WA U W ! I K W O R D V R O U W !

Eerste druk 2018

Wauw! Ik word vrouw!

ISBN 9789082915808

© Arianne van den Berg & Marjon van der Harst

Tekeningen: Karin Borgman

Omslagontwerp en vormgeving binnenwerk: Masja Mols

info@wauwikwordvrouw.nl

www.wauwikwordvrouw.nl

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomati-seerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige andere wijze door middel van druk, foto-kopie, microfilm, opname, mechanisch of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteurs.

No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm or by any other means, without written permission of the authors.

Deze uitgave is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid tot stand gekomen. De auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden in deze uitgave, noch voor de gevolgen ervan.

Marjon van der Harst & Arianne van den Berg

Met tekeningen van Karin Borgman

Dit boek is voor jou, lieve ..............................................................................................

en ik wens jou: ...............................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................................................................

Voor wie is dit boek? 8Wat heb je aan dit boek? 10Ben jij een puzzel? 12Vruchtbaarheid 14 Wat is een cyclus? 16 Seizoenen van de vrouw 18 Vruchtbaarheid 20 Hoe ben jij ontstaan? 22 Eicellen en zaadcellen 24 Veranderingen in de puberteit 26 • Openingen 28 • Borstontwikkeling 30 Vrouwelijke levenscyclus 32 Waar zaaien? 36 Vruchtbaar slijm 38Hormonen 40 Hormonen zijn boodschappers 43 De hormooncyclus 44 Hoe heet het van binnen? 46 FSH – eicellen rijpen 48 Oestrogeen – voorbereiding zwangerschap 50 LH – eisprong 52 Bevruchting 54 Progesteron – in stand houden zwangerschap 56 HCG – zwangerschaphormoon 58 Na 9 maanden 60 • Meisje of jongen? 62 • Tweeling 64

Geen HCG? Dan menstruatie 66 De vrouwelijke geslachtshormonen - samenvatting 68Menstruatie 70 De eerste bloeding: de menarche 72 Ovulatiecyclus-menstruatiecyclus 74 Wat merk je bij je vagina? 76 • Rode periode 76 • Eerste droge periode 77 • Vochtige periode 78 • Tweede droge periode 79 Cycluswaarneming 80 Ongemak rondom je menstruatie 82 Menstruatieproducten 84 7 vrouwelijke hygiëneregels 86 Climacterium 88 Ongemak rondom het climacterium 89Vruchtbaarheidsbewust 90 Vrouwendiagram 92 Mannendiagram 94 Hogere eikunde 95 Een schatkist met parels 96Checklist 99Moeilijke woorden 100Bronnen 101Wie maakten dit boek? 102Ontzettend bedankt! 103

Inhoud

WAUW! IK WORD VROUW! • 9 8 • WAUW! IK WORD VROUW!

voor wie is dit boek?

Dit boek is voor iedereen!Ongeacht leeftijd, geslacht of gender die wil weten hoe een vrouwenlichaam werkt.

Het boek is met name voor meisjes vanaf ongeveer 11 jaar, omdat ze zich dan bewust worden dat hun lijf aan het veranderen is.

Ben je ouder dan 11 jaar? Lees en leer alsnog over je vrouwelijke lichaam.

Ben je een meisje jonger dan 11 jaar? Je kunt het eerste hoofdstuk alvast lezen. En misschien het tweede ook. Het derde hoofdstuk, over menstruatie, wordt leuk om te lezen als je je eerste menstruatie op korte termijn verwacht of net hebt gehad.

Ben je een vrouw die graag zwanger wil worden? Lees het boek om je vruchtbaar-heid beter te begrijpen. Ontdek hoe je je vruchtbare periode kunt herkennen.

Ben je met een meisjeslichaam geboren en voel je je een jongen, dan heb je toch met de hormonen van het meisjeslichaam te maken. Ben je met een jongens- lichaam geboren en voel je je een meisje,dan zul je ook op een bepaald moment willen weten hoe het werkt in een biologisch meisjeslichaam en met de hormonen.

Ben je een jongen of man? Lees dit boek alsjeblieft! Het helpt je meisjes en vrouwen beter te begrijpen.

Ben je ouder of opvoeder van een kind? Op straat en op het schoolplein hebben kinderen hun oren wijd open. Internet laat meer zien dan we verwachten. Op school wordt seksuele voorlichting gegeven, waarbij de aandacht naar anticonceptie gaat, vanwege de kans op zwangerschap. Vind je dat gesprek met je kind belangrijk, maar ook wel een uitdaging? Dit boek helpt je bij de gesprekken over ‘ongesteld’, menstruatie en vruchtbaarheid. Lees het gerust eerst zelf, voordat je het samen gaat lezen.

Ben je leerkracht of werk je op een andere manier professioneel met meisjes? Nodig meisjes uit dit boek te lezen. Houd uit respect naar de auteurs bij het gebruik van het boek de regels in acht, zie colofon. Via de website zijn de auteurs te bereiken, o.a. voor lezingen en workshops.

We zijn ons bewust dat het lezen van de tekst je kan raken. We hopen dat je door dat wat jou niet aanspreekt heen leest en eruit haalt wat voor jou op dit moment interessant is.

Wij vinden het ontzettend fijn als je met andere mensen over dit onderwerp gaat praten, omdat het een belangrijk onderdeel van het leven is.

Heel veel plezier met lezen en met je vrouwelijke cyclus! Met vragen en reacties mag je altijd bij ons terecht. Je kunt ons bereiken via www.wauwikwordvrouw.nl.

WAUW! IK WORD VROUW! • 11 10 • WAUW! IK WORD VROUW!

wat heb je aan dit boek?

Het kan je veel opleveren om dit boek toch te lezen. Als je een meisje of vrouw bent, wil je je zelfverzekerd voelen en (later) leuk of belangrijk werk doen. Daar is vrouwelijke kracht bij nodig. Misschien een beetje, misschien is het wel de basis. Wat een vrouw anders maakt is haar natuur, hoe haar lichaam werkt. Als je begrijpt hoe je lichaam werkt, kun je je vrouwelijke kracht gaan gebruiken.

Het is heel bijzonder om een meisje te zijn en vrouw te worden! Het betekent dat je het leven kunt doorgeven, dat je heel veel zult voelen en veel kunt meemaken in relatie tot andere mensen. Meisjes en vrouwen maken dingen mee die jongens en mannen nooit zullen ervaren. Hun lichaam werkt gewoon anders.

In dit boek leggen we uit hoe het vrouwelijke lichaam werkt. Dat lijkt en is best ingewikkeld, maar wij hebben het heel makkelijk en leuk voor jou gemaakt. Marjon heeft een manier bedacht, waarmee je het gaat begrijpen.

Hou je niet van lezen? Geen probleem! Je kunt de tekeningen bekijken en over elke tekening eens nadenken. Misschien samen met je moeder of vader of oudere zus of oma of een tante.

Veel volwassenen vinden het ongemak-kelijk om erover te praten, omdat het vroeger heel anders ging dan nu. Vroeger werd er over dit soort dingen, menstruatie en vrijen bijvoorbeeld, nauwelijks gepraat. Dat moest je zelf maar uitvinden en oplossen.

Wie wil er nou een boek over menstruatie lezen?

Misschien is dat ook jouw eerste reactie. Geeft niet hoor! Wat is dat eigenlijk, menstruatie? Oooh, hetzelfde als ongesteld zijn…

Kun je je dat voorstellen? Vraag het gerust aan de vrouwen in je familie of in je omgeving, hoe dat bij hen ging. Hoe oud ze waren toen ze hun eerste menstruatie kregen en wat ze toen deden. Vertelden ze het hun moeder? Hoe reageerde die? Wat voor materiaal was er om het bloed op te vangen? Hoe voelden zij zich toen? Konden ze er met iemand over praten? Wat werd er verteld of uitgelegd?

Hou jij (of een volwassene die je vertrouwt) wel van lezen? Gelukkig. ☺ Er is namelijk veel te lezen in dit boek. Uitleg over van alles met betrekking tot je vrouwelijke lichaam. Achterin het boek staat een lijst met moeilijke woorden. Daar kun je even spieken als het nodig is. Als je denkt dat je het boek tot zover goed hebt gelezen en alles begrijpt, dan ben je klaar voor het laatste deel. Dan ben jij vruchtbaarheidsbewust.

Samen met een volwassene het boek bekijken, lezen en bespreken kan heel mooi zijn. Het gaat over een belangrijk iets van het leven, elk mens heeft met vruchtbaarheid te maken.

Dit boek brengt je vruchtbaarheids- bewustzijn. Een moeilijk woord? Vruchtbaarheidsbewustzijn: je bewust zijn van je vruchtbaarheid. Weten wat er in jouw lichaam op het gebied van voortplanting gebeurt. Begrijpen hoe en onder welke omstandigheden er in een vrouwenlichaam een baby kan ontstaan.

Wil je je onderzoek of een spreekbeurt of presentatie doen over een van de onderwerpen in dit boek? Gaaf! Wij hopen dat het heel normaal wordt om over menstruatie en vruchtbaarheid te praten.

Wij zijn benieuwd hoe jij het vond om dit boek te lezen. Laat je het ons weten op www.wauwikwordvrouw.nl?

Heel veel lees- en kijkplezier en groetjes van Marjon en Arianne!!

“Over menstruatie praten is

gewoon gewoon!”

Sofie, 11 jaar

WAUW! IK WORD VROUW! • 13 12 • WAUW! IK WORD VROUW!

Ben jij een puzzel? Een beetje wel !

De tekening hiernaast slaat namelijk op jou, als je een vrouwelijk lichaam hebt. Het ziet er heel ingewikkeld uit misschien, maar aan het eind van dit boek kun je deze ronde puzzel maken en uitleggen aan iemand anders.

We verklappen alvast dat de puzzel bestaat uit drie cirkels. Kun jij ze vinden?

De buitenste cirkel is groen en paars van kleur. De tweede cirkel is rood, bruin en wit. En de derde cirkel heeft vijf verschillende kleuren.Als je heel goed kijkt, zie je vier cirkels. De middelste cirkel, het oranje rondje, is onderdeel van de derde cirkel, die met vijf kleuren.

We noemen deze ronde puzzel het vrouwendiagram. Marjon van der Harst heeft dit vrouwendiagram ontwikkeld. Zij heeft de drie cirkels getekend en op de juiste manier in elkaar gelegd. Vooral de middelste, die met de vijf kleuren, ziet er ingewikkeld uit hè? Elke cirkel gaan we uitleggen. Het is niet zo moeilijk als je nu misschien denkt.

Zullen we verder lezen? Dan gaan we de puzzel oplossen!

Vruchtbaarheid

WAUW! IK WORD VROUW! • 17 16 • WAUW! IK WORD VROUW!

vruchtbaarheid

Het is winter. De temperatuur is laag, het laagst van alle seizoenen. Deze boom ziet er kaal uit. Geen blaadje te zien. Niks groens. Wel een stevige stam en stevige takken.

Het begint lente te worden. Meer licht, meer zon en lentebuien. De temperatuur gaat omhoog en de grond is nat. De boom komt een beetje tot leven! Niet dat je dat ziet, want het gebeurt in de boom. Er verschijnen knoppen aan de takjes. Nieuw leven! De knoppen worden groene bladeren. De boom wordt gevoed door het water en de mineralen uit de grond en de warmte van de zon. Er komen bloemen tevoorschijn, de boom staat in bloei!

Het is zomer geworden. De bloemen verschijnen niet voor niets. De boom geeft ze prachtige kleuren en laat ze ook nog heerlijk geuren. De geuren en kleu-ren trekken vogels en insecten aan, die de bloemen bevruchten. Het begint wat later licht te worden en wat eerder donker. De boom merkt dat. Waar eerst opvallende bloemen waren, zijn nu nog droge bruine verschrom-pelde kruintjes zichtbaar. Er zijn vruchten gegroeid op die plaats!

Het is herfst geworden. De vruchten zijn zwaar van de sappen. Vogels komen langs om ervan te snoepen. Ze eten ook de pitjes op die binnenin de vruchten zitten.

Handig!!! De vogel poept ze ergens anders weer uit en de pitjes (in de vogelpoep) vallen op de grond. De vruchten die niet zijn opgegeten, vallen op de grond onder de boom. Daar liggen ze te rotten. Het waait hard, zodat ook de allerlaatste vruchten en bladeren vallen.

Het is winter geworden. De temperatuur is nog verder gedaald. De boom is kaal. Maar de boom heeft veel bereikt! Hij is prachtig geweest, vol in bloei. Hij heeft bladeren en vruchten onder de boom liggen, die heerlijk rotten en weer opgenomen worden in de grond, zodat de boom mineralen op kan nemen in de volgende seizoenen. En her en der liggen pitjes die de hele winter in de grond wachten op de lente, om misschien zelf een boom te worden! De boom heeft zich voortgeplant. Een nieuwe cyclus start weer.

Ken jij nog meer voorbeelden van een cyclus of kringloop?Ja! Denk eens aan afval, wat doen we daarmee? Recyclen. Spullen die nog bruikbaar zijn gooi je niet weg, maar breng je naar een kringloopwinkel. Een ander voorbeeld van een cyclus die jij ook kent is de dag- en nachtcyclus: na een dag volgt een nacht, na een nacht volgt een dag, dat gaat altijd zo door. —Het meervoud van cyclus is cycli. Waarom bestaan er eigenlijk cycli? En hoe kan het dat een cyclus nooit ophoudt?

Wat is een cyclus?We gaan eens in een cyclus van een boom duiken.

Een cyclus is hetzelfde als een kringloop. Zonder begin of eind. Het gaat altijd door. Net zoals de seizoenen in een jaar. Het volgende seizoen komt er altijd weer aan, hoe dan ook.

WAUW! IK WORD VROUW! • 19 18 • WAUW! IK WORD VROUW!

vruchtbaarheid

Welke seizoenen zie jij op de tekening?Zie je een klein meisje, een puber, een volwassen vrouw, een 45+ vrouw en 70+ vrouw? Goed gezien!Heb je gezien dat de ene volwassen vrouw haar hand tegen haar zwangere buik houdt?Is je ook opgevallen dat de kleuren van de kleding verschillend zijn?

Het kleinste meisje heeft heel veel groene spikkels op haar jurk. Meisjes zijn nog niet vruchtbaar, maar dragen wel al eicellen in hun lichaam.

In de puberteit wordt een meisje vruchtbaar. De puberteit duurt een paar jaar. Op een bepaald moment in de puberteit vindt de eerste eisprong en de eerste menstruatie plaats.Daarmee is een periode van vruchtbaarheid begon-nen. De vruchtbare vrouw in de tekening is zwanger.

Na een tijd neemt de vruchtbaarheid weer af. Net zoals de puberteit duurt dit ook een paar jaar, deze tijd heet het climacterium. Ergens in die overgangs-tijd is haar laatste eisprong en menstruatie.

Vrouwen zijn daarna niet meer vruchtbaar. Ze kun-nen geen kinderen meer krijgen, die tijd is voor hen voorbij. Ze zijn dan gewoon lekker vrouw voor de rest van hun leven.

Elke fase of seizoen in het leven van een vrouw heeft een thema ofwel kracht.

De kracht van je:- kindertijd is vrijheid, spelen en onbezorgd

genieten- puberteit is jezelf ontdekken en op je eigen

benen gaan staan, voor jezelf leren zorgen- vruchtbare fase is creatie en verzorgen,

‘vruchten’ voortbrengen- climacterium (ook overgang genoemd) is

(weer) voor jezelf (leren) zorgen, tijd nemen voor wat jij fijn vindt

- wijze vrouw fase is wijsheid, luisteren naar en zorgen voor jezelf en leven zoals het goed voelt voor jou.

Verderop in het boek vertellen we meer over deze fasen.

Seizoenen van de vrouw

Een vrouw is een cyclisch wezen.Vrouwen hebben verschillende fasen in hun leven. Die fasen zou je seizoenen kunnen noemen.

In welke fase ben jij nu? En je moeder? Je oma? Weet je van nog meer vrouwen in je omgeving in welke fase zij nu zijn?