VROM-taken gemeentelijke handhaving prestaties Naar betere€¦ · Programmatisch handhaven: goed...

Naar betere prestaties handhaving gemeentelijke VROM-taken

Na

ar b

ete

re p

resta

ties h

an

dh

av

ing

gem

een

telijk

e V

RO

M-ta

ken

Omslag-VNG-Afspraken-2006.qxd 30-03-2006 09:19 Pagina 1

Naar betere prestatieshandhaving gemeente-lijke VROM-takenJanuari 2006Rapportage van het deelprojecthandhaving uit het VNG strategischthema onderwerp Inrichting woon- en leefomgeving.

Binnenw.VNG-Afspraken-2006.qxd 30-03-2006 09:11 Pagina 1

Colofon

Samenstelling klankbordgroep J. Verburg, VNGN. Bots, VNGN. Wisse, gemeente HaarlemR. Kersbergen, DMB Amsterdam

De tekst is geredigeerd door Klazien Laansma

Foto’s Katrien Mulder, in opdracht van gemeente Amsterdam, Dienst Milieu en Bouwtoezicht

© Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Den Haag 2006

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in geautomatiseerd gegevens-bestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opna-men, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

2 - N A A R B E T E R E P R E S TAT I E S H A N D H AV I N G G E M E E N T E L I J K E V R O M -TA K E N


N A A R B E T E R E P R E S TAT I E S H A N D H AV I N G G E M E E N T E L I J K E V R O M -TA K E N - 3

Inhoudsopgave

0. Samenvatting0.1 Doel: betere prestaties handhaving 000.2 De aanbevelingen in het kort 00

1. Betere leefomgeving, betere handhaving, beter imago 001.1 Middel: twee concrete instrumenten 001.2 Geen ‘gemiddelde gemeente’, wel vergelijkbare data 001.3 Wat wordt hier bedoeld met ‘beleid’? 00

2. Uitgangspunten van programmatisch handhaven 002.1 Programmatisch handhaven 002.2 Uitgangspunten van het handhavingprogramma 00

3. Wettelijke taken VROM-regelgeving 00

4. VROM-brede gemeenteonderzoeken 004.1 Kritiek VROM-Inspectie 004.2 Tegengeluid gemeenten en VNG 00

5. Conclusies en aanbevelingen

Bijlage A: Taken Ruimtelijke Ordening 00Bijlage B: Taken Milieu 00Bijlage C: Taken Bouw 00Bijlage D: Administratieve Organisatie 00



Programmatisch handhaven: goed voor(het leefmilieu in) uw gemeente énvoor de relatie met de VROM-Inspectie

Dit raamwerk kunt u inzetten als instrument voor:- genuanceerder rapportages over uw gemeente door de

VROM-Inspectie;- goede inventarisatie van (oorzaken van) niet of niet-volledig

uitvoeren van VROM-taken;- heldere bevindingen als input voor beleidsevaluatie en - aanpassing.

0. Samenvatting

Sinds 2003 komt de VROM-Inspectie jaarlijks in ongeveer 125gemeenten een ‘VROM-breed gemeenteonderzoek’ uitvoeren. DeVROM-Inspectie beoordeelt daarbij uw gemeente op de uitvoeringvan de VROM-taken: ruimtelijk ordening, bouwen en milieu. Maarook uw administratieve organisatie wordt bekeken. De VNG stelt vast dat de VROM-Inspectie in haar rapportage vandit onderzoek te weinig oog heeft voor de achterliggende oorzaak.Daarom heeft de VNG dit raamwerk opgesteld: een handvat waar-mee u als gemeente uw handhavingsresultaten beter kunt verant-woorden. Als u dit raamwerk met de praktische checklists in de bijlagegebruikt, kunt u genuanceerder rapportages verwachten van deVROM-Inspectie. Belangrijker nog: de toepassing levert u een bete-re inventarisatie op van oorzaken van het niet of niet volledig uit-voeren van VROM-taken. U kunt de resultaten bovendien inzettenvoor (permanente) beleidsevaluatie en -aanpassing. Overigens ligteen oorzaak niet zelden in de kwaliteit van de weten regelgeving.

0.1 Doel: betere prestaties handhavingDoelstelling van het project is een betere performance vangemeenten bij de handhaving qua ruimtelijke ordening, bouw enmilieu. Dit raamwerk reikt een systematiek aan voor programma-tisch handhaven. Het raamwerk is opgesteld met de uiteindelijkedoelen: een schone en veilige leefomgeving in uw gemeente, vol-doende ontplooiingsmogelijkheden voor uw burgers en voldoenderuimte voor de handhavers om hun voorbeeldfunctie binnen uwgemeente zo goed mogelijk te kunnen uitvoeren. Daarbij moet deburger ook scherp zicht krijgen op de inspanningen die uwgemeente daarvoor verricht. Verder vindt u wenken om het trajectvan verantwoording beter vorm te geven.



0.2 De aanbevelingen in het kortAls gemeente kunt u de handhaving van de VROM-taken het bestaanpakken volgens de systematiek van programmatisch handha-ven (zie blz. xx en verder).De VNG vindt dat een gemeente haar handhaving van de VROM-taken goed heeft georganiseerd als zij daarbij voldoet aan desystematiek van programmatisch handhaven.De VROM-Inspectie vindt dit ook en zal de conclusie ‘adequaat’trekken als uw gemeente voldoet aan deze systematiek van pro-grammatisch handhaven. De gemeente en de VROM-Inspectiekunnen elkaar hierop aanspreken.Uw gemeentelijke organisatie kan intern leren volgens het project‘professionalisering van de milieuhandhaving’.Stroomlijn de handhavingsprocedures voor de verschillende VROM-taken voor een beter resultaat. Werk met een ‘linking-pin-constructie’: een handhaver uit de enediscipline wordt voor één dag per week gedetacheerd bij een ande-re discipline.



1. Betere leefomgeving, betere handhaving, beter imago

De VROM-Inspectie voert jaarlijks bij een kwart van alle gemeenteneen VROM-breed gemeenteonderzoek uit. Gemeenten ervaren de uit-komsten van deze onderzoeken vaak als betuttelend en ad hoc.Gemeenten hebben behoefte aan meer duidelijkheid over de spelre-gels waaraan de VROM-Inspectie gemeenten toetst.Het is daarom nuttig om steeds het doel van weten regelgevingvoor ogen te houden. De dagelijkse leefomgeving moet schoon enveilig zijn. Ook moet die leefomgeving de inwoners voldoende ont-plooiingsmogelijkheden bieden. Diezelfde inwoners mogen er ookvanuit gaan dat juist het lokaal bestuur het goede voorbeeld geeft: Zijmoeten doen wat wij als burgers formeel of moreel van elkaarmogen verwachten. Burgers waarderen of kritiseren hun gemeentevooral op deze punten. Voor een schone leefomgeving is het nodig om effectief te kunnenoptreden tegen de vervuiler. Vervuilende gebruiksvormen van deopenbare ruimte moeten zo beperkt mogelijk worden gehouden. Bijveilig gaat het om een hele serie veiligheidsaspecten: verkeersveilig,sociaal veilig en technisch veilig, tot en met externe veiligheid. Hier ishet vooral zaak om goed te bepalen welke veiligheidsvraag (op welkeplaats, tijdstip etc.) de prioriteit heeft. En uiteraard ook: wat zijn dehandhavings- en uitvoeringskosten?De ontplooiingsmogelijkheden voor uw inwoners gaan niet alleenover sport en cultuur, maar ook over de mogelijkheid om in de eigenomgeving te kunnen wonen en werken.Het geven van het goede voorbeeld is het nakomen van afspraken,het uitvoeren van wettelijk voorgeschreven taken en de omgeving(omwonenden) betrekken bij beleidsvorming voor de naaste omge-ving. Cruciaal is voldoende en tijdig voorlichting geven en het in degaten blijven houden wat er allemaal gebeurt.Het imago van gemeenten is op al deze punten niet altijd positief.Hoe kan uw gemeente haar taken op deze punten beter uitoefenen?Welke instrumenten hebt u daarbij nodig (die u nu niet heeft)?Gebeurt het onderhoud en de inrichting van de publieke ruimte nu zoefficiënt en zuinig mogelijk?Het project ‘Ondersteuning handhaving ruimtelijke ordening, bouwenen milieu’ helpt gemeenten hun prestaties te verbeteren op hetgebied van handhaving. Door transparanter, geloofwaardiger,betrouwbaarder en sneller te werk gaan, kunnen gemeenten met ditproject ook werken aan de verbetering van hun imago.

1.1 Middel: twee concrete instrumentenDit raamwerk biedt gemeenten een instrument om de kwaliteit vande leefomgeving schoon en veilig te houden, om aan haar burgersvoldoende ontplooiingsmogelijkheden te bieden en om zo goed



mogelijk te kunnen voldoen aan de voorbeeldfunctie. In dit raam-werk is ook aandacht voor voorlichting: de burger moet immersook scherp zicht krijgen op de inspanningen die gemeente hiervoorverricht. Tenslotte wordt het traject van verantwoording belicht.

U vindt in dit document twee concrete instrumenten.

1 Een raamwerk om de prestaties door handhaving te ver-beterenDit raamwerk is samen met de VROM-Inspectie ontwikkeld. Hetbrengt enerzijds de problemen helder in beeld die de VROM-Inspectie heeft geconstateerd. Anderzijds geeft het raamwerkexpliciet aan welke actie nodig is en wie die actie moet onderne-men (Rijk en/of gemeenten) om de handhavingsprestaties te ver-beteren. Horizontaal toezicht is een manier om de kwaliteit vanhandhaving te bevorderen die past bij gemeenten. Een variant vanhorizontaal toezicht is de visitatiecommissie (naast de gemeente-raad). Een visitatiecommissie bestaat uit leden van gemeenten diehandhaving bij hun buurgemeente onder de loep nemen. Ditbevordert adequate uitwisseling en aanpak van problemen rondhandhaving. Voordeel van horizontaal toezicht is dat handhaverszich minder ‘gecontroleerd’ voelen en daardoor minder geneigdzijn om problemen te verdoezelen.

2 Handreiking kwaliteitscriteria gemeentelijke handhavingDeze handreiking maakt expliciet gebruik van de kwaliteitscriteriauit het project ‘professionalisering milieuhandhaving’. De kwali-teitscriteria worden aangevuld voor het hele werkveld bouwen enruimtelijke ordening.

U vindt beide instrumenten in dit document. De gemeenten willengeen nieuwe kwaliteitscriteria voor gemeentelijke handhaving. Eenintegrale programmatische aanpak van de handhaving vanVROM-taken stelt de gemeente in staat de handhaving te verbe-teren.

1.2 Geen ‘gemiddelde gemeente’, wel vergelijkbare dataVan de VROM-brede gemeenteonderzoeken die de VROM-Inspectiejaarlijks bij een kwart van alle gemeenten uitvoert, brengt zij eengebundelde rapportage uit. In gesprekken met de VROM-Inspectieheeft de VNG aangegeven dat iedere gemeente uniek is, met eeneigen lokale problematiek. De ‘gemiddelde gemeente’ is lastig tebepalen; beter is het om ter vergelijking groepen van vergelijkbare



gemeenten samen te stellen. Bij deze gemeenten kan de VROM-Inspectie een soortbenchmark uitvoeren. De gegevens van collega-gemeenten vormen voor iedere gemeenteeen basis van vergelijkingsmateriaal waarop de gemeente beleid en veranderingen binnende eigen organisatie kan doorvoeren. De VROM-Inspectie is onlangs gestart met een pro-ject dat vormgeeft aan compliance assistance.

1.3 Wat wordt hier bedoeld met ‘beleid’?Beleid is een min of meer weloverwogen streven om bepaalde doeleinden met bepaaldemiddelen en in een bepaalde tijdsvolgorde te bereiken (cf. Hoogerwerf, A., Politicologie:begrippen en problemen, Alphen 1972). De gemeenteraad bepaalt dus een eigengemeentelijk beleid. Als een gemeente in medebewind wordt geroepen om rijksbeleid uitte voeren, is dat op een ander niveau al vastgesteld en hoeft dat beleid niet te wordenherhaald op lokaal niveau.

Het kabinet heeft het Landelijk Beleidskader vastgesteld: Het gezamenlijk beleidska-der van 10 oktober 1991 en de Nota gedogen in Nederland van 31 oktober 1996.Gemeenten is uitdrukkelijk verzocht om dit te onderschrijven door het gedoogbeleidvast te stellen in de gemeenteraad. De VROM-Inspectie beveelt dit aan in de VI-reeks2002, (herziene uitgave augustus 2003). Het maken van eigen gemeentelijke beleids-notities draagt namelijk het risico in zich dat deze te sterk afwijken van het landelijkebeleidskader.


1 0 - N A A R B E T E R E P R E S TAT I E S H A N D H AV I N G G E M E E N T E L I J K E V R O M -TA K E N


N A A R B E T E R E P R E S TAT I E S H A N D H AV I N G G E M E E N T E L I J K E V R O M -TA K E N - 1 1

2. Uitgangspunten van programmatisch handhaven

De VROM-taken worden tot de kerntaken van de gemeente gere-kend. Een goede uitvoering en handhaving van de VROM wet- enregelgeving is van groot belang. Voor een goede uitvoering van dezetaken zijn visie, beleid, planning en programmering nodig. In een goedfunctionerende organisatie worden deze aspecten onderling op elkaarafgestemd. Ontbreekt die afstemming, dan krijgt de uitvoering vantaken het karakter van ‘window-dressing’, toevalstreffers, ad hoc-gedrag of hobbyisme. Goede handhaving verloopt planmatig. Programmatisch handhaven ishet cyclisch, democratisch, integraal en transparant handhaven vanordeningswetgeving. Dat begint met een bestuurlijk programma voorde gemeenteraad, waarin transparantie voorop staat. Daarop volgteen plan voor de uitvoerende diensten, waarin de bestuurlijke doel-stellingen in een concrete aanpak worden vertaald. Ook in de uitvoe-ring staat planmatig en transparant werken voorop. Alleen zo kanhet handhavingsbeleid pro-actief vorm krijgen en kunnen handhaversen beleidsmakers adequaat reageren op handhavingsproblemen. Methet programmatisch handhaven neemt het bevoegd gezag de regievan handhaving stevig in handen, terwijl handhavers een instrumenthebben dat hen helpt bij het vervullen van hun taak.De VNG onderschrijft deze uitgangspunten van programmatischhandhaven.

2.1 Programmatisch handhavenHet concept ‘programmatische handhaving’ is opgezet door de lande-lijke stuurgroep ‘Handhaven op Niveau’ van het ministerie vanJustitie. Programmatisch handhaven is het bewust voeren van eenhandhavingsbeleid. Handhaven moet zijn:• Cyclisch: het wordt dus vastgesteld voor een bepaalde periode en

regelmatig geëvalueerd. Deze periode wordt afgerond, waarna hetproces weer opnieuw begint.

• Democratisch; het handhavingsbeleid is vastgesteld door de raad.• Integraal: het handhavingbeleid overstijgt niet alleen de verschil-

lende bestuurssectoren, maar het wordt al bij de vaststelling vanhet beleid als onderdeel meegenomen.

• Transparant: prioriteiten zijn duidelijk vastgesteld, het gewenstehandhavingniveau is geformuleerd, de manier waarop handhavingplaatsvindt (handhavingstrategieën) is beschreven en er is helderecommunicatie hierover met zowel de doelgroep (burgers en bedrij-ven) als de handhavingdiensten.

• Samenwerkend: het kan hierbij gaan om integrale controles,maar vooral om samenhang in het werk van de verschillendehandhavingdiensten.



Handhaving is een vast onderdeel van de beleidslevenscyclus en dereguleringsketen:

VISIE ➜ BELEID ➜ REGELGEVING ➜ VERGUNNINGEN ➜TOEZICHT/HANDHAVING ➜ INZICHT IN NALEEFGEDRAG

Handhaving wordt zo programmatisch, planmatig en cyclisch uit-gevoerd, waarbij periodiek aan het bestuur wordt gerapporteerd.In een handhavingprogramma worden jaarlijks keuzes gemaakt enprioriteiten gesteld: wat gaan we volgend jaar aan handhavingdoen? Het programma is gebaseerd op maximale doelgerichtheid,efficiëntie en effectiviteit van de handhaving. Het bestuur stelt deprioriteiten vast.Door deze programmatische aanpak van de handhaving moet dehandhavingstaak zich gaan ontwikkelen van reactief naar actief enplanmatig. Daarmee verdwijnt de reactieve handhaving (passief)niet geheel uit beeld. Signalen, meldingen en klachten van derden,evenals acute situaties blijven aanknopingspunt voor handhavings-acties.

Het inrichtingenbestand in het kader van de Wet milieube-heer in de gemeente Haarlem bevat 3200 bedrijven. Jaarlijkskomen er over 120 bedrijven klachten. Dit aantal is de afge-lopen jaren redelijk constant. Klachtafhandeling is op dezemanier eenvoudig in te plannen in het programmatischhandhaven.

In de programmatische benadering van handhaving wordenbepaalde onderwerpen met voorrang aangepakt. Handhaving opdeze onderwerpen heeft prioriteit. Dit betekent echter niet datandere thema’s of nieuwe wetgeving wordt verwaarloosd. Ookvoor de andere onderwerpen wordt zo veel mogelijk het bestaan-de niveau van handhaving aangehouden.

2.2 Uitgangspunten van het handhavingprogramma

Uitgangspunt 1: Preventieve en repressieve handhaving vul-len elkaar aan. Preventieve handhaving heeft de voorkeur,repressieve handhaving is het sluitstuk. Actieve preventieve handhaving heeft dus de voorkeur onder hetmotto ‘voorkomen is beter dan genezen’. Dat betekent investerenin voorlichting en (zichtbaar) toezicht. Door te laten weten dat je



er bent en dat je belangstellend meekijkt, zijn veel overtredingen te voorkomen.Denk ook aan:

Goede informatievoorziening en gerichte voorlichting aan burgers en bedrijven De gemeente moet burgers en bedrijven duidelijk maken wat er niet kan en niet mag énwat wel mag. Goede kennis van de regels verhoogt de kans op spontane naleving. Omdatveel regelgeving gecompliceerd is, zijn burgers en bedrijven in grote mate afhankelijk vande informatie die de gemeente hen geeft. Wordt deze informatie niet (op juiste wijze)gegeven, dan neemt de kans op een overtreding toe. De informatie moet ook tijdig wor-den verstrekt en toegankelijk zijn. Denk aan het opstellen en communiceren van ‘10 gou-den leefregels’ en altijd goed vooroverleg bij vergunningverlening. Belangrijk hierbij issamenwerking met de afdeling communicatie.

Hoge kwaliteit bij vergunningverleningDoor het afgeven van een vergunning toetst de gemeente de voorgenomen activiteit aande regels die van toepassing zijn, voordat de activiteit begint. De efficiëntie, nauwkeurig-heid en snelheid waarmee de gemeente deze toets verricht, bepaalt hoe de uitvoeringuiteindelijk vorm krijgt. Vergunningen moeten relevante en handhaafbare voorschriftenbevatten om ieders belang te beschermen. Hoe duidelijker de doelstelling van de voor-schriften is uitgelegd, des te meer worden de vergunningvoorschriften geaccepteerd engerespecteerd.

Actualiseren en handhaafbaar maken van verordeningen en bestemmingsplannen Normstellingen in verordeningen en bestemmingsplannen moeten duidelijk en handhaaf-baar geformuleerd worden. Bestemmingsplannen moeten regelmatig aangepast wordenaan de actuele ontwikkelingen.

Gedegen toezicht houden en consequent optreden bij overtredingen Toezicht is ‘het uitoefenen van de bevoegdheid om te controleren of men zich aan degestelde regels houdt.’ Door (zichtbaar) gedegen toezicht te houden, vergroot degemeente de subjectieve ‘pakkans’. Dit weerhoudt een groot aantal mensen er al van omeen overtreding te begaan. Datzelfde geldt voor het consequent toepassen van sancties.Als blijkt dat het optreden beperkt blijft tot aansporingen en waarschuwingen en dathandhavinginstrumenten niet worden ingezet, dan komt de overheid ‘slap’ en nietgeloofwaardig over. Vandaar dat repressie een wezenlijk onderdeel moet zijn van de hand-having.

Optimum preventie - systeem - repressie Preventieve en repressieve handhaving zijn complementair. In de uitvoering van de hand-having is het zoeken naar een optimale verhouding tussen preventie, voorzieningen enrepressie. Als er goede voorzieningen aanwezig zijn, zoals fietsenrekken en afvalbakken,die ook regelmatig worden onderhouden en schoongemaakt, wordt handhaving gemak-kelijker.



Uitgangspunt 2: Bij repressieve handhaving vullen bestuurs-rechtelijke handhaving en strafrechtelijke handhaving elkaaraan.Repressieve handhaving is erop gericht om overtredingen onge-daan te maken, strijdige situaties op te heffen of de overtreder testraffen. Afhankelijk van de situatie zet de gemeente hiervoor hetbestuursrecht, het strafrecht of een combinatie van beide in. Hetuitgangspunt is daarbij: welk handhavingsinstrument is in dit gevalhet effectiefst? Bestuursrechtelijke instrumenten worden ingezet om de gewenstesituatie te bereiken. De handhaver heeft verschillende bestuurs-rechtelijke instrumenten tot zijn beschikking: bestuursdwang toe-passen, een dwangsom opleggen of de vergunning intrekken.In bepaalde gevallen (bij onomkeerbaarheid, recidive, opzettelijkovertreden e.d.) treden de buitengewoon opsporingsambtenarenvan de gemeente (BOA’s) strafrechtelijk op:- milieudelicten (ook het verkeerd aanbieden van huisvuil); - overlast van dieren (honden niet aangelijnd of poepen op

straat).

Er is een wetsvoorstel om de bestuurlijke boete in te voeren. Methet invoeren van zo’n bestuurlijke boete krijgt de gemeente eenextra instrument om efficiënt en effectief te handhaven.

Uitgangspunt 3: Handhaving geschiedt zoveel mogelijkgestandaardiseerd. De handhavingorganisaties van de gemeente volgen in beginseleen uniforme handhavingstrategie. Dit bevordert gelijke behande-ling en komt ten goede aan de efficiëntie, duidelijkheid en voor-spelbaarheid van het optreden van de gemeente. Toch moet altijdrekening worden gehouden met specifie-ke omstandigheden. Alsde situatie daartoe noopt, moet afwijking van een standaardwerkwijze kunnen, uiteraard wel goed gemotiveerd.De sanctiestrategie is primair bedoeld om naleving te bevorderenen om beleidsdoelen te realiseren. Handhaving is daarbij dus geendoel maar uitsluitend middel.

Uitgangspunt 4: Afzien van bestuurlijke handhaving vindt uit-sluitend plaats in tijdelijke overgangs- of overmachtsituaties. Gemeenten gedogen overtredingen van regelgeving of vergunnin-gen in beginsel niet meer. Dit Handhavingsprogramma leidtimmers tot een minder vrijblijvende aanpak. Afzien van bestuur-lijke handhaving kan alleen nog in tijdelijke overmacht- of over-



gangsituaties – en dan alleen op basis van een transparante bestuurlijke afweging. Ditwordt dan neergelegd in een gedoogbesluit, dat per geval wordt genomen en waarin dui-delijke voorwaarden staan geformuleerd.

Uitgangspunt 5: De vergunningverlenende en handhavende taken zijn functioneelvan elkaar gescheiden.Professionalisering van de milieuhandhaving en de integriteit van het openbaar bestuurleiden ertoe, de functie vergunningverlening te scheiden van de functies controle en sanc-tieoplegging. De ervaring leert dat bij schaarse capaciteit en niet-gescheiden functies, deaandacht vooral uitgaat naar vergunningverlening. Toezicht houden schiet er dan groten-deels bij in. Ook bij bouwen en ruimtelijke ordening is het gewenst om de vergunningver-lenende en handhavende taken bij andere functies onder te brengen.

Uitgangspunt 6: Vaststellen van handhavingprioriteiten gebeurt op basis van risico-analyse.Wetten en regels worden vastgesteld om beleidsdoelen te realiseren. Worden die beleids-doelen niet bereikt doordat de wetsregels niet worden gehandhaafd, dan brengt dit nega-tieve effecten met zich mee. Er kunnen bijvoorbeeld onveilige situaties ontstaan, er kanernstige schade aan het milieu worden berokkend of in het ergste geval gebeurt er eenramp zoals in Enschede en Volendam. Om de risico’s goed in kaart te brengen, is een risicoanalyse nodig. In deze analyse wordteen aantal negatieve effecten van niet-handhaven en de kans daarop geschat (risico =kans x effect). Het resultaat, een risicogetal, geeft een indicatie voor de prioriteit die ditrechtsgebied verdient. Omdat elk jaar opnieuw prioriteiten worden gesteld voor het vol-gende jaar, moet de risicoanalyse jaarlijks worden herhaald. Zo worden ook (nieuwe)potentiële risico’s in de gemeente automatisch meegenomen in de risicoanalyse.

Uitgangspunt 7: Zelfde benadering van gemeentelijke bedrijven.Handhaving van regels staat volop in de belangstelling. Burgers en bedrijven letten daarbijextra op de diensten en bedrijven van de overheid. Gezien de voorbeeldfunctie en degeloofwaardigheid van de overheid moeten juist diensten en bedrijven van de overheidzich strikt aan regelgeving houden. Zij moeten uiteraard ook op dezelfde wijze wordenbehandeld als private bedrij-ven. Met de VROM-Inspectie is hiervoor een gezamenlijkehandreiking ontwikkeld. Naast gemeentelijke diensten en bedrijven zijn ook gemeentelijkeprojecten bedoeld.



3. Wettelijke taken VROM-regelgeving

De wettelijke VROM-taken zijn voornamelijk de uitvoering vanwet- en regelgeving. Er zijn weinig verplichte beleidsdocumentenen bijbehorende planningssystemen. Zulke managementinstru-menten zijn echter wel nodig om de wettelijke taken goed te kun-nen uitvoeren. Primair moeten die gericht zijn op de uitvoering vantaken. Schiet die uitvoering tekort, dan is het zaak te zoeken naarde oorzaken: hoe komt het dat de uitvoering tekort schiet?(Mogelijke oorzaken staan in tabel 1).

De VNG vindt dat de gemeente beleidsvrijheid heeft over demanier waarop zij de taken uitvoert. Op deze beleidsvrijheid mageen gemeente niet worden afgerekend. Het doel staat duidelijkvoorop: een goede uitvoering van de VROM-taken. VNG en deVROM-Inspectie zetten zich de komende tijd samen in om de oor-zaken weg te nemen, die een adequate uitvoering van een speci-fieke VROM-taak bij gemeenten in de weg staan. Die oorzakenkunnen bij de gemeenten liggen, maar evenzeer binnen VROM. Deoorzaken kunnen immers liggen in de (slechte) kwaliteit van deregelgeving (niet uitvoerbaar, hoge regeldichtheid), de beschikbaremenskracht binnen een gemeente, de begrotingsruimte voor deuitvoering van VROM-taken, de inrichting van de gemeentelijkeorganisatie (aansturing, hobbyisme, slechte informatiesystemen).

Tabel 1 Mogelijke oorzaken van het niet of niet volledig uitvoeren van (VROM-)taken ➜



VISIE EN BELEID

Dit uit zich in...

Belangenafweging ➜ Gemeenten dienen naast VROM-belangen ook andere belangen af te wegen (zoals sociale en economischebelangen). Gemeenten maken een integrale lokale afweging dietegen het sectorale VROM-belang in kan gaan. Daadkracht in handhaving ➜ Het kan op lokaal niveau lastig zijn om over te gaan tot impopulaire maatregelen, zoals stringentehandhaving op een sectoraal onderwerp.Andere prioriteiten ➜ De aandacht kan uitgaan naar zaken die politiek ‘scoren’ binnen de zittingstermijn en minder naar de‘going concern’ VROM-taken.Alleen oog voor de toekomst ➜ Wanneer gemeenten in denabije toekomst gaan reorganiseren of fuseren heeft het reor-ganisatieproces de hoogste prioriteit. Een goede uitvoering vande VROM-taken kan dan ondergeschikt zijn. Na de fusie/reorga-nisatie zal de aandacht op een adequate uitvoering van deVROM-taken komen te liggen.

Uitvoering van de VROM-taken wordt gefinancierd vanuit hetgemeentefonds. Soms ontvangen gemeenten onvoldoende geldom aan de wettelijke VROM-taken te kunnen voldoen.

Het bestuur kan het beleid onvoldoende laten aansluiten op deprogrammering en uitvoering. Gemeenten hebben te makenmet niet in te plannen ‘brandjes blussen’. Resultaat is dat dezebrandjes prioriteit krijgen boven de geplande VROM-taken.Besturen op hoofdlijnen betekent dat de details uit het oogworden verloren. Uitvoering gaat vaak juist over de puntjes opde i.

Het bestuur spreekt de ambtenaar rechtstreeks aan op zakendie de bestuurder zelf belangrijk vindt. Hierdoor kunnen de wet-telijke VROM-taken in de verdrukking komen.

Niet in alle gemeenten staat de uitvoering van VROM-takenhoog op de agenda van de raad. Reden hiervoor kan zijn hetkennisniveau over VROM-taken bij de raadsleden.

Om de milieuhandhaving te professionaliseren zoeken sommigegemeenten samenwerking met andere gemeenten. Voor deterreinen bouwen en ruimtelijke ordening is dit ook mogelijk.

Oorzaken van een niet-naleefgedrag

Bestuurlijke keuzen

Gebrek aan geld

Onduidelijke lijnen tussen beleid-programmering en uitvoering

Bestuurlijke bemoeienissen

Rol gemeenteraad

Samenwerking



PROGRAMMERING

Dit uit zich in...

Niet inzichtelijke inzet van personeel ➜ Hierdoor kan een ineffi-ciënte inzet van ambtenaren ontstaan, waardoor capaciteitste-kort kan ontstaan en er VROM-taken blijven liggen.Ontbreken van communicatie tussen afdelingen ➜ Onbekendmaakt onbemind. Relevante signalen komen (onbewust) niet opde juiste plek in de organisatie terecht, waardoor de VROM-taken niet optimaal zijn uit te voeren.Geen aansluiting van beleid op actuele situaties. Het beleidstaat te ver van de uitvoering en handhaving af ➜ Ambtenarenhandelen anders dan wat het beleid voorschrijft of koppelenonvoldoende terug.

UITVOERING

Uit zich in...

Hoge werkdruk ➜ Werkzaamheden blijven liggen in verbandmet capaciteitstekorten.

Niet op de hoogte zijn van VROM-taken ➜ Ambtenaren wetenniet goed om te gaan met VROM-regelgeving. Hier en daardraait de VROM-afdeling op één persoon. Als die persoon weg-valt, valt essentiële kennis en expertise weg.Zuiging grotere organisaties ➜ Vooral kleinere gemeenten heb-ben moeite om medewerkers in dienst te houden.Inhuren van personeel ➜ Kost veel geld en het ontbreekt aanstructurele deskundigheid. De kennis is van tijdelijke duur.Afwezigheid medewerker ➜ Door de grote hoeveelheid bijscho-lingscursussen (door wijzigend beleid) kan een capaciteitspro-bleem ontstaan bij gemeenten.

Nalaten van VROM-taken ➜ Ambtenaren maken keuzes wat welen wat niet uit te voeren. De hoeveelheid wettelijke taken op hetgebied van VROM-regelgeving noopt gemeenten tot prioriteit-stelling. Zo kunnen sommige (VROM-)taken worden opgeschort.

Eigen manieren en eigen gebruiken ➜ Soms vertalen gemeen-ten landelijke wetgeving naar lokale situaties, waarbij de gren-zen van wetgeving worden opgezocht.

Te veel wettelijke verplichtingen en afspraken ➜ Sommige wet-ten en regels eisen/verwachten te veel van gemeenten.Wettelijke eisen leggen een druk op capaciteit, deskundigheid enfinanciële middelen. Sommige weten regelgeving is te complex om goed uit tevoeren ➜ Voorbeeld hiervan is het huidige Bouwstoffenbesluit.


Afstemming tussen afdelingen

Onduidelijke lijnen tussen beleid-programmering en uitvoering


Te weinig personeel

Deskundigheid van personeel

Prioriteiten

Eigenwijsheid

Regelgeving



4. VROM-brede gemeenteonderzoeken

De VROM-Inspectie geeft in haar notitie ‘beschrijving van het ade-quaat niveau 2004 VROM-brede gemeenteonderzoeken’ een over-zicht van de VROM-taken waarop zij toezicht houdt in de VROM-brede gemeenteonderzoeken. Dit is een interpretatie van deVROM-Inspectie, maar de lijst kan voor gemeenten als hulpmiddeldienen om haar VROM-taken in te vullen. De VROM-Inspectiemaakt onderscheid tussen wettelijke taken en niet-wettelijketaken. Over de wettelijke taken bestaat geen verschil van mening.Iedere Nederlander dient zich immers aan de wet te houden. Deniet-wettelijke taken daarentegen zijn managementkeuzes. DeVROM-Inspectie kan hier wel tips geven over de manier waarop degemeente haar wettelijke taken kan uitvoeren. De vier bijlagen bij dit raamwerk geven een overzicht van degemeentelijk toezicht- en handhavingstaken voor VROM wet- enregelgeving. De taken zijn onderverdeeld in de beleidsvelden ruim-telijke ordening, milieu en bouw – en de administratieve organisa-tie. De vier bijlagen zijn bedoeld als hulpmiddel om de VROM-takenvorm te geven.

4.1 Kritiek VROM-Inspectie Op basis van de VROM-brede gemeenteonderzoeken trekt deVROM-Inspectie de conclusies: - veel gemeenten zijn te weinig gericht op beleidsvorming;- het ontbreekt vaak aan een uitvoerings- en handhavingspro-

gramma. De gemeenten zijn primair op alleen het uitvoerengericht.

Over toezicht en handhaving stelt de VROM-Inspectie de volgendetekortkomingen vast:- niet alle bouwen sloopplannen worden structureel gecontro-

leerd;- er wordt bij overtredingen nauwelijks doorgepakt met

bestuursrechtelijk optreden;- na afgifte van een gebruiksvergunning vindt er nauwelijks con-

trole plaats;- controles van milieuvergunningen blijven achter (bijna nooit

hercontroles);- de functiescheiding binnen de gemeente (gemeente als vergun-

ninghouder - gemeente als toezichthouder) is niet afdoendegewaarborgd;

- bestemmingsplanvrijstellingen worden onvoldoende gecontro-leerd op naleving.



4.2 Tegengeluid gemeenten en VNGDe gemeenten vinden de manier waarop de VROM-Inspectie de niet-wettelijke taken (for-muleren van beleid en het maken van een handhavingsprogramma) beoordeeld vaak tegedetailleerd en betuttelend. De VNG vindt dat de VROM-Inspectie op deze punten alleentips kan geven (compliance assistance), niets kan voorschrijven.Uitgaande van de definitie van ‘beleid’ (zie blz. xx) bestaat het gevoel bij gemeenten datvoor de VROM-Inspectie ‘beleid alleen beleid is als er het stempel beleid op staat’. Allebeleid moet blijkbaar tot in detail expliciet bestuurlijk door alle overheidslagen zijn vastge-steld. De VNG vindt dat beleid moet worden vastgesteld op het niveau waar het beleidwordt geformuleerd. Het heeft geen zin om rijksbeleid te adopteren als gemeentelijkbeleid (immers het is al vastgesteld beleid). Op gemeentelijk niveau worden alleen dehoofdlijnen omgezet in eigen beleid – en dan nog voorzover dat echt noodzakelijk is. Diekeuze is mede ingegeven door het uitgangspunt om zo efficiënt mogelijk met de over-heidsmiddelen om te gaan.

Een handhavingsplan en/of -programma wordt gemaakt op basis van een risicoanalyse.Bij milieuhandhaving maakt de gemeente vaak gebruik van de oude systematiek van deVOGM/BUGM, waarbij een categorale controlefrequentie wordt nagestreefd. Op basis vaneen risicoanalyse kan besloten worden een bedrijf niet meer te controleren. Zo’n welover-wogen en door het gemeentebestuur geaccordeerde keuze dient de VROM-Inspectie terespecteren. Doorgaans gebeurt dit niet.

In het VROM-brede gemeenteonderzoek vult de VROM-Inspectie het tweede lijnstoezichtin. Vanuit de gemeentelijke praktijk is er veel bezwaar tegen de manier waarop de VROM-Inspectie rapporteert over haar bevindingen:- Het detailniveau van het onderzoek is te groot.- De VROM-Inspectie realiseert zich onvoldoende dat het gaat om een momentopname. - Kleine, op zich staande omissies worden doorvertaald als zijnde structurele systeem-

fouten. Op basis van enkele dossiers worden algemene conclusies getrokken. ➜ hier-van wordt in het eindproduct een aantal kaders met voorbeelden opgenomen.

- De VROM-Inspectie heeft (per regio) ‘blijkbaar’ interne lijstjes met kentallen waaraan degemeente dient te voldoen. Deze lijstjes worden gebruikt om algemene VROM-criteriaals ‘adequaat niveau’ meetbaar te maken. Het gaat hier om vuistregels die een plaat-selijke inspecteur gebruikt, maar waarvan gemeenten niet op de hoogte zijn. Tochworden ze erop afgerekend. ➜ kortom: de spelregels zijn niet duidelijk.

- De VROM-Inspectie gaat voorbij aan de activiteiten die een gemeente zelf al ontplooitom een onvolkomenheid op te lossen.

Het uitgangspunt moet blijven dat de VROM-Inspectie welkom is om een VROM-breedgemeenteonderzoek uit te voeren. De gemeente kan bedrijfsblind worden en een buiten-staander kan hier helpen de performance te verbeteren. De problemen die de VROM-Inspectie constateert, worden ook grotendeels herkend. Het grootste probleem zit in de toonzetting van de rapportages. De regionale inspectiesmoeten een andere instructie krijgen voor het beschrijven van de niet-wettelijke taken. Debeoordeling van de administratieve organisatie behoort tot de ‘compliance assistance’ enhoort niet terug te komen in de rapportages.



5. Conclusies en aanbevelingen

- Gemeenten kunnen de handhaving van de VROM-taken hetbeste aanpakken volgens de systematiek van programmatischhandhaven (zoals beschreven in dit rapport).

- De VNG vindt dat een gemeente zijn handhaving van de VROM-taken adequaat heeft georganiseerd als voldaan wordt aan desystematiek van programmatisch handhaven.

- De VROM-Inspectie zal de conclusie ‘adequaat’ trekken als degemeente voldoet aan de systematiek van programmatischhandhaven. Gemeente en VROM-Inspectie kunnen elkaar hieropaanspreken.

- Gemeenten kunnen hun voordeel doen met intern te leren vol-gens het project ‘professionalisering van de milieuhandhaving’.

- Stroomlijnen van de handhavingsprocedures voor de verschil-lende VROM-taken is aan te bevelen.

- Werken met een ‘linking-pin-constructie’ wordt geadviseerd:een handhaver uit de ene discipline wordt voor één dag perweek gedetacheerd bij een andere discipline.

- Gemeenten kunnen met tabel 1 de oorzaken van het niet (vol-ledig) uitvoeren van de VROM-taken analyseren. Bespreek dezeanalyse met de VROM-Inspectie, voorafgaand aan het VROM-brede gemeenteonderzoek. Geef hierbij aan welke bestuurlijkekeuzen hieraan ten grondslag liggen en neem deze analyse alsuitgangspunt voor het vervolg.



Bijlage A: Taken Ruimtelijke Ordening

Ruimtelijke Ordening

1 Beleid Ruimtelijke Ordening

De gemeente beschikt over:• Structuurplan (niet wettelijke verplichting)• Bestemmingsplanbeleid (niet wettelijke verplichting)• Vrijstellingsbeleid (niet wettelijke verplichting)• Toezicht- en handhavingsbeleid (niet wettelijke verplichting)• Gedoogbeleid (niet wettelijke verplichting)

Toelichting

AlgemeenHet open vaststellen van beleid is een autonome bevoegdheid van de gemeente. Daarbijmoet de gemeente echter wel de wettelijk voorgeschreven procedure – tot en met vast-stelling van het beleid – volgen (art. 6a t/m 9 e.v. WRO, art.3:40 e.v. en 4:81 e.v. Awb). Heeft de gemeente haar beleid vastgesteld, dan moet dat volgens de procedures zo zijngegaan:• het beleid is vastgesteld door het bevoegd orgaan;• bij de totstandkoming van het beleid is de wettelijk voorgeschreven procedure gevolgd;• het beleid is op de wettelijk voorgeschreven wijze bekend gemaakt.

Specifiek

Structuurplan (niet wettelijke verplichting)De juiste procedure:• de gemeente heeft vooraf overlegd met de betrokken waterschappen, diensten van

Rijk en provincie (art. 9 Bro); • het structuurplan is actueel, dat wil zeggen minder dan 10 jaar geleden vastgesteld of

GS heeft vrijstelling verleend van deze verplichting, art. 33 WRO).

Inhoudelijk: (art. 11 Bro)• het structuurplan bevat een beschrijving op hoofdlijnen van de meest gewenste ontwik-

kelingen;• voor zover nodig staat er een fasering in het structuurplan;• het structuurplan heeft een relatie met omringende gebied;• er zit een toelichting bij;• en een kaart;• het structuurplan is niet in strijd met provinciaal en nationaal ruimtelijk beleid.



Bestemmingsplanbeleid (niet wettelijke verplichting)Inhoudelijk: • het beleid is erop gericht dat alle bestemmingsplannen actueel zijn en niet ouder zijn

dan 10 jaar;• het beleid is erop gericht om bestemmingsplannen binnen de gemeente integraal te

ontwikkelen (bijvoorbeeld samen met bouw en milieu);• het beleid is erop gericht om bestemmingsplannen te toetsen op handhaafbaarheid.

Vrijstellingsbeleid Structuurplan (niet wettelijke verplichting)Inhoudelijk:• de beleidsregels gaan alleen over wettelijke (vrijstelling) bevoegdheden en/of in

bestemmingsplannen en/of structuurplannen opgenomen bevoegdheden;• het beleid is niet in strijd met provinciaal en rijksbeleid;• de beleidsregel wordt consequent toepast en afwijkingen worden gemotiveerd.

Toezicht- en handhavingsbeleid (niet wettelijke verplichting)Inhoudelijk:• het beleid voorziet in een structuur voor de actieve signalering van illegale situaties;• het beleid bevat een stappenplan;• het beleid is gebaseerd op een nulmeting;• het beleid voorziet in prioritering;• indien sprake is van gedogen wordt gedoogd op basis van vastgesteld gedoogbeleid.

Gedoogbeleid (niet wettelijke verplichting)Inhoudelijk:• gedogen vindt alleen actief en in overmacht- en overgangssituaties plaats;• er is een bestuurlijk vastgesteld gedoogbeleid in lijn met het rijksdocument

‘Beleidskader inzake het terugdringen van het gedogen van milieuovertredingen’;• gedogen vindt alleen plaats als legalisatie niet mogelijk c.q. wenselijk is;• gedogen vindt alleen restrictief en expliciet plaats;• gedogen vindt alleen gedurende een afgebakende periode plaats;• het beleid bevat geen algemene regels over het afzien handhavend optreden bij bepaald

strijdig gebruik.

2 Programma Ruimtelijke Ordening

De gemeente beschikt over:• Uitvoeringsprogramma voor het actualiseren van bestemmingsplannen (niet

wettelijke verplichting)• Uitvoeringsprogramma voor het verlenen van vrijstellingen (niet wettelijke ver-

plichting)• Uitvoeringsprogramma voor het verlenen van aanlegvergunningen (niet wette-

lijke verplichting)• Toezicht- en handhavingsprogramma (niet wettelijke verplichting)



Toelichting

AlgemeenHet open vaststellen van programma’s is een autonome bevoegdheid van de gemeente.Toch vindt de VROM-Inspectie het gewenst dat de gemeente voldoet aan het onderstaande.

De juiste procedure:• het programma is vastgesteld door of namens het bevoegde orgaan.

Inhoudelijk:• het programma sluit aan op het beleid dat de gemeente heeft geformuleerd en vastge-

steld;• het programma bevat een overzicht van de (wettelijke) taken die worden uitgevoerd• er is een waarborg dat het programma qua menskracht en middelen zowel kwantitatief

als kwalitatief in uit te voeren (incl. eventuele externe bijstand);• het programma voorziet in een regelmatige evaluatie en terugkoppeling naar het

bevoegd orgaan.

Specifiek

Actualiseringsprogramma bestemmingsplannen (niet wettelijke verplichting)Inhoudelijk: • het programma waarborgt door inzet van voldoende menskracht en middelen dat

bestemmingsplannen minstens 1 keer per 10 jaar worden geactualiseerd;• het programma kent een planning van te actualiseren plannen.

3 Uitvoering Ruimtelijke Ordening

De gemeente voert de volgende taken verifieerbaar uit. Daarbij neemt zij wettelijke regels,vastgesteld beleid en eigen programma in acht .• Bestemmingsplannen• Vrijstellingen• Aanlegvergunningen• Toezicht- en handhaving bestemmingsplannen, vrijstellingen en aanlegvergunnin-

gen

Bestemmingsplan

De juiste procedure:• bestemmingsplannen zijn tot stand gekomen volgens de wettelijk vastgestelde procedu-

re (art. 10, 23 t/m 28, 31 WRO);• voor het gehele gebied buiten de bebouwde kom heeft de gemeente een of meer be-

stemmingsplan(nen) vastgesteld – ofwel vrijstelling van deze verplichting gekregen van GS;• bij het ontwikkelen van bestemmingsplannen is ook de externe veiligheid getoetst;• voor het hele grondgebied van de gemeente gelden actuele bestemmingsplannen (niet

wettelijke verplichting);



• alle geldende bestemmingsplannen zijn minder dan 10 jaar geleden vastgesteld – ofwelGS heeft hiervoor vrijstelling verleend;

• bestemmingsplannen worden opgesteld volgens een eenduidige systematiek;• bestemmingsplannen die voor een deel of volledig zijn afgekeurd (‘goedkeuring ont-

houden’) moeten binnen 1 jaar na het verstrijken van de beroepstermijn herzien zijnvastgesteld.

Inhoudelijk:• de gemeente beschikt over een kaart met een actueel overzicht van alle vigerende

bestemmingsplannen (niet wettelijke verplichting);• de gemeente heeft per bestemmingsplan inzicht in verleende vrijstellingen, onder meer

om de hoeveelheid vrijstellingen te kunnen beoordelen(niet wettelijke verplichting);• de recent vastgestelde bestemmingsplannen bevatten een handhavingsparagraaf of

besteden op een andere manier aandacht aan handhaving (niet wettelijke verplichting);• de handhavingsparagraaf is in overeenstemming met het handhavingsbeleid dat

binnen de gemeente is vastgesteld (niet wettelijke verplichting);• bij de voorbereiding van het bestemmingsplan heeft de gemeente een retrospectieve

toets uitgevoerd. De resultaten van deze toets zijn verwerkt in het bestemmingsplan(overgangsrecht, positieve bestemming, handhaving) (niet wettelijke verplichting);

• de bestemmingsplanvoorschriften zijn uitvoerbaar en handhaafbaar (niet wettelijke ver-plichting).

Vrijstellingen

AlgemeenDe juiste procedure:• de vrijstelling is volgens de wettelijk voorgeschreven procedure tot stand gekomen en

is door een daartoe bevoegd orgaan verleend;• een afschrift van de vrijstelling zit als bijlage bij het bestemmingsplan (waarvan vrijstel-

ling is verleend);• de vrijstelling is getoetst aan het provinciaal en rijksbeleid.

Inhoudelijk:• aan de vrijstelling zijn geen oneigenlijke voorwaarden verbonden (art. 15 lid 3, 17 lid 1,

19 lid 3, 19a lid 1 WRO);• in het vrijstellingsbesluit staat gemotiveerd waarom de vrijstelling is verleend;• de vrijstelling voldoet aan het vastgestelde gemeentelijke vrijstellingenbeleid;• de mogelijkheid tot verlening van een (tijdelijke) vrijstelling is niet uitgesloten in het

bestemmingsplan.

Specifiek

Artikel 19 lid 1 WRODe juiste procedure• Als het bestemmingsplan waarvan vrijstelling wordt verleend ouder is dan 10 jaar legt

de gemeente een geldend voorbereidingsbesluit of een ontwerp herziening ter inzageop het moment dat de vrijstelling wordt verleend;



• Gedeputeerde Staten heeft een verklaring van geen bezwaar afgegeven;• van elke verleende vrijstelling stuurt de gemeente een afschrift aan de VROM-Inspectie.

Inhoudelijk:• in het vrijstellingsbesluit staan: een beschrijving van het betrokken project, de ruimte-

lijke onderbouwing en de afwegingen die aan het besluit ten grondslag liggen.

Artikel 19 lid 2 WRODe juiste procedure:• de gemeente stuurt van elke verleende vrijstelling, voorzover GS een verklaring van

geen bezwaar hebben afgegeven, een afschrift aan de VROM-Inspectie.

Inhoudelijk:• de activiteit waarvoor vrijstelling is verleend valt binnen de werking van de door gede-

puteerde staten aangewezen categorieën van gevallen;• in het vrijstellingsbesluit staan: een beschrijving van het betrokken project, de ruimte-

lijke onderbouwing en de afwegingen die aan het besluit ten grondslag liggen.

Artikel 19 lid 3 WROInhoudelijk: • de activiteit waarvoor vrijstelling is verleend valt binnen de werking van artikel 20 Bro.

Artikel 17 WRODe juiste procedure:• de gemeente stuurt van elke verleende vrijstelling een afschrift aan de VROM-Inspectie.

Inhoudelijk:• de vrijstelling gaat over een bouwen/of gebruiksactiviteit waarvan de tijdelijkheid is

aangetoond;• de vrijstelling komt overeen met de concreet bepaalde en voorziene termijn waarvoor

vrijstelling noodzakelijk is en is voor maximaal 5 jaar verleend.

Artikel 15 WRODe juiste procedure:• indien in het bestemmingsplan geen procedure is voorgeschreven, dan is de vrijstelling

tot stand gekomen volgens de procedure van de Awb.

Inhoudelijk:• de vrijstelling past binnen de begrenzing die het bestemmingsplan aangeeft voor een

binnenplanse vrijstelling.



Aanlegvergunning

Algemeen

De juiste procedure:• de aanlegvergunning is tot stand gekomen volgens de wettelijk voorgeschreven proce-

dure;• de aanlegvergunning is verleend door of namens B en W;• als de vergunning betrekking heeft op een activiteit binnen een beschermd stads- of

dorpsgezicht, heeft de gemeente een afschrift van de vergunning verstuurd aan deRijksdienst voor de Monumentenzorg gestuurd (art. 44 lid 3 WRO);

• de gemeente past de wettelijke aanhoudingsgronden correct toe.

Inhoudelijk:• aan de vergunning zijn geen oneigenlijke voorwaarden verbonden (art. 44 lid 2 WRO).

SpecifiekIndien aanlegvergunning is verleend ex artikel 44 WROInhoudelijk:• de activiteit is in overeenstemming met het bestemmingsplan (art. 44 lid 1 WRO)

Indien aanlegvergunning is verleend ex artikel 45 WROInhoudelijk:• de activiteit is alleen toelaatbaar door een voorlopige bestemming of voorlopige

gebruiksregel;• in de vergunning is een termijn opgenomen die overeenkomt met die voorlopige

bestemming/gebruiksregel. Daarna moet de activiteit worden verwijderd, beëindigd ofop andere wijze met het bestemmingsplan in overeenstemming worden gebracht.

Indien aanlegvergunning is verleend ex artikel 46 lid 6 WRO Inhoudelijk:• de activiteit waarop de vergunning betrekking heeft, stemt overeen met (de herziening

van) het bestemmingsplan dat in voorbereiding is – of met het provinciaal en nationaalruimtelijk beleid.

Indien aanlegvergunning is verleend ex artikel 46 lid 7 WRODe juiste procedure:• GS hebben vooraf een verklaring van geen bezwaar afgegeven.

Inhoudelijk:• de activiteit waarop de vergunning betrekking heeft, stemt overeen met (de herziening

van) het bestemmingsplan dat in voorbereiding is – of met het provinciaal en nationaalruimtelijk beleid;

• GS hebben vooraf een verklaring van geen bezwaar afgegeven;• in de aanlegvergunning staan een beschrijving van het betrokken project, de ruimtelijke

onderbouwing en de afwegingen die aan het besluit ten grondslag liggen.



Indien aanlegvergunning is verleend ex artikel 46 lid 8 WROInhoudelijk:• de activiteit waarop de vergunning betrekking heeft, is een activiteit waarop artikel 17

WRO van toepassing is – of een activiteit die valt binnen de werking van artikel 19, lid 2WRO of artikel 19, lid 3 WRO.

Indien aanlegvergunning is verleend ex artikel 46 lid 10 WRODe juiste procedure:• GS hebben vooraf een verklaring van geen bezwaar afgegeven.

Inhoudelijk:• de activiteit waarop de vergunning betrekking heeft is niet in strijd met het bestem-

mingsplan-in-voorbereiding;• in de aanlegvergunning staan een beschrijving van het betrokken project, de ruimtelijke

onderbouwing en de afwegingen die aan het besluit ten grondslag liggen.

Toezicht- en handhaving bestemmingsplannen, vrijstellingen en aanlegvergunningen

Algemeen

De juiste procedure:• het toezicht bij bestemmingsplannen, vrijstellingen en aanlegvergunningen gebeurt

gestructureerd, volgens het geformuleerde beleid en het vastgestelde programma;• van het toezicht wordt altijd verslag of notitie gemaakt, zodat het toezicht en de

bevindingen ervan verifieerbaar zijn (niet wettelijke verplichting);• bij geconstateerde tekortkomingen/ overtredingen wordt opgetreden volgens het

opgestelde handhavingsbeleid.

Specifiek• handhaving artikel 17 WRO;• de gemeente heeft inzicht in alle situaties waarvoor met toepassing van artikel 17

WRO vrijstelling is verleend, weet op welke gronden dit is gebeurd en kent de vrijstel-lingstermijnen die hieraan zijn verbonden;

• de gemeente houdt toezicht op de opheffing van de strijdigheid en dwingt de opheffingvan de strijdigheid zonodig met bestuursrechtelijke maatregelen af.

NB: artikel 17 lid 5 WRO kan alleen gelden als er sprake is van gewijzigde planologische omstandigheden.



Bijlage B: Taken Milieu

Milieu

1 Beleid Milieu

De gemeente beschikt over:• Milieubeleidsplan (niet wettelijke verplichting)• Beleid Wet milieubeheervergunningen en meldingen (niet wettelijke verplichting)• Beleid bouwstoffenbesluit (niet wettelijke verplichting)• Bodembeleid (niet wettelijke verplichting)• Rioleringsplan (GRP) en zorgplicht afvalwater• Externe veiligheid (niet wettelijke verplichting)• Luchtkwaliteit (niet wettelijke verplichting)• Toezicht- en handhavingbeleid bij (niet) inrichtingen (wettelijke verplichting)• Gedoogbeleid (niet wettelijke verplichting)

Toelichting

AlgemeenHet open vaststellen van beleid is een autonome bevoegdheid van de gemeente. Tochmoet de gemeente, voor zover er beleid is vastgesteld, daarvoor de wettelijk voorgeschre-ven procedure hebben gevolgd: tot en met vaststelling van het beleid (art 4.16 t/m 4.19Wm, AMvB op basis van Wbb, art. 10.33 Wm). Heeft de gemeente eenmaal beleid vast-gesteld dan geldt dus:

De juiste procedure:• het beleid is vastgesteld door het bevoegd orgaan;• bij de totstandkoming van het beleid is de wettelijk voorgeschreven procedure gevolgd;• het beleid is op de wettelijk voorgeschreven wijze bekend gemaakt.

Specifiek

Milieubeleidsplan (niet wettelijke verplichting) (art. 4.16-4.19 Wm)De juiste procedure:• GS, buurgemeenten en de inspecteur zijn betrokken bij het opstellen van het plan;• er was inspraak mogelijk door burgers en andere belanghebbenden;• GS en de VROM-inspecteur hebben het plan ontvangen;• het plan is tijdgebonden.

Inhoudelijk:• het plan bevat de hoofdzaken van het beleid dat de gemeente voorstaat voor:

1. de bescherming van het milieu, inclusief 2. de verbetering van het milieu3. de zorg voor een doelmatige verwijdering van afvalstoffen



4. de zorg voor een zuinig gebruik van energie en grondstoffen en 5. de zorg om de nadelige gevolgen van het verkeer voor het milieu te beperken, voor

al het verkeer naar of van een inrichting.

Beleid Wet milieubeheervergunningen en meldingen (niet wettelijke verplichting)Inhoudelijk:• alle inrichtingen die daarvoor in aanmerking komen, beschikken over een actuele en

dekkende vergunning voor de Wet milieubeheer;• voor zover wettelijk niet anders is bepaald, wordt de milieuvergunning ten minste een-

maal per 10 jaar beoordeeld op: 1. is de vergunning nog actueel 2. dekt zij de huidigeactiviteit(en). Zonodig wordt de vergunning geactualiseerd;

• volgens het beleid loopt de gemeente bij het verlenen van de vergunning vooruit ophet (komende) rijksbeleid en houdt de gemeente ook rekening met duurzaamheid ende verruimde reikwijdte Wm.

Beleid Bouwstoffenbesluit (niet wettelijke verplichting)Inhoudelijk:• de gemeente heeft beleid vastgesteld voor de uitvoering van en toetsing aan het

Bouwstoffenbesluit;• het HUM-Bouwstoffenbesluit is verwerkt in dit beleid;• het beleid gaat uit van een functionele scheiding tussen taken van de gemeente als

bevoegd gezag en als initiatiefnemer;• het beleid bepaalt dat de gemeente voldoet aan de regels uit de Vrijstellingsregeling

grondverzet (bodembeheersplan en bodemkwaliteitskaart), voor zover van toepassing.

Bodembeleid (niet wettelijke verplichting)Inhoudelijk:• het beleid werkt de uitgangspunten van BEVER uit (actief bodembeheer, hergebruik

verontreinigde grond, voorkomen van nieuwe verontreinigingen, sturen grondstromen,vastleggen diffuse achtergrondwaarden) op basis van bodemkwaliteitskaarten;

• het beleid houdt rekening met langlopende bodem- / grondwatersaneringen enbesteedt daarbij aandacht aan functierestricties en gebruiksbeperkingen;

• er is een baggerbeleid en een baggerplan waarin staat wat er gebeurt met vrijkomen-de verontreinigde baggerspecie.

Rioleringsplan (GRP) en zorgplicht afvalwater(art. 4.22-4.24 Wm en art. 10.33 Wm)

De juiste procedure:• GS, de waterschappen en de inspecteur zijn betrokken bij het opstellen van het plan;• het plan is toegestuurd aan GS, de waterschappen en aan de VROM-inspecteur;

Inhoudelijk:• het GRP is actueel en tijdsgebonden;• het GRP bevat overzichten van de aanwezige riolering, de vervangingstijdstippen, de

wijze van beheren, de financiële gevolgen;



• in het GRP staan voorstellen tot structurele maatregelen om de vuiluitworp van over-storten te beperken tot een adequaat niveau (Wvo-basisinspanning 2005);

• de (risicovolle) overstorten zijn vóór 2005 gesaneerd, tenzij met de waterkwaliteitsbe-heerder anders is overeengekomen;

• vóór medio 2003 zijn er tijdelijke maatregelen genomen voor de risicovolle overstorten(Wvo-basisinspanning 2005);

• in het rioleringsplan staat hoe de gemeente per 1 januari 2005 de ongezuiverde lozingenop bodem en oppervlaktewater heeft gesaneerd.

Externe veiligheid (niet wettelijke verplichting)Inhoudelijk:• het beleid is gericht op het oplossen van knelpuntsituaties en het voorkomen van

saneringssituaties;• structurele samenwerking tussen gemeente, provincie, brandweer en arbeidsinspectie

is gewaarborgd;• de beleidsuitgangspunten zijn actuele bestemmingsplannen waarin zoneringen en/of

contouren op de kaart staan rondom risicodragende objecten/activiteiten en een veilig-heidsparagraaf;

• beleidsuitgangspunt is ook het inrichtingenbestand Wet milieubeheer (inclusief rijks- enprovinciale inrichtingen!). Dit bestand moet – voor wat betreft externe veiligheid – vol-ledig en actueel zijn;

• inzicht in de situering van risicovolle objecten en transportroutes gevaarlijke stoffen enknelpuntsituaties vormen de basis van dit beleid.

Luchtkwaliteit (niet wettelijke verplichting)Inhoudelijk:• het beleid waarborgt dat de gemeente kan voldoen aan het Besluit luchtkwaliteit;• het beleid is erop gericht om overschrijdingen van de grenswaarden te voorkomen of

te beperken;• de overschrijdingsgebieden zijn bekend en vastgelegd.

Toezicht- en handhavingsbeleid voor inrichtingen en niet-inrichtinggebondenactiviteiten (niet wettelijke verplichting) (art. 18.2 Wm, art. 2.1 Besluit kwaliteitseisen handhaving milieubeheer)De juiste procedure: • de gemeenteraad stelt het handhavingsbeleid vast in een of meer documenten. Hierin

motiveert de raad welke doelen het zich zelf stelt bij de handhaving en welke activitei-ten het daartoe zal uitvoeren (wettelijke verplichting).

Inhoudelijk:• het beleid maakt onderscheid tussen toezicht en handhaving;• het toezichts- en handhavingsbeleid gaat onder meer tegen dat er inrichtingen in wer-

king zijn zonder of in afwijking van een vergunning Wet milieubeheer, of meldingen exartikel 8.40 en 8.19 Wm;

• toezichts- en handhavingsbeleid voor de uitvoering van alle milieutaken is beschikbaaren bestuurlijk vastgesteld;

• er wordt een bestuurlijk besluit genomen op basis van een analyse van de problemen



rond de naleving (risico inventarisatie en naleefgedrag bedrijven). Dit bestuurlijke besluitgaat over de prioriteitstelling (waaronder controlefrequentie) en wordt gemotiveerd enbestuurlijk vastgelegd;

• de toezichtfrequentie voor werken (Bouwstoffenbesluit) is gespecificeerd;• in de handhavingstrategie staan de bestuurlijke en strafrechtelijke vervolgacties bij vast-

gestelde tekortkomingen;• het handhavingsbeleid bevat een nalevingsstrategie.

Gedoogbeleid (niet wettelijke verplichting) (art. 18.2 Wm)• er is een bestuurlijk vastgesteld gedoogbeleid;• het is gebaseerd op het ‘Beleidskader inzake het terugdringen van het gedogen van

milieuovertredingen’ (rijksdocument).

2 Programma Milieu

De gemeente beschikt over:• Milieuprogramma voor het uitvoeren van de wettelijk verplichte en overige

milieutaken• Rioleringsbeheerprogramma• Uitvoeringsprogramma handhavingsbeleid milieu (wettelijke verplichting)

Toelichting

Algemeen• het opstellen van een milieuprogramma en rioleringsprogramma zijn wettelijk verplich-

te taken volgens de Wm (art. 4.20 en 4.22). Een uitvoeringsprogramma handhavingmilieu is een wettelijk verplichte taak volgens art. 3.1 Besluit kwaliteitscriteria handha-ving milieu.

Specifiek

MilieuprogrammaDe juiste procedure:• er is een actueel milieuprogramma of in de begroting is de uitvoering van de milieuta-

ken programmatisch herkenbaar en verifieerbaar vastgelegd (niet wettelijke verplich-ting);

• het ontwerpprogramma is jaarlijks, samen met het ontwerp van de begroting, aan degemeenteraad voorgelegd en door de raad vastgesteld;

• als er een bestaand milieubeleidsplan is, is hiermee rekening gehouden bij de opzet vanhet milieuprogramma.

Inhoudelijk:• de uitgangspunten van het beleid zijn verwerkt in het milieuprogramma (niet wette-

lijke verplichting);• het programma bevat een overzicht van de (wettelijke) activiteiten die de gemeente

moet verrichten en inzet daarvoor;



• er is gewaarborgd dat het programma qua inzet en financiën kan worden gerealiseerd; • in het programma staat een opgave van de milieucontroles die de gemeente moet

uitvoeren bij inrichtingen en niet inrichtinggebonden activiteiten (handhavingspro-gramma).

• actualisatie van milieuvergunningen gebeurt volgens vastgesteld beleid of anderszinstenminste eenmaal per 10 jaar (niet wettelijke verplichting).

Rioleringsprogramma (art 4.22-4.24 Wm)De juiste procedure:• de gemeenteraad en andere belanghebbenden worden ten minste eenmaal per jaar

geïnformeerd over de stand van zaken rond de uitvoering van het programma;• belanghebbenden worden geïnformeerd over de aanwezigheid en de risico’s van over-

storten;

Inhoudelijk:• het uitvoeringsprogramma voldoet procedureel en inhoudelijk aan de uitgangspunten

van het GRP;• in het programma staat een overzicht van de activiteiten die de gemeente moet ver-

richten en met welke inzet;• er is gewaarborgd dat het programma qua inzet en financiën realiseerbaar is;• er is voorzien dat risicovolle overstorten voor 2005 zijn gesaneerd en dat voor 2005 de

ongezuiverde lozingen op de bodem en het oppervlaktewater zijn gesaneerd – tenzijanders met de waterkwaliteitsbeheerder is overeengekomen,

Uitvoeringsprogramma handhaving• Het college van B&W werkt het handhavingsbeleid jaarlijks uit in een uitvoeringspro-

gramma;• Het college van B&W stemt het uitvoeringsprogramma af met de andere betrokken

bestuursorganen (aangrenzende gemeenten, provincie, waterschap) en met handha-vingspartners (Openbaar Ministerie, politie) die belast zijn met de strafrechtelijke hand-having.

3 Uitvoering Milieu

De gemeente geeft volgens wettelijke regels, vastgesteld beleid en het eigen programmaverifieerbaar uitvoering aan:• Milieuverslag• Vergunningverlening• Meldingen 8.19• Meldingen 8.40• Bouwstoffenbesluit• Taken bodem, riolering en afvalwater• Externe Veiligheid• Besluit luchtkwaliteit• Toezicht en handhaving



Algemeen• uitvoering van de milieutaken gebeurt volgens het geldende milieu- / rioleringspro-

gramma.

SpecifiekMilieuverslag (art. 21.1 Wm)De juiste procedure:• het verslag wordt jaarlijks open vastgesteld;• het verslag is aangeboden aan de raad;• het verslag is toegestuurd aan de VROM-inspecteur.

Inhoudelijk:• het milieuverslag gaat in op tenminste de uitvoering van de wettelijke milieutaken van:

- hoofdstuk 8, 13, 18 en paragraaf 14.1 van Wm;- het aantal termijnoverschrijdingen in een vergunningsprocedure;- de oorzaken van de termijnoverschrijdingen en de maatregelen die B&W treffen;- de wijze van uitvoering van het milieubeleid voor inrichtingen die onder de Wet

milieubeheer vallen en de gemeente exploiteert;- de uitvoering van toezicht en handhaving (aantal en resultaat toezichtcontroles,

aantal en resultaat van handhavingacties).

Vergunningverlening (hoofdstuk 8 Wm)De juiste procedure:• wettelijke procedures worden gevolgd (termijnen, coördinatie, afstemming);• opleveringscontrole vindt plaats binnen 3 maanden na in werking treden van de vergun-

ning (niet wettelijke verplichting).

Inhoudelijk:• er is een actueel en dekkend inrichtingenbestand, dat ook inzicht geeft in de situering

van risicovolle objecten (niet wettelijke verplichting);• alle vergunningplichtige inrichtingen hebben een actuele, dekkende en toereikende ver-

gunning;• in de vergunning worden alle milieuaspecten afgewogen en gemotiveerd in de overwe-

gingen opgenomen (considerans);• de vergunningvoorschriften zijn handhaafbaar (niet wettelijke verplichting);• er is een verslag gemaakt van het gehouden vooroverleg (Awb art. 3:21 onder b);• de toepassing van de verruimde reikwijdte Wm en het doelgroepenbeleid zijn nader

ingevuld. Ter bescherming van het milieu verwijst de vergunning naar de meest actueleen relevante NEN/ISO-voorschriften en CPR-richtlijnen (niet wettelijke verplichting);

• ‘verouderde’ vergunningen worden zo spoedig mogelijk en op basis van milieuprioriteitgeactualiseerd.

Meldingen 8.19 (hoofdstuk 8 Wm)De juiste procedure:• de wettelijke procedures worden gevolgd;• opleveringscontrole vindt plaats binnen 3 maanden na de schriftelijke acceptatie van de

melding (niet wettelijke verplichting).



Inhoudelijk:• aangetoond moet zijn dat de veranderingen niet leiden tot een andere inrichting dan

waarvoor de vergunning is verleend. De wijzigingen leiden dus niet tot andere of grote-re nadelige gevolgen voor het milieu.

Meldingen 8.40 (hoofdstuk 8 Wm)De juiste procedure:• de wettelijke procedures worden gevolgd;• een opleveringscontrole vindt plaats binnen 3 maanden na ontvangst van de melding

(niet wettelijke verplichting);• er is nagegaan of nadere eisen nodig zijn (art. 8.42).

Inhoudelijk:• alle meldingsplichtige inrichtingen hebben een melding;• nadere eisen zijn handhaafbaar geformuleerd (niet wettelijke verplichting);• nagegaan is of de inrichting valt onder één of meerder AMvB’s;

BouwstoffenbesluitDe juiste procedure:• de meldingen worden volgens het geformuleerde beleid verifieerbaar getoetst op: 1.

ontvankelijkheid en volledigheid en 2. de checklist HUM en specifieke milieuhygiënischegegevens.

Inhoudelijk:• er is inzicht in alle eigen werken en werken van derden (niet wettelijke verplichting);• er vindt registratie en beoordeling plaats voor de toepassing van bouwstoffen (locatie,

soort en type);• er wordt voldaan aan de regels uit de Vrijstellingsregeling grondverzet;• de gemeente houdt structureel toezicht op meldings- en niet meldingsplichtigen.

Taken bodem, riolering en afvalwaterDe juiste procedure:• geplaatste installaties voor Individuele Behandeling van afvalwater (IBA’s) voldoen aan

de Uitvoeringsregeling Lozingenbesluit Wbb.

Inhoudelijk:ernstige bodemverontreinigingen worden gemeld aan de provincie (art. 41 Wbb);• er is inzicht in de huishoudelijke en bedrijfsmatige bodemlozers en in de getroffen

voorzieningen (niet wettelijke verplichting);• er wordt voldaan aan de reductie vuiluitworp (per 01-01-05); de gemeente voldoet aan

de inspanningen om dit op die datum gerealiseerd te hebben.• er wordt voldaan aan het saneren van de risicovolle riooloverstorten (per 01-01-05); de

gemeente voldoet aan de inspanningen om dit op die datum gerealiseerd te hebben;gemeente heeft tijdelijke maatregelen genomen voor risicovolle riooloverstorten (voormedio 2003);

• er wordt voldaan aan de inspanningen om per 01-01-05 de ongezuiverde lozingen opbodem en oppervlaktewater gesaneerd te hebben.



• voor de niet gerioleerde panden is bij de provincie ontheffing van de inzamelplicht ver-kregen.

Externe veiligheidDe juiste procedure: • de afdeling milieu en brandweer zijn betrokken bij het opstellen van de veiligheidspara-

graaf of contouren in het bestemmingsplan (niet wettelijke verplichting).

Inhoudelijk:• er is inzicht in de situering van risicovolle objecten en transportroutes gevaarlijke stoffen

(persoonsgebonden- en groepsrisico). Dit inzicht is verwerkt in de bestemmingsplannen(zoneringen en/of contouren op de kaart rondom risicodragende objecten/activiteiten eneen veiligheidsparagraaf in de toelichting) (niet wettelijke verplichting);

• de gemeente treedt actief op bij knelpuntsituaties (saneringsplan) (niet wettelijke ver-plichting).

Besluit luchtkwaliteitInhoudelijk:• voer (indien nodig) eens per 2 of 3 jaar een inventarisatie uit binnen de bebouwde kom,

volgens de normen van het Besluit Luchtkwaliteit;• een gemeente met meer dan 40.000 inwoners heeft een inventariserend onderzoek uit-

gevoerd; • beschrijf bij overschrijding de nodige maatregelen; • geef op plankaarten luchtkwaliteitscontouren aan (niet wettelijke verplichting); • treed als gemeente actief op bij knelpuntsituaties (saneringsplan) (wettelijke verplich-

ting).

Toezicht en handhaving (hoofdstuk 18 Wm en Besluit kwaliteitscriteria handhavingmilieu)De juiste procedure:• milieucontroles bij inrichtingen (zie programma) en bij werken gebeuren gestructureerd;

Inhoudelijk:• toets bij de controle van vergunningplichtige inrichtingen en werken de naleving aan de

vergunning en aan de geldende regelgeving;• de gemeente verzamelt en registreert gegevens over bestuursrechtelijke handhaving van

inrichtingen;• treed bij geconstateerde tekortkomingen / overtredingen handhavend op, volgens de

handhavingsstrategie en laat de overtredingen beëindigen (niet wettelijke verplichting);• rapporteer aan de gemeenteraad over de uitvoering van toezicht en handhaving (aantal

meldingen, aantal controles, resultaten controles, geconstateerde overtredingen) vindtjaarlijks plaats (milieujaarverslag).



Bijlage C: Taken Bouw

Bouw

1 Beleid Bouwen

De gemeente beschikt over:• bouwverordening;• welstandsbeleid;• beleid ten aanzien van (de inhaalslag) gebruiksvergunningen / brandveiligheidsbe-

leid (niet wettelijke verplichting);• beleid toetsing aanvragen aan Bouwbesluit (niet wettelijke verplichting);• toezichtsbeleid bestaande voorraad (niet wettelijke verplichting).

Toelichting

AlgemeenHet open vaststellen van het beleid is een autonome bevoegdheid van de gemeente. Ditgeldt niet voor het vaststellen van de bouwverordening en het welstandsbeleid. Voor zoverde gemeente beleid heeft vastgesteld moet zij dit wel hebben gedaan volgens de wettelijkvoorgeschreven procedure – tot en met vaststelling van het beleid (art. 3:40 e.v. en 4:81 e.v.Awb). Heeft de gemeente beleid vastgesteld, dan geldt:

De juiste procedure:• het beleid is door het bevoegde orgaan vastgesteld;• bij de totstandkoming van het beleid is de wettelijk voorgeschreven procedure gevolgd;• het beleid is op de wettelijk voorgeschreven wijze bekend gemaakt.

SpecifiekBouwverordeningDe juiste procedure:• een afschrift van de bouwverordening is aan de VROM-inspecteur toegestuurd (art. 98 Ww).

Inhoudelijk:• de bouwverordening voldoet aan de eisen van de Woningwet (o.a. art. 8 Ww en de VNG

Modelbouwverordening);• de bouwverordening is actueel (art. 8 Ww).

WelstandsbeleidInhoudelijk:• het beleid bevat minstens criteria die B&W hanteren bij het beoordelen van aanvragen

om een bouwvergunning (art. 12a Ww; wettelijk verplicht per 1 juli 2004);• er is een welstandscommissie of een stadsbouwmeester aangesteld. Hun werkwijze vol-

doet aan de wettelijke eisen (art. 12b Ww);• B&W rapporteren jaarlijks aan de raad (art. 12c Ww).



Beleid voor (de inhaalslag van) gebruiksvergunningen / brandveiligheidsbeleid(niet wettelijke verplichting)Inhoudelijk:• er is een dekkend bestand van gebruiksvergunningplichtige bouwwerken, verdeeld vol-

gens beleidscategorieën;• het beleid is erop gericht dat alle gebruiksvergunningplichtige bouwwerken een actuele

en toereikende gebruiksvergunning hebben;• daartoe is voor iedere categorie beleid geformuleerd om actualiteit en toereikendheid,

en het actualiseren van gebruiksvergunningen te beoordelen;• geef altijd gemotiveerd aan hoe aanvragen om gebruiksvergunningen worden getoetst

aan het vastgestelde brandveiligheidsbeleid;• geef altijd gemotiveerd aan welke onderdelen van het brandveiligheidsbeleid bij de

beoordeling van vergunningaanvragen marginaal of juist intensief worden getoetst.

Beleid toetsing aanvragen aan Bouwbesluit (niet wettelijke verplichting)Inhoudelijk:• geef gemotiveerd aan hoe de aanvragen worden getoetst aan het Bouwbesluit;• onderbouw welke onderdelen van het Bouwbesluit marginaal en welke intensief wor-

den getoetst.

Toezichtsbeleid bestaande voorraad (niet wettelijke verplichting)Inhoudelijk:• het beleid maakt onderscheid tussen toezicht en handhaving;• het toezicht- en handhavingsbeleid bevat:

- het tegengaan van bouwen in afwijking van een bouwvergunning;- het tegengaan van slopen in afwijking van een sloopvergunning of -melding;- het tegengaan van gebruik van gebruiksvergunningplichtige bouwwerken in

afwijking van een gebruiksvergunning;- het tegengaan van bouwen zonder bouwvergunning;- het tegengaan van slopen zonder sloopvergunning;- het tegengaan van gebruik van gebruiksvergunningplichtige bouwwerken zonder

gebruiksvergunning.• het beleid bepaalt waarop het toezicht marginaal of juist intensief is bij bouwen,

gebruiken en slopen;• in het beleid staat een actieve signaleringsstructuur voor het opsporen van illegale

situaties;• het beleid heeft een stappenplan;• het beleid is gebaseerd op een nulmeting (bij bouwen, slopen en gebruik zonder vergun-

ning);• het sanctioneringsbeleid geeft duidelijke prioriteiten aan;• het beleid rond gebruikvergunningen gaat uit van de controlefrequenties volgens de

PREVAP.

Toezichtsbeleid bestaande voorraad (niet wettelijke verplichting)Inhoudelijk:• In het toezichtbeleid staat:• hoe de bestaande gebouwvoorraad wordt gemonitord;



• welke prioriteiten er zijn (bijvoorbeeld risicovolle constructies, oude woningvoorraad enkamerverhuur);

• hoe en wanneer de aanschrijvingsbevoegdheid wordt ingezet.

2 Programma Bouwen

De gemeente beschikt over:• uitvoeringsprogramma verlening bouwvergunningen (niet wettelijke verplich-

ting);• uitvoeringsprogramma verlening sloopvergunningen / meldingen (niet wettelijke

verplichting);• uitvoeringsprogramma voor de actualisering van gebruiksvergunningen en de

inhaalslag van de verlening van gebruiksvergunningen (niet wettelijke verplich-ting);

• uitvoeringsprogramma voor het toezicht en de handhaving kwaliteit bestaandevoorraad;

• toezicht- en handhavingsprogramma (niet wettelijke verplichting) voor hettegengaan van:- het bouwen in afwijking van een bouwvergunning;- het slopen in afwijking van een sloopvergunning;- het gebruik van gebruiksvergunningplichtige bouwwerken in afwijkingen van

een gebruiksvergunning;- het bouwen zonder bouwvergunning;- het slopen zonder sloopvergunning of melding;- het gebruik van gebruiksvergunningplichtige bouwwerken zonder gebruiks-

vergunning.

ToelichtingHet open vaststellen van programma’s is een autonome bevoegdheid van de gemeente.Toch wenst de VROM-Inspectie dat de gemeente voldoet aan het onderstaande.

AlgemeenDe juiste procedure:• het programma is open vastgesteld door of namens het college van B&W.

Inhoudelijk:• als de gemeente vastgesteld beleid heeft, is bij de vaststelling van het programma

hiermee rekening gehouden;• het programma legt een relatie tussen de uit te voeren taken en benodigde mens-

kracht en middelen;• in het programma staan een regelmatige evaluatie en terugkoppeling naar de

gemeenteraad opgenomen



3 Uitvoering Bouwen

De gemeente voert volgens de wettelijke regels, het vastgestelde beleid en de eigen pro-grammering dit alles verifieerbaar uit:• Bouwvergunning;• Bouwvergunning: lichte vergunning;• Bouwvergunning: twee fasen;• Sloopvergunning/-melding;• Gebruiksvergunning;• Toezicht en handhaving bestaande gebouwenvoorraad;• Toezicht en handhaving bouwen in afwijking bouwvergunning;• Toezicht en handhaving slopen in afwijking sloopvergunning• Toezicht en handhaving gebruik van gebruiksvergunningplichtige bouwwerken in

afwijking van de gebruiksvergunning;• Toezicht en handhaving bouwen zonder bouwvergunning;• Toezicht en handhaving slopen zonder sloopvergunning;• Toezicht en handhaving gebruik van gebruiksvergunningplichtige bouwwerken

zonder gebruiksvergunning.

Bouwvergunning• Procedurele toets

De juiste procedure:• stuur de aanvragers van een bouwvergunning een bewijs van ontvangst waarin de ont-

vangstdatum staat (niet wettelijke verplichting);• pas de aanhoudingsgronden uit de wet altijd tijdig en correct toe (art. 50 t/m 55 Ww);• publiceer de aanvragen om een bouwvergunning (art. 41 Ww);• meld de van rechtswege verleende bouwvergunningen binnen twee weken schriftelijk

aan de buren (art. 58 Ww);• laat het besluit over de aanvragen om een bouwvergunning altijd binnen de gestelde

termijnen nemen (art. 46 en 56a Ww).

VolledigheidDe juiste procedure:• toets de ontvankelijkheid en de volledigheid van de aanvragen om een bouwvergun-

ning (art. 40a Ww en Besluit indieningsvereisten aanvraag bouwvergunning (Biab);• is de aanvraag om een bouwvergunning incompleet? Stel de indiener dan volgens de

wettelijke regels in de gelegenheid om die geconstateerde verzuimen te herstellen (art.47 Ww en 4:5 Awb);

• zorg ervoor dat het dossier compleet is en dat van iedere stap, contact, handeling deneerslag te vinden is (niet wettelijke verplichting).

Inhoudelijk:• de aanvragen om een bouwvergunning bevatten alle noodzakelijke gegevens.



Toets aan bestemmingsplanDe juiste procedure:• toets de aanvragen om een bouwvergunning aan de geldende bestemmingsplannen

(art. 44 Ww);• voeg de resultaten van de toets toe aan het dossier, zodat ze vindbaar zijn (niet wette-

lijke verplichting).

Toets aan BouwbesluitDe juiste procedure:• toets de aanvragen om een bouwvergunning correct en volledig aan het Bouwbesluit

(art. 44 Ww);• voeg de resultaten van de toets toe aan het dossier, zodat ze vindbaar zijn (niet wette-


Toets aan bodemDe juiste procedure:• alle aanvragen om een bouwvergunning hebben een bodemonderzoeksrapport (art. 8

en 44 Ww, Biab);• indien van toepassing zijn de volgende uitzonderingsmogelijkheden correct toegepast:• ontheffing wordt verleend als er voldoende gegevens zijn over de bodemgesteldheid of

als de gegevens al aanwezig zijn (Biab, MG circulaire 18 2003);• ontheffing wordt verleend voor bouwwerken kleiner dan 50m2 (Biab, MG circulaire 18

2003);• ontheffing wordt verleend voor tijdelijke bouwwerken (Biab, MG circulaire 18 2003);• ontheffing wordt verleend als het bouwwerk nog gesloopt dient te worden, het

bodemonderzoek kan dan later plaatsvinden (Biab, MG circulaire 18 2003);• voeg de resultaten van de toets toe aan het dossier, zodat ze vindbaar zijn (niet wette-


Inhoudelijk:• Laat het bodemonderzoeksrapport op de voorgeschreven wijze uitvoeren (MG circulaire

18, 2003).

Toets aan welstandProcedureel:• Beschikt de gemeente over een vastgestelde welstandnota? Toets de aanvragen om

een bouwvergunning hieraan (art. 12b Ww);• Wat is het resultaat van die toets? Zorg ervoor dat die (makkelijk vindbaar) in het dos-

sier staat (niet wettelijke verplichting).

Toets bouwverordeningDe juiste procedure:• toets zo nodig aanvragen om een bouwvergunning van een brandveiligheidsinstallatie

correct en volledig (art. 2.6.1 MBv);• zorg ervoor dat het resultaat van die toets (makkelijk vindbaar) in het dossier staat

(niet wettelijke verplichting).



VoorwaardenDe juiste procedure:• stel geen oneigenlijke voorwaarden aan de bouwvergunning (art. 56 Ww);• de bouwvergunning kent dragende motiveringen ten aanzien van de toets bestem-

mingsplan, Bouwbesluit, bodem, welstand en bouwverordening (art. Awb).

Bouwvergunning: lichte vergunningDe juiste procedure:• toets de aanvragen om een lichte bouwvergunning aan de beperkte opsomming uit

het Besluit bouwvergunningvrije en licht-bouwvergunningplichte bouwwerken (Bblb);• toets de aanvragen om een lichte bouwvergunning aan de constructieve eisen van het

Bouwbesluit (art. 44 lid 3 Ww).

Bouwvergunning: twee fasenDe juiste procedure:• behandel de aanvragen om een reguliere bouwvergunning uitsluitend als aanvraag in

twee fasen als deze ook als zodanig zijn ingediend (art. 56a Ww).

Sloopvergunning/-meldingProcedurele toets

De juiste procedure:• stuur aan de aanvragers van een sloopvergunning een bewijs van ontvangst gestuurd

waarin de ontvangstdatum staat (art. 8.1.2 MBV);• laat het besluit over de aanvragen om een sloopvergunning altijd binnen de gestelde

termijnen nemen (art. 8.2.1 MBV); • laat de mededeling over sloopmeldingen altijd binnen de gestelde termijn doen (art.

8.2.1 MBV).

VolledigheidDe juiste procedure:• is de aanvraag om een sloopvergunning incompleet? Stel dan de indiener volgens de

wettelijke regels in de gelegenheid om het geconstateerde verzuim te herstellen (art.8.1.3 MBV);

• Zorg ervoor dat het resultaat van die volledigheidstoets (makkelijk vindbaar) in het dos-sier staat (niet wettelijke verplichting).

Inhoudelijk:• de aanvragen om een sloopvergunning bevatten alle gegevens die de Bouwverordening

vereist (art. 8.1.2 MBV); • sloopmeldingen bevatten alle gegevens die de Bouwverordening vereist (art. 8.1.2 MBV).

Toets aan bouwverordeningDe juiste procedure:• toets de aanvragen om een sloopvergunning en een sloopmelding correct en volledig

aan de criteria in de Bouwverordening (art. 8.1.2 en 8.2.1 MBV);



• Zorg ervoor dat het resultaat van die toets (makkelijk vindbaar) in het dossier staat(niet wettelijke verplichting).

Inhoudelijk:• toets de aanvragen om een sloopvergunning aan regelgeving inzake asbest (asbestin-

ventarisatie, certificaat, deskundig asbestonderzoek/verwijderingsbedrijf, hoeveelheidasbest, verwijdering asbest; art. 8.1.2 MBV);

• ga bij de aanvragen om een sloopvergunning na of de veiligheid tijdens het slopen vol-doende is gewaarborgd (art. 8.1.6 MBV);

• ga bij de aanvragen om een sloopvergunning na of de bescherming van nabijgelegenbouwwerken tijdens het slopen voldoende is gewaarborgd (art. 8.1.6 MBV).

VoorwaardenDe juiste procedure:• verbind aan sloopvergunningen die daarvoor in aanmerking komen nadere voorschrif-

ten voor asbest (art. 8.1.1 MBV);• verbind aan sloopvergunningen die daarvoor in aanmerking komen nadere voorschrif-

ten om de veiligheid te waarborgen (art. 8.1.1 MBV);• verbind aan sloopvergunningen die daarvoor in aanmerking komen nadere voorschrif-

ten om nabijgelegen bouwwerken te beschermen (art. 8.1.1 MBV).

GebruiksvergunningProcedurele toets

De juiste procedure:• stuur aan de aanvragers om een gebruiksvergunning een bewijs van ontvangst met

daarop de ontvangstdatum (art. 6.1.2 MBV);• laat het besluit over de aanvragen om een gebruiksvergunning altijd binnen de gestel-

de termijnen nemen (art. 6.1.4 MBV).

VolledigheidDe juiste procedure:• de aanvragen om een gebruiksvergunning bevatten alle gegevens die de bouwverorde-

ning vereist (art. 6.1.2 MBV);• is de aanvraag om een gebruiksvergunning incompleet? Stel dan de indiener volgens de

wettelijke regels in de gelegenheid om het geconstateerde verzuim te herstellen (art.6.1.3 MBV);

• Zorg ervoor dat het resultaat van die volledigheidstoets (makkelijk vindbaar) in het dos-sier staat (niet wettelijke verplichting).

Inhoudelijk:• Toets aan bouwverordening

De juiste procedure:• toets de aanvragen om een gebruiksvergunning correct en volledig aan de criteria in de

Bouwverordening (art. 6.2.1 MBV);• Zorg ervoor dat het resultaat van die toets (makkelijk vindbaar) in het dossier staat

(niet wettelijke verplichting).



VoorwaardenDe juiste procedure:• verleen gebruiksvergunningen uitsluitend met voorwaarden over het brandveilig

gebruik van een bouwwerk (art. 6.1.1 MBV);• verleen gebruikvergunningen met specifieke voorwaarden die gebaseerd zijn op een

actueel brandveiligheidsbeleid (niet wettelijke verplichting).

Toezicht en handhaving bestaande voorraadDe juiste procedure:• controleer periodiek en systematisch de staat van de bestaande bouwwerken, open

erven en terreinen (art. 13 Ww);• leg de bevindingen vast in een rapportage (niet wettelijke verplichting).

Toezicht en handhaving in afwijking van de bouwvergunningDe juiste procedure:• controleer bij alle vergunde bouwplannen of deze conform de vergunning worden/zijn

gerealiseerd (art. 100 Ww juncto art. 125 Gemeentewet);• treed bij bouwen in afwijking van een vergunning (art. 40 en 108 Ww) op volgens het

vastgestelde handhavingbeleid.

Toezicht en handhaving in afwijking van de sloopvergunningDe juiste procedure:• controleer bij alle vergunde sloopplannen of deze volgens de vergunning worden/zijn

gesloopt (art. 100 Ww);• treed bij slopen in afwijking van een vergunning (art. 12.1 MBV) op volgens het vastge-

stelde handhavingsbeleid.

Handhaving gebruik van gebruiksvergunningplichtige bouwwerken in afwij-king van de gebruiksvergunningDe juiste procedure:• controleer periodiek en systematisch de naleving van de gebruiksvergunningen (art.

6.1.6 MBV);• als de situatie dit vereist, wijzig dan de voorwaarden van de gebruiksvergunning of trek

deze voorwaarden in (art. 6.1.1 MBV); • treed bij gebruik in afwijking van de gebruiksvergunning op volgens het vastgestelde

handhavingsbeleid (art. 125 Gemeentewet); • uitgangspunt voor controles zijn de controlefrequenties die de PREVAP aanbeveelt (niet

wettelijke verplichting).

Handhaving zonder bouwvergunningDe juiste procedure:• controleer periodiek het gehele grondgebied op bouwen zonder vergunning (art. 100

Ww juncto art. 125 Gemeentewet);• treed bij bouwen zonder een vergunning (art. 40 en 108 Ww) op volgens het vastge-

stelde handhavingbeleid.



Handhaving zonder sloopvergunningDe juiste procedure:• controleer periodiek het gehele grondgebied op slopen zonder vergunning (art. 100

Ww);• treed bij slopen zonder vergunning (art. 100 Ww) op volgens het vastgestelde handha-

vingbeleid.

Handhaving gebruik van gebruiksvergunningplichtige bouwwerken zondergebruiksvergunningDe juiste procedure:• controleer periodiek en systematisch alle vergunningplichtige bouwwerken op aanwe-

zigheid van een gebruiksvergunning (art. 125 Gemeentewet);• treed bij gebruik zonder gebruiksvergunning (art. 125 Gemeentewet) op volgens het

vastgestelde handhavingsbeleid.



Bijlage D: Administratieve Organisatie

Administratieve Organisatie

De gemeente beschikt over: • Werkprocessen (niet wettelijke verplichting)• Mandatering (niet wettelijke verplichting)• Termijnbewaking (niet wettelijke verplichting)• Dossiervorming (niet wettelijke verplichting)• Scheiding van functies (niet wettelijke verplichting)• 4-ogen principe (niet wettelijke verplichting)• Klachten en ongewone voorvallen

Werkprocessen

De juiste procedure:• de werkprocessen voor vergunningverlening, be- en afhandeling meldingen, toezicht en

handhaving op het gebied van bouw, ruimtelijke ordening en milieu zijn bestuurlijkvastgesteld en bekend bij de betrokken medewerkers

Inhoudelijk:• in de werkprocessen voor de uitvoering van VROM-taken staan vastgelegd: de procedu-

res, taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden.

Mandatering

De juiste procedure:• mandateringsbesluiten over bevoegd- en verantwoordelijkheden zijn beschikbaar en

bestuurlijk vastgesteld.Inhoudelijk:• mandatering van de bevoegdheden is op functieniveau uitgewerkt;• als de gemeente formele taken uitbesteedt, moet dit in een mandaterings- en/of

delegatiebesluit zijn vastgelegd.

Termijnbewaking

De juiste procedure:• termijnbewaking gebeurt volgens de wettelijk termijnenInhoudelijk:• bewaak wettelijke termijnen gestructureerd;• informeer bij overschrijding de belanghebbenden schriftelijk.



Dossiervorming

Inhoudelijk:• dossiers zijn volledig, toegankelijk en helder gestructureerd.

Scheiding van functies

De juiste procedure:• in de werkprocessen staat aangegeven dat niet één functionaris zowel de taken voor

vergunningverlening als voor toezicht heeft.Inhoudelijk:• toezicht en vergunningverlening van één dossier wordt gedaan door verschillende func-

tionarissen.

4-ogen principe

De juiste procedure:• in de werkprocessen is een kwalitatieve toets ingebouwd.

Inhoudelijk• aaneengesloten processen die tot besluitvorming leiden worden niet door één functio-

naris uitgevoerd (4-ogen principe).

Klachtenbehandeling en behandeling ongewonevoorvallen (klachten art. 18.2 Wm/ongewone voorvallen art. 17.1-17.4 Wm)

De juiste procedure:• er is een meldpunt voor klachten op het gebied van RO, Bouw en Milieu dat 24 uur per

dag bereikbaar is;• ontvangen mondelinge en schriftelijke klachten worden consistent en gestan-

daardiseerd geregistreerd in een (geautomatiseerd) klachtenregistratiesysteem.

Inhoudelijk:• de gemeenteraad heeft een procedure vastgesteld voor de be- en afhandeling van

klachten en ongewone voorvallen;• de melder krijgt informatie over de afhandeling van de klacht volgens de vastgestelde

procedure;• ongewone voorvallen worden geregistreerd en zonodig vindt een controleactie plaats.


Naar betere prestaties handhaving gemeentelijke VROM-taken

Na

ar b

ete

re p

resta

ties h

an

dh

av

ing

gem

een

telijk

e V

RO

M-ta

ken

Omslag-VNG-Afspraken-2006.qxd 30-03-2006 09:19 Pagina 1

VROM-taken gemeentelijke handhaving prestaties Naar betere€¦ · Programmatisch handhaven: goed...

Documents

Transcript of VROM-taken gemeentelijke handhaving prestaties Naar betere€¦ · Programmatisch handhaven: goed...