Waddenslib voor zandgrondverbetering

H o

o fd

st u

k: V

o o

ra f

1

Waddenslib voor zandgrondverbetering

Eindrapportage van de pilot

Definitief, Maart 2016

RINGadvies

Baggerbedrijf de Boer B.V. / Dutch Dredging B.V.

Waddenslib voor zandgrondverbetering

H o

o fd

st u

k: V

o o

ra f

2

Inhoud Vooraf ...................................................................................................................................................... 3

1 Inleiding .......................................................................................................................................... 3

1a Eindverslag van de pilot ............................................................................................................. 3

1b Achtergrond van de praktijkproef .............................................................................................. 3

1c Doel ............................................................................................................................................ 4

1d Projectvoorbereiding.................................................................................................................. 4

2 Projectuitvoering ............................................................................................................................ 6

2a Planning en voortgang ............................................................................................................... 6

2b Baggeren en transport ............................................................................................................... 6

2c Monstername ............................................................................................................................. 7

2d Publiciteit.................................................................................................................................... 7

3 Onderzoeksopzet ............................................................................................................................ 9

3a Deelnemende agrariërs .............................................................................................................. 9

3b Testvlakken ..................................................................................................................................... 9

3c Toegepast slib ................................................................................................................................. 9

4 Ervaringen en resultaten .............................................................................................................. 11

4a Vergunningverlening ................................................................................................................ 11

4b Transport, opslag en verspreiden van slib ............................................................................... 11

4c Resultaten metingen bij grasland............................................................................................. 13

4d Resultaten analyses bieten ...................................................................................................... 15

4e Ervaringen agrariërs ................................................................................................................. 20

5 Bodemparameters ........................................................................................................................ 22

6 Stoffenbalans zout ........................................................................................................................ 24

6a Zoutgehalten in bieten ............................................................................................................. 24

6b De balans .................................................................................................................................. 25

7 Samenvatting en conclusies ......................................................................................................... 26

Bijlagen .................................................................................................................................................. 27

Waddenslib voor zandgrondverbetering

H o

o fd

st u

k: V

o o

ra f

3

Vooraf Voor u ligt de eindrapportage van de pilot “Waddenslib voor zandgrond verbetering”, een praktijkproef

uitgevoerd van 1 januari 2015 tot 1 januari 2016. Dit eindrapport is in feite de formele afronding van de eerste

pilot voor het toepassen van slib uit de havens van Groningen Seaports voor verbetering van de zandgronden.

Deze pilot is vooral praktisch ingestoken; klopt het theoretisch kader in de praktijk en welke uitdagingen komen

we in deze praktijk tegen. Sommige van deze uitdagingen zijn onderweg al “opgelost”, andere uitdagingen

kondigen zich aan als gedacht wordt aan (lichte) schaalvergroting. Wat u niet aantreft in dit eindverslag is een

beschouwing over een vervolg waarin een eerste aanzet wordt gemaakt tot deze schaalvergroting. Dit is reeds

verder uitgewerkt tot een separaat projectvoorstel.

De uitvoering van deze pilot was niet mogelijk geweest zonder de medewerking en kennisinbreng van de

Omgevingsdienst Groningen, Regionale Uitvoeringsdienst Drenthe, Waterschap Hunze en Aa's en de

Suikerunie. Financieel is de uitvoering van dit project mogelijk gemaakt door LTO projectenfonds,

Rijkswaterstaat, de Provincie Groningen en de deelnemende projectuitvoerders.

1 Inleiding

1a Aanleiding van de pilot Op 24 april 2014 heeft Groningen Seaports een werksessie gerealiseerd om na te denken over bestemmingen

voor het baggerslib uit de havens. In die werksessie is de landbouw als mogelijk kansrijke toepassing naar voren

gekomen. In het vervolg hierop hebben de initiatiefnemers voor onderzoek naar landbouwkundige verbetering

in de Veenkoloniën (RINGadvies en de Biogeoloog) en de initiatiefnemer voor onderzoek naar kansrijke

toepassing van zout waddenslib (Groningen Seaports) eind 2014 het pilotproject “Waddenslib voor

zandgrondverbetering” geformuleerd. Voor de juiste baggertechnieken en het transport hebben Smals

Dredging en Baggerbedrijf de Boer zich bij het initiatief aangesloten.

Dit rapport is een verslag van de ervaringen die in deze pilot zijn opgedaan. In het rapport worden

achtereenvolgens de doelen van de pilot geformuleerd, wordt de planning van de werkzaamheden

weergegeven en worden de gegevens die zijn verzameld gepresenteerd.

1b Achtergrond van de praktijkproef Groningen Seaports voert in haar zeehavens onderhoudsbaggerwerkzaamheden uit om deze veilig en

bereikbaar te houden. Slib afkomstig uit zee komt met de vloedstroom naar binnen en bezinkt door de lagere

stroomsnelheid op natuurlijke wijze in de havens. Het slib dat vrijkomt bij de baggerwerkzaamheden wordt

verspreid op door de overheid goedgekeurde vastgestelde verspreidingslocaties in de Waddenzee en het

Eemsestuarium. Hoewel slib een belangrijke voedingsbodem is voor veel planten en dieren in de Waddenzee,

zorgt te veel zwevend slib voor vertroebeling en dichtslibbing en voor een verminderd functioneren van het

ecologisch systeem. De nieuwe inzichten zijn dat het aandeel zwevend slib sterk moet worden verlaagd. Het

minder of niet meer verspreiden van slib in het estuarium en de Waddenzee kan hieraan bijdragen. Daarom

wordt door Groningen Seaports actief gezocht naar grootschalige kansrijke toepassingen die economisch

haalbaar zijn. De eerder genoemde werksessie van 24 april 2014 maakt onderdeel uit van deze actieve

zoektocht.

Baggerslib bestaat voor een groot deel uit kleideeltjes, welke van nature bijdragen aan bodemvruchtbaarheid.

Een toepassing in de landbouw is om deze reden als mogelijk kansrijk naar voren gekomen. Dit was de basis

voor een samenwerking en opzetten van de praktijkproef om de kansrijkheid van zout baggerslib op zandgrond

in de praktijk te kunnen toetsen.

Waddenslib voor zandgrondverbetering

H o

o fd

st u

k: 1

In

le id

in g

4

1c Doel Het doel, zoals omschreven in het projectvoorstel, van de pilot is:

Vaststellen of de toepassing van zout waddenslib op dalgronden een positief effect kan hebben op

de productie van landbouwgewassen.

Daarbij zijn de volgende subvragen en -doelen geformuleerd:

1. Wat is de invloed op (toekomstige) bodemvruchtbaarheid, beschikbaarheid van voedingsstoffen en

sporenelementen, gewasopbrengst en gewaskwaliteit?

2. Een beeld krijgen van de juiste baggertechniek, teneinde het zoutgehalte te minimaliseren, en hoe

rijping van de klei bijdraagt aan de toepasbaarheid.

3. Onderzoeken bij welke hoeveelheden slib de natrium- en chloridegehalten een positieve uitwerking

hebben op de gewassen.

De praktijkproef is de eerste fase, waarin duidelijk moet worden of landbouwgewassen daadwerkelijk baat

hebben en geen schade ondervinden bij de toepassing van zout slib als bodemverbeteraar. Bij een positieve

eerste indruk kan een en ander in een latere f