Waar kom jij vandaan

25
FelixArchief Waar kom jij vandaan? Ontdek je geschiedenis in het FelixArchief.

description

zoeken naar personen, stamboomonderzoek

Transcript of Waar kom jij vandaan

Page 1: Waar kom jij vandaan

FelixArchief

Waar kom jij vandaan?Ontdek je geschiedenis in het FelixArchief.

Page 2: Waar kom jij vandaan

3

INHOUD

Inleiding 4

Hoe ISAD-fi ches raadplegen 6

Afkortingen 6

Aan de slag 7

Algemene voorbereiding 7Primaire bronnen 9 Burgerlijke stand 10 Bevolking 13 Parochieregisters 15Secundaire bronnen 19 Archief van het OCMW 19 Dossiers uit het archief van de stedelijke politie 21 Andere reeksen in het FelixArchief 23Literatuur en onderzoeksnota’s 32 Gepubliceerde werken in de handbibliotheek 32 Algemeen 32 Specifi ek over Antwerpen 33 Antwerpse Kunstenaars 33 (Werk)nota’s van onderzoekers 33

Immigratie en emigratie 35

Ingeweken inwoners: vreemdelingendossiers 35 Uitgeweken inwoners 36Landverhuizers die tijdelijk in Antwerpen verbleven 36

Bronnen in andere instellingen 37

Belgische instellingen 37Buitenlandse instellingen 39

Alfabetische lijst van ISAD-fi ches 42

Page 3: Waar kom jij vandaan

4 5

INLEIDING

Geschiedenis gaat over mensen. Vele opzoekingen in archieven beginnen dan ook met een voornaam en een familienaam van een persoon. Dat kan een voorouder zijn, maar ook een bekende Antwerpenaar, een historisch personage of een illustere onbekende wiens naam prijkt op een kunstwerk, een monument, een voorwerp, een document.

Deze brochure wil zowel genealogen die bezig zijn aan een familiegeschiedenis, als onderzoekers die alle informatie willen vinden over één bepaalde persoon, een overzicht geven van de hulpmiddelen die ze kunnen gebruiken. We hebben ze daarom opgedeeld in primaire bronnen, het startpunt voor beginnende genealogen, en secundaire bronnen. Bij deze laatste bronnen krijgt u meer achtergrond over een bepaald persoon. Maak ook gebruik van een kwartierstaat (blanco stamboom) en de interactieve tijdslijn op onze website die een overzicht biedt van alle gebruikte bronnen in het FelixArchief. Het zal u zeker helpen om direct te kunnen starten met uw zoektocht.

Dagelijks engageren de medewerkers van het FelixArchief zich om namen van personen op te lijsten in overzichten en indexen. We streven ernaar om al deze toegangen op onze website beschikbaar te stellen. Voorlopig zijn een aantal inventarissen en steekkaarten enkel op papier in onze leeszaal te raadplegen. Om op de hoogte te zijn van de nieuwste aanvullingen op onze website, kan u zich best abonneren op onze nieuwsbrief of er regelmatig een kijkje nemen. De online inventarissen bestaan in de vorm van eenvoudige tekstdocumenten en in de vorm van de ISAD-fi ches. Dit zijn unieke beschrijvingen per archiefstuk of reeks van archieven. Achteraan deze brochure vindt u een alfabetische lijst van ISAD-fi ches waar we telkens naar verwijzen.

Vele van deze lijsten en documenten bevatten namen van nog levende personen. Om hun privacy te beschermen, zijn ze daarom niet voor iedereen toegankelijk. Aarzel niet om meer uitleg te vragen aan onze leeszaalmedewerkers als u op zulke niet-openbare documenten stuit.

Page 4: Waar kom jij vandaan

6 7

Hoe ISAD-fi ches raadplegenAAN DE SLAG

ALGEMENE VOORBEREIDING

Het is heel belangrijk om het archiefbezoek goed voor te bereiden. Ga thuis en bij familie op zoek naar alle informatie die u kan vinden om de vorige generaties op te sporen. Geboorte-, huwelijks- en overlijdensberichten, trouwboekjes, notarisaktes, foto's,... zijn belangrijke hulpmiddelen om de eerste jaren te overbruggen. Wanneer u al deze gegevens hebt ingevoerd in een voorlopige stamboom is de tijd rijp om verder te zoeken in het archief. Gegevens uit de burgerlijke stand en bevolking zijn pas openbaar na 100 jaar. Ze zijn ook chronologisch en/of alfabetisch gerangschikt. Daarom is de voorbereiding thuis uitermate belangrijk.

U kan best nagaan of er al iets gepubliceerd is over de familie die u wil onderzoeken. Als er al een familiegeschiedenis verschenen is, kan u de tijd die u hier niet aan moet besteden wijden aan bv. diepgaander onderzoek. Bij Familiekunde Vlaanderen kan u verschillende naslagwerken en genealogische informatiesystemen raadplegen. Contacteer hen vooraleer u aan de slag gaat.

Tijdens een opzoeking in het archief gaat u systematisch aan het werk. U begint bij de generatie waar u de meeste informatie over hebt, logischerwijze is dit de generatie van uw ouders of grootouders. Van daaruit zal u bij elke opzoeking net dat beetje meer informatie vinden waarmee u weer een stap verder kan. Noteer alle gegevens nauwkeurig, Het is belangrijk dat u van meet af aan een uniforme manier van noteren en een vaste lijst van symbolen en afkortingen gebruikt. Meer informatie over manieren waarop u uw stamboom kan vormgeven en over gebruikte afkortingen en tekens kan u vinden bij Familiekunde Vlaanderen.

Hoe ISAD-fi ches raadplegen

In de volgende tekst verwijzen we u meteen naar de juiste inventaris in de leeszaal of de juiste ISAD-fi che. ISAD-fi ches vindt u online terug door op www.felixarchief.be de zoekfunctie aan te klikken en bij fi chenummer het desbetreffende nummer in te vullen. Bij de archiefkenmerken op de website verschijnt het ISAD-fi chenummer steeds achter ‘BE SA’Heeft u nog vragen? De leeszaalmedewerkers helpen u graag op weg, ook aan de telefoon of per e-mail.

Afkortingen

ISAD = International Standard Archival DescriptionLZ= inventaris in de leeszaal

Literatuur: R.J. Leenaerts. Algemeen genealogisch-heraldisch repertorium voor de Zuidelijke Nederlanden, Handzame, Familia et Patria, 1969-1985. (105 # 3019-3023) tot 1983. En na 1983 via www.ariadnedatabank.be en www.geneanet.orgwww.familiekunde-vlaanderen.be

Page 5: Waar kom jij vandaan

8 9

PRIMAIRE BRONNEN

De belangrijkste bronnen zijn de registers van burgerlijke stand en bevolking. Ze vormen de ruggengraat van elke familiegeschiedenis.

Door beide reeksen te combineren kunt u stap voor stap de genealogie van uw familie opbouwen. Via de bevolkingsregisters kunt u de gezinssamenstelling reconstrueren. De registers van burgerlijke stand zorgen voor de offi ciële data.

De genealogie begint met de gegevens die u heeft bijeengesprokkeld tijdens de voorbereiding thuis. Dit vergelijkt u en vult u aan met de gegevens uit de registers. U werkt stap voor stap en begint bij het opzoeken van gegevens van de burgerlijke stand en bevolkingsregisters. Later worden deze aangevuld met gegevens uit de parochieregisters en andere bronnen.

In het FelixArchief krijgt u toegang tot deze registers via microfi lm. U kan de microfi lms in de leeszaal raadplegen en er eventueel afdrukken van maken tegen een kleine vergoeding. Wie zelf een usb-stick meebrengt, kan gratis een scan van het document nemen en bewaren.

Bent u op zoek naar recentere akten, raadpleeg dan de website van de stad Antwerpen onder rubriek Leven – Bevolking. Hier vindt u ook de voorwaarden die hieraan verbonden zijn gelet op de wet op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer.

Page 6: Waar kom jij vandaan

10 11

BURGERLIJKE STAND ISAD 81

In 1796 (Franse periode) werd de burgerlijke stand ingevoerd. De burgerlijke stand bestaat uit 3 grote reeksen, nl.: registers van geboorte, huwelijk en overlijden. In deze registers staan de offi ciële aktes van deze gebeurtenissen vermeld. U kan er o.a. volgende gegevens in terugvinden:

GEBOORTEAKTE • plaats, dag en uur van geboorte • geslacht, voor- en achternaam/namen van het kind • (voor)namen, leeftijd, geboorteplaats, beroep en woonplaats van de beide ouders

en getuigen van de aangifte.(geboorteplaats is niet verplicht maar wordt meestal wel opgenomen)

• Straatnaam en huisnummer van het geboortehuis

HUWELIJKSAKTE • Plaats, datum en uur van het huwelijk • Namen en voornamen van de echtgenoten.

Verder ook: beroep, leeftijd, geboorteplaats en woonplaats. Meer- of minderjarig • Namen en voornamen van ouders van beide partijen. Verder ook: beroep,

woonplaats, als overleden de overlijdensdatum, verwantschap. • Namen en voornamen van de getuigen en leeftijd, beroep, woonplaats,

verwantschap.

OVERLIJDENSAKTE • Datum en uur van overlijden • Naam, voornaam, ouderdom, beroep, woonplaats, (soms) geboortedatum,

geboorteplaats (niet verplicht) van de overledene • Naam en voornaam van de echtgenoot • Naam, voornamen, leeftijd, beroep en woonplaats van de aangevers,

al dan niet verwantschap • Indien bekend: naam en voornaam van de ouders, beroep, geboorte- en

woonplaats.

De gemeenten zijn verplicht om deze akten op te maken. Ze bestaan in tweevoud:– Eén exemplaar (na 100 jaar) neergelegd in het gemeentearchief – Eén exemplaar neergelegd ter griffi e van de rechtbank van eerste aanleg

(en na 100 jaar overgemaakt aan het rijksarchief).

Men stelde ook jaarlijkse en tienjaarlijkse alfabetische namenlijsten van de akten op. Hierin kunt u de juiste verwijzing naar datum en/of aktenummer opzoeken bij het ontbreken ervan. Vaak is het nuttig om deze namenlijsten te raadplegen want informatie gevonden in persoonlijke bronnen zoals bidprentjes en geboortekaartjes blijkt soms fout te zijn.

WELKE AKTES HEEFT HET FELIXARCHIEF?In het FelixArchief zijn de akten en de tienjaarlijkse tafels van alle Antwerpse districten tot 1906 beschikbaar op microfi lm. Het beginjaar verschilt wel telkens per district.

HOE TERUGVINDEN EN ERIN ZOEKEN?Zie ISAD-fi che 81

De aktes zijn chronologisch op tijdstip van aangifte gerangschikt en doorlopend ge-nummerd. Om snel in de registers te kunnen zoeken moet u dus het aktenummer opzoeken. Dit doet u in de tienjaarlijkse tafels. Deze bestaan afzonderlijk voor de geboorten, de huwelijken en de overlijdens. Ze zijn alfabetisch opgemaakt en bestaan in regel voor de periode 1802-1900. De tafels voor de Franse tijd zijn slechts uitzonderlijk beschikbaar en voor de periode 1900-1906 is er ook nog geen tafel beschikbaar. De opzoeking gebeurt hier via de alfabetische tafels in de akteboeken.

Page 7: Waar kom jij vandaan

12 13

AFGELEIDEN EN VERWANTE REEKSENAanvullend op deze reeks kunnen de ‘Minuten van de geboorte- en overlijdensakten’ (1800-1938) gebruikt worden. Geboorten, zie: ISAD 37110. Overlijdens, zie: ISAD 39916. De minuten worden opgemaakt bij de aangifte van de geboorte of het overlijden. Vervolgens worden de gegevens overgeschreven in de eigenlijke registers. Deze minuten kunnen informatie bevatten die niet voorkomt in de registers. Maar in tegenstelling tot de registers worden ze niet meer bijgewerkt met wijzigingen of verbeteringen. De minuten zijn openbaar na 100 jaar, ook als ze niet op microfi lm beschikbaar zijn. Ze vormen daarom een alternatief voor eventueel ontbrekende registers. Er zijn geen toegangen beschikbaar, ze zijn net zoals de aktes chronologisch op tijdstip van aangifte opgemaakt.

Daarnaast zijn er ook nog aanvullende akten zoals de akten van echtscheiding, van adoptie, van erkenning van een natuurlijk kind. Soms worden ze bijgeschreven in gewone registers maar ze kunnen ook opgenomen zijn in afzonderlijke registers. De burgerlijke rechtbank behandelt geschillen over persoonsrecht. Archieven van de hoven en rechtbanken in de Vlaamse provinciën zijn beschikbaar in het rijksarchief te Beveren.Het is dus in zulke gevallen ook nuttig om contact op te nemen met het rijksarchief.

Verwante archieven: de reeksen geboorte- en overlijdensaktes uit het archief van het OCMW, zie verder.

Tip bij het zoeken in geboorteaktes: het loont soms de moeite om te zoeken op naam van de moeder. Onwettige kinderen werden ingeschreven op naam van de moeder. Zelfs bij een latere erkenning, waarbij in alle andere aktes de naam van de vader staat, wordt de index nooit aangepast en blijft het kind onder de naam van de moeder staan. De erkenning wordt als bijlage bij het register van de geboorteaktes van het lopende jaar toegevoegd en niet in de geboorteakte van het kind zelf.

BEVOLKING ISAD 87

De bevolkingsregisters registreren sinds de Franse tijd de wijzigingen door geboorte, huwelijk, overlijden en migratie. Het opstellen van deze permanente naamlijst van de inwoners hing tot en met de telling van 1846 sterk af van de ijver van de lokale uitvoerders. Vanaf 1846 richtte men een algemene en gelijktijdige volkstelling in, krachtens het KB van 30/6/1846. Dit was de basis voor bevolkingsregisters die vanaf 1847 verplicht in elke gemeente aangelegd en verder bijgehouden werden. De defi nitieve regeling kwam tot stand door de wet van 2 juni 1856 die tienjaarlijkse volkstellingen voorschreef. Hierop zijn de registers gebaseerd. Sinds 1866 is het beheer van de bevolkingsregisters de taak van de ambtenaar van de Burgerlijke Stand.

Alle gemeenten passen de bevolkingsregisters algemeen toe vanaf 1847. Voor de reeks bewaard in het FelixArchief vertonen vooral de districten lacunes in de bevolkingsregisters voor 1847. De registers van de kernstad Antwerpen zijn wel doorlopend voor de periode 1800-1930 beschikbaar.

De bevolkingsregisters zijn repertoria van al de inwoners die hun gewone verblijfplaats in de gemeente hebben. Vanaf de algemene invoering in 1847 bevatten de registers volgende gegevens: naam, voornamen, adres, leeftijd, beroep, burgerlijke stand, geboorteplaats en –datum, datum van aankomst in de gemeente, vorige woonplaats, datum van vertrek (of overlijden), nieuwe woonplaats, datum van schrapping, wijzigingen in de burgerlijke stand. En verder soms ook inlichtingen over burgerwacht, militie, veroordelingen, geloofsovertuiging.

Elke adres heeft een aparte folio, waarop men alle inwoners van het adres noteerde.Is de folio volgeschreven, dan verwijst men naar een nieuwe folio achteraan het register.

WELKE REGISTERS HEEFT HET FELIXARCHIEF?Het FelixArchief bezit de bevolkingsregisters van alle districten (uitgezonderd Merksem) van Antwerpen tot 1930 op microfi lm. Volgens de regels ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer moeten de registers minstens 75 jaar oud zijn vooraleer u ze op microfi lm in de leeszaal mag raadplegen.

Literatuur: R. Deman, De nieuwe commentaar op de Burgerlijke Stand in België, HeuleA. Roland en Th. Wouters, Practische gids van de ambtenaar van de burgerlijke stand in België. Brussel, 1939 Wat zit er in mijn familie?, folder, Erfgoedcel Antwerpen, Antwerpen, 2004

Page 8: Waar kom jij vandaan

14 15

HOE TERUGVINDEN EN ERIN ZOEKEN?zie ISAD-fi che 87

De bevolkingsregisters zijn toegankelijk door de indexen. Dit zijn namenlijsten opgemaakt op basis van de eigenlijke registers. Hierin vindt u een verwijzing naar het adres waarop de persoon is ingeschreven of een verwijzing naar een boekdeel en folionummer. Met deze gegevens kan u dan de opzoeking in de registers doen.

AFGELEIDEN EN VERWANTE REEKSEN. Vanuit de bevolkingsregisters zijn ook enkele afgeleide reeksen geproduceerd. De belangrijkste daarvan zijn de registers van in- en uittredingen (ISAD 86918) en het vreemdelingenregister. Het vreemdelingenregister komt in detail aan bod onder punt 3 Emigratie. De registers van in- en uittredingen zijn vooral belangrijk vanuit statistisch oogpunt. Ze bevatten de naam van de persoon die de aangifte heeft gedaan, de datum en info over de vorige en volgende verblijfplaats.

Verder zijn er ook bevolkingstellingen die de bevolking op één bepaald moment weergeven. De belangrijkste telling is die van het jaar IV.

Op 10 vendémiaire van het jaar IV (02/10/1795) verplichtte een wet over de ordehandhaving elke gemeente om al haar inwoners op te lijsten. Deze lijst moest de naam, de leeftijd, het beroep van al de inwoners boven de 12 jaar vermelden en eventueel ook de datum van aankomst in de gemeente. Hoewel dit bevel niet overal even correct werd opgevolgd, is deze telling van groot belang. De uniformiteit en de rijkdom aan gegevens is zeer groot. Ze werd praktisch over het ganse land gehouden en ze geeft een toestand weer op een cruciaal punt in de geschiedenis, nl. de overgang van het Ancien régime naar de Moderne Tijd.

Zie alfabetische namenlijst per wijk, zie ISAD-fi che 86920 of inventarissen LZ 76 (inwoners) en LZ 90 (eigenaars).

Ook kiezerslijsten zijn een belangrijke, maar vaak nog onbekende bron. Deze lijst bevat informatie over de kiesgerechtigden met geboortedatum, naam van de echtgeno(o)t(e), beroep en adres. Gelijklopend met de evolutie van het kiesrecht werden de lijsten alsmaar langer, daarom zijn ze vooral interessant voor de periode na WO I. De kiezerslijsten kan u vinden onder ISAD 260948.

Literatuur:F. Poellaer en Th. Piron, Bevolkingsregisters in België, Die Keure, Brugge, 1962.A. Lesigne, Verzameling van de van kracht zijnde beschikkingen betreffende het houden van de bevolkingsregisters, Brussel, 1901.

PAROCHIEREGISTERS ISAD 164

Aangekomen in de 18e eeuw kan u geen beroep meer doen op de registers van burgerlijke stand en bevolking voor het opmaken van de stamboom. U moet dus overschakelen op parochieregisters. Ze bevatten informatie over dopen, huwelijken en begrafenissen en zijn meestal opgesteld in het Latijn maar met gebruik van steeds dezelfde formuleringen en afkortingen. Dat maakt de raadpleging eenvoudig voor wie vertrouwd is met oud schrift en Latijn. Het concilie van Trente in 1563 verplicht het houden van deze registers. Eind 18e eeuw vaardigden de toenmalige bewindvoerders – met oog op de oprichting van de latere burgerlijke stand – enkele decreten uit waarbij alle pastoors een dubbel van hun registers aan de plaatselijke magistraat moesten afl everen. Alle registers van Antwerpen (kernstad) en de polderdorpen werden aan het stadsarchief toevertrouwd. Het gaat hier over de parochies die tijdens het Ancien régime tot Antwerpen behoorden. U vindt volgende gegevens terug in de akten:

DOOPAKTE:(Latijnse) voornamen van de dopelingdatum van de geboorte (meestal de dag zelf of de dag voor de doopdag)de voornamen en familienaam van vadermoeder, peter en meter, doopgetuigen

HUWELIJKSAKTE: namen van het bruidspaarde plaats van herkomst van de bruidegom leeftijdrechtsbekwaamheid (meerderjarig of minderjarig)de eventuele vrijstelling in geval van bloedverwantschapde ondertrouwde namen van de twee getuigensoms namen van ouders en beroep van bruidegom

Opmerking: het huwelijk werd meestal gesloten in de parochie van de bruid

BEGRAFENISAKTE: voornaamfamilienaamdatum van uitvaartbetaalde kosten voor de uitvaart.

Ze zijn dus uiterst beknopt.

Page 9: Waar kom jij vandaan

16 17

WELKE REGISTERS HEEFT HET FELIXARCHIEF?Kernstad Antwerpen: – Gedoopt in 1560-1796– Gehuwd in 1527-1796– Gestorven in 1504-1796 (de begrafenisregisters zijn helaas onvolledig, ook

alfabetische naamindexen ontbreken vaak)

Verder worden ook de registers voor polderdorpen Austerweel, Oorderen, Wilmarsdonk, Lillo en Zandvliet bewaard.

Opmerking: Het Rijksarchief Antwerpen bewaart de parochieregisters van de andere districten.

HOE TERUGVINDEN EN ERIN ZOEKEN?Zie ISAD-fi che 164

De aktes zijn chronologisch ingeschreven en hebben meestal geen eigentijdse indexen. Gemeenteambtenaren maakten ze pas op in de 19e eeuw. Niet voor alle registers zijn klappers beschikbaar en vaak zijn ze niet helemaal volledig. Het is dus aan te raden om ze als leidraad te gebruiken maar uw onderzoek er niet tot te beperken. Vindt u de persoon die u zoekt niet in de klappers, raadpleeg dan toch zeker de registers. Ook de schrijfwijze van de naam kan verschillen in de klapper en het register.

Opmerking: In het Ancien régime hoorde u in Antwerpen rooms-katholiek te zijn. Bent u op zoek naar een protestants persoon dan loont het ook de moeite, gezien de tijdsgeest, om in de rooms-katholieke registers te kijken. Het FelixArchief bewaart de registers van één protestantse kerk (ISAD 886).

Page 10: Waar kom jij vandaan

18 19

SECUNDAIRE BRONNEN

De eerder aangehaalde bronnen helpen u bij het opmaken van uw genealogie, uw stamboom. Echt interessant wordt het natuurlijk pas wanneer u ook uw stamboom kan ‘aankleden’ tot familiegeschiedenis. Hiervoor gebruikt u archiefreeksen waarin meer informatie te vinden is over de levensloop en carrière van de persoon. U gaat op zoek naar waar de persoon werkte en woonde. Zo krijgt u een beeld over de levensstandaard en -omstandigheden.

1800-HEDEN

ARCHIEF VAN HET OCMW ISAD 30018

Het archief van de Openbare Commissie voor Maatschappelijk Welzijn en haar voorlopers is een onmisbare bron voor het bestuderen van welzijns- en gezondsheidszorg. In deze reeksen vindt u informatie van personen die in contact kwamen met één van de diensten van het OCMW, bijvoorbeeld bij een ziekenhuisopname, als personeel, als uitkeringsgerechtigde.

Bij het opmaken van deze brochure is de overdracht van het OCMW-archief nog volop bezig, daarom is het nog niet mogelijk om een volledig overzicht te geven. De voorlopig beschikbare bronnen zijn vooral reeksen uit de 19e en 20e eeuw. De archieven zijn gerangschikt per historische voorloper van het ocmw. Daarbinnen vindt u de verschillende instellingen.

Page 11: Waar kom jij vandaan

20 21

DE BELANGRIJKSTE OCMW REEKSEN REEDSBESCHIKBAAR IN HET FELIXARCHIEF, ZIJN:

• GEBOORTE- EN OVERLIJDENSAKTES VAN DE VERSCHILLENDE ZIEKENHUIZEN. De verschillende gasthuizen en het stedelijk Dodenhuis hebben overlijdensregisters opgemaakt. In de archieven van het moederhuis zijn geboorteaktes te vinden.

Al deze aktes zijn chronologisch gerangschikt en hebben geen toegang. Om erin te zoeken heeft u naast de naam van de instelling ook een juiste datum nodig. Ze zijn ruwweg beschikbaar voor de periode 1925-1980. De registers zijn terug te vinden in de beschrijvingen onder elke instelling. Let op de openbaarheid van documenten met persoonlijke informatie. Zij zijn slechts openbaar 75 jaar na afsluiten van het dossier.

• REGISTERS VAN INKOMENDE PATIËNTENVoor de gasthuizen (met uitzondering van het Sint-Erasmusgasthuis in Borgerhout) zijn inkomboeken beschikbaar voor de periode 1925-1970. Onder elke instelling in het archievenoverzicht vindt u de inkomboeken terug voor het gasthuis voor de periode 1885-1950 en 1939-1954 voor het moederhuis. Ze zijn onderverdeeld per geslacht en chronologisch gerangschikt.

• BESTEEDBOEKENIn de besteedboeken vindt u meer informatie over uitbestede kinderen, bejaarden, gehandicapten en zinnelozen. Personen werden geplaatst als er niemand was om voor ze te zorgen of als de fi nanciële last voor de familie te groot was. Deze plaatsing werd opgevolgd en door middel van rekeningen bijgehouden. Van zodra de persoon overleed of het kind meerderjarig werd, werden de rekeningen afgesloten.

De ‘vaststelling’ van de te plaatsen persoon is terug te vinden in de proces-verbaalboeken. Deze bevatten informatie over de persoon, de omstandigheden en de reden voor plaatsing. Via deze registers kan u de persoon ook terugvinden in de besteedboeken. De proces-verbaalboeken zelf zijn doorzoekbaar via de indexen.

Voor meer informatie over het zoeken in deze reeks kan u terecht bij de leeszaalvoorzitters. Indexen op de proces-verbaalboeken: ISAD 322147Proces-verbaalboeken: ISAD 321964Besteedboeken: ISAD 322148

Opmerking: in de toekomst zullen ook de 16e en 17e eeuwse registers uit deze reeks overgedragen worden.

Nieuwigheden verneemt u als eerste in onze nieuwsbrief, op onze website of via de leeszaalvoorzitters.

DOSSIERS UIT HET ARCHIEF VAN DE STEDELIJKE POLITIE

NAAMDOSSIERSPolitiediensten klasseerden documenten op persoonsnaam. Dat maakt deze reeksen goed bruikbaar voor familieonderzoek.

• PERSONEELSDOSSIERS AGENTEN EN BURGERAGENTEN (CA. 1860 – CA. 1970) ISAD 255648

In de personeelsdossiers vindt u de naamdossiers van de agenten en burgeragenten die uit dienst getreden zijn. Om het juiste dossier te kunnen raadplegen, maakt u gebruik van een detailtoegang.

• NAAMDOSSIERS HERBERGIERS (1920-1940) ISAD 289387De afdeling drankgelegenheden van het hoofdcommissariaat hield een reeks documenten bij over verschillende herbergen, geklasseerd op naam van de aanvrager. (zie ook: personen met handel of vrij beroep)

• NAAMDOSSIERS PROSTITUEES (ONTUCHTVROUWEN) (1900-1940) ISAD 248126De zedenpolitie van het hoofdcommissariaat hield een uitgebreide reeks documenten bij over de afschrijving en de controle op “ontuchtvrouwen” of prostituees.

• NAAMDOSSIERS INCIVIEKEN (1945-1964) ISAD 232795De opsporingsdienst hield mappen bij over personen verdacht van “incivisme” of collaboratie. Ze bevatten krantenknipsels, verslagen en af en toe processen-verbaal of administratieve aktes. (zie ook: fotoalbums incivisme. ISAD 217214)

Page 12: Waar kom jij vandaan

22 23

• NAAMDOSSIERS OPENBARE BOODSCHAPPERS- EN WEGWIJZERS VOOR VREEMDELINGEN (1894-1943) ISAD 288029

De stad had “openbare boodschappers” en “wegwijzers voor vreemdelingen” in dienst. Het ging om personen die in opdracht van de stad vervoer organiseerden voor goederen of personen. Een deel van de administratie van hun personeelsdossier gebeurde op het hoofdcommissariaat.

• NAAMDOSSIERS TAXICHAUFFEURS EN KOETSIERS (1919-1948) ISAD 288047Zie ook de reeks over controle op taxichauffeurs, bezoldigd vervoer, zie verder.

• NAAMDOSSIERS LEURHANDELAARS (1920-1970) ISAD 289389Personen die goederen en waren verkochten op de openbare weg, “leurhandelaars”, waren verplicht om een leurkaart aan te vragen. Wanneer ze die aanvroegen stelde de politie (dienst leurhandel) een verslag op. (zie verder)

• NAAMDOSSIERS AUTO- EN RIJWIELBEWAKERS (1937-1946) ISAD 288021Tijdens de oorlogsperiode stelde de stad “auto- en fi etsbewakers” aan. In het hoofdcommissariaat gebeurde een deel van de administratie van hun personeelsdossier. Het betreft een kleine reeks waarop nog geen gedetailleerde toegang bestaat.

PROCESSEN-VERBAALNaast deze naamdossiers bevat het archief van de politie ook de Processen-verbaal.(ISAD 204572) De reeks heeft als toegang een infofi che. Tot de jaren ’70 zijn de processen-verbaal per wijk ingedeeld, daarna in de diverse politie-afdelingen. Deze reeks vormt het ‘hart’ van dit archief. De processen-verbaal zijn feitenverslagen opgemaakt in opdracht van het gerecht. In een proces-verbaal brengt een politieagent schriftelijk verslag uit van handelingen die hij uitvoerde of de vaststellingen die hij deed. Hij noteert ook de verklaringen die betrokkenen of getuigen afl egden. In die zin zal een proces-verbaal vaak een levendige getuigenis zijn van allerhande situaties of gebeurtenissen meegemaakt door personen die leefden en/of werkten in de stad.

Let wel, deze pv’s zijn chronologisch en per wijk gerangschikt. Vaak ontbreken indexen waardoor zoeken in de reeks een uitdaging wordt. Indien politiedossiers niet openbaar zijn, vraagt u toestemming bij de procureur.

ANDERE REEKSEN IN HET FELIXARCHIEF

• VONDELINGEN (1813-1849) ISAD 39551Telkens als er een kind te vondeling werd gelegd maakte de ambtenaar van de Vondelingenschuif een akte op. Deze zijn chronologisch genummerd en gebundeld in verschillende omslagen.Toegang beschikbaar online: ISAD 218444Zie ook besteedboeken OCMW-archief.

Literatuur: J. Vanderhaeghe, Uw Antwerpse voorouder…een onwettig kind?Een verlaten kind? Een vondeling? In Sporen van je voorouders, Vervoort, G., 1999 (105 # 217, 962# 11)

• FAMILIEBERICHTENHet FelixArchief beschikt over een bescheiden collectie geboorte-, huwelijks- en overlijdensberichten. Ze zijn alfabetisch geklasseerd. De aankondigingen en berichten zijn beschikbaar voor de 19e en 20e eeuw.

Geboorteberichten ISAD 9580 Huwelijksaankondigingen ISAD 9581 Verlovingsaankondigingen ISAD 9648 Overlijdensberichten ISAD 9582 Bidprentjes ISAD 9

• FAMILIEARCHIEVEN (14de-20ste eeuw) ISAD 142/ LZ16Dit is een verzameling van allerlei stukken en documenten van particuliere schenkers die het FelixArchief op onregelmatige basis verwerft. Het zijn archieven en documenten van families en personen, aangevuld met nota’s over bepaalde families.

• PERSONEELSLEDEN VAN DE STAD EN VERWANTE BEDRIJVEN. (VANAF 1880)Van alle personeelsleden die in dienst waren bij de stad of een andere stedelijke dienst zoals brandweer of politie, maakte de personeelsdienst van de stad een personeelsdossier op. De dossiers bevatten de administratieve gegevens over hun loopbaan. U vindt hierin briefwisseling, collegiale besluiten, verlofaanvragen, ziekteattesten, diploma’s, tuchtmaatregelen, examens, bevorderingen, enzovoort.

Page 13: Waar kom jij vandaan

24 25

Naast deze personeelsdossiers zijn er ook pensioendossiers opgemaakt. Deze bevatten enkel informatie over de berekening en uitkering van het pensioengeld. Soms zijn deze twee dossiers samengevoegd en vindt u maar één dossier. De dienst waar de persoon werkte, hield vaak ook nog een dossier bij, in dat geval zijn er soms drie dossiers te vinden.

Er zijn inventarissen op deze reeksen online beschikbaar, de belangrijkste zijn:

Inventaris personeelsdienst Stad ISAD 3114 Bevat: uitdiensttredingen van de stad Antwerpen, het havenbedrijf, Brandweer, Merksems Kamertheater en stadspoppentheater. Het FelixArchief bezit geen dossiers uitdiensttredingen van de districten van voor de fusie.

Inventaris personeelsdienst Havenbedrijf ISAD 220585

Inventaris Personeelsdienst Politie ISAD 255648 (Zie ook: paspoorten van Burgeragenten ISAD 255607)

Opmerking: nog niet alle dossiers zijn verwerkt; als u een persoon niet terugvindt, kan u best contact opnemen met de leeszaalmedewerkers. Zij kunnen nakijken of de persoon mogelijk in een niet-verwerkte reeks is te vinden.

• PERSONEN MET HANDEL OF VRIJ BEROEP

• Adres en telefoonboeken (1806-1967) ISAD 5343

• Bezoldigd vervoer: dossiers over de controle op taxichauffeurs, vergunnings- en over tredingsdossiers (1878-2007, met hiaten) ISAD 138009 en ISAD 218445

• Horeca, café of herbergdossiers. (1910-2009) ISAD 141249

• Toekennen van standplaatsen op markten ISAD 25763

• Organisatie van ambulante handel, vergunningsdossiers standplaatsen(1985-2009) ISAD 25765

• Erkenning van en controle op ondernemers en vrije beroepen. Dossiers over boekhouders, landmeters, vastgoedmakelaars, leurders (1959-1997) ISAD 138448

• NAAMDOSSIERS VAN HET PLAATSELIJK COMITÉ VAN HET NATIONAAL STEUNFONDS VOOR GETEISTERDEN (1943-1945) ISAD 194397

Met deze toegang kan u zoeken naar dossiers van 13240 geteisterden die hulpgoederen ontvingen naar aanleiding van de schade opgelopen tijdens Wereldoorlog II. Dit zijn niet alleen personen uit Antwerpen, ook uit de omliggende gemeenten.

• ANTWERPSE BEGRAAFPLAATSEN (1850-2009) ISAD 172986Het archief van de Antwerpse begraafplaatsen bevat naast algemene- en beleidsdossiers ook vele persoonsdossiers, nl. de vergunningsdossiers van de personen die op de verschillende begraafplaatsen hun rustplaats hebben gevonden. Via de detailtoegang (ISAD 227368) kunt u op zoek gaan naar deze personen. Let wel, de overdracht van deze reeks is nog lopende, via onze nieuwsbrief worden toevoegingen bekendgemaakt.

• BOUWDOSSIERS (1797-2006) ISAD 183584Via de inventaris op de bouwdossiers kan u ook op naam zoeken bij dossiers ouder dan 75 jaar. Dit is meestal de naam van de aanvrager maar vaak ook de naam van de architect of aannemer. Op het dossier zelf wordt dan meestal het volledige adres van de persoon in kwestie meegegeven en het bevat vaak ook briefpapier met meer info over de aannemer of de architect.

• FOTO’SHet FelixArchief bezit duizenden foto’s. In de Digitale Leeszaal op de website www.felixarchief.be vindt u het online audiovisueel archief (kortweg AVA). U kan er zoeken op (straat)naam of onderwerp. Wie weet, vindt u wel een afbeelding van één van uw voorouders.

• PERSOONSGEGEVENS IN VERBAND MET WERELDOORLOG II• Geteisterden (zie hierboven)• Dossiers tewerkgestelden (ISAD 87006)

Deze dossiers bevatten vooral getuigenverklaringen ten voordele van personen die verplicht tewerkgesteld of gedeporteerd werden door de Duitse bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog.

• Joodse personen − Vreemdelingentelling 1939 (ISAD 317227): telling van alle vreemdelingen

van Antwerpen, ook de illegalen. Let op: enkel vreemdelingen van 15 jaar en ouder werden geteld.

Page 14: Waar kom jij vandaan

26 27

− Uitwijzing van vreemdelingen. In de praktijk vooral joodse personen. * Uitwijzingsbevelen (ISAD 317258) * Geïnterneerden in de Van Diepenbeekestraat (ISAD 317280): bevat

informatie over personen die niet offi cieel geregistreerd waren in Antwerpen.* Uitwijzingen naar Limburg (ISAD 317291) * Teruggekeerden uit Limburg (ISAD 317291)

• BURGERWACHT (ISAD 323158) De Burgerwacht (of Garde Civique) werd samengesteld uit mannen tussen de 21 en 50 jaar, vooral jonge vrijgezellen en kinderloze weduwnaars die geen deel uitmaakten van het leger.

ANCIEN REGIME

In het Ancien régime archief van de stad bevinden zich verschillende reeksen waarin meer informatie over personen terug te vinden is. Naast de parochieregisters (zie hierboven) waar u meer informatie over geboorte- huwelijk en overlijden kan vinden, zijn er nog enkele andere reeksen. De belangrijkste zijn:

• POORTERSBOEKEN (1390-1794, MET HIATEN) ISAD 266569

Een poorter was een stadsbewoner met bepaalde rechten die aan een niet-poorter ontzegd werden. Zo kon enkel een poorter stedelijke ambten bekleden, rechtsbijstand van schepenen krijgen of een bepaald beroep uitoefenen.

Personen geboren in de stad kregen automatisch het poorterschap toegewezen. Zij die hier niet geboren waren maar wel woonden, konden tegen betaling poorter worden. Maar ook mensen die hier niet woonden, konden poorter worden, zij werden dan buitenpoorter genoemd.

Vermeld zijn: naam en voornaam, datum van inschrijving. Eventueel ook: herkomst, beroep en betaalde borg.

Een index op deze reeks is online beschikbaar voor de periode 1390-1443 (ISAD 215434). De rest van de reeks is toegankelijk via een index in de leeszaal LZ 29.

Literatuur:J. De Meester, De gebruik- en meerwaarde van poortersboeken voor historici. Casus: Antwerpen in de zestiende eeuw. In: Vlaamse Stam, 2007, p.276-288. (145#85)

• WEESKAMER (1497-1796) ISAD 225

Tijdens het Ancien régime was iemand wees als hij jonger was dan 25 jaar en één of beide ouders verloren had. Een wees stond onder voogdij van vier voogden of momboren. De voogden moesten een nauwkeurige beschrijving van het vermogen van de overleden ouder(s) en elk jaar een balans van hun fi nancieel beleid aan de weesmeesters meedelen. Deze functionarissen fungeerden als oppervoogden en lieten de boedelbeschrijving of staat van goederen overschrijven in de weesboeken waardoor ze kracht van authenticiteit kreeg. Zie ook besteedboeken OCMW.

Page 15: Waar kom jij vandaan

28 29

Indexen op de staten en rekeningen zijn beschikbaar in de leeszaal: LZ 98-100. Ze vermelden soms alleen de voogd. Om te weten wie de voogd was van een weeskind raadpleegt u best de eedboeken van de weeskamer. (ISAD 31878)

• SCHEPENREGISTERS (1394-1798, MET HIATEN) ISAD 213

De Antwerpse schepenregisters bevatten verkoopsakten van onroerende goederen en de renten hierop. Onmisbaar om na te gaan hoe en waar uw Antwerpse voorouders woonden.

Toegangen:Coopers en Comparanten: 1596-1645 ISAD 116

Steekkaarten beschikbaar in de leeszaal: 1394-1479 en 1752-1790

Nota’s van Bisschops: 1394-1479 ISAD 18059

Nota’s van Van Oeffelen: 1425-1445 ISAD 46646

Opmerking: meer info over het schrijven van een huizengeschiedenis kan u krijgen bij de leeszaalvoorzitters.

• NOTARIAAT (1480-1803) ISAD 95

Het stadsarchief bewaart de protocollen van 475 notarissen. Normaal gesproken worden notariaatsarchieven op het rijksarchief bewaard, maar de stad Antwerpen vroeg vanaf 1565 om protocollen van overleden notarissen af te geven op het stadhuis. Ze werden daar bewaard en belanghebbenden konden er afschriften uit krijgen die dan werden afgeleverd door de stoelklerken. Wanneer de erfgenaam van de overleden notaris echter zelf ook het notarisambt uitoefende, kon hij wel toestemming krijgen om de protocollen zelf bij te houden.

Eén van de belangrijkste documenten uit het Notariaat voor het schrijven van een familiegeschiedenis zijn de boedelbeschrijvingen van sterfhuizen. Bij een sterfgeval maakt de notaris een beschrijving van alle voorwerpen met waarde die zich in het sterfhuis bevinden. Zo’n boedelbeschrijving is dus een onmisbare bron voor de genealoog. Vanaf 1515 legde een beperking op dat notarissen enkel huwelijkscontracten, testamenten en codicillen (wilsbeschikking) mochten

opmaken. Later werd dit afgezwakt en moesten notarissen ook overdrachten van kredieten en roerende goederen met een bepaalde waarde opmaken.

De notariaatsarchieven zijn chronologisch gerangschikt per notaris. Om een protocol terug te vinden moet u dus weten welke notaris waneer dit opmaakte. Slechts voor enkele reeksen zijn detailtoegangen beschikbaar.

LiteratuurJ. Van den Nieuwenhuizen, Antwerpse maatregelen voor het notariaat in het Ancien Régime, in: Maréchal G. red., "Een kompas met vele streken". Studies over Antwerpen, scheepvaart en archivistiek aangeboden aan dr. Gustaaf Asaert ter gelegenheid van zijn 65ste verjaardag. - Antwerpen, 1994; p.177-183. (191#4)

A. Bousse, Inventaris van de notariële archieven, Brussel, 1977. (BIB # 7019)

C. Laenens, De geschiedenis van het Antwerps gerecht, Antwerpen, 1953. (BIB # 3785)

L. Galesloot, Inventaire du notariat général de Brabant, et des protocles qui y ont été réunis; suivi des inventaires des protocoles de notaires de l'ancien duché de Brabant qui sont conservés dan différents dépôts publics, Brussel, 1926. (BIB # 329)

C. Bruneel, Ph. Godding, F. Stevens, Het notariaat in België van Middeleeuwen tot heden, Brussel, 1998 (105 # 3549)

Page 16: Waar kom jij vandaan

30 31

Naast deze grote reeksen zijn er nog enkele specifi ekere reeksen.

• PROCESSEN (1500-1800) ISAD 167 Processtukken van verschillende burgerlijke rechtbanken. Ze bevatten de

schriftelijke neerslag van de gevoerde processen. Index beschikbaar online: ISAD 260516.

De reeks ‘processen-supplement’ vormt een aanvulling op deze processen. Ze zijn doorzoekbaar via steekkaarten in de leeszaal.

Zie ook: processen van het Kiel. ISAD 176180

• CERTIFICATIEBOEKEN (1488-1614) ISAD 112 Certifi caten zijn schriftelijke verklaringen door de Antwerpse magistraat, afgeleverd

aan particulieren (meestal kooplieden) die dit verzoeken om commerciële of juridische redenen. Vaak werden zo’n certifi caten opgemaakt om de waarde van goederen en/of scheepsladingen vast te stellen.

Index beschikbaar op steekkaarten in de leeszaal voor de periode 1488-1570

• REKWESTBOEKEN (1559-1797) ISAD 174084 Bevat verzoekschriften aan burgemeesters en schepenen vanwege privé-personen en

verenigingen, opgetekend in chronologische orde, samen met het besluit dat er aan gegeven werd.

Een alfabetische index is beschikbaar in de leeszaal: ISAD 174472

• GILDEN EN AMBACHTEN (1400-1799) ISAD 63 Bevat de registers van de verschillende Gilden en Ambachten die gedeponeerd

werden bij het stadsbestuur toen deze instellingen afgeschaft werden in de Franse tijd. Mocht één van de personen uit uw genealogie verbonden zijn aan een specifi eke beroepsgroep is het zeker nuttig deze archieven te raadplegen.

Opmerking: voor kunstenaars en de Sint-Lucasgilde, zie ook ‘Antwerpse kunstenaars’, zie verder

Page 17: Waar kom jij vandaan

32 33

LITERATUUR EN ONDERZOEKSNOTA’SGEPUBLICEERDE WERKEN IN DE HANDBIBLIOTHEEK

Het is belangrijk bestaande literatuur na te lezen. Niet alleen om na te kijken welk onderzoek al verricht is maar ook op welke naslagwerken u kunt terugvallen mocht u ergens vastlopen met uw onderzoek.

Genealogische handleidingen helpen u uw stamboom te schrijven. Daarnaast bestaan er nog tal van andere standaardwerken die u helpen bij het verklaren van beroeps-, familie- en plaatsnamen, die u een overzicht geven van de geschiedenis van een land, gemeente of streek of die u een overzicht en/of verklaring bieden van beschikbare bronnen.

De collectie van het FelixArchief is ontsloten via de online bibliotheekcatalogus Anet, beschikbaar via de zoekfunctie op www.felixarchief.be. Ook de stadsbibliotheek en de Antwerpse universiteitsbibliotheken ontsluiten hun collectie via deze toegang.

In de handbibliotheek in onze leeszaal vindt u een kleine, veel geraadpleegde, selectie van de bibliotheekwerken die het FelixArchief bezit. Het zijn veelal algemene naslagwerken over de geschiedenis van de stad, het bouwkundig erfgoed, de straten, maar ook biografi sche, topografi sche en algemene woordenboeken. Een compleet overzicht vindt u in onze leeszaal, hieronder alvast een selectie:

ALGEMEEN

Naamkunde- Onze voornamen (…) J.A. Meijers- Woordenboek van de familienamen (…) F. Debrabandere- Beroepsnamenboek (…) J.B. Glasbergen

Personen- Biographie Nationale, index in deel 36- Nationaal Biografi sch Woordenboek, indices in deel 10 en 14.- Who’s who in Belgium

Topografi e- Geschiedenis van de Antwerpse straatnamen, R. Van de Weghe- Toponymisch woordenboek van Belgie (…) M. Gysseling- Geschied- en Aardrijkskundig woordenboek der Belgische gemeenten, E. De Seyn

SPECIFIEK OVER ANTWERPEN

- Leopoldine de Boungne. Bibliographie van Kan. Dr. Floris Prims. Met indexen naar het volledig werk van Floris Prims.

- F. Prims, Geschiedenis van Antwerpen, 28 delen + 1 deel “Register” met indexen.- F. Prims, Antverpiensia , 24 delen, index in deel 20.- Mertens en Torfs, Geschiedenis van Antwerpen, index in deel 8.- Tafels op de Graf- en Gedenkschriften.- Antwerpen 1860-1960, index in deel 2, 1961-1965, 1966-1970.

ANTWERPSE KUNSTENAARS

- Liggeren Sint-Lucasgilde 105#2781-2782- Antwerpse schilders (van de oudste schilders tot midden 19e eeuw): Frans Jos Van

den Branden, Geschiedenis der Antwerpsche schilderschool, Antwerpen 1883. Ook een kopie van de nota’s voor dit boek vindt u terug in de handbibliotheek. ISAD-fi che 18078

- Van Hemeldonck: onderzoek naar kunstenaars, smeden en juweliers ISAD 18090

Tip: raadpleeg ook steeds de gespecialiseerde literatuur over de beroepsgroep, nationaliteit, periode, ... waartoe de door u gezochte persoon behoorde.

(WERK)NOTA’S VAN ONDERZOEKERS

- Algemeen overzicht (werk)nota’s van onderzoekers ISAD 7479- Nota’s van Bisschops en Donnet ISAD 18059 en 18065, index via ISAD 268172

Page 18: Waar kom jij vandaan

34 35

Het werk van Bisschops en Donnet bevat nota’s over bekende Antwerpse families uit het Ancien régime. Ze geven een verwijzing naar het archiefstuk waarin de naam voorkwam.

- Nota’s van De Burbure ISAD 18163 Het werk van De Burbure bevat verwijzingen naar genealogische gegevens uit allerlei

bronnen uit het Ancien régime. Het bestaat uit 10 registers met een index in vier delen, beschikbaar in de handbib. Overzicht van de gebruikte bronnen door De Burbure is te vinden in ISAD 230495

- Van Hemeldonck: zie Antwerpse kunstenaars

- Van Reeth: genealogische nota’s ISAD 18083

- Van Oeffelen: persoonsnamen en toponiemen in de schepenregisters ISAD 46646

- Degueldre: Onderzoek naar Antwerpse huizen, bewoners en waarden ISAD 221745, enkel beschikbaar in de handbibliotheek

IMMIGRATIE EN EMIGRATIE

INGEWEKEN INWONERS: VREEMDELINGENDOSSIERS

VREEMDELINGEN AANGEKOMEN IN ANTWERPENVreemdelingen zijn vaak moeilijk terug te vinden. Alleen wanneer ze offi cieel ingeschreven werden in Antwerpen of zijn districten, kan u ze in de vreemdelingendossiers opsporen.100 jaar na opstart van het dossier zijn die documenten openbaar. Jongere dossiers zijn enkel te raadplegen door de betrokkene zelf of door zijn gemachtigde en na toelating van de archivaris.

VREEMDELINGENDOSSIERS: 1840 – 1990In deze dossiers zijn een aankomstverklaring (een inlichtingenblad met daarop de familiale en professionele situatie van de vreemdeling), documenten waarover hij of zij bij aankomst over beschikte en de vermoedelijke verblijfsduur te vinden.Ook de belangrijke momenten in het leven van de vreemdeling zijn gedocumenteerd, nl. aktes van de burgerlijke stand zijn hier ook opgenomen. Na 1900 is er altijd een persoonsbeschrijving opgenomen met dikwijls een foto. Verder duiken er soms inlichtingsbladen over eventuele veroordelingen op.

Let wel: de vreemdelingendossiers waarover het FelixArchief beschikt, handelen enkel over de periode waarin de vreemdeling in Antwerpen of zijn districten verbleef. Verhuisde hij of zij, dan werd in de nieuwe gemeente een nieuw dossier geopend. Van al deze dossiers werd een afschrift gestuurd naar de Federale Overheid.

Deze dossiers vindt u terug via de alfabetische indexen die digitaal te raadplegen zijn via de website. De indexen uit de periode 1840-1930 zijn op microfi lm en via de website familysearch.org beschikbaar. De indexen uit de periode 1930-1990 zijn enkel digitaal en na goedkeuring beschikbaar. Een overzicht is te vinden via onderstaande ISAD-fi che.

• District Antwerpen 1793-1999 ISAD 87085De alfabetische indexen op de vreemdelingendossiers van het district (stad) Antwerpen kan u digitaal raadplegen via onze website. De dossiers voor de periode 1840-1930 kan u bekijken op microfi lm in onze leeszaal. Meer recente dossiers kan u na aanvraag inzage raadplegen in originele vorm in onze leeszaal. Sinds kort zijn zowel de indexen als de dossiers digitaal te raadplegen via de website www.familysearch.org. Een rechtstreekse link vindt u op onze website.

Page 19: Waar kom jij vandaan

36

• Andere districten 1983-2012 ISAD 327214• Andere districten voor 1983 zie detailtoegang 100#2962De alfabetische indexen op de vreemdelingendossiers voor alle andere districten zijn samengebracht in twee digitaal doorzoekbare inventarissen op onze website. Eén voor de openbare dossiers en één voor de niet openbare dossiers. In het zoekformulier kan u verschillende zoekcriteria combineren. Vanuit het zoekresultaat kan u het stuk onmiddellijk reserveren om te consulteren in onze leeszaal.Let wel, deze dossiers zijn enkel te raadplegen in originele vorm in onze leeszaal. Ze bestaan niet digitaal of op microfi lm.

UITGEWEKEN INWONERS

BEVOLKINGSREGISTERSHet eerste aanknopingspunt voor het volgen van uitgeweken inwoners is te vinden in de bevolkingsregisters. Hierin is de datum van hun uitschrijving en -indien gekend- de plaats van hun nieuwe inschrijving in genoteerd. Met deze informatie kan u dan verder aan de slag.

Voor het zoeken in de bevolkingsregisters, zie eerder.

LANDVERHUIZERS DIE TIJDELIJK IN ANTWERPEN VERBLEVEN

HOTELREGISTERS EN INSCHRIJVINGSBOEKEN VAN LOGEMENTHUIZEN ISAD 326103Het FelixArchief bewaart een beperkt aantal hotelregisters voor de periode 1801-1898. Het is zeer moeilijk om iemand via deze registers op te sporen omdat er zelden alfabetische indexen van bestaan. Ze werden uitsluitend chronologisch opgesteld. U vindt er de naam van de hotelgast, soms beroep, woonplaats, bestemming (vanaf 1877 nog sporadisch genoteerd).

Via de website vindt u een overzicht van de verschillende registers.

Logementhuis van Jozef Sels, Lange Sint-Annastraat 1 ( 1925-1979) ISAD 44975Dit is een chronologisch register van het logementhuis van 1925 tot 1946, daarna was het een huurhuis tot 1979. U vindt er de naam en voornaam van de gast, beroep, geboortejaar en -plaats, woonplaats, datum vertrek en sporadisch de bestemming.

BRONNEN IN ANDERE INSTELLINGEN

BELGISCHE INSTELLINGEN

ARCHIEF PROVINCIE ANTWERPEN

Bewaart het archief van de provinciale diensten. Interessant voor genealogen zijn het archief van de toezichtscommissie van de dienst voor landverhuizing, de dienst der vluchtelingen van WO I en het archief over Joden en Vreemdelingen tijdens WO II

ArchiefhuisParochiaanstraat 72000 AntwerpenT: +32 (0)3 / 202 04 [email protected] www.provant.be/bestuur/kennismaking/provinciehuis/archief

ERFGOEDBIBLIOTHEEK HENDRIK CONSCIENCE

De Antwerpse historische bewaarbibliotheek bezit een zeer uitgebreide verzameling literatuur over de geschiedenis van Antwerpen en de Antwerpenaars.Korte Nieuwstraat2000 AntwerpenT: +32 (0)3 / 338 87 [email protected] www.consciencebibliotheek.be

FAMILIEKUNDE VLAANDEREN

Genealogisch documentatiecentrum met afdelingen over heel Vlaanderen. Bewaren o.a. doodsbrieven, bidprentjes, kwartierstaten, kiezerslijsten, gegevens van burgerlijke stand en bevolking.

Elke eerste en derde vrijdag van de maand is Familiekunde Vlaanderen regio Antwerpen vertegenwoordigd in onze leeszaal om u te begeleiden in uw stamboomonderzoek.

Algemeen CoördinatorValerie VermassenOnze-Lieve-Vrouwemarkt 408800 Roeselare+32 (0) 51 / 68 62 [email protected]

Nationaal documentatie- en studiecentrum voor FamiliegeschiedenisVan Heybeeckstraat 32170 Antwerpen-MerksemT: +32 (0) 3 / 646 99 [email protected] www.familiekunde-vlaanderen.be opm. De regionale afdeling Antwerpen is ondergebracht in het Nationaal Centrum Merksem.

37

Page 20: Waar kom jij vandaan

KAZERNE DOSSIN

Memoriaal, Museum en Documentatiecentrum over Holocaust en Mensenrechten.Kazerne DossinGoswin de Stassartstraat 1532800 Mechelen (België)T: +32 (0)15 / 29 06 [email protected] www.kazernedossin.be

MINISTERIE VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Bewaart het archief over de Belgische aanwezigheid in het Buitenland. Interessant voor genealogen zijn het ‘Afrika-archief ’ met o.a. gegevens van de burgerlijke stand.

Karmelietenstraat 151000 Brussel+32 (0)2 / [email protected] (archivaris) www.diplomatie.belgium.be/nl/Documentatie/

RIJKSARCHIEVEN IN DE PROVINCIES www.arch.be

Bewaart o.a. de registers van de burgerlijke stand, bevolking en de parochie- en schepenregisters voor de lokale overheden uit de provincie in kwestie. Het algemeen rijksarchief beheert de archieven van de centrale overheidsdiensten.

Algemene contactgegevensAlgemeen rijksarchief en Rijksarchief in de ProvinciënRuisbroekstraat 21000 BrusselT: +32 (0)2 / 513 76 [email protected]

Algemene contactgegevens Rijksarchief VlaanderenRijksarchieven in de Vlaamse ProvinciënGuido Gezellestraat 18500 KortrijkT: +32 (0)56 / 22 10 [email protected]

Rijksarchief Antwerpen(wegens verbouwingen: tijdelijk adres)Kruibekesteenweg, 39/19120 BeverenT: +32 (0)3 / 236 73 [email protected]

Genealogische opzoekingen kunnen tijdens de verbouwing gebeuren in:Sanderusstraat 81-852018 AntwerpenT: +32 (0)3 / 677 34 99

BUITENLANDSE INSTELLINGEN

GEMEENTEARCHIEF ROTTERDAM (NEDERLAND)

Hofdijk 6513032 CG RotterdamEmail via het contactformulier onlinewww.gemeentearchief.rotterdam.nl

Hier wordt het archief van de Holland Amerika Lijn (HAL) bewaard. Daarin vindt u ook informatie over de overname van de Red Star Line in 1939 door de Duitse reder Arnold Bernstein. Het betreft enkel de overgenomen schepen Westernland en Pennland, waarvan niet de passagierslijsten maar alleen de scheepsjournalen voor de jaren 1939 - 1940 bewaard bleven. Wel kan u in deze journalen de naam van de kapitein, het reisdoel en de aankomstdatum vinden. Er zijn ook passagestaten van de Holland-Amerikalijn (vanaf 1900) op microfi lm in het archief te vinden, met de namen van de passagiers, hun initialen en de plaatsen waar ze aan en van boord gingen.

KONINKLIJK NEDERLANDSCH GENOOTSCHAP VOOR GESLACHT- EN WAPENKUNDEwww.knggw.nl [email protected]

Het Koninklijk Nederlandsch Genootschap voor Geslacht- en Wapenkunde, opgericht in 1883, is de oudste vereniging in Nederland op het gebied van genealogie en heraldiek. De

vereniging bezit belangrijke genealogische en heraldische collecties die in beheer gegeven zijn bij het Centraal Bureau voor Genealogie in Den Haag.

Prins Willem Alexanderhof 242595 BE Den Haag

NATIONAAL ARCHIEF DEN HAAG (NEDERLAND)

BezoekadresPrins Willem Alexanderhof 202595 BE Den Haag

PostadresPostbus 905202509 LM Den Haag

+31 (0)70 3315400 (algemeen)+31 (0)70 3315444 (inhoudelijke vragen)[email protected]

Bij het Nationaal Archief vindt u overzichten (staten) van Landverhuizers over de periode 1848-1877 in het archief van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. In het archief van het Provinciaal Bestuur Zuid-Holland vindt u de staten van landverhuizers uit de provincie Zuid Holland.

Bij het Nationaal Archief kunt u zoeken naar transmigranten in het archief van het Ministerie van Justitie voor de periode 1821-1836. Bent u geïnteresseerd in de landverhuizers

38 39

Page 21: Waar kom jij vandaan

41

uit Würtemberg die met het schip de Emma naar de VS vertrokken en daar aankwamen in 1819-1820? Dit vindt u in het archief van het Gezantschap in de Verenigde Staten van Amerika 1814-1940

THE AMERICAN FAMILY IMMIGRATION HISTORY CENTERwww.ellisisland.org

Het AFIHC ontsluit via hun website de gegevens van meer dan 22 miljoen passagiers die toegekomen zijn in de Verenigde Staten via Ellis Island en de haven van New York in de periode 1892-1924. Informatie over de schepen en scheepslijnen is ook beschikbaar.

THE NATIONAL ARCHIVES AND RECORDS ADMINISTRATION (NARA) (VSA)www.archives.gov/research/immigration

The National Archives bewaart o.a. de passagierslijsten voor de aankomsten in de Verenigde Staten vanuit buitenlandse havens voor de periode 1820-1982.

Ze zijn beschikbaar op microfi lm in hun verschillende leeszalen. Eén van de scheepslijnen waarvan informatie terug te vinden is, is de bekende ‘The Red Star Line’.

The National Archives and Records Administration700 Pennsylvania Avenue NorthwestWashington, DC 20408United States of AmericaEmail via contactformulier online

40

Page 22: Waar kom jij vandaan

42 43

Omschrijving ISAD-nummer

Adolf Stappaertsgasthuis 265206

Adres en telefoonboeken 5343

Alfabetische namenlijst per wijk 86920

Antwerpse schilders 18078

Auto- en rijwielbewakers 288021

Begraafplaatsen 172986

Bevolking 87

Bezoldigd vervoer 138009 en 218445

Bidprentjes 9

Bouwdossiers 183584

Burgerlijke stand 81

Burgerwacht 323158

Certifi catieboeken 112

Coopers en comparanten 116

Dispensaire Maritime 265210

Eedboeken van de Weeskamers 31878

Emigratie 87085

Erkenning van en controle op ondernemers en vrije beroepen. Dossiers over boekhouders, landmeters, vastgoedmakelaars, leurders

138448

Familiearchieven 142

Geboorteberichten 9580

Gilden en ambachten 63

Herbergiers 289387

Horeca, café of herbergdossiers 141249

Huwelijksaankondigingen 9581

Incivieken 232795

Incivisme: Fotoalbums 217214

Kiezerslijsten 260948

ALFABETISCHE LIJST VAN ISAD-FICHESKribbe Good-Engels 265216

Leurhandelaars 289389

Liggeren Sint-Lucasgilde 18078

Logementshuizen 326103 en 44975

Meisjeshuis 265215

Minuten van geboortenakten 37110

Minuten van overlijdensakten 39916

Moederhuis Vinkenstraat 265212

Nota’s De Burbure 18163

Nota’s Degueldre 221745

Nota’s Donnet 18065

Nota’s van Bisschops 18059

Nota’s van historici betreffende de geschiedenis van Antwerpen 7479

Nota’s Van Oeffelen 46646

Nota’s van onderzoekers 7479 en 7473

Nota’s Van Reeth 18083

Notariaat 95

Ocmw-archief: algemeen 30018

Ocmw-archief: Besteedboeken 322148

Ocmw-archief: Indexen op de proces-verbaalboeken 322147

Ocmw-archief: Proces-verbaalboeken 321964

Openbare boodschappers- en wegwijzers voor vreemdelingen 288029

Organisatie van ambulante handel, vergunningsdossiers standplaatsen

25765

Overlijdensberichten 9582

Parochieregisters 164

Paspoorten van Burgeragenten 255607

Personeelsdienst Havenbedrijf 220585

Personeelsdienst Politie 255648

Personeelsdienst Stad 3114

Page 23: Waar kom jij vandaan

44 45

Personen in kerken en kloosters 110064

Plaatselijk Comité van het nationaal steunfonds voor Geteisterden 194397

Poortersboeken 266569

Processen 167

Processen van het Kiel 176180

Processen-verbaal 204572

Prostituees 248126

Rekwestboeken 174084

Rekwestboeken: alfabetische index 174472

Schepenregisters 213

Sint-Elisabethgasthuis 265211

Sint-Erasmusgasthuis Borgerhout 296810

Stedelijk Dodenhuis 265214

Stuivenberggasthuis 265207

Tafels op de requestboeken 174472

Taxichauffeurs en koetsiers 288047

Telling jaar IV 86920

Tewerkgestelden 87006

Toekennen van standplaatsen op markten 25763

Van Hemeldonck 18090

Verlovingsaankondigingen 9648

Vondelingen 39551

Vreemdelingendossiers (dienst Bevolking)- District Antwerpen- Andere districten na 1983- Andere districten voor 1983 (1995-1840) - Uitwijzing van vreemdelingen (WOII) • Uitwijzingsbevelen • Geïnterneerden in de Van Diepenbeekestraat • Teruggekeerden uit Limburg • Uitwijzingen naar Limburg

87085327214100#2962317258317280317291317291

Vreemdelingendossiers (Politie) 255600

Vreemdelingentelling 1939 317227

Weeskamer 225

Page 24: Waar kom jij vandaan

46 47

COLOFON

De inhoud van deze brochure is een herwerking van de eerdere uitgave, aangevuld met gegevens uit de publicaties Hoe schrijf ik de geschiedenis van mijn gemeente; deel 3a hulpwetenschappen, J. Art (red), Gent, 1995. En Speuren naar je voorouders; praktisch stamboomonderzoek, J. Vanderhaeghe, s.l., 2012. We zijn de auteurs van beide werken dankbaar voor hun onderzoek.

Wettelijk depotnummer: D/2013/0306/30Deze brochure is ook digitaal beschikbaar op www.felixarchief.be

Verantwoordelijke uitgever: Inge Schoups, Oudeleeuwenrui 29, 2000 Antwerpen.

Tenzij anders vermeld, zijn alle in deze brochure gepubliceerde foto's eigendomvan het FelixArchief en mogen ze niet gereproduceerd worden zonder devoorafgaande en uitdrukkelijke toestemming van het FelixArchief.

Page 25: Waar kom jij vandaan

www.felixarchief.be03 338 94 11

FelixArchiefOudeleeuwenrui 292000 Antwerpentel. 03 338 94 11fax 03 338 94 [email protected]

Buslijnen 17, 30 en 34 hebben een halte 'FelixArchief'.Tramlijn 7 stopt op 500 meter (Sint-Pietersvliet).Busstation Franklin Rooseveltplaats op 1300 meter.NMBS-station Antwerpen-Centraal op 1700 meter.Er zijn 3 velostations in de buurt (op +/- 150m).Aan de straatkant is er een parkeerplaats voor mindervaliden beschikbaar. www.delijn.be, www.nmbs.be

FelixArchief