WELKOMbij de nascholing over de

Zorgstandaard Tabaksverslaving

Kwaliteitsregister SMR 18-12-18

Zorgstandaard

Tabaksverslaving

Esther Croes MD PhD

Nascholing Kwaliteitsregister SMR

18-12-18

3

Roken 18+ algemene bevolking NL

'01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09 '10 '11 '12 '13 '14 '15 16 '17Mannen 18+ 39,4 39,0 36,3 36,0 36,2 36,3 32,6 32,8 32,9 30,1 31,1 27,7 28,2 29,6 30,0 28,9 27,0

Vrouwen 18+ 30,6 28,9 28,7 27,4 26,6 26,6 26,4 25,6 24,5 23,9 23,1 21,3 21,3 21,9 22,6 19,5 19,3

Rokers totaal 18+ 34,9 33,9 32,4 31,6 31,4 31,3 29,5 29,1 28,6 26,9 27,0 24,5 24,7 25,7 26,3 24,1 23,1

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

4

5

Sterfte door roken in NL

• 19.200 doden/ jaar– 83% van de longkanker– 77% van de COPD– 52% van de slokdarmkanker– 84% van de strottehoofdkanker– 58% van de mondholtekanker– 15% van de coronaire hartziekten

QUIZ14 september 2015

6

MEEROKEN RISICO’S

7

ROKEN VEROORZAAKTDE MEESTE ZIEKTELAST IN NEDERLAND

Bron: RIVM VTV-2018 8

9

Roken = verslaving (DSM 5) 1. Vaker en in grotere hoeveelheden gebruiken dan het plan was. 2. Mislukte pogingen om te minderen of te stoppen. 3. Gebruik en herstel van gebruik kosten veel tijd. 4. Sterk verlangen om te gebruiken. 5. Door gebruik tekortschieten op het werk, school of thuis. 6. Blijven gebruiken ondanks dat het problemen meebrengt in het relationele

vlak. 7. Door gebruik opgeven van hobby’s, sociale activiteiten of werk. 8. Voortdurend gebruik, zelfs wanneer het individu daardoor in gevaar komt. 9. Voortdurend gebruik ondanks weet hebben dat het gebruik lichamelijke of

psychische problemen met zich mee brengt of verergert. 10.Grotere hoeveelheden nodig hebben om het effect nog te voelen oftewel

tolerantie. 11.Het optreden van onthoudingsverschijnselen, die minder hevig worden

door meer van de stof te gebruiken.

Mate van verslaving: Licht: 2-3 criteria; Matig: 4-5 criteria; Ernstig: ≥ 6 criteria

10

Een samenhangende, landelijkeaanpak van roken

Bijdragen van:• Overheid (rijks- en lokaal)• Gezondheidszorg• Zorgverzekeraars• De maatschappij

11

Het preventieakkoord 2018

“Preventieakkoord”, getekend 23 nov 2018 door 70 partijen:I: Rook- en tabakvrije omgeving• Accijnsverhoging (€ 10 per pakje in 2023) • Display ban in supermarkten (2020) en andere

verkooppunten (2021)• Plain packaging (2020 sigaretten, 2022 e-sig + sigaren)• Vermindering verkooppunten• Rookvrije schoolterreinen• Rookvrije speelomgeving

II: Effectieve en toegankelijke SMR zorgIII: Rookvrije zorgIV: Rookvrije organisaties

WINKELTabaksverkoop uit hetzicht

Rookvrije zwangerschap

ROOKVRIJ

O P W EG N A AR EEN

Rookvrije scholen

ROOKVRIJ

ROOKVRIJ

O P W EG N A AR EEN

Rookvrijspelen enrecreëren

Rookvrije kinderopvang

Blijvend aandachtvoor:• Rookvrij de norm• Hulp bij stoppen• Hogere accijns• Denormaliseren

tabaksindustrie

ROOKVRIJ

O P W E G N A A R EEN

Op weg naar een rookvrije generatie

ROOKVRIJ

O P W EG N A AR EEN

Rookvrijezorg

Rookvrije sport

Rookvrije speelterreinen

Speeltuinen KinderboerderijenKinderopvang & schoolterreinen

BuitenzwembadenDierentuinen & attractieparken Sportterreinen

14

Afspraken in PA over SMR ondersteuning

• Verzekeraars: – Vanaf 2020 1e lijn: gedragsondersteuning en medicatie GEEN eigen risico– Inkoop zorg obv zorgstandaard– Meerdere pogingen binnen 1 programma– Voortzetting ZN/LAN knelpunten overleg

• Beroepsverenigingen/ zorgprofessionals: – Implementeren richtlijn, zorgstandaard en zorgpaden– Sluitend (regionaal) aanbod, van licht tot zwaar verslaafd

• Huisartsen– Nieuwe module in NHGdoc– Deskundigheidsbevordering: nieuwe e-learning

• Taskforce rookvrije start– Monitor in VSV’s, ketensamenwerking, trainingen

• Gemeenten/ GGD GHOR– Regionaal lichte regiefunctie, sociale kaart, ondersteunen landelijke

campagnes

RIVM 2018 15

Gaat het PA-roken werken?

RIVM 2018 16

Ter vergelijking: overgewicht en problematisch alcoholgebruik

17

Roken is dus

1) een ziekte

2) die behandelbaar is

3) waarbij zorgprofessionals

een belangrijke rol hebben

18

Gedragsmatige ondersteuning

Eerste keus– alle zorgverleners geven op zijn minst een stoppen met

roken advies op maat aan patiënten met aan roken gerelateerde klachten en aandoeningen en aan elke nieuwe patiënt die blijkt te roken

– Gebruik van motiverende gesprekstechnieken is effectief – Af te stemmen op het motivatiestadium van de patiënt – Ondersteuning op maat – Groepsprogramma’s georganiseerd vanuit de AGZ en

(specialistische) GGZ – Voorzichtige aanbeveling voor fysieke training.

19

Farmacotherapie

Alléén in combinatie met gedragsondersteuning!– Onvoldoende bewijs voor een rangorde in nicotine-

vervangende middelen, bupropion, nortryptiline en varenicline.

– Vanwege relatief gunstig bijwerkingenprofiel zijn nicotine-vervangende middelen eerste keus.

– NVM effectiever bij gebruik van twee typen (combi van een lang en kortwerkende) dan het gebruik van één middel.

20

E-health en e-sigaret:

E-health:– Zwak positieve aanbeveling van mobiele

telefooninterventies en internet interventies– Mits: op maat, interactief en met tekstberichten

E-sigaret:– Niet als eerste aanbevelen– Maar niet afraden als de patiënt het zelf wil proberen na

eerdere niet-geslaagde pogingen met bewezen effectieve methoden

– Hoe invullen van gedragsondersteuning?

21

In opdracht van Partnership SMR• Vele deelnemende organisaties

• H1: Inleiding• H2: Indicaties• H3: SMR-zorg• H4: Ziekte-specifieke addities• H5: Organisatie van SMR-zorg• H6: Kwaliteitsindicatoren• H7: Toepassen van de

zorgstandaard• Annexen

22

Wie?

• Niet alle rokers hebben eentabaksverslaving

• Rokers met een verslaving = in de richtlijn patiënten

• Niet alle verslaafde rokers(patiënten) hebben professionelehulp nodig

23

H2: indicaties• Patiënten zonder klachten of aandoeningen• Patiënten met een verhoogd risico op klachten of

aandoeningen– Hoge RR, verhoogd chol, overgewicht, DM– Vrouwen met OAC– Ziekte van Buerger (thromboangiitis obliterans)

• Patiënten met klachten of aandoeningen– Chronisch lichamelijke aandoening (COPD, DM, HVZ)– Niet-chronisch lich aandoening (hoesten, benauwdheid, doorbloeding)– Lich aandoening die door roken wordt beinvloed (kanker, pre-ok)– Patienten met andere verslavingen– Patienten met een psychiatrische ziekte

• Rokers met kwetsbare omgeving (meeroken)• Rokers die worden opgenomen in een zorginstelling

24

H3: Stoppen-met-rokenzorg

• Samenwerking tussen patiënt en zorgverlener• Patiënt heeft een centrale rol: zelfmanagement bevorderen!• Deel 1: adviseren om te SMR

– Wie: alle rokers– Wat: informatie over effectieve behandelmogelijkheden– Extra: aandacht voor risicogroepen

• Deel 2: motiveren– Wie: alle patienten die overwegen te stoppen en patienten met een

tabaksgerelateerde klacht– Wat: motivatieverhogende behandeling

• Deel 3: begeleiden– Wie: patienten die gemotiveerd zijn voor SMR en begeleiding willen– Wat: gedragsmatige behandeling +/- farmacotherapie– Extra: behandeltraject afsluiten JAAR na stopmoment– Binnen 1 behandeling: meerdere stoppogingen mogelijk!

25

H4: ziektespecifieke addities• Hogere intensiteit van behandeling nodig bij

patienten met tabaksgerelateerde klacht of hoogrisico daarop

• Bespreek– dat ontstaan en prognose van de aandoening samenhangt met

roken– het positieve effect van SMR– SMR is ONMISBAAR onderdeel van de behandeling!

• Aandacht voor SMR bij patienten met eenverhoogd risico voor anderen!– (On)geboren kind, andere kwetsbare groepen– Hoe is meeroken te voorkomen?

26

H5: organisatie van de SMR-zorg• Het SMR-netwerk = alle betrokken zorgverleners

– Samenwerkingsafspraken– Kwaliteitscyclus voor bewaken en verbeteren SMR-zorg

• ELKE zorgverlener: – geven van een SMR-advies– Doorverwijsmogelijkheden kennen in eigen SMR-netwerk– Opvolgen van het advies!

• Getrainde zorgverleners: – motivatieverhoging en begeleiding– Individueel zorgplan opstellen

• Wie is de regiebehandelaar?– Vast aanspreekpunt voor de patiënt– Waarborgt coördinatie en continuïteit van de zorg

27

H6: kwaliteitsindicatoren= meetbaar aspect, geeft aanwijzing over kwaliteit van de zorg• Procesindicator: verloop individuele zorgproces

– Vb: % patiënten dat een stopadvies kreeg• Uitkomstindicator: uitkomst individuele zorgproces

– Vb: % patiënten dat is gestopt met roken na behandeling• Structuurindicator: kwaliteit van de

netwerkorganisatie– Vb: is er een regiebehandelaar?

• Minimale Parameter Set (MPS): elektronisch vastgelegd door de zorgverlener– benchmark

28

H7: toepassen van de zorgstandaard

• Zorgstandaard SMR is complementair aan generieke leefstijl-modules

• NB: niet iedereen hoeft ‘alles’ te doen: netwerkbenadering!

• NB: randvoorwaarden moeten goed geregeld zijn– Scholing– Afspraken rond inkoop– Vergoeding aan zorgverleners

29

30

Zorgstandaard tabaksverslaving =

Relevante sites:www.partnershipstopmetroken.nlwww.kwaliteitsregisterstopmetroken.nlhttps://rookvrijezorg.rokeninfo.nl/Ikstopnu.nlwww.rokeninfo.nl/professionalshttps://platform.rokeninfo.nl/https://rookvrijestart.rokeninfo.nl/https://www.trimbos.nl/themas/tabakhttps://rookvrijegeneratie.nl/

Roken Maart 2015