01 13 Weideassortiment De Heus

geleidelijke overgang voor

optimale benuttinginkuil

managementZorg voor

de juisteverhouding zuren

droge kuilenleveren

te weinig melkzuur

Special

24 uur per dag online

bestellen met mijndeheus.nl

Gemak en eenvoud

staan centraal

www.de-heus.nl

Voortaan bestelt u uw voer snel en eenvoudig via mijndeheus.nl. Bestellen wanneer u dat wilt, eenvoudig, snel én veilig. U kunt er terecht voor vrijwel ons complete assortiment diervoeders. Gemak en eenvoud staan centraal en registreren kost u nauwelijks enige moeite. Binnen mijndeheus.nl heeft u toegang tot uw persoonlijke omgeving waarin ook historische (bestel)infor matie beschikbaar is. Gegevens die goed van pas komen bij het plaatsen van uw nieuwe bestellingen. Bovendien is het systeem afgestemd op uw eigen be-drijfssituatie zodat het invoeren van bestellingen hierop naadloos aansluit. registreer u vandaag nog op www.mijndeheus.nl en ontdek wat de heus bedoelt met gebruiks-vriendelijk bestellen!

0 3

Nieuw weideassortimentDe juiste krachtvoeraanvulling van het grasrantsoen levert een bijdrage in een betere vertering van het gras, verbetering van de gezondheid van de koe en meer melk in de tank. Door veredeling zijn de eigenschappen van gras veranderd: hogere verteerbaar­heden,minder structuur.

Het voedingsonderzoek levert steeds nieuwe informatie op. Hierdoor wordt het mogelijk om de rantsoenen beter af te stemmen op de behoefte van de hoog­productieve melkkoe. Onderzoek van De Heus heeft aangetoond dat bepaalde grondstoffen een sterk positief effect hebben op de benutting van het royaal aanwezige stikstof in het gras. Dit resul­teert in een hoge melkeiwitproductie.

Alle facetten rondom de weidegang van koeien hebben we samengevoegd in deze Vooruit! Special. Van de daad­werkelijk overgang, tot aan tips bij het inkuilen. Alle relevante informatie in een handzaam formaat en direct bij de hand. Ik wens u een goede ‘weide­periode’ toe!

Jacob Goelema, Productmanager Rundveejgoelema@de­heus.nl

10Bonsilage plus

ColofonVooruit! Special is een extra uitgave van het relatiemagazine van De Heus

Uitgever De Heus Voeders B.V.

Redactieraad Patrick van Vugt, Franko van Lankvelt, Nico Woudenberg, Ben Menting, Augustine van Ree en Joost Belt

Redactieadres Postbus 396 6710 BJ Ede, telefoon 0318-675 497, e-mail vooruit@de-heus.nl

Productie Kokshoorn|Riemens b.v. Dordrecht

Druk Koninklijke BDU Barneveld

Geleidelijke overgang voor optimale benutting4

8Inkuil- management

12

te weinig melkzuur

0 4

De hoeveelheid structuur is echter gering. Zorg daarom voor een geleidelijke rantsoenovergang en bied de koeien de mogelijkheid om extra structuur op te nemen. Beperk het aandeel stalrantsoen geleidelijk, afhankelijk van de grasopname. Indien de koe toch uit de bocht dreigt te vliegen, pas dan de

Koeien eindelijk de wei inGeleidelijke overgang voor optimale benuttingDe koude periode die tot begin april duurde maakte vroege grasgroei onmogelijk. Het weidegras van de tweede helft april en begin mei is dus een superjong gewas. Bedenk daarom dat u de overgang naar volledig weiden geleidelijk laat verlopen.

Jacob GoelemaProductmanager Rundveejgoelema@de-heus.nl

De resultaten van het project ‘Kijk op Gras’ kunnen u hierbij weer van dienst zijn (zie kader). Aan de hand van de veranderingen in voederwaarde kan de keuze voor het mengvoer of rantsoen-aanvulling zo nodig worden aangepast. Uit dit ‘Kijk op Gras’-onderzoek komt de grote variatie in kwaliteit door seizoen- en weersomstandigheden duidelijk naar voren (zie grafiek 1). Het eerste voorjaarsgras is erg smakelijk, bevat veel energie en vaak een hoog eiwitgehalte.

Grafiek 1: Variatie in de voederwaarde van vers gras

1070

1020

970

920

870

820

weken15 2322 3016 2417 2518 2619 2720 2821 29

bron: De Heus Voeders, Kijk op Gras 2010­2012

3332 40343536373831 39

VEM 2012

VEM 2011

VEM 2010

VE

M p

er k

g ds

0 5

beweiding aan zodat de koe in balans blijft en de pensfunctie weer stabiliseert. Eventueel kan een pensbuffer als Bestermine Buffer worden toegepast. Disbalans in de pensfermentatie leidt tot slechte benutting en een tegenvallende productie. Ook liggen klauwproblemen op de loer. Zorg daarom dat u de juiste maatregelen neemt en deze problemen voor blijft.

Aandacht voor grasgroei Afhankelijk van het beweidings systeem kiest u het juiste inschaarmoment. Bedenk daarbij dat de maximale daggroei van 200 kg ds per ha pas na ruim dertig hergroeidagen optreedt. Na twee en halve week is de daggroei ongeveer 100 kg ds per ha. In feite komt het er op neer, dat het verschil tussen ‘voor het weekend’ en ‘na het weekend’ inscharen een verschil van bijna 1.000 kg ds kan uitmaken. Niet te vroeg inscharen levert dus extra droge stof op. In een eerdere uitgave van Vooruit! is reeds ingegaan op andere middelen die het

weiden succesvol maken (Vooruit! 1, april 2013). Door het grasrantsoen aan te vullen met een energierijk, eiwitarm product verbetert u de benutting van het gras. Dit kan door een gerichte keuze van het mengvoer en de aanvulling in

Kijk op Gras 2013Om u als melkveehouder van actuele adviezen over de kwaliteit van weidegras te voorzien, startte De Heus in week 16 het versgras onderzoek ‘Kijk op Gras’. De deelnemende melkveebedrijven liggen verspreid over het land en de verschillende grondsoorten. Op deze bedrijven worden wekelijks monsters genomen van vers gras, waarvan Blgg AgroXpertus de samenstelling onderzoekt. Daarnaast wordt door De Heus samen met Barenbrug onderzoek gedaan naar het optimale maaimoment via het Inkuiljournaal. Nieuws gierig naar de resultaten uw regio? Ga naar www.kijkopgras.nl en www.barenbrug.nl.

Weiden niet te vroeg inscharen

levert veel extra droge stof op.

0 6

maaisnede afgestemd is op een opbrengst van ca. 3,5 ton drogestof per ha, is het te verwachten dat de voederwaarde, met name het eiwit, verdund naarmate de drogestofopbrengst stijgt. In de resultaten van het inkuiljournaal van Barenbrug is dit duidelijk naar voren gekomen. Vooral als het maaimoment ná het moment ligt dat de grassen meer stengel zijn gaan vormen daalt de voederwaarde snel. Daarom is het zaak, vooral ook bij de latere snedes, genoegen te nemen met een lichtere snede, om een graskuil met een goede voederwaarde te kunnen winnen. Weersinvloeden en opnameExtreme weersomstandigheden hebben grote effecten op de productie. Dat heeft in belangrijke mate te maken met de wisselende kwaliteit en de variatie in hoeveelheid gras. Zonnig weer (vooral in combinatie met koude nachten) levert hogere suikergehalten op. Wanneer de N-bemesting op het juist moment heeft plaatsgevonden, levert dat hoge eiwitwaarden op. De VEM is echter ook zeer sterk seizoensafhankelijk. Naarmate het moment van doorschieten van het gras gepasseerd is, verslechtert de ver-teerbaarheid van het gras en daarmee de VEM (zie figuur 1).

de vorm van bijvoorbeeld snijmaïs of bietenpulp. Zetmeel in het rantsoen biedt de koe de gelegenheid haar behoefte aan glucogene energie in te vullen.

Aanvullende weidebrokSynchro Zomer is een weidebrok met veel glucogene energie uit maïs- en tarwezetmeel en is daarom de weidebrok bij uitstek. Euromix bevat iets minder

glucogene energie, maar wel standaard een pensbuffer. Deze brok is bedoeld voor rantsoenen met zeer jong gras met weinig stengel. Bij structuurtekorten zet u Synchro Optiferm of Bestermine Buffer in om problemen te voorkomen. Een ander belangrijk aandachtspunt is de drink-watervoorziening; zorg dat er altijd vers, smakelijk water beschikbaar is.

Optimaal maaimomentNet zoals voor het juiste moment voor inscharen, is het eveneens belangrijk om het juiste moment van maaien te kiezen. Wanneer de bemesting voor de

Bij hogere temperaturen nemen koeien minder ruwvoer op, waardoor de belasting voor de koe vermindert. Hierdoor verandert het opgenomen rantsoen ten opzichte van het advies en loopt de voerbenutting terug. Het gevaar van pensverzuring ligt dan op de loer. Controleer daarom aan de hand van de pensvulling en mestconsis-tentie of de voeropname adequaat is en pas de keuze van het krachtvoer aan op de omstandigheden.

Gezonde koeien en kalverenVerstrek weidend vee voldoende mineralen, spoorelementen en vitaminen.

‘Zorg voor een optimale benutting

van weidegras. Houdt de totale drogestof

opname op peil en verstrek daarom op stal ook

voldoende ruwvoer en krachtvoer’

Figuur 1: VEM ontwikkeling in relatie tot DSopbrengst 1e snede 2012

1100

1050

1000

950

900

850

8001.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000

kg’s DS/ha

VE

M /

kg

DS

0 7

De Heus heeft het zomerassortiment weer geactualiseerd. Naast het snel verteerbare gras neemt goed verteerbare ruwe celstof in de voeders uit het zomerassortiment een belangrijke rol in. Synchro Zomer (code 5053) neemt binnen dit assortiment door het hoge glucose leverend vermogen (GLV) een belangrijke plaats in. De stabiele samenstelling van deze brok resulteert in een hoge benutting van energie en eiwit uit weidegras. Meer glucogene nutriënten (GLV) verbetert de eiwitbenutting en verhoogt de melkeiwitproductie.

De voederwaarden van Synchro Zomer zijn:GLV 130 g/kgVEM 940 /kgSDVE 90 g/kgRuw eiwit 140 g/kgZetmeel 200 g/kg

Actueel zomerassortiment

doodgeboren kalveren. Kunt u geen losse mineralen verstrekken? Dan bieden MIVIT (code 5135), Droogstand Mg (code 5140) of een mineraalemmer uitkomst. Bester-mine Totalvit is de emmer voor jongvee/melkvee (code 85618), Bestermine Optivit die voor droogstaand vee (code 85619).

Doordat de koeien ‘s zomers weinig mengvoer krijgen, dreigt de mineralen-voorziening in gevaar te komen. Vooral jongvee en droogstaande koeien lopen een verhoogd risico. Dit resulteert later in een verminderde vruchtbaarheid, een traag geboorteverloop en zwakke of

Rantsoensituatie april/mei/juni juli/augustus/september

Volop weidegras

Synchro ZomerEuromix cP

Protex GrasSynchro Oranje

Volop weidegras+5 tot 10 kg snijmaïs

Synchro Optiferm cPSynchro Zomer

Protex GrasSynchro Oranje

Overdag weiden+15 kg snijmaïs

Euro Rood/Groen+ER Balans/Rucom 12

Synchro Oranje+ER Extra/Rucom 12

Inkuilmanagement

0 9

1. Kies het beste tijdstip van maaien ­ suikers zijn nodig voor de conservering• snelle stabilisering van de kuil betekent

behoud van voederwaarde• zonuren zorgen voor suikers in de kuil• bij een drogestof percentage minder

dan 30% melasse toevoegen• 35-45% graskuilen bevatten voldoende

suikers voor het conserveringsproces

2. Beperk verliezen bij voordrogen • verliezen lopen uiteen van 0,12 tot 0,50

ton drogestof per hectare• elke extra bewerking, bijvoorbeeld

schudden zorgt voor meer veldverliezen• gras/klaver gewassen geven iets meer

verliezen vanwege het hogere blad aandeel

• gebruik van de maaikneuzer geeft iets meer veldverlies, maar zal door kortere veldperiode een hogere voederwaarde geven

• laat de laatste keer schudden achter-wege en start bijtijds met harken

• kuil niet te droog in en probeer binnen 48 uur het gras onder het plastic te hebben

3. Verdichting bij inkuilen • maximaal 15 cm per laag in één keer

opbrengen• in een sleufsilo is het beter te verdichten

dan op een kuilplaat• de aanvoersnelheid mag maximaal

4 hectare per uur zijn (anders inkuilen op twee platen/sleufsilo’s)

• shovelgewicht en tijdsduur dat de sho-vel effectief op de kuil rijdt is bepalend voor verdichting

• zorg dat geen grond of ander vuil de

kuil wordt ingereden (bestrijden van mollen in het land en zorgen voor een schoon erf en schone silo’s)

4. Drogestof percentage maximaal 35­45% • maak een goede inschatting van de

drogestof• start bijtijds met harken• zorg dat de planning van de oogst klopt

en het aantal hectares en de capaciteit van maaien, schudden, harken en kuilen met elkaar overeenkomt

5. Gebruik toevoegmiddelen• Voeg melasse toe bij zeer natte kuilen

(< 30% drogestof)• Gebruik geen enkelvoudige toevoeg-

middelen• Gebruik Bonsilage Plus als toevoeg-

middel omdat dit de juiste verhouding melk- en azijnzuur in de kuil oplevert

1 0

In ons onderzoek hebben we twintig kuilen met een laag azijnzuurniveau vergeleken met tien kuilen die hoog melkzuur en hoog azijnzuur hadden. De goed geconserveerde kuilen met een hoog azijnzuur lieten slechts een temperatuurverhoging van 1,4 ºC zien, terwijl de laag azijnzuur kuilen een tem-peratuurstijging van gemiddeld 7,8 ºC hadden.

Bonsilage Plus is een inkuilmiddel waarmee u zowel de vorming van melkzuur als azijnzuur stimuleert. Door vorming van beide zuren is Bonsilage Plus effectief voor een snelle conservering (figuur 1) en tevens voor broeiremming (figuur 2).

Zuurvorming in de kuil is belangrijk voor behoud van voederwaarde. Een goed geslaagde graskuil bevat zowel melkzuur als azijnzuur. Melkzuur zorgt na het afsluiten van de kuil voor een snelle pH­daling en een stabiele geconserveerde kuil. Ook is melkzuur in de graskuil smakelijk en zorgt naast suikers voor een hoge drogestof opname van het rantsoen. Azijnzuur in de kuil is juist belangrijk bij uitkuilen. Bij voldoende melkzuur én azijnzuur in de kuil en de juiste verhouding tussen beide zal een kuil niet gaan broeien bij uitkuilen.

Zorg voor de juiste verhouding zuren met Bonsilage Plus

Het voordeel van het gebruik van Bonsilage Plus voor een bedrijf met 100 melkkoeien en een drogestofopname van 1.450 kg kuil per dag is:

Opbrengsten• Inkuilproces versneld: hogere voederwaarde*• Minder broeiverliezen bij uitkuilen**• Minder voerresten aan het voerhek***• Totaal opbrengsten

€ 10,88 € 33,95 € 6,53 € 51,36

Kosten• Bonsilage Plus (€ 7,00 / ton ds) € 10,15

Opbrengsten - kosten **** € 41,21

Rendement• kosten : opbrengsten ***** 1 : 5

* Hogere voederwaarde: 15 VEM/kg ds = 1.450 x 15 = 21.750 : 600 VEM / kg melk = 36,25 kg melk x € 0,30 = € 10,88

** Minder broei en schimmels bij uitkuilen: 5 dagen 20 graden = 100 VEM 100 VEM x 1.450 kg ds = 145.000 VEM / 1068 VEM = 135,8 kg krachtvoer x 0,25 = € 33,95*** 2,5 procent minder voerresten aan het voerhek = 0,025 x 1.450 = 36,25 kg ds = 36,25 kg ds x € 0,18 = € 6,53**** Opbrengsten – kosten per jaar: € 51,36 – € 10,15 = € 41,21 x 365 dagen = € 15.042***** Rendement = 10,15 : 51,36 = 1 : 5

Rendement Bonsilage PlusFiguur 1: Snelle conservering met melkzuur- vormende bacteriën in Bonsilage Plus

6,5

6,0

5,5

5,0

4,5

4,00 4 7 14 46 90

dagen na inkuilen

pH

Bonsilage Plus

Onbehandeld

Streefwaarde

Figuur 2: Schimmels en gisten krijgen geen kans van-wege de azijnzuurvormende bacteriën in Bonsilage Plus. Hierdoor is de kuil niet broeigevoelig bij uitkuilen

1000000

100000

10000

1000

100 dag 0 dag 30 dag 90

dagen na inkuilen

aant

al p

er g

ram

Bonsilage Plus

Onbehandeld

Norm

1 2

De afgelopen drie jaren is relatief droog ingekuild. Gemiddeld bevatten de graskuilen meer dan 45% drogestof (figuur 1). Deze drogere kuilen leveren een hoger suiker gehalte op. Graag zien we hoge suikers, omdat dit mede de smakelijkheid van de graskuil bepaald. Nadeel is dat te hoge drogestof gehalten in graskuil ten koste gaan van het aandeel melkzuur en azijnzuur in de kuil (figuur 2).

Droge kuilen leveren te weinig melkzuur

1 3

Graskuilen in het traject van 35 tot 45% drogestof hebben veel pluspunten ten opzichte van de drogere graskuilen met meer dan 45% drogestof. Onderzoek bij veertig melkveehouders en 40 graskuilen afgelopen winter gaven duidelijk positieve resultaten.

1. Stabilisering en broeigevoelig­heid graskuilGraskuilen in het traject van 35 tot 45% drogestof bevatten voldoende melkzuur en voldoende azijnzuur. Beide zuren zijn belangrijk! Melkzuur is essentieel voor de conservering van de graskuil en zorgt ervoor dat de pH lager dan 4,6 wordt. Zodra deze pH bereikt is, is de kuil stabiel. Het aandeel melkzuurvormende bacteriën bepaalt hoe snel de kuil stabiel

Figuur 1: Suikers in relatie tot drogestof gehalte van de graskuil

250

200

150

100

50

0100 300 500 700

Drogestof gehalte

Suiker- en eiwitgehalten in voorjaarskuilen 2012

Ruw eiwit

Suiker

Figuur 2: Drogestof percentage van graskuil bepaalt het aandeel melk- en azijnzuur

140

120

100

80

60

40

20

0200 250 300 350 400 450 500 550 600

Droge stof (g/kg product)

Melkzuur en azijnzuur in graskuilen

zuur

(g/k

g D

S)

bron: BlggAgroXpertus

melkzuur

azijnzuur

1 5

is. Hoe sneller dat dit proces gaat (in minder dagen) hoe beter, want als gevolg ervan behoudt de graskuil meer voe-derwaarde. Azijnzuur is juist belangrijk voor het behoud van voederwaarde bij uitkuilen. Voldoende azijnzuur in de graskuil zorgt ervoor dat schimmels en gisten geen kans krijgen om te groeien na het openen van de kuil. De juiste

Figuur 4: Melkzuur wordt vooral omgezet in propionzuur en is daarmee een glucogene energiebron (melkdrijvend). Suikers zijn voor een belangrijk ketogeen en zorgen voor minder melk en een hoger vet percentage (HPr = Propionzuur, HAc = Azijnzuur, HBu = Boterzuur, GLV = Glucose Leverend Vermogen)

Voer Pens Darm Uier Nutriënt

Eiwit Aminozuren Eiwit SDVE

MelkzuurNH3 Micr. eiwit

HPr

Zetmeel Glucose (lever) Lactose Glucogeen = GLV

Pectine HAc/HPr

Fructosanen HBu/HPr

Suikers HBu/HPr

Cellulose HAc

Hemicellulose HAc Vet Ketogeen

Lignine Structuur

Vet

verhouding van melkzuur en azijnzuur is dus sterk bepalend voor voederwaar-de en stabiliteit (juist bij uitkuilen) van de graskuilen. De onderzoeks resultaten bevestigen dit. Kuilen met een verhouding van melkzuur - azijnzuur tussen 1:3 à 1:4 broeien niet (figuur 3). 2. ProductieresultatenIn het onderzoek zijn ook de productie-resultaten in de vier groepen gevolgd. De verwachting was dat hoog melkzuur kuilen voor meer melk zorgen. Melkzuur wordt in de pens vooral omgezet in propionzuur en is daarmee een glucogene bron voor melkkoeien. Het is bekend dat het totaal aan glucose leverend vermogen (GLV) sterk bepalend is voor het productie-niveau van de koe (figuur 4).In de groep van hoog melkzuur/hoog azijnzuur (melkzuur > 50 gram/kg product) was de dagproductie dan ook verreweg het hoogst. De melkgift lag gemiddeld zo’n 2 kg hoger dan in de andere groepen met laag melkzuur (figuur 5).

Figuur 5: Melkproductie op basis van het aandeel melkzuur in de kuil

27,5

27

26,5

26

25,5

25

24,5

24

23,5

23

MZ < 20 MZ 20-50 MZ > 50

Melkproductie

Figuur 3: Verhouding melkzuur en azijnzuur

De graskuilen met de beste verhouding melkzuur/azijnzuur (1:3 à 1:4)

(groep HMHA) geven broei niet. Dit in tegenstelling tot de kuilen die

weinig azijnzuur bevatten (groep HMLA), welke broeien bij uitkuilen

LMLA = laag melkzuur en laag azijzuur

LMHA = laag melkzuur en hoog azijnzuur

HMLA = hoog melkzuur en laag azijnzuur

HMHA = hoog melkzuur en hoog azijnzuur

12

10

8

6

4

2

0HMLA LMLA LMHA HMHA

Ratio M en A

Temperatuurverschil

Voor de conservering van graskuilen zijn altijd suikers nodig. Daarnaast zorgt melkzuur voor zeer smakelijk kuilen en een goede drogestof opname. Het is daarom raadzaam om te sturen op drogestof percentage bij inkuilen. Het traject van 35 tot 45% is daarbij optimaal, omdat deze kuilen een behoorlijk aandeel melkzuur hebben en daarnaast ook voldoende azijnzuur. Voldoende melkzuur zorgt voor een hogere melkproductie, terwijl de verhouding melkzuur - azijnzuur zorgt voor kuilen die niet broeigevoelig zijn.

1 61 6

als ondernemer wilt u vooruit. En dat vraagt om een aanpak die alle aspecten van uw bedrijfsvoering bij elkaar brengt.

Onze adviseurs kunnen u hierbij helpen. In de eerste plaats met voedingsadvies, want zij beschikken over de meest actuele kennis over de omzetting van voer in dierlijke eiwitten. Maar in de tweede plaats ook door samen met u te kijken naar de andere factoren die het technische resultaat beïnvloeden, zoals het ras, de huisvesting, de verzorging, de klimaatbeheersing, de gezondheids-zorg en het management. Juist in het optimaliseren van de goede samenhang tussen deze verschillende fac toren is winst te behalen.

we helpen u graag vooruit. en liever met sprongen dan met stapjes.

samen maken we van stapjes

sprongen

u wilt stappen maken richting

toekomst

www.de-heus.nl