Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard...

26
www.khk.be www.khk.be Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms

Transcript of Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard...

Page 1: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren

aan onze maatschappij?

Een budgetstandaard voor Vlaanderen

Bérénice Storms

Page 2: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Gevolg:

Grote ongelijkheden tussen de verschillende OCMW’s

Lappendeken aan steunnormen

Recht op maatschappelijke dienstverlening: ruime en discretionaire opdracht

Page 3: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Aanvullende steun: omvang

Minimum Maximum Mediaan

Cliënt A (vrouw, relatiebreuk) 615

1 084256

173195

Cliënt B (koppel, ziektekost) 1550

982426

190209

Cliënt C (koppel + kinderen) 1615

860612

235250

Cliënt D (asielzoeker) 616

1 2381132

249882/101

Cliënt E (langdurig werkloze) 415

515277

163192

Cliënt F (vrouw, kachel) 415

825256

150181

Cliënt G (student, messenset) 415

615284

135142

Bron: Van Mechelen, N., Bogaerts,K., 2008, aanvullende steun in Vlaamse OCMW’s, CSB-Berichten, juni 2008 Storms, B., 2008, Menselijke waardigheid en aanvullende steun in de Kempen, 2008, Geel: KHK

Page 4: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

PROBLEEMSTELLING

Vraagstelling:

Hoeveel middelen heeft een gezin nodig om op een menswaardige manier te participeren in onze samenleving?

Doelstelling:

Richtnormen ontwikkelen voor het toetsen van inkomenssituaties aan de menselijke waardigheid, bijv. Voor

OCMW’s Arbeidsrechtbanken Collectieve schuldenregeling Vredegerechten …

Page 5: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Maatschappelijke participatie: bijhoren & bijdragen

Sociale uitsluiting

Gezondheid:

• Gezonde voeding· Geschikte kleding· Adequate huisvesting · Gezondheidszorg en

persoonlijke verzorging· Rust · Ontspanning

Autonomie:

• Veilige kindertijd · Betekenisvolle relaties· Mobiliteit• Veiligheid

Page 6: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Inhoud korven (aard, kwaliteit, hoeveelheid en prijs)

Drie criteria: Gezonde levensstijl mogelijk Autonome keuzes over invulling

maatschappelijke rollen Aanvaard door lage-

inkomensgezinnen

Page 7: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

17 typegezinnen

Variërend naar

Alleenstaande – koppel Man – Vrouw Aantal kinderen: 0 – 1 – 2 Leeftijd kinderen 2 – 4 – 8 - 15

Page 8: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

17 typegezinnenGeen variatie naar: Leeftijd: alle volwassenen op actieve

leeftijd Huisvesting: huurwoning (private of sociale

huisvestingsmarkt) in omgeving met voldoende voorzieningen en gemakkelijk bereikbaar met openbaar vervoer

Gezondheid: geen chronische ziekten of bijzondere ziektekosten

Activiteitsstatus volwassenen: langdurig werkloos

Page 9: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Vuistregels:

Normatieve budgetten Maximale transparantie Flexibel aanpasbaar Lange termijnbudgetten

Page 10: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

GEZONDE VOEDINGCriteria:

Gezonde, evenwichtige en gevarieerde voeding (Hoge gezondheidsraad, Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie)

voorkeur /middenweg: 5/2 Voorkeursproducten: goedkoopste middenwegproducten:

zoveel mogelijk variatie, verantwoordbaar binnen een minimumbudget

Aanvaardbaar (focusgroups) Inclusief eet-en bereidingsbenodigdheden

Page 11: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Geschikte kleding

Criteria:

Bescherming bieden tegen alle weersomstandigheden Casual kleding, multifunctioneel Identiteit verschaffen Nieuwe kleding Ondergoed: Hoge kwaliteitseisen aan schoenen en regenkleding Lage, maar geen bodemprijzen Levensduur: kinderen (1 jaar), volwasssenen (2 jaar) Zeeman, Wibra, C&A, JBC, Brantano

Inclusief: materiaal voor opbergen en onderhouden van kleding

Page 12: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Adequate huisvesting Criteria :

Kwaliteitsvolle woning: Veiligheid en bescherming bieden Interne en externe bouwfysische kwaliteit Sanitair moet dagelijkse hygiëne toelaten

Comfortniveau: badkamer (bad of douche), toilet

Voldoende ruim Aantal slaapkamers: één voor ouders,

één per twee kinderen van hetzelfde geslacht

Woonomgeving Aanwezigheid van voorzieningen

Woonzekerheid Een betaalbare prijs

Page 13: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Adequate huisvesting Huisvestingskosten: illustratief (o.b.v data van de

Woonsurvey 2005 door K. Heylen (HIVA)) Mediane huurprijs van kwaliteitsvolle

woningen in Vlaanderen Private huisvestingsmarkt (sociale

huisvestingsmarkt) Mediane verbruikerskosten in kwaliteitsvolle

woningen Overige huisvestingskosten

Onderhoud (poetsen, verven, behangen,…)

Herstel

Hulpverlening: vertrekken van reële huisvestingskosten!

Page 14: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Rust en ontspanning

Uitgangspunten: Gezondheid Recht op culturele en maatschappelijke

ontplooiing (art. 23 Belgische grondwet) Participatiedecreet Steunpunt vakantieparticipatie

Rust en ontspanning: Bed en beddengoed Binnenlandse vakantie Deelname aan georganiseerde

(verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod

Tv, dvd, radio-cd

Page 15: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Veilige kindertijd

Criteria : Opgroeien in liefde en veiligheid Nieuwe ervaringen opdoen Lof, erkenning en positieve feedback Graduele uitbreiding verantwoordelijkheden

Concreet gemaakt o.b.v. Internationaal verdrag inzake de Rechten van

het Kind Vlaams Jeugdbeleidsplan Deskundigen jeugdbeleid en –zorg (Delphi)

Page 16: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Veilige kindertijd Concrete uitgaven:

Gezinsuitstap GSM tieners Verjaardagsfeestje voor klasgenootjes Bibliotheekabonnement Deelname aan georganiseerde

(verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod

Speelgoed Cultuurparticipatie Directe onderwijskosten Uit eten/afhaalmaaltijd Zakgeld

Page 17: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Onderhouden van relaties

Mensen zijn sociale wezens: Fundamentele behoefte aan verbondenheid:

identiteitsontwikkeling Wederkerige afhankelijkheid

Onderhouden van relaties Vrienden- en familiebezoek GSM, computer, internetaansluiting en fototoestel Feesten Uit eten, afhaalmaaltijd Huisdieren Gezelligheid thuis Burgerverplichtingen

Page 18: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

TOTAAL BUDGET2151

1905

978

1403

1274

18741295

1554

1683

1906

Page 19: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

TOTAAL BUDGET met sociale voordelen en sociale huisvesting

1715

1457

1232

1076

950

704

1482

10521210

1336

Page 20: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Budgetstandaard (=100) en minimuminkomens

0%

50%

100%

150%

Alleen

st.

Eénou

der,

1 K, 4

j

Eénou

der,

1 K, 8

j

Eénou

der,

1 K, 1

5j

Eénou

der,

2K, 2

& 4

j

Eénou

der,

2K, 8

& 1

5j

Koppe

l

Koppe

l, 1

K, 4j

Koppe

l, 1

K, 8j

Koppe

l, 1

K, 15j

Koppe

l, 2K

, 2 &

4j

Koppe

l, 2K

, 8 &

15j

Leefloon Minimumloon Werkloosheid Invaliditeit

Bron: Cantillon, 2009

Page 21: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Budgetstandaard en minimuminkomens

Leefloon en minimum werkloosheidsuitkering liggen voor alle typegezinnen ver onder Budgetnorm

Minimum invaliditeitsuitkering voor alleenstaanden en éénoudergezinnen ongeveer gelijk aan Budgetnorm, voor koppels ook deze veel lager

Minimumloon is voor koppels met kinderen beneden Budgetnorm

Tekort is meestal groter voor: Koppels dan voor alleenstaanden Gezinnen met oudere kinderen t.o.v. gezinnen met

jonge kinderen

Page 22: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Uitbreidingen:

• Uitbreiding budgetstandaard naar:– Wallonië en Brussel– Meer typegezinnen:

• Ouderen• Gezinnen met gezondheidsproblemen• Werkende gezinsleden• Nieuw samengestelde gezinnen• Gezinnen met kinderen in het hoger onderwijs• Eigenaars

Page 23: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Verschillen in aanvullende steun binnen OCMW’sCase 1OCMW Gem StdAfw Min Max N Omvang8 69 43 0 118 5 Klein10 201 80 131 310 4 Klein11 14 17 0 50 7 Groot9 105 8 100 114 3 Groot12 103 3 101 106 3 Groot5 73 32 50 95 2 Groot13 100 50 50 150 34 78 88 0 175 6 Zeer klein2 85 53 0 150 10 Groot1 98 83 0 200 4 Klein3 102 111 45 300 5 Zeer kleinCase 2OCMW Gem StdAfw Min Max N Omvang8 107 62 0 151 5 Klein10 367 53 288 397 4 Klein11 26 19 0 50 5 Groot12 263 0 263 263 2 Groot13 160 57 120 200 24 210 119 0 310 6 Zeer klein2 204 127 100 500 9 Groot1 160 125 0 350 5 Klein3 259 100 150 400 5 Zeer klein

Page 24: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Toepasbaarheid budgetstandaard bij toekenning aanvullende steun:

project ReMi

Hoofdconclusies• Huidig niveau aanvullende steun voldoet niet om

niveau budgetstandaard te bereiken• Toepassing budgetstandaard zou tot stijging uitgaven

leiden• Huidig onderzoek naar bestaansmiddelen en –kosten is

niet sluitend• Ook binnen OCMW’s grote verschillen in aanvullende

steun

Page 25: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Besluit Budgetstandaard: richtnorm voor beoordelen van

individuele inkomensituaties in functie van de menselijke waardigheid

Leefloon en minimumuitkeringen schieten veelal tekort om budgetstandaard te bereiken

Betaalbare huisvesting is de sleutel in de strijd tegen de armoede

Aanvullende steun door OCMWs is bijna altijd onvoldoende om budgetstandaard te bereiken Grote verschillen tussen en binnen OCMWs

Page 26: Wat heeft een gezin nodig om menswaardig te participeren aan onze maatschappij? Een budgetstandaard voor Vlaanderen Bérénice Storms.

Voor wie meer wil weten:

www.menswaardiginkomen.be

www.cebud.be