Welk schoolklimaat is het meest effectief voor lage SES-scholen ?

VFO studiedag 2003 1

Welk schoolklimaat bevordert gelijke onderwijskansen?

Een vergelijking van het prestatiegericht en het

gemeenschapsgericht klimaat.

Bieke De Fraine, Jan Van Damme & Patrick Onghena

Centrum voor Onderwijseffectiviteit en -evaluatie

K.U.Leuven


Welk schoolklimaat is het meest effectief voor lage SES-scholen ?

Gemeenschapsgericht schoolklimaatEen zorgdragende, steunende omgeving ter compensatie van wat de leerling buiten de school mist

Prestatiegericht schoolklimaatEen prestatiestimulerend klimaat omdat leerlingen uit lage SES-gezinnen vaak minder gemotiveerd worden voor schoolse taken


Prestatiegericht klimaat

Gemeenschapsgericht klimaat

Hoge verwachtingen,

huiswerk,

systematische evaluatie,

duidelijke regels (?), …

Inspraak,

positieve relaties,

gemeenschappelijke waarden en activiteiten, …



Gemeenschaps-gericht klimaat


Vaker een veilig, ondersteunend klimaat

Vaker een cognitief uitdagend en stimulerend klimaat

Samenhang tussen klimaat en gemiddelde SES op school

Lage SES-scholen:

Hoge SES-scholen:


Interactie tussen klimaat en gemiddelde SES op school

Welk schoolklimaat is het meest effectief voor lage SES-scholen ?

Gemeenschapsgericht klimaat ?

OF

Prestatiegericht klimaat ?

OF

Een combinatie van beide ?


(1) Samenhang tussen schoolklimaat en gemiddelde SES op school

(2) (a) Effect van klimaat in de klas op prestaties en welbevinden

(b) Effect van klimaat op school op prestaties en welbevinden

(3) Interactie tussen schoolklimaat en gemiddelde SES op school

(4) Interactie tussen prestatiegericht en gemeenschapsgericht klimaat

Onderzoeksvragen


Longitudinaal Onderzoek Secundair Onderwijs (LOSO)

Effectiviteitscriteria

Verklarende variabelen

Data

- prestaties Nederlands

- prestaties wiskunde

- welbevinden

- Leerling :

- Klassen en scholen :

cognitief aanvangsniveau, sociaal-economische status van het gezin, prestatiemotivatie, stressbestendigheid, thuistaal, geslacht, aanvangsscore

gemiddelde SES van de leerlingen, prestatiegericht klimaat, gemeenschapsgericht klimaat


Operationalisatie klimaatkenmerken

Op basis van gegevens van - leerlingen

- leerkrachten

- directie


Operationalisatie klasklimaat



- frequentie van huistaken en overhoringen

- studiegerichtheid van de lesgroep

- opportunity to learn

- goede relaties volgens klastitularis

- goede relaties volgens vakleerkracht

- overleg tussen leerkrachten

FREQ

PREST

OPP

BL-RELAT

RELAT

OVERLEG


Operationalisatie schoolklimaat



- prestatiegerichtheid volgens de leerlingen- effectieve leertijd op school- gerichtheid op intellectuele ontwikkeling- mate van regelgeving op school

- consensus onder leerkrachten- positieve relaties op school volgens de lln- mate waarin de lln centraal staan op school- gemeenschapsgerichtheid volgens de lkrn- overleg tussen personeel volgens de directie

PRESTEFFLRTINTRICHREGEL

CONSRELATLLCENTRGEMRICHOVERLEG


Multiniveau-analyse

Methode

School School

Klas Klas Klas Klas Klas Klas

ll ll ll ll ll llll llll llllllll llll llll ll llllllllllll llll ll

School


Analyses

1) Eerste graad

2) Derde graad

3) Bovenbouw (meerdere scholen)

4) Alle graden (longitudinaal)

mét klasniveau

zonder klasniveau


Correlaties tussen klasklimaat-kenmerken

FREQ PREST OPP BL-RELAT

RELAT OVER-LEG

FREQ 1.000

PREST 0.283*** 1.000

OPP -0.056 0.214*** 1.000

BL-RELAT 1.000

RELAT 0.240*** 1.000

OVERLEG 0.009 0.080 1.000

( Klassen wisk 2e Lj )


Correlaties tussen klasklimaat-kenmerken

FREQ PREST OPP BL-RELAT

RELAT OVER-LEG

FREQ 1.000

PREST 0.283*** 1.000

OPP -0.056 0.214*** 1.000

BL-RELAT -0.009 0.427*** 0.077 1.000

RELAT 0.217** 0.555*** -0.015 0.240*** 1.000

OVERLEG 0.194** 0.092 0.146 0.009 0.080 1.000

( Klassen wisk 2e Lj )


Correlaties tussen schoolklimaat-kenmerken

PREST EFFLRT INTRICH REGEL

PREST 1.000

EFFLRT 0.163 1.000

INTRICH 0.136 0.263 1.000

REGEL -0.172 -0.179 0.196 1.000

(eerste graad )46 ≤ N ≥ 52




CONS RELAT LL-CENTR

GEM RICH

OVERLEG

CONS 1.000

RELAT 0.051 1.000

LLCENTR -0.057 0.368** 1.000

GEMRICH -0.034 0.265 0.558*** 1.000

OVERLEG -0.235 0.047 0.014 -0.217 1.000





CONS RELAT LL-CENTR

GEM RICH

OVERLEG

PREST 0.185 0.841*** 0.288* 0.150 -0.065

EFFLRT 0.267 0.236 0.192 0.218 0.051

INTRICH 0.195 0.127 0.145 0.100 -0.041

REGEL 0.134 -0.321* -0.102 -0.109 -0.348*


Prestatiegericht & Gemeenschapsgericht klimaat

De twee klimaten zijn niet tegengesteld


Samenhang tussen klimaat en gemiddelde SES op school

Hoge SES-scholen Lage SES-scholen

Gemeenschaps-gericht klimaat ≈


Hogere effectieve leertijd

Hogere mate van regelgeving

20

Prestatiegericht klasklimaat

Prestaties Nederlands zijn beter

Prestaties wiskunde zijn beter

Welbevinden is hoger

Klasklimaat en leerlingresultaten

in studiegerichte klassen (1e & 3e graad)

in klassen met een hoge OTL (1e graad)

in studiegerichte klassen (1e & 3e graad)

in studiegerichte klassen (1e graad)

21

Gemeenschapsgericht klasklimaat


Prestaties Nederlands zijn beter

Prestaties wiskunde zijn beter


in klassen met positieve relaties (1e & 3e graad)

in klassen met positieve relaties (1e graad)

in samenhangende klassen (3e graad)

in klassen met positieve relaties (1e & 3e graad)

in samenhangende klassen (3e graad)

22

Zowel prestatiegericht als gemeenschapsgericht klasklimaat

zijn gunstig

voor zowel prestaties als welbevinden,

zowel voor lage SES-klassen als voor hoge SES-klassen


23

Schoolklimaat en leerlingresultaten

Prestatiegericht schoolklimaat

in scholen die volgens leerlingen prestatiegericht zijn (bovenbouw)

in scholen met een hoge effectieve leertijd (bovenbouw)

in scholen die gericht zijn op intellectuele ontwikkeling (bovenbouw)

in scholen met een hoge effectieve leertijd (3e graad)

in scholen die leerlingen prestatiegericht vinden (alle graden)

Nederlands is hoger

Welbevinden is lager


24


Gemeenschapsgericht schoolklimaat

Nederlands is lager

Wiskunde is lager


in scholen waar leerlingen centraal staan (3e graad)

in scholen met positieve relaties (3e graad)

in scholen waar leerlingen centraal staan (1e graad)

in scholen die volgens lkrn gemeenschapsgericht zijn (1e graad)

in scholen met positieve relaties (alle graden)

in scholen waar leerlingen centraal staan (1e grd, 3e grd & alle graden)

25

Prestatiegericht schoolklimaat : genuanceerd

Gemeenschapsgericht schoolklimaat

is gunstig voor welbevinden

maar ongunstig voor prestaties



Interactie tussen klimaat en gemiddelde SES op school

Klimaat dat gunstig is voor hoge SES-scholenis over het algemeen ook gunstig voor lage SES-scholen.

Slechts twee interactie-effecten:

- interactie tussen regelgeving en gemiddelde SES voor prestaties wiskunde

- interactie tussen relaties op school en gemiddelde SES voor welbevinden


▬: Scholen met middelmatige gemiddelde SES (N=12)

▬: met hoge gemiddelde SES (N=13)

▬: met lage gemiddelde SES (N=13)


▬: Scholen met een middelmatige gemiddelde SES (N=11)

▬: Scholen met hoge gemiddelde SES (N=12)

▬: Scholen met lage gemiddelde SES (N=12)


Interactie tussen prestatiegericht en gemeenschapsgericht klimaat

Het effect van het gemeenschapsgericht klimaat is niet afhankelijk van de mate van prestatiegerichtheid van de school


Besluit

• Prestatiegericht én gemeenschapgericht klasklimaat zijn

gunstig

• Effect van prestatiegericht schoolklimaat moet

genuanceerd bekeken worden

• Gemeenschapsgerichte scholen zijn ongunstig voor de

prestaties van leerlingen.

• Gemeenschapsgerichte scholen zijn gunstig voor het

welbevinden, maar dat geldt niet voor lage SES-scholen

Welk schoolklimaat is het meest effectief voor lage SES-scholen ?

Documents

Transcript of Welk schoolklimaat is het meest effectief voor lage SES-scholen ?