Water in

zijn element

2

Dit boek laat zien waar onze

nieuwsgierigheid ons nu toe dreef.

Een visie op de mogelijkheden van

onze oudste inspiratiebron.

Water in zijn element

Water, daar hebben we respect voor. We voeden ons met water, hebben plezier met water, we beschermen ons met - en

tegen – water, vervoeren ons over water… we zijn water. Ja, water beweegt ons mag ik wel zeggen. Bij IF loopt water als een

stromende rivier door alles wat we doen. Als bron van inspiratie drijft water onze nieuwsgierigheid telkens opnieuw. What if…?

Eigenlijk zorgt water ervoor dat we ons als bedrijf hebben ontwikkeld tot wie we zijn. Warmte- en koudeopslag is tegenwoordig

niet weg te denken uit het scala van duurzame energie oplossingen. Daar zijn we best een beetje trots op. En dan, daar is het

weer, dat eigenaardige gevoel. Altijd aanwezig, soms klein en soms groot. What if…?

Wat als we nog meer recht kunnen doen aan water? Als we niet alleen onszelf dienen met water, maar ook het water terug

dienen? Wat als we de energie uit water kunnen gebruiken, en meer…als we het kunnen helpen om te stromen, kunnen

voeden met zuurstof en bovengronds kunnen laten zijn voor ieder om te zien.

Dit boek laat zien waar onze nieuwsgierigheid ons tot nu toe dreef.

We hebben er namelijk iets op bedacht en de naam alleen al, doet het

water recht aan: ‘Wow’. Warmte uit oppervlaktewater. En zoals water

stroomt, zo zijn ook de ontwikkelingen van Wow al in volle gang.

Want als we oppervlaktewater inzetten voor energieopslag.

Wat wordt er dan mogelijk?

Zwemmen in de grachten van Amsterdam.

Wij geloven dat het kan.

Barry Scholten, IF Technology

3

4

“Warm oppervlaktewater

gebruiken, waarom hebben we

daar nooit aan gedacht?!”

5

Of het nu gaat om een nieuw aan te leggen woonwijk of een renovatieproject in een stadscentrum. Als er water is, kan er mee

verwarmd worden. Vaak liggen dit soort ontwikkelingen in gebieden waar de kwaliteit van het water slecht is. Het afkoelen, in

stroming brengen en voeden met zuurstof van oppervlaktewater heeft een positief effect op de waterkwaliteit.

De voordelen? Minder CO2, lage investeringskosten, lagere exploitatiekosten, betere waterkwaliteit en echt maatschappelijk

verantwoord ondernemen.

6

Warmte uit oppervlaktewater

7

“We slaan de warmte van zomers

oppervlaktewater op in de bodem, om

weer te gebruiken in de winter.”

Het oppervlaktewater wordt met een warmtepomp als primaire energiebron gebruikt en de

zomerwarmte wordt opgeslagen in een bodemenergiesysteem om te gebruiken tijdens de koude

wintermaanden. Zo ontstaat er een aantal grote energetische-, financiële- en milieutechnische

voordelen. Zelfs een kleine watergang als een sloot kan al een grote hoeveelheid warme

energie leveren. Door de warmte te onttrekken, koelt het oppervlaktewater af en komt het in

beweging, dat heeft een positief effect op de waterkwaliteit.

Het complex de Laak in Vathorst past

oppervlaktewater op een bijzondere

manier toe. De afnemers hebben vooral

een warmtevraag. Deze wordt ‘s zomers

onttrokken uit het oppervlaktewater van

de Laak. Het water wordt vanuit het lage

gedeelte van de wijk naar een hoger peil

verpompt om verdroging in dit deel van

de wijk tegen te gaan.

Warmte uit oppervlaktewater:

Hoe werkt het?

8

Bron: Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL)

9

“Zelfs een sloot kan al een grote

hoeveelheid warmte energie leveren”

“Zelfs een sloot kan een grote

hoeveelheid warmte energie

leveren.”

10

“Duurzaam koelen?

We moeten gewoon wat vaker

afkijken bij de natuur…”

11

Door een natuurlijk fenomeen in diepe

meren blijft winterkoude geïsoleerd van

zomerwarmte. In combinatie met

bodemenergie ontstaat een uniek

energieconcept.

Koude is er in de winter in overvloed en wordt in de zomer duur betaald. Dit ijskoude water kan in combinatie met

bodemenergie‘s zomers zorgen voor koeling. In het voorjaar kan zelfs rechtsreeks gekoeld worden met het nog koude water.

Maar ook in de winter heeft het een functie. Zo kan het water vorstvrij gehouden worden door het met enkele graden op te

warmen om vissterfte tegen te gaan of havens en vaarwegen vrij te houden van ijs.

12

Koude uit oppervlaktewater

13

In het voorjaar kun je zelfs rechtstreeks

koelen met nog relatief koud

oppervlaktewater.

Winterkoude uit elk type oppervlaktewater kan opgeslagen worden in de bodem. Hiermee wordt

met een laag energieverbruik een zeer groot koelvermogen geleverd. Ook is het mogelijk om in

het voorjaar rechtstreeks te koelen met het nog relatief koude oppervlaktewater en de

opgeslagen koude te reserveren voor de zomer. Dit soort koudeopslagsystemen hebben een

hoge bedrijfszekerheid en een hoog rendement.

Het nieuwe UPC gebouw in Leeuwarden

laadt tijdens de winterperiode koude met

de nabijgelegen ‘Harlingertrekvaart’.

Mede dankzij deze techniek heeft het

gebouw een BREEAM NL Excellent

nieuwbouw ontwerpcertificaat

ontvangen.

Koude uit oppervlaktewater:

Hoe werkt het?

14

Bron: Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL)

15

Door een natuurlijk fenomeen in diepe

meren blijft winterkoude geïsoleerd van

zomerwarmte. In combinatie met

bodemenergie ontstaat een uniek

energieconcept.

“In de winter kun je het water iets

verwarmen om vissterfte tegen te

gaan.”

16

“Er ligt een schat aan koude,

net boven de bodem van diepe

meren.”

17

Door een natuurlijk fenomeen in diepe

meren blijft winterkoude geïsoleerd van

zomerwarmte. In combinatie met

bodemenergie ontstaat een uniek

energieconcept.

In diepe meren is van nature een voorraad koude aanwezig. Deze koude blijft voor een groot deel geïsoleerd van de

zomerwarmte en wordt ‘s winters altijd weer aangevuld. Bij koude uit diepe meren of “lake source cooling” wordt deze koude

opgepompt en gebruikt voor bijvoorbeeld de koeling van gebouwen of processen. Door de eigenschappen van bodemenergie

en koude uit diepe meren te combineren, ontstaat een uniek energieconcept. Hiermee wordt duurzaam verwarmd en is een

bijna oneindige bron van koude beschikbaar. Het koude water uit de diepte wordt - naast energie - ook ingezet voor

aquacultuur of agricultuur doordat de nutriënten in het water worden ingezet als meststoffen voor de tuinbouw of het kweken

van algen.

18

Koude uit diepe meren

19

De natuur bewaart koude

- ook in de zomer -

in diep water.

Projecten met een hoge koelvraag, in de directe nabijheid van een diepe plas, kunnen eenvoudig

gebruikmaken van een duurzaam koelsysteem zonder hoge investeringskosten. Het onttrekken

van koude kan echter niet onbeperkt zonder de ecologie van een plas negatief te beïnvloeden. IF

heeft een systeem ontworpen om maximaal gebruik te maken van de beschikbare koude uit

diepe plassen met minimale effecten op de ecologie. Het is zelfs mogelijk om het concept in te

zetten om de waterkwaliteit van een plas te verbeteren. Zeer geschikt voor ziekenhuizen, grote

bedrijvenparken of de agrarische sector waar vaak een grote koelbehoefte is.

Hybro BV in Herveld wil het stallencomplex

duurzaam klimatiseren door warmte- en

koudeopslag te combineren met koude uit

diep water van de nabij gelegen

recreatieplas ‘Strandpark Slijk-Ewijk’. Uit

recente studies blijkt dat Hydro BV hiermee

op twee doubletten van WKO-bronnen

bespaart hun piekvermogen met 50% kan

verhogen voor de prijs van één extra bron.

Meer energie uit diep water

Hoe werkt het?

20

Bron: Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL)

21

De natuur brengt steeds de koude in

balans, daarom is de voorraad van

koude bijna oneindig.

“De natuur brengt steeds de

koude in balans, daarom is de

voorraad bijna oneindig”

Nederland is groot in onze strijd met het water. Dagelijks verpompen honderden kleine en grote gemalen miljoenen kuubs

water om onze polders droog te houden en de weilanden groen. Daarbij komen onze inspanningen voor de beheersing van

de waterkwaliteit in onze steden en van recreatie gebieden. De waterhuishouding kost veel energie, in een tijd van

duurzaamheid en besparingen. Wat als we te veel, te weinig of te vies water kunnen inzetten voor de levering van energie?

De waterbeheerder wordt energieleverancier en een gemaal een energiecentrale.

22

Gemaal wordt energiecentrale

23

Peilbeheer wordt energieopwekking

24

De natuur brengt steeds de koude in

balans, daarom is de voorraad van

koude bijna oneindig.

Technische wateroplossingen van nu,

die meewerken met de natuur.