Vrijdag 16 Februari 2007

Scriptieonderwerpen TaalPsychologie

16/2/2007

Wat is taalpsychologie?

De studie naar de cognitieve architectuur en mechanismen die mensen in staat stelt om taal te verwerken, in alle modaliteiten van de taal (spreken, verstaan, lezen, schrijven, gebaren)

Waarom interessant? Taalverwerking is immers vanzelfsprekend:

Je denkt ergens aan en je “flapt” het eruit …Iemand zegt iets, en je begrijpt het meteen …

16/2/2007

Toch niet zo vanzelfsprekend…

•Taalpathologie (dyslexie, afasie, stotteren, …)•Tweetaligheid•Normale Ontwikkeling•Niet-vloeiendheden in normale spraak•Automatische Spraak Herkenning

16/2/2007

Toch niet zo vanzelfsprekend…spreken

• Woord vinden tussen ± 75000 woorden• aan ± 2 a 3 woorden / minuut• met minder dan 1 verspreking op 1000 woorden• informatie verwerken op allerlei niveaus:

Conversatie: klopt mijn boodschap wel in deze context?Syntaxis: woorden in de juiste volgorde zettenMorfologie: overeen laten stemmen elementenFonologie: klanken bepalen, lettergrepen makenArticulatie: controleren tientallen spieren

16/2/2007

Toch niet zo vanzelfsprekend…verstaan

• Ambiguiteit:‣Globaal: Ik sloeg de man met de stok‣Tijdelijk: De sheriff zag de indiaan en de cowboy

zadelde zijn paard‣Lexicaal: geef mij die tas eens aan

•Figuratief taalgebruik: Tijdens Irak….• Gesproken taal: geen woordgrenzen, variabele realizatie spraakklanken• Niet-vloeiendheden - naar links uh rechts

16/2/2007

Woordproductie: plaatje-woord interferentie

Gerelateerde distracter (kat) vertraagt doorgaans de benoeming

Vaak beschouwd als bewijs voor lexicale competitie

KAT

16/2/2007

BEER (X) KAT (X)

KAT

<Beer> <Kat>

“TAAKACTIVATIE”

16/2/2007

Het vinden van het juiste woord: een oogbewegingsstudie

• Miozzo en Carammaza: laagfrequente distractors hinderen meer dan hoogfrequente. Pleit tegen lexicale competitie• Maar is dit niet een effect van aandacht?

• Plaatje-woord interferentie m.b.v. oogbewegingen• Als aandachtsverklaring klopt: langere fixatietijden op laagfrequent woord

16/2/2007

Onderzoek naar emotionele afleiders in de prent-woord interferentie-taak

• Test aandacht-verklaring op een andere manier

•Emotionele distractors meer interferentie dan neutrale

klootzak

16/2/2007

De semantische en fonologische paradox in woordproductie

• Soms helpt gerelateerdheid, soms hindert het• Doel scriptie: nagaan hoe de polariteit van effecten afhangt van

tijd tussen stimuliverwerking distracter

-75

-50

-25

0

25

50

75

Interrupted Completed

Phonological

Relatedness

Semantic

Relatedness

16/2/2007

Zinsproduktie: syntactische priming

PRIME TARGET

Subject

Confederate

“The mixer that is red.”

The mixer that is red

…

16/2/2007

Syntactische priming

Prime Target

De rode geit 1% bijzin

De geit die rood is 20% bijzin

Sterker effect wanneer het naamwoord identiek of gerelateerd is (geit - schaap)

16/2/2007

Model

GeitSchaap

de groene X

de X die groen is

16/2/2007

Is syntactische priming doelgebaseerd? Een test aan de hand van assymetrisch geassocieerde woordparen

"Ooievaar" roept "baby" op, maar andersom niet

Prime: Target:de ooievaar die groen is de (rode) baby (die rood is)

de groene ooievaar

de baby die rood is de (groene) ooievaar (die groen is)

de rode baby

16/2/2007

Zelf-monitoring van spraak

.... dan ga je naar links^ ... uhm ... rechts naar wit________________^|________|____________Originele uiting Editing fase Reparatie

Drie aspecten aan monitoring:–Detectie problemen / fouten–Interrumperen–Repareren

16/2/2007

Zwijg! Een studie naar het onderbreken van spraak

Conceptualizer

Formulationerror-to-repair priming

ArticulationSelectionExecution

Auditory processing

Speech Comprehension

Message generation

Monitoring

comparinginterrupt

restart

Time (s)0 3.31392–0.832

0.9

0

/..D́ b√tn ../

inner speech

overt speech

• Hartsuiker & Kolk: stoppen buiten linguistisch plannen om• spraaksnelheid irrelevant voor stoptijd

•Systematisch stoptijd meten in condities met snelle en langzame spraak

16/2/2007

Corrigeren van doelgerichte bewegingen

• replanning paradigma: de duur van BRIL is langer bij slechtere kwaliteit appel•simultane productie van "fout" en herstelling• toepassen op niet-talige acties, namelijk (muis) bewegingen

16/2/2007

Replanning beweging

+

16/2/2007

Haperingen

• uh, um, pauzes, herhalingen, verlengingen, …

• 1 op de 6 woorden!

•Maar waarom haperen wij?

16/2/2007

Perspectieven op niet-vloeiendheid in de spraak

• Valse sporen uitgesloten (o.a. trait of state anxiety)• Maar diverse perspectieven, die elkaar volledig negeren:

Bij-effect van cognitieve overloadHerstellingen van versprekingenSignaalfunctie aan luisteraar

Doel: in kaart brengen perspectieven en deze evalueren a.d. hand bestaande evidentie

16/2/2007

Waarom uh haperen sprekers?

Bepalen "boodschap"?

herkenbaarheid prentje

Vinden juiste woord?

aantal namen prentje

Verklanken van het woord?

frequentie en lengte naam prentje

16/2/2007

Tweetaligheid

• Merendeel van de wereldbevolking beheerst meer dan een taal• Wat is de cognitieve architectuur van het tweetalige systeem?

Representaties gescheiden of gedeeld?

16/2/2007

Tweetaligheid en syntax

PO DO

give show

GIVE (X, Y, Z)

VERB

SHOW (X, Y, Z)

geven tonen

QuickTime™ and aTIFF (ongecomprimeerd) decompressor

are needed to see this picture.

16/2/2007

Wisselen van taal

Doel: testen hypothese "gedeelde syntax"

pomme rouge witte arm petit chat

16/2/2007

Lezen en spellen in een tweede taal

• Bij het monolinguaal lezen wordt de fonologie actief

A flower

ROWS• Wordt bij het lezen in een tweede taal (L2) de fonologie van de eerste taal (L1) actief?

16/2/2007

A ROWS is a ROSE, maar is een BED een BET?

• Semantische gelijkenisoordelen

Pillow - Bet (targetitem)

Pillow - Bell (spellingcontrole)

• Predictie: targets meer fouten, tragere RTs

16/2/2007

De rol van moedertaal-fonologie bij spelfouten in een tweede taal

• spelfouten (monolinguaal) worden door fonologie beinvloed: their ipv there• bij bilinguale spelfouten rol van moedertaalfonologie? than ipv then• onsystematisch turven van fouten in e-mails suggereert van wel. •Doel - systematisch uitlokken verspellingen en deze hypothese toetsen

16/2/2007

Bij alle scriptie-onderwerpen

• Probleem is theoretisch relevant• Mate van uitwerking varieert• Streven naar publiceerheid

• 1e Master: literatuurstudie + Expt 1• 2e Master: vervolgexpt'en en rapportage