Vreemdelingendetentie

1

Een bestuursrechtelijke maatregel, met als doel: Illegale toegang tot Nederland te verhinderen Uitzetting mogelijk te maken

Wat is vreemdelingendetentie?

2

3

Detentiecentrum Schiphol

Wie kunnen worden gedetineerd?

• Nieuw aangekomen vreemdelingen, die de toegang tot NL (vooralsnog) is geweigerd, zoals asielzoekers

• Vreemdelingen in afwachting van terugkeer naar land van herkomst of naar een derde land

4

Vreemdelingendetentie = bestuursrechtelijke maatregel

• Het is geen strafrechtelijke sanctie

• De gedetineerde is geen verdachte / geen dader van een strafbaar feit

• Dit verandert niet met strafbaarstelling illegaliteit: naast de straf voor de illegaliteit blijft detentie mogelijk

5

Hoe zit het met de mensenrechten?

• Het recht om asiel te zoeken: Art 14 UVRM

• Het recht op vrijheid:

- Art 5 EVRM: recht op vrijheid; vreemdelingendetentie alleen als ultimum remedium (uiterste middel)

- Art 9 UVRM: geen willekeurige arrestatie/detentie/verbanning

6

7

Cijfers

• Jaarlijks 6000-8000 mensen opgesloten

• Gemiddeld 76 dagen

• Max 6 maanden, uitbreiding tot 18 mogelijk

• Ongeveer 17% zit langer dan 6 maanden

• Herhaalde detentie is mogelijk (2010: 27% van het totaal)

8

• Vreemdelingendetentie in Nederland standaardprocedure in plaats van ‘ultimum remedium’

• Nauwelijks oog voor individuele omstandigheden• Onnodig zwaar regime

Er zijn alternatieven!

Kritiek Amnesty International

9

10

Mevrouw Jacqueline uit Burundi67 jaar oud, ziekZat 7 maanden in detentie

Na plaatsing in verzorgingshuis is ze (vrijwilllig met hulp) teruggekeerd naar Burundi

Kwetsbare mensen horen niet in detentie

• Zieken

• Kinderen / ouderen

• Zwangere vrouwen

• Slachtoffers van marteling of mensenhandel

Zij lijden nog sterker dan anderen onder detentie

Nauwelijks risico op onttrekking aan toezicht

11

Gezondheidsschade

(Langdurige) detentie kan psychische problemen veroorzaken:

• 3 jaar na vrijlating had 70% nog last van psychische problemen

• geestelijke aftakeling, moedeloosheid, boosheid, frustratie en zelfs suïcidaal gedrag.

Bron: Newman, Dudley, Steel. (2008). Asylum, detention, and mental health in Australia

12

Onnodig zwaar regime

Toepassing van de Penitentiaire Beginselenwet beperkt de grondrechten veel verder dan nodig:

• 16 uur per dag in de cel• geen recht op onderwijs of arbeid• beperkt contact met de buitenwereld: beperkt toegang

internet, geen toegang tot sociale media, mobiele telefoon inleveren, beperkt bezoek

• onnodig fouilleren en visiteren

13

14

Wat zijn alternatieven?

Recht op vrijheid staat voorop: altijd eerst de lichtere vormen van toezicht uitproberen

• Meldplicht

• Het opgeven van een verblijfsadres

• Garantstelling door vrienden, familie of maatschappelijke organisaties

• Borgsom

• Open en half open centra

• Elektronische detentie

• Vrijheidsbeperkende locatie15

Hoe doen andere landen het?

• Zweden: detentie in laatste instantie

• Verenigd Koninkrijk: elektronisch toezicht, recht op 25 uur educatie per week

• Australië en Zweden: begeleiding door casemanager

• Zweden, Australië, Verenigd Koninkrijk: soepeler regime, vrijer bewegen

16

Toenemende (Internationale) kritiek

• Europees Comité ter Voorkoming van Martelen• Europees Commissaris voor Mensenrechten • Nationale ombudsman• College voor de Rechten van de Mens• UNHCR• Jurisprudentie, wetenschappers, NGO’s

17

Andere kritiek

• Niet efficiënt • Hoge kosten: per dag per persoon: € 190 tot € 200

exclusief procedures, schadevergoeding, kosten van de uitzetting e.d.

• Criminalisering en stigmatisering vreemdelingen

18

Huidige stand van zaken – Goed nieuws

• Pilots voor alternatieven lopen en gaan door• Minder mensen in detentie• Meer aandacht voor vreemdelingendetentie in

Nederland:- Nationale ombudsman- Adviescommissie Vreemdelingenzaken - College voor de Rechten van de Mens- UNHCR en VluchtelingenWerk

19

Huidige stand van zaken – Slecht nieuws

• Pilots voor hele kleine beperkte groep• Praktijk: detentie nog steeds niet al uiterste middel ingezet• Detentieomstandigheden nog steeds als in gevangenis• Strafbaarstelling illegaliteit

20

Verdere acties van Amnesty

• Groetenkaarten aan vreemdelingen

• Plannen voor 2013

21

Discussie Vaak gehoorde misvattingen

• “Iemand die meewerkt aan zijn terugkeer, hoeft helemaal niet in vreemdelingenbewaring.”

• “Iedereen kan terug als hij wil.”• “Alternatieven maken vreemdelingendetentie duurder dan het

al is.”• “Een soepeler vreemdelingenbeleid werkt snellere terugkeer

tegen.”• “Vreemdelingendetentie doet goed werk als afschrikwekkend

middel.”• “Ons asielbeleid is beter dan dat van bijna elk ander land.”

22