HyperspeeltuinWaldpark, Potsdam, Duitsland (1998-2001)

zeer waardevolle biotopen beperkt waardevolle biotopen

niet waardevolle biotopen intensief-extensief gebruik

Type:Park, Landschap, Architectuur

Ontwerpteam:Bureau B+B stedebouw en landschapsarchitectuurin samenwerking metBüro Thomas M. DietrichBoss & Frey Architektenen Tineke Blok

Programma:Ecologisch park, padenstelsel, sport- en spelvoorzieningen, kunst

Oppervlak:16 ha

Bouwsom:€ 3.000.000,-

Opdrachtgever:EntwicklungsträgerBornstedter Feld Treuhänder der Stadt Potsdam

In Potsdam vond tien jaar geleden, net als in veel andere voormalige Oost-Duitse steden, op grote schaal stadsvernieuwing en stads-uitbreiding plaats, op veel plaatsen resulte-rend in identiteitsloze nieuwbouw. Met zijn vorstelijk verleden als troef pakte de stad Potsdam het anders aan. De traditie van de uitgestrekte landschapsparken van de Pruisische koningen en hun adel werd door-gezet in het plan voor een nieuw noordelijk stadsdeel met maar liefst 7000 woningen. In het hart van de wijk, op het Bornsted-ter Feld, een voormalig Russisch militair oefenterrein, ontwierp Bureau B+B het 16 hectare grote Waldpark, aanvankelijk als onderdeel van de Bundesgartenschau 2001, een belangrijke nationale tuinshow. De stad stond een echt gebruikspark voor ogen met sport- en spelfaciliteiten als aanvulling op de vorstelijke tuinen die vooral voor cultuurliefhebbers en wandelaars aantrek-kelijk waren. De ruwe charme van de nog aanwezige loopgraven, betonelementen en

tankwallen moest intact blijven. Tegelijker-tijd stond het behoud van de ecologische waarden voorop, waarover de Duitsers zeer gedetailleerde informatie aan het bureau leverden. Bureau B+B koos ervoor te ont-werpen met de randvoorwaarden, waar-door de tegenpolen natuurbescherming en recreatie in het ontwerp beide volledig tot hun recht kwamen. Aan het bestaande bos-landschap en de militaire rudimenten werd niet veel veranderd. Eenvoudige ingrepen bleken voldoende om de ruigte tot park te maken. De vrije omgang met het landschap bleek voor de Duitse opdrachtgevers een eyeopener. De verschillende biotopen op het terrein werden ingedeeld in gevoelig-heidsklassen. Hoe intensief het park wordt gebruikt, bepaalt het padenstelsel, dat over-dag glinstert door het gerecyclede groene glas in de halfverharding en ’s avonds op-licht door ontelbare ingegraven zonnecel-lampjes. Waar de natuur meer bescherming behoeft, liggen simpelweg minder paden.

Een aantal plekken is zelfs helemaal niet toegankelijk voor het publiek. Het interessante is dat dit juist niet de ecologisch meest waardevolle plekken waren, maar de gebieden die vanwege takbreuk en omvalgevaar van de bestaande bomen geruimd zouden worden. Deze ‘eilanden’ zijn omheind met takkenbossen en vormen nu onderzoekslocaties voor de universiteit van Bran-denburg. Ondanks deze no-go-zones zorgt het maar liefst vijf kilometer lange padenstelsel ervoor dat je als bezoeker het gevoel hebt vrij door het gebied te kunnen bewegen. Het intensieve programma is geconcentreerd aan de randen van het park, rondom vier ‘terminals’:

grote, steenrode betonelementen uitgerust met glijba-nen, klimgrepen of trampolines. De fotogenieke objec-ten zijn veelvuldig gepubliceerd, in bladen als de Elle Tuinen tot het Franse AMC Le moniteur architecture. Hun vorm en gebruik is niet in één oogopslag te door-gronden. Hierin schuilt hun kracht: je kunt erop zitten, kijken, zonnebaden, picknicken en ze inzetten als decor voor theatervoorstellingen en concerten in de open-lucht. De magische aantrekkingskracht van de terminals bundelt het recreatieve gebruik van het Waldpark, alleen de natuurliefhebber baant zich een weg dieper het park in.