Waarom zou je kiezen voor M&O?

49
Waarom zou je kiezen voor M&O? Onderzoek naar het keuzegedrag van leerlingen voor het vak Management & Organisatie Groningen, mei 2013 Auteurs Brenda Bergkamp – Bovenhuis Arjan Woord Masteropleiding leraar Algemene Economie, NHL Hogeschool Groningen Begeleider Drs. L.J.W. van Limburg Scholen van onderzoek Gomarus College, Groningen Pieter Zandt scholengemeenschap, Kampen

Transcript of Waarom zou je kiezen voor M&O?

Page 1: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

 

Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  Management  &  Organisatie                          Groningen,  mei  2013    Auteurs  Brenda  Bergkamp  –  Bovenhuis  Arjan  Woord    Masteropleiding  leraar  Algemene  Economie,  NHL  Hogeschool  Groningen    Begeleider  Drs.  L.J.W.  van  Limburg    Scholen  van  onderzoek  Gomarus  College,  Groningen  Pieter  Zandt  scholengemeenschap,  Kampen          

Page 2: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   1  

     

1   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

   

Page 3: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   2  

     

2   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Inhoudsopgave    Voorwoord   5  

Hoofdstuk  1  -­‐  Opzet  onderzoek   6  

1.1.   Inleiding   6  

1.2.   Aanleiding  en  achtergrond   6  

1.3.   Probleemstelling   6  

1.4.   Indeling  van  het  rapport   7  

1.5.   Samenvatting   8  

Hoofdstuk  2  -­‐  Methode  van  onderzoek   9  

2.1.     Inleiding   9  

2.2.     De  onderzoekssituatie   9  

2.2.1.     De  fundering   9  

2.2.2.     De  deelnemers   10  

2.2.3.     Het  focusinterview   10  

2.3   Wat  onderzoeken  wij?   11  

2.3.1   De  deelvragen   11  

2.3.2   Wat  voor  scholengemeenschap  is  de  Pieter  Zandt  scholengemeenschap  te  Kampen?   11  

2.3.3   Wat  voor  scholengemeenschap  is  het  Gomarus  College  te  Groningen?   11  

2.3.4   Welke  keuzeprofielen  zijn  er  en  wat  houden  ze  in?   11  

2.3.5   Wat  houdt  het  vak  Management  &  Organisatie  in?   11  

2.3.6   Hoeveel  leerlingen  op  onze  scholen  kiezen  een  ‘economisch’  profiel?   12  

2.3.7   Op  basis  waarvan  kiezen  leerlingen  op  onze  scholen  voor  een  bepaald  profiel?   12  

2.3.8   Op  basis  waarvan  kiezen  leerlingen  op  onze  scholen  het  vak  Management  &  Organisatie?   12  

2.3.9   Hoe  kijken  leerlingen  tegen  het  vak  Management  &  Organisatie  aan  op  onze  scholen?  12  

2.3.10   Wat  zijn  de  verwachtingen  van  leerlingen  ten  aanzien  van  het  vak  Management  &  Organisatie  op  onze  scholen?   12  

2.3.11   Hoe  ervaren  leerlingen  op  onze  scholen  het  vak  Management  &  Organisatie?   12  

2.3.12   Welke  aspecten  van  het  vak  Management  &  Organisatie  worden  door  de  leerlingen  op  onze  scholen  als  positief  ervaren?   12  

2.3.13   Welke  aspecten  van  het  vak  Management  &  Organisatie  worden  door  de  leerlingen  op  onze  scholen  als  minder  positief  ervaren?   12  

2.4   Het  focusinterview   12  

 

Page 4: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   3  

     

3   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

2.4.1   Interviewen   12  

2.4.2   Het  focusinterview   13  

2.4.3   De  interviewvragen   13  

2.4.4   Het  vastleggen  en  verwerken  van  de  informatie   14  

2.5   Samenvatting   14  

Hoofdstuk  3  –  Resultaten   16  

3.1   Inleiding   16  

3.2   De  deelvragen   16  

3.2.1   Wat  voor  scholengemeenschap  is  de  Pieter  Zandt  scholengemeenschap  te  Kampen?   16  

3.2.2   Wat  voor  scholengemeenschap  is  het  Gomarus  College  te  Groningen?   16  

3.2.3   Welke  keuzeprofielen  zijn  er  en  wat  houden  ze  in?   17  

3.2.4   Wat  houdt  het  vak  Management  &  Organisatie  in?   19  

3.2.5   Hoeveel  leerlingen  op  onze  scholen  kiezen  een  ‘economisch’  profiel?   20  

3.2.6   Op  basis  waarvan  kiezen  leerlingen    op  onze  scholen  voor  een  bepaald  profiel?   20  

3.2.7   Op  basis  waarvan  kiezen  leerlingen  op  onze  scholen  het  vak  Management  &  Organisatie?   20  

3.2.8   Hoe  kijken  leerlingen  tegen  het  vak  Management  &  Organisatie  aan  op  onze  scholen?  21  

3.2.9   Wat  zijn  de  verwachtingen  van  leerlingen  ten  aanzien  van  het  vak  Management  &  Organisatie  op  onze  scholen?   22  

3.2.10   Hoe  ervaren  leerlingen  op  onze  scholen  het  vak  Management  &  Organisatie?   23  

3.2.11   Welke  aspecten  van  het  vak  Management  &  Organisatie  worden  door  de  leerlingen  op  onze  scholen,  als  positief  ervaren?   24  

3.2.12   Welke  aspecten  van  het  vak  Management  &  Organisatie  worden  door  de  leerlingen  op  onze  scholen,  als  minder  positief  ervaren?   24  

3.3   Samenvatting   25  

Hoofdstuk  4  –  Aanvullend  literatuuronderzoek   26  

4.1   Inleiding   26  

4.2   Adolescentie   26  

4.2.1   Adolescentie:  wat  is  dat?   26  

4.2.2   Theorieën  over  de  adolescentie   27  

4.2.3   Identiteitsontwikkeling   28  

4.3   Beslissingen   28  

4.3.1   Wat  is  een  beslissing?   28  

4.3.2   Rationeel  of  ecologisch?   30  

Page 5: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   4  

     

4   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

4.3.3   Hoe  denken  wij?   32  

4.3.4   Hoe  beslissen  wij?   33  

4.4   Samenvatting   34  

Hoofdstuk  5  –  Conclusies   35  

Beantwoording  probleemstelling   36  

Hoofdstuk  6  –  Aanbevelingen   38  

Bibliografie   41  

Bijlage  I  –  Uitwerking  interview  Pieter  Zandt   42  

Bijlage  II  –  Uitwerking  interview  Pieter  Zandt   46  

Bijlage  III  –  Uitwerking  interview  Gomarus  College   48  

Bijlage  IV  –  Uitwerking  interview  Gomarus  College   48  

Bijlage  V  –  Uitwerking  interview  Gomarus  College   48  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Page 6: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   5  

     

5   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Voorwoord    

Dit   onderzoek   is   uitgevoerd   door   Brenda   Bergkamp-­‐Bovenhuis   en   Arjan  Woord.   Brenda   werkt   als  docent  economie  op  het  Gomarus  College  te  Assen  en  Arjan  is  docent  economie  op  de  Pieter  Zandt  scholengemeenschap   te   Kampen.   Wij   hebben   dit   onderzoek   uitgevoerd   op   beide   scholen   en   de  resultaten  verwerkt  in  dit  rapport.    Het   vak  Management   &   Organisatie   staat   bij   beide   scholen   onder   druk.   Op   beide   scholen   zijn   er  steeds  minder   leerlingen  die  de  keuze  maken  voor  het  vak  Management  en  Organisatie.  Ook  blijkt  dat  veel   leerlingen  niet  weten  wat  de   inhoud   is  van  het  vak  M&O.  Als  ze  eenmaal  het  vak  gekozen  hebben  is  het  soms  lastig  om  de  motivatie  te  vinden  het  vak  te  blijven  volgen.    Gesteund   door   de   directie   van   beide   scholen   hebben   wij   ons   P1-­‐onderzoek   gedaan   naar   het  keuzegedrag   van   leerlingen   voor   het   vak   Management   &   Organisatie.   We   hebben   daarbij   in   de  praktijk   informatie  verzameld  door   interviews   te  houden  met   leerlingen.  Deze   leerlingen  willen  wij  bedanken   voor   hun   verleende   medewerking.   Ook   onze   collega’s   die   het   vak   Management   &  Organisatie  doceren  zeggen  we  dank  voor  het  meedenken  en  het  leveren  van  hun  bijdrage  aan  ons  onderzoek.    Vanuit   de   literatuur   hebben   wij   veel   informatie   opgedaan   waarom   leerlingen   keuzes   maken   en  waarop  zij  deze  keuzes  baseren.  Dit  literatuuronderzoek  is  van  toegevoegde  waarde  om  antwoord  te  kunnen  geven  op  onze  probleemstelling.    Een  woord  van  dank  voor  onze  begeleider  dhr.  Van  Limburg  is  op  zijn  plek.  Wij  willen  hem  bedanken  voor  zijn  enthousiasme  en  begeleiding  bij  het  doen  van  dit  onderzoek.    Groningen,  mei  2013    Brenda  Bergkamp-­‐Bovenhuis  Arjan  Woord    

 

   

 

Page 7: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   6  

     

6   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Hoofdstuk  1  -­‐  Opzet  onderzoek  

1.1. Inleiding    

In  dit  onderzoek  willen  wij  op  zoek  naar  oorzaken  waarom  leerlingen  wel  of  niet  kiezen  voor  het  vak  Management  &  Organisatie.   In   paragraaf   2   leggen  wij   uit   hoe  wij   tot   dit   onderzoek   zijn   gekomen.  Vervolgens  komt  in  paragraaf  3  de  probleemstelling  aan  de  orde.  In  paragraaf  4  leggen  wij  uit  hoe  de  opbouw  van  het  rapport  is.  Tot  slot  vindt  u  in  paragraaf  5  een  korte  samenvatting  van  dit  hoofdstuk.  

1.2. Aanleiding  en  achtergrond      

Op  de  Pieter  Zandt  scholengemeenschap  te  Kampen  en  het  Gomarus  College  te  Groningen  kiezen,  in  de  Tweede  Fase,  steeds  minder  leerlingen  voor  een  economisch  profiel  (Economie  en  Maatschappij)  en   in   het   bijzonder   het   vak  Management  &  Organisatie.   Jarenlang  was   Economie   en  Maatschappij  het  meest   gekozen   profiel   en  was   het   keuzevak  Management  &  Organisatie   een   populair   vak.   Nu  dalen   de   leerlingenaantallen   die   kiezen   voor   dit   vak.   Wij   zijn   benieuwd   wat   hiervan   de   oorzaken  kunnen  zijn.  Ook  valt  het  op  dat  er  een  groep  leerlingen  is,  die  het  vak  Management  &  Organisatie  kiest,  maar  dit  al  rond  de  herfstvakantie  weer  laat  vallen.  Welke  factoren  spelen  een  rol  in  het  wel  of  niet  kiezen  van  het  vak  Management  &  Organisatie?    

1.3. Probleemstelling    

Wij  zijn  nieuwsgierig  naar  de  oorzaken  van  de  daling  van  het  aantal   leerlingen  dat  op  onze  scholen  het  vak  Management  &  Organisatie  kiest.  De  probleemstelling  van  ons  onderzoek  luidt  als  volgt:  

WAT  ZIJN  DE  BELANGRIJKSTE  OORZAKEN  VOOR  DE  DALING  VAN  HET  AANTAL  LEERLINGEN  DAT  HET  VAK  

MANAGEMENT   &   ORGANISATIE   KIEST   OP   HET   GOMARUS   COLLEGE   TE   GRONINGEN   EN   DE   PIETER  ZANDT  SCHOLENGEMEENSCHAP  IN  KAMPEN?  

Om   het   probleem   gestructureerd   aan   te   kunnen   pakken   is   het   nodig   een   aantal   deelvragen   te  beantwoorden.   Deze   deelvragen   verschaffen   helderheid   over   de   probleemstelling   en   zullen   ons  helpen   de   probleemstelling   goed   te   kunnen   beantwoorden.   Wij   gaan   de   volgende   deelvragen  behandelen:  

o Wat  voor  scholengemeenschap  is  de  Pieter  Zandt  scholengemeenschap  te  Kampen?  o Wat  voor  scholengemeenschap  is  het  Gomarus  College  te  Groningen?  o Welke  keuzeprofielen  zijn  er  en  wat  houden  ze  in?  o Wat  houdt  het  vak  Management  &  Organisatie  in?  o Hoeveel  leerlingen  op  onze  scholen  kiezen  een  ‘economisch’  profiel?  o Op  basis  waarvan  kiezen  leerlingen    op  onze  scholen  voor  een  bepaald  profiel?  o Op  basis  waarvan  kiezen  leerlingen  op  onze  scholen  het  vak  Management  &  Organisatie?  o Hoe  kijken  leerlingen  tegen  het  vak  Management  &  Organisatie  aan  op  onze  scholen?  o Wat  zijn  de  verwachtingen  van  leerlingen  ten  aanzien  van  het  vak  Management  &  

Organisatie  op  onze  scholen?  o Hoe  ervaren  leerlingen  op  onze  scholen  het  vak  Management  &  Organisatie?  

Page 8: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   7  

     

7   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

o Welke  aspecten  van  het  vak  Management  &  Organisatie  worden  door  de  leerlingen  op  onze  scholen  als  positief  ervaren?      

o Welke  aspecten  van  het  vak  Management  &  Organisatie  worden  door  de  leerlingen  op  onze  scholen  als  minder  positief  ervaren?    

Hoe  komt  het  dat  het  aantal  leerlingen  dat  het  vak  Management  &  Organisatie  kiest  daalt?  Komt  dat  door  een  discrepantie  tussen  de  verwachtingen  van  de  leerlingen  en  de  werkelijkheid?  Komt  dit  door  de   voorlichting   over   het   vak   Management   &   Organisatie,   waardoor   de   verwachtingen   van   de  leerlingen  niet  overeenkomen  met  de  werkelijkheid?  Komt  het  door  de  docent(en)?  Het  vak  zelf?  

We  willen  graag  na  dit  onderzoek  op  tafel  hebben   liggen  wat  de  oorzaak   is  van  het  dalende  aantal  leerlingen   dat   het   vak  Management   &   Organisatie   kiest.   Aan   de   hand   van   de   oorzaken  willen  we  aanbevelingen   opstellen   om   het   vak   Management   &   Organisatie   aantrekkelijker   te   maken   voor  leerlingen  zodat  het  aantal  aanmeldingen  voor  dit  vak  zal  stijgen.  Dat  leerlingen  je  vak  blijven  kiezen,  is  namelijk  ook  in  ons  eigen  belang.    

Het  onderzoek  vindt  plaats  op  2  scholengemeenschappen.  De  aanbevelingen  die  uit  ons  onderzoek  komen,  kunnen  ook  een  grotere  reikwijdte  hebben  dan  alleen  voor  onze  scholen.  Ook  scholen  waar  soortgelijke   problematiek   speelt,   zouden   met   onze   aanbevelingen   het   vak   Management   &  Organisatie  een  impuls  kunnen  geven.    

1.4. Indeling  van  het  rapport      

De  probleemstelling  die  in  dit  onderzoek  centraal  staat  is:      Wat  zijn  de  belangrijkste  oorzaken  voor  de  daling  van  het  aantal  leerlingen  dat  het  vak  Management  &  Organisatie  kiest  op  het  Gomarus  College  in  Groningen  en  de  Pieter  Zandt  scholengemeenschap  in  Kampen?  

Deze  vraag  moet  aan  het  eind  van  dit   rapport  beantwoord  kunnen  worden.  Dit  gaan  we  doen  met  behulp   van   de   eerder   genoemde   deelvragen.   Omdat   we   bezig   zijn   met   een   explorerend   of  verkennend  onderzoek  en  alle  uitkomsten  mogelijk  zijn,  is  het  belangrijk  er  achter  te  komen  wat  voor  leerlingen   beweegredenen   zijn   om   het   vak  Management   &   Organisatie   te   kiezen.  We  moeten   de  verwachtingen   die   leerlingen   hebben   (of   hadden)   ten   aanzien   van   het   vak   Management   &  Organisatie  boven  tafel  zien  te  krijgen.  Dit  kan  door  het   interviewen  van  leerlingen  door  gebruik  te  maken   van   een   focusgroepsinterview.   In   hoofdstuk   2   van   dit   rapport   behandelen   wij   de   gekozen    methode  van  onderzoek.  Ook  komen   in  dat  hoofdstuk  de   interviewvragen  aan  de  orde,  evenals  de  populatie  en  eventuele  kenmerken  van  de  populatie.    

In   hoofdstuk   3   leest   u   de   uitkomsten   van   de   interviews   die  wij   op   beide   scholengemeenschappen  hebben  gehouden.  Ook  geven  wij  aan  hoe  de  interviews  zijn  verlopen.    

Omdat  wij  afhankelijk  zijn  van  de  input  van  leerlingen,  hebben  wij  er  voor  gekozen  eerst  de  methode  van   onderzoek   te   behandelen.   Daarna   willen   wij   de   resultaten   bespreken   van   de   gehouden  interviews  om  vervolgens  een  zinnige  literatuurstudie  te  kunnen  doen.  In  hoofdstuk  4  doen  wij  dan  ook  een  literatuurstudie  die  aansluit  bij  de  uitkomsten  van  de  gehouden  interviews.    

Page 9: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   8  

     

8   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Uiteindelijk   kunnen   wij   de   uitkomsten   van   de   interviews   vergelijken   met   de   uitkomsten   van   het  literatuuronderzoek.  In  hoofdstuk  5  zullen  wij  de  gevonden  conclusies  presenteren.    

Het   uiteindelijke   doel   van   dit   rapport   is   het   doen   van   aanbevelingen   om   het   vak  Management   &  Organisatie   aantrekkelijk   te   maken   (of   te   houden).   In   hoofdstuk   6   zullen   wij   deze   aanbevelingen  geven.    

1.5. Samenvatting    

Voor  leerlingen  is  het  kiezen  van  een  profiel  een  lastige  klus.  Vroeger  koos  je   losse  vakken  op  basis  van   je   interesse  en  meestal  ook   je   score  op  dat   vak.   Tegenwoordig   ligt  dat  wat  anders.   Leerlingen  kiezen  een  profiel  en   in  dat  profiel  horen  een  aantal  vakken.  Daarnaast  zijn  er  een  aantal  te  kiezen  vakken  om  het  profiel  op  te  vullen  tot  het  aantal  vakken  dat  vereist  is  voor  je  examen.    

Binnen  het  Gomarus  College  te  Groningen  en  de  Pieter  Zandt  scholengemeenschap  in  Kampen  is  er  een  dalende  trend  te  merken  in  het  aantal   leerlingen  dat  het  vak  Management  &  Organisatie  kiest.  Wij   zijn  nieuwsgierig  wat  de   redenen  kunnen  zijn  dat  er   jaarlijks  minder   leerlingen  kiezen  voor  het  vak  Management  &  Organisatie.    

In  dit   rapport   zoeken  wij  naar  de  belangrijkste  oorzaken  van  het  dalende  aantal   leerlingen  dat  het  vak   Management   &   Organisatie   kiest   op   het   Gomarus   College   in   Groningen   en   de   Pieter   Zandt  scholengemeenschap  in  Kampen.    

Met  behulp  van  focusgroepsinterviews  proberen  wij  deze  redenen  boven  water  te  krijgen  om  na  een  passende  literatuurstudie,  aanbevelingen  te  doen  om  het  vak  Management  &  Organisatie  weer  op  de  kaart  te  zetten  op  beide  scholen.  

 

 

 

 

 

 

 

Page 10: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   9  

     

9   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Hoofdstuk  2  -­‐  Methode  van  onderzoek  

2.1.     Inleiding    Hoe   aantrekkelijk   vinden   leerlingen   op   onze   scholengemeenschappen   het   vak   Management   &  Organisatie?  Dat   is  de  kernvraag  van  dit   rapport.  Omdat  het  hier  gaat  om  ervaringen  en  meningen  van  zowel  leerlingen  als  docenten,  is  het  interviewen  van  deze  groepen  een  belangrijk  instrument.  

Hoe   verkrijgen   wij   de   benodigde   informatie   om   onze   onderzoeksvraag   te   kunnen   gaan  beantwoorden?   In   paragraaf   2.2.   vertellen   we   iets   over   de   onderzoekssituatie.   Daarna   komt   in  paragraaf  2.3.  het  ‘wat’  aan  bod.  Vervolgens  in  paragraaf  2.4.  de  manier  van  onderzoek;  namelijk  het  afnemen  van  interviews.  Dit  is  het  ‘hoe’.  En  als  laatste  het  ‘waarom’  in  paragraaf  2.5..  We  hanteren  voor   dit   hoofdstuk   de   onderzoeksopzet   die   we   vinden   in   het   boek   ‘Methoden   en   technieken   van  onderzoek’  (Saunders, 2011). Tot  slot  vinden  we  in  paragraaf  2.6.  een  terugblik  op  dit  hoofdstuk.    

2.2.     De  onderzoekssituatie  

2.2.1.     De  fundering  Zoals  uit  hoofdstuk  1  blijkt,  loopt  het  aantal  leerlingen  dat  het  vak  Management  &  Organisatie  kiest  op    het    Gomarus  College  en  de  Pieter  Zandt  scholengemeenschap  de  laatste  jaren  terug.  Aangezien  het  ons  vak  is,  een  vak  wat  wij  met  plezier  geven,  zijn  wij  nieuwsgierig  naar  de  redenen  hierachter.  Omdat   wij   op   zoek   zijn   naar   achtergronden   bij   het   gedrag     van   leerlingen   en   dus   onbekende  informatie,   is   onze   methode   van   onderzoek   inductief.   Er   is   geen   theorie   of   een   model   op   basis  waarvan   wij   aannames   doen   om   die   vervolgens   te   onderzoeken.   Als   je   bijvoorbeeld   vooral  geïnteresseerd  bent  in  het  begrijpen  waarom  iets  gebeurt  en  minder  in  het  kunnen  beschrijven  wat  er  gebeurt,  dan  kun  je  misschien  beter  inductief  dan  deductief  onderzoek  doen.  Bij  onderzoek  over  een  onderwerp  dat  nieuw   is,   veel  discussie   losmaakt  en  waarover  nog  weinig   literatuur  bestaat,   is  het  waarschijnlijk  beter  om  inductief  te  werken  door  gegevens  te  genereren  en  te  analyseren,  en  na  te   denken   over   de   vraag   welke   theoretische   ideeën   deze   gegevens   suggereren.   Een   nadeel   van  inductief   onderzoek   kan   zijn   dat   er   voortdurend   het   risico   is     dat   er   geen   bruikbare  gegevenspatronen  en  geen  theorie  of  model  zullen  verschijnen.  (Saunders, 2011)  

Ons  onderzoek  is  ook  exploratief  (ook  wel  verkennend  genoemd).  We  proberen  inzicht  te  verkrijgen  in  de  beweegredenen  achter  het  gedrag  van  leerlingen.  Verkennend  onderzoek,  ook  wel  exploratief  onderzoek  genoemd,  is  een  waardevolle  methode  om  uit  te  vinden  ‘wat  er  gebeurt;  om  nieuw  inzicht  proberen   te   verkrijgen;   om   vragen   te   stellen   en   verschijnselen   in   een   nieuw   licht   te   beoordelen’.  (Saunders, 2011)  

o Een  literatuuronderzoek  (of  uitgebreider  deskresearch);  o Praten  met  experts  op  het  desbetreffende  gebied;  o Het  houden  van  een  focusinterview.  

 Voor  het  onderzoek  in  dit  rapport  hebben  wij  gekozen  voor  de  laatste  2  mogelijkheden,  namelijk  het  praten   met   experts   op   dit   gebied.   Uiteraard   zijn   dat   de   collega’s   die   het   vak   Management   &  Organisatie   geven   op   onze   scholengemeenschappen.   Maar   belangrijker   nog;   het   houden   van   een  focusinterview  met  leerlingen  die  het  vak  volgen,  hebben  gevolgd  of  niet  hebben  gekozen.  Het  is  de  

Page 11: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   10  

     

10   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

bedoeling  dat  we  er  achter  komen  wat  hun  beweegredenen  zijn  geweest  om  het  vak  Management  &  Organisatie  wel  of  niet  te  kiezen.  Of  weer  te  laten  vallen.  Daarnaast  gaan  we  ook  lessen  van  het  vak  Management   &   Organisatie   observeren,   om   te   kijken   hoe   leerlingen   functioneren   in   een   les  Management  &  Organisatie.  Waarneming   is   een   ietwat   verwaarloosd   aspect   van   onderzoek.   Toch  kan  deze  methode  de  moeite  waard  zijn,  verhelderend  werken,  en  een  aanzienlijke  verrijking  van  je  onderzoeksgegevens  betekenen,  stelt  Saunders.  (Saunders, 2011)  Daarom  zien  wij  in  ons  onderzoek  het  houden  van  een  focusinterview  ook  als  de  belangrijkste  bron  van  gegevensvergaring.  

2.2.2.     De  deelnemers  Wij  doen  onderzoek  naar  de  oorzaken  van  het  dalend  aantal   leerlingen  dat  het  vak  Management  &  Organisatie   kiest   op   onze   scholengemeenschappen.   De   deelnemers   aan   ons   onderzoek   zijn   de  leerlingen   in  de  bovenbouw  van  de  HAVO  en  het  VWO  van  beide  scholengemeenschappen.  En  nog  specifieker;   de   leerlingen   die   het   vak  Management   &   Organisatie   in   hun   profiel   hebben   gekozen.  Daarnaast  ook  de  leerlingen  die  het  vak  Management  &  Organisatie  juist  niet  hebben  gekozen.  En  als  laatste   leerlingen  die  het  vak  Management  &  Organisatie  wel  hebben  gekozen,  maar  het  ook  weer  hebben  laten  vallen.    

Op  beide  scholen  houden  we  een  focusinterview  met  een  groep  van  ongeveer  4-­‐5  leerlingen  uit  elk  van   deze   bovenstaande   categorieën.   Om   de   juiste   leerlingen   te   selecteren   hebben   we   gebruik  gemaakt   van   de   decanen   van   de   HAVO   en   het   VWO   op   het   Gomarus   College   en   de   Pieter   Zandt  scholengemeenschap.   In   overleg   met   de   docenten   Management   &   Organisatie   hebben   we   een  groepje  leerlingen  gekozen  en  hen  uitgenodigd  voor  het  focusinterview.  In  de  uitnodiging  hebben  we  uitgelegd   wie   wij   zijn,   wat   voor   onderzoek   wij   uitvoeren   en   waarom   we   de   leerling   graag   willen  spreken.    

2.2.3.     Het  focusinterview  Zoals  eerder  aangegeven,  leent  ons  onderzoek  zich  goed  voor  het  interviewen.  Saunders  zegt  in  zijn  boek   (Saunders, 2011):   Semigestructureerde   interviews   en   diepte-­‐interviews   bieden   je   ook   de  gelegenheid   om   antwoorden   verder   uit   te   zoeken,  waarbij   je   geïnterviewden   hun   antwoorden  wil  laten   uitleggen   of   nader   uitwerken.   Dit   is   belangrijk   als   je   een   interpretivistische   epistemologie  gebruikt,   waarbij   je   de   betekenis   wilt   leren   kennen   die   de   deelnemers   aan   verschillende    verschijnselen   toekennen.   De   vragen   die   wij   moeten   stellen   hebben   een   open   karakter   en   zijn  complex,  in  de  zin  dat  nadere  uitleg  of  verdieping  van  het  antwoord  nodig  is.  Een  interview  is  dan  de  beste  methode  om  gegevens  te  verkrijgen.    

Wij  kiezen  voor  een  focusinterview  omdat  het  karakter  van  ons  onderzoek  aansluit  bij  deze  methode  van   gegevens   verzamelen.   Ook   voldoet   onze   doelgroep   aan   de   voorwaarden   voor   een  focusinterview.   Een   focusgroep,   soms   ook   een   focusgroepsinterview   genoemd,   is   een  groepsinterview  dat  duidelijk  op  een  bepaald  onderwerp  is  gericht,  zoals  een  probleem,  een  product  of  een  service,  waarbij  een  interactieve  discussie  tussen  de  deelnemers  nodig  is.  In  vergelijking  met  andere   vormen   van   groepsinterviews   worden   in   een   focusgroep   de   interacties   en   het   geven   van  antwoorden   door   individuele   groepsleden  meer   gestimuleerd.   Je  moet   de   deelnemers   echter   ook  meer  aansturen  om  het  aandachtsgebied  vast  te  houden.  De  deelnemers  worden  gekozen  omdat  ze  bepaalde   kenmerken   gemeen   hebben   die   verband   houden   met   het   onderwerp   en   ze   worden  aangemoedigd   om   hun   standpunten   te   uiten   en   te   bespreken   zonder   dat   er   enige   druk   wordt  uitgeoefend   om   tot   overeenstemming   te   komen.   Deze   discussies   worden   verschillende   keren  

Page 12: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   11  

     

11   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

gevoerd,   met   vergelijkbare   deelnemers,   zodat   bepaalde   trends   en   patronen   aan   de   oppervlakte  komen  wanneer  de  verzamelde  gegevens  worden  geanalyseerd.  (Saunders, 2011)  

2.3   Wat  onderzoeken  wij?  

2.3.1   De  deelvragen  Zoals   u   eerder  hebt   kunnen   lezen  onderzoeken  wij   in  dit   rapport  de   aantrekkelijkheid   van  het   vak  Management   &   Organisatie.   De   probleemstelling   die   hierbij   centraal   staat   is   wat   de   belangrijkste  oorzaken  zijn  van  het  dalend  aantal  leerlingen  dat  voor  het  vak  Management  &  Organisatie  kiest  op  onze   scholengemeenschappen   het   Gomarus   College   te   Groningen   en   de   Pieter   Zandt  Scholengemeenschap  in  Kampen.    

De  deelvragen  die  hier  uit  voortvloeien  en  ook  in  hoofdstuk  1  zijn  genoemd  zullen  hier  een  voor  een  worden  besproken.  

2.3.2   Wat   voor   scholengemeenschap   is   de   Pieter   Zandt   scholengemeenschap   te  Kampen?  Dit  is  een  algemene  vraag  waarmee  we  duidelijk  willen  aangeven  waar  wij  ons  onderzoek  uitvoeren.  Bij  het  beschrijven  van  de  Pieter  Zandt  scholengemeenschap  gaat  het  om  secundaire  gegevens.  De  informatie  hiervoor  halen  wij  van  de  site  van  de  desbetreffende  school  en  uit  een  informatieboekje  van  de  school  zelf.  Ook  zijn  dit  kwalitatieve  gegevens  aangezien  het  hier  om  de  inhoud  gaat  en  er  niet  hoeft   te  worden   gerekend  met   de   gegevens.   Een   klein   deel   van   de   informatie   is   kwantitatief   van  aard.  U  kunt  hierbij  denken  aan  gegevens  over  leerlingenaantallen.        

2.3.3   Wat  voor  scholengemeenschap  is  het  Gomarus  College  te  Groningen?  Ook  voor  deze  deelvraag  geldt  dat  het  gaat  om  secundaire  gegevens.  De  informatie  betreffende  het  Gomarus  College  halen  we  ook  van  de  internetsite  van  het  Gomarus  College  af.  Ook  hier  gebruiken  we   een   informatieboekje   van   de   school   zelf.   Dit   zijn   allemaal   kwalitatieve   gegevens,   behalve   de  gegevens  over  leerlingenaantallen.  Dat  zijn  kwantitatieve  gegevens.  

2.3.4   Welke  keuzeprofielen  zijn  er  en  wat  houden  ze  in?  Deze  deelvraag   is   ook   verduidelijkend   voor  de  probleemstelling.  Het  bakent  het  onderzoeksgebied  verder  af  en  verduidelijkt  het  probleem.  Daarom  moet  zij  ook  worden  gesteld.    

Ook  voor  deze  deelvraag  geldt  dat  het  om  secundaire  gegevens  gaat.  Eind  jaren  negentig  is  er  door  de   overheid   besloten   om   profielen   in   te   stellen.   Ook   is   toen   besloten   welke   profielen   er   zouden  komen.   Deze   informatie   komt   uit   bestaande   boeken   en   van   internet.   Het   gaat   hier   ook   weer   om  kwalitatieve  gegevens.    

2.3.5   Wat  houdt  het  vak  Management  &  Organisatie  in?  Het   onderzoek   draait   om   de   aantrekkelijkheid   van   het   vak  Management  &  Organisatie.  Maar  wat  bedoelen   we   nu   precies   met   het   vak   Management   &   Organisatie?   Ook   deze   deelvraag   is   ter  verduidelijking  van  de  probleemstelling.  Het  antwoord  op  deze  deelvraag  vinden  we  door  bronnen  op  internet  te  raadplegen.  Ook  zoeken  we  in  boeken  over  dit  onderwerp.  Het  gaat  hier  dus  weer  om  secundaire,  kwalitatieve  gegevens.    

Page 13: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   12  

     

12   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

2.3.6   Hoeveel  leerlingen  op  onze  scholen  kiezen  een  ‘economisch’  profiel?  De   informatie   op   deze   deelvraag   kunnen   we   achterhalen   door   de   gegevens   op   te   vragen   bij   het  decanaat   op   onze   beide   scholen.   Dit   zijn   bestaande   gegevens   dus   ook   in   dit   geval   gaat   het   om  secundaire  gegevens.  Alleen  hier  gaat  het  om  aantallen  en  dus  kwantitatieve  gegevens.    

2.3.7   Op  basis  waarvan  kiezen  leerlingen  op  onze  scholen  voor  een  bepaald  profiel?  We  komen  nu  meer  bij  de  kern  van  ons  onderzoek:  de  drijfveren  van  leerlingen.  Heel  interessant  om  er  achter  te  komen  op  basis  waarvan  leerlingen  een  keuze  voor  een  profiel  maken.  Wij  verzamelen  hier  primaire  gegevens.  Het  gaat  om  nieuwe  informatie  die  wij  rechtstreeks  uit  de  bron  (de  leerling)  halen.  Het  gaat  hier  om  beweegredenen,  motivatie  en  dus  betreft  het  hier  kwalitatieve   informatie.  Deze  informatie  willen  wij  door  middel  van  focusinterviews  boven  water  krijgen.  

2.3.8   Op   basis   waarvan   kiezen   leerlingen   op   onze   scholen   het   vak   Management   &  Organisatie?  Ook  hier  geldt  dat  het  om  primaire,  kwalitatieve  gegevens  gaat  die  wij   in  ons   focusinterview    naar  boven  willen  halen.    

2.3.9   Hoe   kijken   leerlingen   tegen   het   vak   Management   &   Organisatie   aan   op   onze  scholen?  Hoe  leerlingen  het  vak  Management  &  Organisatie  beleven   is  ook  primaire,  kwalitatieve   informatie  die  in  het  focusinterview  aan  bod  komt.  

2.3.10  Wat  zijn  de  verwachtingen  van  leerlingen  ten  aanzien  van  het  vak  Management  &  Organisatie  op  onze  scholen?  Verwachtingen  van  leerlingen  ten  aanzien  van  het  vak  Management  &  Organisatie  zijn  ook  primaire,  kwalitatieve  gegevens.  Ook  deze  vraag  komt  terug  in  ons  focusinterview.  

2.3.11   Hoe  ervaren  leerlingen  op  onze  scholen  het  vak  Management  &  Organisatie?  Ervaringen   van   leerlingen   vallen   ook   onder   primaire,   kwalitatieve   informatie.   Ons   focusinterview  geeft  ook  ruimte  voor  deze  vraag.  

2.3.12  Welke  aspecten  van  het  vak  Management  &  Organisatie  worden  door  de  leerlingen  op  onze  scholen  als  positief  ervaren?  Wat  leerlingen  als  positief  ervaren  bij  het  vak  Management  &  Organisatie  is  ook  informatie  die  valt  in  de  categorie  primair  en  kwalitatief.  

2.3.13  Welke  aspecten  van  het  vak  Management  &  Organisatie  worden  door  de  leerlingen  op  onze  scholen  als  minder  positief  ervaren?  Ook   hier   geldt   dat   het   gaat   om   primaire,   kwalitatieve   informatie   die   met   behulp   van   een  focusinterview  beantwoord  moet  gaan  worden.    

2.4   Het  focusinterview    

2.4.1   Interviewen  Een  interview  is  een  doelgericht  gesprek  tussen  twee  of  meer  personen.  Met  behulp  van  interviews  kun  je  valide  en  betrouwbare  gegevens  verzamelen  die  van  belang  zijn  voor  je  onderzoeksvragen  en  –   doelstellingen.   (Saunders, 2011)   Omdat   wij   voor   ons   onderzoek   veel   primaire,   kwalitatieve  gegevens  nodig  hebben  is  interviewen  een  goede  manier  om  aan  onze  informatie  te  komen.  In  een  

Page 14: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   13  

     

13   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

verkennend  onderzoek  zal  waarschijnlijk  gebruik  gemaakt  worden  van  interviews  om  de  onderzoeker  in   staat   te   stellen   theorie   te  ontwikkelen  en  hypothesen   te   formuleren.  Als   je  erachter  wilt  komen  wat  de  redenen  zijn  voor  de  beslissingen  die  je  onderzoeksdeelnemers  hebben  genomen,  of  als  je  de  redenen  voor  hun  houding  en  mening  wilt   leren  begrijpen,   zal   je  een  kwalitatief   interview  moeten  afnemen.  (Saunders, 2011)  

2.4.2   Het  focusinterview    Een  focusgroep,  soms  ook  een  focusgroepsinterview  genoemd,   is  een  groepsinterview  dat  duidelijk  op  een  bepaald  onderwerp  is  gericht,  zoals  een  probleem,  een  product,  of  een  service,  waarbij  een  interactieve   discussie   tussen   de   deelnemers   nodig   is.   (Saunders, 2011)   Daarnaast   voldoet   onze  onderzoeksgroep   ook   aan   een   aantal   andere   kenmerken   waar   een   focusgroep   aan  moet   voldoen  zoals  genoemd  in  paragraaf  2.2.3.    

2.4.3   De  interviewvragen    Tijdens   het   focusinterview   is   het   zaak   dat   de   leerlingen   aan   de   hand   van   een   aantal   thema’s  met  elkaar   praten   over   het   vak   Management   &   Organisatie.   De   thema’s   die   wij   als   leidraad   zullen  gebruiken  bij  het  interview  zijn:  

Voor  leerlingen  die  het  vak  Management  &  Organisatie  niet  hebben  gekozen:  

o verwachtingen  over  het  vak;  o indruk  na  de  presentatie;  o beweegreden  om  het  vak  niet  te  kiezen.  

 Voor  leerlingen  die  het  vak  Management  &  Organisatie  wel  hebben  gekozen:  

o verwachtingen  over  het  vak;  o indruk  na  de  presentatie;  o ervaring  met  het  vak.  

 Voor  leerlingen  die  het  vak  Management  &  Organisatie  hebben  laten  vallen:  

o verwachtingen;  o indruk  na  de  presentatie;  o ervaring  met  het  vak;  o beweegreden  om  het  toch  weer  te  laten  vallen.  

 Elk  thema  wordt  ingeleid  met  een  beginvraag.  Deze  beginvraag  moet  open  zijn.  Met  de  eerste  vraag  verzamel   je   feitelijke   informatie   over   het   topic   en   met   de   tweede   vraag   wil   je   bereiken   dat   de  geïnterviewde  deze   feiten  evalueert  of  dat  hij   zijn  mening  geeft.   Je  begint  meestal  met  een  brede,  open  vraag  om  af  te  tasten  wat  voor  de  geïnterviewde  belangrijk  is.  (Baarda, 2007)    

Bij   het   stellen   van   de   (begin)vragen   moet   je   op   een   aantal   dingen   letten.   De   vragen   mogen   niet  sturend   of   suggestief   zijn.   Na   de   vraag   blijf   je   stil   en   je   voegt   niets   toe   als   iemand   niet   meteen  antwoord  geeft.  Verder  moeten  de  vragen  helder  en  maar  voor  een  uitleg  vatbaar   zijn  en  moet   je  niet  meer  dan  een  ding  tegelijk  vragen.  Stel  zo  weinig  mogelijk  vragen:  het  gaat  om  het  verhaal  van  de  geïnterviewde.  (Baarda, 2007)  

Page 15: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   14  

     

14   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

In  het  interview  is  het  belangrijk  dat  er  open  vragen  gesteld  worden  als  aanzet,  bemoediging  voor  de  leerlingen  te  gaan  praten.  Daarnaast  kunnen  uitdiepende  vragen  gebruikt  worden  zaken  verder  uit  te  zoeken.  Ook  parafraseren   is  een  goede  manier  om  uitdieping  van  een  antwoord   te  krijgen.  Tijdens  het  interview  zullen  we  steeds  gespitst  moeten  blijven  op  de  probleemstelling  en  de  deelvragen  die  beantwoord   moeten   worden.   Met   dat   voor   ogen,   moeten   we   het   gesprek   sturen   in   de   richting  waarin  wij  onze  antwoorden  zullen  kunnen  vinden.    

In   het   basisboek   Interviewen   lezen   we   dat   tijdens   het   verdere   verloop   van   het   interview   het  belangrijk  is  goed  te  luisteren  en  de  ander  non-­‐verbaal  en  verbaal  te  stimuleren.  Non-­‐verbaal  doe  je  dat  door  middel  van   je  zithouding,   je  gelaatsuitdrukking,   je  stemgebruik  en  het  houden  van  stiltes.  Verbaal  door  het  plaatsten  van  tussenvoegsels,  zoals  ‘ja,  ja’,  ‘hm-­‐mm’  en  het  herhalen  van  de  laatste  woorden  van  de  ander.  De  belangrijkste  verbale   stimulans  vormt  het   ‘doorvragen’.  Hierbij   vraag   je  naar  uitbreiding  en  verduidelijking  van  wat  iemand  vertelt.  (Baarda, 2007)  

Als  een  thema  uit  het  interviewschema  is  afgerond,  is  het  belangrijk  dit  thema  samen  te  vatten.  Het  Basisboek   Interviewen   zegt   hierover   dat   je   samenvat   wanneer   je   een   topic   hebt   afgerond.   Het  belangrijkste  doel  hiervan  is  na  te  gaan  of  je  de  ander  goed  begrepen  hebt.  Een  samenvatting  moet  kort   en   bondig   de   kern   van   zijn   verhaal   weergeven.   Gebruik   zo   veel   mogelijk   de   woorden   en  karakteristieke   termen   van   de   geïnterviewde.   De   samenvatting   heeft,   behalve   als   controlemiddel,  nog   de   volgende   functies:   het   gesprek   wordt   erdoor   gestructureerd;   je   geeft   aan   dat   je   goed  geluisterd  hebt;  je  kunt  tegenstrijdigheden  in  het  verhaal  van  de  geïnterviewde  blootleggen;  je  rondt  er  een  topic  mee  af  en  maakt  een  soepele  overgang  naar  een  volgende  topic.  (Baarda, 2007)  

2.4.4   Het  vastleggen  en  verwerken  van  de  informatie    De  informatie  uit  de  interviews  moet  worden  vastgelegd.  Nu  is  het  erg  lastig  om  tijdens  het  interview  het  gesprek  te  proberen  op  te  schrijven.  Daarom  gaan  wij  de  gesprekken  opnemen.  Zo  kunnen  we  tijdens  het   interview  onze  aandacht  volledig  bij  het  gesprek  houden  en  hebben  we  naderhand  alle  tijd  om  terug  te  luisteren  wat  er  allemaal  is  gezegd.  Op  deze  manier  kunnen  we  de  gegevens  op  een  valide  manier  verwerken.    

In  het  Basisboek  Interviewen  lezen  we  dat  je  aan  het  eind  van  de  interviewfase  letterlijk  en  figuurlijk  met  een  berg  materiaal  zit.  Dit  materiaal  moet  antwoord  geven  op  de  vraag  die  je  bij  aanvang  van  de  interviews  hebt  geformuleerd.  Om  dat  antwoord  te  vinden  moet  er  nog  het  een  en  ander  gebeuren.  Je  zult  het  tot  de  essentie  moeten  terugbrengen  en  vooral  de  kern  eruit  moeten  halen.  Als  de  kern  duidelijk   is,   moeten   we   ervoor   zorgen   dat   de   gevonden   informatie   ook   voor   anderen   dan   de  geïnterviewden  relevant  wordt.  De  probleemstelling  is  daarbij  het  uitgangspunt.  (Baarda, 2007)  

2.5   Samenvatting    Ons  onderzoek  naar  de  aantrekkelijkheid  van  het  vak  Management  &  Organisatie  is  een  explorerend  onderzoek.   Door  middel   van   het   afnemen   van   (focus)interviews   proberen   wij   bepaalde   trends   en  patronen   boven   water   te   krijgen.   De   interviews   hebben   een   vrij   karakter.   Onze   leidraad   bij   de  interviews   zijn   een   aantal   thema’s   dat   sturing   moet   geven   aan   het   gesprek.   Daarnaast   is   het  belangrijk  om  door  middel  van  open  vragen,  uitdiepende  vragen  en  parafraseren  diepte  te  krijgen  in  het  interview.  Elk  thema  wordt  samengevat.  Dit  ter  controle  en  ter  afsluiting.  De  interviews  moeten  worden  verwerkt.  Belangrijk  daarbij  is  dat  eerst  de  essentie  eruit  wordt  gehaald  en  vervolgens  dat  de  

Page 16: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   15  

     

15   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

essentie  ook  toepasbaar  en  herkenbaar  wordt  voor  mensen  die  geen  deel  hebben  genomen  aan  het  interview.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

Page 17: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   16  

     

16   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Hoofdstuk  3  –  Resultaten  

3.1   Inleiding  In   dit   hoofdstuk   vindt   u   de   resultaten   van   de   focusinterviews   die   wij   hebben   gehouden   met  verschillende  groepen   leerlingen.  Op  beide  scholengemeenschappen  zijn   focusinterviews  gehouden  met  leerlingen  die  het  vak  Management  &  Organisatie  in  hun  profiel  hebben  gekozen.  Daarnaast  zijn  er  ook   interviews  gehouden  met   leerlingen  die  het  vak  niet  hebben  gekozen  en  met   leerlingen  die  het  wel  hebben  gekozen,  maar  het  weer  hebben  laten  vallen.    

De  resultaten  van  de   focusinterviews  worden  per  deelvraag  weergegeven.  De  drie  groepen  komen  niet  afzonderlijk  aan  bod,  maar  per  deelvraag  zijn  de  uitkomsten  van  alle  drie  groepen  samengevat.  Aan  het  eind  van  dit  hoofdstuk  wordt  het  resultaat  samengevat.    

3.2   De  deelvragen  De  onderdelen  die   tijdens  de   focusinterviews  aan  de  orde  zijn  geweest  hebben  we  verwoord   in  de  deelvragen   die   in   hoofdstuk   2   zijn   behandeld.   De   vragen   zijn   niet   letterlijk   zo   aan   de   leerlingen  gesteld.   Gaandeweg   het   gesprek   zijn   de   verschillende   onderdelen   ter   sprake   gekomen.   De  uitkomsten  per  deelvraag  zijn  hieronder  weergegeven.  Voor  zover  van  toepassing  zijn  per  deelvraag    de  resultaten  van  de  drie  onderscheiden  groepen  samengevat.    

3.2.1   Wat   voor   scholengemeenschap   is   de   Pieter   Zandt   scholengemeenschap   te  Kampen?  

De   Pieter   Zandt   scholengemeenschap   in   Kampen   is   een   scholengemeenschap   voor   reformatorisch  onderwijs   voor   pro-­‐vmbo-­‐havo-­‐vwo   onderwijs.     De   scholengemeenschap   heeft   vestigingen   in  Kampen  (hoofdvestiging),  Staphorst,  Urk  en  IJsselmuiden.    

De  vestiging  in  Kampen  telt  ongeveer  2000  leerlingen  en  is  verdeeld  over  de  verschillende  richtingen.  Voor   de   afdelingen   van   het   HAVO   en   de   VWO   richting   geldt   dat   er   zo’n   600   leerlingen   in   de  bovenbouw  zitten.  Ruim  250  leerlingen  zitten  er  op  het  VWO  en  350  leerlingen  op  de  HAVO.  Na  klas  3  begint  voor  deze  leerlingen  de  2e  fase  waarbij  de  nadruk  meer  ligt  op  het  actiever  en  zelfstandiger  worden  van  leerlingen.      

3.2.2   Wat  voor  scholengemeenschap  is  het  Gomarus  College  te  Groningen?  Het   Gomarus   College   in   Groningen   is   een   christelijke   scholengemeenschap.   Op   de   vestiging   in  Groningen   kunnen   leerlingen   van   zowel   pro-­‐vmbo-­‐havo-­‐   als   vwo   terecht   voor   onderwijs   in   zowel  onderbouw  als  bovenbouw.  Naast  de  hoofdvestiging  in  Groningen  kent  de  scholengemeenschap  ook  nog   vestigingen   in   Assen,   Drachten,   Leeuwarden,   Zuidhorn   en   een   onderbouwvestiging   in   de   stad  Groningen   aan   de  Magnolia   (vestiging  Magnolia).   In   totaal   heeft   het   Gomarus   College   bijna   4000  leerlingen.   Daarvan   zitten   ongeveer   697   leerlingen   in   de   bovenbouw   van   de   HAVO   en   het   VWO.  Ongeveer  336  in  de  bovenbouw  HAVO  en  361  leerlingen  in  de  bovenbouw  van  het  VWO.    

Binnen   de   Tweede   Fase   is   het   belangrijk   dat   leerlingen   leren   om   zelfstandig   te   werken.   Meer  huiswerk  en  complexere  leerstof  vragen  van  de  leerlingen  een  grotere  betrokkenheid  en  discipline  en  van  de  school  een  adequate  begeleiding.  

Page 18: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   17  

     

17   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

3.2.3   Welke  keuzeprofielen  zijn  er  en  wat  houden  ze  in?  Ons   onderzoek   richt   zich   op   de   bovenbouw   van   de   HAVO   en   het   VWO.   Daar  wordt   het   keuzevak  Management  &  Organisatie  gegeven.  Maar  hoe  zit  de  HAVO  en  VWO  in  elkaar?  Daarvoor  hebben  wij  de  website   van   de   Rijksoverheid   geraadpleegd.   De   onderstaande   tekst   is   gebaseerd   op   informatie  van  deze  site.  (Rijksoverheid, 2013)  

De  HAVO  en  het  VWO  

De  havo  (hoger  algemeen  voortgezet  onderwijs,  5  jaar)  en  het  vwo  (voorbereidend  wetenschappelijk  onderwijs,  6  jaar)  bereiden  leerlingen  voor  op  een  studie  in  het  hoger  beroepsonderwijs  (hbo)  en  aan  de  universiteit.  

Toelating  havo  en  vwo  

Een  school  voor  voortgezet  onderwijs  beslist  zelf  of  zij  een  leerling  toelaat.  Veel  scholen  doen  dit  op  basis  van  het  schooladvies  van  de  basisschool,  de  score  van  de  Citotoets  (eindtoets  basisonderwijs)  of  een  eigen  toelatingstest.  

Onderbouw  havo  en  vwo  

In  de  onderbouw   (klas  1,  2  en  3)  van  de  havo  en  het  vwo  volgen   leerlingen  algemene  vakken.  Het  onderwijs   in   de   onderbouw  moet   voldoen   aan   eisen   (kerndoelen).   Deze   kerndoelen   bepalen   wat  leerlingen   in  de  onderbouw  moeten  weten  en  kunnen.  Bijvoorbeeld  wat   scholieren  moeten  weten  over  geschiedenis  en  wat  ze  na  de  1e  2  jaar  moeten  kunnen  berekenen  bij  wiskunde.  In  totaal  zijn  er  58  kerndoelen  voor  de  onderbouw  voortgezet  onderwijs.  

Profielen  bovenbouw  havo  en  vwo  

Een   profiel   is   een   richting   waarin   een   leerling   zich   kan   specialiseren.   Een   profiel   bestaat   uit   een  aantal  vakken,  opgebouwd  uit:  

o een  gemeenschappelijk  deel  dat  voor  alle  profielen  gelijk  is;  o een  deel  dat  bij  het  profiel  hoort;  o keuzevakken  binnen  het  profiel;  o een  vrij  deel.  

 Een  profiel  is  onder  meer  opgebouwd  uit  verplichte  vakken:  6  voor  havo  en  7  voor  vwo.  

Leerlingen  in  de  bovenbouw  van  havo  en  vwo  (klas  4  en  5  van  de  havo  en  klas  4,  5  en  6  van  het  vwo)  kunnen  kiezen  uit  4  richtingen  (profielen):  

o natuur  en  techniek;  o natuur  en  gezondheid;  o economie  en  maatschappij;  o cultuur  en  maatschappij.  

 

Page 19: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   18  

     

18   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

De  profielen  natuur  en   techniek  en  natuur  en  gezondheid  zijn  meer  gericht  op  de  beta-­‐leerling.  De  profielen  economie  en  maatschappij  en  cultuur  en  maatschappij  trekken  meer  alpha-­‐leerlingen.  Als  je  kijkt  naar  de  vakken  die  je  terug  vindt  in  de  profielen  dan  zie  je  dat  daar  ook  in.    

-­‐ Natuur   en   techniek:   Nederlands,   Engels,     Natuurkunde,   Scheikunde   en   Wiskunde   B   als  verplichte  vakken.  Voor  het  VWO  geldt  dat  er  nog  een  extra  vreemde  taal  als  verplicht  vak  moet  worden  gekozen.  Doe  je  Gymnasium  dan  moet  je  kiezen  tussen  Grieks  en  Latijn.  Voor  Atheneum   is   dit   Frans,   of   Duits   of   Spaans.   Biologie,   Informatica   of   Wiskunde   D   als  keuzevakken  binnen  dit  profiel.  En  als  vrije  keuze  kan  de   leerling  uit  overige  vakken  kiezen,  waaronder  het  vak  Management  &  Organisatie.    

-­‐ Natuur   en   Gezondheid:   Nederlands,   Engels,   Biologie,   Scheikunde   en   Wiskunde   A   of   B   als  verplichte   vakken.   Ook   hier   geldt   dat   voor   VWO-­‐leerlingen   een   extra   vreemde   taal   als  verplicht  vak  gekozen  moet  worden  (Frans,  Duits  of  Spaans).  En  Gymnasiumleerlingen  kiezen  tussen  Grieks  of  Latijn.  Daarnaast  kan  de  leerling  als  keuzevakken  kiezen  voor  Natuurkunde  of  Aardrijkskunde.   In  het  vrije  deel  kan  de   leerling  uit  de  overige  vakken  kiezen,  waaronder  het  vak  Management  &  Organisatie.    

-­‐ Economie  en  Maatschappij:  Nederlands,  Engels,  Economie,  Geschiedenis  en  Wiskunde  A  (of  B   voor   VWO)zijn   hier   de   verplichte   profielvakken.   Voor   het   VWO   geldt   dat   er   een   extra  vreemde   taal   gekozen   moet   worden   als   verplicht   vak   (Frans,   Duits   of   Spaans   en   voor  Gymnasiumleerlingen  Grieks  of   Latijn)  Daarnaast   kan  de   leerling   kiezen  uit  Aardrijkskunde,  Management  &  Organisatie,  Frans  of  Duits  als  profielkeuzevak  (en  Spaans  voor  het  VWO).  In  het  vrije  deel  vallen  veel  van  de  overige  vakken,  waaronder  ook  weer  de  mogelijkheid  om  te  kiezen  voor  het  vak  Management  &  Organisatie.    

-­‐ Cultuur   en   Maatschappij:   Nederlands,   Engels,   Geschiedenis   en   Frans   of   Duits   zijn   hier   de  verplichte   vakken.  Voor  het  VWO  geldt   de   verplichting   van  een  extra   vreemde   taal   (Frans,  Duits   of   Spaans   en  Grieks   of   Latijn   voor  Gymnasiumleerlingen),  waardoor   die   keuze   in   het  profieldeel  wegvalt.  Daarnaast  is  Wiskunde  verplicht  op  het  VWO  en  moet  de  leerling  kiezen  tussen   Wiskunde   A   of   C.   Binnen   het   profiel   kan   de   leerling   nog   kiezen   voor   nog   1  ‘Maatschappijvak’   en   1   ‘cultuurvak’.   De   vakken   die   hieronder   vallen   zijn   voor   de  ‘maatschappijvakken’   Aardrijkskunde   of   Economie   en   voor   het   ‘cultuurvak’   Frans,   Duits,  Tekenen  of  Muziek.  Ook  hier  vallen  de  meeste  overige  vakken  in  het  vrije  keuze  deel.  En  ook  hier   kan   de   leerling   in   het   vrije   keuze   deel   nog   kiezen   voor   het   vak   Management   &  Organisatie.        

Verplichte  vakken  bovenbouw  havo  en  vwo  

Naast   de   vakken   uit   het   profiel   krijgt   elke   leerling   in   de   bovenbouw  een   aantal   verplichte   vakken:  lichamelijke  opvoeding  en  culturele  en  kunstzinnige  vorming;  het  profielwerkstuk,  maatschappijleer  (havo  en  vwo)  en  algemene  natuurwetenschappen   (alleen  vwo).  Voor  alle   leerlingen  op  het  vwo   is  wiskunde   een   verplicht   vak.   Vanaf   het   schooljaar   2015-­‐2016   is   wiskunde   ook   voor   alle   havo-­‐leerlingen   verplicht.   In   mei   2017   doen   dus   de   eerste   havo-­‐leerlingen   verplicht   eindexamen   in  wiskunde.  

Page 20: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   19  

     

19   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

De   kennis   en   vaardigheden   die   leerlingen   aan   het   eind   van   hun   schooltijd   moeten   hebben,   zijn  vastgelegd  in  eindtermen.    

3.2.4   Wat  houdt  het  vak  Management  &  Organisatie  in?  Management   en   Organisatie   wordt   dikwijls   afgekort   met   de   letters   M&O.   Het   vak   wordt   in  Nederland   gegeven   binnen   de   Tweede   Fase.   In   de   basisvorming   komt   het   vak   niet   voor.  Met   het  kiezen  van  de  verschillende  profielen  kunnen  leerlingen  in  hun  vrije  ruimte  een  extra  vak  kiezen  om  hun  lessentabel  vol  te  maken.  Vanaf  de  4de  klas  kunnen  leerlingen  van  alle  profielen  het  vak  M&O  gaan  volgen.  In  de  vernieuwde  Tweede  Fase  is  het  vak  M&O  een  verplicht  onderdeel  geworden  van  het   profiel   Economie   &   Maatschappij.   Voor   alle   andere,   eerder   genoemde   profielen,   is   het   nog  steeds  een  keuzevak.    

Het   huidige   vak  M&O   is   ontstaan   uit   diverse   economische   vakken   die   voor   1998   als   losse   vakken  werden   gedoceerd   op   scholen   voor   voortgezet   onderwijs.   Alhoewel   er   overeenkomsten   zijn   te  vinden  met  deze  vakken  zijn  er  ook  grote  verschillen.  Het  vak  Boekhouden  is  compleet  verdwenen  uit  het  curriculum  en  de  financiële  calculaties  zijn  behoorlijk  uitgekleed.  (www.wikipedia.nl, 2013)  

Het   vak   M&O   is   gebaseerd   op   de   handelswetenschappen   en   recht   zoals   dat   op   de   HAVO   werd  gedoceerd.  Bij   VWO  werd  dit   Economische  Wetenschappen   II   genoemd  en  ook  daar  maakte   recht  onderdeel   uit   van   het   curriculum.   Handelswetenschappen   en   het   vak   recht   was   tot   1998   een  keuzevak.   Hierbij   kwamen   de   volgende   onderwerpen   aan   bod:   boekhouden,   handelsrekenen   en  recht.  De  inhoud  van  het  vak  was  te  vergelijken  met  het  praktijkdiploma  Boekhouden.  

Er   is   een   wezenlijk   verschil   tussen   het   vak   economie   en   M&O.   Het   vak   economie   houdt   zich  voornamelijk  bezig  met  de  economie  van  een  land,  terwijl  M&O  zich  vooral  bezig  houdt  met  wat  er  binnen  organisatie  gebeurt.  

Het  keuzevak  is  tegenwoordig  vergelijkbaar  met  de  studie  bedrijfseconomie.  Het  gaat  dieper  in  op  tal  van  kerngebieden  binnen  de  bedrijfseconomie.  De  kerngebieden  accounting,  financiering,  marketing  en  organisatie  maken  onderdeel  uit   van  het  vak.  Het  vak  gaat  vooral   in  op  de  vraag  hoe  bedrijven  georganiseerd  zijn  en  producten  realiseren  en/of  diensten  leveren.  Het  is  naast  een  stuk  theoretische  onderbouwing   ook   heel   praktijkgericht.   Het   opstellen   van   een   balans   en   het   schrijven   van   een  marketingplan  zijn  onderdelen  die  aan  bod  komen.  

Door   het   volgen   van   het   keuzevak   M&O   leren   leerlingen   vaardigheden   die   nodig   zijn   voor  leidinggevende  functies.  Veel  economische  vervolgopleidingen  hebben  bedrijfskundige  vakken  in  het  studieprogramma  opgenomen.  

Het  eindexamen  voor  M&O  bestaat  uit  een  schoolexamen  en  een  centraal   schriftelijk  examen.  Het  centraal   examen   heeft   een   tijdsduur   van   drie   uur.   De   opgedane   kennis   en   vaardigheden   worden  getoetst.  Het  examen   is  divers  opgesteld  en  bestaat  uit   tekst,   tabellen,  grafiek  en  dergelijke.  Naast  open  en  gesloten  toets  vragen  zijn  er  ook  praktische  opdrachten  en  een  handelingsdeel  opgenomen  in  het  CE.    

Het  vak  M&O  heeft  op  de  HAVO  een  studielast  van  280  uur  en  op  het  VWO  360  uur.    

Page 21: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   20  

     

20   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

3.2.5   Hoeveel  leerlingen  op  onze  scholen  kiezen  een  ‘economisch’  profiel?  Ongeveer   40%   van   de   leerlingen   in   de   bovenbouw   van   de   HAVO   en   het   VWO   kiest   het   keuzevak  Management  &  Organisatie.  Op  de  HAVO  ligt  het  percentage  iets  lager  dan  op  het  VWO.  We  kunnen  ook   zien  dat  het  percentage  VWO-­‐leerlingen  dat  Management  &  Organisatie  kiest,   stabieler   is  dan  het  percentage  HAVO-­‐leerlingen  dat  Management  en  Organisatie  kiest.  Op  het  HAVO  fluctueert  het  meer.  Ook  kunnen  we  zien  dat  de  daling  in  het  aantal  leerlingen  dat  Management  &  Organisatie  kiest  niet  heel  groot  is.      

Bij  het  Gomarus  College   is  een  opvallend  aspect  als   je  kijkt  naar   leerlingen  die  drie   jaar  geleden   in  VWO   4   zaten   en   nu   dus   in   de   examenklas   zitten,   dat   het   percentage   dat   nog   Management   &  Organisatie  in  het  pakket  heeft    flink  is  gedaald.  Voor  andere  jaren  geldt  hetzelfde,  evenals  voor  het  HAVO.  Hoewel  de  verschillen  op  het  HAVO  veel  minimaler  zijn.  Gedurende  hun  schoolloopbaan  laten  leerlingen  dus  het  vak  Management  &  Organisatie  alsnog  vallen.  De  kanttekening  bij  dit  feit  is  dat  we  ook  rekening  moeten  houden  met  het  op-­‐  en  afstromen  van  leerlingen  en  het  in-­‐  en  uitstromen  van  leerlingen.  Met  deze  verschillen  hebben  wij  geen  rekening  gehouden.    

3.2.6   Op  basis  waarvan  kiezen  leerlingen    op  onze  scholen  voor  een  bepaald  profiel?  Uit   de   interviews   die   wij   hebben   gehouden   blijkt   dat   leerlingen   voornamelijk   kiezen   op   basis   van  interesse  en  waar  ze  ‘goed’  in  zijn.  Gedurende  de  jaren  hebben  leerlingen  al  met  de  meeste  vakken  kennis  gemaakt.  Ze  hebben  ervaren  hoe  het  vak  in  elkaar  steekt  en  weten  of  het  hen  interesseert  en  of  ze  er  goed  in  zijn.  Of  ze  er  goed  in  zijn,  meten  de  leerlingen  aan  de  hand  van  de  cijfers  die  ze  voor  het  vak  halen.    

Daarnaast   is   het   zo   dat   als   je   een   aantal   ‘core’   vakken   hebt   gekozen,   je   als   vanzelf   in   een   profiel  belandt.  Weet   je   in   welk   profiel   je   zit,   dan   kies   je   uit   de   profielbeschrijving   de   restvakken   om   je  pakket  vol  te  maken.  De  meeste  leerlingen  weten  nog  niet  precies  wat  voor  vervolgstudie  ze  willen  gaan  doen  en  proberen  daarom  zo  breed  mogelijk  in  te  zetten.    

Er   zijn   ook   leerlingen   die   echter   al   van   jongs   af   aan   al   weten   in   welke   richting   ze   verder   willen  studeren  of  hun  beroep  willen  gaan  uitoefenen.  Dan  is  de  keuze  snel  gemaakt.  

3.2.7   Op   basis   waarvan   kiezen   leerlingen   op   onze   scholen   het   vak   Management   &  Organisatie?  

Van   de   leerlingen   die  wij   hebben   geïnterviewd   op   het   Gomarus   College   hoorden  wij   dat   ze   in   de  derde   klas   van  het  HAVO  en  VWO  geen   voorlichting  of   presentatie  hebben  gekregen  over  het   vak  Management   &   Organisatie.   De   leerlingen   die  Management   &   Organisatie   in   hun   profiel   hebben,  hebben  dat  gekozen  omdat  ze  dachten  dat  het  op  economie  zou  lijken.  Economie  was  voor  hen  een  vak  dat  hen  interesseerde  en  /  of  ook  goed  afging  in  de  derde  klas.  De  conclusie  van  deze  leerlingen  was   dan   ook   dat   Management   &   Organisatie   ook   wel   zou   moeten   lukken.   Ook   geven   veel  geïnterviewde   leerlingen   aan   dat   ze   zich   breed   willen   oriënteren   en   dat   het   vak   Management   &  Organisatie  daarbij  een  verstandige  keuze   lijkt.  Ook  wordt  het  vak  Management  &  Organisatie  wel  gezien   als   een   verbreding   en   verdieping   van   je   profiel   of   als   aanvulling   op   het   vak   Algemene  Economie.    

Op   de   Pieter   Zandt   scholengemeenschap   is   er  wel   een   voorlichting   voor   het   vak  Management   en  Organisatie.  Echter,  deze   is  niet  goed  geregeld.  Of  het  wordt   in  een  aantal  minuten  gepresenteerd  

Page 22: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   21  

     

21   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

tijdens  een  economieles  of   leerlingen  moeten  deze  presentatie  houden.  Uit  de   interviews  blijkt  dat  de   leerlingen   geen   goed   beeld   krijgen   van   het   vak.   Er   wordt   op   de   Pieter   Zandt   nog   een   folder  verstrekt  met  wat   informatie.  Er   is  materiaal  voor  het  geven  van  een  volledige  proefles  maar  deze  wordt  in  de  praktijk  nooit  gegeven.  

Zowel  voor  leerlingen  die  wel  Management  &  Organisatie  hebben  gekozen,  als  voor  de  leerlingen  die  het   niet   hebben   gekozen   of   weer   hebben   laten   vallen,   geldt   dat   ze   ook   informatie   inwinnen   bij  bekenden   (broers,   zussen,   vrienden,   vriendinnen)   over   het   vak  Management   &   Organisatie.   Deze  informatie  wegen  ze  ook  mee  in  hun  afweging  wel  of  geen  Management  &  Organisatie  te  kiezen.    

Anderen   kozen   het   omdat   het   een   optelsom   was   van   praktische   afwegingen:   andere   vakken   die  gekozen  konden  worden  vielen  af,  dus  kies   je  Management  &  Organisatie.  Ze  schatten  de  kans  om  voor   Management   &   Organisatie   een   goed   cijfer   te   halen   groter   in   dan   bijvoorbeeld   voor  Aardrijkskunde  of  Geschiedenis.  Ook  omdat  deze  vakken  hen  niet    interesseert.  Opvallend  is  wel  dat  eigenlijk  alle  leerlingen  aangeven  dat  “het  vak  niet  al  te  moeilijk  leek  van  tevoren.”  

Leerlingen   die   geen   Management   &   Organisatie   in   hun   profiel   hebben   gekozen,   hebben   het   vak  voornamelijk  niet  gekozen  omdat  de  economiekant  hen  totaal  niet   interesseert.  Vaak  gaat  dat  ook  samen   het   halen   van   slechte   cijfers   voor   het   vak   economie.   De   angst   voor   getalletjes   en  bedrijfskundige  modellen  weerhoudt  hen  ervan  om  voor  Management  &  Organisatie   te  kiezen.  Op  basis  daarvan  hebben  zij  geconcludeerd  dat  Management  &  Organisatie  niets  voor  hen  is.  Opvallend  is  dat  de  leerlingen  die  wij  hebben  gesproken  en  die  geen  Management  &  Organisatie  in  hun  profiel  hebben,   ook   geen   Algemene   Economie   in   hun   profiel   hebben.   Het   zijn   echt   bèta-­‐leerlingen.   Het  cijfermatige  van  Management  &  Organisatie  zou  hen  daarom  wel  moeten  liggen.  Toch  kiezen  ze  het  niet  omdat  het  hen  niet  interesseert.    

Concluderend  kunnen  we  zeggen  dat   leerlingen  voornamelijk  kiezen  op  basis  van  interesse.  Om  die  keuze  te  bevestigen,  wordt  er  informatie  ingewonnen  bij  familie  of  vrienden,  maar  ook  bij  de  decaan.  De   meeste   leerlingen   geven   aan   dat   ze   Management   &   Organisatie   goed   vinden   passen   in   hun  profiel.   Daarnaast   willen   veel   leerlingen   zich   breed   oriënteren   en   kiezen   daarom   voor   het   vak  Management  &  Organisatie.   Elke   leerling  weet  dat  Management  &  Organisatie   rekenvaardigheden  vereist.  De  leerlingen  die  wel  Management  &  Organisatie  in  hun  profiel  hebben  gekozen,  zien  dat  dus  niet  als  reden  het  vak  niet  te  kiezen.  Hun  keuze  is  voornamelijk  gebaseerd  op  interesse  in  het  vak.  De  leerlingen   die   geen   Management   &   Organisatie   hebben   gekozen,   zijn   vaak   leerlingen   die   in   de  profielen   Natuur   &   Techniek   en   Natuur   &   Gezondheid   zitten.   Deze   leerlingen   zijn   dus   redelijk  wiskundig   ingesteld   en   zouden   het   rekenwerk   aan   moeten   kunnen.   Toch   kiezen   zij   niet   voor  Management  &  Organisatie  omdat  het  vakgebied  Economie  hen  niet  interesseert.    

3.2.8   Hoe   kijken   leerlingen   tegen   het   vak   Management   &   Organisatie   aan   op   onze  scholen?  

Zoals  we  eerder  hebben  gezegd,  heeft  op  het  Gomarus  College  geen  enkele  geïnterviewde   leerling  een   voorlichting   of   presentatie   gehad   over   het   vak   Management   &   Organisatie.   Het   beeld   dat  leerlingen  hebben  van  Management  &  Organisatie   is  dus  gebaseerd  op  wat  ze  zelf  hebben  ervaren  tijdens  het  vak  Economie  in  de  3e  klas  en  op  wat  bekenden  hen  vertellen  over  het  vak.  In  een  enkel  geval   vertelt   de   docent   in   de   derde   klas   van   het   HAVO/VWO   iets   over   het   vak   Management   &  Organisatie.   Op   de   Pieter   Zandt   wordt   er   wel   een   korte   voorlichting   georganiseerd   tijdens   de   les  

Page 23: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   22  

     

22   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

maar   deze   presentatie   biedt   onvoldoende   informatie   om   een   goed   beeld   te   krijgen   voor   het   vak  Management  &  Organisatie.    

Het  algemene  beeld  dat  leerlingen  ons  schetsen  is  dat  Management  &  Organisatie  lijkt  op  Algemene  Economie,  alleen  met  meer  cijfertjes.  Als  je  daarop  doorvraagt,  dan  komt  naar  voren  dat  ze  denken  aan  balansen,  boekhouden  etc.  Ze  bedoelen  over  het  algemeen  dat  je  bij  Management  &  Organisatie  meer  moet  rekenen.  Een  aantal  ziet  het  ook  als  een  aanvulling  op  het  vak  Algemene  Economie.    

Het   beeld   dat   de   leerlingen   hebben   is   vrij   bepalend   voor   de   keus   wel   of   geen   Management   &  Organisatie  te  kiezen.  Heel  duidelijk  blijkt  dat  leerlingen  die  ‘niks  met  economie  hebben’  ook  totaal  niet  geïnteresseerd  zijn   in  het  vak  Management  &  Organisatie.  De  meeste  hebben  niet  overwogen  het  vak  te  kiezen.  Dat  ligt  niet  zo  zeer  aan  het  vak  zelf,  of  aan  het  vele  rekenwerk,  maar  meer  aan  het  interessegebied  van  de   leerling.  De  enkeling  die  het  wel  heeft  overwogen  is  uiteindelijk   ‘afgeknapt’  op  het  rekenwerk  waarvan  ze  weten  dat  dat  een  groot  deel  van  het  vak  Management  &  Organisatie  inhoudt.    

De  geïnterviewde   leerlingen  op  de  Pieter   Zandt  geven  aan  dat   ze   veel  maakwerk   in  de   les   kunnen  doen.  Voor  de  toets  moet  er  wel  veel  stof  geleerd  worden.  De  belasting  van  het  vak  is  heel  divers.  De  ene   leerling  doet  het  met  gemak  terwijl  de  anderen  vele  uren  per  week  besteedt  aan  het  vak.  Alle  leerlingen   geven   aan   dat   de   theorie   goed   te   doen  maar   de   rekenopgaven   zijn   pittig   en   zeker   van  niveau.  Het  heeft  grotendeels  ook  te  maken  met  inzicht.    

De  hele  groep  deelt  de  mening  dat  als  het  vak  je  ligt  en  interesseert  dat  het  goed  te  doen  is!  

Over  het  algemeen  kunnen  we  zeggen  dat  leerlingen  het  vak  Management  &  Organisatie  zien  als  een  rekenvak.    De  leerlingen  geven  duidelijk  aan  dat  ze  merken  dat  meer  wiskundig  ingestelde  leerlingen  dit  vak  makkelijker  kunnen  doen  dan  meer  talig  ingestelde  leerlingen.  Die  ervaring  hebben  de  meeste  leerlingen  ook  op  basis  van  de  module  Management  &  Organisatie  die  ze  in  de  derde  klas  Havo/VWO  hebben  gehad.    

3.2.9   Wat  zijn  de  verwachtingen  van  leerlingen  ten  aanzien  van  het  vak  Management  &  Organisatie  op  onze  scholen?  

De   geïnterviewde   leerlingen   hebben   niet   heel   veel   verwachtingen   ten   aanzien   van   het   vak  Management  &  Organisatie.  Ze  verwachten  dat  het  lijkt  op  het  vak  Algemene  Economie,  alleen  met  meer  rekenen.  Sommige  leerlingen  ervaren  dat  juist  als  prettig  en  anderen  zien  ‘er  tegen  op’.  Maar  geen  enkele  geïnterviewde  leerling  ziet  het  rekenen  van  tevoren  als  een  probleem.  

Op   de   Pieter   Zandt   gaven   de   leerlingen   aan:   bij   Management   en   Organisatie   ga   je   diep   in   op   de  bedrijfsorganisatie.   Er  was   ook   een   verwachting   dat   het   vak   zou   lijken   op   het   vak   economie.   Ook  werd  gedacht  aan  ondersteuning  van  het  vak  economie  en  dat  er  de  diepte  in  zou  worden  gegaan.    

Er   komt  weinig   concreet  uit  met  deze  vraag  en  daarom  stel   ik  de  vervolgvraag  wist   je   van   tevoren  voldoende  welke  onderdelen  er  in  het  vak  behandeld  zouden  worden?  

Alle   leerlingen   geven   aan   dat   niemand   van   tevoren   had   kunnen   bedenken   welke   onderdelen   er  tijdens  het  vak  behandeld  zouden  worden.  

Page 24: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   23  

     

23   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Het  vak  Management  &  Organisatie  wordt  door  de  leerlingen  niet  als  heel  erg  waardevol  gezien  voor  hun   toekomst.   De   meeste   van   hen   denken   aan   ‘stoffige’   beroepen.   Ze   noemen   zaken   als  ‘boekhouder’,   ‘op   een   kantoortje   achter   een   computertje   zitten   en  met   cijfertjes   werken’,   ‘op   de  administratie   werken’.   Een   enkeling   denkt   er   later   nog   wat   aan   te   hebben   voor   zijn   eigen  huishouding.   Dat   je   een   beetje   weet   hoe   je   je   administratie   het   beste   kunt   regelen.   Sommigen  denken  dat  het  handig   is  als   je  een  eigen  bedrijf  wilt  gaan  beginnen.  Dan  kunnen  de  vaardigheden  van  pas  komen.  

Doorvragen  tijdens  de  interviews  levert  weinig  concreets  op.  De  leerlingen  vinden  het  moeilijk  aan  te  geven   wat   het   vak  Management   &   Organisatie   nu   precies   inhoudt.   Dat   het   veel   rekenen   is   komt  steeds  weer  naar  voren.    

We  kunnen  concluderen  dat  de   leerlingen  niet  goed  weten  wat   ze  moeten  verwachten  bij  het   vak  Management   &   Organisatie.   Ze   verwachten   wel   veel   rekenwerk,   maar   inhoudelijk   kunnen   de  leerlingen  geen  onderdelen  benoemen.    

3.2.10   Hoe  ervaren  leerlingen  op  onze  scholen  het  vak  Management  &  Organisatie?  Over  het  algemeen  wordt  het   vak  als  best  pittig  ervaren.  Dit  heeft   te  maken  met  het   rekenen  dat  toch  een  groot  deel  van  het  vak  uitmaakt.  Ten  minste,  zo  ervaren  de  leerlingen  dat.  Aan  de  andere  kant  zijn  er  ook  leerlingen  die  aangeven  dat  ze  vinden  dat  er  best  veel  theorie  en  begrippen  bij  komt  kijken.  Dat  is  iets  dat  ze  niet  hadden  verwacht.  Sommigen  vinden  dat  fijn  omdat  je  dat  goed  kan  leren  en   er   niet   zoveel   ‘moeite’   voor   hoeft   te   doen.   Anderen   ervaren   dat   als   vervelend,   omdat   ze  Management   &   Organisatie   juist   hebben   gekozen   vanwege   de   ‘cijfertjes’.   Omdat   ze   goed   zijn   in  rekenen.    

Conclusie:  het  overgrote  deel  van  de  groep  geeft  aan  dat  de  verwachting  van  tevoren  anders  was  en  achteraf   is   bijgesteld.   Dit   had   voorkomen   kunnen  worden   door   betere   voorlichting   van   het   vak.   1  leerling  geeft  aan  dan  niet  de  keuze  gemaakt  te  hebben  voor  het  vak  Management  en  Organisatie.  

Vaak  hoorden  we  dat  het  erg  snel  gaat  allemaal.  Elke  les  wordt  er  wel  iets  nieuws  behandeld.  Mis  je  iets,  of  snap  je  iets  niet,  dan  komt  er  de  volgende  les  weer  iets  nieuws  bij.  Dan  stapelt  de  lesstof  zich  snel  op.  Theorie  wordt  niet  of  nauwelijks  uitgelegd.  De  docenten  vinden  dat  de  leerlingen  dat  zelf  wel  kunnen  bestuderen.  Leerlingen  ervaren  dat  niet  als  onprettig  en  vinden  dat  de  docent  daar  wel  gelijk  in  heeft.  

De  methode  die  wordt  gebruikt  is  In  Balans.  Deze  methode  wordt  door  iedereen  als  prettig  ervaren.  Er  is  een  apart  werkboek  met  genoeg  ruimte  om  je  uitwerkingen  in  kwijt  te  kunnen.  Daarnaast  geeft  het   theorieboek   voldoende  handreikingen  om  er  mee  uit   de   voeten   te   kunnen.  De  methode  biedt  ook  voldoende  oefenopgaven.  Dat  ervaren  de  leerlingen  als  prettig.  Zo  kan  je  veel  oefenen  en  krijg  je  het   echt   ‘in   de   vingers’.   Verder   vinden   de   leerlingen   het   erg   prettig   dat   opgaven   veel   worden  geoefend   en   dat   de   docent   daarin   wel   stuurt   en   uitlegt.   Actuele   en   aansprekende   voorbeelden  helpen  daarbij.  Het  moet  niet  ‘droog’  gebracht  worden.  Het  hoeft  allemaal  niet  heel  spectaculair,  als  de  docent  maar  goed  uitlegt,  aansprekende  en  actuele  voorbeelden  gebruikt  en  rekening  houdt  met  waar  je  wel  en  niet  goed  in  bent,  zodat  hij  daarin  een  helpende  hand  kan  geven.  Daarnaast  wordt  het  werken  aan  een  PO  (Praktische  Opdracht)  ook  als  een  leuke  afwisseling  ervaren.  Je  kunt  het  geleerde  in  praktijk  brengen  en  dat  geeft  inzicht.    

Page 25: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   24  

     

24   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Van  alle  leerlingen  die  nu  het  vak  Management  &  Organisatie  volgen,  geeft  een  enkeling  aan  het  vak  niet  opnieuw  te  zullen  kiezen.  Als  reden  geven  deze  leerlingen  aan  niet  de  economische  kant  op  te  willen  en  dus  het  nut  van  Management  &  Organisatie  niet  in  te  zien.  Ook  wordt  genoemd  dat  het  vak  veel  moeilijker  is  dan  gedacht,  met  name  het  rekenen.    

Afsluitend  kunnen  we  zeggen  dat  leerlingen  het  vak  Management  &  Organisatie  op  onze  scholen  als  pittig   maar   interessant   ervaren.   Vooral   het   rekenwerk   wordt   als   lastig   element   gezien.   Ook   de  snelheid  waarmee  de  stof  wordt  behandeld  maakt  het  een  pittig  vak.  De  methode  die  wordt  gebruikt  (In   Balans   en   Boekhouden)   biedt   voldoende   uitdaging   en   oefenmogelijkheden.   Wel   ervaren   de  leerlingen  soms  een  discrepantie  tussen  dat  wat  ze  geleerd  hebben  en  dat  wat  op  de  toets  van  hen  wordt   gevraagd.   Van  de   docent   verwachten  de   leerlingen   een  begeleidende   en   sturende  houding.  Dat  ze  veel  verantwoordelijkheid  krijgen  vinden  ze  prettig,  maar  de  docent  moet  wel  beschikbaar  zijn  om   uitleg   te   geven   en   verder   op   weg   te   helpen.   Bijna   iedereen   geeft   aan   dat   ze   het   vak   anders  ervaren  dan   ze  hadden   verwacht.  Moeilijker.   En  de  moeilijkheid   zit   vooral   in  het   rekenwerk  en  de  diepgang  in  de  opgaven.    

3.2.11  Welke  aspecten  van  het  vak  Management  &  Organisatie  worden  door  de  leerlingen  op  onze  scholen,  als  positief  ervaren?  

Dit  vinden  de  leerlingen  een  lastige  vraag.  De  meeste  komen  met  het  antwoord  dat  ze  de  uitleg  van  de  docent  waarderen.  Wel  onder  eerder  genoemde  voorwaarden.  Anderen  noemen  het  cijfermatige  van  het  vak.  Terwijl  er  juist  ook  weer  leerlingen  zijn  die  de  theorie  meer  waarderen.    

Als  we  doorvragen  komt  naar  voren  dat  de  combinatie  van  Algemene  Economie  en  Management  &  Organisatie  erg  wordt  gewaardeerd.  De  leerlingen  zien  de  relatie  tussen  deze  vakken  en  vinden  dat  Management  &  Organisatie  een  waardevolle  aanvulling  en  verdieping  is  van  Algemene  Economie.    

Als   je   doorvraagt   naar   het   nut   van   het   vak   Management   &   Organisatie   voor   later,   dan   noemen  leerlingen  voornamelijk  economische  vervolgstudies  waar  het  vak  nuttig  voor   is.  Verder  wordt  ook  vaak  genoemd  dat  het  handig  is  Management  &  Organisatie  te  hebben  gehad  als  je  een  eigen  bedrijf  wilt  beginnen.    

We   kunnen   concluderen   dat   het   vak  Management  &  Organisatie   als   vak   op   de  middelbare   school  positief  gewaardeerd  wordt.  Wel  ervaren  leerlingen  het  als  een  pittig  vak.  Vooral  voor  economische  vervolgstudies  zien  ze  de  meerwaarde  van  het  vak  Management  &  Organisatie.    

3.2.12  Welke  aspecten  van  het  vak  Management  &  Organisatie  worden  door  de  leerlingen  op  onze  scholen,  als  minder  positief  ervaren?  Veel   leerlingen  noemen  het  rekenen.  Dat  vinden  de  meeste  toch  wel   lastig.  Een  enkeling  noemt  de  theorie.   Juist   omdat   de   meeste   leerlingen   niet   verwachten   dat   er   ook   theorie   bij   het   vak  Management   &   Organisatie   hoort.   Ook   de   snelheid   waarmee   de   stof   wordt   behandeld   wordt   als  minder   prettig   ervaren.   En  wat  we   ook   veel   hoorden   is   dat   er   in   een   toets  maar   over,   soms   hele  kleine,  pietluttige  dingetjes,  een  hele  opgave  gaat.  Terwijl  hele   lappen  tekst  eigenlijk  niet  eens  aan  bod  komen.  Ze  hebben  het  gevoel  dat  je  dat  dus  allemaal  voor  niks  hebt  geleerd.    

Als   conclusie   zien  we   hier   dat   het   vele   (en   soms   ook   lastige)   rekenwerk   als  minder   positief  wordt  ervaren.    

Page 26: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   25  

     

25   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

3.3   Samenvatting  De  bovenbouw  Havo  en  VWO  op  beide   scholengemeenschappen  waar   het   onderzoek  plaats   heeft  gevonden,   zijn   van   vergelijkbare   omvang.   Er   zitten   ongeveer   600-­‐700   in   de   bovenbouw   HAVO   en  VWO  zitten.  Daarvan  kiest  ongeveer  40  procent  het  vak  Management  &  Organisatie.  Op  het  HAVO  fluctueert    dit  percentage  meer  dan    op  het  VWO.  Op  basis  van  cijfers  over  de  afgelopen  3  jaar  zien  we   dat   het   aantal   leerlingen   dat   het   vak  Management  &  Organisatie   kiest   schommelt   rond   de   40  procent  met  een  licht  neerwaartse  trend.  Kijken  we  naar  de  afzonderlijke  jaargangen,  dan  kunnen  we  zien  dat  het   aantal   leerlingen  dat  het   vak  Management  &  Organisatie   in  hun  profiel   houdt   tot  het  eindexamen  flink  afneemt.  Daarbij  moeten  we  noemen  dat  we  geen  rekening  hebben  gehouden  met  op-­‐   en   afstromers   en   in-­‐   en   uitstromers.   De   daling   van   het   aantal   leerlingen  met  Management   &  Organisatie  binnen  een  jaargang,  is  op  het  VWO  veel  groter  dan  op  het  HAVO.    

Uit  onze  gesprekken  met  leerlingen  blijkt  dat  de  meeste  leerlingen  hun  keus  baseren  op  interesse  en  de   resultaten   op   een   vak.   Bevestiging   zoeken   ze   daarnaast   bij   familie,   vrienden,   bekenden   en   de  decaan.  Of  Management  &  Organisatie  gekozen  wordt  is  voornamelijk  een  kwestie  van  interesse  en  een  meer  praktische  afweging  tussen  andere  keuzevakken.  De  doorslag  hierbij   is  de  geschatte  kans  dat  Management  &  Organisatie  met  normale  inspanning    voldoende  resultaat  zal  geven.    

De  verwachtingen  die  leerlingen  hebben  over  het  vak  Management  &  Organisatie  zijn  allemaal  gelijk.  Ze  verwachten  dat  het   lijkt  op  het  vak  Algemene  Economie  alleen  meer  cijfermatig.  Verder  hebben  de   leerlingen  er  geen  beeld  bij.   Ze  weten  niet  wat   ze  moeten  of  kunnen  verwachten,  behalve  veel  rekenwerk.   Wat   je   met   dit   vak   kunt,   kunnen   ze   ook   niet   goed   aangeven.   De   meeste   leerlingen  denken  dat  het  handig  is  voor  als  je  een  eigen  bedrijf  wilt  beginnen.  

De  leerlingen  ervaren  het  vak  Management  &  Organisatie  als  pittig.  Dit  komt  voornamelijk  door  het  vele  rekenwerk  en  het  tempo  waarin  de  leerstof  wordt  behandeld.  De  methode  die  wordt  gebruikt  vinden   de   leerlingen   fijn.   Het   is   een   duidelijke  methode   waarin   veel   oefenmogelijkheden   worden  aangeboden.   Daardoor   krijg   je   het   goed   in   de   vingers.   Tegelijk   is   het   ook   een   beetje   saai;   je   doet  steeds  hetzelfde.  De  leerlingen  ervaren  soms  een  discrepantie  tussen  wat  het  boek  hen  laat  oefenen  en  de  manier  waarop  het  op  een  toets  wordt  teruggevraagd.    

Het  vak  Management  &  Organisatie  wordt   in  het  algemeen  als  positief  ervaren  door  de   leerlingen.  Het   is   een   waardevolle   aanvulling   op   het   vak   Algemene   Economie   en   daarnaast   een   goed  vertrekpunt  voor  economisch  gerichte  vervolgstudies.  Door  het  relatief  grote  rekenkundig  deel  van  het  vak,  ervaren  de  leerlingen  het  vak  als  lastig  en  pittig.  Daarnaast  is  het  voor  de  meeste  leerlingen  lastig   inschatten  wat   het   nut   van   het   vak   is   voor   nu   en   later.   Toch   zou  het   overgrote   deel   van   de  geïnterviewde   leerlingen   het   vak   weer   kiezen.   Een   enkeling   niet   vanwege   het   ontbreken   van  interesse  in  het  economisch  vakgebied.    

 

 

 

Page 27: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   26  

     

26   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Hoofdstuk  4  –  Aanvullend  literatuuronderzoek  

4.1   Inleiding    In   dit   hoofdstuk   volgt   een   literatuuronderzoek   naar   de   psychosociale   ontwikkeling   van   jongeren.  Daarnaast   komt   ook   het   onderdeel   beslissingen   aan   bod.   Uit   de   gehouden   interviews   blijkt   dat  leerlingen  niet  goed  weten  wat  ze  kiezen  en  hoe  ze  een  gefundeerde  beslissing  kunnen  nemen.  Dat  heeft   deels   te  maken  met   de   ontwikkeling   van   een   eigen   identiteit.   Een   fase  waar   deze   jongeren  middenin   zitten.   De   identiteitsontwikkeling   behandelen   we   in   paragraaf   4.2.   Eerst   gaan   we   in  paragraaf   4.2.1   nader   in   op   het   begrip   adolescentie:   wat   verstaan   we   daar   precies   onder?   In  paragraaf  4.2.2  bekijken  we  de  verschillende  theorieën  over  adolescentie.  In  paragraaf  4.2.3  zoomen  we   in   op   de   identiteitsontwikkeling.   Daarnaast   speelt   ook   de   besliskunde   een   rol.   Wat   is   een  beslissing   en   hoe   nemen  we   beslissingen?   In   paragraaf   4.3   gaan  we   daar   dieper   op   in.   Als   laatste  volgt  in  paragraaf  4.4  een  samenvatting  van  dit  hoofdstuk.    

4.2   Adolescentie  

4.2.1   Adolescentie:  wat  is  dat?  Adolescentie   is   het   zelfstandig   naamwoord   van   adolescent.   Volgens   het   woordenboek   is   een  adolescent   iemand  die  bijna  volwassen  is.  Adolescentie   is  dus  eigenlijk  de  weg  naar  volwassenheid.  Ruim  genomen  verstaan  we  daaronder  de  jongeren  in  de  leeftijd  van  16  tot  20  jaar.  Volgens  Jan  de  Wit   e.a.   wordt   het   woord   adolescentie   gebruikt   voor   de   periode   tussen   de   kinderjaren   en   de  volwassenheid.   Dit   is   een   periode   van   overgang,   waarin   zich   veel   ontwikkelingen   voordoen   op  verschillende  terreinen.  De  kinderjaren  worden  als  het  ware  afgesloten  en  jongeren  zetten  de  eerste  stappen  in  de  volwassen  wereld.  Zij  ontdekken  wie  ze  zijn  en  hoe  ze  moeten,  of  misschien  wel  meer  hoe  zij  willen  acteren  in  de  maatschappij.  (Jan de Wit, 2004)  

Het   boek   ‘De   psychologie   van   de   adolescentie’   zegt   hierover   dat   jongeren   experimenterende  wijs  hun   nieuwe   mogelijkheden   verkennen   en   hun   beperkingen   leren   accepteren.   Daarbij   spelen   de  reacties   van   mensen   met   wie   jongeren   relaties   onderhouden   een   belangrijke   rol.   Ze   willen   zich  erkend   en   herkend   voelen   door   volwassenen   en   door   jongeren   die   voor   hen   belangrijk   zijn.   In   de  voortdurende  interactie  met  anderen  komen  jongeren  tot  keuzes  en  gaan  ze  verplichtingen  aan  die  grote   consequenties   kunnen   hebben   voor   de   toekomst.   De   keuzes   die   jongeren   maken   en   de  verplichtingen   die   ze   aangaan   op   velerlei   gebieden   doet   hen   beseffen   dat   zij   een   eigen   identiteit  hebben:  dat  zij  hun  eigen  richting  kunnen  kiezen;  zich  een  levensstijl  toe-­‐eigenen  die  hen  herkenbaar  maakt  als  persoon.  

We  moeten  het  begrip  puberteit  niet  verwarren  met  het  begrip  adolescentie.  Het  begrip  puberteit  is  meer   gericht   op   de   lichamelijke   veranderingen   (naar   binnen   toe   gericht)terwijl   het   begrip  adolescentie  meer  is  gericht  op  het  vinden  van  je  plek  in  de  maatschappij  (naar  buiten  toe  gericht).  Beide   processen   beïnvloeden   elkaar.   De   puberteit   is   een   periode   waarin   de   opbouw   van   je  persoonlijkheid  plaatsvindt.  Wie  jij  bent  als  persoon  bepaalt  mede  op  welke  plek  in  de  maatschappij  jij   je   thuis   voelt.   Daarnaast   kunnen   we   ook   stellen   dat   de   plek   waar   jij   in   de   maatschappij  functioneert,   jouw   persoonlijkheid   mede   vormgeeft.   Jan   de   Wit   e.a.   geven   aan   dat   de  adolescentieperiode  een  periode  is  van  veel  veranderingen.  Veranderingen  binnen  de  jongere  zelf  en  veranderingen  in  relatie  tot  zijn  of  haar  omgeving.  Deze  veranderingen  hebben  met  elkaar  te  maken.  

Page 28: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   27  

     

27   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

De   jongere   en   zijn   omgeving   beïnvloeden   elkaar   voortdurend:     veranderingen   in   de   jongere  beïnvloeden   veranderingen   in   de   omgeving,   en   omgekeerd.   De   jongere   is   in   alle   opzichten   ‘in  ontwikkeling’.  Met  de  term  ‘ontwikkeling’  wordt  verwezen  naar  alle  veranderingen  in  het  menselijk  gedrag  die  samenhangen  met  leeftijd.  (Jan de Wit, 2004)    

4.2.2   Theorieën  over  de  adolescentie  Er  zijn  verschillende  theorieën  over  de  adolescentie  bekend.  In  ‘Psychologie  van  de  adolescentie’  zien  we  dat  de  belangrijkste  kenmerken  zijn  dat  jongeren  steeds  meer  afstand  nemen  van  hun  ouders  en  hun  eigen  wereld  hebben  om  met  name  hun  eigen   ‘ik’   te  tonen  en  ervaren.  Op  emotioneel  gebied  gebeurt   er   dus   veel.   Daarnaast   wordt   deze   turbulentie   mede   bepaald   door   culturele   factoren  (Margaret  Mead).  Ook   is  er  een  theorie  die  de  turbulentie  verklaart  vanuit  een  soort  egocentrisme  van  de  jongere.  De  jongere  moet  zich  een  nieuwe  manier  van  denken  eigen  maken  en  heeft  eigenlijk  een  bordje  om  zijn  nek  hangen  met  de  tekst:    werk  in  uitvoering.  Geleidelijk  aan  gaat  de  blik  van  de  jongere  weer  meer  naar  de  buitenwereld.    

Elke  theorie  heeft  zijn  beperking  omdat  de  nadruk  ervan  ligt  op  een  bepaalde  invalshoek.  Daarom  is  het  goed  verschillende  theoretische  perspectieven  te  combineren  om  zo  tot  een  meer  volledig  beeld  te   komen.   De   emotionele   onrust   die   jongeren   kenmerkt,   heeft   waarschijnlijk   zowel   met   de  opkomende   driften   van   de   puberteit   (psychoanalytische   theorieën)   als   met   de   opkomst   van   het  formele   denken   (cognitieve   theorieën)   te   maken.   Bovendien   kan   men   de   ontwikkeling   niet  uitsluitend   zien   als   een   proces   dat   zich   in   het   individu   voltrekt,   zoals   de   psychoanalytische   en   de  cognitieve  theorieën  doen  vermoeden.  (Jan de Wit, 2004)  

De  sociale  omgeving  van  de   jongere  speelt  een  grote   rol.  Reactie  van   je  directe  omgeving  op   jouw  gedrag  beïnvloeden  jouw  gedrag.  Ook  interactie  met  je  omgeving  leert  je  dat  je  ideeën  en  gevoelens  niet   uniek   zijn   (egocentrisme).   Daarnaast   is   de   adolescentie   een   periode   van   belangrijke   en  ingrijpende  ontwikkelingsprocessen  op  biologisch  gebied.  In  ‘Psychologie  van  de  adolescentie’  lezen  we  dat   recent  onderzoek  heeft   laten   zien  dat   in  de  puberteit  en  adolescentie  grote  veranderingen  plaatsvinden   in   de   hersenmassa.   In   de   loop   van   de   adolescentie   neemt   de   efficiëntie   van   de  hersenfuncties  toe.  Er  ontstaan  verbindingen  tussen    hersencellen  waardoor  de  hersenen  efficiënter  functioneren.    

Piaget  is  een  belangrijk  theoreticus  die  het  denken  over  de  cognitieve  ontwikkeling  diepgaand  heeft  beïnvloed.   Hij   gaat   er   vanuit   dat   zich   gedurende   de   ontwikkeling   kwalitatieve   veranderingen  voordoen  in  het  cognitieve  functioneren  (dus  veranderingen  in  de  aard  van  het  denken).    

Maar   hoe   wordt   informatie   verwerkt   in   het   brein   van   de   puber?   Een   veel   gebruikt  informatieverwerkingsmodel   is   dat   van   Atkinson   en   Shiffrin.   In   grote   lijnen   zegt   dit   model   dat  gegevens   kort  worden  opgeslagen.  Wordt  er  niks  mee  gedaan,  dan   verdwijnen  de  gegevens  weer.  Worden  deze  gegevens  verwerkt,  dan  gaan  ze  naar  het  korte   termijngeheugen.  Zijn  deze  gegevens  langer  nodig,  dan  zullen  ze  moeten  worden  herhaald,  anders  verdwijnen  ze  uit  het  werkgeheugen.  Het   werkgeheugen   heeft   namelijk   maar   een   beperkte   capaciteit.   In   het   werkgeheugen   kunnen  gegevens  worden  bewerkt  om  er   iets  mee  te  kunnen  doen  of  om  opgeslagen  te  kunnen  worden   in  het  lange  termijngeheugen.  De  beperkte  structurele  capaciteit  van  het  werkgeheugen  dwingt  ons  om  slimme   strategieën   te   gebruiken   om   de   beschikbare   capaciteit   optimaal   te   benutten.   (Jan de Wit, 2004)  

Page 29: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   28  

     

28   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

4.2.3   Identiteitsontwikkeling  In  de  adolescentie  leren  jongeren  een  antwoord  geven  op  de  vraag:  “Wie  ben  ik?”  In  Psychologie  van  de  adolescentie  lezen  we  dat  identiteit  verwijst  naar  de  kenmerken  die  een  persoon  een  gevoel  van  eigenheid  en  continuïteit  geven  en  die  die  persoon  tot  één  en  dezelfde  mens  maken  in  de  ogen  van  anderen.  (Jan de Wit, 2004)  

In   ‘Psychologie   van   de   adolescentie’   lezen   we   dat   er   in   de   adolescentie   zoveel   verandert   dat   de  jongere   voor   de   noodzaak   komt   te   staan   een   eigen   identiteit   als   volwassene   te   vormen.   De  belangrijkste   veranderingen   zoals  we   die   hebben   besproken   zijn   de   biologische   veranderingen,   de  nieuwe  eisen  die  aan  jongeren  worden  gesteld  om  te  gaan  functioneren  als  volwaardig  individu  in  de  samenleving  (sociale  gebied)  en  als  laatste  het  abstract  kunnen  denken  (cognitief  gebied).  Het  besef  ontstaat   dat   keuzes   die   nu   moeten   worden   gemaakt,   die   in   de   toekomst   andere   mogelijkheden  uitsluiten  en  vaak  onherroepelijk  zijn.    

Volgens   de   theorie   van   Jane   Loevinger   functioneren   mensen   in   verschillende   egostadia.   Een  egostadium   is   een   manier   waarop   mensen   zichzelf,   anderen   en   de   wereld   om   zich   heen   in   het  algemeen  bekijken.  Het  belangrijkste  egostadium  voor  ons  onderzoek  is  het  conformistisch  stadium.  In   dit   stadium   staat   het   conformeren   aan   de   groep   centraal.   Je   volgt   de   regels   omdat   die   regels  gelden  voor  de  groep.  Het  gaat  dus  om  sociale  goedkeuring.  Dit  stadium  bereikt  men  meestal  in  de  vroege  adolescentie.  Deze  fase  is  dus  belangrijk  voor  de  periode  op  de  middelbare  school.  Naarmate  jongeren  ouder  worden,  komt  er  meer  verschil  in  het  beeld  dat  ze  van  zichzelf  hebben  en  het  beeld  dat   ze   van   anderen   hebben   en   wat   de   ander   van   hen   denkt.   Leeftijdgenoten   worden   een   steeds  belangrijker  bron  van  steun.  Jan  de  Wit  e.a.  zeggen  in  hun  boek  ‘Psychologie  van  de  adolescentie’  dat  de   waardering   die   iemand   voor   zichzelf   heeft,   niet   alleen   afhankelijk   is   van   cognitieve   factoren.  Sociale   en   affectieve   factoren   spelen   waarschijnlijk   een   belangrijker   rol   in   hoe   iemand   zichzelf  waardeert.   Het   tijdstip   van   lichamelijke   veranderingen   beïnvloedt   het   zelfbeeld.   Ook   het   uiterlijk  speelt   een   belangrijke   rol   daarin.   Erg   belangrijk   is   ook   de   acceptatie   door   anderen.   Als   kind  wil   je  gewaardeerd  worden  door  je  ouders.  In  de  adolescentie  maak  je  juist  los  van  je  ouders  en  wordt  de  waardering  van  klasgenoten  en  leeftijdgenoten  steeds  belangrijker.      

4.3   Beslissingen  

4.3.1   Wat  is  een  beslissing?  We  maken  de  hele  dag  door  beslissingen.  Vaak  denken  we  er  niet  eens  echt  over  na  maar  maken  we  ze  ongemerkt.  Het  gaat  automatisch.  Van  veel  beslissingen  zijn  de  gevolgen  ook  niet  blijvend.  Je  kunt  als  het  ware  nog  weer  terug  naar  de  situatie  zoals  die  was  voordat  je  de  beslissing  nam.  Maar  in  je  leven  maak   je   ook   beslissingen  waarvan   de   gevolgen  wel   blijvend   zijn.   Volgens   Jolet   Plomp   kan   je  persoonlijke  beslissingen  indelen  in  verschillende  categorieën:  

Doel  van  de  beslissing   Alleen  van  belang  voor  dit  moment  

Met  effecten  voor  een  bepaalde  tijd  of  voor  altijd  

Economisch  

Elke  beslissing  die  financieel  gewin  als  eerste  doel  heeft  

Kiezen  van  een  restaurant  of  café;  kiezen  van  een  supermarkt;  niet  op  die  

Solliciteren;  opleiding;  investeren;  beleggen;  verzekeringen  afsluiten  levensverzekering;  lijfrente;  

Page 30: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   29  

     

29   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

aanbieding  ingaan   pensioen;  trouwen  op  huwelijkse  voorwaarden  

Een  prettig  gevoel:  geluk,  genot,  amusement    

Elke  beslissing  die  tot  doel  heeft  het  eigen  welbevinden  te  verhogen  (actief)  of  een  vervelend  gevoel  kwijt  te  raken  (defensief)  

 

Vrijetijdsbesteding;  een  one-­‐night  stand;  een  film  kiezen;  lichamelijke  ontspanning  (sauna,  yoga,  seks,  sport,  dansen)  

Vakantie;  opleiding;  woning;  lidmaatschap  vereniging  of  partij;  een  uitgaansabonnement;  een  hobby  oppakken;  in  psychotherapie  gaan  

Gezondheid  

Elke  beslissing  die  de  gezondheid  beïnvloedt  (positief  of  negatief)  

Goed  eten  en  drinken;  ontspannen;  deze  keer  een  condoom  gebruiken  

Preventief  onderzoek;  gezond  leven;  doen  wat  de  dokter  zegt;  roken;  drugs;  altijd  een  condoom  gebruiken;  sterilisatie;  een  operatie  ondergaan;  zelfmoord;  euthanasie  

Veiligheid    

Elke  beslissing  die  de  persoonlijke  veiligheid  beïnvloedt  (positief  of  negatief)  

 

De  straat  oversteken;  ’s  avonds  de  deur  opendoen;  de  verkeersregels  volgen;  deze  keer  niet  met  drank  op  rijden  

Autogordel  dragen;  keuze  vakantieland;  een  stofbril  dragen  tijdens  het  klussen;  traphekjes  installeren  voor  de  kinderen;  nooit  met  drank  op  rijden;  wonen  naast  een  kerncentrale;  werken  met  asbest;  een  rookmelder  ophangen  

Sociaal  verkeer  

Elke  beslissing  waaruit  blijkt  dat  mensen  op  waarde  worden  geschat  en  die  leidt  tot  toenadering  of  vermijding  

De  zitplaats  in  de  bus;  iemand  aanspreken  op  straat;  teruglachen;  een  drankje  aanbieden  

Vriendschap,  verkering,  samenwonen,  trouwen;  een  gezamenlijke  vakantie;  een  chronisch  zieke  verzorgen;  mensen  voor  een  feestje  uitnodigen;  wel  of  niet  kinderen  krijgen,  en  met  wie;  scheiden;  breken  met  je  ouders;  een  afscheidsbrief  voor  je  begrafenis  schrijven  

Functioneel  

Elke  beslissing  met  een  praktische  reden  (dus  los  van  

Iets  te  drinken  kopen  bij  dorst;  de  weg  zoeken;  de  telefoon  opnemen;  het  vuilnis  op  tijd  

Huishoudelijke  apparaten  kopen;  meubels,  auto  of  een  huis  kopen;  tijd  maken    voor  

Page 31: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   30  

     

30   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

eventuele  esthetische  of  sociale  overwegingen)  

buiten  zetten   hobby’s  door  parttime  te  gaan  werken  

Loopbaan  

Elke  beslissing  die  gevolgen  heeft  voor  het  werk  en  voor  de  toekomst  daarvan  

Extra  moeite  doen;  wel  of  niet  overwerken;  vrij  nemen;  protesteren  tijdens  overleg;  je  ziek  melden  

Parttime  gaan  werken;  een  opleiding  volgen;  opslag  vragen;  netwerken;  solliciteren;  een  baan  aannemen;  ontslag  nemen;  vervroegde  pensionering;  emigreren  

Idealisme  

Elke  beslissing  vanuit  een  ideaal  of  een  geloof  

Biologisch  vlees  kopen;  geven  aan  een  deurcollecte;  bidden  

Lid  van  een  beweging  zijn;  milieubewust  leven;  donateur  zijn;  lid  van  een  kerk  zijn;  zelfmoordaanslag;  het  klooster  ingaan  

(Plomp, 2005)      Vaak  valt  een  beslissing   in  meerdere  categorieën.  We  hebben  het  over   ‘beslissen’.  Daarmee  wordt  niet  alleen  dat  ene  moment  bedoeld  van  het  maken  van  de  keus,  het  doorhakken  van  de  knoop.  Het  hele   proces  wat   daaraan   vooraf   gaat;   de   gedachtegang   hoort   ook   bij   het   beslissen.   Plomp   zegt   in  haar  boek  dat  het  gaat  om  het  hele  proces  van  probleemdefinitie,  oplossingen  zoeken,  oplossingen  afwegen  en  het  maken  van  een  keuze.  We  hebben  pas  door  dat  we  een  beslissing  nemen  als  we  ons  er   duidelijk   bewust   van   zijn.   Als   we   er   bewust   over   nadenken   omdat   het   gevolgen   heeft   voor   de  lange  termijn,  of  als  je  gek  wordt  van  je  twijfels  over  wat  je  nu  moet  doen.  In  Beslissen  doe  je  zo  lezen  we   dat   een   beslissing   soms   te   herkennen   is   aan   het   feit   dat   er   intensief   over   wordt   gedacht   en  gesproken,  en   soms  aan  de  emotionele  of  praktische  problemen  die  er  omheen  ontstaan.   (Plomp, 2005)    

Of  je  een  juiste  beslissing  hebt  genomen  hangt  af  van  de  eigen  subjectieve  tevredenheid  (je  hebt  er  een  ‘goed’  gevoel  over).  Daarnaast  kijk  je  ook  of  de  genomen  beslissing  tot  het  gewenste  doel  heeft  geleidt.   Ook   is   van   belang   of   de   genomen   beslissing   geen   onverwachte   moeilijkheden   tot   gevolg  heeft.    

Al  met  al  zijn  dit  de  belangrijkste  criteria  bij  het  bepalen  van  de  kwaliteit  van  een  beslissing:  

1. een  goed  gevoel;  2. een  goed  gevolg;  3. geen  nieuwe  problemen.  

4.3.2   Rationeel  of  ecologisch?  De   psychologische   besliskunde   onderzoekt   de   menselijke   beslissingen   op   verschillende   manieren.  Plomp   geeft   aan   dat   rationeel   beslissen   een   belangrijke   term   is   in   de   normatieve   besliskunde.  Rationeel  (met  je  verstand)  betekent  in  dit  verband:  objectief.    

De  beste  beslissing   -­‐vanuit  deze   rationele   invalshoek-­‐   is  die  waarbij  objectief  alle   informatie  wordt  verzameld,  waarbij  die   informatie  objectief  wordt  gewogen  en  waarbij  de  keus  wordt  gemaakt  die  

Page 32: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   31  

     

31   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

objectief   het   beste   is.   De   rationele   beslisser   vergist   zich   niet.   Hij   telt   het   zwaarst  wat   het   zwaarst  moet  wegen.  Wetenschappelijk   onderzoek   laat   zien   dat  mensen   juist   helemaal   niet   als   computers  denken.  Onbewust  maken  mensen  veel  ‘fouten’.  (Plomp, 2005)  

Hoewel   mensen   niet   redeneren   volgens   het   rationele   model,   nemen   ze   immers   wel   goede  beslissingen.  In  plaats  van  mensen  te  dwingen  om  als  machines  te  denken,  proberen  wetenschappers  tegenwoordig  zichtbaar  te  maken  hoe  mensen  werkelijk  beslissen  en  op  welke  manier  dat  anders  en  misschien   zelfs   beter   is   dan   de   rationele   informatieverwerking.   (Plomp, 2005)   Dit   noemen   we   de  ecologische   besliskunde.   Ecologie   betekent   hier   dat   de   beslissingen   die  worden   genomen,  worden  bepaald  door  de  omgeving  (ecologie),  de  context.  Zoals  we  in  het  schema  van  Plomp  (zie  hierboven)  kunnen   afleiden,   is   het   kiezen   van   een   vak   dat   (eventueel)   nodig   is   voor   de   gewenste  vervolgopleiding   een   persoonlijke   beslissing.   Bij   persoonlijke   beslissingen   speelt   de   rationele  besliskunde   geen   rol.   Volgens   Plomp   zijn   er   psychologische   fenomenen   die   ervoor   zorgen   dat  mensen  niet  rationeel  zijn  in  hun  besluitvorming.    

Er   zijn   veel   goede   redenen   om   de   rationele   beslismethode   niet   te   volgen.   Ten   eerste:   mensen  beslissen  doeltreffend  en  bevredigend   zonder  die   technieken.  Verder   kosten  de   technieken  enorm  veel  tijd,  omdat  voor  een  rationele  beslissing  veel  informatie  moet  worden  verzameld  en  naast  elkaar  gezet  om  vergeleken  te  kunnen  worden.  (…)  Rationeel  beslissen  vraagt  heel  complexe  denkoperaties  die   ‘uit   het   hoofd’   niet  makkelijk   zijn.  Mensen   hebben   hier   domweg   het  werkgeheugen   niet   voor  beschikbaar.  (Plomp, 2005)  

Daarnaast   verdwijnt   het   gevoel   bij   het  nemen  van  beslissingen  op   zuiver   rationeel   niveau.   Je  bent  eigenlijk   meer   bezig   met   een   ‘redeneersom’,   dan   met   een   persoonlijke   beslissing.   Ook   kan  gaandeweg   het   proces   je  mening   over   iets   veranderen,   of   ben   je  misschien   iets   vergeten  mee   te  wegen.  Bij  rationeel  beslissen  moet  je  dan  helemaal  overnieuw  beginnen.  Bij  het  ‘menselijk’  beslissen  wordt  de  nieuwe  situatie  in  het  denkproces  meegenomen.  Het  proces  van  beslissen  is  dus  voor  een  groot  deel  niet  zichtbaar.    

Een   vraag   wordt   door   een   beslissing   omgezet   in   een   handeling.   Na   even   denken   wordt   er   actie  ondernomen.   Dat   ‘even   denken’   bestaat   grofweg   uit   het   zoeken   van   relevante   informatie,   het  afwegen  van  die  informatie  en  het  trekken  van  conclusies  daaruit.  (Plomp, 2005)  

                                                                           Invloeden  van  binnenuit:  weten,  voelen,  denken  

 

   

 

 

 

                                             Invloeden  van  buitenaf:  feiten,  gebeurtenissen,  adviezen  

 

-­‐-­‐-­‐Wat  kan?-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐Wat  is  het  beste?-­‐-­‐-­‐-­‐-­‐  Probleem!   Beslissing!  

Page 33: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   32  

     

32   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Als   je  kijkt  naar  de   interne   factoren   (weten,  voelen,  denken),  dan  verschilt   ieder  mens  daarin.  Niet  iedereen  beschikt  over  dezelfde  kennis  en  ook  de   interpretatie  van  de  beschikbare  kennis  verschilt  per   persoon.   Lang   niet   iedereen   denkt   even   logisch.   Ook   gevoelens   spelen   mee   en   ‘kleuren’   de  feiten.  Daarnaast  speelt  ook  het  karakter  een  rol.  De  een  kan  pas  een  boek  lezen  op  een  vrije  dag  als  het  huishouden  gedaan  is,  terwijl  de  ander  prima  dat  boek  kan  gaan  lezen  zonder  dat  het  huishouden  is  gedaan.    

Niemand  kent  zijn  eigen  drijfveren  helemaal,  ook  al   is  soms  achteraf  wel  te  zien  welke  motieven  er  speelden.   Terwijl   we   over   onze   mogelijkheden   nadenken,   verschuiven   ze   alweer   en   ontstaan   er  nieuwe  kansen  of  groeien  er  nieuwe  belemmeringen.  (…)  Het  is  daarom  verstandig  om  er  niet  al  te  zwaar  over  te  redeneren  en  gewoon  te  doen  wat  het  beste  voelt.  (Plomp, 2005)  

Beslissen  is  dus  zo  belangrijk  of  moeilijk  als  je  het  zelf  maakt!  

4.3.3   Hoe  denken  wij?  Het   nemen   van   beslissingen   kenmerkt   zich   door   het   afwegen   van   allerlei   mogelijke   uitkomsten.  Beslissen   is   dus   eigenlijk   een   beetje   toekomst   voorspellen   en   op   grond   van   die   voorspelling   een  keuze  maken.  Hoe  doen  wij  mensen  dat?  Wij  concludeerden  eerder  al  dat  mensen  geen  computers  zijn  en  moeten  werken  met  een  beperkt  werkgeheugen.  Als  we  kijken  naar  de  ontwikkeling  op  het  gebied  van  oordeel  vormen,  de  afgelopen  miljoenen  jaren,  dan  zien  we  drie  handvatten  die  de  basis  vormen  voor  al  ons  denken.  

Het  gaat  om:  

1. het  gebruik  van  steekproeven  en  stereotypen;  2. het  gebruik  van  eerdere  ervaringen;  3. het  vergelijken  van  gebeurtenissen.  

 Als  we   kijken   naar   het   eerste   handvat,   dan   bedoelen  we   daarmee   dat   je   op   basis   van   een   aantal  ervaringen   (een   steekproef)   een   conclusie   trekt.  Ook   beoordeel   je   situaties   vaak   aan   de   hand   van  stereotypen.  Bij  het  gebruik  van  steekproeven  is  een  veelgemaakte  fout  dat  er  geen  rekening  wordt  gehouden  met  de  grootte  van  de  steekproef.  Daarnaast  wordt  ook  vaak  de  kans  op  een  samenloop  van  gebeurtenissen  overschat.  Het  voordeel  van  het  gebruik  van  steekproeven  en  stereotypen  is  dat  je  nooit  alle  feiten  kent  maar  op  deze  manier  toch  een  situatie  kan  beoordelen.    

Kijken  we   naar   het   gebruik   van   eerdere   ervaringen,   dan   heeft   dat   als   voordeel   dat   je   een   nieuwe  situatie  beter  en  sneller  kunt  beoordelen  als  je  put  uit  eerdere  ervaringen.  Nadeel  van  dit  handvat  is  dat  hoe  makkelijker  een  ervaring  op  te  roepen  is  in  je  geheugen,  hoe  groter  we  de  kans  achten  dat  het  weer  gebeurt.  Ook  is  het  makkelijker  je  de  meest  recente  gebeurtenissen  te  herinneren.    

Bij  het  derde  handvat  gaat  het  om  een   relatieve  beoordeling.  Dat  betekent  dat   je  een  gebeurtenis  altijd  vergelijkt  met  een  andere  ervaring.  Valkuil  hierbij  is  dat  onze  behoefte  aan  samenhang  zo  groot  is  dat  we  die  samenhang  zelf   (onbewust)  creëren.  Daarnaast  speelt  ook  het  volgorde-­‐effect  een  rol  evenals  het  feit  dat  informatie  die  past  bij  ons  beeld  veel  beter  in  ons  geheugen  wordt  opgenomen.  

Naast   al   deze   cognitieve   onderdelen   van   de  menselijke   besluitvorming,   spelen   ook   niet-­‐cognitieve  drijfveren   bij   onze   oordeelsvorming   een   rol.   We   denken   hierbij   aan   de   neiging   van   mensen   om  

Page 34: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   33  

     

33   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

onzekerheid   te   verkleinen,   achteraf   geen   spijt   te   hebben   dat   je   iets   niet   hebt   gedaan,   de  morele  verbondenheid  aan  een  bepaalde  uitkomst  en  sociale  druk.    

Als  we  alles  op  een  rijtje  zetten  dan  zien  we  dat  mensen  niet  rationeel  denken.  Dankzij  de  cognitieve  kunstgrepen  en  onze  wil  om  te  zoeken  naar  samenhang  hebben  we  heel  wat  kennis  verworven.  Alle  besproken  valkuilen  komen  lang  niet  altijd  even  sterk  naar  voren  en  pakken  ook  lang  niet  altijd  slecht  uit.  Daarnaast  worden  de  meeste  beslissingen  niet  alleen  genomen.  Andere  mensen  doen  daar  aan  mee.    

Diezelfde   mensen   die   in   het   dagelijks   leven   niet-­‐rationeel   beslissen,   hebben   intussen   ook   de  rationele   besliskunde   ontwikkeld,   en   zij   ontwikkelden   de  methodologie,   de   rationele   voorschriften  voor   wetenschappelijk   onderzoek   en   theorievorming.   Omgekeerd   geldt   uiteraard   hetzelfde:   de  mensen   hebben   ook   de   logica,   wiskunde   en   statistiek   ontwikkeld,   maar   gebruikt   in   het   dagelijks  leven  een  snel  en  praktisch  verstand  dat  anders  werkt  dan  de  rationele  modellen.  (Plomp, 2005)  

4.3.4   Hoe  beslissen  wij?  In  de  vorige  paragraaf  hebben  we  laten  zien  dat  beslissen  een  complex  gebeuren  is.  Beoordelingen  van  situaties,  mensen  en  kansen  vormen  belangrijke  onderdelen  van  een  beslissing.  Maar  er  speelt  nog  meer.    

Beslissen  gaat  in  drie  stappen:    

1. de  vraag  stellen:  formuleren  welk  probleem    precies  moet  worden  opgelost;    2. nadenken  over  mogelijke  antwoorden:  brainstormen,  advies  vragen,  oplossingen  bedenken,  

informatie  verzamelen  over  de  mogelijkheden;  3. het  beste  antwoord  kiezen.  

 Vooral  bij  stap  2  spelen  beslistechnieken  een  rol.  Deze  fase  richt  zich  op  het  zoeken  van  richting  en  oplossingen   voor   het   probleem.   Volgens   Plomp   richten   beslistechnieken   zich   op   het   zoeken   en  ordenen  van  informatie  en  op  het  evalueren  van  de  gemaakte  keuze.  Dit  is  vooral  het  middelste  deel  van   het   beslissingsproces   (zie   schema   paragraaf   4.4.2).   Plomp   behandelt   acht   verschillende  beslistechnieken.  Niet  allemaal  zijn  ze  van  toepassing  op  ons  onderzoek.  Hier  noemen  we  alleen  die  beslistechnieken  die  passen  bij  ons  onderzoek.    

• De  paretho-­‐analyse.  Deze  gaat  uit  van  de  80/20  regel.  80  procent  van  het  resultaat  is  behaald  met  20  procent  van  de  moeite.  Het  doel  is  om  alleen  die  alternatieven  te  kiezen  die  met  de  minste  moeite  het  meeste  resultaat  geven.  

• Gepaarde  vergelijking.  Bij  deze  techniek  gaat  het  om  het  vergelijken  van  twee  alternatieven.  Niet  alleen  de  voorkeur  stel  je  vast,  maar  ook  hoe  groot  deze  voorkeur  is  (d.m.v.  een  cijfer).  Deze   techniek   werkt   goed   bij   het   wegen   van   relatief   belang.   Het   vergelijken   van   2  alternatieven  is  makkelijker  dan  meerdere  mogelijkheden  op  een  rijtje  zetten.    

• PMI:  Plussen/Minnen/Implicaties.  Deze  techniek  kan  handig  zijn  als  er  al  is  gekozen,  maar  je  wilt  deze  keuze  verder  evalueren.  Ook  kan  je  deze  techniek  op  meerder  keuzemogelijkheden  toepassen.  Je  maakt  een  tabel  met  drie  kolommen:  een  kolom  voor  pluspunten,  een  kolom  

Page 35: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   34  

     

34   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

voor  minpunten  en  een  kolom  voor  de  gevolgen  die  je  keuze  heeft.  Zo  kan  je  goed  zien  of  de  beslissing  je  situatie  verbetert.    

4.4   Samenvatting  Het   kiezen   van   een   profiel   of   vakkenpakket   is   een   persoonlijke   beslissing.   Het   nemen   van   een  beslissing  is  niet  alleen  het  doorhakken  van  de  knoop.  Ook  het  hele  proces  dat  daaraan  vooraf  gaat  hoort  bij  het  beslissen.  

Wetenschappelijk  onderzoek   laat  zien  dat  mensen  niet  rationeel  beslissen.  Toch  kunnen  we  stellen  dat  mensen  wel   in  staat  zijn   juiste  beslissingen  te  nemen.  Het  proces  van  het  beslissen   is  voor  een  groot   deel   niet   zichtbaar.   Nieuwe   elementen   of   situaties   worden   direct   meegenomen   in   het  denkproces  (ecologisch  beslissen).  Het  nemen  van  beslissingen  kenmerkt  zich  door  het  afwegen  van  allerlei  mogelijke  uitkomsten.  Omdat  ons  werkgeheugen  een  beperkte  capaciteit  heeft,  hebben  wij  ons  in  de  afgelopen  miljoenen  jaren  een  aantal  belangrijke  mechanismen  aangeleerd  die  ons  helpen  beslissingen   te   nemen.   Deze  mechanismen   zijn   het   gebruik   van   steekproeven   en   stereotypen,   het  gebruik  van  eerdere  ervaringen  en  het  vergelijken  van  gebeurtenissen.    

Het   beslissen   gebeurt   in   een   aantal   stappen.   Als   eerste  moet   duidelijk   zijn  waarover   beslist  moet  worden.   Dan   zet   je   alle   opties   op   een   rij   en   verzamel   je   informatie   over   de   verschillende  mogelijkheden.  Met  behulp  van  beslistechnieken  kan  je  dan  een  beslissing  nemen.  Voorbeelden  van  beslistechnieken   die   zouden   kunnen   helpen   bij   het   kiezen   van   een   vak   zijn   de   paretho-­‐analyse,  gepaarde  vergelijking  en  de  PMI-­‐methode.    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Page 36: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   35  

     

35   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Hoofdstuk  5  –  Conclusies    In   het   voorgaande   onderzoek   is   een   beeld   geschetst   van   een   aantal   belangrijke   factoren  waarom  leerlingen  kiezen  voor  het  volgen  van  het  vak  Management  &  Organisatie.  We  hebben  dit  op  basis  van  meerdere  interviews  kunnen  vaststellen.  Vanuit  de  literatuurstudie  kunnen  we  aantonen  waarop  het  keuzegedrag  van  leerlingen  veelal  is  gebaseerd.  

In  deze  conclusie  zullen  wij  proberen  om  op  basis  van  de  bevindingen  een  antwoord  te  formuleren  op  de  probleemstelling.  Allereerst  komen  de  belangrijkste  bevindingen  uit  de  interviews  naar  voren  en   tevens  vanuit  de   literatuur.  Vervolgens  beantwoorden  wij  de  hoofdvraag  van  ons  onderzoek  en  tot   slot   doen   wij   een   aantal   aanbevelingen   voor   het   Gomarus   College   en   de   Pieter   Zandt  scholengemeenschap  om  het  vak  Management  &  Organisatie  aantrekkelijker  te  maken  als  keuzevak.  

Bevindingen  interviews    Uit   de   voorgaande   onderzoeksresultaten   blijkt   dat   er   een   aantal   bevindingen   opgesteld   kunnen  worden.    

Een  eerste  bevinding   vinden  we  bij   het   feit   dat   leerlingen  aangeven   in  de   interviews  geen  of  heel  weinig  voorlichting  te  hebben  gekregen  over  het  keuzevak  Management  &  Organisatie  in  de  Tweede  Fase.   Op   het   Gomarus   College   is   er   helemaal   geen   sprake   van   voorlichting   en   op   de   Pieter   Zandt  wordt  deze  voorlichting  niet  of  nauwelijks  benut.  Het  is  vaak  beperkt  tot  een  aantal  minuten  tijdens  een  economieles  en  de  gegeven  presentatie  is  niet  duidelijk  genoeg.  Het  laat  niet  voldoende  zien  wat  het  vak  Management  &  Organisatie  inhoudt.  

Vanuit  de  interviews  is  ook  een  tweede  bevinding  te  formuleren.  De  leerlingen  verwachten  allemaal  dat   het   vak   in   het   verlengde   ligt   van   het   vak   Algemene   Economie.   Deze   verwachting   is   er   ook   bij  leerlingen  die  ervoor  kiezen  het  vak  te  volgen.  Achteraf  blijkt  dat  deze  verwachting  bijgesteld  moet  worden   omdat   er   veel   meer   sprake   is   van   bedrijfseconomische   modellen   en   bedrijfskundige  inzichten.  Daar  wordt   van   tevoren   een   ernstige   inschattingsfout   gemaakt.   Dit   is   te  wijten   aan   een  gebrek  aan  informatie.  

Een   derde   bevinding   die   opgesteld   kan   worden   n.a.v.   de   gehouden   interviews   is   dat   het   vele  rekenwerk   in  het  vak  een  probleem  vormt.  Dit  maakt  het  vak  niet  aantrekkelijk  en  schrikt  zelfs  wel  een   beetje   af.   De   vervelende   ervaringen  met   de   vele   cijfers   en   boekhouden   geven   een   negatieve  lading  aan  het  vak.    

De  gebruikte  methode  InBalans  biedt  voldoende  handvatten  om  het  vak  voldoende  te  beheersen.  Er  kan  meer  dan  genoeg  geoefend  worden  met  voorbeelden  en  rekensommen.  Als  de  docent  dan  ook  de  tijd  neemt  om  de  stof  over  te  dragen  dan  is  het  vak  goed  te  doen  en  ook  leuk  om  te  volgen.  Dat  is  de  vierde  bevinding  die  naar  voren  kwam  tijdens  de  interviews.  

Een   vijfde   en   laatste   bevinding   is   dat   praktische   opdrachten   of   uitdagende   opgaven   enorm  stimuleren.   Het   opzetten   van   een   bedrijf   of   het   bedenken   van   een   reclamecampagne   prikkelt   de  leerlingen   om   de   theorie   om   te   zetten   in   de   praktijk.   De   leerlingen   geven   aan   dat   dit   de   leukste  onderdelen  zijn  van  het  vak  en  geven  daarbij  aan  dat  het  nog  wel  meer   in  het  vak  gevlochten  mag  worden.  Juist  de  praktijk  maakt  het  vak  zo  boeiend.  

Page 37: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   36  

     

36   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Bevindingen  literatuuronderzoek    

De  eerste  bevinding  die  we  willen  noemen  is  dat  de  fase  waarin  jongeren  op  deze  leeftijd  zitten,  een  fase  is  van  grote  veranderingen  op  verschillende  terreinen.  Door  die  veranderingen  op  verschillende  terreinen  kenmerkt  deze  periode  zich  door  grote  emotionele  onrust.    

De   emotionele   onrust   die   jongeren   heeft   verschillende   oorzaken.   Daarvoor   moeten   we   de  verschillende   theorieën   over   de   adolescentie  met   elkaar   combineren.   Zowel   het   losmaken   van   de  ouders   en   het   ontwikkelen   van   een   eigen   identiteit,   als   de   ontwikkeling   van   de   hersenen,   als   de  sociale  omgeving  spelen  hierin  een  rol.  Vooral  de  invloed  van  leeftijdgenoten  en  klasgenoten  wordt  groter  (conformistisch  stadium).  Dit  is  de  tweede  bevinding.  

Als  derde  bevinding   zien  we  dat  door  de  cognitieve  ontwikkeling  de   jongere   in   staat   is  abstract   te  denken  en  oorzaak-­‐en-­‐gevolg-­‐redeneringen   te  maken.  De   jongere  kan   zijn  hersenen  meer  efficiënt  gebruiken.  Dat  is  ook  noodzakelijk  aangezien  we  te  maken  hebben  met  een  werkgeheugen  met  een  beperkte  capaciteit.    

Bij  jongeren  ontstaat  het  besef  dat  er  nu  keuzes  moeten  worden  gemaakt  die  andere  mogelijkheden  uitsluiten  en  vaak  onherroepelijk  zijn.  De  vierde  bevinding  die  blijkt  uit  het  literatuuronderzoek  is  dat  mensen  niet  rationeel  beslissen.  Vanwege  ons  beperkte  werkgeheugen  hebben  wij  ons  door  de  jaren  heen   een   aantal   manieren   aangeleerd   die   ons   helpen   om   beslissingen   te   nemen.   Wij   gebruiken  stereotypen  en  steekproeven.  Ook  gebruiken  we  eerdere  ervaringen  om  ons  oordeel  te  vormen  en  vergelijken  we  gebeurtenissen.    

Beantwoording  probleemstelling  De  geformuleerde  probleemstelling  is  als  volgt:  

Wat  zijn  de  belangrijkste  oorzaken  voor  de  daling  van  het  aantal  leerlingen  dat  het  vak  Management  &  Organisatie  kiest  op  het  Gomarus  College  in  Groningen  en  de  Pieter  Zandt  scholengemeenschap  in  Kampen?    

De   aantrekkelijkheid   van   het   vak   kan   nog   enorm  worden   vergroot   op   beide   scholen.   Als   er  meer  aandacht  kan  komen  voor  het  vak  en  de  daarbij  behorende  voorlichting  kan  de  aantrekkelijkheid  van  het   vak  Management   en   Organisatie   voor   leerlingen   duidelijk   vergroot   worden.   Uit   dit   onderzoek  blijkt  dat   leerlingen  over  het  algemeen  tevreden  zijn  over  de  gebruikte  methode,  de  docent  en  het  vak  op  zichzelf.  Alleen  de  voorlichting  en  de  kennismaking  met  het  vak  in  de  derde  klas    is  echter  nog  lang   niet   het   ideaal.   Deze   onderzoeksresultaten   vragen   om   een   verdere   verbetering   van   deze  voorlichtingsmogelijkheden.  

De   belangrijkste   oorzaken   voor   de   daling   van   het   aantal   leerlingen   dat   het   vak   Management   en  Organisatie  kiest  op  het  Gomarus  College   in  Groningen  en  de  Pieter  Zandt  scholengemeenschap   in  Kampen  zijn  te  vinden  in  de  eerste  gestelde  bevindingen,  namelijk:  

1. Een  gebrekkige  of  geen  voorlichting  over  het  vak  Management  &  Organisatie;  2. Een  verkeerde  beeldvorming  over  de  inhoud  van  het  vak  Management  &  Organisatie;  3. Het  vak  is  onvoldoende  boeiend  om  leerlingen  te  motiveren  en  te  activeren.  

Page 38: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   37  

     

37   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Uit  het   literatuuronderzoek  blijkt  dat  het   inwinnen  van  informatie  een  belangrijk  aspect   is  voor  het  kunnen  nemen  van  een  goede  beslissing.  Beslissingen  worden  genomen  met  behulp  van  een  drietal  handvatten.   Vooral   de   eerste   twee   handvaten   spelen   in   ons   onderzoek   een   belangrijke   rol.   Het  gebruik  van  stereotypen  zorgt  er  voor  dat  leerlingen  die  zwak  zijn  in  rekenen  bij  voorbaat  denken  dat  Management  &  Organisatie  geen  vak  voor  hen   is.  Management  &  Organisatie  staat  bekend  als  een  moeilijk  vak  en  wordt  door  sommige  decanen  ook  zo  gepositioneerd.    

Ook  gebruiken   leerlingen  eerder  ervaringen  om  hun  beslissing   te  nemen.  Leerlingen  hebben  alleen  een   kennismakingservaring  met   het   vak  Management  &  Organisatie   gehad   en   nemen  die   ervaring  mee   in   het   beslissingsproces   van   het   wel   of   niet   kiezen   van   Management   &   Organisatie.   Die  kennismakingservaring   kan   het   stereotype   dat   er   heerst   over   het   vak  Management   &   Organisatie  sterk  bekrachtigen  (‘zie  je  wel,  het  is  allemaal  rekenen  en  dat  kan  ik  niet’).  De  kennismakingservaring  is   niet   breed   genoeg   om   leerlingen   van   voldoende   informatie   te   voorzien   waarmee   ze   een  gefundeerde  afweging  kunnen  maken  tussen  alternatieven.    

Op  basis  van  deze  oorzaken  stellen  wij  een  aantal  aanbevelingen  op  om  de  aantrekkelijkheid  van  het  vak  te  verhogen  en  de  daling  wellicht  om  te  zetten  in  een  stijging  van  het  aantal  leerlingen  dat  voor  het  vak  Management  &  Organisatie  kiest.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Page 39: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   38  

     

38   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Hoofdstuk  6  –  Aanbevelingen    Uit  het  voorafgaande  onderzoek  en  de  gestelde  bevindingen  blijkt  dat  er  een  aantal  aanbevelingen  gedaan   kunnen   worden   om   de   aantrekkelijkheid   van   het   vak   Management   &   Organisatie   te  verhogen.   De   leerlingen   die   zijn   geïnterviewd   en   de   scholen   waarop   het   onderzoek   heeft  plaatsgevonden   zijn   respectievelijk   het   Gomarus   College   te   Groningen   en   de   Pieter   Zandt  scholengemeenschap   te   Kampen.     Daarom   willen   wij   ons   in   dit   rapport   beperken   tot   enkele  aanbevelingen   om   de   aantrekkelijkheid   van   het   vak   Management   &   Organisatie   op   deze   beide  scholen  te  verbeteren.  

Zorg  voor  een  betere  voorlichting    Wij   adviseren   op   basis   van   onze   onderzoeksresultaten   om   te   zorgen   voor   een   gedegen   en   goede  voorlichting   in  de  derde  klas.   In  deze  klas  moet  de  vakkeuze  gemaakt  worden  voor  de  bovenbouw  van  de  HAVO  of  de  VWO.   In  dit   stadium  wordt  de   keuze   gemaakt  om  het   vak  wel   of   niet   te   gaan  volgen.   Uit   ons   literatuuronderzoek   blijkt   dat   het   belangrijk   is   dat   je   over   voldoende   informatie  beschikt  om  de  alternatieven  op  een  eerlijke  manier  tegen  elkaar  af  te  kunnen  wegen.    

Daarom  is  een  goede  voorlichting  van  belang.    

De  beide  scholen  kunnen  dit  bereiken  door  het  maken  van  een  frisse  en  overzichtelijke  presentatie  waarin  precies  verteld  wordt  wat  het  vak  inhoudt,  welke  onderdelen  er  behandeld  worden  en  wat  er  van   de   leerlingen   verwacht   gaat   worden.   Een   transparante   presentatie   zorgt   voor   een   eerlijk  verwachtingspatroon   zodat   een   leerling   geen   verkeerde   verwachtingen   heeft   van   het   vak  Management  &  Organisatie.  

De  presentatie  moet  gegeven  worden  door  een  docent  die  zelf  het  vak  Management  &  Organisatie  geeft.  Dit  moet  niet  door  een  economiedocent  gedaan  worden  in  zijn  eigen  les  maar  door  een  expert  van  het  vak  die  alles  kan  vertellen  en  die  met  enthousiasme  een  wervingspraatje  kan  houden  voor  zijn  eigen  vak.  Hij  is  tenslotte  de  beste  ambassadeur.  

Naast  de  presentatie  kan  er  foldermateriaal  worden  verstrekt  aan  zowel  leerlingen  als  ouders.  Het  is  goed  om  heel  helder  op  een  rij   te  zetten  wat  het  vak   is  en  wat  het   inhoudt.  Alleen  dan  kan  er  een  weloverwogen  keuze  gemaakt  worden  door  onze  leerlingen.  

Doe  eens  een  proefles  Management  &  Organisatie    Het   voorlichtingsmoment   leent   zicht   uitstekend   voor   het   geven   van   een   proefles  Management   &  Organisatie.   Nodig   leerlingen   uit   in   het   lokaal   waar   het   vak   Management   &   Organisatie   gegeven  wordt  en  laat  de  docent  met  enthousiasme  een  les  geven.  In  deze  speciaal  opgezette  les  kunnen  dan  meerdere  aspecten  van  het  vak  worden  verwerkt.  Zo  krijgt  de  leerling  een  voorproefje  van  een  les  en  kan  hij  (of  zij)  beoordelen  of  het  echt  wat  voor  hem  of  haar  is.  Door  het  aanbieden  van  een  proefles  kan   iedereenop  ontspannen  wijze  kennis  maken  met  het  vak  en  proeven  van  de   inhoud.  Ook   is  er  gelegenheid  om  de  gebruikte  methode  in  te  zien,  wellicht  een  aantal  toetsen  en/of  ander  materiaal  dat  ingezet  wordt  tijdens  de  lessen  van  Management  &  Organisatie.  Belangrijk  bij  de  proefles  is  dat  deze  een  breder  spectrum  laat  zien  van  Management  &  Organisatie  dan  de  leerlingen  zien  tijdens  de  reguliere  lessen  in  de  3e  klas,  aangezien  uit  ons  onderzoek  blijkt  dat  het  beeld  nu  niet  voldoende  is.  

Page 40: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   39  

     

39   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

 

Betrek  het  vak  Management  &  Organisatie  bij  het  vak  Algemene  Economie  in  klas  3    In   klas   3   krijgen   leerlingen   van   zowel   de   HAVO   als   het   VWO   alleen   het   vak   economie.   Dit   is   een  algemeen  vak  waarbij  er  geen  bedrijfskundige  aspecten  worden  behandeld.  Veel  leerlingen  leven  in  de  veronderstelling  dat  het  vak  Management  &  Organisatie  in  het  verlengde  ligt  of  een  verdieping  is  op   het   vak   economie.   Dit   is   echter   niet   juist.   Er   zijn   economiemethodes   op   de  markt   verkrijgbaar  waarin   een   aantal   modules   Management   &   Organisatie   zijn   opgenomen.   Op   het   moment   van  schrijven   van   dit   onderzoek   heeft   de   Pieter   Zandt   besloten   om   volgend   jaar   over   te   gaan   op   een  dergelijke   methode.   Gekozen   is   voor   de   methode   200%   Economie.   Deze   methode   is   een   prima  opstap   naar   de   gebruikte   methode   in   de   bovenbouw,   namelijk   Index.   Deze   methode   bevat   ook  elementen  van  het  vak  Management  &  Organisatie  en  laat  de  leerlingen  kennis  maken  met  het  vak.  Zodoende  kan  er  een  goed  beeld  worden  gevormd  van  het  vak  Management  &  Organisatie.  

Een   andere   mogelijkheid   zou   het   aanbieden   van   enkele   proeflessen   zijn   naast   of   tijdens   het   vak  economie.   Het   vak   Management   &   Organisatie   past   prima   binnen   een   scala   van   economische  onderwerpen.   De   docent   Economie   kan   daarom   regelmatig   een   uitstapje   maken   naar   modules  Management  &  Organisatie.  

Zorg  voor  uitdaging    Een   laatste   en   zeker   niet   minste   aanbeveling   is   het   zorgen   voor   voldoende   uitdaging   in   het   vak.  Leerlingen  moeten   voortdurend   gemotiveerd   blijven   voor   het   vak  Management  &  Organisatie.   De  praktische  opdrachten  die  momenteel  worden  gegeven  inspireren  de  leerlingen  om  de  theorie  om  te  zetten   in  de  praktijk.  De   leerlingen  waarderen  deze  opdrachten  enorm  zo  blijkt  uit  ons  onderzoek.  Maar  helaas  zijn  deze  opdrachten  vaak  summier  en  komen  te  weinig  voor.  Leerlingen  zullen  het  op  prijs  stellen  om  nog  meer  uitdaging  te  halen  uit  het  vak.  Veel  leerlingen  willen  graag  verder  met  de  opgedane  kennis  in  een  toekomstige  studie  of  werkveld.  Juist  de  toepassing  in  de  praktijk  is  leerzaam  en  boeiend.  

Hierbij   kan   gedacht   worden   aan   multimediale   toepassingen.   Het   gebruik   van   animaties   en  filmmateriaal   in   de   lessen   zullen   de   leerlingen   activeren   en   motiveren   om   de   theorie   tot   zich   te  nemen.  Maar  ook  interactieve  lessen  zullen  leerlingen  ethousiasmeren.  

Een  heel  goed  middel  om  de  leerlingen  uitdaging  te  bieden  voor  het  vak  Management  &  Organisatie  is   de   inzet   van   een   managementgame.   Er   zijn   op   internet   voldoende   (gratis   en   betaalde)  simulatiegames  te  vinden  waarop  leerlingen  bepaalde  situaties  in  een  bedrijf  kunnen  nabootsen.  De  uitkomst   van   de   game   hangt   af   van   de   genomen   beslissingen   van   de   leerlingen.   Een   succesvol  voorbeeld   is   de   jaarlijkse  managementcompetitie   BizzKids.   Dit   is   een   jaarlijkse   competitie   waarbij  scholen  in  heel  Nederland  het  tegen  elkaar  opnemen  in  een  managementgame.  De  groep  leerlingen  die  daarbij  de  beste  prestaties  leveren  maken  kans  op  een  finaleplaats.  

Om   het   vak   nog  meer   handen   en   voeten   te   geven   is   het  mogelijk   deel   te   nemen   aan   het   project  JongOndernemen   waarbij   jongeren   met   behulp   van   een   microkrediet   een   eigen   onderneming  moeten   starten.   Er   zijn   meerdere   projecten   in   Nederland   die   op   een   soortgelijke   wijze   werken.  Lokale   banken   en   de   Kamer   van   Koophandel   starten   ook   vaak   dergelijke   projecten   om   jong  ondernemerschap  te  stimuleren.  Bij  MBO-­‐opleidingen  in  de  commerciële  richting  worden  heel  vaak  

Page 41: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   40  

     

40   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

van  zulke  mini-­‐ondernemingen  gelanceerd  waarbij  leerlingen  een  zelfverzonnen  product  aan  de  man  moeten   brengen.   Dit   wordt   vaak   gefinancieërd  met   geld   dat   verkregen  wordt   uit   de   verkoop   van  zogenaamde  aandelen  onder  de  familie-­‐  en  of  kenniskring.  

Simulatiegames  en  projecten  als   JongOndernemen  stimuleren   leerlingen  om  de  geleerde  theorie   in  de  praktijk   te  brengen.  Het   schrijven   van  een  marketingplan,   het  opstellen   van  een  begroting,   het  bijwerken   van   de   boekhouding   en   het   nadenken   over   een   beslissing   activeert,   inspireert   en  motiveert   de   leerlingen.   En   dat  maakt   het   vak  Management  &  Organisatie   boeiend   en   kan   ervoor  zorgen   dat   de   daling   van   het   aantal   leerlingen   dat   de   keuze  maakt   voor   het   vak  Management   &  Organisatie,  omgezet  kan  worden  in  een  stijging.  

Leerlingen   moeten   ambassadeurs   worden   van   het   vak   en   dat   kan   alleen   bereikt   worden   als   ze  enthousiast  zijn.  Aan  ons  de  taak  om  dit  voor  elkaar  te  krijgen.    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Page 42: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   41  

     

41   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Bibliografie  Baarda,  M.  D.  (2007).  Basisboek  interviewen.  Groningen:  Wolters-­‐Noordhoff  BV.  

Jan  de  Wit,  W.  S.  (2004).  Psychologie  van  de  adolescentie.  Baarn:  HB  Uitgevers.  

Plomp,  J.  (2005).  Beslissen  doe  je  zo.  Houten:  Unieboek  BV.  

Rijksoverheid.  (2013,  02  13).  Voortgezet  Onderwijs.  Opgeroepen  op  02  2013,  13,  van  Rijksoverheid:  http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/voortgezet-­‐onderwijs/havo-­‐en-­‐vwo  

Saunders.  (2011).  Methoden  en  technieken  van  onderzoek.  Amsterdam:  Pearson  Education  Benelux.  

www.wikipedia.nl.  (2013,  april  20).  Opgeroepen  op  april  20,  2013,  van  www.wikipedia.nl.  

 

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Page 43: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   42  

     

42   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Bijlage  I  –  Uitwerking  interview  Pieter  Zandt    Uitwerking  interview  –  Pieter  Zandt  scholengemeenschap    Groep:     5  leerlingen  die  wel  M&O  hebben  gekozen    Klas:     5Hmo2    Datum  van  interview:   woensdag  27  maart  2013    Tijdstip  van  interview:   4e  lesuur  (10:40  –  11:20  uur)      De  groep  bestond  uit  2  meisjes  en  3  jongens  uit  klas  5  havo.  Ze  waren  uitgekozen  om  medewerking  te   verlenen   aan   het   interview   door   de   docent  M&O.  We   hebben   het   interview   afgenomen   in   de  docentenkamer  onder  het  genot  van  een  kopje  koffie  of   thee.  Nadat   ik  mezelf  had  voorgesteld  en  het  doel  van  mijn  interview  heb  geschetst  zijn  we  begonnen  met  het  interview  aan  de  hand  van  mijn  vooraf  opgestelde  vragenlijst.  Ik  heb  toestemming  gevraagd  voor  het  opnemen  van  het  interview.  De  leerlingen  hebben  hier  toestemming  voor  verleend.        

1) Wat  was  je  indruk  na  de  presentatie  van  het  vak  in  klas  3?  

Op   mijn   eerste   vraag   wat   de   indruk   was   van   de   presentatie   voor   het   vak   M&O   gaat   gelach   op.  Sommige  leerlingen  kijken  wat  vreemd  op.  Ze  vragen  zich  af  of  ze  ooit  wel  een  presentatie  hebben  gehad.  Aan  hun  blikken  te  zien  is  het  al  een  lange  tijd  geleden  en  er  moet  moeite  worden  gedaan  om  het  weer  helder  voor  de  geest  te  halen.  Enkele  leerlingen  laten  de  naam  van  hun  decaan  vallen.  Een  meisje  zegt:  “Er  kwamen  toch  leerlingen  uit  de  hogere  niveaus  voorlichting  geven?”  Een  ander  geeft  aan:  “Het  was  heel  kort,  maar  wel  heel  duidelijk  en  het  ging  ook  heel  snel.”    

Ik  heb  op  deze  antwoorden  doorgevraagd.  Ik  ben  in  de  veronderstelling  dat  ze  niet  zomaar  gekozen  hebben  voor  het  vak  M&O.   Ik  vraag  of  ze  nog  op  andere  manier  aan   informatie  zijn  gekomen  over  het   vak.   Het   blijkt   dat   familie   een   grote   rol   heeft   gespeeld   bij   het   kiezen   voor   het   van  M&O.   Een  geïnterviewde   leerling  gaf  aan  dat  zijn  neef  het  vak  heeft  gekozen  en  een  andere   leerling  haar  zus.  Een  derde   leerling   geeft   aan  dat   hij   het   keuzekompas  heeft   ingevuld   voor   zijn   profielkeuze   en  dat  daar  het  vak  M&O  ook  als  optie  naar  voren  kwam.  

2) Wat  was  je  beweegreden  om  te  kiezen  voor  Management  &  Organisatie?  

De  eerste  leerling  geeft  aan  graag  het  profiel  N&T  te  willen  gaan  volgen  maar  nog  niet  zeker  te  weten  wat  hij  als  vervolgstudie  wil  gaan  volgen.  Hij  wil  zich  breed  oriënteren  en  daardoor  leek  het  vak  M&O  voor  hem  wel  een  verstandige  keuze.  Projectleider  in  de  bouw  leek  hem  ook  wel  een  optie  en  daarbij  kan  een  stukje  management  geen  kwaad.  

Bij  de   tweede   leerling   is  vooral  de   toekomst  nog  onzeker.  Hij  weet  nog  niet   zeker  wat  hij  wil  gaan  doen  als  vervolgstudie.  Daarom  wou  hij  ook  graag  zichzelf  breed  oriënteren  en  koos  hij  voor  het  vak  M&O.  Hij  gaf  daarop  ook  nog  de  volgende  opmerking:  het  vak  leek  me  niet  al  te  moeilijk!  

Page 44: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   43  

     

43   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Op  mijn  vraag  gaf  een  leerlinge  aan  dat  ze  later  graag  hotelmanagement  wil  gaan  studeren.  Daarvoor  is  management  en  organisatie   een   vereiste.  Daarom  koos   ze  bewust   voor  dit   vak,  met  het  oog  op  haar  vervolgopleiding.  Ze  vond  de  naam  van  het  vak  ook  wel  stoer  klinken.    

Een  ander  meisje  geeft  aan  de  graag  de  economische  kant  op  wil  en  daardoor  koos  voor  het  vak  als  verdieping  op  het  normale  vak  economie.  Ze  geeft  daarbij  wel  aan  dat  ze  de  omschrijving  van  het  vak  een  vaag  iets  vond.  Ze  wist  niet  goed  wat  ze  ervan  kon  verwachten.    

De   laatste   geeft   aan   dat   ook   hij   het   zag   als   een   verbreding   en   verdieping   op   zijn   opleiding   en  daardoor  voor  dit  vak  heeft  gekozen.  Een  verdieping  op  het  gekozen  profiel.    

Twee   van   de   vijf   leerlingen   volgen   het   profiel   Natuur   en   Techniek   en   de   andere   drie   het   profiel  Economie  en  Maatschappij.  

3) Wat  was  je  verwachting  van  het  vak  Management  &  Organisatie?  

Een  bloemlezing   van  de   gegeven   antwoorden:   bij  Management   en  Organisatie   ga   je   diep   in   op  de  bedrijfsorganisatie.   Er  was   ook   een   verwachting   dat   het   vak   zou   lijken   op   het   vak   economie.   Ook  werd  gedacht  aan  ondersteuning  van  het  vak  economie  en  dat  er  de  diepte  in  zou  worden  gegaan.    

Er   komt  weinig   concreet  uit  met  deze  vraag  en  daarom  stel   ik  de  vervolgvraag  wist   je   van   tevoren  voldoende  welke  onderdelen  er  in  het  vak  behandeld  zouden  worden?  

Alle   leerlingen   geven   aan   dat   niemand   van   tevoren   had   kunnen   bedenken   welke   onderdelen   er  tijdens   het   vak   behandeld   zouden   worden.   Er   roept   er   een:   ik   dacht   dat   het   veel   rekenen   zou  worden.    

4) Is  deze  verwachting  uitgekomen  of  is  deze  inmiddels  bijgesteld?  

De   verwachting   die   er   eind   klas   3  was   is   inmiddels   door   alle   leerlingen   bijgesteld.   Het  meisje   dat  dacht  dat  het  ongeveer  wel  vergelijkbaar  zou  zijn  als  het  vak  economie  kwam  bedrogen  uit.  Het  viel  ontzettend   tegen   in   de   praktijk   en   eigenlijk   is   het   een   totaal   ander   vak.   Het   blijkt   ook   een   stuk  moeilijker  te  zijn  dan  het  vak  economie.    

De  jongen  die  het  profiel  Natuur  en  Techniek  volgt  leek  het  een  leuk  vak.  Hij  heeft  natuurlijk  ook  niet  het  vak  economie  dus  kan  het  slecht  vergelijken  met  wat  het  verschil  is  met  dat  vak.  Op  mijn  vraag  of  zijn   verwachting   van  het   vak   is   uitgekomen,  bevestigd  hij   dat  wel.  Hij   had  wel   zo’n   soort   vak   voor  ogen  zoals  hij  dat  nu  krijgt.    

Een  jongen  geeft  aan  dat  hij  bekenden  en  familie  veel  had  gehoord  over  het  vak.  De  verwachting  lag  in  het  verdiepen  van  bedrijfsorganisaties  en  rekenwerk.  Die  verwachting  is  uitgekomen.  

Conclusie:  het  overgrote  deel  van  de  groep  geeft  aan  dat  de  verwachting  van  tevoren  anders  was  en  achteraf   is   bijgesteld.   Dit   had   voorkomen   kunnen  worden   door   betere   voorlichting   van   het   vak.   1  leerling  geeft  aan  dan  niet  de  keuze  gemaakt  te  hebben  voor  het  vak  Management  en  Organisatie.  

5) Hoe  ervaar  je  het  vak  Management  &  Organisatie?  

Page 45: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   44  

     

44   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

De   reacties   zijn  uiteenlopend  van  wel   relaxed  met   soms  wat  pittig   rekenwerk   tot   interessant  maar  wel  heel  hard  leren.  

De  leerlingen  geven  aan  dat  ze  veel  maakwerk  in  de  les  kunnen  doen.  Voor  de  toets  moet  er  wel  veel  stof   geleerd  worden.  De  belasting   van  het   vak   is   heel   divers.  De   ene   leerling   doet   het  met   gemak  terwijl  de  anderen  vele  uren  per  week  besteedt  aan  het  vak.  Alle  leerlingen  geven  aan  dat  de  theorie  goed   te  doen  maar  de   rekenopgaven   zijn  pittig  en   zeker   van  niveau.  Het  heeft   grotendeels  ook   te  maken  met  inzicht.    

De  hele  groep  deelt  de  mening  dat  als  het  vak  je  ligt  en  interesseert  dat  het  goed  te  doen  is!  

We  praten  een   tijdje  met  elkaar  over  het  gebruik  van   formules  en  opeens  valt  er  een   interessante  opmerking  en  die  wordt  door  de  hele  groep  gedeeld:  de  toetsen  wijken  af  van  de  opdrachten  uit  het  boek.  De  leerlingen  verschillen  van  mening  of  de  docent  zelf  de  toetsen  maakt  of  niet.    

6) Wat  vind  je  van  de  methode  voor  het  vak  Management  &  Organisatie?  

De   leerlingen   krijgen   het   vak   vanuit   de   methode   In   Balans.   De   leerlingen   geven   aan   dat   het  theorieboek   gescheiden   is   van   de   opgaven.   Dat   vinden   ze   een   prettige   manier   van   werken.   Het  theorieboek  bevat   voldoende   voorbeelden.   Je   kan  het   daardoor  heel   goed   terug   zoeken  als   je   het  even  niet  meer  weet.  In  de  kantlijn  staan  de  begrippen  zodat  je  die  snel  terug  kan  vinden.    

Op  mijn  vraag  of  het  inhoudelijk  goed  is  antwoorden  de  leerlingen  dat  het  goed  te  doen  is.  Ze  geven  daarbij  aan  dat  er  verschil  tussen  een  havo  en  vwo  editie.  Eén  leerling  komt  van  het  VWO  en  ervoer  dat  het  vak  daar  nog  een  stuk  moeilijker  was.  

7) Welke  rol  verwacht  jij  van  de  docent  bij  het  vak  Management  &  Organisatie?  

Het  blijkt  dat  de  docent  een  instelling  heeft  van:  ik  ga  door  met  de  stof,  als  je  niet  op  let  of  bezig  bent  met  andere  dingen  dan  heb  je  pech.  Het  is  je  eigen  verantwoordelijkheid.  Als  jij  niet  oplet  dan  zul  je  slechte  cijfers  halen  op  de  toets.  Er  wordt  sterk  de  nadruk  gelegd  op  de  eigen  verantwoordelijkheid  van  de   leerling.  Dit  wordt  als  prettig  ervaren  omdat  hij  wel  doorgaat  voor  de  mensen  die  wel  met  enthousiasme  en  met  aandacht  het  vak  willen  volgen.  

De  leerlingen  geven  aan  dat  de  docent  heel  rustig  lesgeeft.  Hij  maakt  zich  niet  snel  druk.  Eén  leerling  geeft  aan  dat  er  misschien  bij  sommige  opgaven  wel  wat  langer  stil  mag  gestaan  worden  om  het  nog  beter  uit  te  leggen.  Het  tempo  ligt  hoog.  Dit  komt  omdat  er  veel  stof  verwerkt  moet  worden  voor  een  toets.  

Ik  vraag  de   leerlingen  om  een  gemiddelde  M&O  les  te  beschrijven.  Meestal  duurt  het  tien  minuten  voordat   de   les   begint.  Daarna  behandelt   de  docent   heel   snel   de  paragrafen  en  daarna  moeten  de  leerlingen  zelfstandig  aan  de  slag.  De  docent   loopt  rond  en  helpt  bij   leerlingen  waar  vragen  zijn.  Er  wordt  niet  klassikaal  nagekeken.  Er  zijn  voor  leerlingen  antwoordenboekjes  die  ze  zelfstandig  kunnen  inzien.  De   voorkeur   gaat   toch  uit   naar   klassikaal   nakijken,  met   name  bij   rekenopgaven.  De  docent  legt   wel   uit   hoe   je   bepaalde   berekeningen   uit   moet   voeren,   bijvoorbeeld   rentabiliteit.   De   docent  staat  duidelijk  boven  de  stof.  

8) Welke  aspecten  van  het  vak  waardeer  jij  positief?  

Page 46: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   45  

     

45   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Je  krijgt  veel  meer  inzicht  in  bedrijven,  vooral  als  je  later  een  eigen  bedrijf  hebt  dan  is  het  handig  als  je  weet  van  dit  soort  dingen.  De  leerlingen  denken  allemaal  dat  het  een  goede  voorbereiding  is  voor  een  vervolgstudie.  Vooral   economische  vervolgopleidingen  hebben  baat  bij   een  goede  ondergrond  blijkt   uit   verhalen   van   familieleden   en   kennissen.   Je   doet   een   voorsprong   op   t.o.v.   studenten   die  geen  M&O  hebben  gevolgd.    

9) Welke  aspecten  van  het  vak  waardeer  jij  negatief?  

Er  zijn  weinig  aspecten  van  het  vak  die  echt  negatief  zijn  te  noemen.  Het  vele  rekenwerk  staat  soms  wel  een  beetje  tegen.  Maar  over  het  algemeen  zijn  er  geen  negatieve  dingen  te  noemen.  

10) Zou  jij  opnieuw  de  keuze  maken  om  het  vak  te  gaan  volgen?  

Van  de  vijf   leerlingen  is  er  1  die  definitief  zegt  niet  opnieuw  de  keuze  te  maken  voor  het  vak  M&O  met   de   kennis   van   nu.   Een   ander   twijfelt.   Hij   twijfelt   omdat   hij   nog   niet   zeker   was   over   zijn  vervolgopleiding.  Omdat  hij  nu  geen  economische  vervolgopleiding  heeft  gekozen  ziet  hij  het  nu  van  het  vak  M&O  niet  zo  in.  De  overige  drie  zeggen  volmondig  ja.  

Tot  slot  stel  ik  de  vraag  of  ze  nog  wat  willen  toevoegen.  Er  komt  weinig  reactie.  1  leerling  geeft  aan  dat  als  je  moeite  hebt  met  rekenen  het  vak  niet  moet  gaan  volgen.  Ze  zullen  het  vak  wel  aanbevelen  bij  anderen.  In  ieder  geval  zullen  ze  eerlijk  aangeven  wat  er  van  het  vak  verwacht  kan  worden.  

Ik  stel  de  vraag  of  er  naast  de  gebruikelijke  theorie  ook  nog  andere  dingen  gedaan  worden.  In  klas  4  is   er  een  PO  gemaakt.  Daarin  moest  een  bedrijfsplan  worden  opgezet.  Verder   is   er   geen  aandacht  voor  bedrijfssimulaties  of  educatieve  games.  De  PO  beviel  enorm  omdat  het  een  keer  wat  anders  is  en   omdat   je   weet   waarom   je   bepaalde   vaardigheden   leert.   Je   moet   het   geleerde   in   de   praktijk  brengen.  Dat  geeft  inzicht.    

De   leerlingen   zien   wel   een   klein   beetje   op   tegen   het   examen.   Een   enkeling   gaat   examentraining  volgen  en  er  in  ieder  geval  keihard  voor  leren.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Page 47: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   46  

     

46   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Bijlage  II  –  Uitwerking  interview  Pieter  Zandt    Uitwerking  interview  –  Pieter  Zandt  scholengemeenschap    Groep:     5  leerlingen  die  geen  M&O  hebben  gekozen    Klas:     5He    Datum  van  interview:   woensdag  27  maart  2013    Tijdstip  van  interview:   5e  lesuur  (11:30  –  11:50  uur)      De  groep  bestond  uit  4  meisjes  uit  klas  5  havo.  Ze  waren  uitgekozen  om  medewerking  te  verlenen  aan  het  interview  door  mijzelf.  We  hebben  het  interview  afgenomen  in  de  docentenkamer  onder  het  genot  van  een  kopje  koffie  of  thee.  Nadat  ik  mezelf  had  voorgesteld  en  het  doel  van  mijn  interview  heb   geschetst   zijn   we   begonnen   met   het   interview   aan   de   hand   van   mijn   vooraf   opgestelde  vragenlijst.  Ik  heb  toestemming  gevraagd  voor  het  opnemen  van  het  interview.  De  leerlingen  hebben  hier  toestemming  voor  verleend.        

1) Wat  was  je  indruk  na  de  presentatie  van  het  vak  in  klas  3?  

Op  mijn  eerste  vraag  wat  de   indruk  was  van  de  presentatie  voor  het  vak  M&O  zie   ik   iedereen  raar  kijken.   ‘Presentatie?  Daar  weet   ik  niets  meer  van.  Kennelijk  was  het  dus  niet  boeiend  genoeg.’  Het  bleek   dat   er   twee   leerlingen   uit   de   klas  werden   gehaald   en   die  moesten   de   presentatie   doen.   De  leerlingen  kunnen  er  weinig  meer   van  herinneren.  De  docent  die  het  moest  presenteren  deed  het  even   snel.   Je   kreeg   wel   een   boekje   met   daarin   alle   keuzevakken.   Verder   is   er   weinig   aandacht  besteed  aan  het  vak  M&O.  Uit  het  interview  blijkt  dat  van  alle  keuzevakken  weinig  informatie  wordt  verstrekt.  Het  ontbreekt  aan  een  goede  voorlichting.  

Ik  vraag  door  waarom  er  niet  gekozen   is  voor  het  vak.  Het  blijkt  dat  niemand  het   interesseert.  Alle  geïnterviewde  leerlingen  hebben  het  profiel  C&M.    

2) Wat  verwacht  je  bij  een  vak  als  Management  &  Organisatie  te  kunnen  leren?  

De  leerlingen  verwachten  bij  zo’n  vak  verder  in  te  gaan  op  economische  onderwerpen.  Bij  economie  komt  het  algemeen  aan  bod  en  bij  M&O  wordt  het  verdiept.  Een  leerling  geeft  ook  aan  dat  er  veel  Excel   bij   komt   kijken.   Er   heerst   veel   onbekendheid   rondom   het   vak.   Veel   berekeningen,   cijfers,  balansen,    boekhouden  en  hoe  zit  een  bedrijf  in  elkaar.  

3) Heb  je  overwogen  om  het  vak  te  gaan  volgen?  

Unaniem  zeggen  alle  dames  dat  ze  nooit  hebben  overwogen  om  het  vak  te  gaan  volgen.  Een  iemand  heeft  er  thuis  over  doorgepraat  omdat  haar  broer  het  vak  heeft  gevolgd.  Maar  echt  overwogen  om  het  te  kiezen  daar  heeft  niemand  over  nagedacht.  

We  spreken  met  elkaar  nog  even  door  wat  de   reacties   zijn  van  klasgenoten  die  wel  M&O  hebben.  Gezien  de  reacties  zijn  deze  leerlingen  blij  dat  ze  niet  voor  het  vak  gekozen  hebben.  De  indruk  is  dat  het  een  intensief  vak  is  en  als  je  er  geen  aanleg  voor  hebt  dan  kost  het  heel  veel  energie  en  moeite  om  bij  te  blijven.  Als  je  er  geen  talent  voor  hebt  dan  is  het  moeilijk.  

Page 48: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   47  

     

47   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Ook  geven  de  leerlingen  aan  op  mijn  vraag  of  ze  het  nodig  hebben  voor  hun  vervolgopleiding  dat  het  niet  nodig  is.  Ze  geven  allemaal  aan  dat  ze  een  goede  keuze  hebben  gemaakt  wat  vakken  betreft.    

4) Waarom  heb  je  besloten  niet  voor  het  vak  M&O  te  kiezen?  

De  hoeveelheid  leerstof  staat  tegen.  Ook  wordt  regelmatig  aangegeven  dat  ze  geen  talenten  hebben  voor   cijfers   etc.  Meestal   is   er  moeite  met  het   vak   economie  en  wiskunde.   Ze  doen   liever   iets  met  talen  etc.  Ook  het  onbekende  voor  de   toekomst  heeft  meegespeeld   in  de  keuze.   In  klas  3  moeten  kiezen  is  ook  wel  vroeg.  Het  heeft  ook  te  maken  met  je  profielkeuze.  Profielkeuze  laat  ook  zien  welk  soort  persoon  je  bent.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Page 49: Waarom zou je kiezen voor M&O?

 

   48  

     

48   Waarom  zou  je  kiezen  voor  M&O?  –  Onderzoek  naar  het  keuzegedrag  van  leerlingen  voor  het  vak  M&O  

Bijlage  III  –  Uitwerking  interview  Gomarus  College    

Bijlage  IV  –  Uitwerking  interview  Gomarus  College    

Bijlage  V  –  Uitwerking  interview  Gomarus  College