Vooruitblik marktontwikkelingen vastgoed

Samen werken aan het wonen, werken en winkelen van 2030

Themadag Vastgoed25 oktober 2011Henk JagersmaDirectievoorzitter Syntrus Achmea Vastgoed

Agenda

Nederlands vastgoed‒ Recente marktontwikkelingen,vooruitblik, trends & kansen

Internationaal vastgoed‒ Recente marktontwikkelingen,vooruitblik, trends & kansen

Hypotheken‒ Recente marktontwikkelingen,vooruitblik, trends & kansen

Rol pensioenfondsen in vastgoed en economie

Conclusie

Visie 2030

25 oktober 2011Wonen, werken en winkelen in Wikistedia in 2030 Pagina 2

Stabiele rendementen en vastgoed als inflatiehedge bieden kansen institutionele (vastgoed) belegger

25 oktober 2011Wonen, werken en winkelen in Wikistedia in 2030

Bron: Morgan Stanley Capital International Inc; JP Morgan GBI (7-10 jaar)

Rendement per assetclass

Pagina 3

Afnemend beleggingsvolume vastgoed


Bron DTZ, JLL (€ in miljoenen)

Vanwege minder financiering/leverage mogelijkheden voor binnen en buitenlandse beleggers

Aanbod kwalitatief goed vastgoed schaars

Groot aantal pensioenfondsen verhoogt allocatie naar vastgoed

Pagina 4

Koopwoningmarkt: aantal transacties in 3 jaar gehalveerd


Bron CBS, Kadaster : aantal verkochte woningen per maand

Impact verlaging overdrachtsbelasting verwaarloosbaar

Opleving was slechts 4% terwijl 10% verwacht was

Opleving in augustus al voorbij

Prijzen huizen en aantal transacties dalen verder

Pagina 5

Onvoldoende aanbod huurwoningen vrije sector

Totale woningvoorraad 7,1 miljoen


Bron CBS

Woningmarkt Huurmarkt

Pagina 6

Winkelmarkt: leegstand neemt licht toe maar niet in alle gebieden

Leegstand neemt toe op B en C locaties

A1 locaties in grote en middelgrote steden alsmede dominante wijkcentra blijven in trek

Zonder kracht van de stad te benutten neemt risico op leegstand op B en C locaties toe


Kantorenmarkt: al 10 jaar groeiend overaanbod


Bron DTZ

Pagina 8

Verwachting komende jaren

Totaalrendementen stijgen weer na 2011

Directe rendement kantoren blijft hoog. Voor indirect rendement kantoren eerst nog afwaardering maar stabilisatie is in zicht‒ 2011: -10%‒ 2012: -5%‒ 2013: -2%‒ 2014: 0%

Rendement winkels blijft ongewijzigd. Fysieke winkels en internet versterken elkaar

Woningen na kleine daling rendementen weer stabiliteit verwacht door stijgende vraag huurwoningen buiten het sociale segment


Rendementen herstellen


Bron: Syntrus Achmea Vastgoed o.b.v. CPB, CBS en IPD cijfers

Pagina 10

Trends: lichte groei bevolking, toename aantal eenpersoonshuishoudens

Aantal huishoudens groeit explosief Ruim 1 miljoen waarvan 730.000 eenpersoonshuishoudens Betekent vraag naar 50.000 woningen per jaar tot 2030


Bron CBS: cijfers in miljoenen

Pagina 11

Trends: Toenemende vergrijzing

Aantal 75+ neemt toe met 90% en stijgt naar bijna 2 miljoen


Cijfers in miljoenen : Bron CBS

Aantal 65+ stijgt met 1,66 miljoen in 20 jaar

Pagina 12

Trends: Toenemende welvaart


Bron CBS - CPB

Arbeidsparticipatie blijft stijgen

Arbeidsproductiviteit blijft stijgen

Bruto Binnenlands Product stijgt

Pagina 13

Kansen Nationaal Vastgoed

Karakteristieken van vastgoed blijven ongewijzigd‒ Vastgoed als stabiliteitsanker in de beleggingsportefeuille‒ Vastgoed als inflatiehedge

Winkels: A locaties en wijkgebonden centra

Woningen: vrije sector huurwoning wint aan populariteit

Kantoren: met name op mobiliteitsknopen

Zorgvastgoed: afnemende financiering overheid en toenemende vraag zorgen voor kansen bij zorginstellingen en zorgwoningen.


Trends: afnemende financierbaarheid vastgoed

Basel 3: niet alles meer lenen

Overheid financiert niet meer maar faciliteert en stimuleert

Sterke afname financieringsmogelijkheden

Zorgvastgoed als nieuwe beleggersmarkt

Noodzaak financiële impuls vastgoedsector


Spread op particuliere hypotheken ongekend hoog en lage percentage afboekingen bevestigen lage risico


Bron Syntrus Achmea Vastgoed

Particuliere hypotheken met NHG

Financiering van zorgvastgoed

Het verstrekken van een lening bij verkoop discretionair vastgoed

Pagina 16

Trends: economie verschuift van VS naar China


Internationaal: Focus op China met gericht investeren in niche markten in Europa en Amerika


Bron: Concensus Forecast, IMF (2011) – data gecumuleerd Hoge groei verwacht voor China, Hong Kong, Singapore en Australië

Trek naar de stad in China, Chinese overheid grijpt adequaat in om oververhitting te voorkomen

Australië profiteert van groei als toeleverancier materialen en grondstoffen

Pagina 18

Internationaal: Focus op China met gericht investeren in niche markten in Europa en Amerika

Azië focus op groeimarkten. Naast China ook Thailand, Vietnam, India en Maleisië. Investeren in woningen, winkels en logistiek vastgoed

Investeringskansen in Hong Kong en Singapore door risico overpricing beperkt maar niet uitgesloten.

Australië profiteert van groei in Azië als toeleverancier materialen en grondstoffen. Door transparantie en lage leverage relatief laag risicoprofiel met hoge rendementen in segmenten winkels en kantoren

Noord Amerika focus op huurwoningen en winkelcentra voor dagelijkse boodschappen. Mogelijk niches als seniorenwoningen of medical offices.

Europa focus op woningen en winkels in Duitsland en Frankrijk met mogelijk niche zoals parkeergarages

AREA funds: continuering beleid verlagen leverage


Trends: duurzaamheid als noodzaak

Wereldwijde Consumptie als in EU:

WereldwijdeConsumptie als in VS:


Door toenemende consumptie, mobiliteit en vraag naar luxe goederen raken grondstoffen op en neemt vervuiling toe

Duurzaamheid niet langer een trend maar een noodzaak

Nu anders gaan leven om leven mogelijk te houden voor de toekomstige generatie

Instititutioneel beleggen in vastgoed is al zeer duurzaam. Nog verdere verduurzaming kan:

Herbestemmen van vastgoed Innovatie en samenwerking

Pagina 20

Trends: de effecten van social media en internet

Nieuwe generatie is altijd online

Nieuwe generatie werkt waar en wanneer ze dit willen

Nieuwe generatie koopt online maar komt graag in brandstores als Apple, Nike en Nespresso

Nieuwe generatie zoekt plekken in de stad op om elkaar te ontmoeten


Hoe ziet 2030 er uit?

Het gedrag van mensen verandert. Consumentenpatronen veranderen

Verandering patronen heeft impact op de vormen van wonen, werken en winkelen in 2030

Verstedelijking neemt toe. De stad wordt de ontmoetingsplaats voor werken en ontspanning

De positie van een winkelstraat verandert. Wordt het leisure, uitgaan of?

Stijging 75+ zorgt voor innovaties op medisch vlak en verandert de manier waarop zorg aangeboden wordt

Door de schuldzeepbel verdwijnt ook de zekerheid van staat als financier


Vormgeven visie 2030 is gestart en gaat verder op www.wikistedia.nl

Veel kansen naar 2030 maar ook veel onzekerheden

Met Wikistedia willen we voor u het beste rendement halen in deze periode


Vooruitblik marktontwikkelingen vastgoed

Documents

Transcript of Vooruitblik marktontwikkelingen vastgoed