1

Voorgoed verbonden

1

Woordvooraf

Voorgoed verbonden

Met dankbaarheid leggen Deputaten Kerk en Israël u dit visiedocu-ment voor. Het is het resultaat van een intensieve bezinning in deafgelopenjaren.

De aanleiding om een dergelijk stuk op te stellen is drieërlei. In deeerste plaats ligt deze in het verlangen van deputaten om de com-municatie met de kerken te bevorderen. We willen voorkomen, datwij zelf intensiefenmetvreugdebezig zijnmetde relatieKerken Is-raëlmaaropeenwijzediehetplaatselijkegemeentelevenniet raakt.Wij proberenmomenteel de communicatiemet onze kerken op ver-schillendemanieren te bevorderen. Dit visiedocument is er een van.Vervolgensligtereenmeerdirecteaanleidingindevraag,dieookopkerkelijkevergaderingenherhaaldelijkwordtgesteld,watdeprincipiëleuitgangspuntenzijnvoorhetbeleidvanDeputatenKerkenIsraël.Waarstaanwijvoorenwaargaanwijvoor?Inantwoordopdievraagverwij-zendeputatendangewoonlijknaarderapportages,zoalsdieindeloopderjarenaanopeenvolgendegeneralesynodenisvoorgelegdendoordiezelfdesynodengoedgekeurd.Maarkennelijkbevredigtditantwoordniet(volledig).Wijhebbendaaromgemeendergoedaantedoeneenbeknoptevisieophoofdlijnenteformuleren.Dezevindtuweergegeveninditdocument.

Indederdeplaatsachtenwijhetvanbelanginderichtingvananderendiezichopditterreinbewegen,duidelijkheidtegevenoveronzepositie.Erzijnallerleiorganisatiesdiebeogendeverbondenheidvandechriste-lijkekerkmethetJoodsevolkgestaltetegeven.Ookinonscontactmetdieorganisatieskaneenvisieophoofdlijnendienstigzijn.

U vindt hierna eerst een samenvatting in tien punten. Wij hebbener in de formulering rekeningmee gehouden, dat deze samenvattinghierendaarzalgaanfunctionerenalsdechristelijk-gereformeerdevisieopderelatieKerkenIsraël.Daarnavindtubijwijzevanbijbels-theologi-scheonderleggerperpunteenkorteuitwerking.Watonsbetreftvormthetstukalsvisiestukeeneenheid.

2

Graag gevenwij enig inzicht in dewijze,waaropdit stuk tot stand isgekomen.Wezijnbegonnenmetdeformuleringvantienthema’s,dienaaronsoordeelaandeordezoudenmoetenkomen.Hetwasonsvanaanvangafduidelijk,dathetonmogelijkzouzijnhiermeeaanalleas-pecten van de relatie Kerk en Israël recht te doen.Het ging ons danook nadrukkelijk om een visie op hoofdlijnen. De tien thema’s zijntoebedeeld aan de (zittende en enkele oud-)theoloog-deputaten,die er elk een voor hun rekening namen. Deze werkwijze verraadtzich nog in een diversiteit in schrijfstijl, al hebben we getracht dezeomwille van de leesbaarheid zo beperkt mogelijk te houden. Om tehonoreren wat er in de loop der jaren onder ons aan bezinning envisievorming is gedaan, hebbenwij bij de uitwerking van de thema’snadrukkelijkwillenputtenuiteerderaandesynodegedanerapportagesenuitin‘VredeoverIsraël’gepubliceerdeSchriftstudies.

In het kortstwordt onze overtuiging verwoord in de titel: ‘Voorgoedverbonden’. Deputaten spreken het verlangen uit, dat de Here ditvisiedocumentzalwillengebruikenomdeonuitwisbareenonopgeef-barebandvanookonzekerkenmethetJoodsevolkteverlevendigen.

Tot zegen van Israël en de Kerk.

Voorjaar2012DeputatenKerkenIsraël

Meer informatie en contactWiltumeerwetenoverhetwerkvanDeputatenKerkenIsraëlofzoektuinformatie over een bepaald onderwerp? Bezoek dan eens onzewebsite:www.kerkenisrael.nlVoor direct contact of het aanvragen van een presentatie kunt umailennaar:info@kerkenisrael.nl

3

4

5

Voorgoed verbondenVisie op de relatie tussen Kerk en Israël in tien punten

1. God blijft trouw aan Israël, het volk dat Hij als eerste gekozen heeftenliefheeft.

2. Jezus Christus is de beloofde Messias, die allereerst tot Israël kwam.HijisdeenigewegtotdeVader.

3. Gelovigen uit de volken mogen zich met hun kinderen ingelijfd wetenbijIsraël,alswildetakkengeëntopdeoudestamvaneen olijfboom.

4. OmdatJezusChristus,onzeHeiland,viaIsraëltotonsisgekomen, bestaatereenlevendeenwezenlijkeverbondenheidvandekerk metIsraël.

5. De levendeenwezenlijkeverbondenheidvandekerkmet Israël vraagt erom samen te luisteren naar de Schriften. Zoals het OudeTestamentnietvolkomenkanwordenbegrepenzonderhet Nieuwe,zohetNieuwenietzonderhetOude.

6. Diep verbondenmet Israël beleven wij als kerk een smartelijke scheiding:hetgrootstedeelvan Israëlerkent JezusChristusniet alsdevervullingvandeSchriften.

7. Diepootmoedigerkennenwijdeschuldvandekerkinhoogmoed, traagheidenvormenvanantisemitisme.

8. Diep bewogen zoeken wij de ontmoeting met Israël en willen onsdaarinvoorhetEvangelienietschamen.

9. Verzoening in Christus is een geschenk met persoonlijke maar ookpolitiekeperspectieven.

10. Met IsraëlgelovenwijdatGodeennieuwetoekomstschept;als kerkgelovenwijdatdezetoekomstalbegonnenismetdekomst van Jezus deMessias en wij zienmet verwachting uit naar het behoudvanheelIsraël.

6

1. God blijft trouw aan Israël, het volk dat Hij als eerste gekozen heeft en liefheeft.

Een van de meest in het oog springende aspecten van de Bijbel-se boodschap is de blijvende trouw vanGod aanhet volk Israël.Hethuidige Joodse volk, in het land Israël enwereldwijd verspreid, is devoortzettingvanhetIsraëluitdeBijbel.DezetrouwvanGodlichtopinzijnverkiezendhandeleneninhetoprichtenvanhetverbond.

Gods verkiezend handelenErwordt in hetOude Testament op veel plaatsen gesprokenover deverkiezingvanhetvolkIsraël.InDeuteronomium1wordtdeverkiezingkernachtigonderwoordengebracht: ‘Wantgij zijteenvolk,datdeHERE,uwGod,heilig is;uheeftde HERE, uw God, uit alle volken op de aardbodem uitverkoren om zijn eigen volk te zijn. Niet, omdat gij talrijker waart dan enig andervolk,heeftdeHEREZichaanuverbondenenuuitverkoren; veeleer zijt gij het kleinste vanalle volken.Maar,omdatdeHERE uliefhadendeeedhield,dieHijuwvaderengezworenhad,heeft deHEREumeteensterkehanduitgeleidenuverlostuithetdienst- huis,uitdemachtvanFarao,dekoningvanEgypte,opdatgijzoudt weten,datdeHERE,uwGod,deenigeGodis,detrouweGod,die het verbond en de goedertierenheid houdt jegens wie Hem lief- hebbenenzijngebodenonderhouden,totinduizendgeslachten.’

UitdeeeddieGodaanAbramgezworenheeft2,blijktdatdeverkiezingvanIsraëlgebaseerdisoptweepijlers:opzijnliefde-dusnietopeeneigen-schapofverdienstevanIsraël-enopzijntrouw.TegelijkertijdmaaktGodmetdieeedduidelijkdatdeverkiezingvanIsraëlbedoeldisomtotheilenzegenvananderevolkentedienen.DatbetekentdusdatookanderevolkentothunheilbijdeGodvanIsraëlmogengaanhoren.Jemoetzelfszeggen:doenzedatniet,daniservoorhengeentoekomst.InhetBijbel-sewoordverkiezingwordtdetrouwvanGodaanzijnvolkgetypeerdalsblijvend.DatbetekentdatderelatievanGodskanteeneeuwigerelatieis.3TegelijkertijdvraagtHijvanIsraëleenantwoord,namelijkeenlevenvanvolkomentoewijdingaanHem.4Hetverbrekenvanditverbond,watuitlooptopdeballingschap,iseenernstigezaak.Tochheeftditnieteen

1Deut.7:6-9;10:14-15;14:2.2Gen.12:1-3.3Ps.105:6,8;135:4.4Lev.19:2.

7

blijvendeverwerpingvanIsraëldoorGodtotgevolg.DeprofeetJesajabrengtdeterugkeervanIsraëluitdeballingschapheeltreffendonderwoorden:‘Ikhebuverkorenenunietversmaad’.5 Metanderewoor-den:Godblijfttrouwaanzijnvolk.

OokinhetNieuweTestamentwordtoverdeverkiezingvanIsraëlgespro-ken.PaulusnoemtinHandelingen136zesaspectenvandezeverkiezing:1. Godisdegenedieverkiest.2. Deaartsvaders-Abraham, IzaäkenJakob-zijndegenendiedoor Godverkorenzijn.3. HetontstaanvanhetvolkIsraël.4. DeuittochtuitEgypte.5. DeblijvendetrouwvanGodondanksdeontrouwvanhetvolk.6. HetontvangenvanhetlandKanaänalserfdeel.

InzijnbrievenaandeRomeinenenaandeEfeziërswerktPaulushetthema van Gods blijvende trouw dieper uit. Zo noemt hij Israëleen bevoorrecht volk omdat aan hen de woorden van God zijntoevertrouwd.7 Ook benadrukt hij dat de ontrouw van IsraëldetrouwvanGodniettenietdoet.8InRomeinen9benadruktPaulusdevrijheidvanGodomIsraëlteverkiezenboveneenandervolk.HetmotiefvoordeverkiezingisGodsliefdevoorJakob:‘JakobhebIklief-gehad,maarEzauheb ik gehaat’.9 Maaralsdeoudste zoonEzaudejongstezoonJakobzaldienen,dandeeltookhijinhetheil.DitbetekentdathetdoelvandeblijvendetrouwvanGod isdatdeanderevolken‘mede-erfgenamen’10zullenworden.DangaatdebelofteaanAbraminvervulling.11

Israëlheeftopgrondvanwathierbovengezegdis,devolgendenamen:1. VolkvandeHERE12,eenheiligvolk.‘Heilig’wilzeggen:apartgezet omGodtedienen.2. Godseigendom.13

5 Jes.41:8-10. 6 Hand.13:17-19 7 Rom.3:1-4;zievoordevoorrechtenookRom.9:4-5;Ef.2:11-12. 8 Rom.3:3. 9 Rom.9:11-13.10 Ef.3:6.11 Gen.12:3.12 Deut.27:9;vgl.Deut.7:6;14:2,21;26:19;28:9.13 Ex.19:5;Deut.7:6;14:2;26:18;Ps.135:4;Mal.3:17.

8

3. Gods erfdeel.14 In hetNieuwe Testamentwordt ook de kerk het volk vanGod genoemd,maar nooit als vervanging van Israël. De kerkisdusnietindeplaatsvanIsraëlgekomen.

Met twee beelden maakt Paulus in zijn brieven duidelijk dat dekerk samen met Israël het ene volk van God gaat vormen15:Het beeld van het geënt worden op de olijfboom16 en hetweggebrokenwordenvandetussenmuur.17Deze beelden maken dui-delijk dat de heidenvolken door het geloof aan Israëlworden toege-voegd.

Het oprichten van het verbondDe verkiezing van Israël krijgt gestalte in het verbond van God metzijn volk.18 Daarmee wordt het verbond met Abram19 bevestigd endeblijvende trouwvanGodaan zijn volkbezegeld.Datwordtverderuitgewerkt door de profeten in de belofte van een ‘vernieuwd ver-bond’. In dit verbond staan de vergeving van zonden en de vernieu-wing door Gods Geest centraal.20 Het Nieuwe Testament getuigtervan dat dit verbond blijft bestaan, ondanks de verharding vanhet volk Israël tegenover het evangelie. Na de opstanding en he-melvaart vandeHere Jezus vindtopdePinksterdag,dat ishet Jood-se Wekenfeest, de vernieuwing van het verbond met Israël plaats.Hieroverhaddendeprofetenalgesproken21enPauluswerktditnogver-deruit,waarbijhijverwijstnaarJeremia.22

De opgestane Here Jezus benadrukt zelf dat aan het eind der tijdenhet koningschap voor Israël hersteld zal worden.23 De apostel Pe-trus spreekt zijn volk na Pinksteren toemet dewoorden: ‘Gij zijt dezonen(...)vanhetVerbond’.24

Dat God zijn verbond met Israël niet heeft opgezegd, wordt nog

14 Deut.4:20.15Hand.15:14.16Rom.11:16-24.17Ef.2:14.18Ex.24;vgl.Ex.20enDeut.5.19Gen.17;vgl.Gen.15.20Jer.31:31-34;Ezech.36:25-28.21Jer.31:31-34;Ezech.36:25-28.222Kor.3.23Hand.1:6;vgl.Rom.11:26=Jes.59:2v.enJes.27:9.24Hand.3:25.

9

extraduidelijkdoordeopsommingdiePaulusgeeftvandevoorrech-ten van Israël. Door die voorrechten in de tegenwoordigetijd te zet-ten, geeft hij ze blijvende geldigheid: ‘hunner is de aanneming totzonen...’25HiermeesluithijaanbijwatJezuszegtinhetgesprekmetdeSamaritaansevrouw:‘...wanthetheilisuitdeJoden’.26

25Rom.9:4-5;vgl.3:1.26Joh.4:22

10

27Rom.1:16;vergelijkookMatt.15:24.28Hand.2:36;Rom.4:25.29Gal.3:13.30Rom.5:10.31Ef.2:14.

2. Jezus Christus is de beloofde Messias, die allereerst tot Israël kwam. Hij is de enige weg tot de Vader.

Joodse interesseIndetweedehelftvande20eeeuwhebbenJodenweermeerbelang-stellinggekregenvoorJezusvanNazareth.VolgensdeJoodsegeleerdePinchasLapide zijner sinds1948meer Joodseboekenover Jezusge-schrevendanindeachttieneeuwendaarvoor.MenwildehetJood-zijnvan Jezus benadrukken, zodat christenen niet langer zomaar kondenzeggendatJezusvanhénis.Menheefthetzelfsweleensoverhet‘thuis-halen’van‘broeder’Jezus.Joodsegeleerdenproberenaantetonendathetonderwijsenheleoptredenvan Jezusookweerniet zoheelveelverschiltvandatvanandereJoodsewetsleraarsenwonderdoeners.

VoorlopigvoeltmennogwelmeerverwantschapmetJezuszelfdanmetzijnvolgelingen,dechristenen.MaartochisdezeontwikkelingookvangrotebetekenisvoorderelatietussenhetJodendomendechristelijkekerk.ZehelptonschristenenomdeJoodseachtergrondvanJezus’le-ven,woordenenwerkenbeter tebegrijpen.Maarookomsterker tebeseffendatJezusallereerstgekomenisalsdeMessiasvanIsraël:‘Wantikschaammijhetevangelieniet;wanthet iseenkrachtGodstotbe-houdvooreeniederdiegelooft,eerst voor de Jood,maarookvoordeGriek’.27Zijnkomstwasaleeuwenlangbeloofd.

Joods ongeloofDatHij de beloofdeMessias is,wordt nog altijd door hetmerendeelvan Israël niet geloofd.De redendaarvoor is dus niet zozeer zijn on-derwijsofwonderwerk.Alsmendaaropafgaat,wilmenhemnogwelbeschouwenalseenmessiaansefiguur.Maarderedenvoorhetonge-loof inhemalsdéMessias iszijnstervenaanhetkruisendegedach-tedat zijnopstandinguitdedodenGodsbewijs zouzijn,daterdoordat kruis verlossing is.28 Eengekruisigdegeldt in Joodseogenalseengevloekte.29 Hoe kan een gevloekte zondaren met God verzoenen?30DatvindteenJoodergerlijk.Daarkomtdannogbij,dathijdescheidings-muur tussen Joodenheiden zouhebbenweggebroken31 endatdeze

11

Jezuseennieuwparadijszouopenen32-alsofHijGodzélfwas!Nee,datwilerbijeenJoodnietin.Endegeborenheidennoemtheteendwaas-heid.Vanhuisuitwilgeenmenseraan. ‘…dochwijpredikeneenge-kruisigdeChristus,voorJodeneenaanstoot,voorheideneneendwaas-heid.’33

Christelijke overtuiging DebelijdenisvanJezusalsdeZoonvanGodenalsChristusdeHereisvoordekerkintussenonopgeefbaar.IngesprekmetIsraëlzalzeernietoverkúnnenenwíllenzwijgen.DitomdathaarHereJezuszovanzichzelfgetuigde.‘Ikbendeweg,dewaarheidenhetleven,niemandkomttotdeVaderdandoorMij.’34Hijgafzichzelfvrijmoedigdemessiaansetitel

32Luc.23:43.331Kor.1:23.34Joh.14:6.35Dan.7:14.36Jes.53.37Joh.10:30.38Rom.9:5;Filp.2:6-11;Jak.2:1.39Luc.4:21en24:27.40Hand.17:3;1Petr.1:10-11.41Joh.5:39.

‘ZoondesMensen’.35AlsHijzegt,datHijmóetlijden,pasthijopzichzelftoewatJesajazegtoverdelijdendeKnechtdesHEREN.36KeeropkeersprakHijvanzijneenheidmetdeVader.37Endeapostelenverkondigenhemals‘deHerederheerlijkheid’.38 HetNieuweTestamentlaatgeenenkeleruimtevooreentwee-wegenleer,waarbijdeJodenGodzoudenvindenindegehoorzaamheidaandeThoraendechristenendoorhetgeloofinJezusalsHere.

Tochmoetenookwijchristenenonsmetdezeovertuigingnietopstel-lenalsbetweterigelerarenmaaralsnederigeleerlingenvandeBijbel.ZowelbijJezuszelf39alsbijdeapostelen40wordtduidelijkdatdeChristuszichlaatvindenindeSchriften.OokalindievanhetOudeTestament.‘Dezezijnhetwelkevanmijgetuigen...’41Eenchristelijkekerk,diehooptenbidteneraanmeewilwerkendatIsraëlzijnMessiasvindt,zalhemsamenmetIsraëlzoekenindeSchriften.

12

3. Gelovigen uit de volken mogen zich met hun kinderen ingelijfd weten bij Israël, als wilde takken geënt op de oude stam van een olijfboom.

OlijfboomWilde takken die geënt worden op de olijfboom, is een beeld uitRomeinen11:17e.v.Takkenvaneenwildeolijfboomwordengeëntopdewortelvandeolijfboom,opdatzijzullenlevenvandelevenssappenvandeoorspronkelijkeboom.

Paulus gebruikt dit beeld om zijn heidens-christelijke lezers uit devolken,dewildeloten,tewaarschuwen.ZijmogenzichnietverhevenvoelenbovenIsraël,deoudestamvandeolijfboom.OokalkeerteendeelvanIsraëlzichafinongeloof,tochblijftereenrestover.Deoudetakkenzijnalleenalvanwaarde,omdatzijlevenuitdewortel.Enalsdewortelheiligis,zijnookdetakkenheilig.42Inditbeeldwordtallereerstdenauweverbondenheidvandegelovi-genuitdevolkenmetIsraëlzichtbaar.Hetgaatoméénolijfboom,dievanuit de wortel gevoed wordt en zo levenskrachtig is. Daarnaastwordtookduidelijkgemaakthoedeverhoudingenliggen.IsraëlishetvolkdatdoorGodsliefdealseersteverkozenis.AlsvolkvanGodstaatIsraëlineenbijzondereverhoudingtotGod.43GodheeftIsraëlgekozenengesteldtoteensieraadbovenallevolkendieHijgeschapenheeft.44

Israël voor de volkenPaulusnoemtdegelovigenuitdevolkenwildeloten,dienaastdeoude,oorspronkelijketakkenwordeningelijfdensamenmethenééngeheelvormen.DaaruitvaltafteleidendatzijbijIsraëlgerekendworden.DebeloftevanheildieaanAbrahamenzijnnakomelingengegevenis,geldtookvoordegelovigenuitdeheidenenenhunkinderen.

Daarmee wordt een grondlijn van de hele Schrift zichtbaar. Doordathet Oude Testament begint met de schepping van de wereld,wordt duidelijk dat het volk Israël niet slechts bestaat voor zichzelf.WanneerdeHereAbrahamroept,belooftHijhemtezegenenentoteen

42Rom.11:16.43Vgl.Deut.14:2.44Deut.26:19.

13

45Vgl.Gen.1:25,2:5ev.46Gen.12:3.47Vgl.Ps.147:19-20.48Vgl.Ps.14en53.49Jes.60:1-3.50Zach.2:11.51Vgl.Hand.2:39.52Openb.22:16.53Rom.10:12-13.54Ef.2:6.

grootvolktemaken.MaardatdoetHijdanmethetoogopde‘aardbo-dem’(adamah,datisdebewoondeaarde)45:‘Metuzullenallegeslach-tenvandeaardbodemgezegendworden’.46

IndePsalmenblijktdat Israëleenbijzonderepositie inneemt.47Maarook daar wordt duidelijk dat Israël een bevoorrechte plaats heeftgekregen,opdathetzougehoorzamenaanGodsroeping.WieHemderugtoekeert,staatnietbovendeheidenen.48Ookindeboekenvandeprofetenstaattelezen,dathetheileenuniverselestrekkingheeft.HetisGodtedoenomheelZijnschepping.ZoprofeteertJesajadatinIsraëlhetlichtzalopgaaninhetduister,datdeaardebedekt.Hetzaldevolke-rennaarSionbrengen.49ZachariaprofeteertnadatIsraëlisteruggekeerduitdeballingschaponderdevolkeren:‘VelevolkenzullentediendagegemeenschapzoekenmetdeHEREenzijzullenMijtoteenvolkzijn’.50

MessiasDesaprijkewortelvandeolijfboomisGodsgenadeverbondmetAbrahamen zijn nageslacht.51 Dit genadeverbond vindt zijn hoogtepunt inde komst van Jezus als de Messias. Jezus is niet alleen afkomstiguitde Joden,maarHij isookaltijddebronenkrachtvanhet Joodsevolk geweest.52 Het geloof in de Messias heft de bevoorrechte po-sitie van Israël niet op,maar brengt die tot haar bestemming. In ditgeloof is er geenonderscheid tussen JoodenGriek.AlwiedeNaamvan de Here aanroept, zal behouden worden.53 De heidenenmogenzich mede-erfgenamen, medeleden en medegenoten weten van debeloften in Christus Jezus.54 Zo weet de Kerk uit de heidenen zichingelijfd in en één met Israël. Wanneer de kerk haar eigen roepingverstaat,zalzijIsraëljaloersmaken.

14

4. Omdat Jezus Christus, onze Heiland, via Israël tot ons is gekomen, bestaat er een levende en wezenlijke verbondenheid van de kerk met Israël.

Jezus is de Messias van IsraëlJezuswordtindekerkbeledenalsHeilandenHeer.MaarinhetNieuweTestamentkomtHijnadrukkelijknaaronstoealsdeMessiasvanIsraël.Het evangelie vanMatteüs laat ons dat bij uitstek zien.Dat Jezus deMessiasvanIsraëlis,vormtzelfshetcentralethemavanditevangelie.DeschrijverlaatzijnlezersvanJoodseafkomstJezusvanNazarethna-drukkelijkzienalsdeZoonvanDavid,deZoonvanAbraham.OokdevelecitatenuithetOudeTestamentonderstrependatJezusdedoorGodaanIsraëlbeloofdeMessiasis.

MaarookindeandereevangeliënkomtJezusnadrukkelijknaarvorenalsdeMessias.ZoprediktHijzichzelf inhetevangelievanMarcusalsde Zoon desMensen.Met deze term verbindt Jezus zichzelfmet dehemelsefiguurinDaniël7:13-14.Dezewordtdaargetekendalsdege-neaanwiedoorGodvoordeeindtijddeheerschappijoverdewereldwordtopgedragenalseenverlossendeheerschappij.

InhetevangelienaarJohannesprediktJezuszichzelfinde‘Ikben’-woor-denalsdegene inwieGodsbedoelingmet Israël totzijnbestemmingkomt.Hij is dewarewijnstok,hetware lichtderwereldenhetwarelevendebrood.

In de lofzangen van de eerste hoofdstukken van het Lucasevange-liewordtdekomstvanJezusindewereldgezienalsdekomstvandeMessiasenvanGodsheilvoorIsraëlendaarinookvoordewereld.

Verworpen door Israël betekent heil voor de wereldHetNieuweTestament toontonshelderhoe Jezus - alsdedoorGodgezondenMessias -doorhetovergrotedeel van Israëlnietwordter-kend maar wordt verworpen. Dit ongeloof wordt overal in de evan-geliënzichtbaar indehardnekkigeontkenningdat JezusdedoorGodtot IsraëlGezondene is.Het feitdat Jezusnu juist tot IsraëlkwamalsdedoorGodgezondenMessiasmaaktdeverwerpingdesteernstiger.PaulusgebruiktinRomeinen11hetbeeldvaneenedeleolijfwaar‘omhunongeloof’(vs20)enkeletakkenzijnafgebroken.

15

55Rom.11:15.56Rom.11:25.

MaarjuistdoordezeverwerpingvandeMessiasdoorGodseigenvolkkomtJezusopónstoe,dievanhuisuitheidenenzijnenbuitenhetver-bondvanGodmetIsraëlstonden.WijwarendaaromzonderhoopenzonderGodindewereld.ZóisHijonzeHeilandgewordenenzoisinzijndoodenopstandinghetheilvanGodvoorIsraëltotonsgekomen.OminhetbeeldvanPaulusteblijven:lotenvandewildeolijf(devolken)zijngeëntindestamvandeedeleolijf(Israël).IndezeentingligtdelevendeenwezenlijkeverbondenheidmetIsraël.

Gods geheimenisDezewonderlijkewegdieGodisgegaanomookonszijnheilteschen-ken, verbindt ons als kerk onlosmakelijkmet het volk Israël. HiervanspreektdeapostelPaulusinRomeinen11.Hetiseenniettedoorgron-den geheimenis hoeGod juist via de verwerping van Jezus door hetovergrotedeelvanIsraël-inhunverhardingtegenhetWoordvanGod-zijnplanvanverlossingenheiluitvoertmetdevolken.

Dezewonderlijkeweg naar ons uit de volken is God gegaan omookhet nog verharde deel van Israël te brengen tot JezusMessias en zoheel Israël te doen delen in zijn heil. Zo spreekt de apostel Paulusvan het geheimenis dat de volken de rijkdom van Gods heil mogenontvangen,doordatmaareenkleindeelvanIsraël-eenrest-totJezuskomt.DeverwerpingvanJezusMessiasdoordeovergrotemeerderheidvanIsraëlbetekentdeverzoeningvoordewereld.55MaartegelijkvoertGodzo-viazijnheilvooronsuitdevolken-zijnplanvanverlossingenheiluitmetIsraël.

DeapostelPaulusbrengtdatgeheimvanGodzoonderwoorden,datop het struikelen en vallen van Israël over JezusMessias het herstelvan Israël zal volgen; dat op de reductie tot een kleine rest hetbehoudvangeheelIsraëlzalvolgenenopdeverwerpingdeaannemingdoorGod.56GodzelfheeftzobijdewonderlijkeuitvoeringvanZijnheils-planonsalskerkonlosmakelijkverbondenmetIsraël.

16

5. De levende en wezenlijke verbondenheid van de kerk met Israël vraagt erom samen te luisteren naar de Schriften. Zoals het Oude Testament niet volkomen kan worden begrepen zonder het Nieuwe, zo het Nieuwe niet zonder het Oude.

Eén BijbelHetOudeenhetNieuweTestament vormen samendeBijbel. Bij hetbegrijpenvanhetOudeTestamenthebbenwehetNieuweTestamentnodig.DelijnenvanGodsplanlopenvanhetOudeTestamentdoorinhetNieuweTestamentmetalsbrandpuntGodswerkinJezusChristus.

Hetomgekeerdeisdaaromookwaar:zonderdebeloftenvanGodinhetOudeTestamentalsachtergrondishetNieuweTestamentnietgoedtebegrijpen.WatGodheeftgedaaninzijnZoonisdevervullingvanwatinhetOudeTestamentisbeloofd.

Metdekomstvanhetnieuweverbondisdekerkuitdeheidenentotstandgekomen:dedeurvanGodsheilgingopenvoordevolken.Ookzijmogendandeleninhetheil.MaardekerkstaatwelineenandereverhoudingtothetOudeTestamentdanIsraël.Dekerkuitdeheidenenkomt vanbuitenaf naar hetOude Testament toe.Hoewel niet-Joden,andersdanIsraël,57oorspronkelijkbuitenhetverbondstonden,58mogenzijnuookdoorJezusChristustoetredentothetverbondvanGod.

LuisterenOmzowelhetOudealshetNieuweTestamenttebegrijpenmoetenwevoorogenhoudendatdeBijbeldoorGodgegevenisennietisopgeko-menvanuitIsraëlofvanuitdegemeentevanhetNieuweTestament.Zekomtvandeanderekant.DekerkbelijdtdatGodsWoordnietuitdewilvanmensenisvoortgekomen,maardatmensenvanGodswegegespro-kenhebben,gedrevendoordeheiligeGeest.59Romeinen3:2zegtdatdewoordenvanGodaanIsraëlzijntoevertrouwd.DaarinwasdeHeredusdehandelendepersoon.ZoisookJezus,deMessiasvanIsraël,GodsgaveaanIsraël.HetkomteropaandatIsraëlendekerkallebeiluisteren

57Rom.9:4.58Ef.2:12.59NGBart.3;2Petr.1:21.

17

60Deut.6:4.61Luc.24:32.

naarwatvanGodswegegezegdwordt.Datspreektaluitdeoudebelij-denisvanIsraël:‘Hoor,Israël:deHEREisonzeGod;deHEREiséén!’.60

HetbegrijpenvandeSchriftiseenvoortdurendeworsteling.Wemoe-tenaltijddeSchriftzelflatenspreken.WijdoenaanGodssprekenrechtdooreerbiedigteluisteren.LuisterenisdanomtebeginnendeSchriftuitlatenspreken:niettesneldenkendatjewelweetwaterstaat.IsraëlendekerkmoetensamenluisterennaarheteneWoordvanhetOudeenhetNieuweTestament,dieopelkaarbetrokkenzijn.Indatluisterenhebbenbeidenelkaarnodig.HartenwordenbrandendalsdeSchriftenopengaan.61 Ze gaanopenwaar deChristus vande Schriftenontdektwordt, in het Oude en het Nieuwe Testament. Hij is de beloofde engekomenMessias.

18

6. Diep verbonden met Israël beleven wij als kerk een smartelijke scheiding: het grootste deel van Israël erkent Jezus Christus niet als de vervulling van de Schriften.

Hartzeer ‘Ikhebeengrootverdrieteneenvoortdurendhartzeer’62-dezeemotie-volleuitroepisdeinzetvanPaulus’langeenleerzameuiteenzettingoverIsraëlinRomeinen9-11.Hetzijnwoordenmeteenoudtestamentischeachtergrond:erwordteenblijvendstekendepijngevoeldbijhetgemisvaneengeliefde;63enindeklachtvanhendienadewegvoeringinJeru-zalemoverbleven64proevenwedezelfdepijn.HetzitduswelheeldiepbijPaulus!ZódiepdathijzijneigenverbondenheidmetChristuswelzouwillenprijsgeven65terwillevanhetbehoudvanzijnvolksgenoten.Hetisdepijnvandeliefde.

HoezeerPaulus zichéénweetmet zijn volksgenotenenhoehooghijook hun overgebleven voorrechten acht66 - er is een vlijmende pijnalshetgaatomdekernvanalles:omChristusalsdevervullingvandeverbonden,vandebeloftenenvandeSchriften.HetdoetzeeralsHijnieterkendwordt,terwijlHijzoonmisbaaris.

DezepijnzoalsdeHereJezuszelfdiealkende67envanwaaruitPaulusschrijft,moetookvoorons,alsgemeentevanChristusuitdeheidenen,herkenbaar zijn. Immers, door Gods genade en het bloed vanChristus hebben wij deel gekregen aan Gods verbond met Israël,68maar we missen een wezenlijk deel van het lichaam van Christus.Zonder Israël isdekerknietcompleet.AlleenvanuitdithartzeermagdekerkhopenopeenvruchtbareontmoetingmetIsraël.Hoekunnenwedathartzeerlatenblijken?WatPaulusverderschrijftgeeftdaarvoorenkelerichtlijnen.

HartsverlangenIndeeersteplaatszaldepijneenuitwegzoekennaarGod,ineenvurig

62Rom.9:2.63Gen.44:31enZach.12:10.64Klaagl.5:15-18.65Rom.9:3.66Rom.9:4-5en10:29.67Luc.19:41-44.68Rom.11:17enEf.2:13,19.

19

69Rom.10:1.70Rom.11:14.71Rom.11:17-24.72Rom.11:29.73Ezech.37enRom.11:15.

gebedomhetbehoudvanIsraël.69Dematevanonsverlangendaarnaarenonsgebeddaarom,zalduidelijkmakenhoediepdathartzeerbijonsreikt.

Vervolgens zal dit gebed gepaard gaan met het verlangen om -persoonlijkenalskerk-zótelevendatIsraëler‘jaloers’doorwordt.70EenlevendekerkkanhetnietoverhaarhartverkrijgenomIsraëllostelaten.

Ten derde zullen wij onze pijn om die scheiding laten blijken in eenhouding van bescheidenheid. Juist de christenen uit de heidenenworden aangespoord zich niet te verheffen71; wij zijn dewortel niet.Wij zijn, tegen onze natuur in, ‘op de edele olijf geënt’, tussen denatuurlijketakkenin,niet‘indeplaatsvan’.Zoudezenederigheidooknietonvermijdelijkleidentotzelfinkeer?

TenslottemagdepijnvandescheidingverzachtwordendoordevanGodgegevenhoopvoor Israël.Deverbondenendebeloftenzijnnietvan Israëlweggenomen. Integendeel,wemogenhoopvoluitziennaarhet behoud van ‘heel Israël’. God neemt zijn genade nooit terug.72

DeHereiseenGodvanontfermingenbijmachtegrotedingentedoen.Hijkanzelfsopstandinguitdedoodgeven73enhetafgevallenIsraëlop-nieuwentenopzijneigenolijf.Daarmogenweombiddenenaanmee-werken.DitmagonsdiepsteverlangenentevensonsmotiefzijnomhetgesprekmetIsraëlgaandetehouden.

Alleeneenkerkmetdit‘hartzeer’iseengezondekerk.

20

7. Diep ootmoedig erkennen wij de schuld van de kerk in hoogmoed, traagheid en vormen van antisemitisme.

HoogmoedIn de eerste eeuwennaChristuswerd al snel gedachtdat de kerk indeplaatsvan Israël isgekomen.Nadeverwoestingvande tempel inhet jaar70 zijn synagogeen kerkuit elkaar gegroeid. Sindsde Jodende strijd tegendeRomeinenomhet behoud vanhun eigen zelfstan-digheid verloren, hebben zij zich meer en meer teruggetrokken ophun eigenheid. Tegelijkertijd vervreemdde de kerk van haar Joodsewortels door de toestroom van heidenen en ging zij zich afzettentegenhetaards-georiënteerdeJodendom.Israël,zomeendemen,hadinGodsheilsplanzijntaakvervuld.DekerkwashetnieuweIsraël.Desynagogewerdlangetijdafgeschilderdalsverblindenverstoten.Oudeschrijversvanrondhetjaar100(zoalsIgnatiusvanAntiochiëendebriefvanBarnabas)hebbengestelddatdeJodengeenbegriphebbenvanwatindeSchriftstaat,namelijkdatGodsverbondalleenvoordechristenengeldt.

MeerenmeerbegonmenhetJoodsevolkendeJoodsegodsdiensttezien als een stilzwijgende voortzetting van de kruisiging van Christus(‘Godsmoord’)endedaaraanvoorafgeganeroepombloed.74 Intheo-logie,catechese,predikingenliturgiewerdinzeerongunstigezinoverde Jodengesproken,de zogenaamde ‘catechesederverguizing’.Dezemoest duidelijkmaken hoe verblind en dus verloren het Joodse volkwas.

Traagheid en vormen van antisemitismeAldiegedachtenzijnverdergevoeddoorkerkelijke,ketterseenpolitiekeuitspraken.HierendaarvaltweleenwatpositieverebenaderingvanhetJodendomteconstateren-bijvoorbeeldbijenkelevertegenwoordigersvandeNadereReformatieindezeventiendeeeuw.Tochmoetalsalge-menelijngesteldwordendatdekerkinhaargangdoordegeschiede-niseennegatiefbeeldheeftgegevenvanhet Jodendomendaardooroorzaakvanveelellendeisgeworden.Het(goedbedoelde)gebedvoorhet‘perfide’(trouweloze,valse)Joodsevolkindeoudeliturgievoorde

74Matt.27:25.

21

GoedeVrijdagheeftals uitwerking gehaddat in deweek vóórPasenveelJodenbedreigd,lastiggevallenenvermoordwerden.Debenade-ringvanIsraël inhetkerkelijk-theologischdenkenbleekmedeschuldigtezijnaandegrotevernietiging.Van1939tot1945zijnmeteenhuive-ringwekkendbedrijfsmatigeaanpakzesmiljoenJodenomhetlevenge-brachtindeHolocaust.OoknunogwordtinsommigekerkelijkekringenhetnegatievebeeldvanhetJodendomgekoesterdeninstandgehou-den.HetsomsontkennenofintwijfeltrekkenvandeHolocaustdraagtdaaraanbij.

Hoe nu hiermee om te gaan?Eeuwenlang zijn deze gedachten en ideeën over de Joden en hetJodendom in de kerk gemeengoed geweest. Het is te begrijpen dateenverandering inhetdenkenover JodenenJodendomnietvanhetene op het andere moment plaatsvindt. Ook dat is weer een langproces:veelvanwatvanzelfsprekendleek,moetwordenafgeleerdeneennieuwekijkopIsraëlvanuithetOudeenNieuweTestamentmoetwordenaangeleerd.

Verbondenheid, zoals we die in de laatste decennia steeds meerzijn gaan zien, houdtook in: erkenning vanelkaars eigenheiden res-pect voorelkaar.De kerk schaamt zichniet voorhet evangelie,maarerkentookdatzeinhetverledentochteveeldeindrukheeftgewektdat Israël het Woord van God nooit ontvangen zou hebben. Welis-waarheeft Israël JezusalsdeMessiasverworpen,maarhetverbond,debeloftenende roeping zijn gebleven.Daaraanappellerenderkentdekerkdat Israëleeneigenbenaderingnodigheeftdieanders isdan‘verkondiging’aan‘heidenen’.

22

8. Diep bewogen zoeken wij de ontmoeting met Israël en willen ons daarin voor het Evangelie niet schamen.

LuisterenIn de ontmoetingmet Israël beseffenwij dat Israël ons vóórwas bijhetontvangenvanGodswoorden. ‘Hetheil isuitde Joden’ zei JezustegendeSamaritaansevrouw.75Datbesefzetdetoonvooronzeont-moetingmet Israël.Die isandersdandievandeverkondigingaande‘heidenen’.IndeontmoetingmetIsraëlmoeterprincipieelsprakezijnvanhetsamenluisterennaarGodsWoord.

Juist omdat Israël als eerste Gods woorden ontving en omdat hetNieuweTestamentonsmetnadrukverwijstnaarhetOudeTestament,willen wij met Israël meeluisteren naar de Schriften. En daarbij wil-lenwenadrukkelijkooknaarIsraëlluisterenomjuistookvanIsraëltelerenGodswoordenteverstaan.

DienenWe hebben dus een onopgeefbare verbondenheid met Israël via deSchriften en via Jezus Messias. Uit dankbaarheid voor wat God onsvia Israël gegevenheeftenuit respect voor Israël als het eerste volkdatdoorGodinliefdeverkozenwerd,zoekenwenaarwegenomdezeverbondenheid ook zichtbaar te maken door Israël te dienen. Van-uit deze dienendehouding richtenwij onsmet nameop de vormingentoerustingvanwienamensons in Israëldienen inverkondigingendiaconaat.

GetuigenAls we met Israël meeluisteren naar de Schriften kunnen en willenwijnietzwijgenoverJezusvanNazareth,diedeChristusderSchriftengenoemd mag worden. Verwonderd over de genade en trouw dieGod in het Oude Testament al zo duidelijk openbaarde, willen wijtegenover Israël getuigen datGods beloofdeMessias gekomen is. Enmet de Jood Petrus zeggen we, dat ‘de behoudenis in niemand an-dersis,wanterisonderdehemelgeenanderenaamaandemensengegeven,waardoorwijmoetenbehoudenworden’.76

75Joh.4:22.76Hand.4:12.

23

77Luc.19:41.782Kor.5:14.79Rom.1:16.

OnsgetuigenistegenoverIsraëlmoetgestaltekrijgeninhetsamenluis-terennaarenhetargumenterenvanuitdeSchriftenmetalsdoeldatIsraëlinzijnMessiasJezuszalgaangeloven.MaarhetzaldaarnaastookeengetuigenismoetenzijndatnetzobewogenisalsdatvanJezuszelf,diehuildeoverJeruzalem.77DeliefdevanChristusdringtons,netalsdatbijPaulushetgevalwas.78

MetPauluszeggenwijdaaromook,datweonsnietschamenvoorhetevangelie,‘wanthetiseenkrachtGodstotbehoudvooriederdiege-looft,eerstvoordeJood,maarookvoordeGriek’.79

24

9. Verzoening in Christus is een geschenk met persoonlijke maar ook politieke perspectieven.

PrincipieelIn2Korinthiërs5:18-21wordtdekerninhoudvanhetevangeliekrach-tig verwoord: God heeft door Christus ons met Zich verzoend. Dezegenadige verandering in de relatie tussenGodenmensen is dus vanHemzelfuitgegaan.DoordeplaatsbekledendeofferdoodvanChristusiszerealiteitgeworden.Debetekeniservanisdatdeovertredingendewereldnietmeerwordenaangerekend.Deindringendeinhoudvandeverkondigingvanhetevangelieisdanook:‘LaatumetGodverzoenen’!

Dezeverzoeningbetekenteengeweldigeveranderingvooreeniederdiedezeboodschapaanvaardt: hij is rechtvaardig voorGod (vs. 21), nietmeergoddeloosofzwak,geenzondaarofvijandmeer,80maareennieu-we schepping.81Dezenieuwe relatie tussenGodenmensen -enooktussenmensenonderling-wordtgekenmerktdoordeliefde.82Deliefdegeefteenlevendatnietmeerzelfzuchtigis,maargevoedwordtuitengerichtisopHemdievooronsisgestorvenenopgewekt.83

Ook Israël kent ‘verzoening’; die wordt op de ‘meest geduchte dag’,op Grote Verzoendag, intens en indrukwekkend gevierd. Maar deverzoening wordt hier meer beleefd als een daad van mensen voorGodenvoorelkaardanalsgoddelijkgenadegeschenk.Doorhetweg-vallen van de tempeldienst is het brengen van bloedige offers on-mogelijk geworden. Sindsdien is men in de synagogale erediensthet wezen van de offerdienst gaan beleven. Men ziet deze namelijkopgenomeningebed,Thorastudieenhetdoenvanwerkenvanbarm-hartigheid.HetgroteverschiltussenIsraëlendekerkisdatIsraëlnietuitgaatvaneenplaatsbekledendenverzoenendlijdenenstervendoormiddelaarJezusMessias.

Dat betekent niet dat de Here nu zijn volk heeft afgeschreven van-wege de verwerping van zijnMessias en het kruis,84 integendeel. DevruchtvanIsraëlsverwerping,deverzoeningvandewereld,85staat in

80Rom.5:1-11.812Kor.7:17.82Rom.5:5.832Kor.5:15.84Rom.11:1.85Rom.11:15.

25

hethoopvolleperspectiefvanIsraëlsaannemingalseenopstandinguitdedoden.

PraktischDe ‘dienst van de verzoening’ betekent voor de kerk dat de natuur-lijke vijandschap van de heidenen tegen Israël heeft plaatsgemaaktvooreendiepeverbondenheid: Israël ishet volk vanGodsverkiezingen verbond gebleven en de Here heeft de kerk en Israël aan elkaarverbonden.

Het is aan de kerk in een houding van ‘niet-voor-zichzelf-leven’ hetcontact met Israël te zoeken en het leven-uit-verzoening voor te le-ven.Ditvanuithetbesefeen ‘nieuweschepping’ tezijnenvanuitdeverwonderingoverendedankbaarheidvoordeverzoening,dieGodgaf.DekerkisgeroepenominwoordendaadeenleesbarebriefvanChris-tus te zijn. ZomagzehetgeheimendekrachtvanGodsverzoenendwerkinChristusgestaltegevenomzoIsraëljaloerstemaken.

Pastoraal gezien vraagt dit van de kerk en van degenen die namensde kerk in Israël uitgezonden zijn een houding van aanvaarden,luisteren,dienenengetuigen.Ookvraagtdit-waarmogelijk-actieveondersteuningvankerkenengroependiezichinzettenvoorallerleicon-cretevormenvanverzoening.

Al behoort de verkondiging van het verzoeningsevangelie tot deeerste taak van de kerk, ze moet ook door bijvoorbeeld diaconaatal het mogelijke doen om aan concrete verzoening te werken. Dathoudtindatpartijendietegenoverelkaarstaanmetelkaaringesprekmoeten raken, dat muren van haat of van jarenlange wederzijdseontkenningwordenafgebrokenendaterwordtgezochtnaaropeningenomelkaaralsmenstezienenteaanvaarden.Indecomplexeenvaakuiterst gespannenpolitieke situatie in hetMidden-Oosten is dat heelmoeilijk.Maardatmagonsernietvanweerhoudenomonshiervoorintezetten.

In (de stichting van) de staat Israël denken wij voorzichtig iets tebespeurenvaneenbewijsvanGodstrouweneentekenvanhoop.Bo-vendiendientdezestaaterkendtewordenvanuithetinternationalevol-kerenrecht.MaarookPalestijnenhebbenrechtvanbestaan.Historischgezienhebbenookzijrechtopleefruimteinhet‘heiligeland’.Israëleen

26

veilige staatgunnen,verzoeningbewerken tussen Israëli’senPalestij-nen, Joodse enArabische christenenbij elkaar brengenenhun lerenelkaarteaanvaardenenverdertehelpenopdewegvandevrede-datiseenenormeopgave.Daaraanmagbiddendgewerktworden, inhetvertrouwendatGodswereldverzoenendewerkomChristus’wilookvol-tooidzalworden.

27

10. Met Israël geloven wij dat God een nieuwe toekomst schept; als kerk geloven wij dat deze toekomst al begonnen is met de komst van Jezus de Messias en wij zien met ver- wachting uit naar het behoud van heel Israël.

Oudtestamentische toekomstverwachtingIndeprofetieënvanhetOudeTestamentwordtalseenrefreinsteedseen nieuwe toekomst aangekondigd. Verweven met verschillendevan deze profetieënwordt ook de komst van deMessias en zijn Rijkvoorzegd. Deze nieuwe toekomst heeft dan in de eerste plaatsbetrekking op het herstel van Israël, maar via Israël ook op het heilvoor de volken van de wereld. Een voorbeeld hiervan vinden wein Zacharia 8: aan het begin van dit hoofdstuk wordt een nieuwetoekomstgetekendvoorIsraëlenvervolgenswordendevolkenvandewereld genoemd, die optrekken naar Jeruzalemomdaar deHERE tezoekenomwille van zijn goedheid.Rondom Israëlwordt alshetwareeennieuwevolkenwereldgecreëerd.

HetherstelvanIsraëlwordtaangrijpendgetekendinEzechiël37,waaroverIsraëlwordtgesprokenalsovereenveldmetdoodsbeenderendietotlevendemensenworden.Opvallendinditgedeelteisdatweietszienvaneennationaalaspectenvaneengeestelijkaspectvanditherstel.ErzijnverwijzingennaareenherstelvanIsraëlalsnatieonderdevolken(ziebijvoorbeeldvers20envolgende),maareristegelijkookkrachtigsprakevaneengeestelijkherstel alsGodsGeestmet kracht geblazenwordtindorrebeenderen(zievers9envolgende).

Lijnen naar vandaagHoe God het nationale aspect van bovengenoemde beloften in degeschiedenis realiseert, kunnen wij niet precies vaststellen. WeldenkenwijindestaatIsraëlvoorzichtigietstekunnenbespeurenvaneen bewijs van Gods trouw, een signaal dat ons herinnert aan Godsvoortgaande bemoeienis met Israël als volk. Er wordt met de staatIsraël aan dit volk een concrete plek op aarde gegeven. Dit is voorons een reden om met grote oplettendheid betrokken te blijven bijwat hier gebeurt. Ook ten aanzien van Israëls geestelijk herstel datGod aan de profeet Ezechiël beloofde, kunnen wij de vervulling vanzijn beloften niet narekenen.Wel kunnenwij in het ontstaan van deMessiasbelijdendegemeenteneninhetfeitdaterindividueleJodentot

28

hetgeloofinJezusChristusblijvenkomeneenaanwijzingziendatGodookzijnbeloftevangeestelijkherstelvoorIsraëlnietisvergeten.

Vervulling van Gods beloftenOmdatalGodsbelofteninChristustotvervullingkomen,86kunnenwijgelovigzeggendatdevervullingvandebeloftenvoordetoekomstvanIsraëlindekomstvanJezus,deMessias,albegonnenis.Dekerkmaginhetbeginvandezevervullingdelen.InhetNieuweTestamentwordtdekerkgetekendalsingelijfdinIsraël87enwordtzegenoemdmetnamendieherinnerenaanhetvolkvanIsraëlinoudetijden.88DatzienweookindeverwijzingnaardetwaalfstammenvanIsraëlinhetnieuweJeru-zalem.89

TegelijkzietdekerkuitnaardevolledigevervullingvanGodsbeloftenin eenwerelddie komt. Zedoet dit als kerk van JezusChristusmaarvoelt zich daarbij verbondenmet Israël, dat als eersteGods beloftenvan volledig herstel heeft ontvangen. Zo leeft in de kerk ook de ver-wachting vanwat Paulus aanduidt als ‘het behoud van heel Israël’.90Bij dit behoud van heel Israël denkenwe niet zondermeer aan eenbekering van het hele volk tot Jezus als Messias - hoewel ook ditinGods plan besloten kan zijn. Paulus bedoelt hiermeedat het volleaantal Joodse gelovigen overeenkomstig Gods plan bereikt zal wor-dentussendeeerstekomstendewederkomstvanJezus,dedoorGodgezondenMessias.

86 Ziebijv.2Kor.1:20.87 Rom.11:17-18.88 Vgl.bijv.1Petr.2:9enTit.2:14metEx.19:5-6, Deut.4:20enEzech.37:23.89 Openb.21:12.90 Vgl.Rom.11:26.

29

30

Deze brochure is een uitgave van het Deputaatschap Kerk en Israël van de Christelijke Gereformeerde Kerken.