Welke uitdagingen moet de nieuwe generatie oceanografen overwinnen? Nancy Fockedey Universiteit Gent...
-
Upload
jozef-lemmens -
Category
Documents
-
view
218 -
download
0
Transcript of Welke uitdagingen moet de nieuwe generatie oceanografen overwinnen? Nancy Fockedey Universiteit Gent...
WelkeWelke uitdagingen moet de nieuwe uitdagingen moet de nieuwe generatie oceanografen overwinnen?generatie oceanografen overwinnen?
Nancy FockedeyNancy FockedeyUniversiteit Gent – Sectie Mariene BiologieUniversiteit Gent – Sectie Mariene Biologie
Mariene wetenschappen Mariene wetenschappen
(onderzoek en technologie):(onderzoek en technologie):
+ toegepast onderzoek+ toegepast onderzoek
+ socio-economisch, technologisch, + socio-economisch, technologisch,
maritiem en juridisch onderzoekmaritiem en juridisch onderzoek
+ kust, zeeën en estuaria+ kust, zeeën en estuaria
OceanografieOceanografie
fundamenteel onderzoekfundamenteel onderzoek
exacte wetenschappen: exacte wetenschappen:
biologie, geologie, chemie en fysicabiologie, geologie, chemie en fysica
open oceanenopen oceanen
1.1. Marien onderzoek en technologie in België: wie?Marien onderzoek en technologie in België: wie?
2.2. Jonge generatie mariene wetenschappers: Jonge generatie mariene wetenschappers: opleidingen en carrière-mogelijkhedenopleidingen en carrière-mogelijkheden
3.3. Enkele tendensen en uitdagingen in de mariene Enkele tendensen en uitdagingen in de mariene wetenschappenwetenschappen
1. Marien onderzoek en technologie in België: wie?1. Marien onderzoek en technologie in België: wie?
Bron: Bron: Integrated Marine Information System 2Integrated Marine Information System 2 (IMIS2) (IMIS2)
Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) – Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) – www.vliz.bewww.vliz.be
Knowledge usersKnowledge users OverhedenOverheden OpleidingenOpleidingen Privé bedrijvenPrivé bedrijven
Knowledge creatorsKnowledge creators OnderzoeksinstellingenOnderzoeksinstellingen UniversiteitenUniversiteiten Sommige privé bedrijvenSommige privé bedrijven
• Knowledge creatorsKnowledge creators
# groepen# groepen OnderzoeksinstellingenOnderzoeksinstellingen
Federale institutenFederale instituten 1212
Vlaamse institutenVlaamse instituten 1111
UniversiteitenUniversiteiten
Vlaamse universiteitenVlaamse universiteiten 5050
Franstalige universiteitenFranstalige universiteiten
KULeuven 7
LUC 1
UA 9
UGent 21
VUB 12
• Knowledge creatorsKnowledge creators
# groepen# groepen OnderzoeksinstellingenOnderzoeksinstellingen
Federale institutenFederale instituten 1212
Vlaamse institutenVlaamse instituten 1111
UniversiteitenUniversiteiten
Vlaamse universiteitenVlaamse universiteiten 5050
Franstalige universiteitenFranstalige universiteiten 2727 Gembloux 2
Namur 1
UCL 3
Liège 16
ULB 5
• Knowledge creatorsKnowledge creators
# groepen# groepen OnderzoeksinstellingenOnderzoeksinstellingen
Federale institutenFederale instituten 1212
Vlaamse institutenVlaamse instituten 1111
UniversiteitenUniversiteiten
Vlaamse universiteitenVlaamse universiteiten 5050
Franstalige universiteitenFranstalige universiteiten 2727
Privé bedrijvenPrivé bedrijven ??
• Knowledge creatorsKnowledge creators
België: 65 km kustBelgië: 65 km kust
100 onderzoeksgroepen 100 onderzoeksgroepen >> 650 personen (excl.Franstalige universiteiten, privé bedrijven)>> 650 personen (excl.Franstalige universiteiten, privé bedrijven)
Hoge en diverse expertiseHoge en diverse expertise Internationaal gerenommeerdInternationaal gerenommeerd
VERSNIPPERD LANDSCHAPVERSNIPPERD LANDSCHAP
Gebruiken zelfde onderzoeksplatformen en infrastructuur Gebruiken zelfde onderzoeksplatformen en infrastructuur (onderzoekschepen, staalname-apparatuur, bibliotheek, …)(onderzoekschepen, staalname-apparatuur, bibliotheek, …)
Coördinatie onderzoek Coördinatie onderzoek Integratie over disciplinesIntegratie over disciplines
• Knowledge usersKnowledge users
# groepen# groepen OverheidOverheid
Federale administratieFederale administratie ss 44
Vlaamse administratieVlaamse administratie ss 1616
Privé bedrijvenPrivé bedrijven > 50> 50 EducatieEducatie > 17> 17 Anderen (ngo’s, musea, …)Anderen (ngo’s, musea, …) 2525
TotaalTotaal > 112> 112
• DisciplinesDisciplines
AA AardwetenschappenAardwetenschappen
BB Biologische wetenschappenBiologische wetenschappen
CC Chemische oceanografieChemische oceanografie
FF Fysische oceanografieFysische oceanografie
I I Ingenieurs en toegepaste wet. Ingenieurs en toegepaste wet.
MM Maritieme wetenschappenMaritieme wetenschappen
A14%
B49%
C13%
F11%
I5%
M8%
• LocatiesLocaties
Belgisch continentaal plat Belgisch continentaal plat
NoordzeeNoordzee
Schelde estuariumSchelde estuarium
Kustgebonden onderzoek Kustgebonden onderzoek
TropenTropen
Antarctica en polaire gebiedenAntarctica en polaire gebieden
Diepzee Diepzee
Open oceaanOpen oceaan
Proces-beschrijvend onderzoekProces-beschrijvend onderzoek
++
Toegepast onderzoekToegepast onderzoek
Pioniersfase Pioniersfase
++
Structuur-beschrijvend onderzoekStructuur-beschrijvend onderzoek
• Sensibilisatie van de jongerenSensibilisatie van de jongeren
Zichtbaarheid van (correcte) onderzoeksresultaten in media Zichtbaarheid van (correcte) onderzoeksresultaten in media Visualisatie van onderwaterwereld treft het grote publiekVisualisatie van onderwaterwereld treft het grote publiekGrote publiek is begaan met de zeeGrote publiek is begaan met de zeeGrote publiek is steeds meer bewust van de nood aan milieuzorg Grote publiek is steeds meer bewust van de nood aan milieuzorg
Aantrekken van jonge mensen tot het marien onderzoek en technologieAantrekken van jonge mensen tot het marien onderzoek en technologie
Milieu-educatieMilieu-educatie
Directe kennismaking met marien onderzoek en onderzoeksschepenDirecte kennismaking met marien onderzoek en onderzoeksschepen
2. Jonge generatie mariene wetenschappers: 2. Jonge generatie mariene wetenschappers: Opleidingen en carrièremogelijkhedenOpleidingen en carrièremogelijkheden
• Universitaire en postgraduaat opleidingenUniversitaire en postgraduaat opleidingen
- Universitaire (2de cyclus) opleidingen - Universitaire (2de cyclus) opleidingen
- Thesis : specialisatie in mariene wetenschappen en technologie- Thesis : specialisatie in mariene wetenschappen en technologie
BiologieBiologie
GeologieGeologie
GeografieGeografie
ChemieChemie
FysicaFysica
Burgerlijk ingenieurBurgerlijk ingenieur
Landbouwkundig ingenieurLandbouwkundig ingenieur
Militaire en zeevaartwetenschappenMilitaire en zeevaartwetenschappen
=> Start doctoraat=> Start doctoraat
BiotechnologieBiotechnologie
ArcheologieArcheologie
RechtenRechten
EconomieEconomie
Sociale wetenschappenSociale wetenschappen
Farmacie, Biomedische Farmacie, Biomedische wetenschappen, Geneeskunde en wetenschappen, Geneeskunde en Diergeneeskunde (Toxicologie en Diergeneeskunde (Toxicologie en epidemiologie)epidemiologie)
- Gespecialiseerde - Gespecialiseerde multi-disciplinairemulti-disciplinaire 3de cyclus opleidingen in 3de cyclus opleidingen in mariene wetenschappen en technologie:mariene wetenschappen en technologie:
Master en Océanologie (Liège)
Marine and Lacustrine Sciences - MareLac (UGent)
Ecological Marine Management – ECOMAMA (VUB - UA)
Master in Aquaculture (UGent)
Master en Aquaculture (Liège - Namur)
Master in Environmental Sanitation (UGent)Master in Maritieme Wetenschappen (UGent - UA)Permanente vorming Havenbeheer (UGent)
In buurlanden: Van Hall Institute (Leeuwarden), …
=> Start Doctoraat
Internationale ervaring (= Mobiliteit)Internationale ervaring (= Mobiliteit)Meest excellente onderzoekers Meest excellente onderzoekers Fondsen via bilaterale, EU of multilaterale netwerkenFondsen via bilaterale, EU of multilaterale netwerkenHooggespecialiseerdHooggespecialiseerdTerugkeer moet gestimuleerd worden (anders Terugkeer moet gestimuleerd worden (anders BraindrainBraindrain))Aantrekken in universiteiten en onderzoeksinstellingen!Aantrekken in universiteiten en onderzoeksinstellingen!
• Post-doctoraatPost-doctoraat
Tewerkstelling in marien onderzoek en technologieTewerkstelling in marien onderzoek en technologie Knowledge creators: Knowledge creators: universiteit en onderzoeksinstelling (federaal, universiteit en onderzoeksinstelling (federaal, regionaal), regionaal), sommige privé bedrijvensommige privé bedrijvenKnowledge users:Knowledge users: administratie (federaal, regionaal, provinciaal, administratie (federaal, regionaal, provinciaal, lokaal), privé lokaal), privé bedrijven, ngo’s, musea, bedrijven, ngo’s, musea, onderwijs, …onderwijs, …
Tewerkstelling in andere sector = Tewerkstelling in andere sector = BrainwasteBrainwasteHoe groot in het mariene onderzoek?Hoe groot in het mariene onderzoek?
Aaneenrijging van tijdelijke projectenAaneenrijging van tijdelijke projectenwerkonzekerheid, energie-opslorpend, demontiverendwerkonzekerheid, energie-opslorpend, demontiverend
• Verdere carrière van mariene wetenschapperVerdere carrière van mariene wetenschapperStimulatie:Stimulatie:
Internationale mobiliteitInternationale mobiliteitSamenwerking over disciplinesSamenwerking over disciplinesLevenslang lerenLevenslang leren
IODE Project Office (IOC - UNESCO)
Installatie te Oostende Inhuldiging 25/08/2005 Informatiebeheer en uitwisseling van wereldwijde
oceanografische gegevens Denktank, samenkomen van ‘expert groups’ Training center: internationale workshops en seminaries
Meerwaarde voor de Belgische mariene wetenschappers!
• Duurzaamheid van het onderzoekDuurzaamheid van het onderzoek??
TypeType van onderzoek uitgebouwd: van onderzoek uitgebouwd: Persoonlijke interesse van onderzoekersPersoonlijke interesse van onderzoekers Beleid van de onderzoeksinstellingBeleid van de onderzoeksinstelling
FinancieringFinanciering:: Opdracht vanuit beleid om een bepaald probleem te onderzoekenOpdracht vanuit beleid om een bepaald probleem te onderzoeken Nationale verantwoordelijkheid binnen conventie of kaderrichtlijnNationale verantwoordelijkheid binnen conventie of kaderrichtlijn Onderzoeksprojecten: nationale, Europese en internationale Onderzoeksprojecten: nationale, Europese en internationale
financiering (per 4 - 6 jaar)financiering (per 4 - 6 jaar)
ContinuïteitContinuïteit van marien onderzoek en behoud van expertise! van marien onderzoek en behoud van expertise!
Nood aan:Nood aan: Lange-termijn visieLange-termijn visie in mariene wetenschappen! in mariene wetenschappen! Onderbouwd en gedragen door wetenschappersOnderbouwd en gedragen door wetenschappers Zonder competitie tussen Zonder competitie tussen
3. Enkele tendensen en uitdagingen3. Enkele tendensen en uitdagingen
Fundamenteel + toegepast onderzoek Fundamenteel + toegepast onderzoek
Geïntegreerd, multi-disiciplinair, over sectoren heenGeïntegreerd, multi-disiciplinair, over sectoren heen
Multi-functionaliteit van de mariene wetenschapperMulti-functionaliteit van de mariene wetenschapper
Intensievere monitoring nodigIntensievere monitoring nodig
België in een internationale contextBelgië in een internationale context
Technologie in de mariene wetenschappenTechnologie in de mariene wetenschappen
Onderzoeksschepen in de toekomstOnderzoeksschepen in de toekomst
• Fundamenteel onderzoek nodig!Fundamenteel onderzoek nodig!
Toegepast onderzoek, technologische toepassingen en beleidsmatig Toegepast onderzoek, technologische toepassingen en beleidsmatig onderzoek: onderzoek:
socio-economische gebruikerssocio-economische gebruikerspubliek (gezondheid en veiligheid)publiek (gezondheid en veiligheid)milieuzorgmilieuzorg……
Fundamenteel onderzoekFundamenteel onderzoek structuur en processen in mariene milieustructuur en processen in mariene milieuniet direct toepasbaarniet direct toepasbaar= BASIS= BASIS
Aasgarnaal Aasgarnaal Neomysis integerNeomysis integer
DieetDieet
GroeiGroei
Embryonale ontwikkelingEmbryonale ontwikkeling
……
0
2
4
6
8
10
12
14
0 20 40 60 80 100 120 140
days
SL
(m
m)
20°C - 5psu
25°C - 5psu8°C - 5psu
15°C - 5psu
intermoult period (days)
growth factor (%)
ENDIS-RISKSENDIS-RISKS
Hormoonverstoring in het Schelde estuarium: Hormoonverstoring in het Schelde estuarium: verspreiding, blootstelling en effectenverspreiding, blootstelling en effecten
PODO II – Federaal WetenschapsbeleidPODO II – Federaal Wetenschapsbeleid
RV Belgica. MUMM
Suspended solids
Biota
Sediment
gobies
mysids
Water
• Geïntegreerde oplossingenGeïntegreerde oplossingen• Interdisciplinair onderzoekInterdisciplinair onderzoek
Let wel! Let wel! Samenwerking en netwerking moet tot een meerwaarde leiden: Samenwerking en netwerking moet tot een meerwaarde leiden: 1 + 1 = 31 + 1 = 3
veel communicatie en discussie nodig tussen partners en met eindgebruikers veel communicatie en discussie nodig tussen partners en met eindgebruikers tijdens de duur van het project!tijdens de duur van het project!
Openheid, luisterbereidheidOpenheid, luisterbereidheid
Basiskennis van meerdere disciplines: voordeel multi-disciplinaire opleidingenBasiskennis van meerdere disciplines: voordeel multi-disciplinaire opleidingen
Gezamelijke staalnames en experimentenGezamelijke staalnames en experimenten
• Multi-functionaliteit van de mariene wetenschapperMulti-functionaliteit van de mariene wetenschapper
Hoogwaardig onderzoek (fundamenteel en toegepast)Hoogwaardig onderzoek (fundamenteel en toegepast)Deelname in interdisciplinaire samenwerking en netwerken Deelname in interdisciplinaire samenwerking en netwerken Communicatie onderzoeksresultaten - wetenschappelijke (A1) publicatiesCommunicatie onderzoeksresultaten - wetenschappelijke (A1) publicatiesOp de hoogte zijn van onderzoeksresultaten van anderenOp de hoogte zijn van onderzoeksresultaten van anderen
Openheid van wetenschappers en hun onderzoeksresultaten = maatschappelijke Openheid van wetenschappers en hun onderzoeksresultaten = maatschappelijke verplichtingverplichting
Maatschappelijke integratie van onderzoeksresultaten Maatschappelijke integratie van onderzoeksresultaten (publiek, eindgebruikers en beleid)(publiek, eindgebruikers en beleid)
Data manager en archiverenData manager en archiveren
Fondsen werven: project voorstellenFondsen werven: project voorstellenProject managerProject managerAdministratieAdministratie
Educatie (universiteit)Educatie (universiteit)
HELP !HELP !
Verhogen efficiëntie van individuele wetenschapper en onderzoeksgroepenVerhogen efficiëntie van individuele wetenschapper en onderzoeksgroepen
door ondersteunende platformen voor:door ondersteunende platformen voor:
Logistieke steun (onderzoekschepen, apparatuur, bibliotheek, goed Logistieke steun (onderzoekschepen, apparatuur, bibliotheek, goed uitgeruste experimentele laboratoria aan zee, …)uitgeruste experimentele laboratoria aan zee, …)
Coördinatie en integratie van onderzoekCoördinatie en integratie van onderzoek
Communicatie en toegankelijkheid van de informatieCommunicatie en toegankelijkheid van de informatie
Data-managingData-managing
• Intensievere monitoringIntensievere monitoring
Grote uitdaging voor monitoring: Grote uitdaging voor monitoring: Zodoende kwaliteitsvolle data leverenZodoende kwaliteitsvolle data leveren Praktisch waardevol zijn voor de gebruikers en tot Praktisch waardevol zijn voor de gebruikers en tot
beleidsmaatregelen kunnen leidenbeleidsmaatregelen kunnen leiden
Monitoring intensifiëren en automatiseren Monitoring intensifiëren en automatiseren
Hiaten opvullenHiaten opvullen
Naast fysische parameters ook chemische en biologische Naast fysische parameters ook chemische en biologische parameters parameters
• België in een internationale contextBelgië in een internationale context
Belgische vertegenwoordiging binnen intergouvernementele Belgische vertegenwoordiging binnen intergouvernementele conventies en kaderrichtlijnenconventies en kaderrichtlijnen
=> nood aan grondig wetenschappelijk onderzoek en monitoring om => nood aan grondig wetenschappelijk onderzoek en monitoring om deze input te leverendeze input te leveren
Vb. OSPAR conventie Vb. OSPAR conventie
Vb. Kaderrichtlijn Water (decreet Integraal Waterbeheer)Vb. Kaderrichtlijn Water (decreet Integraal Waterbeheer)
Vb. Europese Mariene Strategie zit eraan te komenVb. Europese Mariene Strategie zit eraan te komen
• Technologie in de mariene wetenschappenTechnologie in de mariene wetenschappen
Grensverleggend onderzoek in de toekomstGrensverleggend onderzoek in de toekomst
met behulp van nieuwe technologiemet behulp van nieuwe technologie
Voorbeeld: Voorbeeld: BodemkarteringBodemkartering
van Veen staalname versus Side-Scan Sonarvan Veen staalname versus Side-Scan Sonar
Foto: Van Lancker
Foto: Van Lancker
Side scan sonar
TRAPEGEER POTJE SWALE
(northern branch)
BROERSBANK
-2
-3
-4
-5Depth (m MLLWS)
Fine sands Medium sands
Medium dunes Coarser grainedwave ripples
Medium sands Fine sands with
higher silt-clay %
(higher degree of compaction)
050100150200250300350400450500 m
Bron: Universiteit Gent, Project Habitat
Preferred habitat for the tubeworm L. conchilega
Toekomst:Toekomst:
Innovatieve technologieInnovatieve technologie
Multi-platform metingenMulti-platform metingen
VLIZVLIZ
WRCWRC
NOPPNOPP
NOPP
VLIZ
EcoMare
UCSBUCSB
NOAANOAA
NOAANOAA
NOAANOAA
WHOIWHOI
R/P FLIPR/P FLIP
http://aquarium.ucsd.edu/learning/learning_res/voyager/flip/flip2.htmlhttp://aquarium.ucsd.edu/learning/learning_res/voyager/flip/flip2.html
BMMBMM
NOAANOAA
AeroVironmentAeroVironment
AeroVironmentAeroVironment
Ook in ‘hoogtechnologische’ toekomst met meer autonome platformen! Ook in ‘hoogtechnologische’ toekomst met meer autonome platformen!
Directe observatie en data collectieDirecte observatie en data collectie
Transect metingen Transect metingen
Bedienen van de andere staalname-platformenBedienen van de andere staalname-platformen
Calibratie-metingen voor autonoom gegeneerde dataCalibratie-metingen voor autonoom gegeneerde data
• Onderzoeksschip = centrale onderzoeksplatformOnderzoeksschip = centrale onderzoeksplatform
Meerdere schepen van divers kaliberMeerdere schepen van divers kaliber
specifiek voor:specifiek voor: - Noordzee en estuaria- Noordzee en estuaria
• Oceanische vloot nodigOceanische vloot nodig
VLIZ
BMM
- - Rigid Inflatable Boat Rigid Inflatable Boat (RIB)/ kleine sloep (RIB)/ kleine sloep
opereerbaar vanaf onderzoekship of walopereerbaar vanaf onderzoekship of wal
BMM
VLIZ VLIZ
- Kust en ondiepe zandbanksystemen - Kust en ondiepe zandbanksystemen
schip met kleine diepgang, maar goede uitrusting schip met kleine diepgang, maar goede uitrusting en en goede goede ‘sea keeping’ ‘sea keeping’
??
- Open oceanen en diepzee - Open oceanen en diepzee
door samenwerking (door wetenschapsbeleid) door samenwerking (door wetenschapsbeleid)
in lokaal of binnen Europees verbandin lokaal of binnen Europees verband
‘‘ship sharing’ship sharing’
AWI
Sneller Sneller
Gebruik van nieuwe materialen bij bouw (vb. high performance fibers)Gebruik van nieuwe materialen bij bouw (vb. high performance fibers)
Betere Betere ‘sea keeping’‘sea keeping’ (bestand tegen ruwer weer) (bestand tegen ruwer weer)
Steeds uitgerust met meest up-to-date apparatuurSteeds uitgerust met meest up-to-date apparatuur- Navigatie apparatuur- Navigatie apparatuur- Meetapparatuur- Meetapparatuur- Staalname-apparatuur- Staalname-apparatuur
= Spitstechnologie = Spitstechnologie = Duur in ontwikkeling/aankoop en onderhoud= Duur in ontwikkeling/aankoop en onderhoud
Moeilijk te verantwoorden voor een individuele onderzoeksgroepMoeilijk te verantwoorden voor een individuele onderzoeksgroep
Efficiënt gebruik door goede coördinatie en samenwerking tussen Efficiënt gebruik door goede coördinatie en samenwerking tussen onderzoeksgroepenonderzoeksgroepen
• Onderzoeksschip van de toekomstOnderzoeksschip van de toekomst
BesluitBesluit
Belgische mariene wetenschappers (junior and senior) moeten Belgische mariene wetenschappers (junior and senior) moeten blijven strevenblijven streven naar grensverleggend onderzoek naar grensverleggend onderzoek
Mogelijkheden moeten gecreëerd worden voor: Mogelijkheden moeten gecreëerd worden voor:
‘‘Human capacity building’Human capacity building’
Duurzaam onderzoek – behoud van grote en diverse Duurzaam onderzoek – behoud van grote en diverse expertiseexpertise
Fundamenteel onderzoek naast toegepast onderzoekFundamenteel onderzoek naast toegepast onderzoek
‘‘Best available technology’Best available technology’
‘‘Best professional judgement’Best professional judgement’
Jan Mees & Jan SeysJan Mees & Jan Seys Vlaams instituut voor de Zee (VLIZ)Vlaams instituut voor de Zee (VLIZ)
Magda Vincx & Ann VanreuselMagda Vincx & Ann VanreuselUniversiteit Gent – Sectie Mariene BiologieUniversiteit Gent – Sectie Mariene Biologie
Patrick RoosePatrick RooseBMM – OostendeBMM – Oostende
Rudy HermanRudy HermanAdministratie Wetenschap en Innovatie; Afdeling Administratie Wetenschap en Innovatie; Afdeling
technologie en innovatietechnologie en innovatie
Met dank aan: Met dank aan:
Referenties:Referenties: IMIS2 - VLIZIMIS2 - VLIZ European Science Foundation / Marine Board (2003). Navigating the future II. European Science Foundation / Marine Board (2003). Navigating the future II.
Summary of integrating Marine Scince in Europe.Summary of integrating Marine Scince in Europe. Field et al. (2002). Ocean 2020.Field et al. (2002). Ocean 2020. OSPAR (2000). Quality status report.OSPAR (2000). Quality status report. GESAMP (2001). A sea of troubles. Report 70.GESAMP (2001). A sea of troubles. Report 70.