VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

56
Infrastructuur in de Stad Congres VRP-USI DE SINGEL, ANTWERPEN, 12 MEI 2014 Marcel SMETS Emeritus Gewoon Hoogleraar, Vlaams Bouwmeester 2005-2010

description

Mobiliteitsinfrastructuur en stadsontwikkeling zijn in de dagelijkse praktijk nog al te vaak twee verschillende werelden. Een meer geïntegreerde aanpak en attitude zijn nodig. Met het congres ‘Infrastructuur in de stad’ (12 mei 2014, Antwerpen) willen de Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning (VRP) en het Urban Studies Institute (USI) van de Universiteit Antwerpen aantonen dat het anders kan. Het congres ontleedt de complexiteit van infrastructuurprojecten vanuit verschillende disciplines om zo meer aandacht te vragen voor zowel het project als het proces.

Transcript of VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Page 1: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Infrastructuur in de Stad Congres VRP-USI

DE SINGEL, ANTWERPEN, 12 MEI 2014

Marcel SMETSEmeritus Gewoon Hoogleraar, Vlaams Bouwmeester 2005-2010

Page 2: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Gustave Caillebotte, L’homme au balcon, Camille Pissarro: Boulevard de l’Opéra

Het geïntegreerd infrastructuurproject

Haussmann’s boulevards: sanering, transport, woningbouw, distributieconcept voorzieningen, publieke ruimte, stedelijk decor,…?

Page 3: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Eugene Haussmann, Plan d’ensemble, 1855

Het geïntegreerd infrastructuurproject

Haussmann’s boulevards: transport en hiërarchie van het stedelijk weefsel

Page 4: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Het geïntegreerd infrastructuurproject

Haussmann’s boulevards: sanering, woningbouw, sociale distributie,…

Page 5: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Het geïntegreerd infrastructuurproject

Haussmann’s boulevards: woningbouw, distributie voorzieningen, stedelijk decor,…

Page 6: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Het geïntegreerd infrastructuurproject

Haussmann’s boulevards: transport, ambiance, leesbaarheid van de stad,…

Page 7: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Gustave Caillebotte, Jour de pluie à Paris, Antoine Blanchard, Boulevard des Italiens

Het geïntegreerd infrastructuurproject

Haussmann’s boulevards: publieke ruimte als globale bouwsteen van de stad

Page 8: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

L.Titz, Centralle Boulevards, Brussels, 1860’s Le Corbusier: Les Quatre Voies

De infrastructuur uiteengelegd

De oppositie tussen “straat” in de stad en “weg” daarbuiten

Page 9: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

De infrastructuur uiteengelegd

Wegen-infrastructuur: de bevoegdheid van de “ingenieur”

Page 10: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Andrea Basilico, Genoa, 1997

De infrastructuur uiteengelegd Technocratische wegenkunde in de stad geïmporteerd door Ministeries voor Openbare Werken

Page 11: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

M.Smets (photo), Houston, Texas, 2004

De terugkeer naar de ontwerpdiscipline Het onvermijdbare ontwerp: ingevolge het NIMBY-effect

Page 12: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

NANTES: nouveau franchissement: uittreksel Presse Océan versus schema Rapport M.Smets: Coeur de l’Agglomération nantaise, 2012.

De terugkeer naar de ontwerpdiscipline Het onvermijdbare ontwerp: ingevolge de intrinsieke complexiteit

Page 13: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Vlaamse Overheid: beslissingsboom voor wegenaanleg

De terugkeer naar de ontwerpdiscipline

Het onvermijdbare ontwerp: ingevolge de onwerkbare besluitvorming

Page 14: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

De terugkeer naar de ontwerpdiscipline

Marcel SMETSVlaams Bouwmeester

www.vlaamsbouwmeester.be

Handelsbeurs Gent25.02.2010

Het onvermijdbare ontwerp: de natuurlijke claim van de Vlaams Bouwmeester

Studiedag

Infrastructuur

in contextInleiding op het congresthema

Page 15: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Studiedag “Infrastructuur in context” – Bestaansreden

Het belang van de infrastructuur ligt verscholen in zijn intrinsieke kenmerken. Hij is tegelijk:

• publieke investering:

om te renderen moet infrastructuur meer bereiken dan mobiliteit te verbeteren

• publieke verschijningsvorm:

de kwaliteit en het karakter van de infrastructuur markeert een land, is bij definitie een “landmark” – zie ook ViA – en bepaalt de “branding” van ons territorium

• publieke ruimte:

nergens komen meer gebruikers samen dan in de transport-infrastructuur, plekken van interactie en samenkomst vandaag

We kunnen ons dus niet veroorloven om geen kwalitatief ontwerp tot stand te brengen

Page 16: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Congres “Infrastructuur in de Stad” – Veranderde situatie

Sinds 2010, werpen een aantal veranderde omstandigheden een nieuw daglicht op het thema:

• eigen positie:

niet langer Bouwmeester maar academicus: meer kritische reflectie dan stimulerende rol

• meer aanvaarding belang infrastructuur:

afgaand op literatuur en ontwerpaccenten in diverse architectuur-en landschapsopleidingen, wint de overtuiging omtrent de zin van

infrastructureel ontwerp onbetwistbaar veld. De vraag is dus wat die mentaliteitswijziging in de praktijk veranderd heeft.

• ander klemtonen Vlaams Bouwmeester:

omdat stimulus op vlak van infrastructuur sinds 2010 is afgenomen, is het interessant van na te gaan wat van de initiële inspanning is overgebleven. Is de boodschap door andere besturen/ instanties overgenomen?

Page 17: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Congres “Infrastructuur in de Stad” – Doel van deze bijdrage

Poging tot indeling van de ontwerpmatige ingrepen m.b.t. infrastructuur die vandaag (in Vlaanderen) de kop opsteken:

• de optimalisatie van het design: infrastructuur als object

• de infrastructurele afstemming op het omringend landschap: stedelijk of natuurlijk

• het infrastructureel ontwerp als bron van nieuwe opportuniteiten: potentiële ontwikkelingen of hertaling van de opgave

• de hertaling van infrastructuur als conceptuele grondslag van een omvattend stedenbouwkundig plan

Page 18: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Ney & Partners – Voetgangersbrug Knokke-Heist

De constructieve logica laten spreken

Optimaal design voor het object

Page 19: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Feichtinger architectes – Voetgangersbrug Oude Dokken Gent (2008)

De kracht van eenvoud laten spreken

Optimaal design voor het object

Page 20: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Brug over de Koninklijke Baan, Wenduine – West 8

Optimaal design voor het object

De symbolische betekenis tot uitdrukking brengen

Page 21: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Ney & Partners, Oosterweelverbinding, Antwerpen

Optimaal design voor het object

Design & Built aantrekkelijk maker

Page 23: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

De infrastructurele inpassing in het landschap

Landschappelijke inpassing AX (Technum)

Page 24: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Referentieontwerp N19 Geel-Kasterlee

De infrastructurele inpassing in het landschap

Page 25: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

De infrastructurele inpassing in het landschap

Gunningsprijsvraag missing link NZ Kempen (Robbrecht &Daem)

Page 26: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Oude Landen

Roozemaai

spoo

rlijn

12

spoo

rlijn

Ekeren

Fort van Merksem

autosnelweg E19

A12

Gemeente Brasschaat

Peerdsbos

Vordenstein

gemeente Schoten

District Merksem

District Antwerpen

district

Bron luchtfoto: Google

Luch

tbal

STUDIEGEBIED NOORDERPARK

PROJECTGEBIED LAAGLANDPARK

Open Oproep 1612 Groenendaallaan

De infrastructurele inpassing in het landschap

Page 27: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Bas Smets, landschapsarchitecten

De infrastructurele inpassing in het landschap

Laaglandpark Groenendaallaan Antwerpen

Page 28: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Bas Smets, landschapsarchitecten

De infrastructurele inpassing in het landschap

Laaglandpark Groenendaallaan Antwerpen

Page 29: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

De aanpassing van het infrastructureel landschap

Dorpskernvernieuwing Nieuwkapelle – Vectris

Page 30: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Masterplan Wachtebeke-centrum – BUUR

De aanpassing van het infrastructureel landschap

Page 31: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

De aanpassing van het infrastructureel landschap Transformatie klaverblad Lummen (Omgeving)

Page 32: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

De aanpassing van het infrastructureel landschap Transformatie N80 tangent in Sint-Truiden (Omgeving & Mint)

Page 33: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Technum: Verhoging Bruggen Albertkanaal, 2009.

De aanpassing van het infrastructureel landschap

Page 34: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Technum: Verhoging Bruggen Albertkanaal, 2009.

De aanpassing van het infrastructureel landschap

Page 35: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Ney & Partners, Oosterweelverbinding, Antwerpen

Het infrastructureel ontwerp als opportuniteit

Singel wordt gearticuleerd ringlandschap te Antwerpen

Project Groene Singel – AG Stan

Page 36: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Stedenbouwkundige studie Scheldebrug –BUUR (2006)

Het infrastructureel ontwerp als opportuniteit

Brug wordt stedelijke herontwikkeling

Page 37: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Stedenbouwkundige studie Scheldebrug –BUUR (2006) Referentieontwerp tweede Scheldebrug

Het infrastructureel ontwerp als opportuniteit

Brug wordt stedelijke herontwikkeling

Page 38: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Turnhouts Plateau – TV Office (Kersten Geerts David Van Severen) / Technum

Het infrastructureel ontwerp als opportuniteit

Doortocht wordt dijklichaam in Turnhout

Page 39: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Het infrastructureel ontwerp als opportuniteit

Doortocht wordt dijklichaam in Turnhout

Turnhouts Plateau – TV Office (Kersten Geert David Van Severen) / Technum

Page 40: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Martelarenlaan en Park Bellevue, Leuven – H+N+S Landschapsarchitecten +Artgineering

Het infrastructureel ontwerp als opportuniteit

Doortocht wordt wijkpark Bellevue te Leuven

Page 42: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Het infrastructureel ontwerp als opportuniteit

Pendelparking wordt recreatief circuit

Open Oproep Pendelparking Oostkamp: winnend project Artgineering- H+N+S -Landschapsarchitecten

Page 43: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Open Oproep Pendelparking Oostkamp: winnend project Artgineering- H+N+S -Landschapsarchitecten

Het infrastructureel ontwerp als opportuniteit

Pendelparking wordt recreatief circuit

Page 44: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Het infrastructureel ontwerp als opportuniteit

Stedenbouwkundige inpassing Spartacusproject, Lanaken – uapS

De tramhalte wordt bron van kernvorming

Page 45: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Infrastructuur als onderdeel van stedelijk project

Ondertunneling Leuvense ring herstelt binding stad en station

Leuven Stationsproject (Projectteam Stadsontwerp + Manuel de Solà-Morales, 1997-2001) (Foto. M.F Plissart)

Page 46: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Infrastructuur als onderdeel van stedelijk project

Ondertunneling Leuvense ring herstelt binding stad en voorstad

Leuven Stationsproject (Projectteam Stadsontwerp + Manuel de Solà-Morales, 1997-2001) (Foto. M.F Plissart)

Page 47: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Infrastructuur als onderdeel van stedelijk project

Busstation organiseert stationsplein en markeert asymmetrie site

Leuven Stationsproject (Projectteam Stadsontwerp + Manuel de Solà-Morales, 1997-2001) (Foto.H. Timmerman, R.Feliu)

Page 48: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Infrastructuur als onderdeel van stedelijk project

Compacte stadsuitbreiding tussen Maas en regionale verbinding

Masterplan “Stad aan de Maas”, Maaseik (TV 360- Bas Smets landschapsarchitecten)

Page 49: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Infrastructuur als onderdeel van stedelijk project

Publieke ruimte busstation aanzet re-configuratie stadstangent

Heraanleg busstation aan stedelijke tangent Maaseik (Bas Smets, landschapsarchitecten)

Page 50: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Infrastructuur als onderdeel van stedelijk project

Wegenaanpassing geeft onderscheid in hiërarchie en vergroening

Winnende inzending Open Oproep Kempische Poort Hasselt ( CS Venhoeven -Arcadis)

Page 51: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Infrastructuur als onderdeel van stedelijk project

Nieuw wegentracé verandert de ruimtelijke opgave

Inzending Open Oproep Kempische Poort Hasselt (uapS –Parijs)

Page 52: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Infrastructuur als onderdeel van stedelijk project

Invalsweg wordt verdichtingspotentieel voor industriepark

Inzending Open Oproep Kempische Poort Hasselt (uapS –Parijs)

Page 53: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Infrastructuur als onderdeel van stedelijk project

Invalsweg wordt verbinding tussen stadsdelen

Inzending Open Oproep Kempische Poort Hasselt (uapS –Parijs)

Page 54: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Congres “Infrastructuur in de Stad” – Conclusie

In het besef dat infrastructuur de grondslag vormt van de verstedelijking en dus in realiteit haar ruimtelijke structuur bepaalt, dient het infrastructureel ontwerp zich fundamenteel toe te leggen op die structurerende rol.

Dit impliceert meer dan het “aanvaardbaar” maken van de infrastructuur

• door de “juiste” vormgeving van het “kunstwerk”

• door de integratie in of afstemming op het omringend landschap

Het vereist dat het infrastructuurconcept wordt ingepast in een meer omvattend ruimtelijk/ stedenbouwkundig project

•integrale in plaats van sectorale aanpak

•gebruikersafstemming tijdens de ontwerpfase in plaats van correctie in functie van belangeninterest nadien

•trans-disciplinair projectteam onder leiding van ontwerper

Page 55: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

Gustave Caillebotte, L’homme au balcon, Camille Pissarro: Boulevard de l’Opéra

Het geïntegreerd infrastructuurproject

Haussmann’s boulevards: sanering, transport, woningbouw, distributieconcept voorzieningen, publieke ruimte, stedelijk decor,…

Page 56: VRP-congres 2014_Het geïntegreerd infrastructuurproject. Marcel Smets

VRP-USI CONGRES: Infrastructuur en de Stad DE SINGEL, ANTWERPEN, 12 Mei 2014

Marcel SMETSHet geïntegreerd infrastructuurontwerp: basis van het ruimtelijk project

Smets-uapS- TVE: Projet des Transformations , Ile de Nantes, 2012.