DOSSIER WERKINGS­SUBSIDIES: DE FEITEN

Wat is de impact van de niet-indexering van de werkingsmiddelen op personeel, cliënteel, infrastructuur en werking?

Vlaams WelzijnsverbondRaad van Bestuur

d.d. 16/04/2013 – doc06

Vlaams Welzijnsverbond | 2 | Dossier werkingssubsidies: de feiten

Het werkingsresultaat kleurt rood

Jaarlijks analyseert het Vlaams Welzijnsverbond de financiële situatie van de voorzieningen in de ver-schillende welzijnssectoren. Uit de recentste financiële analyses met cijfers tot en met het boekjaar 2011 bleek al dat in verscheidene sectoren meer voorzieningen te kampen hadden met slechtere cij-fers. We stelden voor 2011 in alle sectoren een terugval vast van het werkingsresultaat, waarbij naar-gelang de sector 20%, 30% of nog een groter deel van de voorzieningen reeds af te rekenen had met een negatief werkingsresultaat.

Omdat in de cijfers van het boekjaar 2011 enkel de eerste besparingsronde van de Vlaamse regering uit het najaar van 2010 vervat zit, wilde het Vlaams Welzijnsverbond via een bevraging nagaan of deze dalende trend zich verder zet. Helaas geeft 88% van de deelnemers aan de bevraging aan dat er voor de periode 2011-2013 een negatieve evolutie van het resultaat te verwachten is.

Waar de mediaan van het werkingsresultaat voor 2011 nog 1,30% van de werkingsopbrengsten be-droeg, is het werkingsresultaat voor het boekjaar 2012 gedaald naar 0,66% van de werkingsopbreng-sten. Vullen we dit aan met het werkingsresultaat voor het boekjaar 2013, zoals opgenomen in de begroting, dan bekomen we slechts een mediaan van 0,58%. Het gaat hier telkens om de middelste waarde uit dezelfde groep van 46 voorzieningen. Voor de gemiddelde waarde zien we eenzelfde ach-teruitgang. Ook verscheidene administraties van de Vlaamse overheid treden onze vaststelling en de bezorgdheid bij.

Sinds eind 2010 heeft de Vlaamse regering in het kader van besparingsmaatrege-len tot driemaal toe geen indexering van de werkingsmiddelen doorgevoerd in de Vlaamse welzijnssectoren. De Vlaamse regering doorbreekt met deze herhaaldelijke besparingen haar jarenlange engagement om de subsidies mee te laten evolueren met de index. Het Vlaams Welzijnsverbond heeft in mei 2012 via een posteractie reeds geprotesteerd tegen deze besparingen bij minister Vandeurzen.

De besparingen komen hard aan en verplichten vele voorzieningen om maatregelen te nemen met gevolgen voor infrastructuur, personeel en zelfs de dienstverlening aan de cliënten. Het Vlaams Wel-zijnsverbond heeft die maatregelen via een bevraging in kaart gebracht. Ruim 70 voorzieningen uit de sectoren bijzondere jeugdbijstand, gezinsondersteuning, kinderopvang en ondersteuning van perso-nen met een handicap hebben aan de bevraging deelgenomen.

De werkingsmiddelen zijn goed voor ongeveer 20% van de inkomsten van de voorzieningen. Door het niet doorvoeren van een indexering van drie maal 2% op het luik werking heeft een doorsnee voorziening – met een subsidiebedrag van 1 miljoen euro – reeds meer dan 12.000 euro aan subsi-dies misgelopen. Maar de dagdagelijkse uitgaven zijn, zoals voor alle burgers, de laatste jaren sterk gestegen. Voor alle voorzieningen in onze steekproef samen lopen deze minontvangsten gecumuleerd op tot ruim 4,5 miljoen euro. De gehele Vlaamse welzijnssector mist door deze maatregelen ongeveer 30 miljoen euro!

“Het Agentschap Jongerenwelzijn bevestigt formeel de bezorgdheid over de private voorzieningen te delen. Financiële gezondheid is een voorwaarde tot duurzaam en kwaliteitsvol werken.” (Stefaan Van Mulders, administrateur-generaal bij het Agentschap Jongerenwelzijn , citaat uit een reactie op een advies van het Raadgevend Comité Jongerenwelzijn)

Vlaams Welzijnsverbond | 3 | Dossier werkingssubsidies: de feiten

78% van de voorzieningen geeft aan dat er intussen maatregelen werden of worden genomen om het verlies aan inkomsten door de besparingen van de Vlaamse regering te compenseren: hetzij maatre-gelen om zelf intern te besparen, hetzij maatregelen waarbij men op zoek gaat naar extra inkomsten. Door deze maatregelen slaagt men er meestal in om het werkingsresultaat nog net positief te houden. Toch heeft in de periode 2011-2013 telkens 1 voorziening op 4 een negatief werkingsresultaat.

Wanneer we deze maatregelen opdelen in enkele grote categorieën, blijkt dat de voorzieningen vooral maatregelen nemen i.v.m. investeringen. Daarnaast worden in mindere mate ook het personeel en de cliënten door heel wat maatregelen getroffen en tracht men te bezuinigen op werkingskosten. Een grote groep voorzieningen doet een poging om extra inkomsten te verwerven of probeert voordeel te halen uit samenwerking. In al deze categorieën gaat het zowel om eenmalige als structurele maatre-gelen. In de volgende paragrafen bespreken we deze maatregelen meer in detail.

“Het VAPH is er zich van bewust dat het niet indexeren van de werkingskosten belangrijke financiële gevolgen voor de voorziening kan hebben.” (Laurent Bursens, administrateur- generaal bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een handicap , citaat uit een schrijven aan een voorziening)

Vlaams Welzijnsverbond | 4 | Dossier werkingssubsidies: de feiten

Investeringen worden uitgesteld

55% van alle voorzieningen die deelnamen aan de bevraging tracht in eerste instantie te besparen op investeringen. Heel wat investeringen worden uitgesteld. Dit geldt zeker voor grote investeringen in nieuwe infrastructuur, maar ook vervangingsinvesteringen worden dikwijls uitgesteld of op de lange baan geschoven. Enkel de meest dringende zaken worden nog uitgevoerd. Dit zorgt voor een afname van de afschrijvingskosten, maar tegelijk ook voor een veroudering van de infrastructuur waarin de cliënten worden opgevangen.

Enkel strikt noodzakelijke vervangingen van meubilair en materialen worden doorgevoerd. Hoewel afgeschreven wordt het meubilair niet vervangen voor het uiteen valt. (Heidi Poelmans – De Slabbertjes)

Er gebeuren voor de sanitaire installaties al enkele jaren alleen voorlopige hoogstnoodzakelijke her-stellingen i.p.v. grondige herstellingen. (Guy Rabaut – Huize Godtschalck)

Voor 2013 werden een aantal investeringsprojecten goedgekeurd onder de opschortende voorwaarde dat deze dienen gerealiseerd te worden via sponsorprojecten. Bij afschrijving van zowel de investering als de sponsoring aan hetzelfde ritme genereert dit een gunstig effect op het jaarresultaat. Een aantal andere investeringen worden voorlopig niet uitgevoerd en doorgeschoven op de meerjaren begroting. (Luc Ael-brecht – OC Broeder Ebergiste)

Vlaams Welzijnsverbond | 5 | Dossier werkingssubsidies: de feiten

Het personeel moet harder werken

De cliënten moet meer betalen

40% van de voorzieningen bouwen ook op één of andere manier de tewerkstelling af. Naakte ont-slagen komen gelukkig slechts in beperkte mate voor. Voornamelijk in de enveloppegesubsidieerde sectoren bezuinigt men op personeel door niet of minder snel te vervangen in geval van ziekte, ouder-schapsverlof of pensionering. Dit zorgt voor een hogere werkdruk en heeft uiteraard ook invloed op de kwaliteit van de dienstverlening. Indien men toch op zoek gaat naar vervangend personeel, gaat de voorkeur vooral uit naar – goedkopere – jongeren. Daarnaast worden er ook een aantal maatregelen genomen met een beperktere impact, zoals een verhoging van de maaltijdprijs voor personeel en een bevriezing van het vormingsbudget.

Slechts na 1 maand ziekte wordt een medewerker vervangen en liefst door een persoon met weinig anci-enniteit. Meestal zijn het de oudere medewerkers die ziek worden en door een jonge kracht vervangen wor-den. Oudere medewerkers die hun jobtime verminderen, worden eveneens vervangen door jonge krachten. We besparen hiermee ruim 20.000 euro op jaarbasis. (Griet Mellebeek – Kinderdagverblijf De Augustientjes)

Gezien we ons financieel resultaat zien afnemen, aarzelen we om ons geplande uitbreidingsproject aan te vatten. Indien we ons opgebouwde spaargeld in de toekomst moeten aanspreken voor de dagelijkse werking, zouden we in problemen kunnen komen. Daarnaast starten we een werkgroep om te bekijken hoe we de werkdruk kunnen controleren. Ziekte- en verlofdagen vervangen wordt alsmaar minder evident. Misschien moeten we onze dienstverlening aanpassen en een aantal dingen niet meer doen. (Giselle Smeyers – Kinder-dagverblijf Windekind)

Eén bruggepensioneerde en drie tijdelijke loopbaanverminderingen met 20% worden niet vervangen. Hiermee houden we onze personeelskost onder controle. (Griet Demeestere – CIG Huis Ter Leye)

De voorzieningen proberen te vermijden om de factuur van de besparingen door te schuiven naar de ge-bruikers, maar 28 voorzieningen in onze steekproef worden hier wel toe gedwongen. We zien vooral in de sector voor personen met een handicap een tendens om aan gebruikers toewijsbare kosten meer door te rekenen. Het gaat dan om zaken zoals internet op de kamer, vervoer, ontspanningsactiviteiten, bijzon-dere voeding e.d. Verder worden heel wat budgetten bevroren, zoals voor voeding en ontspanning. Heel wat voorzieningen gaan ook nauwer toezien op de correcte en tijdige betaling van facturen door cliënten.

We lieten onze gedecentraliseerde budgetten naar de teams en de leefgroepen voorheen telkens mee evolueren met de index (bv. ontspanningsbudgetten leefgroepen). Nu hebben we bij de tweede en derde indexverhoging de budgetten niet aangepast. We besparen daarmee 500 euro op jaarbasis. (Pol Schouppe – De Kiezel)

Vlaams Welzijnsverbond | 6 | Dossier werkingssubsidies: de feiten

Streven naar meer efficiëntie

We besparen op voeding en drank. We beperken de mogelijkheden om deel te nemen aan inclusieve vrijetijdsbesteding voor die kinderen waar de ouders niet instaan voor de vervoerskosten. We rekenen de kosten van een aantal bijkomende verzorgingsproducten door. Allemaal samen goed voor een besparing van ongeveer 10.000 euro. (Geert Verpoest – MPI De Kindervriend)

Intern besparen of kosten doorrekenen aan cliënten is niet de enige weg die de voorzieningen volgen. Uiteraard moeten zij ook streven naar meer efficiëntie en daarvoor worden ook heel wat ‘positieve’ maatregelen genomen. Zo tracht ruim 30% van de voorzieningen te bezuinigen op werkingskosten door een aantal aankoopcontracten te heronderhandelen. Andere voorzieningen gaan samenwerken met collega’s via groepsaankopen of voeren investeringen uit in energiebesparende maatregelen om op die manier de toekomstige uitgaven te beperken. Verder geeft 26% van de voorzieningen ook ex-pliciet aan dat ze op zoek gaan naar bijkomende financiële middelen via sponsoring en fundraising.

We zijn steeds op zoek naar meer efficiëntie in het aankoopbeleid (schaalvoordelen vergroten) en proberen constant de fundraising op te drijven. (Jan Thiry – Dienstencentrum ’t Weyerke)

We proberen nog meer serviceclubs aan te spreken ter ondersteuning van o.a. de aankoop van materi-aal binnen ons pedagogisch kader. De meerinkomsten komen onmiddellijk de kinderen ten goede. (Evelyn Huys – CKG Sint-Clara)

Meer opzoeken waar bepaalde producten goedkoper kunnen aangekocht worden, overstappen naar goedkopere energiebevoorrading voor elektriciteit en gas. (Lieve Horemans-D’hooghe – VZW Vrije Kinderdagverblijven Antwerpen)

We investeren in energiebesparende maatregelen door extra dakisolatie, vervanging ramen met dubbel isolerend glas en de installatie van zonnepanelen. We ontvangen hiervoor subsidies van Eandis en moeten minder uitgeven aan elektriciteit en gas. (Urbain Cayzeele – Kinderopvang ’t Sporrewaan)

Het Vlaams Welzijnsverbond stimuleert de voorzieningen om te streven naar meer efficiëntie en effectiviteit, en om kosten te reduceren via samenwerking, maar ook ondernemerschap kent zijn grenzen. (Steven De Looze – Vlaams Welzijnsverbond)

Vlaams Welzijnsverbond | 7 | Dossier werkingssubsidies: de feiten

Top vijf van de maatregelen per rubriek

Maatregelen op het vlak van INVESTERINGEN BJB* GZO* KO* OPH* Totaal

Uitstellen van nieuwe investeringen. Enkel dringende vervangingsinvesteringen uitvoeren. 1 3 10 15 29

Minder duurzame (en goedkopere) materialen gebruiken bij herstellingen. 1 1 2

Investeringen enkel uitvoeren indien gefinancierd via sponsoring. 2 2

Uitstel investeringen in veiligheid. 2 2

Vervroegen van energiebesparende investeringen. 1 1 2

Maatregelen met gevolgen voor het PERSONEEL BJB GZO KO OPH Totaal

Niet of minder snel vervangen bij ziekte, ouderschapverlof, pensionering. 2 3 13 1 19

Afbouw personeel / ontslag. 1 3 1 5

Minder inzetten op middelen ADV, managementsondersteuning en vorming. 1 1 1 3

Maaltijdprijs voor personeel verhogen. 2 2

Bevriezing van het vormingsbudget. 1 1 2

Maatregelen genomen met gevolgen voor de CLIËNTEN BJB GZO KO OPH Totaal

Meer kosten doorrekeningen aan gebruikers. 14 14

Budget voeding verlagen of niet indexeren. 4 4

Betere opvolging aangerekende kosten 4 4

Budget leefgroep verlagen of niet indexeren. 1 2 3

Snoeien in aanbod / Afbouw residentiële begeleidingen. 2 2

Andere maatregelen BJB GZO KO OPH Totaal

Bezuinigen op werkingskosten of aankoopcontracten / aankoopbeleid herzien. 1 13 9 23

Extra sponsoring / fundraising zoeken. 3 1 3 12 19

Samenwerking en samenaankoop. 1 1 4 6

Andere inkomsten zoeken via projecten, stad, fondsen e.d. 1 1 1 3

Minder uitbesteden, meer in eigen beheer. 2 2

* BJB: Sector bijzondere jeugdbijstand GZO: Sector gezinsondersteuning KO: Sector kinderopvang OPH: Sector ondersteuning van personen met een handicap

26 april 2013, Frank Cuyt.

Uw reacties zijn welkom bij Steven De Looze, T. 02 507 01 22 of steven.delooze@vlaamswelzijnsverbond.be

Guimardstraat 1, 1040 Brussel – T. 02 511 44 70 – F. 02 513 85 14post@vlaamswelzijnsverbond.be – www.vlaamswelzijnsverbond.be

Herstel de subsidiëring!Voorzieningen in de welzijnssector streven in hun werking elke dag naar meer efficiëntie. Het is hun taak om zuinig om te gaan met de beschikbare financiële middelen. Maar er zijn grenzen aan de efficiëntiewinsten. Het Vlaams Welzijnsverbond wil niet dat de factuur van de besparingen van de Vlaamse regering doorgeschoven wordt naar de gebruikers. Het Vlaams Welzijnsverbond vraagt daar-om dat de regering de besparingen op de werkingsmiddelen van de voorbije jaren stopt en dat de subsidiëring van de voorzieningen hersteld wordt in de begroting 2014.