiming van de s u b s i d i e r e g e l i n g i m p l i c e e r t , d a t voor woningen e n woongebouwen voor a l l e e n s t a a n d e n e n tweepersoonshuishoudens ener - z i j d s d e dynamische k o s t p r i j s h u u r afwi jkend wordt berekend, ander- z i j d s de j aa rhuur l a g e r wordt bepaald dan u i t een normale t o e p a s s i n g van d e r e g e l i n g v o o r t v l o e i t . De a fwi jkende berekening van de dynamische k o s t p r i j s h u u r , w a a r b i j r eken ing wordt gehouden met de b i j z o n - derheden van h e t e x p l o i t e r e n van woningen en woongebouwen voor a l - leenstaanden en tweepersoonshuishoudens l e i d t t o t een hogere dynamische k o s t p r i j s h u u r . Het v e r s c h i l t u s s e n d i e hogere dynamische k o s t - p r i j s h u u r en de l a g e r e j a a r h u u r wordt overbrugd door hogere o b j e c t - s u b s i d i e s .

Alhoewel i n de "Nota Van Dam" een bouwprogramma werd v o o r g e s t e l d van 40.000 wooneenheden i n d e p e r i o d e 1976 t / m 1980 b l i j k e n e r i n d e p r a k t i j k zoveel knelpunten (op r i j k s - e n l o c a a l p iveau en i n t ech- n i s c h o p z i c h t ) t e b e s t a a n d a t er t o t nu t o e s l e c h t s z e e r we in ig I t Van Dam-eenheden" z i j n g e r e a l i s e e r d .

I n h e t algemeen b l i j k t d a t d e mees te van d e p r o j e c t e n met "Van Dam- eenheden" g e r e a l i s e e r d z i j n i n d e verbouw van panden. Enkele voorbee lden van p r o j e c t e n met "van Dam-eenheden" i n d e nieuwbouw z i j n h e t p r o j e c t "Waardhuizen" (25 eenheden) i n Amstelveen en h e t p r o j e c t "Oude Schans" (10 eenheden) i n Amsterdam.

Op b a s i s van d e v o o r u i t b e r e k e n i n g ( t a a k s t e l l i n g ) van h e t a a n t a l hoofden van huishoudens ( a l l e e n s t a a n d e n en tweepersoonshuishoudens), met behulp van de we in ig g e d e t a i l l e e r d e l a n d e l i j k e gegevens, aannames e n f a c t o r e n d i e w a a r s c h i j n l i j k van inv loed z u l l e n z i j n op de v e s t i g i n g van d e d e s b e t r e f f e n d e c a t e g o r i e z n bewoners, i s g l o b a a l berekend d a t i n 1987 en i n h e t j a a r 2000 r e s p . minimaal ca . 500 e n maximaal c a . 900 en minimaal ca . 1.500 e n maximaal ca . 2.800 "van Dam-eenheden" ( r e s p . minimaal 2,1 en maximaal 3 ,9% en minimaal 2,4 en maximaal 4 ,3% van h e t verwachte a a n t a l gereedgekomen woningen - cumulat ief - i n Almere i n h e t d e s b e t r e f f e n d e j a a r ) w a a r s c h i j n l i j k i n Almere nod ig z i j n voor werkende, s tuderende jongeren ( a l l e e n s t a a n d e n e n tweepersoonshuishoudens) en a l l e e n s t a a n d e b u i t e n l a n d s e werknemers om tegemoet t e komen aan de e i g e n b e h o e f t e . Met b e t r e k k i n g t o t laa ts tgenoemde c a t e g o r i e i s over igens veronder- s t e l d d a t z i j n voornamel i jk g e h u i s v e s t z a l worden i n vier-kamerwoningen (voor 5 a l l e e n s t a a n d e b u i t e n l a n d s e werknemers). De benodigde a a n t a l l e n vier-kamerwoningen bevinden z i c h n i e t i n de bovenstaande prognose. Tot en met 1987 en t o t e n met h e t j a a r 2000 z i j n r e s p . minimaal c a . 100 en maximaal ca . 130 e n minimaal ca . 360 en maximaal ca . 385 vier-kamemoningen nodig voor a l l e e n s t a a n d e b u i t e n l a n d s e werknemers.

Een verder en groter opgezet onderzoek is echter nodig naar de woningbehoefte/woonwensen van de verschillende categorieEn bewoners, zodat de vraag naar "Van Dam-eenheden" beter ingeschat kan worden. Rekening dient te worden gehouden met nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen en situationele verschuivingen die in Almere enlof omgeving kunnen optreden, welke van invloed zijn op de woningbehoeftel woonwensen van de bedoelde groepen.

Het lijkt raadzaam ondertussen door te gaan met de voorbereidingen van de bouw van deze "Van Dam-eenheden" en in ieder geval voor 1987 uit te gaan van de realisering van minimaal ca. 2% "Van Dam-eenheden" (in X van het verwachte aantal gereedgekomen woningen in Almere) in Almere, zijnde het minimumpercentage wat uit de prognose naar voren komt . Voor het jaar 2000 zal met behulp van verder woonwensenonderzoek, vanuit ervaringen met "Van am-eenheden" in Almere en de vraag ernaar moeten moeten bekeken hoeveel van deze woonvorm nog gerealiseerd moet worden. De "Van Dam-eenheden" kunnen in alle kernen van Almere worden gerealiseerd, mits gezorgd wordt voor een goede busverbinding naar het spoorwegstation/centrum van Almere-Stad. Dit laatste is met name van belang voor werkende en studerende jongeren.

Op basis van de woonwensen van werkende en studerende jongeren wordt aanbevolen de "Van Dam-eenheden" voor deze groepen voornamelijk in het centrum of in de buurt ervan te realiseren. Alleenstaande buitenlandse werknemers hebben in het algemeen geen voorkeur voor een bepaalde locatie in de stad. De "Van Dam-eenheden" en andere huisves- tingsvormen (zoals vier-kamerwoningen voor vijf buitenlandse werknemers) voor alleenstaande buitenlandse werknemers zullen derhalve, ook vanwege een factor als etikettering, zoveel mogelijk moet worden verspreid over de stad.

I4et betrekking tot de grootte van de projecten met "Van Dam-eenheden" wordt aanbevolen uit te gaan van projecten met ca. 25 eenheden. Factoren als "massaliteit" en de nauw daaraan verbonden "ghettovorming" van bepaalde groepen zijn voor deze keuze van belang. Boven- dien bestaat er de mogelijkheid dat geen medewerking wordt verleend aan grote projecten waarin de bewoners weinig persoonlijke betrokkenheid hebben tot het gebouw en het beheer ervan. Voorts is een zo evenwichtig mogelijke menging van woningen voor alleenstaanden, t~ee~ersoonshuishoudens en gezinnen en woongebouwen voor kleine groepen alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens aan te bevelen. Ook op basis van ervaringen opgedaan tijdens excursies naar deze "Van Dam-eenheden" kan een aantal van ca. 25 eenheden worden aanbevolen.

T.a.v. de huisvesting van alleenstaande buitenlandse werknemers in "Van Dam-eenheden" in woongebouwen kan zelfs overwogen worden, i.v.m. de kans op en de mate van etikettering en de vergroting van de inte- gratie van de bedoelde groep, in plaats van 25 van 10 eenheden per woongebouw uit te gaan, als dit laatste aantal tenminste niet erg veel duurder wordt.

GERAADPLEEGDE LITERATUUR

Aanvulling voorschriften en wenken voor nieuwe woningen en woongebouwen 1976/Bouwtechnische bepalingen, in: Nederlandse Staatscourant, 10 augustus 1976.

Architecten en Ingenieursbureau Sterenberg N.V.: Paper huisvesting bijzondere groepen, Ter Apel, 1975.

Bijzondere huisvesting, in: Plan, 1971, nr. 4.

Beschikking geldelijke steun huurwoningen 1975, Centrale Afdeling Juri- dische Zakenfnr. 0711254, in: Nederlandse Staatscourant (1975), nr. 134.

Bovenkerk, F.: "Ben je gekomen om te blijven?" De terugkeer van Suri- namers anno 1978, in: Intermediair 14e jaargang, 21 juli 1978.

Centraal Bureau voor de Statistiek (C.B.S.): Statistisch Zakboek 1977, Staatsuitgeverij, Den Haag, 1977.

CEBEON: Onderzoek huisvesting alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens in Hilversum, 1978.

Chateau, E.D.: "Kerrielucht i.p.v. spruitjes geen aanleiding tot onge- noegen", in: Volkshuisvesting, nr. 2 (1976).

Dieten, 3. van: "Nee" tegen corporaties, in: Volkshuisvesting, 718, '77.

Dunnen, R. den: Huisvesting buiten het standaardpatr.oon, in: Bouw, 1975, nr. 4.

Embden, 0. van e.a.: 1300 onderdak, onderzoek naar de woonsatisfactie en de beheersstructuur op een complex studentenflats, Sociologisch Insti- tuut der R.U. Utrecht, 1970.

Esch, C.E. van en P.A. Versnel: Woonwensen van alleenstaanden, T.H.- Delft, Afd. Bouwkunde, Delft, 1973.

Geldelijke steun huurwoningen en huisvesting alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens, in: Nederlandse Staatscourant, 18 januari 1978, nr. 13.

Jeugd en Jongerenraad: Huisvesting werkende jongeren, Delft, 1973.

Meulen, W. ter: Jongerenhuisvesting, uitgave van het LOBH, Amsterdam, 1978.

Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening: Nota huur- en subsidiebeleid, Staatsuitgeverij, Den Haag, 1974.

Idem: Nota huisvesting alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens, Staats- uitgeverij, Den Haag, 1975a.

Idem: Huisvesting alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens, MG 75-46, Den Haag, 1975b.

Idem: Huisvesting alleenstaanden en t~ee~ersoonshuishoudens, MG 76-27, Den Haag, 2-8-76.

Nawijn, K.E. en F.H. van der Veen: Almere 250.000 mensen in 25 jaar?. Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders, Lelystad, 1975.

Nawijn, K.E. en H. Kuiper: De eerste fase van Almere-Stad, Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders, Lelystad, 1976.

Nota huisvesting bijzondere groepen, gemeente Utrecht, december, 1975. a

J N.V. v/h Nederlandse Stichting voor Statistiek: De buitenlandse arbei- der in Nederland, Staatsuitgeverij Den Haag, 1970.

Rendement en dynamische kostprijshuur juni 1978, in: Nederlandse Staats- courant, 12 juni 1978, nr. 1 1 1 .

Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders: Verkenningen omtrent de ontwikkeling van de nieuwe stad Almere in Flevoland, Lelystad, 1970.

Idem: Almere 1985, aanzet tot een ontwikkelingsstrategie 1970-1985-2000, Lelystad, 1974.

Idem: Ontwerp Almere-Stad, Lelystad, 1977a.

Idem: Ontwerp structuurplan Almere, Lelystad, 1977b.

Ruler, K. van: Buitenlandse werknemers als groep benaderen, in: Plan, nr. 4, 1971.

Sigmond, P.: Voor "gastarbeiders" gebouwen rond een centrale kern, in: Plan, nr. 4, 1971.

Snel, K.: Huisvesting van Surinamers, in: Woningraad 6, 22 maart 1976.

Stadig, D.B.: Meer kleine woningen nodig, in: Bouw 1975, nr. 40.

Stichting huisvesting werkende jongeren: Onderzoek naar samenstelling en woonwensen van bewoners der Stichting huisvesting werkende jongeren, Leiden, 1973.

Verenigingen LOBHJLFBH: Nota huisvesting een- en twe~persoonshuishoudens, Amsterdam, 1975.

Vereniging van Nederlandse Gemeenten: De model-bouwverordening + toe- lichting, 's-Gravenhage, 1977.

Verloo, M.T.T. en Seventer, H. van: Evaluatie huisvesting alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens; deel 1: Evaluatie huisvesting studenten, I.V.A., Instituut voor sociaal-wetenschappelijk onderzoek aan de Ka- tholieke Hogeschool Tilburg, 1976.

Idem: Evaluatie alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens; deel 2: Evaluatie huisvesting werkende jongeren. I.V.A., Instituut voor sociaal- wetenschappelijk onderzoek aan de Katholieke Hogeschool Tilburg, 1977a.

Idem: Evaluatie huisvesting alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens; deel 3: Evalutatie huisvesting buitenlandse werknemers, I.V.A., Insti- tuut voor sociaal-wetenschappelijk onderzoek aan de Katholieke Hoge- school Tilburg, 1977b.

Wijk, F. van: Problemen van huisvesting van bijzondere groepen, in: Plan 1973, nr. 2.

Wijziging Beschikking individuele huursubsidie, in: Nederlandse Staats- courant, 17 april 1978, nr. 74.

Zomerdijk, H.: Voldoende aanbod van woningen in komende maanden voor huisvesting Surinamers en Antillianen, in: De Nederlandse Gemeente, 1975, nr. 17.

Idem: Huisvesting alleenstaanden betekent geen groot extra ruimtebeslag, in: De Nederlandse Gemeente, 1976, nr. 5.

B I J L A G E N

~ u i s v e s t i n ~ alleenstaanden. en tweepersoonshuishoudens

aU~,r,rc,,,m', v u V&l*"b*Sig 1?1 * " i l , e , ~ k , " r d l d ~ .

M.P. *."a"-

Bijlage 2 a. bijmndaiplaat*lijt ondonoek

M m ~ - , " < r d r " ~ , n*Ny..q. .P.'o""""~.u,<\nw.," I ~ r O l l . g L . " * acncnnn , d - a "Om(rr..',.l. ".,d'"""L.C. . . , n .~ l t< .cndmroCIp . l~n . P,,< .In=*mccn--ll

N n l m n., "%.hl<,n,-Y<4. r r m l n c l d e m ~ n m * ~ ..., 0 m k.D.-llmtn .ul.rn".M,C eb,m'e"d,rrr'n .."dm 6. dun..,,merad..n..navMp M n l r l m l d r . " V r n l l r h * , D".'"' , s o l ",ih".,lW.ulmS mFd* , rh l ,mn*rh la r r . r n n cc" ","J<\Ilrun..,.q.n.i .n.lhl.na(,lrr.sc,r..l.n.I. m"

Bijlage I Tabcl voor het berekenen van de bijdrage I & ~ " c . lluwc.l,.p. L.r C. n s u b k n n ,"U,,.

< to* * O W 3 2160 2720 2280 2310 2600 ,460 2520 2580 2640 2700 2760 2820 1880 29.0 W W Yi60 3120 3180 3240 3 Y D 3360 3410 ,480 3540 3600 3160 3770 ,180 9 4 0 W W -60 4020 18500 - t9MO 2 I l O 2760 2320 2)80 2440 2 5 W 2560 2620 Z M O 2760 2800 2860 4 2 0 2980 )040 3%05 3165 3 2 s 3 4 5 3955 M2O 3.80 3545 % I 0 W10 1115 W W P 6 0 3925 3985 4050 4935 3 9 0 0 0 - l 9 5 m 2,- 2390 2450 2510 2570 2 6 w 2690 2150 2s lo 1870 2930 2990 9 5 0 3,-5 >,so 3240 3 x 3 3370 3 r W ,495 ,564 r 2 0 %a5 3145 W l o M I 5 3955 4000 4065 at75 4.90 4250 19%- 70000 7465 1525 2585 2645 2105 27O5 i s 2 5 2085 2945 '005 307: 3'(0 3205 3275 3340 UO5 3415 3540 $405 % I 5 3140 P O 5 W15 3940 4CQ5 4015 4 l 4 0 a205 U l 5 4 M o u o 5 6.75 ImOO - , O m i s 2 5 2665 2725 7785 1845 4 0 5 1965 )0)0 YW5 >*LO 5234 3295 -1360 3430 3495 3%U I30 3695 5160 W W W95 W60 4 0 s 4095 4360 42>0 429) 4160 14)0 ,495 4560 4655 M % - ~ ~ w o 2750 18t0 :a10 29Yl 2990 w& 3 I W 3200 3270 1340 34l0 3480 3550 3620 3695 1165 ~ 3 5 3905 ,915 4045 4115 (?a5 4260 4 3 w a r m 4470 4540 46)D 4125 48-5 4910 m # * O m - 2 l Y K ) >a95 2955 W20 YW0 3!h0 3293 3)OJ 3375 3145 3515 3585 3655 3125 3195 a 6 5 3935 4010 4080 4-93 4220 4790 4 x 4 ,430 4 u a r>95 a695 4180 4810 4965 50%5 5-50 5l.a Z I % - z 2 . m hi& 3135 >z*o 3235 ))to 305 3510 3 ~ 5 % a 3735 )LIW w 5 3960 4035 4810 418% 0 6 0 4335 4430 4485 4560 46% 4115 485) a 9 w 5020 s l t 5 -or rua r w o usr . . . . . . ~ ~ ...- ,.-. .. . 22OW - 22500 !:?5 3 m 3375 34W 35:'. 3603 1615 3750 9 2 5 39W W75 4050 4-25 4 2 m 4275 4350 4425 4 m 4595 4635 4780 4870 4965 5055 5345 52.0 5 3 w 5425 5515 %-0 ,700 5795 . 2 2 % - 2KQ3 3W5 3475 3555 5635 3/15 3795 W75 W55 4035 41r5 U 9 5 4275 4355 4435 5 1 5 4605 47W 4790 UJBO 4915 5065 5160 5250 5345 5435 55)a %?0 5 7 0 W S 5900 599D 6OQO r r m - 2 r Y K ) 5555 %35 311s 3195 W75 3955 a235 41*5 4*95 4775 43.5 4455 45t5 4610 4700 4795 4-5 4900 5010 5165 w 5 5 5 n 5 5440 5 5 w %z5 5/15 5830 5900 5995 sosr 6-80 6270 135W - 24CW 31W 3185 P 1 0 3955 4040 4 0 0 4215 4JW 1)05 4470 45,) 46% 4140 4835 4925 5020 5110 5205 5295 5 9 5 54M 5570.5665 575, 5850 5940 6035 6 l 2 5 6220 63t0 6405 6495 24000- 2- W40 3925 4010 4 l W 4185 ,4270 4355 4440 4525 4620 4190 4805 4895 4990 F 5-15 5265 5355 5450 5540 5635 5125 5 4 m 5 9 j 0 6 W 5 6095 6190 6 2 0 631) 6465' 6555 66% Z X O O - 2 U D O 4040 4135 4225 4320 4410 4505 4595 4690 4780 4875 4965 5060 5150 5240 5135 5425 5510 S t 0 5105 5195 5890 5980 6075 6-65 6260 6350 64.0 6535 6625 6720 ( s h 6 1 W ) 2 - 2 7 2 4 1 2 4 5 5 1 1 9 0 8 5 4915 1 5 6 0 5 2 5 5345 4 5 5550 % 5 7 5 5 59M 5990 -5 6115 6270 6 x 4 6455 6545 6635 ( l h 6 1 5 0 )

27000-2- a435 4525 4620 4710 48G5 4895 4990 )oso 5-5 5265 S%O 54% 5545 5635 5125 )am 5910 6005 6095 6190 62x3 6375 6465 6)60 6650 (11.6150)

2 9 0 ~ - 4c-x 4635 4150 4.20 4915 x m 5 51- ,190 5 1 ~ 1 5375 5465 5 m 5650 5115 5435 nr, rolo 6 * ? 5 6 m 5 6 m 6390 6480 6575 a 5 ($I. 6150) rsom - )mm 4840 4935 5025 5 I t 5 52*0 5)oo 5395 $485 5580 5610 5165 5455 5950 6040 6135 6225 6315 6110 6 m 6595 66e5 (lh 6 7 9 )

)0000 - 31000 5050 5140 52)0 5325 5415 5510 % W 5695 5185 5880 5910 6065 6155 6250 6340 6 4 P 6525 6615 6110 (*/a 6150)

31Om - 3ZMO 52% 5350 5445 5555 % W 5720 1 1 0 5905 5991 6990 6180 6275 6365 6 4 6 0 6550 664s b h 6 1 5 0 )

32000 - 3 W 5410 5%) 5655 5150 W O 5935 6025 6120 6210 6305 6195 6485 6 X 4 6610 (11. 67%)

))000 - 34- 5690 5180 5875 5965 6060 6950 6245 6315 6 U 5 6520 6610 6105 ( t h 6 1 5 0 )

34000 - 3 Y m 5910 6mO 6095 6-85 6280 6370 6465 6555 6645 (11- 61%) )5OW - 3- 6 4 u l 6225 6315 6410 6 5 W 6595 6685 (11. 6750)

- W W - 31000 6160 6450 6545 6635 ($1. 6750)

nm0 - mom 6585 66m ( 8 1 . 6150)

- Wry. pr ru&.uld.o. r m im 140 xa rn u o csp w o sa, 6c.a m l o o 840 rn tea *om iiei r ~ i o lao 1 . m 1-0 am t 4 w 1- 1620 1sao n r o ism 1- 1 9 m 1900

m 1 . n d. b"urp.1,. 11.1 l"..." ,... ,..S..d. Idr.drhuvntrrdc*r,,,*l..n~'p.m~,,)rrr,,,m* . Mr.'.". . a d * .oar I!.% 1.er.L.n.n .m d. hurrplplnrrr t r d l v l l llrni67.W-8rJl hl.r hr? her l ic .m .am

b1)dr.d. b.1 I-.&. b a r - -.noud.a. &h*lzr.r.Ir h u u r p a ~ c m k l l r y rmt6:Y,un~chul*n.

Bijlage I1 Tabe! voor het berekenen van de bijdrage

IN-,. 1.' h " 7 r t : . wr 3a.s ,I. La WLd.". I" r-;:.m.

1st 7 * 5 W 1635 ,695 1755 1035 ,a15 < 9 > > W 9 5 2055 2 - , 5 2 $ 7 5 2 > ? 5 ,295 > > < a 2420 >4b3 >5W 2690 ,675 I 'm- 72c-m 9 - 7 5 ,795 1195 5 ,995 ,975 m) 5 5 21-5 2215 ? Y O 5 u t . 5 2 2 . 5 5 ,720

OW - (2% 001160 0 0 19.0 10(XI 1%O ,120 2 l W 21.0 21.0 5 2110 5 0 2575 N.40 > I 9 0 7 t l l lo l a m - > > O W lllW 9 3 l 9 7 0 l O Y l 2 4 3 2 l W ?>10 7 5 ?>4O >.C5 5 2540 26'15 2L75 2 7 4 0 > P I > r e 7 5 :940 *>>m 9 2- 2 0 2 8 0 1 0 o 0 5 ; : 0 2-5 , , , yllo

1 3 m - ?don, my, 2'-0 zv>o 1215 2145 2.90 2560 2c)i. I:W 2770 >era ,990 2 9 r o y l ~ o I:))

1 4 W - t4500 7-!4 tt?3 2250 ,325 2.W 2475 2 5 W >6?5 2 l m 2775 >9W 2925 w m o 71ao ? 2 7 5 >%, 14- 4 - 1 0 1 5 0 4 3 1 0 6 5 7 5 8 9 3090 3 9 ):st 3)s . 5.30 1 ; %))

1)000- vm i ' r o ? m 1559 2- ?1.0 1020 mm nso em ,165 in, ,,w ,440 w 1 . 5 s t * * t o 3900 1 5 m - I 6 W Z ~ L O zb.0 i ~ i o 2~ 2880 2964 w 4 5 311) 32). >YO Y ' ) !%ox %9O 51.5 ~ l t 5 ssla ,960

1 6 W - 16500 2710 27% 0 )965 y l55 1 ' 3240 ,150 1425 3515 36-o 1 7 W 3195 -5 1990 rwo 4!65 4255 1 6 x 0 - llm X i 5 ,940 9 2 5 J,?o 5270 lwo 3,95 348s 1 % r 7 o 5165 ~ 5 5 , 3 9 9 4040 ,225 ad80 l t / . a m l

llm- t l m y ln5 5 ~ 5 5 ~ 3 ) 5290 >m 1415 5\65 5660 57% m a 5 ' 5 9 5 4 o y l 4920 42!5 4 x 5 ,595 ( ~ 1 . 4 m j * l S m - taW4 3-65 5260 1 5 W 5445 5555 >6?5 1l:O W I O 5905 ,995 4 4 0 ,160 4215 4365 44Lo (-1. a m )

-.om - t s m 5325 3.:) 11-0 5- )I90 51s) )a75 5970 rwo 4155 42.5 4140 i a y l ( 1 / . a m ) ? a m - t 9 m ne.5 ~ 5 : ) 5670 5110 R ~ I 4040 4 1 r , arzo 4315 4.0, (I/. r m j 1- - t 9 m 3620 $710 :-35 )s93 3991 4116 4265 4555 4 ( * I . 4 m I 9 - o n , 311) 5 1970 a i m 4985 o a o . , lo 4465 ( r l . a m )

IW - ? o m mw 3925 4015 1*10 o m 4 n o - 4 ~ 5 (*/. a m 1 2 0 W - 23000 59.0 ,050 4125 4285 4 3 - 0 4 4 W (81. 4 5 m j

2 - 2 0 5 4 4 7 Y l 4>25 4 a 1 5 (11. 1 W j 2 t m - 22WO a 0 5 42% 0 4 (11. 4%)

2- - r l m 4263 4 r o u% (%h 4 m )

. .

. , .-

*%~a- C. la w i 4 0 . YW %a M yg n o ~p ue 7a 1.0 "0 ~ O C w 10a IQO t w o

11)at.. .. b"",P.l,. I,,. a"..." I... "me ..a. bd..".. a,., ..0. ..* .."......1. 6. .IL- ..I I."... b.," -hl*... '

Rendement en dynamische kostprijshuur juni 1978 Aan de colleges van b. en w.

I l icrhij Jcr ih u t .~komcn ccn afrchril l van mijn he-chilking van hcdcn. waar- hi j ik up h.t\n v ~ s hcl ~cn~ iJJe lJe rcn- Jcn~r#t l o v r r clr rn:n.nt!d ntri 1'17N vwtr sI;t;tt\lcntt>gen. air twdtr lJ innrtikel 17. ccrrle Id. onJer h. *:to Je l l r rc l \ ih l ing gclJclijhe *lcun huurua,ningcn 1'175. vwtr Jc ma:mJ luni 1978 hch kp:~:tld hct rc~dcmenl. huJt%ld in ; ~ r l i l r l 17. derJc lid. v;ts Jic hcrchikling. Tcvenr hch i l hijd~.,r.llde bc\chihkinp vour Jc ma:onJ joni IY78 roar uoningcn cn v w r vcr~orging\lrhui,r.l~ vcwr k- jitilnlcn va\tyc\lclJ !I< J) nxni\che

kustprij,huur, bedocld in anikcl18. twccdr lid. vm gcnocrndc bcrehikkiw. . In Jc circuhirc van Y mr i 1978. MC 78-16. i s opxcnumcn ccn ovcrzicht. dat raw woningm rn ww,nccnhrJcn. wa~ropdc circul~irc v:$n ? nugurlur 1976. hlG 7627, in,:akc Jc htrn\c\ting vsni~llccn~l.~.~r!Jcncn lurcycr\wln\- hul\hottJe!t\ k l ! r l l # u p hr.cll. %(nor Jc onJcr\,~hrid~nc r~a,hlon~\Lo\lcn JP Jy. nan~ i rc l~ r l o \ l p ~ i j r l ~ ~ 8 t ~ r \ c~~c IJ I . ~ I U i q

vvrlgr\lclJ n l r l in:rihlncmlng \;so he1 v w r Je nt;tanJ mci I978 k p . # ~ l ~ ! c rcn- Armrn, - . . . . - . . . Va,~~tclling \an Jc Jyn.oml,ihc Lo\I- prljsh,~ur mcl in~~hlncn l .ng tdn hcl vtrw dc m.a.,ntl sun, I9:r h ~ r . ~ I J c r c n . . . .. .. .... ,- drmL.nt yeeft hct volgcnde ovcrricht

-- ~ ~

Srichrbtr~korrcn fcrrriJ'lcW Dynun!irrhc k,,rrp"l.*aur i n ptr wot,it,g ,,I t v ~ ~ ~ t , ~ ~ ~ ~ , ~ l ~ c i d p n r r n r r n vondc i r i ~ h r V ~ ~ A ~ , ~ r r n

tot cn met f 35 000 8.5 f 35 WI cot cn nncl 1 42 000 7.9 1 42 001 tot en nnet 1 47 000 7.1 . f 47 001 tot cn mct f 53 000 6.5 f 53 001 tot en nwt f 59 000 6.2 f 59 001 101 rn ,!let f 66 000 5-7 - ~

Zoetcrmcrr. 8 juni 197'8

Dr Sraorsrccrrron'r van Volkshuinntlrg en Rubnrcl~ke Ofdcnlrg. Vaor &:e:

Dc dl rcrc~rgcncmol van dc Volkrhuirvrsrirg. H. J . Virmn.

Beschikking bepaling rendement en vaststelling dynamische kostprijshuur juni 1978 (ljuni 1978/th. 2OU012 Arlikcl? C r n r ~ l r 1)l;wrir vun de I. Vtwr woningcn. wsawmr in dc I'~,lA.~l~ukn.lrlinh.~~.~:in~ m u n J juni IV7Y ccn jurl i jk5c hijdmge Hoo/JttjJa~ltnl( !fii_nanr.ien'n# cn rm hijdrdpr incenr d m u c l ccn hij- U't,ninyh,ntdr. drsgc inccn. op v w l van Jc Rc\chik-

kinggcldr.lojl; xlcun huuruonin~cn Ik. Sl;l~t\\rcrrlaris van Volkshuisvcr 1975 ,,,,,J~,, vcr\ trck~. h .Jrup l J e d y l ingcn Huin~lelijkcOrdcning. nam~\rhe Lanlprij\huur h i jd r ;ranrang (;clcl opurl i lc l 17. dcrde lid.cnafiikcl v m hcl rcr\ lc IijJbrk v ~ n 10 jdrcn 5.5 18. luerdc lid. vmde Bc,chikkinggcl- proccnl. dclijkc r l w n huuruonlnpcn 1975. 2. Voor \ . ~ c r c ~ r g i n ~ ~ I ~ h t t i r c n rwr be-

j;rardcn. waar\wr in JL. m u n d juni Bolui t : 1978 rcn j ~ x r l i ~ h \ c hijJr.r&c cnccn hij-

drage inccn. Jdn u c l ccn hiidr:lgc in. Arlikcl I ccnr up V ~ K I van dc I I ~ \ i l t ~ l l i n g ~ c I J c - Vwrwoningcn, v m r vcrrorgingrtchui- l i j le stcun huuru8mongr.n IV:5 u t ~ d c n zrn V M ~ kj i l i t rdcn r n voor u.oonge- vcr\lrckt. kdr.o;tgr Je J )n~mi rchc Lu,l- h,uucn mct crn hij,undcr L;tr:%klcr. prl j\hut~r bi.idr. a.m%rrig %an hct ccr\lc uanr\,wr indc m:l:tnd juni IV7ricr.n liidsdh ban 1 0 i ~ r c n 5.0 prwcnl.

V O L K S H U I S V E S T I N G EP1 R U I M T E L I J K E O R D E N I N G

Wijziging BeschiKking individuele huursubsidie Circulaire aan de colleges van l rend i r r c rhovpd van 1 ? 035 1ol cmorery; ln~\ r rsc!~ns J,c hct mopclijt I. a,, -. I ? IM. maalrc ~r h m > ~ ~ r huurdcr ban

Long m.p r,,, <:n< *".,.I, Alrorcn, r c n n.o.l:rr i cno~nvinr ir pc- rmornwrnc Jr,r m n r m r n; , m a r tabcllcn vn uojz~g~nprn in d r i.c\ihll. king urllr i l p I lul l 1Y:Xvrn Lrrchl wordcn u 11. 11 L' t r opdm Jc t ~ k ~ n J - makin# d.arr\.,n 8. \ c n n r c J :c:xci ... lc verhuurJ~m.~::cdc t ~ ~ ~ l ~ ~ ~ d u : ~ l ~ ~ h , u ~ r ~ ~ ~ & 1iJ8c n>.s.aaJr!..L~ c p dc hour i,, ~n>#rnlr. r i n & I ~ r c l l $ ~ ~ l I ~ ~ . J ~ ~ ~ n J c p r l r r r . ~ . h c ~ d i r s t ~ l l ~ n d ~ hg.li.,*~ \ ~h , r hun IhuurJcrr le b C ~ c k ~ ~ ~ ~ ' n cn in hun rJmtn>\~r~!oc IL vcrucrll.n

'Belangrijkste wijzigingen In de label voor gezinnen o Dc 8rcr.s r r n hcl klr,tbare ~aarinto- men, urdrh i j in bcs#n,cl nop ruhwJ8c t a n wordrn tcr lrcscn. 0, rcrhuugd rm 1 3s mm I<>, I :> ,.,I. . De mnntmum huurprrnr van JC wo ning wurvuor suh\~dxc tan rlvdcn rrr-

~ e l a n ~ r i j k s t e wijzigingen in tabel voor allrenstaan- den jongcr dan 30 jaar . I>< yrcn, %.an hrr h.l.~\lh.$rr i.#.br#nko- nlrn. rddrb,) .I, h ~ u l n \ c ~ nllr .uh\adte t a n rs,rJrn tr.rlrrc;n tr \crhll,gd ran 1 I I U in, f 2 51x1.

DC min!rnxo.m huurcrrnr van Jc u n "roe r*..rr.*lr ,uh.,tllr L.ls \.l.rJcn rcr. lcend i, r crhdagd ran I I 5,") to, I 1 h>S . rk m:,rtnsum huurrrcns 8s rcrhmgd van I 2lxllol I 4 9rI. . IIrt m r \ # n w m v r n JF h#pJn(Cis rcr- h m g J ran 1 2 ?20tot I : UU.

Uitzonderinpen op de regel van d e maximum huurprijs In het r m r p a n d c wh~~dnc! i jdr rk gul- den icn a~nracn van dc k ~ ; ~ ; $ r J c . dlc in <en durc h"ur.onlng r .unJr ~ " ~ c I F "illr)n4chogcn "P 'IF hrp*hny rm 41 marimurn huurprij,. I X t c u>trundcnn- e r n uarcnt ' \enur. l h p r h l in!Jcuo. nonecn doc n.mr hr t wrdcc l r;m J r MI. ni \ r r r g ~ ~ c h t i ! ~n h c ~ t v m d ,tin .,*x JC hu i l \ c l l nngran h~.adrJrn. \ \ur!r gold

. . rm d ~ c xuntng u4\ cn rrcJr haar,uhrl. d i c g c n w l tlll I 1 ~ 1 4 I v I * cm hlldrsgc tC r r n l r c l l c n . lI.8nJh.#\8ny dr,cutt. zondcrin~~hcp.,l~np ,n J C , ~ r n r m mu onhoudcn. d.$t Jc h. j .( . trJ~ huurdcr \.I" ccnnormrlc h t # $ l r x t l n # n e u ~ . ~ r r r n JC

~ U U ~ J C ~ ~ C L I U ~ ~ \ t c ~ d c p r r n . urn I 6 7501,. hl .cn ,<we .,.,,, L*,,,:,.,","

alle pe\;mllc'n \:tP > n ~ l # \ 8ducIc hs,2tr<tbh\i. die 2"" z i p ",,,..~,~I,c".

' G o i c n dc cr\.,rln.cn mct d r u$tr,rranu Y J ~ JC/E r r ~ l ' l s ~ r c*ps~d.t;m h r h ~ i thdn\ bC110lcn dl. l..:~,..:i!:~:n nndr rrg,.lhny rodsnap .!.to 11. p...\cn J.,, Jrzc h.p.~lnn- gcn in d l \uh.~Jlcrcyrl#n# cr nor, lllc lei- d m dal k ~ a ; $ r d e huurdcrr dnc nrar hun grn'k-ycn r n \ c r l d l r r r d \ j r r c n incen *ontngruncn u.nrr\indr. h ~ x q r urn dehuvrtcnlajdcdn rt j inhetrrhcids- proccruarcn ingcxh .~ lc ld yscn he- 1 W u r rormdc I C ~ oprachxc van hun in. t omcn zich d n w ccn <\tcrhc~.crm~ndc. ring mn he! inlctmcn voor unrrcnrcJng ~ D P C x m n l o \ t c n zlcn ~ m l ~ ~ t r l . Em

ammctkinp L-m! 0 .0 i~ ;h~~ ECIJI d~ r w r u a a r d r . d.01 hq d~ sllntnp reed' op U I I Y " , lYiX h . r < n n t . I!<, llpl s l l c r ~ * r J nlcl in mlln \,.lrncnlrn nlcl J r l c rcr- rYnmdr u t l r u n J c ~ ~ n p ~ h ~ . r l ~ n p ~ n dc wcg r m r k j .%~rcJr huurdcrr ic i?pmcn n w r ~ c I h l r r k k c n r .#nccnic J ~ c huurul+ nlna nicl z8jnJc ccn k~~.ardcnronnng. DII zcm Y V C I I ~ C ~ * ~k ~ndruo'en ! C K C ~

dc d ~ ~ l s t ~ l l ~ n g \an dc rcp rhw.

lnkomen Vmr dc k r r k c n t n g ran dc indiriducle \ub\8Jie gclJt in ketn,cl al\ m.ar#rtrr hc l inlt,min ~cdurcndc hct injJ\rk r an \uh-~J1rt8ng. d n p r r r m h r l ic fd \ ;~t l l ~ l p t \an I lul. 1978 l o t I lu l l I'l:y m a t gerclcnd vurdcn met de o n t r ~ t k l ~ n g %an i l lkomrnr rlv+l,dcrc n c h i n d c Icup van I91X cn in Jc ecr%le hcl l t van Iv7Y la1 ruurdwn. Ecnoncuh lc l i ng J c r h ~ l - r c d i c ~ i r h uil.lrcllover ondrrhalf jarr ns hr t i:ur 19'- J.II b u > r #ocna\une van . . d~ ICE<.^^ p v n u I . A \ <nll,tnrn\ndvr roc?# JC k r e l r ? 1; ..an dr ~ ~ V J ~ J C C r O l J l p<hrnlr;rJ 4," Jc hand \an ~ C C I \ S C C J I W L C ~ ~ , I C ~ J C ~ ~ dcc~.tr rcr*dchtcn inLl,mrnwlt.pmycn rndprr ran rocden u.tyus.t.n. dr t hcl scm J. drldc t n k ~ n n r n u * ~ r nrl $uh\#d8rl.,&ak ran I lul, 1'4'8 lot I lulo IV7Picnupr8ch. I. ran J.lOl<. 1Y--.Cn .I,Islnp in dc n d c vanaronttr >m 8rnrn.n.l~ l l v i r.1 tr 2icnge;cn. 0x1 r i l o o l hsjdc 1.8.tyric - . onkorncn~ hct FcVal imjn. Opgr tmddn i : van ,*I rlrw JC h r c k r n l n p ran dc h..

h~cropccnhcdrae van f I uxlton r.srl. t i j d v ~ l yt,ldcm 1rdr~pv;m I I xlallIn mtndcrinyir 8rhr.lchl. ~ 2 n d ~ a;nnJc hand v;tn h r l tnlvmcn van dc n?.#n \,*I. gens Je irh.1 hr r r l cnJ r h# jd r~pc . r l r c - I ruk l rn . Ill.d~:i:~pl ~ C I i t > l o m ~ n v.~n JC man mondcr d.8" I 18 (I*) ltn ra#w III.I- r a t I 17 5Ulld.in uardt np hc! inhlnlcn r m d c r rouucc t \ l in n~8nJrr~nqgc- brachl hct rrnrchnl l u \ w ~ d ~ t h rd r rpcn he1 inkomcn \;cnJc n,.!n. In ~cval lcn. r ;l.lrln he! iskomcn rm Je v r w w IIDCCI I\ J2n d.11 \;MI dc n>.m word%-rrcn.d% ~n r c s r ~ c u t , d ~ : ~ l k m -

pewan inJ8cn hct isr.vncn tn hrl l u w h Jc I U r mccu Jdn !V r l r u l l ran hr t in. tornen ban h r l talrldc Iadr h c r l l p r c n

~ ~

wUrigingonJrrg.&.nn.

Huurprijs lndicn i n d r hllurpro,\ ~ c n k d r r g is hc- g r c w n uc$cn.dr lc\cr#txv \an x.,rmlc Ir lculko\ lcnouard! o n ~ l t r huurnrti. . . c m h.d,.~s I I I m.n.~i,mp ~ i t n r ~ c h t I n \ r ~ n . t n J mrc Jr .snlr ~.,.l.ne~ndc 0 1 0 ~ . r n ~avJ<.arprurrn JCJC n.,rm- brdr*scnmrt ini.ane I 1~10 I ~ l i ~ a p ICIFCCtICIC.,JL I :Lorn1 iU)Ecb..,rht Vour!\ or r an Jc ZOIJC r.<n ver\cnclJmc BCmCCnlCn he1 v o l y c n d ~ ~ n d ~ r mqn ZanJachl pchr;nchl. 14~1 ,ou rcwrL+ men. dr t d"", .I;tmr.,pcr, \I" ,ndlr,Ju. clc huursub\,d>r. e r n ~ u h r i l ~ r l , ~ L c r c r - klartngomtrcn~ word1 ovcrpclcpd. Jc hs~lp lc uaarvrn ran dr dr ~ ~ ! n r c n - huv.

tc l i j tc innmttv \ he, vcrrnlrd..t, l ~ ~ . h h n dsil dC opgcycrcn huur hoper I\ J.an dc w r k c l i j k k t u l d c huur. 0,1 w ~ \ $ o p misbruik wm Jc rcprhng. It v c t r a t 11 i n r l l r grv .~ l lcnr~;ann (J IW"1elt a m Jc l v l r l hcd v m Jc opgrgc. .en huurprijs. Jr ;n;~nvragc nxct in ir. lundclinpicncmcn. Jcxhdc,c rnrn ( ' w mrncrl inccn e11!111 k ~ # n ~ l ~ n ~ ! ~ . n ;s:m hct MI~I\ICI.C ~ U V I I< r c n ~ c o ir r.lnrir.

ser .%a,< h,~,,.0" ," l,",,,\ ,<. .,c!,<" Doc l r . t J \ r.11 Jdn rrn n.,d,r i~mlcr,.*k naar dc iaa rdc ran de u n v r r p c uu tdcn tnsrrlcld.

WERKDOCUMENTpublicaties.minienm.nl/download-bijlage/47416/van... · werkdocument "van...

Documents

Transcript of WERKDOCUMENTpublicaties.minienm.nl/download-bijlage/47416/van... · werkdocument "van...