Wat is Mediation?
-
Upload
maartentromp -
Category
Documents
-
view
1.024 -
download
0
description
Transcript of Wat is Mediation?
Stelt u zich eens voor…
• Twee buren
• Eén: Hond moet dood!
• Ander: Ga toch verhuizen man!
De kracht van mediation
Maarten Tromp
(NMI mediator)
2 november 2004
MTA Academy
Menu
• Mediation
• Onderhandelingsstijlen
• De mediator
• Machtsverschillen
• Samenvatting
Wat is mediation?
• Vorm van conflictbemiddeling
• ADR
• Anders Dan Rechtspraak
Kenmerken mediation
• Neutrale derde (de mediator)
• Helpt partijen
• Om er zelf uit te komen
Plaats van mediation
Juridische context
Gedrags-wetenschap- pelijke context
Bindend advies
Mediation
Med-arb
Arbitrage
Rechter-lijke pro-cedure
Therapie
Coaching
Team- building
Mediation: 6 V’s
• Vertrouwelijk
• Vrijwillig
• Verplichte inspanning
• Voorlopige wapenstilte
• Volmacht
• Vrij tot vaststelling
Voordelen van mediation
• Partijen komen er samen uit
• Hogere acceptatiegraad van de oplossing
• Oplossing “past” beter
• Oplossing kan/mag afwijken van recht
• Vormvrij proces
• Ruimte voor emoties
Contra-indicaties
• Precedent gewenst
• Openbare uitspraak gewenst
• Zuiver juridische kwestie
Het mediationproces
1
5
4
2
3
1. Openen
2. Exploreren
3. Categoriseren
4. Onderhandelen
5. Afronden
1 Openen(plenair)
1 Openen(plenair)
Zorgen voor:
• Introductie
• Positief gespreksklimaat
• Commitment
• Vertrouwen
• Mandaat
• (OVK) tekenen
2 Exploreren(plenair en/of apart)
2 Exploreren(plenair en/of apart)
Bereiken dat:• PP inhoudelijk en emotioneel worden
gehoord• Conflict deëscaleert • Spanning vermindert• Onnuttige info - nuttige info• Perspectief PP verschuift van verleden
naar toekomst
3 Categoriseren (plenair)
3 Categoriseren (plenair)
• mediator doet verslag van de gehoorde belangen
3 Categoriseren (plenair)
• mediator doet verslag van de gehoorde belangen
• Doelen:
- PP in beweging krijgen
- opstellen OH agenda
- categoriseren van belangen
- kiezen van een OH volgorde
4 Onderhandelen (plenair en/of apart)
• Activiteit verschuift van mediator naar PP
• PP komen in beweging
• Mediator waakt er voor dat PP niet in oude gewoonten vervallen
5 Afronden (plenair)
Overeenstemming?
5 Afronden (plenair)
Overeenstemming?
• Zo ja, vastleggen
5 Afronden (plenair)
Overeenstemming?
• Zo ja, vastleggen
• Zo nee, hoe verder?
- deeloplossing?
- alles of niets?
- wat met impasse?
Menu
• Mediation
• Onderhandelings-stijlen
• De mediator• Machtsverschillen• Samenvatting
Klassiek onderhandelen
A B
Klassiek onderhandelen
A B
Klassiek onderhandelen
A B
?
10 Frustraties
10 Frustraties
• Extreme eisen stellen• Met kleine stapjes
concessies doen• Commitment tactieken• Take it or leave it• Uitnodigen om beter
bod te doen
• Laten terugdeinzen• Beledigen en
imponeren• Bluffen/opdrijven/liegen• Dreigen/waarschuwen• Alternatieven van Pij
kleineren
Voorkomende termen/associaties
Voorkomende termen/associaties
• Wat is hun standpunt?• Tegenargumenten?• Tactieken/trucs• Wapengekletter• Overbluffen• Stennis schoppen• Sfeer creëren
• Niet laten uitpraten• Oorlog• Elkaar onderuit halen• Kaart aan de borst• Geen concessies• Wisselgeld• Salamitactiek
Hoe voelt dat?
• Spanning
• Wantrouwen
• Prestigeslag
• Niet “open”
• Op je qui-vive
Onderhandelingsstijlen
• Vechten
• Aanpassen
• Ontwijken/vermijden
• Samenwerken
Effectief onderhandelen
Aanpassen
Vermijden Vechten
Samen-werken
zo
rg v
oo
r re
lati
e/re
sult
aat
and
eren
zorg voor het eigen resultaat
Harvard model
• Scheid mensen van het probleem
• Richt op belangen en niet op posities
• Zoek naar oplossingen in wederzijds belang
• Hanteer objectieve criteria
Harvard in a nutshell
Aan de hand van het OH-wiel van Hans van der Hoeven
Inhoud
Het OH-wiel
2
6
4 3
1
5 Relatie
Structuur
Van 5 terug naar 1 en dan naar 6
5. Criteria
• RM: redelijkheid en billijkheid
• Kun je ook zelf zoeken
• Zoeken naar objectieve criteria
• Voor het verdelen van de taart
4. Taart vergroten
• Met creativiteit
• Zo veel mogelijk opties bedenken
• Creativiteit bevorderen:
4. Taart vergroten
• Met creativiteit
• Zo veel mogelijk opties bedenken
• Creativiteit bevorderen:
– de helft van 8?
4. Taart vergroten
• Met creativiteit
• Zo veel mogelijk opties bedenken
• Creativiteit bevorderen:
– de helft van 8?
– glas water: hoe water eruit?
4. Taart vergroten
• Met creativiteit
• Zo veel mogelijk opties bedenken
• Creativiteit bevorderen:
– de helft van 8?
– glas water: hoe water eruit?
– torentje, torentje, bussekruit
3. Belang(en)rijk
• Gemeenschappelijke belangen
• Verenigbare belangen
• Tegenstrijdige belangen
Twee Trechters
Twee Trechters
Belangen
Zienswijze
Standpunt
Abs
trac
tie n
ivea
u
Voortgang mediation
2. Werkbare relatie
• Vertrouwen
- wees betrouwbaar
- wees onafhankelijk
2. Werkbare relatie
• Vertrouwen
• Borgen
2. Werkbare relatie
• Vertrouwen
• Borgen
- kameel
2. Werkbare relatie
• Vertrouwen
• Borgen
- kameel
- Hendrik de Grote (ca 1662)
2. Werkbare relatie
• Vertrouwen
• Borgen
- kameel
- Hendrik de Grote (ca 1662)
- tol: % lading
2. Werkbare relatie
• Vertrouwen
• Borgen
- kameel
- Hendrik de Grote (ca 1662)
- tol: % lading
- recht op koop voor aangegeven waarde
1. Inhoud
• Waar gaat het om?
• Het eigenlijke probleem in zijn volledige feitelijke context
1/2 Goed scheiden
• Inhoud met inhoud oppakken
• Relatie met relatie oppakken
• Indien beide: eerst relatie
- voorbeeld: echtscheiding
- voorbeeld: % korting
Terug naar 6
• Nog eens kijken naar 3, 4 en 5
• Wat als ik wegloop?
• Deal vastleggen + verbeteren
• # Kaasschaaf er over
Het OH-wiel in volgorde
1. Inhoud
2. Relatie/vertrouwen
3. Belang(en)rijk
4. Taart vergroten
5. Verdelen pijn & fijn
6. Kiezen of kabelen
Menu
• Mediation• Onderhandelingsstijlen
• De mediator• Machtsverschillen• Samenvatting
De mediator
• Bewaakt structuur (#)
• Kennis (#)
De mediator
• Bewaakt structuur (#)
• Kennis (#)
- communicatieleer
- conflictenleer
De mediator
• Bewaakt structuur (#)
• Kennis (#)
• Persoonlijkheid (#)
De mediator
• Bewaakt structuur (#)
• Kennis (#)
• Persoonlijkheid (#)
- levenservaring
- basishouding
De mediator
• Bewaakt structuur (#)
• Kennis (#)
• Persoonlijkheid (#)
• Vaardigheden
De mediator
• Bewaakt structuur (#)
• Kennis (#)
• Persoonlijkheid (#)
• Vaardigheden
- vragen stellen
- interventies
Vragen
• Lineaire vragen
• Relationele vragen
• Hypothetische vragen
• Reflectieve vragen
• Circulaire vragen
• Strategische vragen
Interventies
• Samenvatten
• Reflecteren
• Heretiketteren
• Gemeenschappelijk maken
• Feed-back
• Paradoxale interventie
Wel / niet doen
Wel• Neutraal• Onafhankelijk• Respectvol• Verbindend• Creatief• Vertrouwen
opwekkend
Niet
• Psychologiseren
• Moraliseren
• Sympathiseren
• Bevoogden
• Kruisverhoren afnemen
Terug naar de buurmannen
Mediator herformuleert
Ik begrijp dat er veel opgelost zou zijn als de hond er niet meer zou zijn (5)
Mediator herformuleert
In zoverre beschouw ik uw voorstel als een van de mogelijkheden (4)
Mediator herformuleert
Evenwel zou ik graag willen begrijpen waarom die oplossing voor u goed is (3)
Mediator herformuleert
En dat kan ik pas begrijpen als ik iets meer weet over hoe het conflict is
ontstaan (2)
Stelt u zich eens voor…
• Man komt thuis• “Wanneer eten we?” (moet nog weg)• V: “Jij bent ook nooit thuis” • M pakt agenda (laat zien)• V: “Daar heb ik het niet over…”• M: “Je vraagt er toch zelf om…”• V: “Zo gaat het nou altijd!”• M: “I.p.v. dat je nou…” (borrel/waardering)
Communicatieniveaus
Gevoel
Relatie
Procedure
Inhoud
Communicatieniveaus
Gevoel
Relatie
Procedure
InhoudM
Communicatieniveaus
Gevoel
Relatie
Procedure
Inhoud
V
M
Communicatieniveaus
Gevoel
Relatie
Procedure
Inhoud
V
M
Communicatieniveaus
Gevoel
Relatie
Procedure
Inhoud
V
M
Communicatieniveaus
Gevoel
Relatie
Procedure
Inhoud
V
M
Stelt u zich eens voor…
• V komt thuis na shoppen
• M kijkt tv (voetbal)
• V: “Dag schat, je zult mijn nieuwe jurk wel weer niet mooi vinden hè?”
• M (zonder op te kijken): “Tuurlijk wel, pak je nog een biertje voor me?”
Communicatiemuur
Bedoeld # Gezegd
Gezegd # Gehoord
Gehoord # Begrepen
Begrepen # Akkoord
Akkoord # Gedaan
Menu
• Mediation• Onderhandelingsstijlen• De mediator
• Machtsverschillen• Samenvatting
Bij wie zit de (on)macht?
A
B
Mediator
Goed of fout?
A
B
Mediator
Wat dan wel? (1/2)
• Bespreekbaar maken• Herdefiniëren tot belangen• Opties bedenken om belangen te dienen• 1: wat nodig om belangen te realiseren?• 2: van wie nodig (uzelf, pij, derde)?
Wat dan wel? (2/2)
A
B
Mediator
M / V verschillen
• Verschil in ruzie maken
• Verschil in communiceren
M / V?
• Zorg voor relatie met ander?
• Zorg voor eigen doelen/belangen
Woede
Woede
Extern gericht
door ander te beschuldigen sussen van
eigen schuldgevoel
Woede
Extern gericht
door ander te beschuldigen sussen van
eigen schuldgevoel
Intern gericht
door boos op jezelf te zijn voorkom je
dat agressie zich op anderen richt
Communicatie
• M en V bij mediator
• M praat zakelijk en inhoudelijk
• V zegt niets maar zit “onrustig”
• Is er meer aan de hand?
Cultuurverschillen
Individualisme Collectivisme
• Voor je zelf opkomen
• Eigen verantwoordelijkheid
• NL scoort hoog
• Groepsbelang gaat voor
• Groep biedt be- scherming
• Niet-westerse culturen
• En Zuid-Europa (Italië/Griekenland)
Machtsafstand
• Statussymbolen
• Top-down beslissingen
• Vb: Maleisië
• Gelijkheid
• Recht van spreken
• Vb: NL
Groot Klein
Masculien Feminien
• Sekserollen gescheiden
• Ieder eigen circuit
• Dominante eigenschappen:hard zijn, presteren,rationeel, tegen een stootjekunnen
• Vrouwen zijn: volgzaam,zorgzaam
• Vb: Japan en VS
• Overlappende rollen
• M en V presteren, zijnzorgzaam, zijnemotioneel
• Zorg voor de ander
• Zorg voor de zwakkeren
• Kwaliteit van relatiebelangrijker dan materieelsucces
• Vb: Scandinavië en NL
Onzekerheid
Tolerantie
• Gemakkelijk met/in:onduidelijkheid, onbekende risico’s,angst, confrontaties
• Vb: VS
Vermijding• Behoefte aan
voorspelbaarheid
• Veel (in)formele regels
• Angst voor veranderingen
• Liefst geen risico
• Liefst geen confrontatie
• Vb: Japan en België
Tijdsbeleving
Circulair• Geen einde, geen
begin
• Verleden, heden en toekomst door elkaar
• Vb: Verre Oosten en Italië
Lineair• Tijd als meetlat
• Sterk besef van heden en toekomst
• Verleden minder belangrijk
• Agendacultuur
• Vb: de Noord-Atlantische culturen
Non-verbaal gedrag
Non-verbaal gedrag
• Gesticuleren (mediterranen)
• Aankijken (# Arabieren)
• Fysieke afstand
• Elkaar aanraken
• Hard/zacht praten bij conflict
• Emoties verbergen
- glimlach (Indonesië)
- stiff upperlip (UK)
Stel: u staat bij de slager…
• V (NL) 25• M (Hindoe
Surinamer) 45• M maakt weegfout• V grapt: “Kijk toch
beter op die schaal!”• M loopt weg (komt
later terug)
• Er ontstaat spanning
• V maakt praatje
• M zwijgt
• M heeft bij chef geklaagd
• V woedend over “klagen achter rug om”
Evaluatie
M: onzekerheid mijdend (# kritiek krijgen)M: masculiene cultuur (# kritiek van V)M: machtsafstand (V is jonger en uit kritiek)M: collectivistisch (is door collega voor
schut gezet)V: kleine machtsafstand, samen oplossen en
dus pratenM: grote machtsafstand, via chef spelen om
escalatie te voorkomen
Hoe voelt macht?
• Vb: Twee voorzitters RvB in lift
• Ruimte nemen/geven
• Omgaan met weerstand• Ai ki do: 7 oefeningen
Menu
• Mediation• Onderhandelingsstijlen• De mediator• Machtsverschillen
• Samenvatting
Onderhandelen:
Het verdelen van schaarse goederen
Conflict:
Onenigheid over het verdelen van schaarste
Conflictbemiddeling:
Perspectief toevoegen aan verdeling
Soorten conflictbemiddeling
Rechterlijke macht
Doet uitspraak over wat rechtmatig is
(geven perspectief)
Arbitrage
Doet uitspraak over wat redelijk is
(geven perspectief)
Mediation
Helpt perspectief te vinden
voor wat redelijk is
(ontwikkelt perspectief)
En dus…
• Kan het anders
• Ligt het mede aan ons zelf
• Anders omgaan met weerstand
• Onderhandel beter anders