De onzichtbare wereld zichtbaar maken

Microbiologie in het VO

Naomi BrouwerDeskundige Infectiepreventie i.o. (Oud)Life Science docente

Inhoud

1. Waarom microbiologie in het VO?2. Ik quiz niet dat het zo simpel was3. hygiene4. Omgevingsonderzoek5. Preparaten maken6. Belangrijk voor in de klas7. Nog meer tips voor experimenten8. Leveranciers en websites

Waarom microbiologie in het VO?

Microbiologie houdt zich bezig met micro-organismen

-Bacteriën-Schimmels-Gisten -Eencelligen-Virussen

Biochemie / biotechnologieEcologie

Waarom microbiologie in het VO?

“Circle of life”

Waarom microbiologie in het VO?

“Circle of life”

Schedel = micro-organisme

Waarom microbiologie in het VO?

Cellen staan aan de basis

Schimmels en bacteriën: nuttig en soms schadelijk

Planten en dieren en hun samenhang: deeigen omgeving verkend

Mensen beïnvloeden hun omgeving

Het lichaam in stand houden: voeding engenotmiddelen, energie, transport enuitscheiding

BeschermingVan generatie op generatie

Leervaardigheden in het vak biologie

Ik quiz niet dat het zo simpel was…

Ik quiz niet dat het zo simpel was…

Vraag 1

Uit een Amerikaanse studie naar het aantal bacteriën op kantoren is gebleken dat op de stoelen en telefoons de meeste bacteriën voorkomen.Ook op het bureau van de werknemers kwamen veel bacteriën voor.

Bij welke werknemers kwamer er de meeste bacteriën voor op het bureau?

A. Mannelijke werknemersB. Vrouwelijke werknemers

Ik quiz niet dat het zo simpel was…

Vraag 1

Uit een Amerikaanse studie naar het aantal bacteriën op kantoren is gebleken dat op de stoelen en telefoons de meeste bacteriën voorkomen.Ook op het bureau van de werknemers kwamen veel bacteriën voor.

Bij welke werknemers kwamer er de meeste bacteriën voor op het bureau?

A. Mannelijke werknemersB. Vrouwelijke werknemers

Ik quiz niet dat het zo simpel was…

Vraag 2

Griep wordt veroorzaakt door het Influenza virus. De replicatie van een virus is afhankelijk van een gastheer en kan niet buiten de gastheercel “overleven”.

A. WaarB. Niet waar

Ik quiz niet dat het zo simpel was…

Vraag 2

Griep wordt veroorzaakt door het Influenza virus. De replicatie van een virus is afhankelijk van een gastheer en kan niet buiten de gastheercel “overleven”.

A. Waar

B. Niet waar24-48 uur op niet-poreuze oppervlakkenTot 12 uur op poreuze oppervlakken

Ik quiz niet dat het zo simpel was…

Vraag 3

De baby op de foto hiernaast heeftwitte laesies op de tong.

Door welk organisme worden deze laesies veroorzaakt?

A. SchimmelB. Gist

Ik quiz niet dat het zo simpel was…

Vraag 3

De baby op de foto hiernaast heeftwitte laesies op de tong.

Door welk organisme worden deze laesies veroorzaakt?

A. Schimmel

B. Gist (Candida albicans)

Ik quiz niet dat het zo simpel was…

Vraag 4

Ziekenhuizen over heel de wereld kampen met een toename van (patiënten met) resistente bacteriën. Een voorbeeld van een resistente bacterie is de beruchte MRSA (Meticilline Resistente Staphylococcus aureus)Om te voorkomen dat het aantal MRSA-positieve patiënten in Nederland toeneemt, heeft Nederland het strenge “Search and Destroy”- beleid.

Hoeveel procent van de Nederlanders is drager van een Staphylococcus aureus?

A.1%B.30%

Ik quiz niet dat het zo simpel was…

Vraag 4

Ziekenhuizen over heel de wereld kampen met een toename van (patiënten met) resistente bacteriën. Een voorbeeld van een resistente bacterie is de beruchte MRSA (Meticilline Resistente Staphylococcus aureus)Om te voorkomen dat het aantal MRSA-positieve patiënten in Nederland toeneemt, heeft Nederland het strenge “Search and Destroy”- beleid.

Hoeveel procent van de Nederlanders is drager van een Staphylococcus aureus?

A. 1%

B. 30% (1% daarvan is meticilline resistent dus MRSA)

Ik quiz niet dat het zo simpel was…

Vraag 5

Micro-organismen zijn belangrijk voor het menselijk lichaam. Ze spelen een rol bij onze afweer, de productie van mineralen en hormonen, de werking van processen in het lichaam, enz.

Waar, op of in het lichaam, vinden we de meeste micro-organismen?

A. De huidB. De darmen

Ik quiz niet dat het zo simpel was…

Vraag 5

Micro-organismen zijn belangrijk voor het menselijk lichaam. Ze spelen een rol bij onze afweer, de productie van mineralen en hormonen, de werking van processen in het lichaam, enz.

Waar, op of in het lichaam, vinden we de meeste micro-organismen?

A. De huid

B. De darmen (70% van totaal aantal micro-organismen)

hygiene

Verspreiding van micro-organismen

hygiene

• Handen wassen

hygiene

• Bloedagar plaat (BA plaat)• Agar 5% schapenbloed• Geschikt voor kweken

huidbacteriën• Identificatie dmv hemolyse

(afbraak rode bloedcellen• Al per 50 stuks te bestellen

hygiene

Kweek huidbacteriën

1.(Naam op de plaat schrijven)2.Vingers/ ring op de BA-plaat leggen3.Dichtplakken met plakband4.Ondersteboven in een zak5.24-48 uur Incuberen bij 37°C

hygiene

• Staphylococcus aureus

• Micrococcus luteus

• Staphylococcus epidermidis

• E.coli (oeps!)

Huidbacteriën

Variaties:- Effect handen wassen/ desinfecteren- Aidsbekerspel met Serratia

Ook herkenbaar: Bacillus sp!!

Serratia marcecsens

Omgevingsonderzoek

Omgevingsonderzoek

• Nutrient agar (NA plaat)• Basisagar• Geschikt voor veel verschillende

bacteriën en schimmels• Wordt veel op scholen gebruikt• Verschillende pigmenten te zien

van bacteriën• Zelf te gieten met leerlingen• Bij kamertemperatuur te

incuberen

Omgevingsonderzoek

1. Juiste hoeveelheid water en agar bepalen

2. Water en agar verwarmen/ opkoken3. (In een snelkookpan 20 min hoogste

stand met laagje water onderin)*4. Platen gieten** (+/- 45°C)5. Platen laten stollen6. Klaar voor gebruik!

*Snelkookpan of autoclaaf gebruiken voor steriele voedingsbodems

**Paraplu van de brander gebruiken

Agarplaten gieten

Omgevingsonderzoek

De Swab-methode

- Met zig-zag beweging op de plaat

- 3 dagen bij kamertemperatuur

- Wattenstokje nat maken

- Monster nemen

Omgevingsonderzoek

SchimmelVb) Aspergillus

Gisten:Vb) Candida albicans Saccharomyces cereviciae

Omgevingsonderzoek

• Onderzoeksvragen:

• Waar vinden we de meeste bacteriën?• Hoeveel bacteriën zitten er op…..?• Hoeveel verschillende bacteriën zitten er op….?• Welk schoonmaakmiddel werkt het beste?• Welke tandpasta werk het beste?• Hoeveel bacteriën zitten er in 1ml slootwater?

Omgevingsonderzoek

Remmingszones

(bacteriesuspensie)

Preparaten maken

• Levend preparaat (met of zonder methyleenblauw- Bacteriën- Schimmels- Planten- Dierlijke cellen

• Gefixeerd preparaat met methyleenblauw- Bacteriën - Gisten

Preparaten maken

Schimmelpreparaat met methyleenblauw

Preparaten makenGefixeerde preparaat

1. één druppel water op het objectglaasje brengen

2. Een klein beetje van de bacteriekolonie suspenderen in de druppel water. Uitwrijven ter grootte van een euromunt.

3. Het preparaat goed laten drogen aan de lucht.Na het drogen 3 keer met een pincet door de blauwe vlam halen.

Handig filmpje youtube: Simple stain wmv

Preparaten makenKleuren

1. Druppel ongeveer 4 druppels methyleenblauw op het preparaat. Laat 2 minuten intrekken

2. Spoel het preparaat met zachtstromend koud water. Houd de straal zo min mogelijk boven de bacterie.

3. Droog het preparaat aan de lucht of dep het voorzichtig droog met een tissue

Preparaten maken

• Wat kunnen we zien?

Bioplek.org

Vergroting 1000X met immersie-olie

Preparaten maken

Staphylococcus spBolvormig in trosjes

Preparaten maken

Micrococcus luteusGrote(re) bolvormige cellen per twee- en/of viertal

Preparaten maken

Streptococcus spBolvormig, in keten.

Preparaten maken

Bacillus spStaafvormig

Preparaten maken

E. coliLosse, kleine ovale cellen

Preparaten maken

Epitheelcellen wangslijmvlies met bacteriën.

Belangrijk voor in de klasAfvalbakje met zakje Desinfectiemiddel

voor oppervlakten

97% alcohol voor besmette materialenWater & zeep en/of

handalcohol

Nog meer tips voor experimenten…

Voedingsmiddelenmicrobiologie:- yoghurt maken met starterscultuur- Gemberbier maken

Ecologie- Aantal micro-organismen in water (drinkwater, slootwater, rioolwater)

Gisten‘- gistcellen tellen- ballonnetjesproef met gisten

Biochemie (erfelijkheid/genetica)-DNA uit bacterie (E. coli)

Voortplanting- Aidsbekerspel met Serratia

Leveranciers en websites

LeveranciersBioTRADING www.biotrading.comGoedkoop, veel kant-en-klaar, korting voor scholen

Boom B.V. www.boomlab.nl

Eurofysica \www.eurofysica.nlLeverancier van educatieve materialen voor het voortgezet onderwijs. Levert ook aan particulieren.

Euromex www.euromex.nl Microscopen en toebehoren

Outdoor Education www.outdoor-education.nlEen leverancier van allerlei materialen voor schoolpractica. Hier kun je alles vinden dat je hartje begeert. Ze leveren ook aan particulieren.

Websites• www.microbiologie.com• Alles over micro-organismen

• www.basismicrobiologie.nl• Website van het boek Biologie voor het MLO. Met

leuke en handige opdrachten en filmpjes.

• www.thuisexperimenteren.nl• Experimenten die betrekking hebben op biologie,

biochemie, microscopie, microbiologie, etc.

• www.bioplek.org

Bedankt!

Foto: afstudeeronderzoek “Bellende bacteriën”Eerstejaars studenten MBO Laboratoriumonderwijs

Met dank aan Zadkine West Laboratoriumonderwijs voor het materiaal