Webnode · Web viewGevolgen voor de gezondheidDe tekorten en overschotten van bepaalde...

Onderzoeksverslag

Analyse en beoordeling voedingsdagboeken

Jaimy Struijk 12025399Isabel Spruit 12061492

Stephanie Terpstra 12077100 Gabriëlla Sobczak 12039012

Cristy Verlek 12027545

Datum: 10-10-1012

Inhoud

Inleiding.................................................................................................................................... 2

Methode................................................................................................................................... 2

Resultaten.................................................................................................................................3

Vergelijking pabo studenten met de Nederlandse bevolking in het algemeen.....................3

Richtlijnen............................................................................................................................. 4

Gevolgen voor de gezondheid...............................................................................................6

Advies....................................................................................................................................7

Conclusie...................................................................................................................................9

Discussie....................................................................................................................................9

Bronnen.................................................................................................................................. 10

Bijlage 1...................................................................................................................................11

1

Inleiding

Studenten staan erom bekend dat zij een ongezond eetpatroon hebben. Veel zoete tussendoortjes, snacks en junkfood komt voor in hun dagelijkse voeding. Zo ook bij de pabostudenten. Het is belangrijk dat hun toekomstige leerlingen van de basisschool dit niet over gaan nemen. Daarom moeten zij zich bewust worden van hun eigen eetpatroon en dit eventueel verbeteren.

Om een goed voedingsadvies te kunnen geven aan deze pabostudenten is het belangrijk om een beeld te hebben van wat zij exact binnenkrijgen per dag. Daarom hebben zij twee doordeweekse dagen en één weekenddag een eetdagboek bijgehouden.

De onderzoeksvraag luidt: ‘In hoeverre komt de inname van voedingsstoffen van pabostudenten overeen met de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden?’

Methode

Om een representatief verslag te kunnen maken is het belangrijk om goed vooronderzoek te doen en betrouwbare bronnen te gebruiken. De resultaten worden verwerkt in het verslag en zo kan er een goed advies vastgesteld worden voor de pabostudenten.

Om te beginnen is er vooronderzoek gedaan naar verschillende voedingsstoffen, namelijk: vetten, natrium, koolhydraten, eiwitten en vitamine C. Van deze voedingstoffen zijn de verschillende eigenschappen en de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden (ADH) opgezocht. De pabostudenten hebben een voedingsdagboek bijgehouden van drie dagen waarin zij alles wat zij consumeerden hebben genoteerd. Met deze gegevens hebben wij van elke leerling de energieprocenten van verschillende voedingsstoffen kunnen berekenen (Bijlage 1). Daarnaast hebben we de voedingsdagboeken naast de schijf van vijf en de richtlijnen goede voeding gelegd en deze vervolgens vergeleken. Zo is er een advies tot stand gekomen om de pabostudenten te laten inzien hoe een gezond eetpatroon eruit ziet en hoe zij eventueel hun eigen eetpatroon kunnen verbeteren.

2

Resultaten

Vergelijking pabostudenten met de Nederlandse bevolking in het algemeen

Voor de gegevens over de voeding van de algemene Nederlandse bevolking is de voedselconsumptiepeiling 2003 geraadpleegd. Hieruit blijkt dat de Nederlandse bevolking voor een groot deel voldoet aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden, als er gekeken wordt naar de macronutriënten. Als er gekeken wordt naar de onderzochte micronutriënten, natrium en vitamine C, is dit echter niet het geval. Meer dan 85% van de gemiddelde Nederlandse bevolking krijgt een teveel aan natrium binnen, namelijk 8,7 gram natrium per dag terwijl de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid 6 gram per dag bedraagt. Vitamine C daarentegen wordt onder de gemiddelde Nederlandse bevolking te weinig geconsumeerd. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine C bedraagt 70 milligram per dag, maar het merendeel van de gemiddelde Nederlandse bevolking komt lang niet aan deze hoeveelheidnorm. (1)

Na het vergelijken van de eetpatronen van de pabostudenten en de voedselconsumptiepeiling van de Nederlandse bevolking is gebleken dat ook de pabostudenten voldoen aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden van de macronutriënten, maar als er gekeken wordt naar micronutriënten, natrium en vitamine C, blijkt dat de pabostudenten hier te weinig van binnenkrijgen per dag.

Gemiddelde inname macronutriënten onder pabostudenten in en%

VetKoolhydratenEiwitVezelAlcohol

Gemiddelde inname macronutriënten onder de Nederlandse bevolking in en%

VetKoolhydratenEiwitVezelsAlcohol

3

Richtlijnen

Belangrijke richtlijnen voor een gezond leefpatroon zijn de schijf van vijf en de richtlijnen goede voeding. De schijf van vijf dient als hulpmiddel bij het geven van advies over gezonde voeding. Hij bestaat uit verschillende groepen met voedingsstoffen. Belangrijk is om uit elk van deze groep per dag genoeg binnen te krijgen. De vijf verschillende groepen zijn:

- De koolhydraten en vezel groep, die kan je binnenkrijgen via brood, pasta, rijst etc.- De vitaminen en mineralen groep, die kan je binnenkrijgen via groente en fruit- De eiwitten en ijzer groep, die kan je binnenkrijgen via vlees, vis, zuivel etc.- De essentiële vetzuren groep, die kan je binnenkrijgen via olie en boter- De vocht groep, dit kan je binnenkrijgen via alle soorten drank

In 2004 zijn er bij deze schijf van vijf ook vijf regels vastgesteld om een nog gezonder eetpatroon te krijgen. Deze regels zijn: - Eet gevarieerd- Eet niet te veel en beweeg- Eet minder verzadigd vet- Eet veel groente fruit en brood- Eet veilig

Naast de schijf van vijf bestaan de richtlijnen goede voeding. Deze richtlijnen zijn vooral bedoeld om chronische ziekten zoals overgewicht, hart en vaatziekten, diabetes type 2 en sommige vormen van kanker te voorkomen. De voeding is hierbij belangrijk maar er wordt ook veel gelet op bewegen, dit moet minimaal een half uur per dag zijn. Voor mensen met overgewicht is dit zelfs minimaal een uur per dag. De richtlijnen verschillen per leeftijdsgroep en per geslacht. De richtlijnen voor de gehele bevolking in Nederland zijn:

- Zorg voor een gevarieerde voeding- Zorg dagelijks voor voldoende lichaamsbeweging- Gebruik dagelijks ruim groente, fruit en volkoren graanproducten- Eet regelmatig (vette) vis- Gebruik zo weinig mogelijk producten met een hoog gehalte aan verzadigde vetzuren en enkelvoudig trans-onverzadigde vetzuren

Daarnaast verschillen enkele specifiekere richtlijnen ook nog per leeftijd en geslacht. De gemiddelde leeftijd van pabo leerlingen is 18 jaar en een verschil tussen jongens en meisjes is hier bijna niet. Een voorbeeld van deze richtlijnen is:

- Eet 200 gram groente en 200 gram fruit- Eet 245 gram brood, rijst, pasta etc.- Eet 20 gram kaas, 115 gram vis of vlees en drink 600 ml melk

4

- Eet 15 gram bak en braad producten, 35 gram halvarine- Drink 1000-1500 ml vocht

Na het vergelijken van de eetpatronen van de paboleerlingen met de schijf van vijf en de richtlijnen goede voeding zijn er een aantal zaken opgevallen. De leerlingen kregen over het algemeen genoeg vocht, melk of kaas en vlees of vis binnen. Daarnaast komen zij ook aan de 30 minuten beweging per dag door bijvoorbeeld naar het station te fietsen en/of trappen te lopen.Daarentegen viel op dat bijna niemand aan twee stuks fruit per dag kwam en maar een enkeling at twee ons groenten. Ook de brood-, aardappel-, rijst- of pasta inname is grotendeels te laag. Door veel snacks en ongezonde maaltijden krijgt een groot gedeelte van de leerlingen een te hoog gehalte aan verzadigde vetten binnen. (2)

5

Gevolgen voor de gezondheid

De tekorten en overschotten van bepaalde voedingsstoffen hebben vaak negatieve effecten. Uit het onderzoek is gebleken dat de paboleerlingen door te weinig groente en fruit te eten een tekort hebben aan vitamine c. Daarnaast hebben ze een tekort aan koolhydraatrijke producten zoals aardappelen, rijst, pasta en brood en hebben echter een overschot aan verzadigde vetten door ongezonde snacks en maaltijden.

Een tekort aan vitaminen c kan de weerstand verminderen waardoor je vatbaarder bent voor ziektes. Daarnaast kan het de genezing van wonden trager doen verlopen. In extreme gevallen kan men zelfs de ziekte scheurbuik krijgen. (3)Een ander tekort bij de paboleerlingen is het tekort aan koolhydraten. Als het lichaam te weinig ‘goede’ koolhydraten binnenkrijgt kan dit slecht zijn voor de gezondheid. Het lichaam zal eiwitten en/of vetten gebruiken als energiebron, wat ten koste van onder andere de spieren gaat. Daarbij kan het tekort leiden tot een te laag bloedsuikergehalte (hypoglycemie) en dit is schadelijk voor de gezondheid. (4)

Het laatste probleem wat voorkomt bij de paboleerlingen is het overschot aan verzadigde vetten. Verzadigde vetzuren hebben een nadelig effect op het cholesterolgehalte in het bloed. Dit zuur verhoogt het slechte cholesterol, namelijk LDL. Een te hoog gehalte van dit cholesterol verhoogt de kans op hart- en vaatziekten. Een ander nadelig effect van te veel verzadigd vet is overgewicht, een probleem wat de laatste jaren steeds groter wordt in Nederland. Dit overgewicht wordt veroorzaakt doordat er te veel overtollig vet wordt opgeslagen in het lichaam. (5)

Omdat deze effecten allemaal schadelijk zijn voor de gezondheid en de paboleerlingen nog jong zijn is het erg belangrijk om het voedingspatroon aan te passen. Hierdoor wordt de kans op negatieve effecten minder groot.

6

Advies

Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek is gebleken dat de studenten, ten opzichte van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden en de Richtlijnen goede voeding, te weinig fruit, groenten, brood-, aardappel-, rijst- of pastaproducten binnenkrijgen. Daarnaast krijgen zij vaak te veel van verzadigde vetten binnen door ongezonde snacks en maaltijden. Aan de hand van deze resultaten wordt daarom geadviseerd dat de pabostudenten meer fruit moeten eten. Dit betreft minimaal twee stuks fruit per dag. Door bijvoorbeeld een appel mee naar school te nemen en 's ochtends bij het ontbijt of ’s avonds na de maaltijd een ander stuk fruit te nemen is dit probleem makkelijk op te lossen.

Ook wordt aangeraden om minimaal 200 gram groenten per dag en 245 gram brood-, aardappel-, rijst- of pastaproducten te consumeren. Dit kan gedaan worden door bij de avondmaaltijd vaker groente te eten en dit te combineren met een koolhydraatrijk product zoals aardappel, rijst of pasta.Het laatste probleem is het te veel aan verzadigde vetten. Dit is op te lossen door als snack in plaats van een kaasbroodje of ander vetrijk product te kiezen voor een gezonder tussendoortje zoals een extra boterham te eten. Dit lost tegelijkertijd het probleem van de tekorten aan koolhydraten op. Als er voldaan wordt aan deze aanbevolen dagelijkse hoeveelheden krijgen de pabostudenten voldoende voedingsstoffen binnen die nodig zijn het voor het optimaal functioneren van het lichaam.

7

De gezondste persoon

Na het analyseren van de voedingsdagboeken van de onderzochte pabostudenten kwam er duidelijk de persoon met het gezondste eetpatroon naar boven. Om te bepalen wie het gezondste eetpatroon heeft, is er gekeken naar de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden in energieprocenten en het aantal kcal dat de desbetreffende persoon ingenomen heeft.

In Nederland is er een aanbevolen dagelijkse hoeveelheid per voedingsstof vastgesteld. In het vooronderzoek zijn de in de onderstaande tabel genoemde voedingsstoffen nader onderzocht. Met deze voedingstoffen is rekening gehouden tijdens het bestuderen van de voedingsdagboeken.

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid Eiwitten 10 - 25 en%Vetten 20 – 40 en%Koolhydraten 40 – 70 en%Voedingsvezel 40 gramVitamine C Minimaal 70 mgNatrium 2,4 – 6 gram

De persoon met het gezondste eetpatroon is Charmaine van de Polder. Dit blijkt vooral uit haar eetpatroon, welke voldoet aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden. Het valt op dat ze zeer gevarieerd eet en dit ook op vaste tijdstippen doet. Ook is het belangrijk dat er niet te veel schommelingen plaatsvinden in het caloriegehalte per dag. Het valt op dat Charmaine voldoende beweegt. Als resultaat van dit gezonde eetpatroon blijkt dat ze een gezond BMI heeft. Haar BMI is 21, dit duidt op een gezond gewicht.

Een tip voor Charmaine om aan een nog gezonder eetpatroon te voldoen, is het consumeren van minstens twee stuks fruit per dag.

Conclusie

8

De onderzoeksvraag die in dit verslag centraal stond, luidt: ‘In hoeverre komt de inname van voedingsstoffen van pabostudenten overeen met de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden?’

Aan de hand van de resultaten uit ons onderzoek kunnen wij concluderen dat de pabostudenten, ten opzichte van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden en de Richtlijnen goede voeding, te weinig fruit, groenten en koolhydraatrijke producten binnenkrijgen. Hierdoor voldoen zij niet aan de ADH van de micronutriënten natrium en vitamine C. Dit kan nadelige gevolgen hebben voor het optimaal functioneren van het lichaam en daarom adviseren wij om meer hiervan binnen te krijgen.

Ook zijn wij tot de conclusie gekomen dat de studenten van de overige macronutriënten wel genoeg binnenkrijgen. Er is zelfs een overschot aan verzadigde vetten aanwezig in hun dagelijkse voeding. Dit kan nadelige effecten hebben voor de gezondheid en op ten duur leiden tot ziektes.

Discussie

Uit het onderzoek blijkt dat de natrium-inname van de gemiddelde Nederlandse bevolking een stuk hoger ligt dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden. Terwijl de natrium-inname van de pabostudenten ver onder de norm van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheden ligt. Dit kan verklaard worden door het feit dat de pabostudenten vaak niet het toevoegen van zout bij de maaltijden hebben vermeld in hun voedingsdagboeken.

Ook wordt de betrouwbaarheid van de voedingsdagboekjes sterk in twijfel getrokken, doordat er voedingsdagboeken ontbreken en veel studenten de voedingsdagboeken naar alle waarschijnlijkheid niet altijd realistisch hebben ingevuld. Ook kwam het een enkele keer voor dat er bij een student een dag ontbrak.

Ten slotte wordt er nog één punt ter discussie gesteld waarbij het gaat om het feit dat studenten wel het product hebben vermeld, maar niet het soort product. Kennis hebben van het soort product is van groot belang bij het berekenen van de voedingswaarde.

9

Bronnen

1. Rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu.

http://www.rivm.nl/Onderwerpen/Onderwerpen/V/Voedselconsumptiepeiling/

Overzicht_peilingen/Basis_7_69_jaar/Resultaten_VCP_Basis_7_69_jaar/

Resultaten_macronutriënten_VCP_Basis_7_69_jaar

2. Voedingscentrum, de schijf van vijf.

http://www.voedingscentrum.nl/nl/schijf-van-vijf/schijf.aspx

3. Voedingscentrum, vitamine C:

http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vitamine-c.aspx Geraadpleegd

4. Gezondheidsnet

http://www.gezondheidsnet.nl/alles-over-afvallen/artikelen/7371/de-koolhydraat-held-of-

boosdoener

5. Voedingscentrum, verzadigde vetten.

http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/verzadigd-vet.aspx

10

http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/verzadigd-vet.aspx

http://www.gezondheidsnet.nl/alles-over-afvallen/artikelen/7371/de-koolhydraat-held-of-boosdoener

http://www.gezondheidsnet.nl/alles-over-afvallen/artikelen/7371/de-koolhydraat-held-of-boosdoener

http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vitamine-c.aspx

http://www.voedingscentrum.nl/nl/schijf-van-vijf/schijf.aspx

Bijlage 1

Persoon 1 – Dorien

Dag 1 Dag 2 Dag 3 Gemiddelde Kcal 1542 1235 1061Vet 37 g 33 g 12 gKoolhydraten 243 g 202 g 195 gEiwit 48 g 25 g 27 gNatrium 2,2 g 1,4 g 1,2 g 1,6 gVitamine C 40 mg 22 mg 3 mg 22 mgVezels 17 g 12 g 6 gAlcohol 0 g 0g 0g

Energieprocenten

Dag 1 Dag 2 Dag 3 Gemiddelde Vet 21 en% 24 en% 10 en% 18 en%Koolhydraten 64 en% 66 en% 78 en% 69 en%Eiwit 13 en% 8 en% 11 en% 11 en%Vezels 2 en% 2 en% 1 en% 2 en%Alcohol 0 en% 0 en% 0 en% 0 en%

Persoon 2 – Femke

Dag 1 Dag 2 Dag 3 Gemiddelde Kcal 2600 4032 4228Vet 103 g 177 g 195 gKoolhydraten 282 g 453 g 437 gEiwit 124 g 137 g 167 g Natrium 2,9 g 8 g 5,8 g 5,6 gVitamine C 52 mg 101 mg 100 mg 84 mgVezels 18 g 29 g 24 gAlcohol 0 g 0 g 0 g

Energieprocenten


11

Persoon 3 – Ikrame

Dag 1 Dag 2 Dag 3 Gemiddelde Kcal 1899 1742 2484Vet 72 g 82 g 105 gKoolhydraten 229 g 184 g 313 gEiwit 77g 61 g 62 gNatrium 3,3 g 2,1 g 3,6 g 3,0 gVitamine C 4 mg 23 mg 71 mg 33 mgVezels 10 g 9 g 17 gAlcohol 0 g 0 g 0 g

Energieprocenten


Persoon 4 - Judith

Dag 1 Dag 2 Dag 3 Gemiddelde Kcal 1463 2233 1278Vet 64 g 86 g 34 gKoolhydraten 164 g 274 g 195 gEiwit 49 g 82 g 41 gNatrium 2,7 g 4,8 g 2,3 g 3,2 gVitamine C 79 mg 60 mg 102 mg 80 mgVezels 12 g 14 g 11 gAlcohol 0 g 0 g 0 g

Energieprocenten


12

Persoon 5 – Joey


Energieprocenten


Persoon 6 – Tessa


Energieprocenten


13

Persoon 7 – Maik

Dag 1 Dag 2 Dag 3 Gemiddelde Kcal 1555 1144 2874Vet 60 g 25 g 99 gKoolhydraten 170 g 179 g 355 gEiwit 75 g 44 g 96 gNatrium 3,1 g 2,0 g 5,9 g 3,7 gVitamine C 84 mg 90 mg 123 mg 99 mgVezels 13 g 14 g 22 gAlcohol 0 g 0 g 18 mg

Energieprocenten


Persoon 8 – Kaoutar

Dag 1 Dag 2 Dag 3 Gemiddelde Kcal 2436 1749Vet 80 g 63 gKoolhydraten 371 g 260 gEiwit 52 g 31 g Natrium 4,0 g 1,2 g 2,6 gVitamine C 20 mg 20 mg 20 mgVezels 15 g 13 gAlcohol 0 g 0 g

Energieprocenten

Dag 1 Dag 2 Dag 3 Gemiddelde Vet 29 en% 32 en% 31 en%Koolhydraten 61 en% 60 en% 60 en%Eiwit 9 en% 7 en% 8 en%Vezels 1 en% 1 en% 1 en%Alcohol 0 en% 0 en% 0 en%

14

Persoon 9 – Habibe


Energieprocenten

Dag 1 Dag 2 Dag 3 GemiddeldeVet 22 en% 25 en% 32 en% 26 en%Koolhydraten 66 en% 57 en% 56 en% 60 en%Eiwit 11 en% 16 en% 11 en% 13 en%Vezels 1 en% 2 en% 1 en% 1 en%Alcohol 0 en% 0 en% 0 en% 0 en%

Persoon 10 – Kim


Energieprocenten


15

Persoon 11 – Ilham


Energieprocenten


Persoon 12 – Marleen


Energieprocent


16

Persoon 13 – Nuran

Dag 1 Dag 2 Dag 3 Gemiddelde Kcal 1290 2060 2301Vet 47 g 78 g 107 gKoolhydraten 142 g 290 g 271 gEiwit 72 g 44 g 55 gNatrium 3,1 g 1,7 g 1,9 g 2,2 gVitamine C 41 mg 34 mg 12 mg 29 mg Vezels 5 g 12 g 11 gAlcohol 0 g 0 g 0 g

Energieprocenten


Persoon 14 – Charmaine


Energieprocenten


17

Persoon 15 – Daisy

Dag 1 Dag 2 Dag 3 Gemiddelde Kcal 3011 1349 1746Vet 127g 43 g 50 gKoolhydraten 374 g 192 g 253 gEiwit 83 g 41 g 59 gNatrium 3,0 g 2,2 g 3,5 g 2,9 gVitamine C 29 mg 28 mg 331 mg 129 mgVezels 20 g 16 g 21 gAlcohol 0 g 0 g 0 g

Energieprocenten


Persoon 16 – Delilah

Dag 1 Dag 2 Dag 3 Gemiddelde Kcal 1233 1125 1617Vet 42 g 41g 40 gKoolhydraten 141 g 125 g 240 gEiwit 66 g 60 g 65 gNatrium 1,2 g 1,8 g 3,5 g 2,2 gVitamine C 65 mg 37 mg 22 mg 41 mgVezels 13 g 8 g 16 gAlcohol 0 g 0 g 0 g

Energieprocenten


18

Persoon 17 – Arianne

Dag 1 Dag 2 Dag 3 Gemiddelde Kcal 1443 2528 1975Vet 38 g 84 g 60 gKoolhydraten 215 g 363 g 273 gEiwit 49 g 68 g 75 gNatrium 2,0 g 3,5 g 2,7 g 2,3 gVitamine C 73 mg 122 mg 232 mg 142 mgVezels 20 g 23 g 17 gAlcohol 0 mg 0 mg 0 mg

Energieprocent


Persoon 18 – Yacintha


Energieprocent


19

Persoon 19 – Sharia

Dag 1 Dag 2 Dag 3 Gemiddelde Kcal 1421 1192 1771Vet 54 g 40 g 61 gKoolhydraten 172 g 137 g 223 gEiwit 58 g 65 g 71 gNatrium 1,8 g 1,8 g 2,0 g 1,9 gVitamine C 1 mg 40 mg 31 mg 24 mg Vezels 12 g 9 g 17 gAlcohol 0 mg 0 mg 0 mg

Energieprocent


Persoon 20 – Lisette


Energieprocenten

Dag 1 Dag 2 Dag 3 GemiddeldeVet 28 en% 32 en% 25 en% 28 en%Koolhydraten 61 en% 48 en% 62 en% 57 en%Eiwit 10 en% 19 en% 12 en% 14 en%Vezels 1 en% 1 en% 1 en% 1 en% Alcohol 0 en% 0 en% 0 en% 0 en%

20

Persoon 21 – Jessica

Dag 1 Dag 2 Dag 3 Gemiddelde Kcal 1470 1574 2593Vet 58 g 35 g 83 gKoolhydraten 200 g 269 g 281 gEiwit 31 g 33 g 80 gNatrium 1,4 g 2,0 g 3,6 g 2,3 gVitamine C 37 mg 57 mg 33 mg 42 mg Vezels 9 g 18 g 14 gAlcohol 0 mg 0 mg 50 mg

Energieprocenten


Persoon 22 – Luca


Energieprocenten


21

Persoon 23 – Sanne


Energieprocenten


Persoon 24 – Aydin


Energieprocenten


22

Persoon 25 – Anne-Claire

Dag 1 Dag 2 Dag 2 Gemiddelde Kcal 1400 1381Vet 39 g 38 gKoolhydraten 227 g 211 gEiwit 28 g 39 gNatrium 1,6 g 1,8 g 3,4 gVitamine C 54 mg 77 mg 66 mg Vezels 10 g 13 gAlcohol 0 mg 0 mg

Energieprocenten

Dag 1 Dag 2 Gemiddelde Vet 25 en% 24 en% 25 en%Koolhydraten 66 en% 62 en% 64 en%Eiwit 8 en% 12 en% 10 en%Vezels 1 en% 2 en% 1 en%Alcohol 0 en% 0 en% 0 en%

Persoon 26 – Maaike


Energieprocenten


23

Gemiddelde pabo leerlingen

Vet 30 en%Koolhydraten 53 en%Eiwit 15 en%Vezels 2 en%Alcohol 0 en%Natrium 2,6 gVitamine C 66 mg

Toelichting berekeningen

De standaardnormen van elke voedingsstof in kJ zijn: Vet: 37 kJ per gramKoolhydraten: 17 kJ per gramEiwitten: 17 kJ per gramVoedingsvezel: 8 kJ per gramAlcohol: 29 kJ per gram

De inname in grammen van elke voedingsstof per pabostudent is berekend door de eetmeter van het voedingscentrum. Aan de hand van deze uitkomsten konden de energieprocenten per dag berekend worden door middel van de volgende berekening:

Aantal gram vet per dag x 37 kJ = aantal kJ vet per dag.Aantal gram koolhydraten per dag x 17 kJ = aantal kJ koolhydraten per dag.Aantal gram eiwitten per dag x 17 kJ = aantal kJ eiwitten per dag.Aantal gram voedingsvezel per dag x 8 kJ = aantal kJ voedingsvezel per dag.Aantal gram alcohol per dag x 29 kJ = aantal kJ alcohol per dag.

Wanneer het aantal kJ per voedingsstof berekend is, kan het totaal aan kJ voor de betreffende dag berekend worden door de uitkomsten per voedingsstof bij elkaar op te tellen. (aantal kJ vet + aantal kJ koolhydraten + aantal kJ eiwitten + aantal kJ voedingsvezel + aantal kJ alcohol = het totaal aan kJ wat iemand per dag binnenkrijgt.)

Daarna volgt het berekenen van de energieprocenten (en%):Aantal kJ per voedingsstof / totale hoeveelheid kJ x 100% = de betreffende hoeveelheid voedingsstof in en%.

24

Na deze berekening zijn de gemiddelde energieprocenten per student berekend door de energieprocenten van twee/drie dagen bij elkaar op te tellen en de uitkomst hiervan te delen door 3 (in sommige gevallen door 2, door het bijhouden van maar twee dagen.)

Het gemiddelde van alle pabostudenten bij elkaar is berekend door de gemiddeldes van elke student bij elkaar op te tellen en te delen door 26 personen (de klas bestaat uit 26 studenten).

Natrium en vitamine COok de inname van de hoeveelheid natrium en vitamine C is door de eetmeter van het voedingscentrum berekend. De hoeveelheid natrium per persoon werd door de eetmeter in milligram gegeven, maar voor het vergelijken met de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid is het makkelijker om de hoeveelheid natrium in grammen weer te geven. De gemiddelde hoeveelheid natrium die per persoon wordt ingenomen, is berekend door de hoeveelheid natrium van drie dagen bij elkaar op te tellen en vervolgens te delen door 3. Het gemiddelde van alle pabostudenten bij elkaar is berekend door de gemiddeldes van elke student bij elkaar te tellen en te delen door 26 personen. Het gemiddelde van de inname van vitamine C is dezelfde manier berekend, maar deze hoeveelheid wordt wel in milligram gegeven.

25

26

OnderzoeksverslagAnalyse en beoordeling voedingsdagboeken

Stephanie Terpstra 12077100Jaimy Struijk 12025399Petra Mulder 12100366Cynthia Vermeulen 11083409Germa de Vries 12011371

29-10-2012

Samenvatting

Dit adviesrapport is geschreven voor de directie van het bedrijf DHV (internationaal advies- en ingenieursbureau). Veel bedrijfskantines leveren tegenwoordig ongezonde voedingsproducten wat kan resulteren in gezondheidsproblemen en overgewicht. Dit adviesrapport is geschreven om de voeding in de bedrijfskantine te verbeteren en daarmee de gezondheid van de werknemers binnen het bedrijf te verbeteren.

Door ongezond eten kunnen er verschillende welvaartsziektes ontstaan. Zoals hypercholesterolemie, een stofwisselingsstoornis waarbij een te hoog gehalte aan cholesterol in het bloed aanwezig is.Wanneer het BMI boven de 30 ligt, is er sprake van ernstig overgewicht of obesitas. Bij obesitas is er te veel overtollig vet in het lichaam opgeslagen. Daarnaast kun je ook een hoge bloeddruk krijgen, wat de kans op hart- en vaatziekten verhoogd. Een verhoogde bloeddruk kan verschillende oorzaken hebben. Het kan verhoogd zijn, doordat het lichaam te veel zout en water vasthoudt. Ook kan de bloeddruk verhoogd zijn, doordat de bloedvaten vernauwd zijn.

Tijdens het analyseren van de kantine van het bedrijf DHV, moet er rekening worden gehouden met de richtlijnen goede voeding. De richtlijnen goede voeding zijn opgesteld door de gezondheidsraad in 2006. In het bedrijf DHV bevindt zich op een centrale plaats de bedrijfskantine. Dagelijks komen hier 30 tot 40 werknemers. Een van de grootste cateringbedrijven van Nederland, genaamd Albron, verzorgt de catering.Over het algemeen is er in de zuivelsector een keuze uit gezonde en minder gezonde producten. Het valt bij de zuivelsector op dat er geen minder vette kaas wordt verkocht, zoals 20+/30+ kaas. Ook is magere melk een gezonde keuze die aan de kantine toegevoegd zou kunnen worden.In bijlage 1 wordt duidelijk dat de aangeboden vleeswaren veel natrium bevatten. Dit komt doordat deze vleeswaren zijn voorverpakt en zijn gezouten voor een langere houdbaarheid. Dit probleem is op te lossen door het vlees iedere dag zelf te snijden en het vlees dat na de lunch over blijft, in te vriezen. Er zijn verschillende soorten brood te koop, maar geen belegde broodjes. Mensen kopen eerder een belegd broodje dan een broodje dat zelf moeten worden samengesteld. Het aanbod aan fruit is beperkt. Er zou meer keuze moeten zijn in deze sector. Dit kan gedaan worden door bijvoorbeeld voorgesneden fruit te verkopen van bijvoorbeeld tropische vruchten of door verse vruchtensappen aan te bieden zoals sinaasappelsap, grapefruitsap of diverse smoothies. De variërende gerechten zijn over het algemeen wat minder gezond. Toch wordt er geprobeerd om deze producten zo gezond mogelijk te houden. De snacks worden niet bereid in de frituur, maar opgewarmd in de oven

27

en de soep wordt iedere dag vers bereid, zodat het natriumgehalte in deze producten wordt beperkt. Bij deze gerechten worden de richtlijnen voedselkeuze goed nagestreefd. Het product dat het meest wordt verkocht in deze bedrijfskantine is soep. De prijzen van de producten variëren tussen de €0,50 en €2,00. De wat minder gezonde producten zoals snacks hebben een hogere prijsklasse dan de gezonde producten.

Als advies voor de werknemers zouden wij willen meegeven om genoeg te eten op een dag, zodat er niet te weinig energie het lichaam binnenkomt, het zoutgehalte in voeding te verlagen, de vezelinname te verhogen, de verhouding verzadigd en onverzadigd vet te verbeteren en om gevarieerd te blijven eten.

Inhoudsopgave

Samenvatting............................................................................................................................ 2

Inleiding.................................................................................................................................... 4

Methode van onderzoek...........................................................................................................5

Informeren van de werknemers............................................................................................5

Belangrijke begrippen...............................................................................................................6

Welvaartsziekten Hypercholesterolemie.............................................................................8

Overgewicht/obesitas...........................................................................................................9

Hypertensie.........................................................................................................................10

Richtlijnen............................................................................................................................... 11

Resultaten...............................................................................................................................12

Advies bedrijfskantine.........................................................................................................15

Algemeen advies werknemers............................................................................................17

Conclusie.................................................................................................................................19

Discussie..................................................................................................................................19

Literatuurlijst...........................................................................................................................21

Bijlage 1...................................................................................................................................22

Bijlage 2...................................................................................................................................27

Persoonlijke adviezen...................................................................................................................27

28

Inleiding

Wij zijn studenten aan de Haagse Hogeschool van de opleiding Voeding & Diëtetiek. Dit adviesrapport is geschreven voor de directie van het bedrijf DHV (internationaal advies- en ingenieursbureau). Bij dit bedrijf gaan wij de bedrijfskantine analyseren en een advies over geven over eventuele verbeterpunten. Daarnaast wordt er gekeken naar de gezondheid van de werknemers met betrekking op hart- en vaatziekten. De contactpersoon van het bedrijf tijdens dit proces is Monique Ligthart.

De probleemstelling is dat veel bedrijfskantines tegenwoordig ongezonde voedingsproducten leveren wat kan resulteren in gezondheidsproblemen en overgewicht. Binnen bedrijven verrichten werknemers vaak zittend werk, dus weinig beweging en daarom is het nog belangrijker dat er gezond gegeten wordt. Een gezonde bedrijfskantine kan bijdragen aan een goede gezondheid van de werknemers.

De doelstelling is een adviesrapport opstellen voor het advies- en ingenieursbureau DHV over het verbeteren van de voeding in de bedrijfskantine en daarmee de gezondheid van de werknemers binnen het bedrijf te verbeteren. Daarnaast wordt er een persoonlijk voedingsadvies gegeven aan de werknemers, waarin rekening wordt gehouden met eventuele risicofactoren op hart- en vaatziekten.

Allereerst hebben wij ons verdiept in de verschillende ziektebeelden waar wij in dit adviesrapport rekening mee zullen houden. Hierna hebben wij de bedrijfskantine geanalyseerd en een voedingsanamnese afgenomen bij zes verschillende werknemers, waarvan alle bevindingen in dit adviesrapport zijn opgenomen.

Als eerst kunt u algemene informatie vinden over de ziektes obesitas, hypercholesterolemie en hypertensie. Als tweede wordt er informatie gegeven over de richtlijnen goede voeding. Daarna kunt u de analyse van de bedrijfskantine vinden met het advies voor het bedrijf. Tot slot zal er aandacht worden besteed aan de gezondheid van de werknemers.

30

Methode van onderzoek

Om een goed advies te kunnen geven aan de werknemers en het bedrijf DHV zullen wij op verschillende manieren onderzoek doen. Allereerst beginnen wij met het vooronderzoek. Hierbij doen wij onderzoek naar verschillende welvaartsziekten en naar de richtlijnen goede voeding. Door dit vooronderzoek weten wij goed waar wij rekening mee moeten houden bij het geven van een advies. Na het vooronderzoek zullen wij de kantine van het bedrijf DHV goed analyseren en zullen wij bij zes werknemers van dit bedrijf een voedingsanamnese afnemen. Hierin zullen wij verschillende vragen stellen aan de werknemers over het voedingspatroon zodat wij hier een goed beeld van kunnen krijgen.

Door het onderzoek binnen dit bedrijf kunnen wij een goed advies geven wat is gebaseerd op de verschillende welvaartsziekten die wij hebben onderzocht.

Informeren van de werknemers

De resultaten van de kantine analyse worden gepresenteerd aan onze contactpersoon, de zes werknemers die mee hebben gewerkt aan de voedingsanamneses en de kantine juffrouw. In deze presentatie worden ook de resultaten en een algemeen advies gepresenteerd naar aanleiding van de voedingsanamneses.

Voor iedere persoon die mee werkt aan de voedingsanamneses zullen wij een persoonlijk adviesrapport schrijven. Deze zullen we mailen naar de betreffende personen en daarbij vermelden dat er altijd contact opgenomen kan worden als er nog vragen zijn.

Het adviesrapport met betrekking op de kantine zullen wij schriftelijk overhandigen aan de kantine juffrouw en tevens naar onze contactpersoon mailen.

32

Belangrijke begrippen

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH)De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid, afgekort de ADH genoemd, is een maat om de hoeveelheid van een bepaalde voedingsstof aan te geven die een gezond persoon dagelijks nodig heeft. De ADH verschilt per bevolkingsgroep, omdat de behoefte aan voedingsstoffen van bijvoorbeeld mannen, vrouwen en kinderen anders zijn. Ook is elk persoon weer anders. Dit heeft te maken met verschillen in gewicht en in stofwisseling waarmee erfelijke factoren samenhangen. Daarom is de ADH heel ruim opgevat.

VettenVet is een voedingsstof die per gram het meeste energie levert, namelijk 9 kilocalorieën/gram. De functie van vet in het lichaam is dat het als belangrijke brandstof dient voor het lichaam en daarbij is vet een bron van vitamine A, D, E en essentiële vetzuren. Vetten kunnen in twee groepen verdeeld worden:

Verzadigd vet (verkeerd) verhoogt het cholesterolgehalte in het bloed en daarmee vooral het LDL-cholesterol. LDL-cholesterol is het ‘slechte’ cholesterol in het lichaam en door de verhoging van dit LDL-gehalte, zal de kans op hart- en vaatziekten toenemen.

Onverzadigd vet (oke) verlaagt juist het cholesterolgehalte in het bloed en daarmee vooral het LDL-cholesterol. Daardoor neemt de hoeveelheid goed HDL-cholesterol toe in het lichaam en dit is gunstig voor het verlagen van de kans op hart- en vaatziekten.

KoolhydratenKoolhydraten geven het lichaam energie en dienen dus als brandstof voor het lichaam. Ze leveren 4 kilocalorieën/gram. Vooral voor de hersenen en de rode bloedcellen zijn koolhydraten erg belangrijk. Koolhydraten worden ook wel suikers of sachariden genoemd. Voorkeursproducten, gekeken naar de hoeveelheid koolhydraten, zijn brood, pasta, rijst, aardappelen en peulvruchten.

EiwittenEiwit is een derde voedingsstof die erg belangrijk is voor het lichaam. Deze leveren namelijk kilocalorieën en aminozuren. Aminozuren zijn bouwstenen voor het eiwit in lichaamscellen. Eiwit is dus in hoofdzaak een bouwstof voor het lichaam in tegenstelling tot koolhydraten en vetten die een brandstof vormen voor het lichaam. Deze voedingsstof heeft veel functies voor het goed kunnen functioneren van het lichaam. Eén van de belangrijkste functies zijn: - Opbouw/herstellen van lichaamscellen.- Belangrijk voor de regelprocessen in het lichaam, eiwitten fungeren dan als enzym.- Transport van stoffen in het bloed en in de cel.

34

Ook levert eiwit energie, namelijk 4 kilocalorieën/gram. Voorkeursproducten, gekeken naar de hoeveelheid eiwit, zijn brood, rijst, pasta, peulvruchten, noten, vis, vlees, kaas, melk(producten) en eieren.

VoedingsvezelVoedingsvezels zijn belangrijk voor een goede spijsvertering in het lichaam en geven een verzadigd gevoel. Voedingsvezels leveren daarbij geen voedingsstoffen voor het lichaam en kunnen ook niet verteerd worden in de dunne darm. De ADH voor voedingsvezel is 30-40 gram per dag. Voorkeursproducten, gekeken naar de hoeveelheid voedingsvezel, zijn volkorenproducten, groente, fruit en peulvruchten.

NatriumNatrium is een belangrijk mineraal dat deel uitmaakt van zout (natriumchloride). Natrium speelt een belangrijke rol bij de vochtbalans in het lichaam, de bloeddruk en de prikkeloverdracht in spieren zenuwcellen. De ADH voor natrium is 2400 milligram per dag.

35

Welvaartsziekten

Hypercholesterolemie

Hypercholesterolemie is een stofwisselingsstoornis, waarbij een te hoog gehalte aan cholesterol in het bloed aanwezig is.Gewoonlijk zorgt de lever dat er evenwicht is tussen de hoeveelheid cholesterol die de lever maakt en het cholesterolgehalte in het bloed. Maar de hoeveelheid cholesterol kan worden beïnvloed door de leefstijl van de mens. Bijvoorbeeld roken, weinig lichaamsbeweging en een eetpatroon met veel verzadigd vet kunnen een ongewenste verschuiving veroorzaken, waardoor er meer LDL* ontstaat. Wanneer er een te hoog cholesterolgehalte in het bloed bestaat, is er sprake van teveel LDL in verhouding met de HDL**.Verhoogde cholesterolgehaltes kunnen gepaard gaan met hart- en vaatziekten, waarbij het gaat om een ongunstige samenstelling en een ongunstige verhouding tussen LDL en HDL cholesterol. Een hoog cholesterolgehalte is meestal voeding gerelateerd; wanneer er veel verzadigd vet en cholesterolrijke producten worden geconsumeerd, is er veel kans op hypercholesterolemie.Wanneer een persoon een te hoog cholesterolgehalte heeft, is het vooral belangrijk om matig te zijn met verzadigd vet. Verder kan cholesterolgehalte verlaagd worden door magere producten te kiezen en harde vetten te vervangen door halvarine en bak- en braadvet. Onverzadigde vetten zorgen juist voor meer HDL, daarom is het belangrijk om de producten te kiezen met weinig verzadigd vet, het grootste deel van het vet is dan automatisch onverzadigd.Een persoon met een verhoogd cholesterolgehalte kan deze verlagen door bepaalde voedingsmiddelen te gebruiken, namelijk vezelrijke producten (graanproducten, groente, fruit en peulvruchten), plantesterolen (margarines, Becel pro active en Benecol), soja, noten (walnoten, amandelen, pinda’s, hazel-, macademia-, pecan-, en pistachenoten) en natriumarme producten.

*LDL (Lage Dichtheid Lipoproteïne) is het slechte cholesterol. LDL vervoert cholesterol van de lever naar de rest van het lichaam. Het LDL kan zich vastzetten in de binnenwand van bloedvaten. Ze blijven plakken aan beschadigingen van de vaatwanden. Deze beschadigingen kunnen het gevolg zijn van roken, verhoogde bloeddruk of ouderdom. De bloedvaten slibben daardoor langzaam dicht en het bloed kan er steeds moeilijker doorheen stromen. Dit staat bekend als slagaderverkalking.

**HDL (Hoge Dichtheid Lipoproteïne) is het goede cholesterol. HDL neemt het slechte cholesterol (LDL) uit het bloed weg en voert het naar de lever. Daar wordt het slechte cholesterol afgebroken. Via de gal en de darmen verlaat dit cholesterol het lichaam met de ontlasting. HDL beschermt dus het lichaam tegen hart- en vaatziekten. ¹

37

Overgewicht/obesitas

Ruim de helft van de Nederlandse bevolking heeft overgewicht. Ruim 10% hiervan heeft zelfs een ernstige vorm van overgewicht: obesitas². Bij obesitas is er te veel overtollig vet in het lichaam opgeslagen. Om te bepalen of er sprake is van overgewicht wordt de Body Mass Index (BMI) berekend. Wanneer het BMI boven de 30 ligt, is er sprake van ernstig overgewicht of obesitas.³ Obesitas ontstaat door een langdurige onevenwichtigheid in de energiebalans. Dit houdt in dat het lichaam meer energie binnen krijgt dan dat het verbrandt. De energiebalans wordt beïnvloedt door een combinatie van genetische, biologische en psychosociale factoren⁴. Mensen met obesitas lopen meer gezondheidsrisico's. Het is een grote risicofactor voor hart- en vaatziekten. Bovendien blijkt uit onderzoek dat overgewicht kan leiden tot verschillende gezondheidsproblemen²:

Diabetes Verhoogd cholesterolgehalte Hoge bloeddruk Klachten aan knieën, heupen, lage rugpijn Kortademigheid Slaapstoornissen

Wanneer er sprake is van obesitas, is het van belang om af te vallen. Daarbij speelt minder eten en meer bewegen een grote rol. De hoofdzaak is daarbij om minder kilocalorieën binnen te krijgen via de voeding. Het is daarom belangrijk om te kiezen voor producten die weinig verzadigd vet of toegevoegde suikers bevatten, producten met voldoende vezels zoals volkoren producten te gebruiken en elke dag te kiezen voor verse groenten en fruit. Daarnaast zorgen een goed ontbijt en een goede lunch en avondmaaltijd voor een vol gevoel. Er bestaat dan minder behoefte aan zoete of hartige snacks tussendoor⁵.

38

Hypertensie

Hypertensie is het medische woord voor hoge bloeddruk. Het hart pompt bloed in de bloedvaten door bij elke hartslag samen te trekken en dan weer te ontspannen. Dit heeft een bepaalde druk in de bloedvaten: de bloeddruk. De bovendruk (systolische bloeddruk) is de druk wanneer het hart zich samentrekt. De onderdruk (diastolische bloeddruk) is de druk wanneer het hart zich ontspant. Een normale bloeddruk bij volwassenen is ongeveer 120 mmHg bovendruk en 80 mmHg onderdruk. Bij een verhoogde bloeddruk is de bovendruk hoger dan 140 en de onderdruk hoger dan 90.

Een verhoogde bloeddruk kan verschillende oorzaken hebben. Het kan verhoogd zijn, doordat het lichaam te veel zout en water vasthoudt. Ook kan de bloeddruk verhoogd zijn, doordat de bloedvaten vernauwd zijn.

Een verhoogde bloeddruk vergroot de kans op hart- en vaatziekten. Vaak worden er medicijnen gegeven bij een te hoge bloeddruk, maar ook het aanpassen van de leefstijl kan een grote bijdrage leveren aan het verlagen van de bloeddruk. Dit kan door:

Bij overgewicht: afvallen Gezond en gevarieerd eten met veel groente en fruit Regelmatig lichaamsbeweging nemen Niet roken Genoeg ontspannen Alcoholgebruik beperken Weinig zout en gezouten producten consumeren Het eten van drop beperken

Een gezond eetpatroon waarin veel fruit en groente voorkomen, draagt bij aan een betere bloeddruk. Dit komt doordat groente en fruit kalium leveren, dat de bloeddruk verhogende werking van natrium tegengaat⁶.

39

Richtlijnen

Richtlijnen Goede voedingTijdens het analyseren van de kantine van het bedrijf DHV, moet er rekening worden gehouden met de richtlijnen goede voeding. De richtlijnen goede voeding zijn opgesteld door de gezondheidsraad in 2006. Deze richtlijnen zijn bedoeld om de overheid te steunen bij het ontwikkelen van het beleid, voor de algemene gezondheid van de Nederlandse bevolking⁷. De richtlijnen Goede Voeding kan worden samengevat in kwalitatieve (tabel 1.1) en kwantitatieve richtlijnen(tabel 1.2) ⁸.

Richtlijnen voedselkeuzeHet voedingscentrum heeft in 2009 de richtlijnen Voedselkeuze opgesteld. In 2011 zijn er veranderingen aan toegevoegd. Deze richtlijnen zijn een makkelijke vertaling van de richtlijnen goede voeding van de gezondheidsraad en vormen een basis voor

40

voedingsadviezen aan consumenten. Deze richtlijnen worden veel gebruikt door cateringbedrijven. 9,10

Resultaten

Kantine analyse

In het bedrijf DHV bevindt zich op een centrale plaats de bedrijfskantine. Dagelijks komen hier 30 tot 40 werknemers. Een van de grootste cateringbedrijven van Nederland, genaamd Albron, verzorgt de catering. Iedere dag worden er verse producten geleverd en worden er verschillende soepen gemaakt met groenten. Het cateringbedrijf stimuleert de mensen om gezond te leven. Dit wordt gedaan door het personeel goed en vakkundig op te leiden en het volgen van de Richtlijnen Voedselkeuze van het Voedingscentrum.9 De bedrijfskantine is niet groot, maar het heeft wel een groot en gevarieerd aanbod aan producten zoals zuivel, brood en verschillende vleeswaren. Ook heeft het iedere dag een wisselend gerecht. Er is iedere doordeweekse dag één persoon aanwezig, die de kantine opstart en afsluit. Alle producten worden na de lunch nagekeken en opgeruimd. De kantine is geopend op doordeweekse dagen van 12.00 – 13.15. In het weekend is deze gesloten.

Aanbod producten (bijlage 1)ZuivelZuivel is een verzamelnaam voor voeding op basis van melk, zoals karnemelk, kaas, yoghurt en boter. In zuivel zitten belangrijke vitamines en mineralen zoals calcium wat goed is voor het onderhoud van de botten en het gebit. Het is belangrijk dat er genoeg zuivel wordt ingenomen op een dag. De algemene richtlijnen voor zuivel zijn voor volwassen gemiddeld 450 tot 650 milliliter per dag ⁹. Dat komt neer op ongeveer twee grote glazen melk.Als er wordt gekeken naar het zuivelaanbod in de kantine, kan er geconstateerd worden dat er verschillende producten te koop zijn. Zo is er de mogelijkheid om verschillende soorten kaas, drinkyoghurt, melk, boter en halvarine te kopen. Over het algemeen is er in de zuivelsector een keuze uit gezonde en minder gezonde producten. Zo is er bijvoorbeeld een vette kaas (48+) en een minder vette kaas (30+ of 20+). In de kantine blijkt dat er alleen een magere versie is van kaas op basis van geitenmelk (geitenkaas 20+) en dat er van kaas op basis van koemelk enkel de volvette variant te koop is. Voor melk geldt dat er een magere, halfvolle en een volle versie bestaat. In de kantine wordt de halfvolle melk aangeboden. Dit is minder vette melk dan volle melk en daarom een gezonde keuze. Daarnaast wordt er ook nog karnemelk verkocht wat behoort tot de gezonde keuzes. De reden hiervoor is dat karnemelk weinig vet bevat.

41

VleeswarenIn vleeswaren zitten eiwitten, onmisbare vitamines en mineralen. De gezonde keuzes van vleeswaren zijn ossenworst, filet american, kipfilet, kalkoenfilet, rosbief en varkensfricandeau. Deze soorten bevatten een hoog gehalte aan onverzadigde vetten en een laag gehalte aan verzadigde vetten. Een te veel aan verzadigde vetten in het lichaam kan op den duur leiden tot een verhoogde kans op hart- en vaatziekten.Als er wordt gekeken naar het aanbod van vleeswaren in de kantine, is te zien dat deze sector redelijk uitgebreid is. Zo is er kiprollade, gekookte worst, gebraden gehakt, beenham, paté, smeerworst, filet american en leverkaas.

ZoetbelegIn zoetbeleg zitten suikers, ook wel koolhydraten genoemd, die ons lichaam nodig heeft om te functioneren. Dit is een belangrijke energiebron voor het lichaam. Toch is het wel belangrijk om de consumptie van suiker zo klein mogelijk te houden, omdat een teveel aan suiker uiteindelijk zou kunnen leiden tot diabetes. In de kantine is een beperkt aanbod aan zoetbeleg, zo is er alleen hagelslag, jam en appelstroop te vinden.

Groente en FruitHet eten van groente en fruit helpt je om onmisbare voedingsstoffen binnen te krijgen, zoals vitamine C en vezels.Als er wordt gekeken naar het fruit en groente aanbod in de kantine, is er te zien dat er drie soorten fruit worden aangeboden namelijk bananen, appels en sinaasappels. Ook zijn er een aantal soorten groenten te vinden bij de saladebar, namelijk rucola, tomaat, komkommer en verschillende soorten sla. Het aanbod aan voedingsmiddelen binnen deze groep is vrij beperkt.

DrankenHet is belangrijk om genoeg vocht binnen te krijgen. De aanbevolen hoeveelheid is ongeveer 1,5 liter vocht per dag. Vocht of water is belangrijk bij de opname van voedingsstoffen in de darm, het transport van voedings- en afvalstoffen in het lichaam en het regelen van de lichaamstemperatuur. Vocht zit in eten en drinken. Het meeste vocht krijgt de mens binnen via drinken ¹¹. Als er wordt gekeken naar het aanbod vocht in de kantine bestaat dit vooral uit frisdranken en een aantal zuivelproducten. De frisdranken zijn: Royal club cassis, Sisi (30% minder suiker), pepsi light, pepsi zero en sourcy licht sprankelend. Opvallend is dat een aantal van deze frisdranken minder suiker bevat. Dit zijn namelijk de pepsi light en zero en de Sisi. De aangeboden zuiveldranken zijn: campina halfvolle melk, campina karnemelk en vifit 0% vet. Hierin is ook opvallend dat er vooral gezondere keuzes worden aangeboden zoals eerder

42

omschreven onder het kopje zuivel.

BroodBrood is een graanproduct en een goede bron van koolhydraten. Vooral volkorenbrood bevat veel gezonde voedingsstoffen zoals voedingsvezels, vitamines en mineralen die belangrijk zijn voor het lichaam. Wit brood bevat minder voedingsvezels dan volkorenbrood.¹².Als er wordt gekeken naar het aanbod van brood in de kantine valt op dat het aanbod aan verschillende soorten brood groot is. Er is ruime keuze aan wit en bruin brood, zoals pistolets en bolletjes.

Variërende gerechtenIn de bedrijfskantine worden regelmatig bepaalde gerechten variërend per dag aangeboden. Het betreft dan meestal de wat luxere producten, zoals een kroket, een frikandel, een tosti, een broodje haring en/of verschillende soorten soepen. Wanneer er een kroket of een frikandel aangeboden wordt in een kantine, duidt dit meestal op het gebruik van de frituur en deze producten worden daarom vaak geassocieerd met de begrippen ongezond en vetrijk. Echter in de kantine van dit bedrijf worden deze producten in de oven bereid in plaats van in de frituur. Dit heeft een verlagend effect op het vetgehalte in deze producten en dus is dit een betere bereidingswijze. Een tosti ham/kaas met wit brood is een vetter en vezelarm product, doordat ham en kaas veel vet bevatten en daarbij bevat wit brood minder vezels dan volkorenbrood. Er worden in deze kantine alleen tosti’s aangeboden bestaande uit wit brood. Ook een gerookte haring en soep behoren tot de luxe producten. De haring wordt meestal één keer per week aangeboden in de kantine en is een relatief vet product. Ook bevat een haring veel zout en dit kan de kans op hart- en vaatziekten vergroten bij een overmatig gebruik aan zoutrijke producten. Tot slot wordt er ook elke dag een soep aangeboden in de kantine, dit kan variëren van groentesoep en tomatensoep tot kerriesoep en kippensoep. Ook soepen bevatten vaak veel zout, daarom is het belangrijk om niet elke dag soep te consumeren.

Afname productenHet product dat het meest wordt verkocht in deze bedrijfskantine zijn de soepen. Er is iedere dag keuze uit een luxe soep(€0,94) en een minder luxe soep(€0,57). De minder luxe soep wordt vaker verkocht. Ook wordt er veel zuivel verkocht, vooral de halfvolle melk. Dit komt doordat mensen geen zuivel mee kunnen nemen naar het werk, omdat het moet worden gekoeld.De afname van het brood valt tegen. Mensen nemen hun brood mee naar het werk en eten het op in de kantine. Bij deze kantine worden er ook geen belegde broodjes verkocht. Het is slim om belegde broodjes te verkopen omdat mensen dan sneller een broodje kopen. De prijzen van de producten variëren tussen de €0,50 en €2,00. De wat minder gezonde producten zoals snacks hebben een hogere prijsklasse dan de gezonde producten.

43

Advies bedrijfskantine

De kantine heeft een uitgebreid assortiment aan gezonde producten. Het is duidelijk dat het cateringbedrijf Albron de richtlijnen voedselkeuze van het Voedingscentrum volgt. Maar er zijn enkele punten waarop dit nog kan worden verbeterd. Deze adviezen zijn gebaseerd op de richtlijnen voedselkeuze.10

ZuivelHet valt bij de zuivelsector op dat er geen minder vette kaas wordt verkocht, zoals 20+/30+ kaas. Er is alleen een geitenkaas aanwezig die minder vet bevat. Bij het volgen van de richtlijnen voedselkeuze hoort er een minder vette kaas aanwezig te zijn in de kantine. Ook is het aanbevolen om niet meer dan 30 gram kaas te eten op een dag. Op de verpakking van de verschillende soorten kazen is te zien dat deze 40 gram kaas bevatten, behalve de geitenkaas. Dit advies is gebaseerd op de dagelijkse hoeveelheid vet die op één dag mag worden ingenomen. Er is ook maar één soort melk aanwezig namelijk alleen halfvolle melk. Halfvolle melk is gezonder dan volle melk, doordat het vetpercentage is verminderd. Maar er is ook magere melk, hierin zit nog minder vet. In de kantine zou ook magere melk moeten worden aangeboden, omdat dit een nog gezondere keuze is.

VleeswarenDe vleeswaren worden in een uitgebreid assortiment aangeboden. Er is te zien in bijlage 1, dat de vleeswaren veel natrium bevatten. Dit komt doordat deze vleeswaren zijn voorverpakt en zijn gezouten voor een langere houdbaarheid. Dit probleem is op te lossen door het vlees iedere dag zelf te snijden en het vlees dat na de lunch overblijft in te vriezen. Ook bestaan er vleeswaren met minder natrium. In de kantine is nog maar één soort vleeswaar te koop met minder natrium, namelijk de kiprollade. Om een gezond beleid te volgen, is het belangrijk om op het natriumgehalte in producten te letten. De kantine zou meer vleeswaren kunnen verkopen zoals: kalkoenfilet, fricandeau, licht gezouten rookvlees en rosbief.

44

BroodEr zijn verschillende soorten brood te koop, maar geen belegde broodjes. Mensen kopen eerder een belegd broodje dan een broodje dat zelf moeten worden samengesteld. Dit komt doordat mensen vaak haast hebben. Belegde broodjes kunnen gezond en lekker zijn.

Fruit Het aanbod aan fruit is beperkt. Er zou meer keuze moeten zijn in deze sector. Dit kan gedaan worden door bijvoorbeeld voorgesneden fruit te verkopen van bijvoorbeeld tropische vruchten. Of door verse vruchtensappen aan te bieden zoals sinaasappelsap, grapefruitsap of diverse smoothies.

Zoetbeleg/dranken Er is een beperkt aanbod aan zoetbeleg. Dit is goed, want hierin zitten veel suikers. Ook het aanbod aan dranken is minimaal, maar doordat er alleen keuze is uit frisdranken zonder suiker is dit een gezonde keuze. Zo wordt duidelijk dat het cateringbedrijf Albron zo min mogelijk producten wil aanbieden met suikers.

Gevarieerde gerechtenDeze gerechten zijn over het algemeen wat minder gezond. Toch wordt er geprobeerd om deze producten zo gezond mogelijk te houden. De snacks worden niet gebakken in de frituur, maar opgewarmd in de oven en de soep wordt iedere dag vers bereid, zodat de natrium wordt beperkt. Bij deze gerechten worden de richtlijnen voedselkeuze goed gevolgd.

45

Algemeen advies werknemers

Uit verschillende gesprekken over de voeding van de werknemers is naar voren gekomen dat het percentage aan koolhydraten en eiwitten in het voedingspatroon goed is waar dus niks aan veranderd hoeft te worden. In bijlage 2 staan deze adviezen uitgebreid beschreven per geanalyseerde persoon.

Over het algemeen worden er te weinig calorieën gegeten. Dit kan een gevolg zijn van onderrapportage, maar het kan ook werkelijk het geval zijn en dan is het slim om hier iets aan te veranderen. Calorieën zeggen iets over de hoeveelheid energie die op een dag binnenkomt via voeding en drank. Bij deze werknemers werden er voornamelijk weinig calorieën uit het eten gehaald. Voor de vrouwen is de aanbeveling 2000 calorieën per dag en voor mannen ligt dit iets hoger, namelijk 2500 calorieën per dag. Wanneer er te weinig gegeten wordt, kan men afvallen en een moe gevoel ervaren. Er zou dus geadviseerd kunnen worden dat de meeste werknemers meer mogen eten op een dag.

Ten tweede werd door het overgrote deel van de ondervraagde werknemers te veel zout geconsumeerd wat kan resulteren in een hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor natrium is 2400mg. Dit ligt bij de meeste werknemers een stuk hoger. De inname van zout kan verlaagd worden door minder zout toe te voegen aan de voeding. Niet alleen de consument, maar ook de fabrikant voegt zout toe aan de voedingsmiddelen. Zo moet erop gelet worden dat er niet te veel kant-en-klare producten gekocht worden, omdat deze veel zout bevatten. In de meeste soorten vlees en brood zit ook erg veel zout.

Ten derde is bij de meeste ondervraagde werknemers de vezelinname te laag. Een verminderde inname van vezels kan leiden tot obstipatie, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vezels ligt tussen de 30 en 40 gram. Wanneer er wel genoeg vezels geconsumeerd worden, heeft dit een gunstige werking op de darmen en geeft dit een verzadigd (vol) gevoel waardoor overgewicht kan worden voorkomen. Vezels zitten vooral in volkorenproducten, fruit en groenten. Bij het eten van pasta of rijst wordt het dus aangeraden om te kiezen voor volkorenpasta en zilvervliesrijst. Wanneer er wordt gekeken naar het voedingspatroon van de werknemers kan er geconstateerd worden dat er te weinig vezelrijke producten, groente en fruit worden gegeten waardoor het vezelgehalte lager is dan gebruikelijk.

De totale inname van vetten in de voeding is perfect en ligt meestal tussen de 20 en 40 energieprocenten. Wanneer er wordt gekeken naar de verhouding verzadigd vet (slecht) en onverzadigd ver (goed) kan dit beter. Ongeveer de helft van de werknemers heeft een te hoog gehalte aan verzadigd vet. Een verhoogde inname van verzadigde vetten kan leiden tot een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Producten die veel verzadigd vet bevatten zijn: frituursnacks, kaas, saucijzenbroodjes, chips, veel soorten worst, chocopasta, hagelslag enzovoorts. Deze producten zouden vervangen kunnen worden door producten die veel onverzadigd vet bevatten. Deze producten verkleinen juist de kans op hart- en vaatziekten. Enkele producten met

47

veel onverzadigde vetten zijn: vette vis soorten (zalm, makreel), ovenchips, noten, Kees kaas (kaas op plantaardige basis), snack a jack enzovoorts.

Daarnaast is gevarieerd eten belangrijk. Wissel eens af met het beleg op brood, de tussendoortjes en eet eens andere groenten bij het avondeten. Daarnaast is het ook erg belangrijk dat men op tijd eet en ongeveer zeven eetmomenten op een dag heeft. Het is niet goed dat er eetmomenten over worden geslagen, omdat men het druk heeft. Wanneer er eetmomenten worden overgeslagen kan het concentratievermogen verminderen.

Als advies zouden wij willen meegeven om genoeg te eten op een dag, zodat er niet te weinig energie het lichaam binnenkomt, het zoutgehalte in voeding te verlagen, de vezelinname te verhogen, de verhouding verzadigd en onverzadigd vet te verbeteren en om gevarieerd te blijven eten.

Conclusie

48

Door ongezond eten komen er tegenwoordig steeds meer welvaartsziekten voor zoals obesitas, hypercholesterolemie en hypertensie. Veel bedrijfskantines leveren tegenwoordig ongezonde voedingsproducten.

Bij het analyseren van de werknemers van het bedrijf DHV zijn er een aantal bevindingen gedaan. Na het analyseren is duidelijk geworden dat er te weinig calorieën worden ingenomen. Dit zou het gevolg van onderrapportage kunnen zijn. Ook wordt er teveel zout geconsumeerd wat kan resulteren in een verhoogde bloeddruk en uiteindelijk de kans vergroot op hart- en vaatziekten. De zoutinname kan worden verlaagd door minder voorverpakte voedingsmiddelen te consumeren. De vezelinname is ook belangrijk bij het verminderen van hart- en vaatziekten. Tijdens de analyse is gebleken dat deze te laag is. De vezel inname kan worden verhoogd door meer groente, fruit en brood te eten.

De bedrijfskantine is ook in zijn geheel geanalyseerd. Het is een kleine kantine met een uitgebreid assortiment aan producten. Het valt bij de zuivelsector op dat er geen minder vette kaas wordt verkocht, zoals 20+/30+ kaas. Bij het volgen van de richtlijnen voedselkeuze hoort er een minder vette kaas aanwezig te zijn in de kantine. Er is ook maar één soort melk aanwezig, alleen halfvolle melk. Er zou een keuze kunnen worden aangeboden tussen halfvolle en magere melk. Alle vleeswaren zijn voorverpakt. Deze bevatten veel natrium. De kantine zou meer vleeswaren kunnen verkopen met minder natrium. Bij de broodafdeling zijn er geen belegde broodjes te koop, dit zou een tip kunnen zijn voor meer broodverkoop. Het aanbod aan vers fruit zou ook wat uitgebreider kunnen. Tot slot is het aanbod van zoetbeleg en frisdranken minimaal. Zo wordt duidelijk dat de kantine zich beperkt met het aanbieden van producten met suiker.

De doelstelling is behaald. Het adviesrapport over het verbeteren van de voeding is in ontvangst genomen. En de betrokken werknemers hebben een uitgebreid verslag toegestuurd gekregen van het gesprek.

Discussie

Als eerst vinden wij dat er geen representatieve conclusie kan worden getrokken over de gezondheid van de werknemers van het bedrijf naar onze mening. Dit komt doordat wij maar zes werknemers hebben ondervraagd. Per persoon verschilt de gezondheid en door het lage aantal ondervraagden kan er dus een minder volledige conclusie worden opgesteld wat voor heel het bedrijf geldt.

Op de dag van presenteren kwamen we aan in het bedrijf DHV. Hier kregen wij te horen dat onze contactpersoon zich ziek had gemeld deze dag. Hierdoor was het voor ons even de vraag of de presentatie wel door kon gaan. Gelukkig heeft de receptioniste een goede vervanger voor ons gevonden.

49

In het verslag en de presentatie is er geadviseerd om magere varianten voor kaas en melk te gaan verkopen, omdat dit beter is voor de gezondheid. Aan het eind van de presentatie vertelde de verantwoordelijke voor de kantine dat ze deze varianten wel hebben gehad. Helaas werden deze producten niet genoeg verkocht. Het advies dat wij hebben gegeven is dus al uitgevoerd alleen zonder resultaat.

50

Literatuurlijst

1. Voedingscentrum, Cholesterol, http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/cholesterol.aspx (bekeken op 15-03-2013)

2. Hartstichting, Overgewicht,www.hartstichting.nl/risicofactoren/overgewicht/ (bekeken op 17-03-2013)

3. Voedingscentrum, Obesitas,www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/obesitas.aspx (bekeken op 15-03-2013)

4. Obesistasvereniging, Ontstaan en Risico’s, www.obesitasvereniging.nl/ontstaan-risico-s (bekeken op 16-03-2012)

5. Hartstichting, overgewicht en praktische tips om af te vallen, www.hartstichting.nl/risicofactoren/overgewicht/praktische_tips_afvallen (bekeken op 15-03-2013)

6. Voedingscentrum, Hoge bloeddruk,www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/hoge-bloeddruk.aspx (bekeken op 19-03-2013)

7. RIVM, AM van Bakel en JMA van Raaij, Wat is gezonde voeding? In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. 26-03-2013 http://www.nationaalkompas.nl/gezondheidsdeterminanten/leefstijl/voeding/wat-is-voeding/ (bekeken op 28-03-2013)

8. Gezondheidsraad, richtlijnen goede voeding (2006) bekeken op 23-03-20139. Albron catering, de gezonde keuze makkelijk maken,

http://www.albron.nl/Gezondheid-detail/553739/553112/De-gezonde-keuze-makkelijk-maken.html (bekeken op 01-04-2013)

10. Voedingscentrum, richtlijnen voedselkeuzehttp://www.voedingscentrum.nl/Assets/Uploads/Documents/Voedingsvoorlichters/Richtlijnen_voedselkeuze_2011.pdf (bekeken op 06-04-2013)

11. Voedingscentrum, melk http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/melk.aspx (bekeken op 05-04-2013)

12. Voedingscentrum, schijf van vijfhttp://www.voedingscentrum.nl/nl/schijf-van-vijf/schijf.aspx?schijf=1 (bekeken op 05-04-2013)

13. Voedingscentrum, vocht, http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/trefwoord/vocht.aspx (bekeken op 05-04-2013)

14. Voedingscentrum, broodhttp://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/brood.aspx (bekeken op 05-04-2013)

51

http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/brood.aspx

http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/trefwoord/vocht.aspx

http://www.voedingscentrum.nl/nl/schijf-van-vijf/schijf.aspx?schijf=1

http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/melk.aspx

http://www.voedingscentrum.nl/Assets/Uploads/Documents/Voedingsvoorlichters/Richtlijnen_voedselkeuze_2011.pdf

http://www.voedingscentrum.nl/Assets/Uploads/Documents/Voedingsvoorlichters/Richtlijnen_voedselkeuze_2011.pdf

http://www.albron.nl/Gezondheid-detail/553739/553112/De-gezonde-keuze-makkelijk-maken.html

http://www.albron.nl/Gezondheid-detail/553739/553112/De-gezonde-keuze-makkelijk-maken.html

http://www.nationaalkompas.nl/gezondheidsdeterminanten/leefstijl/voeding/wat-is-voeding/

http://www.nationaalkompas.nl/gezondheidsdeterminanten/leefstijl/voeding/wat-is-voeding/

http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/hoge-bloeddruk.aspx

http://www.hartstichting.nl/risicofactoren/overgewicht/praktische_tips_afvallen

http://www.obesitasvereniging.nl/ontstaan-risico-s

http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/obesitas.aspx

http://www.hartstichting.nl/risicofactoren/overgewicht/

http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/cholesterol.aspx

Bijlage 1

Standaard producten

zuivel

Product Prijs in € Voorverpakt Gram Kcal * Gekoeld Natrium * Vet**Kaas old amsterdam 0,88

Ja 40g 418 ja 93 mg 35

Goudse kaas oud 48+

0,88 Ja 40g 390 Ja 870 mg 32,0

Goudse kaas jong 48+

0,57Ja 40g 368 Ja 790 mg 30,6

Goudse kaas jong belegen 48+

0,57 ja 40g 379 Ja 830 mg 31,5

Hollandse geitenkaas

0,57 Ja 30g 264 Ja 400 mg 21,5

Hollandse kruidenkaas 50+

0,88Ja 40g 455 Ja 880 mg 30

Roomboter campina (halfvol)

0,14Ja 15g 370 Ja 0,1 mg 39

Becel 30% omega 3 0,14

Ja 10g 350 Ja 0,01 mg 35

Banaan en karamel MONA

1,04 ja 250ml 114 Ja 0,06 mg 3,9

Straciatella puddingMONA

1,04Ja 250ml 130 Ja 0,05 mg 0,5

Campina half volle melk

0,60 Ja 200ml 200 Ja 50 mg 1,1

Campina karnemelk

0,60 Ja 200ml 150 Ja 50 mg 0,5

Vifit 0% 0,94 ja 250ml 125 Ja 50 mg 0,0* per 100 gram of per 100 milliliter** per 100 gram berekend in gram

52

Vleeswaren

Standaard product

Prijs in € Voorverpakt gram Kcal* Gekoeld Natrium* Vet**

Kiprollade 0,57Ja 30g 135 Ja 0,3mg 11

gekookte worst 0,57

Ja 30g 324 ja 860 mg 29,1

Gebraden gehakt

0,57 ja 30g 306 Ja 900 mg 26,8

Beenham0,57

Ja 30g 161 Ja 940 mg 7

Pate 0,78

Ja 25g 794 Ja 650 mg 35,7

smeerworst 0,78 Ja 20g 314 Ja 900 mg 30

Filet american

0,78 Ja 40g 262 Ja 930 mg 22

Leverkaas, Berliner

0,57 Ja 30g 326 Ja 970 mg 29,6

ossenworst 0,78 ja 40g 230 ja 1020 mg 18,0

* per 100 gram of per 100 milliliter** per 100 gram berekend in gram

Salades/ salade bar

Standaard product Prijs in €

Voorverpakt

gram Kcal* Gekoeld natrium* Vet**

Ei bieslook salade 1,04 ja 40g 43 Ja 400mg 10

Tomaat basilicum spread

1,04 ja 40g 264 Ja 350 mg 24,4

Krabsalade 1,04 ja 40g 258 Ja 580 mg 21,4

aardappelsalade1,40

Vers nvt 83 Ja (in een ijsbak)

475 mg 3

Rucola geen Vers nvt 56 Ja (in een ijsbak)

76 mg 1

Tomaat 0,47 Vers nvt 20 Ja (in een ijsbak)

2 mg 0

komkommer geen Vers nvt 13 Ja (in een ijsbak)

2 mg 0

ei0,42

Vers nvt 136 Nee 149 mg 9

rauwkost 1,34 Vers nvt 21 Ja (in een 10 mg 0

53

ijsbak)yoghurtdressing geen vers nvt 243 nee 570 mg 21

honingmosterddressing

geen Vers nvt 408 Nee 431 mg 40

Huzarenslaatje 1,04 ja 140g 147 ja 440 mg 9


Fruit

Standaard product


banaan0,57


appel0,57


sinaasappel 0,57 vers nvt 51 Nee 1 mg 1


Brood

Standaard product

Prijs in €

Voorverpakt gram Kcal* Gekoeld Natrium*

Vet**

Volkorenboterham 0,12 Vers 70g 234 Nee 503 mg 2

Witte boterham 0,12 Vers 70g 262 Nee 555 mg 4

Pistolet (wit)0,88

Vers 50g 247 Nee 523 mg 2

Pistolet (bruin) 0,88 Vers 50g 236 Nee 511 mg 2Meergranenbol (hard)

0,88 Vers 65g 294 Nee 584 mg 6

Muselibol (zacht) 0,57 Vers 40g 290 Nee 337 mg 7Wit bolletje (zacht)

0,37 Vers 35g 262 Nee 555 mg 4

Tarwe bolletje (zacht)

0,37 Vers 35g 258 Nee 539 mg 4

Kaiser brood (hard)

0,88 Vers 65g 247 Nee 523 mg 2


54

Zoet broodbeleg

Standaard product


Hagelslag (puur/melk) 0,26

Ja 20g 499 Nee 27 mg 15,3

jam 0,26 Ja 25g 243 Nee 25 mg 0

appelstroop 0,26 Ja 20g 234 Nee 36 mg 0


Frisdranken

Standaard product

Prijs in €

Voorverpakt gram Kcal* Gekoeld Natrium* Vet**

Royal club cassis 0,92

Ja 150ml 41 Ja 6 mg 0

Sisi (bevat 30% minder suiker)

0,92 Ja 150ml 22 Ja 0,006 mg 0

Pepsi light 0,92 Ja 150ml 0 Ja 6 mg 0

Pepsi zero 0,92 Ja 150ml 0 Ja 6 mg 0Sourcy licht sprankelend

0,34 Ja 150ml 0 Ja 1 mg 0


overig

Standaard product

Prijs in €

Voorverpakt Aantal Kcal* Gekoeld Natrium * Vet**

Snelle jelle 0,62 Ja 140g 308 Nee 230 mg 1

Ketchup REMIA

0,10 Ja 20g 87 Nee 900 mg 0

Mayonnaise REMIA

0,10 ja 20g 677 nee 379 mg 73

knackerbrot 0,21 Ja 50g 489 Nee 600 mg 26* per 100 gram of per 100 milliliter** per 100 gram berekend in gram

55

Variërende gerechten

Standaard product

Prijs in €

Voorverpakt Gram Kcal* Gekoeld Natrium* Vet **

Kroket 0,75 Nee nvt 233 nvt 509 14

Frikadel 1,00 Nee nvt 259 nvt 897 19

Tosti (ham/kaas) met wit brood

1,74 Nee nvt 275 Nee 659 11

Haring (gerookt)

2,03 Nee 110 245 Ja 960 20

Luxe soepen 0,94 Nee 200ml 35 Nee 326 2Soep 0,57 Nee 200ml 48 Nee 272 3* per 100 gram of per 100 milliliter** per 100 gram berekend in gram

56

Bijlage 2

Persoonlijke adviezenPersoon 1

Algemene gegevensGeslacht : ManLeeftijd : 38Lengte : 1.78 meterGewicht : 68 kiloBMI : 21.7

Activiteiten Meneer gaat met de auto naar werk. Hij wandelt elke lunchpauze een half uurtje. Daarnaast loopt hij thuis wel eens met de hond. Op werk zit hij vooral achter zijn bureau. Hij werkt 5 dagen in de week van half 9 tot 5.

AdviesDe hoeveelheid energie die meneer uit de voeding gehaald wordt, bedraagt gemiddeld 1438 kilocalorieën per dag. Dit is minder dan de richtlijn van 2500 kilocalorieën per dag. Deze richtlijn geld voor mannen tussen de 19 en 50 jaar oud. Deze richtlijn zegt iets over de energiebehoefte, dus over hoeveel er op een dag gegeten en gedronken zou moeten worden. De energie uit voeding is voor veel lichaamsfuncties nodig. Denk aan het op peil houden van je lichaamstemperatuur, het kloppen van je hart, je ademhaling en bewegen. Wie te weinig energie binnenkrijgt, valt af.

De hoeveelheid vet in de voeding van meneer is goed. Wel is het belangrijk om gevarieerd te blijven eten zodat er ook genoeg van andere voedingsmiddelen binnen komt. Er zijn twee soorten vet: verzadigd vet (slecht) en onverzadigd vet (goed). Onverzadigd vet is beter, omdat het een verminderde invloed heeft op cholesterol. Daardoor is de kans op hart- en vaatziekten kleiner.De hoeveelheid verzadigd vet in de voeding van meneer is aan de hoge kant en zou dus wat lager kunnen.

De hoeveelheid koolhydraten in de voeding is goed. Koolhydraten geven het lichaam energie. Koolhydraten zitten vooral in producten zoals brood, aardappelen, fruit en pasta.

Een derde voedingsstof die erg belangrijk is voor het functioneren van het lichaam zijn eiwitten. Eiwitten zijn belangrijk voor de opbouw en het in stand houden van lichaamscellen en bieden

57

daarnaast ook energie voor het lichaam. U gebruikt voldoende eiwitrijke producten zoals brood, pasta en peulvruchten.

Ook de hoeveelheid voedingsvezels in uw voeding is goed maar ligt heel dicht bij de ondergrens. Blijf daarom gevarieerd eten met voldoende voedingsmiddelen die vezels bevatten. Vezels zijn nodig voor een goede darmwerking en geven daarbij een verzadigd gevoel. Brood, pasta, aardappelen, groente en fruit zijn ook daarom producten die u vooral moet blijven consumeren.

Tot slot is het natriumgehalte (zout) in de voeding goed. Deze bedraagt bij u 2343 mg/dag. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid bedraagt 2400 mg/dag dus u zit er nog netjes onder.

Ik wil u adviseren om gevarieerd te blijven eten zodat u genoeg van alle voedingsstoffen binnenkrijgt. Het is belangrijk dat u uw inname van verzadigde vetten vermindert. Dit kan bijvoorbeeld door te kiezen voor magere worst zoals kipfilet of fricandeau, en door te kiezen voor een minder vette kaas zoals bijvoorbeeld 30+.

58

Persoon 2

Algemene gegevensGeslacht : ManLeeftijd : 31Lengte : 1.75 meterGewicht : 68 kiloBMI : 22,2

Activiteiten Meneer werkt in de keuken van verschillende bedrijven en heeft dus een staand beroep. Er wordt naar het werk gefietst (ongeveer 2 kilometer in totaal). Verder wordt er niets aan lichamelijke activiteiten gedaan.

AdviesDe hoeveelheid energie die uit de voedingsmiddelen wordt gehaald is te weinig. Het bedraagt ongeveer tussen de 1500-2000 kcal. De richtlijn is 2500kcal per dag voor de man. Deze richtlijn zegt iets over de energiebehoefte, dus hoeveel je op een dag moet eten en drinken. De energie uit de voeding is voor veel lichaamsfuncties nodig. Denk bijvoorbeeld aan het op pijl houden van je lichaamstemperatuur, het kloppen van je hart, de ademhaling en beweging. Wanneer je te weinig energie binnenkrijgt zullen de lichaamsfuncties afnemen en het gewicht zal verminderen.

De totale hoeveelheid vet in de voeding is goed. Wanneer er wordt gekeken naar de verdeling van de vetten, wordt er teveel verzadigd vet gegeten. Verzadigd vet verhoogd de kans op hart- en vaatziekten. Producten met veel verzadigde vetten (zoals een gehaktbal) kunnen vervangen worden door magere varianten(zoals kipfilet en mager rundvlees).

Het koolhydraatgehalte in de voeding is net goed. Het zou beter zijn om meer koolhydraten binnen te krijgen. Wanneer er meer energie afkomstig is van koolhydraten zal het percentage energie afkomstig van vetten dalen wat ervoor kan zorgen dat de kans op hart- en vaatziekten zal dalen. Het zou beter zijn als er meer brood gegeten wordt.

De hoeveelheid aan eiwitten is ook goed. Dit komt onder meer door het drinken van melk, het eten van kaas en vlees.

De hoeveelheid vezels in uw voeding zou verhoogd mogen worden. In een gezonde voeding zouden tussen de 30 en 40 gram vezels moeten zitten. In uw voeding zitten ongeveer 15 gram vezels. Vezels zijn nodig voor een goede darmwerking en geven een vol gevoel. Belangrijke vezelbronnen zijn: brood (met name volkorenbrood en roggebrood ), aardappelen, peulvruchten, zilvervliesrijst, volkoren graanproducten, groente, fruit en noten.Daarnaast is het belangrijk om 2 stuks fruit en 2 ons groente per dag te eten. Door elke dag voldoende groente en fruit te eten, verklein je het risico op hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker. Groente en fruit helpen de bloeddruk te

59

verbeteren en bevatten relatief weinig calorieën. De vezels uit groente en fruit zorgen voor een voldaan gevoel, helpen je op gewicht te blijven, en zorgen voor een goede stoelgang.Aan de hoeveelheid groente per dag komt u wel, maar u eet vrijwel tot geen fruit. Het is dus belangrijk om er op te letten om meer fruit te gaan eten. Het natrium gehalte is te hoog. Dit komt doordat er gekozen wordt voor zoute voedingsmiddelen. Wanneer er zelf geen zout aan voedingsmiddelen wordt toegevoegd wil dit nog niet zeggen dat de zoutinname gelijk goed en dus gezond is. 80% van het zout in eten wordt toegevoegd door fabrikanten en zit dus al in de voedingsmiddelen. Enkele voedingsmiddelen die veel zout bevatten zijn: soep, verpakte vleeswaren, kaas. Om het natriumgehalte(zout) te verlagen zouden het hartig broodbeleg vervangen kunnen worden door bijvoorbeeld jam, sandwich spread of kipfilet.

60

Persoon 3

Algemene gegevensGeslacht : VrouwLeeftijd : 40Lengte : 1.60 meterGewicht : 72 kiloBMI : 28,1

ActiviteitenMevrouw heeft een vrij inactieve baan. Naast het werk wordt er drie keer per week gedanst. Als het lekker weer is wordt er er aan hardlopen, skeeleren en tennis gedaan.

AdviesDe hoeveelheid energie die uit de voeding wordt gehaald is lager dan de richtlijn. Deze richtlijn zegt iets over de energiebehoefte, dus over hoeveel je op een dag zou morgen eten en drinken. Een vrouw van uw leeftijd, gewicht , lengte en lichaamsactiviteit zou ongeveer 2000 Kcal binnen mogen krijgen. Bij u ligt dit op gemiddeld 1500 Kcal per dag. De energie uit de voeding is voor veel lichaamsfuncties nodig. Denk aan het op peil houden van de lichaamstemperatuur, het kloppen van het hart, de ademhaling en beweging. De geringe energie inname wordt bij u vooral veroorzaakt omdat u te weinig middag eet. U zou naast de kracker ook nog twee boterhammen mogen eten.

De totale hoeveelheid vet in de voeding ligt aan de hoge kant, er worden met name te veel verzadigde vetten gegeten die kans op hart- en vaatziekten verhogen. De verzadigde vetten zijn vooral afkomstig de geconsumeerde roomboter, de chocolade koekjes en het ei. In plaats van roomboter zou u halvarine kunnen gebruiken en de chocolade koekjes zou u kunnen vervangen voor eierkoeken of een stuk volkoren ontbijtkoek. De vier eieren die u in één week eet zou u terug moeten brengen naar drie eieren per week. Als vervangend beleg zou u kipfilet, Slankie, Sandwichspread, jam en ander mager broodbeleg kunnen gebruiken.

Het energiepercentage eiwitten en koolhydraten in de voeding zijn goed, hier hoeft dus niks aan veranderd te worden.

De hoeveelheid vezels in de voeding in aan de krappe kant. U zou tussen de 30-40 gram vezels moeten consumeren en u consumeert ongeveer 20 gram. Vezels zijn nodig voor een goede darmwerking en geven een vol gevoel. Belangrijke vezelbronnen zijn: brood (met name volkorenbrood en roggebrood ), aardappelen, peulvruchten, zilvervliesrijst, volkoren graanproducten, groente, fruit en noten.Daarnaast is het belangrijk om 2 stuks fruit en 2 ons groente per dag te eten. Door elke dag voldoende groente en fruit te eten, verklein je het risico op hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker. Groente en fruit helpen de bloeddruk te verbeteren en bevatten relatief weinig calorieën. De vezels uit groente en fruit zorgen voor een voldaan gevoel, helpen je op gewicht te blijven, en zorgen voor een goede stoelgang.

61

Aan de hoeveelheid fruit per dag komt u wel, maar u te weinig groente. Het is dus belangrijk om er op te letten om meer groente eten.

Zout houd de hoeveelheid vocht in het lichaam op peil en speelt een belangrijke rol bij het regelen van de bloeddruk. Een Natrium inname tussen de 1500 en 2400 mg is perfect. Uw natrium inname ligt echter rond de 1300, dit duidt op een tekort. Brood is een voedingsmiddel dat veel zout bevat, als u tijdens de lunch meer brood zou eten zou uw natriuminname stijgen. Naast meer brood eten zou u zelf ook meer zout toe mogen voegen aan het avondmaal.

62

Persoon 4

Algemene gegevensGeslacht : ManLeeftijd : 57Lengte : 1.75 meterGewicht : 82 kiloBMI : 27

ActiviteitenPer dag halfuurtje wandelen en loopt veel rond op kantoor.

AdviesDe hoeveelheid energie die uit de voeding wordt gehaald is ongeveer 1800 kcal. Deze richtlijn zegt iets over de energiebehoefte, dus over hoeveel er gegeten en gedronken mag worden op een dag. De richtlijn voor mannen van uw leeftijd, lengte en lichaamsactiviteit is 2300 Kcal. De energie uit je voeding is voor veel lichaamsfuncties nodig. Denk aan het op peil houden van je lichaamstemperatuur, het kloppen van je hart, je ademhaling en bewegen.

De hoeveelheid vet in de voeding is goed, van de gehele voeding mag er ongeveer 20-35 energieprocenten uit bestaan (de hoeveelheid Kcal die uit vet bestaat) In dit geval ligt het percentage op 28%, dus dat ligt goed tussen de marges. Vet kun je onderverdelen in twee soorten namelijk, verzadigd vet en onverzadigd vet. Van verzadigd vet kun je beter niet teveel eten, maar onverzadigd vet is juist goed en verminderd de kans op hart- en vaatziekten. De hoeveelheid verzadigd vet in de voeding ligt onder de marge voor de maximale hoeveelheid verzadigd vet. Vette voedingsmiddelen zijn: margarine, vetten, oliën, volle melk en melkproducten, vet vlees, vette vleeswaren, hartige snacks, gebak en koek.

De hoeveelheid koolhydraten in de voeding is aan de krappe kant. Voor een gezonde voeding haal je ongeveer 40-70 energieprocent van je totale voeding uit koolhydraten. In dit geval ligt dat op 38%, het is dus belangrijk om producten te eten die koolhydraatrijk zijn. Voorbeelden van deze producten zijn: brood, pasta, rijst, aardappelen, vruchtensappen, fruit en melk.

De hoeveelheid eiwitten in uw voeding is prima en daar hoeft u niks aan te veranderen. Daarentegen is de hoeveelheid vezels in uw voeding te laag. Als richtlijn geldt voor volwassene dat er 30 tot 40 gram vezels per dag geconsumeerd moet worden. In dit geval ligt dit ongeveer op 20 gram. Vezels zijn nodig voor een goede darmwerking en geven een vol gevoel. Belangrijke vezelbronnen zijn: brood (met name volkorenbrood en roggebrood ), aardappelen, peulvruchten, zilvervliesrijst, volkoren graanproducten, groente, fruit en noten.Daarnaast is het belangrijk om 2 stuks fruit en 2 ons groente per dag te eten.

63

Door elke dag voldoende groente en fruit te eten, verklein je het risico op hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker. Groente en fruit helpen de bloeddruk te verbeteren en bevatten relatief weinig calorieën. De vezels uit groente en fruit zorgen voor een voldaan gevoel, helpen je op gewicht te blijven, en zorgen voor een goede stoelgang.Aan de hoeveelheid groente per dag komt u wel, maar u eet vrijwel tot geen fruit. Het is dus belangrijk om er op te letten om meer fruit te gaan eten.

64

Persoon 5

Algemene gegevensGeslacht : VrouwLeeftijd :Lengte : Gewicht :BMI :

ActiviteitenMevrouw werkt vier dagen per week. Zij gaat iedere dag op haar fiets naar werk. Een half uur heen en een half uur terug. In de winter tennist ze één keer per week en in de zomer drie keer per week.

AdviesDe hoeveelheid energie die mevrouw uit de voeding haalt, ligt gemiddeld tussen de 2000 en de 2500 kilocalorieën. Voor mevrouw is dit goed, de richtlijnen liggen namelijk rond de 2300 kilocalorieën per dag. Deze richtlijn geldt voor vrouwen tussen de 19 en 50 jaar oud.

Energie heeft het lichaam nodig om te functioneren, zonder energie zouden de organen niet kunnen werken. Wanneer er te weinig voedsel het lichaam binnen komt dan dat het nodig heeft, valt het lichaam af. Wanneer er te veel voedsel het lichaam binnen komt dan dat het nodig heeft, komt het lichaam aan.

De hoeveelheid totaal vet in de voeding is goed. Ook de hoeveelheid verzadigd vet is goed in het lichaam. Er zijn twee soorten vet: verzadigd vet en onverzadigd vet. Alle vetsoorten leveren evenveel energie. Verzadigd vet vergroot de kans op hart- en vaatziekten. Voedingsmiddelen waar veel verzadigd vet in zit zijn: volle melk en melkproducten, volvette kaas, vet vlees, vette vleeswaren, hartige snacks, gebak en koek. Het is belangrijk dat u blijft doorgaan zoals het nu gaat met de inname van vet, blijf kiezen voor producten met zo min mogelijk verzadigde vetten en die een hooggehalte hebben aan onverzadigde vetten.

De hoeveelheid koolhydraten in de voeding is goed. Koolhydraten geven het lichaam energie. Gezonde keuzes met betrekking tot koolhydraten zijn: brood, pasta, rijst, aardappelen, vruchtensappen, fruit en melk. Minder gezonde keuzes met betrekking tot koolhydraten zijn: gebak, koek en frisdranken. U eet erg gevarieerd en krijgt voldoende goede koolhydraten binnen, u mag vooral zo door blijven gaan.

De hoeveelheid eiwit in de voeding is goed.Eiwitten zorgen ervoor dat het lichaam intact blijft en dat lichaamscellen worden behouden. Eiwitten zijn te vinden in graanproducten, zuivelproducten, vlees, peulvruchten, eieren en vis.

Het gehalte aan natrium uit de voeding is te hoog. Deze bedraagt ongeveer 3000 mg/dag. De maximale hoeveelheid natrium mag 2400 mg/dag zijn. Het meeste natrium dat mevrouw consumeert komt uit de boterhammen. Door u boterhammen de vervangen voor boterhammen met minder

65

zout, verlaagt u het gehalte aan natrium dat binnen komt via de voeding aanzienlijk. Ook zou u er voor kunnen kiezen om een deel van u beleg te vervangen door zoet beleg, in vleeswaren zit namelijk ook natrium.

66

Persoon 6

Algemene gegevensGeslacht : VrouwLeeftijd :Lengte : 1.57 meterGewicht : 71 kiloBMI :22.9

ActiviteitenMevrouw is werkzaam als secretaresse bij het bedrijf DHV Haskoning en werkt ongeveer 3 à 4 dagen per week. Ze gaat met het openbaar vervoer naar het werk, waarbij ze loopt en de tram neemt. Verder sport mevrouw niet in het dagelijks leven.

Advies De hoeveelheid energie die door mevrouw uit de voeding gehaald wordt, bedraagt gemiddeld 1415 kilocalorieën per dag. Dit is minder dan de richtlijn van 1900 kilocalorieën per dag. Deze richtlijn geldt voor vrouwen met een leeftijd van 19 tot 50 jaar die een niet zo actieve leefstijl hebben en deze zegt iets over de energiebehoefte per dag. De energie uit voeding is voor veel lichaamsfuncties nodig, zoals het op peil houden van de lichaamstemperatuur, het kloppen van het hart, de ademhaling en het bewegen. Voeding levert de belangrijkste voedingsstoffen voor het lichaam, zoals vet, koolhydraten, eiwitten en voedingsvezels.

De totale hoeveelheid vet in de voeding van mevrouw is goed. Vetten geven het lichaam energie. Er zijn twee soorten vet: verzadigd (slecht) en onverzadigd (goed). Onverzadigd vet is beter, omdat het een verminderde invloed heeft op het cholesterol. Daardoor heb je minder kans op hart- en vaatziekten. Ook de hoeveelheid verzadigd vet in de voeding is goed, maar het is belangrijk om dit ook vol te houden, want anders wordt de kans op hart- en vaatziekten weer vergroot.

Ook de hoeveelheid koolhydraten in de voeding van mevrouw is goed. Koolhydraten geven het lichaam energie en blijf vooral kiezen voor producten zoals brood, aardappelen, fruit en pasta.

Een derde voedingsstof die erg belangrijk is voor het functioneren van het lichaam zijn eiwitten. Eiwitten zijn belangrijk voor de opbouw en het in stand houden van lichaamscellen en bieden daarnaast ook energie voor het lichaam. U gebruikt voldoende eiwitrijke producten zoals brood, pasta en peulvruchten.

Ook de hoeveelheid voedingsvezels in uw voeding is goed. Vezels zijn nodig voor een goede darmwerking en geven daarbij een verzadigd gevoel. Brood, pasta, aardappelen, groente en fruit zijn ook daarom producten die u vooral moet blijven consumeren.

67

Tot slot is het natriumgehalte (zout) in de voeding te hoog. Deze bedraagt bij u 5934 mg/dag, terwijl de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid 2400 mg/dag bedraagt. Er wordt regelmatig gekozen voor zoute voedingsmiddelen. Misschien voegt u zelf weinig/geen zout toe aan uw voeding, maar 80% van het zout in eten wordt al toegevoegd door de fabrikant en zit dus ongemerkt al in de voedingsmiddelen. Het natriumgehalte in uw voeding zou omlaag gebracht kunnen worden door bijvoorbeeld vaker jam, kipfilet, rosbief of sandwich spread te consumeren.

Ik wil u adviseren om gevarieerd te blijven eten en dit ook regelmatig op vaste tijdstippen te doen. Uw stofwisseling blijft dan goed op gang, waardoor de voeding goed verteerd kan worden.

http://www.youtube.com/watch?v=DVsiq4IHo7I&feature=youtu.be

68

oktober

2013

69 1 2 0 7 7 1 0 0

OnderzoeksverslagSt

Inhoudsopgave

Inleiding....................................................................................................................................................................................................... 3

Methode en technieken.........................................................................................................................................................................4

1. Het algemene deel...............................................................................................................................................................................5

1.1 Missie en visie..............................................................................................................................................................................5

1.1.1 Ziekenhuis.............................................................................................................................................................................5

1.1.2 Afdeling diëtetiek...............................................................................................................................................................5

1.2 De huidige situatie..................................................................................................................................................................... 6

1.2.1 Voedingstoestand en ondervoedingsbeleid...........................................................................................................6

1.2.2 Prestatie Indicatoren (PI’s)...........................................................................................................................................7

1.2.3 Diagnose Behandel Combinaties (DBC’s)................................................................................................................7

1.2.4 Betrokken organisaties...................................................................................................................................................7

1.2.5 Directe Toegankelijkheid Diëtetiek............................................................................................................................8

1.2.6 Vergoeding diëtetiek........................................................................................................................................................8

1.3 SWOT-analyse........................................................................................................................................................................... 10

1.3.1 Sterktes................................................................................................................................................................................ 10

1.3.2 Zwaktes................................................................................................................................................................................10

1.3.3 Kansen..................................................................................................................................................................................10

1.3.4 Bedreigingen..................................................................................................................................................................... 11

1.3.5 Conclusie van de SWOT................................................................................................................................................11

1.4 Concrete doelen voor de afdeling diëtetiek..................................................................................................................12

2. Afdelingsplan Klinisch Centrum voor Ouderen..................................................................................................................13

2.1 Omschrijving van het probleem zoals dat door de psychiatrische instelling is gegeven.........................13

2.2 Analyse van het probleem....................................................................................................................................................13

2.2.1 Promotie..............................................................................................................................................................................13

2.2.2 Invoeren van gegevens SNAQ....................................................................................................................................13

2.2.3 De hulpverlener...............................................................................................................................................................14

2.2.4 De patiënt............................................................................................................................................................................14

2.2.5 Visgraatmodel...................................................................................................................................................................15

2.2.6 Pareto-diagram................................................................................................................................................................ 16

2.2.7 Plan-do-check-act model.............................................................................................................................................17

2.6 De verbetervoorstellen......................................................................................................................................................... 18

2.6.1 Promotie verbeteren.....................................................................................................................................................18

2.6.2 Draagvlak creëren...........................................................................................................................................................18

2.6.3 Target instellen................................................................................................................................................................ 19

2.6.4 Standaard één keer screenen per week................................................................................................................19

70

2.6.5 Werkinstructie verbeteren.........................................................................................................................................19

2.7 Beschrijving van de veranderingen en consequenties ten gevolge van de twee beste verbetervoorstellen........................................................................................................................................................................20

2.7.1 Promotie..............................................................................................................................................................................20

2.7.2 Standaard één keer screenen per week................................................................................................................20

2.8 Verwachte kosten en baten van de twee beste verbetervoorstellen................................................................21

Conclusie............................................................................................................................................................................................. 21

Aanbevelingen en discussie........................................................................................................................................................22

Bibliografie............................................................................................................................................................................................... 22

Bijlagen...................................................................................................................................................................................................... 23

Bijlage 1: Ondervoeding prevalentie 2004-2008.........................................................................................................23

Bijlage 2: Ondervoeding prevalentie 2004-2012.........................................................................................................23

Bijlage 3: Ondervoeding prevalentie leeftijden.............................................................................................................24

Bijlage 4: Klinische les..............................................................................................................................................................24

Bijlage 5: Promotiemateriaal.................................................................................................................................................26

Inleiding

De afdeling diëtetiek binnen ziekenhuizen krijgt een steeds belangrijkere positie en rol in de gezondheidszorg. Om deze ontwikkeling goed te doorlopen is het van belang dat de afdeling optimaal functioneert en dat er aandacht besteed wordt aan een zo goed mogelijke profilering van de afdeling. Naar aanleiding hiervan is er een kwaliteitsbeleidsplan opgesteld, waarin er dieper wordt ingegaan op de manier waarop de afdeling diëtetiek kan functioneren en zich kan profileren binnen een ziekenhuis.

Sinds 2005 is in de Nederlandse ziekenhuizen de SNAQ ingevoerd. De SNAQ (Short Nutritional Assessment Questionnaire) is ontwikkeld om ondervoeding bij de binnenkomende patiënten op te sporen. Het is een vragenlijst van drie vragen en drie metingen. De uitkomst van de vragen en metingen leidt tot een score die aangeeft of verdere behandeling door een diëtist noodzakelijk is. De resultaten van de SNAQ zijn nog niet optimaal, vandaar dat op dit vlak nog veel te winnen valt. Naar aanleiding hiervan is er een specifiek afdelingsplan gemaakt voor de externe opdrachtgever, namelijk het Klinisch Centrum Ouderen van Parnassia. In dit plan wordt vooral ingegaan op het gebruik van de SNAQ binnen de organisatie.

Wat betreft het kwaliteitsbeleidsplan is er begonnen met het opstellen van een missie en een visie, zowel voor een ziekenhuis en een aparte voor de afdeling diëtetiek. Hierbij is er gekeken naar de belangen en prioriteiten die voor een groot deel de rode draad vormen voor het functioneren in de

71

praktijk. Naast de missie en de visie wordt de huidige situatie geanalyseerd om te kijken wat het startpunt is van eventuele veranderingen of grote ingrepen. Er wordt hierbij ingegaan op externe ontwikkelingen, maar ook naar de huidige voedingstoestand in ziekenhuizen en de mate waarin het ondervoedingsbeleid geregeld is. Daarnaast worden de PI’s en DBC’s besproken en wordt er uitgezocht hoe het zit met vergoedingen en regels wat betreft dieetadvisering. Naar aanleiding van bovenstaande punten wordt er een SWOT-analyse opgesteld, en met behulp van de conclusies die hieruit voortkomen worden er concrete doelen voor de afdeling diëtetiek binnen een ziekenhuis opgesteld.

Het doel van het kwaliteitsplan is een beter inzicht krijgen van wat het ideaalbeeld is, en hoe we dit beeld zo volledig mogelijk in praktijk kunnen brengen. Het is de bedoeling dat er een overzicht komt van de haken en ogen die zich op dit moment afspelen op de afdeling diëtetiek, en wat voor oplossingen of alternatieven hiervoor tot onze beschikking staan. De hoofdvraag luidt dan ook: Wat is de beste manier om de afdeling diëtetiek binnen een ziekenhuis zo goed mogelijk te laten functioneren en profileren?

In het afdelingsplan is eerst een beeld geschetst van de huidige situatie. Het probleem wordt omschreven en er is een onderzoeksvraag vastgesteld. Vervolgens zijn de oorzaken van het probleem op een rij gezet door middel van een visgraatdiagram en een Paretodiagram. Uit deze analyses worden voorstellen voor de oplossingen voor het probleem gevormd. Hierbij worden enkele voor- en nadelen beschreven. Hierna wordt er een beschrijving gegeven van de veranderingen en consequenties die deze oplossingen met zich meebrengen voor de betrokkenen (de diëtist, de arts, de verpleegkundige, etc.). Tevens worden de financiële consequenties van de bedachte oplossingen berekend en geanalyseerd in het hoofdstuk ‘Kosten en baten’.

Het doel van het afdelingsplan voor het Klinisch Centrum Ouderen van Parnassia is het percentage afgenomen en ingevoerde SNAQ’s verhogen. De hoofdvraag van dit onderdeel luidt dan ook: ‘Wat is de beste manier om het percentage afgenomen en ingevoerde SNAQ’s binnen het KCO te verhogen?’

Methode en technieken

Bij het maken van het kwaliteitsbeleidsplan en een afdelingsplan is het van belang om veel te weten te komen over de manier van werken van de afdeling diëtetiek binnen het ziekenhuis. Voor het vinden van deze informatie is er gebruik gemaakt van het internet. Omdat het belangrijk is dat deze informatie betrouwbaar is hebben wij altijd gezocht naar betrouwbare bronnen.

Om er achter zien te komen hoe diëtetiek wordt vergoed en wat hier allemaal bij komt kijken hebben wij geprobeerd contact te zoeken met verschillende zorgverzekeraars. Omdat deze gesprekken heel lang duurden doordat we heel vaak doorverbonden werden, hebben wij uiteindelijk ook deze

72

informatie gevonden op het internet. Naast het internet hebben wij als bron gebruik gemaakt van de PowerPoint die ons is gegeven door Hinke Kruizinga van het bekende 'Stuurgroep Ondervoeding'.

Tevens zijn we twee keer bij het KCO langs gegaan voor gesprekken met Rosa van Hoorn en Lisanne van der Weijden. Hier hebben we veel van opgestoken, zij leverden ons feedback en tips om het verslag te verbeteren. Ten slotte hebben we de ondersteunende lessen van de integrale opdracht bijgewoond met de projectgroep.

73

1. Het algemene deel

1.1 Missie en visie

1.1.1 ZiekenhuisMissieOnder het motto ‘Welzijn staat voorop’ verlenen wij veilige, goede, efficiënte en persoonlijke zorg. Het ziekenhuis is kleinschalig, waardoor de toegankelijkheid gemakkelijk en snel is. Elke patiënt krijgt individuele aandacht en wordt met respect behandeld. Hierdoor ontstaat een vertrouwensband tussen patiënt en specialist. Communicatie tussen de werknemers en de afdelingen onderling is optimaal, waardoor multidisciplinaire samenwerkingen efficiënt verlopen.

We zijn tot deze missie gekomen door te kijken naar welke punten wij zelf belangrijk vinden als we in een ziekenhuis opgenomen zouden worden. Daarnaast vinden wij het ook belangrijk dat de patiënt zijn verhaal maar één keer hoeft te vertellen en daarna meteen professioneel wordt behandeld. Alle betrokken doctoren en specialisten worden meteen geïnformeerd over de situatie van de patiënt.

VisieHet ziekenhuis streeft naar tevredenheid van patiënten door goede zorgverlening en onderlinge samenhang. De volgende speerpunten ondersteunen deze visie:

74

Ten eerste is het van belang dat alle medewerkers zich regelmatig bijscholen, zodat de kennis en de vaardigheden van alle medewerkers ten alle tijden vakkundig en optimaal zijn. Hieronder verstaan we ook het feit dat de laatste onderzoeken en technieken worden meegenomen in de behandeling van de patiënten.

Het ziekenhuis streeft naar optimale samenwerking met externe organisaties. De medewerkers hebben een respectvolle houding tegenover elkaar en naar patiënten toe, en het geven van opbouwende kritiek wordt dan ook veel toegepast tijdens het multidisciplinair overleg. Door contact te onderhouden met externe organisaties blijft het een compact netwerk.

Tevens streeft het ziekenhuis naar individualisatie, waarmee bedoeld wordt dat naast het algemene ziektebeeld ook naar de persoonlijke situatie van de patiënt gekeken wordt. Er wordt dus klantgericht gehandeld en de patiënten met dezelfde aandoening worden niet over één kam geschoren. Dit wordt bereikt door tijd voor de patiënten te nemen onder het motto ‘kwaliteit boven kwantiteit’. De afspraken worden niet strak op elkaar gepland, maar juist met speling ertussen. Dit heeft ook als voordeel dat de wachttijden gering blijven.

De visie van het ziekenhuis is tot stand gekomen door ons in te leven in een gevisualiseerde situatie. De bovenstaande informatie is dus niet berust op de visie van een bestaand ziekenhuis.

1.1.2 Afdeling diëtetiekMissieDe afdeling diëtetiek staat voor directe toegankelijkheid voor patiënten binnen en buiten het ziekenhuis. Daarnaast is het belangrijk dat er efficiënt gehandeld wordt en dat eventuele risicofactoren, waardoor de diëtist niet zomaar met behandeling kan starten, tijdig gesignaleerd worden. Onder het motto ‘Zie voeding als een kans’ dient de afdeling diëtetiek ervoor te zorgen dat voeding wordt gezien als een kans in plaats van als een bedreiging op hun persoonlijke leefstijl. Tevens staat de afdeling voor vakkundig, doelgericht, persoonsgebonden en efficiënt werk, omdat dit uiteindelijk tot besparing leidt.

De missie van de afdeling diëtetiek is ontstaan, doordat wij het als projectgroep belangrijk vinden dat voeding niet onderschat wordt met betrekking tot verschillende ziektebeelden. De juiste voeding kan zorgen voor een snellere genezing en hierdoor dus een kortere opname in het ziekenhuis. Dit leidt tot kostenbesparing en een toename in de levenskwaliteit van de patiënt.

VisieDe reputatie van de afdeling diëtetiek moet verbeterd worden. De diëtist moet betrokken worden bij het behandelplan van de behandelend arts. Naar verwachting zullen er dan minder complicaties ten gevolgen van slechte voeding voorkomen. De diëtist moet een grotere rol gaan innemen in het ziekenhuis, de diëtist moet zich profileren.

75

Daarnaast willen we de patiënten stimuleren een gezonde eet en leefstijl aan te leren door middel van bijvoorbeeld tijdschriften over voeding in de wachtkamer, flyers met gezonde en lekkere recepten neer te leggen die mee genomen kunnen worden door patiënten en door informatie over gezonde voeding af te spelen op een tv scherm in de wachtkamer.

De waarden van de patiënt moeten meer gerespecteerd worden. Hiermee bedoelen we dat een dieet geen belemmering of straf zou moeten zijn. Het zou meer een positieve verandering in de gewoonten van de patiënt moeten zijn. Dit gaan we waarmaken door meer inbreng van de patiënt te tolereren. Hiermee bedoelen wij een situatie waarin iemand heel erg dol is op een bepaald voedingsmiddel en dit liever niet uit zijn of haar voedingspatroon zou willen halen. Als diëtist zijnde is het belangrijk om hier naar te luisteren zodat het volgen van een gezond voedingspatroon geen straf is. Het is namelijk belangrijk dat de gehele leefstijl van een patiënt veranderd en dat dit voor de rest van het leven vol te houden is.

1.2 De huidige situatie

1.2.1 Voedingstoestand en ondervoedingsbeleidOndervoeding is een acute of chronische toestand waarbij een tekort of disbalans van energie, eiwit en andere voedingsstoffen leidt tot meetbare nadelige effecten op de lichaamssamenstelling, functioneren en klinische resultaten (Stuurgroep Ondervoeding, 2011). Aan de hand van de gegevens die hieronder in de grafieken zichtbaar zijn, kan er geconcludeerd worden dat ongeveer een kwart van de patiënten in Nederlandse zorginstellingen ondervoed is. Aan de criteria van het risico van ondervoeding voldoet de helft van alle patiënten.

We spreken van ondervoeding wanneer een van de volgende kenmerken aan de orde is: wanneer er drie dagen niet of nauwelijks gegeten is, wanneer er meer dan een week minder gegeten wordt dan gebruikelijk, bij een onbedoeld gewichtsverlies van meer dan 6kg in het afgelopen half jaar of meer dan 3kg in de afgelopen drie maanden. Ook met een BMI tussen de 18.5-20 is er een risico op ondervoeding.

Om ondervoeding te signaleren, wordt er gebruik gemaakt van screeningstools. Er zijn verschillende manieren, namelijk de SNAQ (Short Nutritional Assessment Questionary) en de MUST (Malnutrition Universal Screening Tool). Dit zijn beiden vragenlijsten die worden gesteld aan de patiënten zodra ze langer dan 4 dagen opgenomen zijn in het ziekenhuis. De MUST kost meer werk, omdat je hiervoor ook het BMI en gewichtsverlies moet berekenen. Hierdoor wordt de MUST maar in enkele ziekenhuizen gebruikt. Het doel van de screening is om de mate van ondervoeding te kunnen achterhalen. Echter blijkt dat nog lang niet alle artsen, verpleeg(st)ers, gastvrouwen, en voedingsassistenten gebruik maken van deze screeningstools.

76

In de grafiek van bijlage 2 is te zien dat de prevalentie van ondervoeding tussen 2004-2012 licht is gedaald in verpleeghuizen, verzorgingshuizen en de thuiszorg.

Van die prevalentie komt ondervoeding het vaakst voor in de thuiszorg in de leeftijdcategorie van 75-79 jaar. (zie bijlage 3)

1.2.2 Prestatie Indicatoren (PI’s)Met behulp van Prestatie Indicatoren kan achterhaald worden of de gestelde doelen behaald zijn. Een ziekenhuis wordt beoordeeld op verschillende PI’s. Een van deze PI’s is ondervoeding die onder de afdeling diëtetiek valt. Sinds 2004 zijn ziekenhuizen verplicht om openbare prestatie indicatoren te hebben. Dit is vastgesteld in de landelijke ‘Basisset Prestatie Indicatoren’ door de Inspectie voor Gezondheidszorg (IGZ), de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen (NVZ), de Orde van Medisch Specialisten en de Vereniging Academische Ziekenhuizen (VAZ) (Rode Kruis Ziekenhuis). De Inspectie voor de Gezondheidszorg gaat na of deze regels worden nagestreefd door de ziekenhuizen, door middel van een jaarlijks gesprek tussen directie en professionals. Van de verzamelde gegevens maakt de inspectie een rapportage. (IGZ Inspectie voor de Gezondheidszorg, NVZ Vereniging van ziekenhuizen, NFU Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra, OMS Orde van Medisch Specialisten, 2009)

De PI voor ondervoeding is duidelijk: iedereen die wordt opgenomen in een ziekenhuis wordt gescreend op ondervoeding. Dit is de taak van de

verpleegkundigen/verzorgenden/voedingsdeskundigen en het is de bedoeling dat zij er een gewoonte van maken om elke patiënt te screenen. De screeningresultaten worden ingevoerd op de computer, waardoor het makkelijk te meten is of deze PI werkelijk behaald wordt. Na het invoeren wordt er geconcludeerd of iemand daadwerkelijk ondervoed is of binnen de risicogroep valt. Hierna wordt er automatisch een diëtist ingeschakeld. Zo worden er geen ondervoede patiënten over het hoofd gezien.

1.2.3 Diagnose Behandel Combinaties (DBC’s)Een DBC is een code die in het ziekenhuis wordt gebruikt om de diagnose en behandeling vast te leggen die bij de klachten van de patiënt horen. Een DBC omvat elke stap in de behandeling van de patiënt en geeft het ziekenhuis inzicht in de kosten en de patient een beter inzicht in het behandelingstraject.

1.2.4 Betrokken organisatiesOrganisaties die zich bezig houden met ziekenhuis gerelateerde ondervoeding komen uit verschillende hoeken. Zo kan er gedacht worden aan zorgverzekeraars. De relatie tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars komt voort uit de contracten die het ziekenhuis met de zorgverzekeraars heeft. Niet elk ziekenhuis heeft contracten met alle zorgverzekeraars, daarom is het als patiënt zijnde belangrijk om je daarin te verdiepen.

Daarnaast houden producenten van drinken sondevoeding zich bezig met de ondervoeding in ziekenhuizen. Deze producenten, zoals Abbott en Nutricia, leveren de drinken sondevoeding

77

aan de ziekenhuizen en spelen hierdoor dus een belangrijke rol. De relatie tussen het ziekenhuis en de producenten ligt hem vooral in de inkoop van het ziekenhuis. Het ziekenhuis schat in hoeveel van het product ze nodig hebben en plaatst vervolgens een bestelling bij het desbetreffende bedrijf. Ze maken dus gebruik van de diensten van de producenten door bestellingen te plaatsen.

Tevens houdt het ministerie van VWS zich bezig met de ondervoeding in ziekenhuizen door belangrijke beslissingen te nemen en projecten op te zetten die invloed hebben op het ondervoedingsbeleid in ziekenhuizen. Een voorbeeld hiervan is dat VWS een project heeft bedacht, namelijk “Implementatie van vroege herkenning en behandeling in het ziekenhuis”. Dit project is een onderdeel van het programma “Sneller Beter” van hetzelfde ministerie. Het project is een landelijk verbeterprogramma voor de kwaliteit van zorg. Ziekenhuizen zetten zich tijdens dit project in om te zorgen voor kwaliteitsverbetering voor zowel zorgverleners als patiënten (Stuurgroep Ondervoeding).

1.2.5 Directe Toegankelijkheid DiëtetiekDirecte toegankelijkheid diëtetiek houdt in dat een patiënt geen verwijsbrief van de dokter meer nodig heeft om naar de diëtist te gaan. Voor de diëtist betekent dit dat ze ten alle tijden op zal moeten letten of de patiënt wel bij een diëtist thuishoort. Hiermee worden de patiënten bedoeld die een diëtist niet kan/mag behandelen omdat deze mensen symptomen van bepaalde ziekten vertonen. Bij dergelijke gevallen zal de diëtist de patiënt alsnog naar een huisarts moeten terugverwijzen voor verder onderzoek. Een nadeel van de directe toegankelijkheid kan zijn dat de huisarts geen stok achter de deur meer is en niet kan uitzoeken wie er daadwerkelijk een diëtist nodig heeft. Dit kan er voor zorgen dat de diëtist veel te maken krijgt met mensen die denken dat ze naar een diëtist moeten, maar tegelijkertijd geen directe aanleiding hiertoe hebben.

1.2.6 Vergoeding diëtetiekIn 2012 werd dieetadvisering alleen vanuit de basisverzekering vergoed als dit onderdeel was van gecoördineerde multidisciplinaire zorg voor patiënten met diabetes, chronische longziekten en/of een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Daardoor kwam ongeveer 28% minder mensen naar de diëtist dan voorheen. Dit blijkt uit onderzoek van het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (J.Tol, Utrecht, 2012).

Sinds 2013 heeft de minister van VWS besloten om dieetadvisering weer in de basisverzekering op te nemen. Dit houdt in dat er maximaal 3 behandeluren per kalenderjaar vergoed worden door de basiszorgverzekering. De eerste behandeling duurt maximaal 45 minuten, en de behandelingen die daarop volgen, duren 15 tot 30 minuten. Als de patiënt een aanvullende verzekering heeft, kunnen er meer behandeluren vergoed worden. Als de patiënt meer behandeluren wilt dan wordt vergoedt, geldt er per diëtistenpraktijk een eigen vergoeding. Als de patiënt diabetes, COPD of VRM (Vasculair Risico Management) heeft, dan kan het zijn dat de kosten voor de behandeling worden vergoed vanuit de ketenzorgorganisatie of DBC. Per regio zijn hiervoor andere vergoedingen vastgesteld (Diëtist.nl).

78

Als de patiënt met een diëtist in het ziekenhuis in aanraking komt, dan zal de dieetadvisering vallen binnen DBC’s, die door de medisch specialist is geopend. De diëtist in het ziekenhuis registreert de dieetadvisering in de DBC onder speciale codes, waar er geen directe financiële afwikkeling met de diëtist zelf plaatsvindt (NVD).

79

1.3 SWOT-analyse

STERKTES ZWAKTES

INTERN

- SNAQ --> verplichte bijscholing van personeel binnen de zorginstelling

- Direct aanspreekpunt- Het bezit van kennis die artsen niet

hebben --> uniek- Opnameduur van de patiënt kan

verkort worden --> geldbesparing

- Artsen bezitten kennis die een diëtist niet heeft

- De huidige profilering van de diëtist traag inspelen op veranderingen

KANSEN BEDREIGINGEN

EXTERN

- Globesitas- Opkomende fastfood branche- Directe Toegankelijkheid Diëtetiek- Voeding wordt hip, gezondheid is een

trend- TV-programma’s omtrent

overgewicht - 3 uren per kalenderjaar vergoed

- Directe Toegankelijkheid Diëtetiek- Maar 3 uren per kalenderjaar vergoed- Internet en media- De diëtist wordt onderschat- De reputatie van het aanbod van de diëtist- Te weinig geld om de diëtist goed te

kunnen profileren

1.3.1 SterktesWanneer de SNAQ goed toegepast wordt en de diëtist ook echt ingeschakeld wordt wanneer dit nodig is, zal het extra werkterrein bieden voor de diëtist. Wanneer verpleegsters worden bijgeschoold, zal dit zorgen voor een betere screening op ondervoeding door middel van de SNAQ.

Daarnaast is het verkeer binnen het ziekenhuis optimaal. Hiermee wordt bedoeld dat de diëtist direct aanspreekbaar is en dat de stap van behandelend arts naar diëtist wordt verkleind. Ook kan er geconcludeerd worden dat een diëtist meer kennis over voeding met relatie tot ziektebeelden heeft dan een behandelend arts. Als de diëtist deze kennis in praktijk toepast in het ziekenhuis, kan de opnameduur van een patiënt verkort worden, wat resulteert in geldbesparing.

1.3.2 ZwaktesArtsen bezitten kennis over ziektes en het menselijk lichaam die een diëtist niet bezit. Hierdoor denkt menig arts dat zij ondervoeding met hun eigen kennis op kunnen lossen. Vaak wordt er niet aan de hulp van de diëtist gedacht, terwijl de diëtist wel een grote bijdrage kan leveren aan ondervoeding. Wanneer de diëtist er wel bij betrokken wordt, zal er meer multidisciplinair werk plaatsvinden waardoor de patiënt op een zo optimaal mogelijke manier behandeld wordt.

1.3.3 KansenHet feit dat er in de wereld steeds meer mensen overgewicht krijgen (globesitas) is economisch gezien een kans voor de afdeling diëtetiek, omdat er hierdoor steeds meer werk is voor de diëtist. Daarnaast ligt de opkomende fastfood branche nog steeds niet stil, sterker nog, deze

80

nemen in aantal flink toe over de hele wereld. Porties worden steeds groter en de maat van “normaal” verschuift steeds meer richting obese termen.

Door de Directe Toegankelijkheid Diëtetiek kom er tevens meer werk voor de diëtist, omdat de huisarts niet meer tussen de patiënt en de diëtist staat.

Omdat voeding en gezondheid steeds een populairder onderwerp wordt, is dit een kans voor de diëtist om zich te laten horen, en vooral een kans omdat er meer geluisterd wordt naar de diëtist door de toenemende intrinsieke interesse voor voeding en gezondheid van de bevolking. Op de televisie worden steeds meer programma’s uitgezonden die betrekking hebben op overgewicht en obesitas. Mensen kunnen hierdoor aangespoord worden om hun eigen gezondheidstoestand te verbeteren en ontwikkelen hierdoor meer interesse voor de voeding. Deze programma’s dragen bij aan de fase van gedragsverandering waar de mensen zich in bevinden. Door deze programma’s kunnen de mensen naar de actiefase doorschieten en naar een diëtist stappen.

Doordat er nu weer drie uren vergoed worden, kan dit ertoe leiden dat mensen eerder gebruik gaan maken van de diensten van een diëtist.

1.3.4 BedreigingenHoewel de Directe Toegankelijkheid Diëtetiek een kans is, is dit tevens een bedreiging, omdat de toegankelijkheid makkelijker wordt, waardoor de binnenstroom van patiënten niet meer gefilterd wordt door de huisarts. Hierbij komt ook het feit dat er tegenwoordig ontzettend veel informatie op internet en in de media te vinden valt over voeding en gezondheid.

In de zorg wordt de functie van een diëtiste vaak onderschat. Dit kan ervoor zorgen dat de diëtiste werkterrein verliest.

Internet en media kunnen een bedreiging zijn, omdat er op internet veel informatie te vinden is omtrent voeding en gezondheid. Zo kunnen mensen zelf informatie vinden over gezond eetgedrag en hebben zij daar de diëtist niet meer voor nodig. Tegenwoordig wordt deze informatie steeds toegankelijker, waardoor mensen liever hun eigen probleem oplossen zonder hier professionele hulp voor te zoeken.

Aan de diëtist worden weinig geld toegerekend vanuit het budget in het ziekenhuis. Zeker wanneer dit vergeleken wordt met andere afdelingen in het ziekenhuis. Wanneer er weinig geld wordt toegekend, wordt het ook lastig voor een afdeling diëtetiek om zich goed te kunnen profileren.

81

1.3.5 Conclusie van de SWOTWanneer er wordt gekeken naar de SWOT analyse valt het als eerste op dat bij de externe analyse veel kansen en tegelijkertijd bedreigingen zijn. Dit betekent dat – door de manier waarop je naar de punten kijkt - de bedreigingen omgezet kunnen worden in kansen. Het gaat in dit geval dus om uit welk perspectief de situatie bekeken wordt.

Met de invoering van de SNAQ en het opnieuw invoeren van de vergoeding voor diëtistische behandelingen, in combinatie met de toegenomen globesitas en de opkomende fastfood branche, komt er meer werkterrein voor de diëtist beschikbaar. Omdat tegelijkertijd de media en het internet in grote opkomst zijn, is dit voor de beschikbaarheid van het werkterrein een grote bedreiging.

Wat er bij de interne analyse opvalt, is dat er weinig zwaktes zijn tegenover veel sterktes. Dit is een goed teken.

1.4 Concrete doelen voor de afdeling diëtetiek De samenwerking van de diëtist met andere specialisten moet verbeterd worden.

Bij het verbeteren van de reputatie van de diëtist is het belangrijk dat zij zich beter profileren. Dit kan bereikt worden door meer betrokken zijn bij de behandeling van patiënten en het werk van de behandelend arts. Ook is het van belang dat de diëtist zich verdiept in verschillende ziektebeelden en van zich laat horen tijdens het multidisciplinair overleg. Deze aanbeveling kan per direct worden nagestreefd en na drie maanden kan er gekeken worden of het ook werkelijk voordeel oplevert voor de diëtist en de patiënt.

De reputatie van de diëtist moet verbeterd worden. Vanuit de patiënten kan een diëtist gezien worden als iemand die een streng dieet voorschrijft. Hiermee wordt bedoeld dat zij snel denken dat de behandeling van een diëtist alleen negatieve kanten heeft en dat het veranderen van de leefstijl vooral als een straf wordt gezien. Om te laten zien dat de diëtist zich juist coachend en begeleidend opstelt, wordt er een informatiefolder over de hele gang van zaken met betrekking tot een behandeling bij de diëtist gemaakt die binnen een maand bij elke zorginstelling te verkrijgen is.

82

Ter ondersteuning van de informatiefolder kunnen er ook ambassadeurs aangesteld worden voor het vak diëtetiek. Het rolmodel legt op verschillende manieren uit hoe een diëtist écht werkt, en vooral waarom een behandeling bij de diëtist niet als een straf gezien hoeft te worden. Wij denken dat positieve ervaringen van de ambassadeurs zorgen voor meer positieve gedachten over het vak diëtetiek. De resultaten kunnen na een jaar gecontroleerd worden door ten eerste de cijfers van het aantal behandelingen te bekijken en ten tweede door enquêtes af te nemen voor een tevredenheidsonderzoek met vragen over de ervaringen van de behandeling bij de diëtist.

83

2. Afdelingsplan Klinisch Centrum voor Ouderen

2.1 Omschrijving van het probleem zoals dat door de psychiatrische instelling is gegevenOp de afdeling Klinisch Centrum voor Ouderen bij Parnassia in Den Haag is er in februari 2012 de SNAQ ingevoerd. De SNAQ wordt gebruikt om eventuele ondervoeding en de mate daarvan te constateren. Dit is gedaan omdat in ziekenhuizen ondervoeding vaak voorkomt, namelijk 25 tot 40 procent (Stuurgroep Ondervoeding, 2012). De vroege opsporing van ondervoeding heeft positieve gevolgen voor de verdere behandeling. Ondervoeding belemmert het herstel, zorgt voor een lage weerstand, er is een toegenomen kans op complicaties bij ziekte en zorgt voor een langere opname (Dr. D.Z.B. van Asselt, 2012). Er zijn informatiebijeenkomsten voor de implementatie van de SNAQ georganiseerd voor verpleegkundigen en er is een werkinstructie geschreven. Momenteel wordt er bijgehouden hoeveel patiënten er wel en niet gescreend worden per afdeling. Eens in de twee maanden wordt er een stuk over de SNAQ in de nieuwsbrief gepubliceerd. Ondanks deze voorlichtingen wordt 44 procent per jaar van de nieuw opgenomen patiënten gescreend met de SNAQ, dit is een te laag percentage. De mensen die geholpen hebben met de implementatie van de SNAQ in het KCO zijn een psychiater, de internist, een voedingscoördinator, een projectleider en twee diëtisten. Het is onduidelijk wat de reden voor het lage percentage afgenomen SNAQ's is. Aan ons is gevraagd om te onderzoeken waar het probleem ligt en na te denken over verbetervoorstellen met betrekking tot het geconstateerde probleem.

2.2 Analyse van het probleemZoals hierboven is omschreven wordt de SNAQ maar bij 44 procent van de binnenkomende patiënten afgenomen in het KCO. Het streven is 100 procent, dus er moet iets veranderen om dit percentage omhoog te krijgen. Het invullen van de SNAQ is afhankelijk van vier factoren. Deze factoren worden hieronder nader besproken.

2.2.1 PromotieAls er gekeken wordt naar de promotie van de SNAQ, kunnen er twee oorzaken aangewezen worden die te maken kunnen hebben met het screenen van de binnenkomende patiënten. Allereerst is het vrij lang geleden dat er promotie voor de SNAQ is geweest. In het KCO is anderhalf jaar geleden voorlichting gegeven aan de plusverpleegkundigen, diëtisten en artsen in de vorm van klinische lessen. De meningen over deze implementatie is verschillend. Verpleegkundigen werden volgens eigen zeggen onvoldoende geïnformeerd, zowel tijdens de voorlichting als ervoor. Nog steeds geven verpleegkundigen aan dat ze niet genoeg kennis van ondervoeding hebben om het nut van de SNAQ in te zien. In de tussentijd kunnen er eventueel nieuwe werknemers of stagiaires zijn gekomen die deze klinische lessen niet hebben meegemaakt of de informatie over de SNAQ niet hebben doorgekregen van hun leidinggevende. Daarbij is het ook waarschijnlijk dat de mensen die de klinische lessen wel hebben gevolgd de desbetreffende informatie gedeeltelijk zijn vergeten. De verpleegkundigen vertellen ook dat de overdracht niet altijd goed is en dat ze niet goed weten hoe de SNAQ werkt en hoeveel tijd het kost. Wel komt er eens in de 2 maanden een nieuwsbrief uit waar een stuk in staat over de voortgang van de SNAQ.

84

Daarnaast is originaliteit ook een zwak punt van het KCO. Naast de nieuwsbrief is er geen promotiemiddel om de afname van de SNAQ te stimuleren. Een nieuwsbrief is over het algemeen niet aantrekkelijk waardoor de werknemers niet de tijd nemen om deze te lezen. Ook worden de resultaten van de SNAQ aangekaart in het werkoverleg op de afdeling van het KCO.

2.2.2 Invoeren van gegevens SNAQPer afdeling zijn er twee computers aanwezig waarop de verpleegkundige de gegevens van de SNAQ die bij de binnenkomende patiënten worden afgenomen, kunnen invoeren. Aangezien er twintig bedden zijn per afdeling en er ongeveer één nieuwe patiënt per afdeling per dag binnenkomt, is dit vrij weinig. Omdat er meerdere gegevens op een computer moeten worden ingevoerd, nemen de verpleegkundigen de SNAQ vaak eerst af op papier en voeren dan later de gegevens van de SNAQ in op de computer. Hierbij ontstaat de kans dat het invoeren van de gegevens vergeten wordt of dat er geen tijd meer is om de gegevens in te voeren. Een klein detail hiernaast is dat het systeem lichtelijk verouderd is, een voorbeeld hiervan is dat de BMI niet automatisch wordt uitgerekend na het invoeren van de lengte en het gewicht, maar dat de verpleegkundigen dit zelf nog moeten berekenen. De verpleegkundigen geven aan dat het meetlint dat gebruikt wordt voor de bovenarmmeting niet altijd gevonden kan worden, of dat zij helemaal niet weten dat er zo'n lint bestaat. Ook werd er door verpleegkundigen aangegeven dat een weegschaal ook niet op elke afdeling aanwezig is.

2.2.3 De hulpverlenerVoornamelijk bij de hulpverlener gaat het mis, want deze is uiteindelijk degene die de SNAQ moet afnemen en invoeren. Er zijn verschillende factoren waarom een hulpverlener de SNAQ niet kan/wil invoeren. De eerste is dat de verpleging te weinig tijd heeft. Naast de SNAQ heeft de verpleging nog zoveel taken om uit te voeren, dat de SNAQ niet de hoogste prioriteit krijgt. Een andere oorzaak waarom de SNAQ niet bovenaan de lijst met prioriteiten staat is de afwezigheid van kennis. Door het gebrek aan kennis weet de verpleegkundige niet hoe belangrijk voeding eigenlijk is voor het herstel van de patiënt. Dit heeft als gevolg dat de verpleegkundige het nut niet inziet van het afnemen en het invoeren van de SNAQ.

2.2.4 De patiëntWanneer de patiënt bij een zorginstelling binnenkomt, worden er een aantal screenings bij deze mensen afgenomen. Dit kan de reden zijn waarom de patiënt uiteindelijk geen zin meer heeft of te moe is om antwoord te geven op de SNAQ. De verpleegkundigen kunnen hierdoor besluiten om de SNAQ niet op dat tijdstip af te nemen en ervoor te kiezen om dit op een later moment te doen. De kans is dan groot dat het afnemen van de SNAQ helemaal niet meer gebeurt tijdens de opname van de patiënt.

Ook kan het voorkomen dat de binnenkomende patiënten in het KCO niet genoeg bij kennis zijn, waardoor het afnemen van de SNAQ volgens hen weinig zin heeft. Verpleegkundigen geven ook aan dat patiënten het soms confronterend vinden wanneer er over hun gewicht wordt gevraagd. Ze geven aan dat de patiënt al binnenkomt met psychische problemen en ze hen dan niet met hun gewicht willen lastig vallen.

85

2.2.5 Visgraatmodel Om de factoren makkelijk te ordenen is er een visgraatmodel gemaakt om per factor te bekijken wat de problemen zijn en waar eventueel een oplossing op gevonden kan worden.

86

*Voor verpleegkundigen kan gelezen worden ‘verpleegkundigen/voedingsassistenten’.

87

2.2.6 Pareto-diagram

In het Pareto-diagram kan snel en overzichtelijk gezien worden welk factor voor het niet afnemen van de SNAQ het meeste voorkomt. Daarnaast wordt met de rode grafiek het cumulatieve percentage weergegeven.

tijdgebrek

oud syste

em

gebrek

aan m

iddelen

patiën

t is psyc

hotisch

patiën

t is te

moe

gebrek

aan ke

nnis

gebrek

aan m

otivatie

overig

05

1015202530354045

0.010.020.030.040.050.060.070.080.090.0100.0

aantallen cumulatief percentage

Reden voor niet afnemen SNAQ

aantallen

cumulatief nummer

cumulatief percentage

tijdgebrek 40 40 28,78

oud systeem 31 71 51,08

gebrek aan middelen 26 97 69,78

patiënt is psychotisch 15 112 80,58

patiënt is te moe 10 122 87,77

gebrek aan kennis 9 131 94,24

gebrek aan motivatie 7 138 99,28

overig 1 139 100,00

88

2.2.7 Plan-do-check-act model

90

2.6 De verbetervoorstellenNa de analyse van het probleem, waarin verschillende factoren besproken werden waarom de SNAQ niet voldoende wordt afgenomen, is het nu van belang om aan oplossingen te denken. Er zijn vijf verbetervoorstellen opgesteld op verschillende vlakken met voor- en nadelen. De twee beste verbetervoorstellen worden later verder uitgewerkt, omdat deze naar verwachting de meeste kans van slagen zullen hebben.

2.6.1 Promotie verbeterenPosters/schilderijenOm de SNAQ onder de aandacht te brengen, is het erg belangrijk dat er een goede promotie is. Een goede promotie zorgt ervoor dat mensen weten waar het over gaat, gemotiveerd blijven en er aan herinnerd worden. Een goede promotie voor de SNAQ is het ophangen van posters/schilderijen verspreid over het gehele gebouw. Op deze posters staan pakkende slogans, opmerkingen en/of afbeeldingen, waardoor de werknemers gaan nadenken over de SNAQ en het nut hiervan inzien.

Voordelen

- Alle werknemers worden vaak herinnerd aan de SNAQ. - Makkelijk uitvoerbaar

Nadelen

- Het kost geld. - Er is een kans dat het de werknemers gaat tegenwerken. (denk aan: Waarom krijgt dit

onderwerp zoveel aandacht?)

Klinische lessen (SNAQ-les) Toen de SNAQ werd ingevoerd in het KCO zijn er klinische lessen gegeven voor de artsen en de plus-verpleegkundigen om de SNAQ onder de aandacht te brengen. Dit is echter alweer anderhalf jaar geleden. Om te zorgen dat bij meer mensen de SNAQ wordt afgenomen, is het verstandig om ieder half jaar een klinische les te organiseren. Ook is het belangrijk dat niet alleen de artsen en de plus-verpleegkundigen worden verwacht bij deze klinische les, maar dat ook de gewone verpleegkundigen de kans krijgen om hier naar toe te gaan. Door een klinische les ieder half jaar te herhalen en het interessant te maken met behulp van bijvoorbeeld een bekende spreker, zoals bijvoorbeeld Martijn Katan of iemand van ‘stuurgroep ondervoeding’, maak je de werknemers enthousiast voor de SNAQ en gaan ze het nut van het afnemen van de SNAQ beter inzien.

Voordelen

- Iedereen blijft op de hoogte van de SNAQ.- Het is een motivatie voor de werknemers.

91

- De werknemers krijgen een beeld van het probleem en gaan de noodzaak van de afname van de SNAQ inzien.

Nadelen

- Het kost tijd, inspanning en geld.

2.6.2 Draagvlak creërenHet is belangrijk om draagvlak te creëren bij het management, maar ook zeker bij de verpleging. Het management achter je en achter het idee te krijgen is noodzakelijk voor een goede werking van de SNAQ. Zolang het management er niet achter staat, zal de verpleging denken dat het niet noodzakelijk is om te doen. Wanneer het management de verpleging stimuleert om de SNAQ af te nemen, zullen zij eerder geneigd zijn dit te doen, omdat het van hogere hand komt. Ook het draagvlak bij de verpleging kan vergroot worden. Hierdoor zullen zij het nut van de SNAQ beter inzien en zullen ze meer medewerking verlenen.

Voordelen

- De verpleegkundigen zien het nut van de SNAQ in.- De Diëtist krijgt meer aanzien, omdat de verpleging meer inzicht krijgt in het werk.

Nadelen

- Het kost veel tijd om mensen te overtuigen van een goed plan.

2.6.3 Target instellenOm de verpleging te stimuleren kan een target ingesteld worden. Dit kan in de vorm van het opleggen van een bepaald aantal patiënten screenen in een bepaalde tijd. Het kan ook ingesteld worden op een andere manier, namelijk het bekijken welke verpleegkundige de meeste patiënten heeft gescreend in verhouding tot de mensen die zij heeft opgenomen.

Voordelen

- De verpleegkundigen zijn meer gestimuleerd.- Als de verpleging zich hier aan houdt, worden meer mensen gescreend dan eerst.

Nadelen

- Het kan de kwaliteit van zorg verminderen, omdat het screenen snel wordt afgehandeld- Er kan geen beloning aan gaan/blijven zitten op lange termijn.

2.6.4 Standaard één keer screenen per weekDe bedoeling van het standaard één keer screenen per dag is dat er een vast tijdstip wordt ingepland waarin alle patiënten gescreend worden die op die dag binnengekomen en opgenomen zijn in het Klinisch Centrum voor Ouderen (KCO).

Voordelen

- Er ontstaat regelmaat en zekerheid voor de verpleegkundigen, want er kan niet vergeten worden om de SNAQ af te nemen of in te voeren.

- Het standaard één keer per dag screenen is tijdbesparend.

92

- Er ontstaat druk voor de verpleegkundigen voor het afnemen van de SNAQ.- De diëtist heeft kennis van het tijdstip wanneer de SNAQ afgenomen zal worden.

Nadelen

- Patiënten kunnen worden overgeslagen door korte opnameduur.- Het vaste tijdstip waarop alle patiënten gescreend moeten worden, moet ingepland

worden.

2.6.5 Werkinstructie verbeterenVoor het afnemen en het invoeren van de SNAQ bestaat al een werkinstructie waarop verpleegkundigen kunnen lezen hoe zij dit moeten aanpakken. Toch vinden wij deze werkinstructie wat eenzijdig en niet aantrekkelijk. Daarom is het belangrijk om de werkinstructie te verbeteren en aantrekkelijker te maken, zodat verpleegkundigen het niet als een verplichting zien om deze door te kijken, maar dit met plezier en interesse doen. Het is belangrijk dat verpleegkundigen hier kennis van hebben, omdat zij zo de patiënten optimaal kunnen screenen en de gegevens goed kunnen invoeren. Daarbij is het belangrijk om de verpleegkundigen duidelijk te maken dat het afnemen van de SNAQ niet ingewikkeld is en weinig tijd kost.

Voordelen

- Verpleegkundigen zullen deze sneller lezen en gebruiken bij het afnemen van de SNAQ. - Het zorgt ervoor dat de verpleegkundigen inzicht krijgen in het feit dat het afnemen van

de SNAQ bij patiënten weinig tijd kost en de stappen makkelijker en beter doorlopen kunnen worden.

Nadelen

- Het kost eenmalig tijd voor de diëtist, en dan is het nog afwachten of deze werkinstructie wel beter aan zal slaan dan de eerdere versie en of verpleegkundigen de SNAQ frequenter gaan gebruiken.

2.7 Beschrijving van de veranderingen en consequenties ten gevolge van de twee beste verbetervoorstellenElk nieuw plan dat bedacht wordt en doorgevoerd zal worden in een instelling, heeft natuurlijk consequenties voor de werknemers (artsen, verpleegkundigen, voedingsassistenten, diëtist etc.). Hier wordt toegelicht welke veranderingen er plaats zullen vinden en welke consequenties dit met zich mee zal brengen voor de werknemers.

2.7.1 PromotieVoor het verbeteren van de promotie zijn de verbetervoorstellen het ophangen van posters/schilderijen en het geven van een klinische les elk halfjaar. Bij het ophangen van posters/schilderijen zijn er naar verwachting weinig tot geen consequenties voor de professionals. Behalve dat het promotiemateriaal ontworpen en verspreid moet worden. Dit zal een taak worden voor de voedingsassistent of de diëtist zelf.

De klinische lessen zullen veranderingen en consequenties voor de professionals met zich meebrengen. Te denken aan het voorbereiden van de klinische les elk halfjaar door de diëtist en het bijwonen van deze les door andere professionals, zoals artsen, verpleegkundigen en

93

voedingsassistenten. Voor het bijwonen van deze lessen moet tijd ingepland worden en de professionals zullen hiermee rekening moeten houden. Deze bijeenkomsten zullen dus in totaal twee keer per jaar gegeven worden, waarvan één keer verplicht is en de andere keer optioneel. Dit geldt voor alle professionals en zij moeten zich van tevoren opgeven bij de diëtist tijdens welke bijeenkomst zij aanwezig zullen zijn. Aan het begin van het jaar worden de twee betreffende data bekend gemaakt aan de werknemers van het Klinisch Centrum voor Ouderen.

2.7.2 Standaard één keer screenen per weekHet verbetervoorstel van standaard één keer screenen per dag zal een aantal veranderingen en consequenties met zich meebrengen voor de professionals. Het invoeren van dit verbetervoorstel betekent sowieso dat het screenen bij binnenkomst van de patiënt minder tijd zal kosten voor de verpleegkundigen en voedingsassistenten. Bij elke klinische les zal de vraag gesteld worden of er verpleegkundigen en/of voedingsassistenten zijn die zich vrijwillig aanbieden om de SNAQ af te nemen op het standaard dagelijkse ingeplande screenmoment. Het is daarbij belangrijk dat tijdens elke klinische les wordt gepeild of de werknemers die de SNAQ het afgelopen halfjaar hebben afgenomen bij de patiënten, dit willen blijven doen of dat andere werknemers het graag voor het komende halfjaar over zouden willen nemen. Wanneer dit niet het geval is en dus werknemers zich niet vrijwillig aanbieden, zullen er werknemers aangewezen door de diëtist om deze taak voor het komende halfjaar op zich te nemen. Doordat er iedere dag een vast tijdstip wordt ingepland om alle nieuwe opgenomen patiënten te screenen, zal dit de kwaliteit van zorg en de verdere behandeling bevorderen voor de verpleegkundigen maar ook voor de patiënt zelf. Daarbij komt ook kijken dat er door het standaard screenen druk komt te staan op de verpleegkundigen om de SNAQ af te nemen, omdat de diëtist ook kennis heeft van het tijdstip wanneer de SNAQ afgenomen zal worden en weet dus zo wanneer ze de SNAQ-gegevens van de patiënten kan verwachten. Zo kan zij een moment voor zichzelf inplannen wanneer zij hiermee aan de slag gaat. Aangezien er tijd wordt ingeroosterd voor het afnemen en invoeren van de SNAQ, zal de SNAQ veranderen van een extra bijkomstigheid naar een standaard protocol voor de professionals. Dit is uiteindelijk wat er bereikt dient te worden.

2.8 Verwachte kosten en baten van de twee beste verbetervoorstellen

Wanneer de twee beste verbetervoorstellen doorgevoerd worden, zullen hier natuurlijk kosten en baten aan verbonden zijn. Bij het berekenen van de kosten en baten zijn wij er van uitgegaan dat er een bezettingsgraad van 90% per jaar is. Er worden naar schatting jaarlijks 659 nieuwe patiënten in het KCO opgenomen. De gemiddelde ligduur van elke patiënt is ongeveer zes weken, wat neerkomt op 42 dagen.

Kosten

94

Uurloon Berekening Totaal + toelichtingVerpleegkundigen €23,-/uur Screening (5 min)

659 x 5 = 3295 min per jaar 3295 : 60 = 54917 uur per jaar.54917 x €23,- = €1263,10

Wanneer alle nieuwe patiënten gescreend worden, zal dit dus €1263,10 per jaar kosten.

Monitoring (10 min)€1,90 x 270 x 42 = €21546,00Er is voor 270 patiënten gekozen i.v.m. met matige en ernstige ondervoeding.

De monitoring door verpleegkundigen kost dus per jaar €21546,00 per jaar

Diëtisten €27,-/uur Behandeling1,5 (90 min) x 165 = €247,50€247,50 x €27,-/uur = €6682,50

Het behandelen van alle ernstig ondervoede patiënten door de diëtist kost dus jaarlijks €6682,50

Promotie 25 posters laten maken kost eenmalig €35,-

Klinische les (2 keer per jaar)€27,- x 2 = €54,-€23,- x 2 = €46,- x 14 verplk. = €644,00.

Er zijn zeven afdelingen in het KCO en bij elke klinische les zijn er twee verpleegkundigen van elke afdeling aanwezig. In totaal kost dit €698,00

Er is voor deze berekening aangenomen dat 25% van alle nieuwe patiënten daadwerkelijk ernstig ondervoed is, wat neerkomt op 165 patiënten die jaarlijks door de diëtist behandeld zullen worden.

Uurloon Berekening Totaal + toelichtingVoedingsassistenten €17,-/uur

270 x 42 x €2,80 (10 min) = €31752,00

Voedingsassistenten kosten dus per jaar €31752,00 binnen het KCO.

Basis dagvoeding €5,-/patiënt659 x €5,- = €3295,0042 dgn. X €3295,00 = €138.390,00

De basis dagvoeding kost dus totaal per jaar €138.390,00

Extra voeding €5,-/dag270 x €5,- = €1350,00€1350,00 x 42 = €56700,00

De matig en ernstig ondervoede patiënten zullen extra voeding krijgen en dit komt neer op een totaal van €56700,00 per jaar.

Totaal kostenplaatje/jaar €1263,10 + €21546,00 + €6682,50 + €35,00 + €698,00 + €31752,00 + €138.390,00 + €56700,00 = €257.067,00

€257.067,00 per jaar

Wanneer de SNAQ afgenomen wordt en een patiënt scoort punt 2 (matig ondervoed) of punt 3 (ernstig ondervoed), zullen deze patiënten altijd extra gevoed worden door de voedingsassistenten. De patiënten die punt 3 scoren (ernstige ondervoeding), zullen daarbij ook behandeld worden door een diëtist. Zoals eerder vermeld wordt aangenomen dat 25% van alle

95

nieuwe patiënten behandeld zullen worden door een diëtist, dit komt neer op 165 patiënten. Daarnaast wordt aangenomen dat 15% van alle nieuwe patiënten matig ondervoed is en dus extra voeding krijgen van de voedingsassistenten, dit komt neer op 105 matig ondervoede patiënten per jaar. In totaal zijn dit 270 patiënten per jaar waaraan een voedingsassistent werk heeft.

Baten

Toelichting Berekening50% van de patiënten ligt 3 dagen korter dan de gemiddelde ligduur van 42 dagen

329 x 3 x €350,- = €345.450,00

50% van de patiënten ligt 1 dag korter dan de gemiddelde ligduur van 42 dagen

329 x 1 x €350,- = €115.150,00

Totaal €460.600 per jaar

Bij het berekenen van de baten is er rekening gehouden met 659 nieuwe patiënten per jaar. 50% van 659 patiënten is dus 329 patiënten. Wanneer de SNAQ beter en frequenter afgenomen zal worden, zal naar verwachting 50% van de patiënten 3 dagen korter liggen dan de gemiddelde ligduur van 42 dagen en de andere 50% van de patiënten zal 1 dag korter liggen dan de gemiddelde ligduur van 42 dagen. Daarbij zijn wij bij de berekening uitgegaan van €350,-, dit is hetzelfde bedrag als dat een algemeen ziekenhuis aanhoudt.

96

3. Conclusie

De hoofdvraag van het algemene deel is: “Wat is de beste manier om de afdeling diëtetiek binnen en ziekenhuis zo goed mogelijk te laten functioneren en zich te profileren?”. Wanneer we terug kijken naar de missie en visie van het ziekenhuis zelf valt hier veel winst in te behalen door actief met elkaar samen te werken door middel van nauwkeurige communicaties. In de SWOT-analyse is naar voren gekomen wat de sterkten en zwaktes zijn en wat de kansen en bedreigingen zijn waarmee een afdeling diëtetiek te maken krijgt. Door middel van Prestatie Indicatoren (PI’s) en Dieet Behandel Combinaties (DBC’s) wordt de kwaliteit van de zorg verbetert en in de hand gehouden.

De hoofdvraag van het afdelingsplan is: “Hoe kunnen we het percentage afgenomen en ingevoerde SNAQ’s binnen het KCO verhogen?”. Wanneer er naar de visgraatdiagram gekeken wordt is te zien dat er op het gebied van de hulpverlener, de patiënt, promotie en het invoeren van de gegevens kansen liggen. Om ervoor te zorgen dat de SNAQ beter afgenomen wordt kan men folders/posters ophangen, vernieuwde klinische lessen geven, een vaste SNAQ-dag inroosteren waar alle nieuwe binnenkomende cliënten gescreend worden op ondervoeding en draagvlak creëren.

4. Aanbevelingen en discussie

Bij het maken van het kwaliteitsbeleidsplan en een afdelingsplan is het van belang om veel te weten te komen over de manier van werken van de afdeling diëtetiek binnen het ziekenhuis. Voor het vinden van deze informatie is er gebruik gemaakt van het internet. Omdat het belangrijk is dat deze informatie betrouwbaar is hebben wij altijd gezocht naar betrouwbare bronnen.

Om er achter zien te komen hoe diëtetiek wordt vergoed en wat hier allemaal bij komt kijken

97

hebben wij geprobeerd contact te zoeken met verschillende zorgverzekeraars. Omdat deze gesprekken heel lang duurden doordat we heel vaak doorverbonden werden, hebben wij uiteindelijk ook deze informatie gevonden op het internet. Naast het internet hebben wij als bron gebruik gemaakt van de PowerPoint die ons is gegeven door Hinke Kruizinga van het bekende 'Stuurgroep Ondervoeding'.

Tevens zijn we twee keer bij het KCO langs gegaan voor gesprekken met Rosa van Hoorn en Lisanne van der Weijden. Hier hebben we veel van opgestoken, zij leverden ons feedback en tips om het verslag te verbeteren. Ten slotte hebben we de ondersteunende lessen van de integrale opdracht bijgewoond met de projectgroep.

5. Bibliografie

Blom, J. (2009). Een kwart van de Nederlandse patiënten is ondervoed. VoedingMagazine (4), 12-15.Diëtist.nl. (sd). Opgehaald van Vergoeding en tarieven: http://www.dietist.nl/tarieven.htmlDr. D.Z.B. van Asselt, D. M. (2012, Augustus). Ondervoeding bij de geriatrische patiënt.IGZ Inspectie voor de Gezondheidszorg, NVZ Vereniging van ziekenhuizen, NFU Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra, OMS Orde van Medisch Specialisten. (2009, januari). Prestatie-indicatoren ziekenhuizen, Basisset. Opgehaald van http://www.igz.nl/zoeken/download.aspx?download=Basisset+prestatie+indicatoren+ziekenhuizen+2009.pdfJ. Schilp, H. K. (sd). Prevalentie ondervoeding bij zelfstandig wonende ouderen. Opgehaald van Stuurgroep Ondervoeding:

98

http://www.stuurgroepondervoeding.nl/fileadmin/inhoud/eerstelijn_thuiszorg/literatuur_en_achtergrondinformatie/Poster_Prevalentie_08-03_NL.pdf J.Tol, I. S. (Utrecht, 2012, mei). Minder diëtistische behandeling door grotende els schrappen diëtetiek uit de basisverzekering. Opgehaald van http://www.nivel.nl/sites/default/files/bestanden/factsheet-minder-di%C3%ABtistische-behandeling.pdf NVD. (sd). Vergoeding dieetadvisering en voedingsvoorlichting 2013. Opgehaald van http://www.nvdietist.nl/content.asp?kid=10600865 Stuurgroep Ondervoeding. (2012). Landelijke Prevalentiemeting Zorgproblemen. Opgeroepen op oktober 9, 2013, van Stuurgroep Ondervoeding: http://www.stuurgroepondervoeding.nl/fileadmin/inhoud/ziekenhuis/LPZ/HOOFDSTUK_ONDERVOEDING_LPZ_2012.pdfStuurgroep Ondervoeding. (sd). Projectomschrijving 'Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in Nederlandse ziekenhuizen'. Opgehaald van http://www.stuurgroepondervoeding.nl/index.php?id=25Stuurgroep Ondervoeding. (2011, juni). Richtlijn Screening en behandeling van ondervoeding. Opgeroepen op oktober 9, 2013, van http://www.nvdietist.nl/temp/183097636/Richtlijn_screenen_en_behandeling_van_ondervoeding_juni_2011.pdfRode Kruis Ziekenhuis. (sd). Prestatie Indicatoren. Opgehaald van http://www.rkz.nl/prestatie_indicatoren

99

Bijlagen

Bijlage 1: Ondervoeding prevalentie 2004-2008

AlgZ: algemene ziekenhuizen

VP: verpleeghuizen

VZ: verzorgingshuizen

TZ: thuiszorg

(Blom, 2009)

100

Bijlage 2: Ondervoeding prevalentie 2004-2012

(Stuurgroep Ondervoeding, 2012)

101

Bijlage 3: Ondervoeding prevalentie leeftijden

(J. Schilp)

Bijlage 4: Klinische lesHierbij een opzet van de klinische les. Wij denken dat het op deze manier voor de werknemers interessant, leerzaam maar ook leuk is om naar te luisteren. Het doel van deze klinische les is het motiveren van de werknemers met betrekking tot de SNAQ en de kennis over de SNAQ te verbeteren.

Deze klinische les zal een uur duren met een pauze van een kwartier tussendoor. In deze pauze kunnen de werknemers wat drinken en is er mogelijkheid om met elkaar te praten over de SNAQ. Het is verstandig om de presentatie te versterken met een powerpoint.

Opzet van de klinische les:

- Het voordoen van de SNAQ

Uit onderzoek is gebleken dat de verpleegkundige die de SNAQ afnemen bij de patiënten denken dat het veel tijd kost om deze uit te voeren. Aangezien dit niet het geval is, is het verstandig om dit te laten zien. De diëtist moet de SNAQ uitvoeren op een persoon in de zaal. Hierdoor creëer je interactie met de werknemers en zullen zij zien dat het niet langer zal duren dan vijf minuten.

Tijdsduur: 5 minuten

102

Benodigdheden: Een 'patiënt' uit de zaal, meetlint, weegschaal, SNAQ-formulier.

- Het belang van voeding op het herstel van de patiënten

Voeding is een ontzettend belangrijke factor bij het herstel van de patiënt. Daarom is het verstandig om de werknemers te informeren over het belang van voeding. Hierdoor gaan ze inzien hoe groot het belang is voor de patiënten wanneer er (snel) wordt ontdekt dat er sprake is van ondervoeding. Denk hierbij aan het globaal uitleggen wat voor effect voedingsstoffen, met name de eiwitten en het energiegehalte, hebben op het menselijk lichaam in het geval van een stress en/of een trauma.

Tijdsduur: 15 minuten.

Benodigdheden: Beeldmateriaal dat de informatie duidelijker maakt.

- Het belang van de SNAQ

Dit is het belangrijkste onderdeel van de klinische les. Het moet bij de werknemers duidelijk worden hoe belangrijk het afnemen van de SNAQ is. Hoogstwaarschijnlijk is het belang van de SNAQ voor de werknemers al een stuk duidelijker geworden naar aanleiding van het stukje over het belang van voeding op het herstel van de patiënten. Bij dit stuk kan verteld worden wat de kosten en baten voor het ziekenhuis zijn bij het goed uitvoeren van de SNAQ. Het gaat hierbij om grote getallen, omdat geldbedragen over het algemeen een grote indruk maken op mensen, zal dit ook het geval zijn bij de werknemers die de klinische les bijwonen. Hopelijk ontstaat hierdoor nog een extra stimulans voor het goed uitvoeren van de SNAQ.

Natuurlijk is het ook belangrijk om te melden dat het gebruik van de SNAQ van groot belang is voor de patiënten. De meeste werknemers die bij de klinische les aanwezig zijn hebben dit beroep gekozen omdat ze mensen willen helpen. Ook het afnemen van de SNAQ is hier een onderdeel van. Je kan de patiënten enorm helpen door ondervoeding vroeg te signaleren. Het is ook een leuk idee om een patiënt die ondervoeding heeft gehad te laten vertellen hoe hij dat ervaren heeft. Hierdoor zien de werknemers het een keer vanuit het perspectief van de patiënt.

Tijdsduur: 10 minuten + 10 minuten voor het ervaringsverhaal van de patiënt.

Benodigdheden: Cijfers van de kosten en baten, patiënt.

- De voortgang van de SNAQ

Het is heel belangrijk dat de werknemers geïnformeerd blijven over de voortgang van de SNAQ. Hierbij wordt verteld of het percentage afgenomen SNAQ's is verhoogd of verlaagd en hoeveel mensen er het afgelopen half jaar aan ondervoeding zijn geholpen nadat ze gescreend zijn met de SNAQ. Dit kan een eye-opener zijn, waardoor de werknemers het belang van de SNAQ nog

103

meer gaan inzien. Door dit te laten zien met behulp van plaatjes, tabellen en grafieken is het voor de werknemers duidelijker.

Tijdsduur: 10 minuten.

Benodigdheden: Grafieken, tabellen en plaatjes met de cijfers.

Als afsluiter van de klinische les is het erg belangrijk om de werknemers, en dan vooral de verpleegkundige, te vertellen dat zij ontzettend belangrijk zijn. Ze zijn tenslotte degene die de SNAQ afnemen. Doordat je ze hiermee bewust maakt van het feit dat ze belangrijk zijn kan er nog een extra stimulans ontstaan voor het afnemen en invoeren van de SNAQ.

- Tijd voor vragen

Tijdsduur: ongeveer 10 minuten.

104

Bijlage 5: Promotiemateriaal

105

Voor nu deze poster, de slogan wordt waarschijnlijk nog veranderd.

Opties voor andere slogans:

- SNAQ-les, SNAQ more- Niet gek, zo’n SNAQ- Kijk de koe niet in z’n kont, maar in z’n bek; gebruik de SNAQ- Gebruik de SNAQ, ook bij tijdgebrek- Gebruik de SNAQ, dit zorgt financiele aftrek- Geen zin in een lang gesprek? Gebruik de SNAQ- Gebruik de SNAQ voor de check op voedingsstofgebrek- Bang voor functioneringsgesprek? Gebruik de SNAQ- Veroorzaak geen lek, gebruik de SNAQ!- Doe de SNAQ, het is maar een kort gesprek- Ben jij hier op je plek? Gebruik de SNAQ- De SNAQ, voorkomt informatiegebrek- Gebruik de SNAQ, versnel het vertrek- Ontdek de voordelen van de SNAQ- De SNAQ kan makkelijk binnen jouw tijdsbestek!- Ook bij een lekkerbek gebruik je de SNAQ! (voor mensen met overgewicht)- Accepteer de SNAQ als een vast gesprek

106

Webnode · Web viewGevolgen voor de gezondheidDe tekorten en overschotten van bepaalde...

Documents

Transcript of Webnode · Web viewGevolgen voor de gezondheidDe tekorten en overschotten van bepaalde...