NH- leeuwenhorst Noordwijkerhout

Naam student: Klas: Docent:

Inhoudsopgave:

Inhoudsopgave: 2

Begeleidende informatie 3

Inleiding 4

Bedrijfsbeschrijving 5

Geschiedenis 5

Product en/of dienstverlening 6

Doelgroep 6

Missie van het bedrijf 9

Actuele ontwikkelingen 9

Verslaglegging t.a.v. eigen ontwikkeling 10

Dagelijkse werkzaamheden 14

Verslag stagebezoek 15

Ontwikkeling leerdoelen/competenties 16

Bedrijfsopdracht 18

Samenvatting(Engels) 24

Literatuuroverzicht 25

Bijlagen 26

Begeleidende informatie Stagebedrijf; NH- Leeuwenhorst Langelaan 3 2211 XT Noordwijkerhout The Netherlands Stagiair: Stagecoördinator: S. Albada Jelgersma Tempelhofstraat 5 3535 XX Amsterdam The Netherlands Stageperiode: Begindatum: 19-05-2009 Terugkomdag: 01-07-2009 Einddatum: 19-08-2009

Inleiding De aard van deze stage is het tweede studiejaar Hotel- en Evenementenmanagement aan de Hogeschool TIO te Amsterdam. Ter aanvulling van dit lesjaar dient de student een stage te lopen van minimaal 10 weken tot maximaal de tijd die de student zelf wenst waarbij wel rekening gehouden moet worden met studievertraging. Per extra week stage levert dit voor de student 1,5 extra studiepunten op om de vrije keuzeruimte op te vullen. Deze stage zal mede dankzij deze laatste reden ook 12 weken duren. Naar aanleiding van het tweede studiejaar Hotel- en Evenementenmanagement adviseert TIO haar studenten om na het tweede jaar een management stage te lopen. De gelegenheid om deze stage te lopen deed zich dan ook voor bij NH-leeuwenhorst te Noordwijkerhout. Zij boden voor deze periode een stage bij het Duty management aan en daar heb ik dan ook enthousiast op gereageerd. Na het eerste sollicitatiegesprek werd mijn profiel binnen NH – leeuwenhorst beter schikkend bevonden bij het Assistant management team ook wel het hotel project team genoemd. Dit is dan ook na een tweede sollicitatie gesprek mijn uiteindelijke stageplaats geworden. Naar aanleiding van deze stageplek heb ik de volgende competentie, deelcompetenties en leerdoelen vastgesteld: Competentie: Ontwikkelen van een visie op veranderingen en trends in de externe omgeving en ontwikkelingen van relaties, netwerken en ketens. Bij deze competentie behoren de volgende deelcompetenties:

• De theorieën, methoden en technieken in organisatiewetenschappen om trends te herkennen en analyseren en toekomstgericht onderzoek te doen.

• Herkennen en bijhouden van ontwikkelingen en weten hoe er mee om te gaan.

• Methoden van informatieverzameling over de sector en branche en de juiste media/bronnen en de juiste mensen/experts.

• Opzetten, uitvoeren, analyseren en interpreteren van onderzoek. • Toepassen van methoden en technieken voor het uivoeren van

trendonderzoek. Naar aanleiding van deze deelcompetenties zijn de volgende leerdoelen tot stand gekomen: 1. Binnen 3 maanden sneller en beter trends kunnen herkennen. Het beheersen van deze competentie zal aangetoond worden wanneer ik erin geslaagd ben een, twee of meer trends heb kunnen ontdekken tijdens mijn stageperiode. 2. Binnen 3 maanden een beter inzicht ontwikkelen met betrekking tot het opzetten, uitvoeren en analyseren van onderzoek. Het beheersen van deze competentie zal aangetoond worden door het schrijven van het onderzoek naar aanleiding van deze stage en wanneer dit onderzoek als goedgekeurd zal worden beschouwd. 3. Binnen 3 maanden sneller ontwikkelingen kunnen herkennen en bijhouden. Het beheersen van deze competentie zal aangetoond worden wanneer ik erin geslaagd ben een, twee of meer ontwikkelingen heb kunnen herkennen en bijhouden tijdens mijn stageperiode.

Bedrijfsbeschrijving

NH-Leeuwenhorst

NH Conference Centre Leeuwenhorst is gelocaliseerd in de regio Noordwijkerhout die bekend staat als de Bollenstreek van Nederland. Het hotel is omringd door bos, bollenvelden en duinen, echte natuur dus. Het is een prachtig gebied in de buurt van de welbekende badplaats Noordwijk en steden zoals Haarlem, Leiden en Den Haag. Het treinstation en schiphol zijn op 30 minuten afstand, heel toegankelijk en handig voor gasten van buiten de regio. Het is een groot hotel met maar liefst 120 vergaderzalen voor ongeveer 2000 gasten, 513 kamers, twee buffet restaurants, een a la carte restaurant, eigen parkeerterrein en sportfaciliteiten zoals een fitness centre, zwembad, bowlingbaan, squashbaan, tenniscourts en een voetbalveld. Het is het ideale hotel voor een vergadering, congres of een fantastische vakantie.

Geschiedenis De Leeuwenhorst is een gebied tussen het Westeinde en de leidsevaart. Het gebeid was in de 13e eeuw gelegen op een verhoging (horst) langs het toenmalige riviertje de Lee. De “Abdy van leuwenhorst” ontstond in 1261 als cisterciënzerinnenklooster, halverwege de Leeweg en de Leidsevaart. Na de reformatie werd het klooster in 1573 opgeheven en afgebroken. De overige bebouwing bleef bestaan als buitenplaats Oud Leeuwenhorst. Vanaf de Leidsevaart is in het landschap de vroegere toegangsweg met weerszijden bomen nog goed herkenbaar. In 1801 werd de aan het Westeinde gelegen buitenplaats Dijkenburg samengevoegd met de buitenplaats Leeuwenhorst. Het huis Dijkenburg (nieuw Leeuwenhorst) dateert oorspronkelijk uit de 17e eeuw in de vorm van een hofstede, maar werd tussen 1810 en 1820 iets zuidelijker herbouwd. Dat is grotendeels afgebrand. Het huidige huis stamt vermoedelijk uit ca 1925. Aan de Gooweg werd in 1858 het nu nog bestaande Klein Leeuwenhorst gebouwd. In 1880 werd halverwege het Westeinde en de Gooweg kasteel Huize leeuwenhorst gebouwd, dat in 1943 door de Duitsers werd gesloopt ten behoeve van een tankgracht. Thans resteren alleen het vm. Koetshuis en de vijvers. Aan de noordzijde van het gebied langs de Langelaan verrees in ca. 1960 een Semenarie, dat in 1971 werd gesplitst in een middelbare school (College Leeuwenhorst) en het Congrescentrum Leeuwenhorst. Sindsdien is het Congrescentrum met de jaren steeds groter en groter geworden en beschikt nu over 513 kamers en ruim 120 vergaderzalen. Als Congrescentrum is Leeuwenhorst gericht op de zakelijke markt maar toch ook op de leisure gast.

Tot 2001 is het Congrescentrum in handen geweest van Golden Tulip en daarna is het overgenomen door de Spaanse Hotelketen Navarra Hotelles beter bekent als NH Hoteles. Op dit moment is het nog steeds in handen van NH Hoteles. Ondertussen is Congrescentrum Leeuwenhorst in het bezit van de 5-hamer congreslocatie onderscheiding. En beschikt zij over een ruim arsenaal van sport en ontspanningsfaciliteiten waaronder 5 bars, 4 restaurant, een Zwembad, Fitnessruimte, Sportlessen, Sauna en Turks Stoombad, Tennisbanen, Squashbanen, Bowlingbanen, Biljart, Tafeltennis en een Kidscorner.

Product en/of dienstverlening NH Conference Centre Leeuwenhorst is absoluut een dienstverlenende instantie. En dan vooral gericht op zakelijke diensten. Het bieden van de beste congres en vergadermogelijkheden staan hier dan ook centraal. Wel wordt er natuurlijk ook goed gezorgt voor de individuele gast maar de kerndoelen van NH Conference Centre Leeuwenhorst liggen toch absoluut bij de zakelijke bezoeken. Het komt bijvoorbeeld zelfs wel eens voor dat een deel van het hotel wordt verhuurd aan één bedrijf. Naar aanleiding van de wensen van het bedrijf wordt dan zelfs dit deel van het hotel afgeschermd voor andere groepen of gasten.

Doelgroep Organisatiebeschrijving (incl. organigram) Elk hotel kent een aantal specifieke functies of afdelingen. De belangrijkste worden hieronder in alfabetische volgorde toegelicht: Aqua Fitness Center Hier vind je het zwembad, sauna, solarium, bar en de fitnessruimte. De werknemer die hier toezicht houdt is vaak ook tegelijkertijd instructeur voor fitnesslessen bijvoorbeeld Aerobics. In het zwembad van NH Leeuwenhorst vindt ook zwemles plaats op de dagen maandag, woensdag en vrijdag van 09:00 tot 18:00. Duty Management Duty Managers zijn verantwoordelijk voor een goed verloop van alle congressen, evenementen, tours en andersoortige bijeenkomsten die in het hotel plaatsvinden. Zij zijn het aanspreekpunt van de organisatoren en lossen samen met deze mensen alle problemen op die zich tijdens een bijeenkomst kunnen voordoen. Ze houden in de gaten dat alle voorzieningen, zoals koffie, maaltijden en dergelijke, op de juiste manier en het juiste tijdstip aangeleverd worden. Deze afdeling is als het ware de ‘spin in het web’ die alles in het oog houdt. F&B (‘Food & Beverage’ – Eten & Drinken) Deze afdeling is te verdelen in de keuken, de restaurant(s) & bar(s), zalen, de store en het facility management. In de keuken ligt de basis voor het creeren van de innovatieve concepten en presentatie die NH Hoteles erg belangrijk vind. Het is de taak van de bediening in het restaurant of de bar om ervoor te zorgen dat de gast optimaal kan genieten van zijn ontbijt, lunch, diner, of drankje. Bij de bediening in de zalen ligt de nadruk op verzorging tijdens een congres, vergadering of feest.

Front Office (Receptie) Op deze afdeling wordt het eerste contact met de gast gemaakt als zij persoonlijk worden ontvangen. Alle informatie over de hotelfaciliteiten en hotelmogelijkheden is hier aanwezig. Naast de verzorgen van de ontvangst en vertrek van de gasten ligt hier meestal ook de zorg voor de veiligheid en het welzijn van de gast. HACO De HACO zorgt er niet alleen voor dat de rekeningen worden gecontroleerd en dat er betaald wordt, dat de vorderingen op klanten geïnd worden, maar ook dat het management van NH Hoteles cijfers krijgt aangeleverd waaruit precies is af te lezen hoe de organisatie in de BU Nederland en België presteert. Hotel Director De Hotel Director is voor het hotel eindverantwoordelijke voor het optimaal functioneren van het hotel. Dat wil zeggen een zo hoog mogelijke opbrengst weten te halen tegen zo redelijk mogelijke loon- en andere kosten. De Hotel Director moet zorgen voor de uitvoer van de beste strategie op het gebied van Sales en marketing. Bovendien dient hij/zij zorg te dragen voor het goede imago van het hotel/ de hotels en de merknaam NH. De Hotel Director is ook verantwoordelijk voor het uitvoeren van de procedures en het beleid op het gebied van service en product, zoals bepaald door het hoofdkantoor in Madrid en vervolgens ook in Hilversum. Andere taken zijn het opstellen van jaarlijkse budgetten en het onderhouden van de goede relaties met interne en externe klanten, gasten. Management Assistant Voor een uitgebreide toelichting, zie dagelijkse werkzaamheden. Housekeeping (Huishoudelijke Dienst) Deze afdeling is verantwoordelijk voor de verzorging en uitstraling van alle kamers, zalen en openbare ruimten in het hotel. De medewerkers hebben rechtstreeks invloed op de tevreden en beleving van de gast tijdens zijn verblijf. Maintenance (Technische dienst) Om te zorgen dat alle hotelkamers en zalen technisch in orde zijn, maar ook om alle voorzieningen en technische installaties in het hotel goed te laten functioneren en de veiligheid van gasten en medewerkers technische dienst aangesteld. Reservations & Banquet Sales (Reserveringen) Is onderverdeeld in Leisure Sales (toerisme) en Banquet Sales (zakelijk). In deze afdeling wordt het voorwerk verricht, dat wil zeggen reserveringen aangenomen en wensen van toekomstige gasten genoteerd zodat we het verblijf van de gast gegarandeerd tot een succes kunnen maken. De afdeling heeft hiervoor ook overleg met de andere afdelingen in het hotel. Secretarial office De medewerkers van het secretariaat verzorgen de administratie ondersteuning van de Hotel Director, zoals notuleren, het bijhouden van de agenda van de Hotel Director, de inkomende en uitgaande correspondentie en personeelsborrels. Tevens regelen zij sociale activiteiten zoals jubilarisfeesten. Op het secretariaat is ook een medewerkster kwaliteitszorg werkzaam. Zij verzamelt informatie die te maken geeft met enquêtes en vragenlijsten.

Specifieke beroepen In verschillende hotels komen beroepen voor die specifiek zijn en je niet in alle hotels vindt. Zo werken er bij NH Hoteles bijvoorbeeld medewerkers die zich helemaal hebben toegelegd op audio- en visuele ondersteuning, systeembeheerders, ICT medewerkers, tuinonderhoud, entertainers, guest relations, sportinstructeur en masseurs. Stewarding (Afwas/Schoonmaak) De stewarding zorgt voor het afwassen en gereed maken voor gebruik van serviesgoed en bestek met gebruik van een was/spoelmachine. Dit houdt in schoonmaken, poleren, sorteren en het terugzetten van het serviesgoed en bestek. Daarnaast is de afdeling stewarding ook verantwoordelijk voor het schoonmaken van de keuken inclusief keukenapparatuur. In de kleine hotels is de stewarding gecombineerd met de algemene dienst. Dit houdt in dat naast de hierboven beschreven taken, de stewarding ook verantwoordelijkheid heeft over het schoonmaken van publieke ruimten in het hotel. Verder zijn er ook nog andere afdelingen maar die bevinden zich niet in het hotel zoals: Central Services/Hoofdkantoor NL Momenteel is een aantal afdelingen volledig gecentraliseerd. De medewerkers van deze afdelingen werken op het Nederlandse Central Servies hoofdkantoor in Hilversum en hebben vanuit daar een ondersteunende taak richting de hotels. Je zult hier geen gasten tegenkomen. De belangrijkste afdelingen zijn: Finance De afdeling financiën in Hilversum beheert de kasgelden, controleert en verzamelt cijfers van de hotels om ze aan te leveren aan het management van NH Hoteles. Ze ondersteunt en begeleidt de hotels waar dat nodig is. Bovendien zorgt ze ervoor dat de salarissen maandelijks worden uitgerekend en uitbetaald aan onze medewerkers. Project & Building De afdeling Projects & Building adviseert en begeleidt hotels (in binnen- en buitenland) bij nieuwbouw- renovatie, vervangings-, en verbeteringsprojecten. Dit gebeurt zowel op bouwtechnisch gebied en installatietechniek als op het gebied van interieur design of het ontwikkelen van nieuwe concepten.

Organisatie-structuur

Hotel Director

Aqua Fitness Centre

Booking Office

Duty Management

Food&

Beverage

PropertyOperations

Maintenance

Rooms Division

ExecutiveSecretary

ManagementAssistant

BanquetSales

Leisure Sales

FacilityManagement

F&B Service Kitchen

ICT

Front Office HousekeepingF&B Project Coordinator

Stewarding

Reservations

Missie van het bedrijf Missie van NH Hoteles We zijn vastbesloten om een constante en efficiënte gastvrijheidervaring te verzorgen, met oog voor detail, voor onze ‘steeds meer’ verwachtende partners. Verder is NH Leeuwenhorst bezig geweest met het ontwikkelen van een eigen missie. Naast de NH missie die hierboven weergegeven is. Hier is de volgende missie uitgekomen: Altijd Helemaal. NH Conference Centre Leeuwenhorst.

Actuele ontwikkelingen Een actuele ontwikkeling waar NH Conference Centre Leeuwenhorst veel mee te maken heeft is bijvoorbeeld de trend van het verschuiven van congressen, die voorheen in 5 sterren hotels gehouden werden, naar de 4 sterren hotels zoals NH Leeuwenhorst. Maar ook de nieuwe missie van NH Leeuwenhorst is een belangrijke actuele ontwikkeling. Deze luidt: Altijd Helemaal NH Conference Centre Leeuwenhorst. Hiermee wil men aantonen dat NH Leeuwenhorst voor ieder congres en iedere vergadering of andere speciale gelegenheid dé perfecte locatie is.

Verslaglegging t.a.v. eigen ontwikkeling Houding als professional (intern) Staat open voor commentaar van collega’s. Ieder begin is lastig en zo ook het begin van een nieuwe stage. Omdat ik nog moest wennen aan de werkwijze op mijn afdeling en mijn collega’s kwam het in het begin behoorlijk vaak voor dat ik nog even gecorrigeerd werd. Dit heb ik gewoon opgenomen in mijn leerproces en heb daar dan ook verder geen probleem van gemaakt. Is kwaliteitsbewust. Kwaliteit staat zeker bij een belangrijk congres locatie als NH Leeuwenhorst zeker hoog in het vaandel. Wat ik gemerkt heb is dat doordat de andere collega’s allemaal ook zeer gemotiveerd werken en ook goed op de kwaliteit van de diensten letten, je zelf ook een stuk beter op de kwaliteit let. Natuurlijk voer je altijd je taken zo goed mogelijk uit maar door de inzet van de collega’s krijg je toch een stukje extra motivatie om het nog beter te doen. Dit resulteerde in mooie posters maar ook kwalitatief goed shirts en dergelijke. Kan omgaan met conflicten. Ik heb tijdens mijn stage niet direct te maken gehad met grote conflicten. De situaties die zich voordeden waren meer uitdagingen. Zo werd mij bijvoorbeeld op een morgen gevraagt om zo snel mogelijk nog een fruit blender te halen omdat ze die smiddags nodig hadden voor een congres. Ik ben toen zo snel mogelijk op zoek gegaan naar de bedrijfsauto maar die was weg. Zonder tegenstribbelen heb ik een fiets gepakt en ben ik naar het dorp gefietst in plaats van gereden. Houding als professional (extern) Is dienstverlenend (hoffelijk en gastvrij) ingestel d. Mijn motto is: behandel anderen zoals je zelf ook behandeld wil worden. Dit resulteerd in mijn mening altijd in de meest gastvrije situatie die je maar kan bedenken. Zo werd ik ook geselecteerd om op drukke dagen de ontvangst van de gasten tot mijn rekening te nemen in de lobby. Hier werd mij dan gevraagd om de gasten alvast een hapje en een drankje aan te bieden omdat zij nog even moesten wachten. Is communicatief ingesteld naar klanten. Bij de ontvangst komt natuurljik ook een welkomsgesprek kijken. Dit gesprek voerde ik dan ook van harte maar dat niet alleen. Als medewerker van het hotel krijg je in de lobby ook andere vragen bijvoorbeeld over de snelste fietsroute, over de locatie van de kamers en over de locaties van de andere faciliteiten. Ook dit gaf mij voldoening wanneer ik weer iemand naar de gewenste locatie heb gelijd. Houding (algemeen) Heeft discipline. Ik heb tijdens mijn stage altijd heel veel vrijheid gehad, maar op de momenten dat ik een directe taak toebedeeld kreeg heb ik deze ook direct uitgevoerd. Ook is het maar 1 keer voorgekomen dat ik te laat verschenen ben op mijn stage en dat kwam door een 2 uur durende file vanaf Langeraar naar Leimuiden. Is flexibel. Het kwam wel eens voor dat het mijn bedrijfscoach beter uitkwam als ik een dag wat later begon om ook wat later te eindigen in verband met een vergadering of iets dergelijks. Dit heb ik dan ook zonder tegenstribbelen gedaan, en ook toen ik gevraagd werd om op een zondag extra terug te komen om een dienst te draaien in het Aqua Fitness Centre heb ik dit met alle plezier aangenomen.

Creatief, innovatief en probleemoplossend vermogen. Tijdens mijn stage heb ik veel communicatieve posters gemaakt. Deze posters gaven ideeën en suggesties weer voor bijvoorbeeld het meer verkopen van kleinigheden in de restaurants om extra sales te genereren. Ik kan zeggen dat niet één poster hetzelfde was als de andere. Ook ben ik verantwoordelijk geweest voor de WAAS-meter. Dit is een grote houten termometer in de kantine, die iedere week een beetje bijgevuld word om de medewerkers te laten zien wat de score is die wij als NH Leeuwenhorst voor het We Are All Sales project behaald hebben. Toen mijn stage begon hing deze er niet en ik ben daarbij dus mede verantwoordelijk geweest om deze termometer te maken en ook hoe alles te werk zou gaan met betrekking tot de invulling. Om de termometer zo duidelijk mogelijk te maken moest er een goede schaalverdeling maken, maar omdat het ook voorkwam dat er maanden waren waarbij men ver over die “normale” schaalverdeling heen ging, was het nodig om de meter flexibel te maken en dit heb ik dan ook geregeld door een variabele schaalverdeling te maken met doorzichtige velletjes met waarden. Is resultaatgericht. Ik vind het heel belangrijk dat als ik iets doe dit op de beste manier doe die ik kan verzinnen. Ik ben niet direct voorstander van de uitspraak: het doel heiligt de middelen. Maar af en toe komt dit net even beter uit dan wanneer je te veel rekening houdt met de middelen. Ik was tijdens mijn stage ook verantwoordelijk voor een extra kamercheck bij welke ik altijd op zoek ging naar zo veel mogelijk mankementen aan de te checken kamer. Dit deed ik niet om de collega’s van housekeeping te corrigeren maar meer om gewoon die extra kwaliteit te kunnen garanderen. Vermogen om samen te werken Is in staat om compromissen te sluiten. Zoals eerder verteld kwam het wel eens voor dat er een spoed klusje binnenkwam op mijn bureau en ik zorgde dan ook dat ik deze zo snel mogelijk kon doen. Als ik dan bezig was met een andere taak stelde ik voor deze een klein beetje vooruit te schuiven zodat eerst het spoedklusje geregeld kan worden. En zo ook met de dagen dat ik langer door moest werken dan gepland. Geen punt, zeker niet als er ook aangeboden word de volgende dag dan wat later te beginnen. Is in staat om in een interdisciplinair team te wer ken. Ik heb tijdens mijn stage altijd in de gaten gehouden wie mij welke taken toebedeelde. Natuurlijk vond ik het belangrijker als ik iets voor mijn bedrijfscoach moest doen dan wanneer iemand van de F&B mij iets vroeg maar meest waren beide taken belangrijk en deed ik al gauw wat mij gevraagd word. Ook ben ik gevraagd om een nieuwe stagiair te ontvangen omdat mijn bedrijfscoach die dag geen tijd had. Dit vond ik geen probleem en ook de stagiair vond het niet erg om door mij alles uitgelegd te krijgen. Ik was erg duidelijk en heb hem met open armen ontvangen vond hij zelf. Heeft inzicht in teamrollen en sociale dynamiek. Tijdens mijn uren in de Lobby bij de ontvangst merkte ik dat er mensen waren bij de Front Desk die zichzelf verantwoordelijkheden toebedeelden die niet hun verantwoordelijkheden waren. Er was bijvoorbeeld één persoon van wie ik vaak de tijden en dergelijke doorgecommuniceerd kreeg. Maar wanneer we dit doorgenomen hadden kreeg ik later van andere medewerkers ineens correcties over het invullen van het politiebriefje (wat gedaan kon worden in de wachttijd) of over hoe ik de mensen precies ontving.

Bijdragen aan een goede sfeer Is in staat sfeer van vertrouwen te scheppen. Ik merkte dat als ik eens bij een andere afdeling meehielp dat iedereen altijd gewoon zei wat hij of zij dacht. Niet zozeer over mij als persoon maar over de werk en dergelijke. Dit gaf mij het gevoel alsof ik ook direct een van hen was en dat ze mij vertrouwde. Toont wederzijds respect. Vanaf het begin dat ik stage ging lopen bij NH Leeuwenhorst heb ik gewoon iedereen netjes met u aangesproken behalve wanneer mij vriendelijk gevraagd werdt om “je” te zeggen. Is in staat conflicten op te lossen. Tijdens mijn uren in de lobby kwam het ook wel eens voor dat er mensen naar mij toe kwamen die niet tevreden waren over de kamer die ze toegewezen hebben gekregen. Als dit voorkwam probeerde ik die mensen altijd zo veel mogelijk zelf te helpen en tevreden te stellen maar al gauw kwam het erop neer dat ik ze naar een collega van Duty Management moest doorverwijzen omdat zij veel meer met de klachten konden doen dan ikzelf. Bevorderen van de teamspirit Draagt bij aan een saamhorigheidsgevoel. Bij NH Leeuwenhorst heerst een ontzettend groot saamhorigheidsgevoel tussen de werknemers. En als je hier binnenkomt als stagiair wordt je daar dan ook gelijk in opgenomen en ik heb me dan ook gedurende mijn gehele stage ontzettend deel van de familie gevoeld om het zo maar te noemen. Dit heb zelf ook direct op nieuwe stagiaires of medewerkers proberen over te dragen. Is in staat vertrouwen te geven en te vragen. Als mensen mij iets in vertrouwen vertelde ben ik hier ook altijd heel verantwoordelijk mee omgegaan. Ook als zelf iets kwijt moest durfde ik dit, waarschijnlijk ook door het grote saamhorigheidgevoel, altijd wel bij iemand neer te leggen. Is in staat collega’s te stimuleren. Als ik in de Lobby stond met iemand van wie ik het gevoel had dat deze niet net zo gemotiveerd was als ik, of zelfs niet gemotiveerd was, probeerde ik deze persoon altijd zo te stimuleren dat de gasten het beste en meest open ontvangst kregen die ze zich konden wensen. Aanvaarden van leiding Luistert naar de inbreng van anderen. Het is altijd belangrijk om te luisteren naar de inbreng van anderen. Zelfs als dit niet altijd even goede inbreng lijkt te zijn. Het kwam wel eens voor iemand van de housekeeping of TD iets voorstelde over de communicatie bij mijn afdeling vandaan. En ondanks dat je zou zeggen wat weten hun daar nou van. Zijn toch juist ook die mensen de doelgroep van de communicatie die voortvloeide uit mijn afdeling dus nietemin zijn ook deze inbrengen erg belangrijk. Vraagt tijdig hulp. Als ik ergens niet uitkwam, bijvoorbeeld met outlook, ben ik altijd eerst zelf op zoek gegaan naar een oplossing, maar als ik deze niet kon vinden (wat toch niet vaak voorkwam) heb ik altijd gelijk om hulp gevraagd. Het gaat er tenslotte om dat de taken voltooid worden en het liefst zo goed mogelijk. Reageert op gepaste wijze. Als gasten naar mij toekwamen omdat ze niet tevreden waren over iets en dit dan nogal aggressief overbrachten zorgde ik er altijd voor dat ik zo rustig mogelijk bleef en de oplossing van het probleem altijd zo snel mogelijk geregeld had.

Overtuigen van anderen Is in staat eigen standpunten en ideeën op enthousi aste wijze te brengen. Als ik een idee in mijn hoofd heb ben ik hier altijd heel erg enthousiast over. De meeste mensen merken dit ook als ik over deze ideeën praat. Is in staat steekhoudende argumenten te gebruiken. Ook vind ik het belangrijk voor mezelf dat wanneer ik een betoog voer of in een discussie zit dat de argumenten die ik naar voren breng ook wel diepgang hebben. Wel vind ik het lastig hier een goed voorbeeld voor te verzinnen. Is in staat met gefundeerde tegenvoorstellen te kom en. Tot voor kort werden de flyers bij een normale drukkerij gemaakt. Dit waren relatief zeer dure flyers maar hier kwam bij dat ze vaak wel direct (binnen een paar uur) geleverd konden worden. Ik heb voorgesteld dat ondanks de snelle levertijd het toch financieel verstandiger is om andere flyers te nemen omdat voor dezelfde prijs bijna 20x zoveel flyers gemaakt konden worden van een beter kwaliteit alleen is de levertijd hierbij wat langer.

Dagelijkse werkzaamheden Er zijn geen vaste dagelijkse werkzaamheden als je werkt in het Hotel Project team van NH-Leeuwenhorst te Noordwijkerhout. Iedere dag zal op een leuke interessante en boeiende manier ingevuld moeten worden. Je bent dagelijks verantwoordelijk voor verschillende projecten die allemaal stuk voor stuk hun eigen dingen hebben waar je extra aandacht aan moet besteden en wat zeker wel gesteld kan worden is dat de communicatie daarbij ontzettend belangrijk is. De projecten zelf lopen ook ontzettend uiteen. Van een simpel project als het maken en uitprinten van upselling en crosselling stimulerende posters tot het op poten zetten van de All Employee meeting+BBQ waarbij jij dan de verantwoordelijke bent om te zorgen dat:

1. Er zalen gereserveerd zijn om de vergadering in te houden, 2. Diezelfde zalen leuk aangekleed worden om de werknemers een goed gevoel

te geven, 3. Het BBQ buffet gereserveerd is bij de F&B en dat zij ook de tijd weten

wanneer dat allemaal klaar moet staan, 4. De planning rond komt wat betreft koffie en thee rondes ter onderbreking, 5. De General Manager de juiste materialen aangeleverd krijgt om zijn

presentatie nog verder op te vullen en er piekfijn uit te laten zien. 6. Ook al het overige tot in de puntjes geregeld is of word.

Niet te vergeten is dat dezelfde afdeling zich ook bezig houdt met alle andere zaken die het gehele hotel aangaan. Zo houdt men zich ook bezig met de GREEN KEY, dit is een internationaal erkent keurmerk voor milieuvriendelijkheid en ook daar zijn we vanuit het projectteam samen met alle andere afdelingen druk mee bezig. Hierbij is het Hotel Project team vooral verantwoordelijk dat iedereen hier nog volop aandacht aan besteed. “De gedachte aan de GREEN KEY mag niet verwateren” zoals mijn bedrijfscoach dit zo mooi omschreef. Verder heeft het Project team naast al haar eigen taken ook nog een veelvragende ondersteunende taak voor de andere afdelingen van het hotel. Als een afdeling omhoog zit word het Hotel Project team gevraagd om bij te springen als dat mogelijk is en dat word dan ook meestal gedaan. Maar niet alleen binnen het hotel heeft het Hotel Project team contacten ook buiten het hotel zijn er belangrijke contacten die vooral door mijn bedrijfscoach onderhouden worden. Zo zijn er bijvoorbeeld ook een aantal ondernemers uit de omgeving, waaronder NH-Leeuwenhorst dus, die zich hard maken voor de beleving van de Bollenstreek om het zo maar te noemen. Al die ondernemers werken samen om meer toeristen te trekken naar dit kleurrijke stuk Nederland midden tussen de bollenvelden. En ook dit geeft weer een extra kleurrijke kant aan het werken in het Project team. Kortom alles kan op je pad komen als je werkt bij het Hotel Project team van NH-Leeuwenhorst. En dat maakt het juist een uitdagende en spannende functie. Iedere dag kan iets nieuws brengen en van iedere afdeling pik je dingen op. Je weet automatisch wat er allemaal gaande is in het hotel. En dat is ten eerste erg leerzaam en ten tweede gewoon ontzettend uitdagend. Vaak als je op één afdeling werkt ben je niet zo bekent met de andere afdelingen maar door een goed afgestemd inwerkschema en een uitermate diverse werkplek neem je bij iedere afdeling andere dingen op. Ik zou deze stageplek voor andere studenten ten zeerste aanbevelen gewoon omdat je er ontzettend veel leert en er ontzettend veel van andere afdelingen meekrijgt. Zo leer je echt een overzicht te ontwikkelen en deze ook te behouden.

Verslag stagebezoek Datum: 17-06-2009 Tijd: 16:00 Duur: 1,5 uur Naam: Op 17-juni-2009 heeft Dhr. Albada Jelgersma een bezoek gebracht aan NH-Leeuwenhorst te Noordwijkerhout. Bij binnenkomst werd hij ontvangen door de frontdesk en deze hebben mij en mijn bedrijfscoach Dirk Geerts laten weten dat hij aanwezig was. Tijdens het gesprek hebben we het over verschillende zaken gehad. Te beginnen met hoe het nu gaan met mij als stagiair en met NH-Leeuwenhorst als stagebedrijf. Mijn bedrijfscoach heeft alles eerlijk aangegeven en naar mijn weten geen negatieve dingen over mijn werk als stagiair kwijt gehoeven. Ook mijn ervaringen met NH-Leeuwenhorst zijn niet anders dan positief geweest tot op de dag van het bezoek (en daarna ook niet overigens). Daarna hebben we gekeken naar de mate waarin in voldeed aan de verwachtingen van mijn bedrijfscoach en in hoeverre hij mijn verschillende kwaliteiten op prijs stelt. En natuurlijk of ik over de juiste kwaliteiten beschik. Na een uitgebreide toelichting van mijn bedrijfscoach op de hierboven genoemde punten hebben we het ook nog even over de contactgegevens van NH-Leeuwenhorst gehad en of deze nog up to date waren. Ook hebben we het overzicht aan stageplaatsen doorgenomen en de ontbrekende plaatsen toegevoegd. Beide heren (mijn stagecoördinator en mijn bedrijfscoach) hebben ook TIO als leverancier van stagiaires gehad en ook daar zijn alleen maar positieve punten uit voortgekomen. Mijn bedrijfscoach is van mening dat de stagiaires van TIO de laatste jaren alleen maar beter en beter zijn geworden en dat klonk ook mij prettig in de oren. Na het gesprek heb ik Mr. Albada Jelgersma nog meegenomen om even bij de meest interessante zalen te kijken waar op dat moment nog mensen volop bezig waren met het klaarzetten van het thema van die avond. De eerste zaal was het Atrium wat een zaal is van 1000m2 waar ontelbaar veel verschillende thema’s in in te richten zijn. Voor deze zaal stonden die week 5 verschillende thema-avonden op het programma waarbij ook overdag de zaal de volle week in gebruik is geweest. De tweede zaal was de Rotonde. Dit is een interessante zaal omdat dit voorheen een kathedraal geweest is en de glas in lood ruiten er nog steeds in zitten. Ook de deur die gemaakt is van brons is nog authentiek. Ter afsluiting van het bezoek ben ik nog met Dhr. Albada Jelgersma meegelopen naar de uitgang en heb daar afscheid genomen.

Ontwikkeling leerdoelen/competenties Competentie Ontwikkelen van een visie op veranderingen en trends in de externe omgeving en ontwikkelen van relaties, netwerken en ketens. Deelcompetenties De theorieën, methoden en technieken in organisatiewetenschappen om trends te herkennen en analyseren en toekomstgericht onderzoek te doen. Herkennen en bijhouden van ontwikkelingen en weten hoe er mee om te gaan. Methoden van informatieverzameling over de sector en branche en de juiste media/bronnen en de juiste mensen/experts. Opzetten, uitvoeren, analyseren en interpreteren van onderzoek. Toepassen van methoden en technieken voor het uitvoeren van trendonderzoek. 3 Leerdoelen gebaseerd op de SMART methode. Specifiek Meetbaar Acceptabel Realistisch Tijdgebonden Leerdoel 1: Binnen 3 maanden sneller en beter trends kunnen herkennen. Ik heb hieraan gewerkt door heel erg op te letten welke trends er te ontdekken zijn binnen NH Leeuwenhorst. Tijdens deze zoektocht ben ik er samen met mijn bedrijfscoach achter gekomen dat steeds meer congressen die voorheen plaatsvonden in de 5 sterren hotels op zoek gaan naar een representatief alternatief in onder de 4 sterren hotels. Dit toch waarschijnlijk wel in verband met de prijsklasse en om de deelnemers te laten zien dat men actief bezig is met de kredietcrisis. Deze trend werd al binnen een paar weken duidelijk toen ik voor mezelf een analyse opstelde van de bezoekende congressen van nu. Mijn bedrijfscoach heeft me geholpen door aan te geven van welke bedrijven het bekend was dat ze voorheen in 5 sterren hotels verbleven. Leerdoel 2: Binnen 3 maanden een beter inzicht ontwikkelen met betrekking tot het opzetten, uitvoeren en analyseren van onder zoek. Ik merkte tijdens het maken van mijn onderzoek dat dit mij niet moeilijk afging. Ik heb alle onderdelen van het onderzoek zonder problemen kunnen uitvoeren en in redelijk tempo. Mijn bedrijfscoach heeft mij ook verteld dat ik een zeer waardevol onderzoek gedaan heb en hij vond dat ik het erg professioneel aanpakte. Mijn doel was ook om mijn onderzoeksopdracht te gebruiken om dit leerdoel zo goed en snel mogelijk te bereiken.

Leerdoel 3: Binnen 3 maanden sneller ontwikkelingen kunnen herkennen en bijhouden. Ik heb tijdens mijn stage bij NH Leeuwenhorst een aantal ontwikkelingen herkend. Zelf ben ik ook mede verantwoordelijk geweest voor een aantal ontwikkelingen binnen NH Leeuwenhorst. Zo ben ik bezig geweest met een aantal Standard Operating Procedures en andere projecten. Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld de WAAS-meter waarover ik het eerder had. Deze bestond nog niet voor mijn komst en daar was dus ook nog geen SOP voor. Deze heb ik gemaakt en zo ook een SOP voor het mappengebruik van de stagiaires op de project team account. Bij mijn binnenkomst viel het me op dat iedere stagiaire een eigen map had en dat van verschillende projecten verschillende zaken in verschillende mappen stonden. Dit heb ik gelijk getrokken door een aantal mappen te maken met de meest belangrijke projecten zoals WAAS, de Employee Satisfaction Survey, enz. Als ik het herkennen van ontwikkelingen vergelijk met de periode voor mijn stage denk ik dat ik wel bewuster ben geworden van ontwikkelingen. Veelal doen ontwikkelingen zich voor maar besteed je er niet direct aandacht aan omdat het proces vaak langzaam verloopt. Maar door extra aandacht te besteden aan de ontwikkelingen en er dus extra op te letten vallen ze zeker sneller op.

Competentie Ontwikkelen van een visie op veranderingen en trends in de externe omgeving en ontwikkelen van relaties, netwerken en ketens. Naar aanleiding van mijn gestelde leerdoelen en de evaluatie daarover denk ik dat ik de competentie wel meer beheers dan voorheen. Zeker als ik kijk naar mijn verhoogde oplettendheid als het gaat om trend en ontwikkelingen denk ik dat ik met grote sprongen vooruit gegaan ben. Toch denk ik dat ik zeker nog niet klaar ben met het verder ontwikkelen van deze competentie en dat ik deze ook mee neem in mijn verdere leven. Dit vooral ook omdat ik tot nu toe veel bezig geweest ben met het ontwikkelen van deze competentie binnen één hotel/keten, en dit dus nog veel verder kan verbreden naar ook de netwerken en relaties.

Bedrijfsopdracht Management Samenvatting: This research is about environmental friendly purchasing and ways to deal with garbage at NH Leeuwenhorst in Noordwijkerhout. The core of the research is: Which criteria can be adjusted to make the purchasing at NH Leeuwenhorst more environmental friendly in the year 2009? This problem provided us with the following part questions:

• Which criteria are used during purchasing at the moment? • Which criteria can make the choice for the various products more environmental

friendly? • Which factors work against the use of these criteria? • What happens to the leftover products of the purchased products? • What do you need to manage your garbage disposal in the most environmental

friendly way? The objective of this research is to back up an advice on adjusting or maintaining several criteria for purchasing and garbage disposal. The tested hypothesis for this research is: NH Leeuwenhorst is already very up to date when it comes to the environment and purchasing. NH Leeuwenhorst will also have the various resources to be the most efficient and environmental friendly when it comes to garbage disposal, but when it comes to using these resources not everyone is using them correctly. There were two different methods used during this research with the first one being two dept-interviews with the heads of purchasing for the hotel and the kitchen and the second one being a large scaled product analysis about packaging and efficiency. The theoretical framework includes collected data about the environment and purchasing. The following topics are included in the theoretical framework: The green key team, Environmental friendliness, (Environmental friendly) criteria, extra attention for the use of materials en energy, purchasing (the purchasing process) The results from the product analysis are as follows. Most of the analyzed product where already either environmental friendly or had specific reasons for being purchased this way. There where only a few products which could be purchased more environmental friendly but these products were mostly purchased this way because these are the best quantities available according to the use within the hotel. A lot of products also have very strict Health and Hygiene standards and regulations. When it comes to garbage disposal NH Leeuwenhorst certainly offers various and highly qualified means. The collected paper is wrapped in a tight bunch and the regular garbage also goes into a large press. Both of them make it less and less necessary for the garbage trucks to come by more often. The Green waste is also collected separately but in small separate containers. Which take quite some time to empty and clean. A bigger container might be better but the large quantity of natural waste will rot even faster which comes down to very bad smells surrounding the hotel. The glass is also collected in several smaller containers with the same downside as the natural waste containers. They take more time to empty and clean then a larger container would but in this case it would certainly make a difference when bringing in a larger container. Glass doesn’t rot so I can easily be put together in large quantities without experiencing negative effects.

When you break it all down you will see that NH Leeuwenhorst does not really have to change any of the criteria used in the purchasing department, but they can pay a little more attention to handling their waste. By making sure the garbage trucks come by as few times as possible they will save the environment a little and probably also their own funds in the process.

Inleiding Aanleiding tot het onderzoek: De aanleiding voor dit onderzoek komt voort uit de richtlijnen van het Green Key Team en de mate waarin NH Leeuwenhorst te Noordwijkerhout hieraan wil voldoen. Een tweede aanleiding voor dit onderzoek is het onderzoek wat gedaan moet worden naar aanleiding van de 2e-jaars stage van de opleiding Hotel- en Evenementenmanagement op de Hogeschool TIO. Het is de bedoeling dat uit dit onderzoek een advies en voorstel komen met betrekking tot de selectiecriteria bij het inkopen aan de ene kant en de afvalverwerking van het afval dat de ingekochte producten met zich meebrengen aan de andere kant. Probleemstelling: Welke criteria kunnen worden aangepast om de inkoop van het congres hotel NH Leeuwenhorst te Noordwijkerhout milieuvriendelijker te maken in het jaar 2009. Deelvragen: Welke criteria worden er nu gehanteerd tijdens het inkopen? Welke criteria kunnen de keuze voor een in te kopen product milieubewuster maken? Welke factoren werken het tegen om deze criteria toe te passen? Wat wordt er gedaan met de overblijfselen van de ingekochte producten? Hoe kan er het milieuvriendelijkst omgegaan worden met de overblijfselen van de ingekochte producten? Doelstelling De doelstelling van dit onderzoek is het naar voren brengen van een advies met betrekking tot de selectiecriteria bij het inkopen en de afvalverwerking Hypothese die getoetst gaat worden Mijn hypothese is dat zal blijken dat tijdens het inkopen bij NH-leeuwenhorst men al goed oplet of men het in te kopen product niet goedkoper en efficiënter te krijgen is. Ook verwacht ik dat de middelen wel aanwezig zijn om efficiënte en milieuvriendelijke afvalverwerking mogelijk te maken maar dat deze middelen niet op de juiste manier gebruikt worden. Methoden van onderzoek: Om tot de juiste resultaten te komen voor het beantwoorden van de deelvragen is er gekozen voor een kwalitatieve onderzoeksmethode om de grootste categorieën af te bakenen waaronder: soorten producten die ingekocht worden en de mate van milieuvriendelijkheid. Dit zal gedaan worden door middel van gestructureerde diepte-interviews. Daarnaast is ook gekozen voor een kwantitatieve onderzoeksmethode om zo veel mogelijk gegevens te verzamelen over de verschillende productgroepen en de mate van milieuvriendelijkere mogelijkheden. Deze resultaten zullen verzameld worden door middel van een grootschalige productanalyse. Te raadplegen literatuur voor het onderzoek: Saunders M. Lewis P. Thornhill A. (2008) Methoden en Technieken van onderzoek 4e Amsterdam Pearson Education Benelux Gelderman & Albronda (2007) Professioneel inkopen 3e druk Groningen Wolters-Noordhoff http://www.kmvk.nl/groenesleutel/p_algemeen.htm http://www.nieuwsbank.nl/inp/2009/06/02/R165.htm http://www.vrom.nl/pagina.html?id=39994&term=Criteria+voor+duurzaam+inkopen+klaar http://www.hartenziel.nl/artikel/een_milieuvriendelijk_schuldge

Tijdsplanning voor onderzoek: Week 1 Opzet onderzoek

Week 2 Literatuuronderzoek

Week 2 Afbakenen begrippen

Extra: minimale steekproef berekenen

Week 3 Diepte-interviews en verwerken resultaten.

Extra: Productanalyse opstellen

Week 4 Producten analyseren

Week 5 analyses verwerken

Week 6 Resultaten vergelijken Deelvragen beantwoorden

Week 7 Conclusie trekken n.a.v. deelvragen

Week 8 Rapport schrijven en opsturen.

Week 9 Feedback verwerken

Week 10 Eindrapport schrijven

Naam en handtekening bedrijfscoach: Dirk Geerts – Akkoord ja Naam student: Mark Valentijn

Onderzoeksopzet.

• welke onderzoeksstrategieën zijn gekozen; • wat was de steekproef; • waar en wanneer is het onderzoek uitgevoerd; • welke middelen zijn gebruikt (vragenlijsten, vraagpuntenlijsten, statistische toetsen

e.d.); • welke relevante theorieën en theoretische modellen zijn gebruikt; • een verantwoording van de gemaakte keuzes;

Onderzoeksstrategieën. Om het onderzoek objectief te kunnen analyseren is er gebruik gemaakt van twee soorten strategieën. Deze zijn de diepte-interview en de gegevensanalyse. Verder zal er uitgelegd worden waarom deze keuzes zijn gemaakt. Steekproef. De steekproef die er gehouden is had betrekking op alle producten die ingekocht worden bij NH Leeuwenhorst. En om de …van het onderzoek zo hoog mogelijk te maken zijn alle producten in het onderzoek opgenomen. Wel gaat het hier alleen over de producten die met regelmaat worden ingekocht. Plaats en datum van het onderzoek. Het onderzoek werd uitgevoerd in Noordwijkerhout, in NH Conference Centre Leeuwenhorst. De datum dat het onderzoek werd uitgevoerd was, van negentien mei tweeduizend en negen tot en met negentien augustus tweeduizend en negen (19/5/2009 – 19/08/2009). De middelen. De middelen die zijn gebruikt om het onderzoek uit te kunnen voeren zijn: Een beschrijvende statistische analyse waarbij alle bestellijsten zijn geanalyseerd. Informatie van het internet Informatie uit verschillende boeken Bij de literatuurlijst zullen de bronnen op de juiste wijze vermeldt worden.

Relevante theorieën en theoretische modellen. Om de antwoorden op een adequate en correcte manier te kunnen analyseren hoort het gebruik te worden gemaakt van een relevante theorie en een of meerdere theoretische modellen. In dit onderzoek wordt er geen gebruik gemaakt van een bepaalde theorie, maar door de manier waarop de kwantitatieve antwoorden worden omgezet in resultaten wordt er op theoretisch niveau gewerkt. Omdat er gebruik wordt gemaakt van beschrijvende gegevens moet de centrale tendentie worden gemeten. In dit onderzoek wordt de modus toegepast. Dit houdt in dat de meest voorkomende groep wordt vermeldt, het houdt niet gelijk in dat de andere antwoorden niet geldig of betrouwbaar zijn, het is dus een manier om deze gegevens te kunnen analyseren en beschrijven. Omdat er van de waarde die het meest voorkomt wordt uitgegaan (modus) kan de algemene eerste indruk van de waarden als algemeen worden gezien. Waarom zijn de gekozen strategieën toegepast?. Beschrijvende statistische analyse is de al genoemde strategie die gebruikt is om dit onderzoek te kunnen analyseren. Deze strategie is toegepast omdat alle te verwerken en te verkrijgen gegevens van te voren vastliggen. Bij veel onderzoek moeten er nog onbekende gegevens worden verzameld zoals de verschillende meningen van mensen of hun gedachtes over een bepaald onderwerp. Dit onderzoek is gebaseerd op bestaande gegevens namelijk de verpakking van de ingekochte producten. Dit wordt geanalyseerd door waarnemingen en criteria (bv. Efficiëntie).

Conclusies: Welke criteria worden er nu gehanteerd tijdens het inkopen? Op dit moment worden er verschillende criteria gehanteerd tijdens het inkopen. Deze criteria verschillen niet veel van de meest voorkomende criteria behalve dan dat men zich bij NH Leeuwenhorst meer moet houden aan de voorschiften vanuit het hoofdkantoor. Dit natuurlijk omdat de keten als geheel een veel betere prijs kan bedingen bij een leverancier dan dat de verschillende hotels dat zelf zouden doen. De volgende criteria worden nu gehanteerd:

• Omloopsnelheid, • mate van representativiteit, • verplichte inkopen hoofdkantoor, • handzame verpakkingen, • JIT-Management, • leveringsverpakking, • Hygiëne, • beslissingen Management.

Er zijn nog meer criteria maar dit zijn voor nu de belangrijkste. Welke criteria kunnen de keuze voor een in te kopen product milieubewuster maken? Het in gedachte houden van de verpakkingsvorm en de vorm van oververpakking is een goede manier om de keuze milieubewuster te maken. Zo kan men bijvoorbeeld de keuze maken om een verpakking te nemen die voornamelijk uit karton bestaat omdat dit makkelijker te recyclen is. De vorm van verpakking wordt alleen niet altijd aangegeven door de leverancier. Dit lost men bij NH Leeuwenhorst al zeer goed op door zelf bij te houden in wat voor verpakking de verschillende producten geleverd worden en ook de prijs van de verpakkingen helpt hierin mee. Over het algemeen genomen kan men zeker aannemen dat hoe groter de verpakking (dus hoe minder enkele verpakkingen), hoe goedkoper het product. Dit zorgt er voor dat men al snel kiest voor de grootste verpakking en zeker bij de Keuken is dit nogal eens de hoofdreden om een product op die manier in te kopen.

Welke factoren werken het tegen om deze criteria to e te passen? Bij het centrale magazijn wordt het lastiger om de producten in een zo groot mogelijke hoeveelheid aan te schaffen. Omdat NH Leeuwenhorst ook verscheidene snoep en drank automaten in eigen beheer heeft, kan men niet anders dan hier single verpakkingen voor aan te schaffen. Dit ook mede in verband met de hygiëne. Ook in de keuken speelt hygiëne een grote rol. Een aantal soorten vlees wordt bijvoorbeeld vacuüm in enkele verpakkingen aangeleverd. Dit zijn direct de portie groottes en dit zorgt er dan ook voor dat dit minder werk kost en restafval scheelt. Daarom is dit enerzijds een milieuonvriendelijke inkoop omdat er meer plastic mee gemoeid gaat maar anderzijds toch ook weer een wel milieuvriendelijke inkoop omdat er minder Groenafval mee gemoeid gaat wat resulteert in een vermindering van vuilniswagenritten. Het groenafval wordt namelijk apart opgehaald en zit in losse groencontainers tegenover het plastic wat bij het gewone afval gaat en dit zit in een grote perscontainer waarvoor veel minder ritten nodig zijn om deze goed bij te houden. Wat wordt er gedaan met de overblijfselen van de in gekochte producten? Er wordt bij NH Leeuwenhorst streng op toegezien dat glas, papier en groenafval goed worden gescheiden. Glas heeft een eigen achttal vuilnisbakken en wordt naarmate de drukte in het hotel 1 à 2 maal per week geleegd. Groenafval heeft een zestiental vuilnisbakken en ook deze worden naarmate de drukte in het hotel 1 à 2 keer per week geleegd. Voor het papier is NH Leeuwenhorst in het bezit van een Papier pers. Deze zorgt ervoor dat er handige grote balen met papier komen met een inhoud van 1.8 kubieke meter. Ook deze balen worden regelmatig opgehaald met een maximum van 1 à 2 keer per week. Hoe kan er het milieuvriendelijkst omgegaan worden met de overblijfselen van de ingekochte producten? Bij het milieuvriendelijk omgaan van restafval denkt men over het algemeen direct aan het scheiden van afval en dit bewijst dan ook dat men goed op de hoogte is van deze mogelijkheid. In de huidige tijd kan men meer en meer goederen recyclen en dit zorgt er dan ook voor dat de vuilnisbelten slinken. Ook bij NH Leeuwenhorst is men er goed van op de hoogte welke productgroepen er gescheiden kunnen worden om het verwerken van het restafval zo milieuvriendelijk mogelijk te maken. Zo werd voorheen ook plastic apart ingezameld maar dit was niet rendabel genoeg. Andere productgroepen worden nog steeds zo veel mogelijk gescheiden ingezameld. Denk bijvoorbeeld aan het glas, papier en groenafval. Ook alle kapotte lampen worden apart ingezameld voor een speciale verwerking. Een andere manier om milieuvriendelijk om te gaan met het restafval is om de hoeveelheid restafval zo klein mogelijk te houden door bijvoorbeeld op te letten bij het verwerken van de producten of het inkopen van de producten.

Probleemstelling: Welke criteria kunnen worden aangepast om de inkoop van het congres hotel NH Leeuwenhorst te Noordwijkerhout milieuvriendelijker te maken in het jaar 2009. Naar aanleiding van de al gebruikte criteria trek ik de conclusie dat het niet zozeer nodig is om criteria aan te passen maar om juist criteria toe te voegen. De ervaring leert dat veel bedrijven niet op de verpakking van de producten letten maar meer op de inhoud en de hoeveelheid. Maar zoals de diepte-interviews hebben uitgewezen is men er sterk van bewust welke verpakking en oververpakking er ingekocht wordt en men zorgt er dan ook voor dat de hoeveelheid verpakkingsafval tot een minimum wordt beperkt. Er zijn verscheidene voorschriften vanuit de keten die het hanteren van milieuvriendelijke criteria tegenwerken maar deze voorschriften zijn nodig voor de uniformiteit binnen de keten. Daarbij kan dus de vraag gesteld worden wat is belangrijker voor de keten en het hotel? Is dat het milieuvriendelijk inkopen of is dat een uniform geheel hanteren wat de hele keten ten goede komt. Ook wat betreft de afvalverwerking is er weinig op NH leeuwenhorst aan te merken. Wel kan hier nog aangegeven worden dat het plastic weer gescheiden zou kunnen worden maar hier moet dan eerst een goede analyse aan vooraf gaan. Ook kan NH Leeuwenhorst kijken of het glas en het groenafval in grotere containers verzameld zou kunnen worden zodat deze containers minder vaak geleegd en schoongemaakt hoeven te worden. Voor het glas is deze situatie makkelijker omdat glas niet rot en groenafval wel, wat extra gestimuleerd wordt door grote hoeveelheden bij elkaar te doen. Hypothese die getoetst gaat worden Mijn hypothese is dat zal blijken dat tijdens het inkopen bij NH-Leeuwenhorst men al goed oplet of men het in te kopen product niet goedkoper en efficiënter te krijgen is. Ook verwacht ik dat de middelen wel aanwezig zijn om efficiënte en milieuvriendelijke afvalverwerking mogelijk te maken maar dat deze middelen niet op de juiste manier gebruikt worden. Terugkijkend naar mijn hypothese kom ik erachter dat deze redelijk klopt. Het is inderdaad zo dat NH Leeuwenhorst al extra aandacht besteed aan het goedkoop en efficiënt inkopen. De afdeling Inkoop houdt zelf al bij in wat voor verpakking en oververpakking iets binnenkomt en kijkt dan ook of het niet onnodig veel verpakt wordt. Tegen mijn verwachting in blijkt het dat men wel al zorgt dat men op de juiste manier met de afvalverwerking om gaat. Iedereen draagt hierin dan ook zijn of haar steentje bij en tijdens het onderzoek is het ook voorgekomen dan mensen elkaar enerzijds direct corrigeerde op foute afvalverwerking en anderzijds indirect door bijvoorbeeld het karton uit de grofvuilcontainer alsnog naar de papierpers te brengen. Aanbevelingen voor verder onderzoek Voor een verder onderzoek zou ik aanbevelen om te kijken naar andere zaken die meedingen tijdens het milieuvriendelijk tewerk gaan. Waar zou de grens moeten liggen tussen het milieuvriendelijk inkopen en het milieuvriendelijk verwerken van afval. Men kan dan denken aan de verhoudingen tussen het aantal keer dat een vuilnisbak geleegd word en het aantal vrachtwagen ritten wat daarbij komt kijken tegenover de efficiëntie van die ritten. Zijn de vuilnisbakken wel helemaal vol toen deze geleegd werden of had er nog meer bij gekund.

Samenvatting(Engels) Summary I really enjoyed working for NH Leeuwenhorst. At first I expected it to be a bit awkward because I first applied for a different position as the one I ended up with. But after the first two weeks, in which I had my cross-training, I definitely felt part of the NH family. Al the co-workers were very pleasant to work with and I heard they enjoyed working with me to. As an intern I also didn’t expect to get so much freedom in filling out my tasks. I was allowed to plan my own projects and received plenty of time to do a thorough research on environmental friendly purchasing and garbage disposal. I learned a lot working back of house for a change because I had only worked in front of house at my previous internship and jobs. From my department I had a great overview on what was going on in the hotel and what was going on in the different departments. I want to thank NH Conference Centre Leeuwenhorst for giving me the opportunity to work in such a divers hotel and giving me the means and possibilities to explore the hotel and its aspects on my own. I definitely would recommend NH Conference Centre Leeuwenhorst to other students to do their internship because I never felt so welcome and appreciated as an intern as I did at NH Leeuwenhorst.

Literatuuroverzicht

Saunders M. Lewis P. Thornhill A. (2008) Methoden en Technieken van onderzoek 4e Amsterdam Pearson Education Benelux Gelderman & Albronda (2007) Professioneel inkopen 3e druk Groningen Wolters-Noordhoff http://www.kmvk.nl/groenesleutel/p_algemeen.htm http://www.nieuwsbank.nl/inp/2009/06/02/R165.htm http://www.vrom.nl/pagina.html?id=39994&term=Criteria+voor+duurzaam+inkopen+klaar http://www.hartenziel.nl/artikel/een_milieuvriendelijk_schuldge

Bijlagen

Milieuvriendelijk Inkopen

Naam Student: Mark Valentijn Naam Bedrijf: NH Leeuwenhorst Naam Bedrijfscoach: Dirk Geerts Datum: 04-08-09

Management Samenvatting: This research is about environmental friendly purchasing and ways to deal with garbage at NH Leeuwenhorst in Noordwijkerhout. The core of the research is: Which criteria can be adjusted to make the purchasing at NH Leeuwenhorst more environmental friendly in the year 2009? This problem provided us with the following part questions:

• Which criteria are used during purchasing at the moment? • Which criteria can make the choice for the various products more

environmental friendly? • Which factors work against the use of these criteria? • What happens to the leftover products of the purchased products? • What do you need to manage your garbage disposal in the most

environmental friendly way? The objective of this research is to back up an advice on adjusting or maintaining several criteria for purchasing and garbage disposal. The tested hypothesis for this research is: NH Leeuwenhorst is already very up to date when it comes to the environment and purchasing. NH Leeuwenhorst will also have the various resources to be the most efficient and environmental friendly when it comes to garbage disposal, but when it comes to using these resources not everyone is using them correctly. There were two different methods used during this research with the first one being two dept-interviews with the heads of purchasing for the hotel and the kitchen and the second one being a large scaled product analysis about packaging and efficiency. The theoretical framework includes collected data about the environment and purchasing. The following topics are included in the theoretical framework: The green key team, Environmental friendliness, (Environmental friendly) criteria, extra attention for the use of materials en energy, purchasing (the purchasing process) The results from the product analysis are as follows. Most of the analyzed product where already either environmental friendly or had specific reasons for being purchased this way. There where only a few products which could be purchased more environmental friendly but these products were mostly purchased this way because these are the best quantities available according to the use within the hotel. A lot of products also have very strict Health and Hygiene standards and regulations. When it comes to garbage disposal NH Leeuwenhorst certainly offers various and highly qualified means. The collected paper is wrapped in a tight bunch and the regular garbage also goes into a large press. Both of them make it less and less necessary for the garbage trucks to come by more often. The Green waste is also collected separately but in small separate containers. Which take quite some time to empty and clean. A bigger container might be better but the large quantity of natural waste will rot even faster which comes down to very bad smells surrounding the hotel. The glass is also collected in several smaller containers with the same downside as the natural waste containers. They take more time to empty and clean then a larger container would but in this case it would certainly make a difference when bringing in a larger container. Glass doesn’t rot so I can easily be put together in large quantities without experiencing negative effects. When you break it all down you will see that NH Leeuwenhorst does not really have to change any of the criteria used in the purchasing department, but they can pay a little more attention to handling their waste. By making sure the garbage trucks come by as few times as possible they will save the environment a little and probably also their own funds in the process.

Inhoudsopgave:

Management Samenvatting: .......................... ..................................... 18

Inhoudsopgave: .................................... .............................................. 28

Inleiding ......................................... ...................................................... 19

Theoretisch Kader ................................. .............................................. 31

Onderzoeksopzet. .................................. ............................................. 20

Onderzoeksresultaten. ............................. ........................................... 37

Conclusies: ....................................... ................................................... 21

Bijlagen .......................................... ...................................................... 42

Inleiding Aanleiding tot het onderzoek: De aanleiding voor dit onderzoek komt voort uit de richtlijnen van het Green Key Team en de mate waarin NH Leeuwenhorst te Noordwijkerhout hieraan wil voldoen. Een tweede aanleiding voor dit onderzoek is het onderzoek wat gedaan moet worden naar aanleiding van de 2e-jaars stage van de opleiding Hotel- en Evenementenmanagement op de Hogeschool TIO. Het is de bedoeling dat uit dit onderzoek een advies en voorstel komen met betrekking tot de selectiecriteria bij het inkopen aan de ene kant en de afvalverwerking van het afval dat de ingekochte producten met zich meebrengen aan de andere kant. Probleemstelling: Welke criteria kunnen worden aangepast om de inkoop van het congres hotel NH Leeuwenhorst te Noordwijkerhout milieuvriendelijker te maken in het jaar 2009. Deelvragen: Welke criteria worden er nu gehanteerd tijdens het inkopen? Welke criteria kunnen de keuze voor een in te kopen product milieubewuster maken? Welke factoren werken het tegen om deze criteria toe te passen? Wat wordt er gedaan met de overblijfselen van de ingekochte producten? Hoe kan er het milieuvriendelijkst omgegaan worden met de overblijfselen van de ingekochte producten? Doelstelling De doelstelling van dit onderzoek is het naar voren brengen van een advies met betrekking tot de selectiecriteria bij het inkopen en de afvalverwerking Hypothese die getoetst gaat worden Mijn hypothese is dat zal blijken dat tijdens het inkopen bij NH-leeuwenhorst men al goed oplet of men het in te kopen product niet goedkoper en efficiënter te krijgen is. Ook verwacht ik dat de middelen wel aanwezig zijn om efficiënte en milieuvriendelijke afvalverwerking mogelijk te maken maar dat deze middelen niet op de juiste manier gebruikt worden. Methoden van onderzoek: Om tot de juiste resultaten te komen voor het beantwoorden van de deelvragen is er gekozen voor een kwalitatieve onderzoeksmethode om de grootste categorieën af te bakenen waaronder: soorten producten die ingekocht worden en de mate van milieuvriendelijkheid. Dit zal gedaan worden door middel van gestructureerde diepte-interviews. Daarnaast is ook gekozen voor een kwantitatieve onderzoeksmethode om zo veel mogelijk gegevens te verzamelen over de verschillende productgroepen en de mate van milieuvriendelijkere mogelijkheden. Deze resultaten zullen verzameld worden door middel van een grootschalige productanalyse.

Te raadplegen literatuur voor het onderzoek: Saunders M. Lewis P. Thornhill A. (2008) Methoden en Technieken van onderzoek 4e Amsterdam Pearson Education Benelux Gelderman & Albronda (2007) Professioneel inkopen 3e druk Groningen Wolters-Noordhoff http://www.kmvk.nl/groenesleutel/p_algemeen.htm http://www.nieuwsbank.nl/inp/2009/06/02/R165.htm http://www.vrom.nl/pagina.html?id=39994&term=Criter ia+voor+duurzaam+inkopen+klaar http://www.hartenziel.nl/artikel/een_milieuvriendelijk_schuldge Tijdsplanning voor onderzoek: Week 1 Opzet onderzoek Week 2 Literatuuronderzoek Week 2 Afbakenen begrippen

Extra: minimale steekproef berekenen

Week 3 Diepte-interviews en verwerken resultaten.

Extra: Productanalyse opstellen

Week 4 Producten analyseren Week 5 analyses verwerken Week 6 Resultaten vergelijken

Deelvragen beantwoorden

Week 7 Conclusie trekken n.a.v. deelvragen

Week 8 Rapport schrijven en opsturen.

Week 9 Feedback verwerken Week 10 Eindrapport schrijven Naam en handtekening bedrijfscoach: Dirk Geerts – Akkoord ja Naam student: Mark Valentijn

Theoretisch Kader Het Green Key Team Naar aanleiding van het onderstaande milieukeurmerk wat gehanteerd wordt bij NH-Leeuwenhorst te Noordwijkerhout, is er een team aangesteld. Dit team zorgt er voor dat het hele hotel zich bewust blijft van het keurmerk en dat alle medewerkers er ook zo veel mogelijk mee doen om dit keurmerk zo goed mogelijk tot een uitvoering te brengen. Dit team doet aan wekelijkse en soms zelfs dagelijkse vergaderingen om te zorgen dat men nog steeds bezig blijft om de eerder vastgestelde doelstellingen te behalen. Voor 2012 moet men bijvoorbeeld een besparing van 20% in het energieverbruik, 15% in het waterverbruik en een vermindering van 5% in de hoeveelheid afval verwezenlijken. De GREEN KEY: waarborg voor milieuzorg In en buiten Europa hebben steeds meer bedrijven een GREEN KEY, dit is hét internationale keurmerk voor milieuvriendelijke bedrijven in de toerisme- en recreatiebranche. Op bedrijven met een GREEN KEY wordt bewust omgegaan met het milieu en de natuur, zonder dat dit ten koste gaat van het comfort en de kwaliteit. Het doel van de GREEN KEY is aan de ene kant het sparen van het milieu door minder gas, water en elektra te verbruiken en minder afval te produceren, maar aan de andere ook om kosten te besparen. Daarnaast speelt de opleiding van het personeel met betrekking tot milieumaatregelen een belangrijke rol. De GREEN KEY is het middel om de milieuprestaties te meten en te communiceren naar de gasten, overheden en zakenrelaties. Voor de recreant moet merkbaar zijn dat milieu en natuur voor het bedrijf buitengewoon belangrijk zijn. Bedrijfstakken die in aanmerking kunnen komen voor de GREEN KEY zijn: Campings Minicampings Bungalowparken Groepsaccommodaties Hotels Conferentiecentra Dagrecreatie Evenementen Strandpaviljoens Voor het behalen van een GREEN KEY moet een verschillend aantal milieumaatregelen worden genomen. Veel van deze maatregelen liggen op het gebied van gas-, water- en energiebesparing en het scheiden van afval. Deze zijn verplicht. Naast een aantal verplichte maatregelen moet een aantal keuzemaatregelen worden doorgevoerd. Het aantal toegepaste keuzemaatregelen bepaalt het niveau van de GREEN KEY: brons, zilver of goud. (NH-Leeuwenhorst beschikt over de Gouden Green Key) Uw bezoek maakt het verschil Niet alleen in Nederland, maar in bijna elk land in Europa zijn er keurmerken voor milieubewuste recreatiebedrijven. De meest toonaangevende, waaronder uiteraard de GREEN KEY, hebben zich in VISIT (Voluntary Initiative for Sustainability in Tourism) verenigd om u zodoende beter over hun producten te kunnen informeren. Deze keurmerken worden gepromoot onder het motto: "Waar het milieu op de voorgrond staat … …staat u in het middelpunt". Organisatie De GREEN KEY wordt beheerd door de Stichting Keurmerk Milieu, Veiligheid en Kwaliteit. Deze door RECRON opgerichte stichting is verantwoordelijk voor de juiste toepassing en controle van de GREEN KEY. FEE stelt in samenwerking met de Stichting de eisen op waaraan moet worden voldaan om voor de GREEN KEY in aanmerking te komen. De Stichting laat de keuringen uitvoeren door een onafhankelijke partij.

Milieuvriendelijk Een milieuvriendelijk schuldgevoel Door Trommelen, Jeroen, gepubliceerd op 03 september 2007 Waarom bekommeren mensen zich om het milieu, als ze daar zelf niet echt beter van worden? Schuldgevoel speelt een belangrijke rol, blijkt uit een studie. De overheid zou zich daar meer op moeten richten. Jaren geleden, zegt dr Paul Harland, zag hij een klant van een van de eerste Nederlandse McDonald's-filialen zijn autoraampje opendraaien en de verpakking van zijn fast food op straat mikken. Met een soepel en vanzelfsprekend gebaar - opgeruimd staat netjes. Harland was nog lang geen sociaal-psycholoog en nauwelijks geïnteresseerd in persoonlijk milieugedrag, maar misschien was dat het moment waarop het begon. 'Ik weet nog vrij precies wat ik dacht. Niet: schandalig dat die man dat doet. Maar: waarom schaamt hij zich daar niet voor?' Het werd uiteindelijk de vraag waarop hij vorige week promoveerde aan de Universiteit Leiden: wat is de rol van de persoonlijke moraal in milieu(on)vriendelijk gedrag van consumenten? Er moet op dit gebied iets indringends aan de hand zijn. Logisch bekeken is het immers een raadsel waarom mensen zich bij tijd en wijle wél milieuvriendelijk gedragen, zegt de promovendus. Een goede daad voor het milieu brengt zelden direct voordeel met zich mee. 'Waarom zou je iets doen wanneer je daar op het eerste gezicht niks mee opschiet? Op korte termijn, en gezien vanuit individuele en rationele argumenten, is milieuonvriendelijk gedrag vaak de beste keuze.' Toch gooit niet iedereen zijn rotzooi op straat en doen de meeste Nederlanders op één of andere manier iets goeds voor het milieu, zonder daar zelf voordeel van te ondervinden. Factoren als schaamte, schuldgevoel en persoonlijke normen stimuleren dat gedrag, maar de mate waarín was niet bekend. Hetzelfde geldt voor andere factoren die het gedrag vermoedelijk meebepalen, zoals de mate waarin het milieuprobleem ernstig wordt genomen en de ingeschatte effectiviteit van het milieugedrag ('helpt het?'). 'Het was voor het eerst dat deze factoren in een milieustudie werden onderzocht.' Harland onderwierp een groep Leidse studenten aan een psychologisch onderzoek waarin hun persoonlijkheid werd onderzocht en, via een omweg, hun bereidheid werd getoetst om mee te doen aan een (verzonnen) milieuactie van de fictieve organisatie Green-Aid. Over het algemeen bleek die bereidheid trouwens relatief laag. De meeste studenten hadden wel iets beters te doen. Een klein deel van de proefpersonen had echter een latent schuldgevoel over het milieu. Die minderheid toonde ook een algemene neiging om meer maatschappelijke en persoonlijke verantwoordelijkheid te nemen. Zij voelden zich verplicht om aan de actie mee te werken. Schuldgevoel blijkt een belangrijke factor te zijn in milieuvriendelijk gedrag. Die conclusie geldt nauwelijks als een verrassing, erkent Harland, maar gaat wel in tegen de trend in bijvoorbeeld overheidsvoorlichting dat communicatie over het milieu vooral niet te zwaar mag zijn en zeker niet mag appelleren aan schuldgevoelens. Voor een deel van de consumenten werkt dat dus wel degelijk, overigens op voorwaarde dat aan een aantal andere voorwaarden is voldaan. Mensen moeten ook het gevoel hebben dat er echt een ernstig probleem bestaat, en willen dat hun eigen steentje bijdraagt aan de oplossing daarvan. Daarnaast moet de maatregel uiteraard praktisch uitvoerbaar zijn en speelt sociale druk uit de omgeving een rol. Door verschillende groepen studenten verschillende situaties voor te leggen, probeerde Harland te achterhalen welke van deze factoren het zwaarste wegen. Zo kreeg een deel van de studenten te horen dat de actie van Green-Aid waarschijnlijk weinig kans van slagen zou hebben, terwijl een ander deel werd verteld dat de actie gericht was tegen een chemische verontreiniging die misschien wel schadelijk léék, maar het in werkelijkheid niet was. Ook in dit onderzoek bleek de persoonlijke neiging om verantwoordelijkheid te nemen een belangrijke factor in milieuvriendelijk gedrag te zijn. Maar het was niet genoeg. De vraag of de actie effectief zou zijn, bleek een bijna even belangrijke afweging.

Acties voor het milieu moeten aantoonbaar zin hebben, blijkt hieruit, anders begint het gros van de mensen er niet aan. Voor een klein deel van de ondervraagde studenten ging dit mechanisme overigens niet op. Van degenen die verteld was dat de milieuactie overbodig was omdat de chemische stof feitelijk geen kwaad kon, wilde een aantal toch in actie komen. Zij wilden iets doén, ook al was het niet nodig. Dat heeft de onderzoeker verbaasd. 'Je zou op dit punt een nulscore verwachten. Maar kennelijk gaan sommige mensen er vanuit dat er iets aan de hand moet zijn, alleen omdat een milieugroep dat zegt.' Wanneer de overheid bijvoorbeeld het autorijden zou willen ontmoedigen, zegt hij, zou ze ervoor moeten zorgen dat de burgers de voor- en nadelen op dat gebied precies te horen krijgen. Autorijders moeten de consequenties van hun gedrag leren kennen, maar ook het idee aangereikt krijgen dat verandering van dat gedrag helpt. De sociale omgeving van de autorijder zou zich positief moeten uitlaten over fiets en openbaar vervoer. 'Maar daarboven zouden we mensen zich dus verplicht moeten laten voelen om de trein te nemen.' Dat klinkt een stuk ingewikkelder dan het invoeren van simpele economische maatregelen, zoals een prijsverlaging van het openbaar vervoer of een belastingmaatregel die groene energie goedkoper maakt. Zulke maatregelen geven de consument direct voordeel en zijn goed voor het milieu. 'Maar ik vind dat het allebei moet gebeuren. Anders verandert de consument zijn gedrag weer even gemakkelijk, bijvoorbeeld wanneer er door veranderde omstandigheden geen direct nut te halen valt.' Volgens Harland bestaat er zeker één succesvolle methode om het persoonlijke milieugedrag van mensen langdurig te veranderen. Die methode wordt toegepast in de zogeheten 'eco-teams': kleine praatgroepjes waarin de deelnemers elkaar bestoken met tips en ervaringen en samen hun best doen minder energie te gebruiken, minder auto te rijden en minder afval te produceren. De resultaten zijn ernaar: besparingen van 10 tot 20 procent en méér, ook op langere termijn. De ruim tienduizend Nederlanders die dusver in zo'n eco-team hebben meegedraaid, zijn geen representatieve doorsnede van de Nederlandse bevolking, maar wijken ook niet drastisch van het gemiddelde af. De deelnemers zijn iets bezorgder over het milieu dan anderen; daar blijft het bij. De succesformule zit ongetwijfeld in de uitwisseling van praktische informatie en de wederzijde persoonlijke beïnvloeding, denkt de promovendus, hoewel hij de finesses niet heeft onderzocht. Harland: 'Pas wanneer mensen bewust zijn gemaakt van een probleem, is hun gedrag veranderbaar.' Editor: dossier: www.volkskrant.nl/milieuhuis http://www.hartenziel.nl/artikel/een_milieuvriendelijk_schuldge (Milieubewuste) criteria Criteria voor duurzaam inkopen 28-04-2009 'De overheid moet het goede voorbeeld geven door kritisch te kijken naar wat zij inkoopt. We kunnen niet van andere mensen verwachten dat zij goed nadenken over de gevolgen van hun koopgedrag als wij het als overheid ook niet doen. Met deze criteria kan iedereen nu aan de slag. Nu al wordt daarmee de uitstoot van 3 megaton CO2 vermeden.' Aldus minister Jacqueline Cramer van Ruimte en Milieu bij de overhandiging van de criteria voor duurzaam inkopen vandaag in Nieuwspoort. De Stuurgroep Duurzaam Inkopen heeft in overleg met inkopers en producenten criteria gemaakt voor alle tachtig productgroepen waarvan de overheid gebruik maakt. Consequente toepassing van deze criteria brengt het doel van het kabinet - 100% duurzaam inkopen in 2010 bij de Rijksoverheid - binnen handbereik. Gemeenten, provincies en waterschappen hebben iets langer tijd nodig om tot 100% duurzaam inkopen te komen: gemeenten kopen volgend jaar voor 75% duurzaam in, provincies en waterschappen voor 50%. Achtergrond Duurzame ontwikkeling is een van de prioriteiten van dit kabinet. Duurzaam inkopen is daarvan een belangrijk onderdeel, waarvoor minister Cramer als coördinerend milieuminister verantwoordelijk is. De overheid koopt jaarlijks voor zo'n 40 miljard euro in, en door gebruik te maken van deze inkoopmacht wordt de markt voor duurzame producten gestimuleerd en wordt een prikkel gegeven aan innovatie en duurzaamheid in het bedrijfsleven. http://www.vrom.nl/pagina.html?id=39994&term=Criter ia+voor+duurzaam+inkopen+klaar

Senternovem 02-06-2009 | Criteria voor duurzaam inkopen OVL Nadruk op materiaal- en energiegebruik In opdracht van het ministerie van VROM ontwikkelde SenterNovem criteria voor duurzaam inkopen van openbare verlichting. De criteria werden opgesteld in samenspraak met overheid en marktpartijen. Het resultaat is beschikbaar op www.senternovem.nl/duurzaaminkopen. Naar 100 procent duurzaam Overheidsorganisaties besteden jaarlijks meer dan 40 miljard euro aan inkoop. Als de overheid duurzaam inkoopt, geeft zij de markt voor duurzame producten een stevige impuls, zo is de gedachte. Het rijk wil in 2010 voor 100 procent duurzaam inkopen. Gemeenten streven naar 75 procent in 2010 en 100 procent in 2015. Provincies en waterschappen stelden minimaal 50 procent in 2010 als doel. Criteria per productgroep Om inderdaad duurzaam te kunnen inkopen, stelt SenterNovem duurzaamheidscriteria op voor producten, diensten en werken die de overheid inkoopt. Eind maart zijn zo'n 80 productgroepen voorzien van inkoopcriteria. Inmiddels is ook de productgroep Openbare Verlichting (OVL) voorzien. Het vaststellen van evenwichtige criteria is niet eenvoudig. Zo moeten de criteria van toepassing zijn op alle aanbestedingen van overheden in Nederland, maar kennen veel aanbestedingen bijvoorbeeld locatiespecifieke omstandigheden. Het criteriadocument besteedt - behalve aan de geselecteerde criteria zelf - ruim aandacht aan achtergrondinformatie, zoals de afwegingen die bij het selecteren van de gekozen criteria een rol spelen. In het proces van criteriaontwikkeling zijn stakeholders en opdrachtgevers ook betrokken geweest en hebben zij hun input geleverd tijdens stakeholderbijeenkomsten en schriftelijke consultatierondes. Productgroep OVL Belangrijkste doel van openbare verlichting is het verhogen van sociale veiligheid en verkeersveiligheid bij onvoldoende daglicht. De productgroep OVL beslaat alle verlichting in de openbare ruimte. Organisatie en onderhoud daarvan ligt grotendeels bij overheden. OVL wordt ook gebruikt voor esthetische en commerciële doeleinden. Lichtreclame - vaak aan lichtmasten bevestigd - wordt beschouwd als een maatschappelijke realiteit en vormt daarom onderdeel van de productgroep. Gevelreclame en etalageverlichting vallen niet onder de productgroep, omdat ze niet worden gerekend tot de verlichting in de openbare ruimte. Ook het aanlichten van gebouwen is buiten de productgroep gelaten. Aanbestedingsvormen, leveringen en diensten Binnen de productgroep OVL is sprake van leveringen (van producten), diensten en werken (aanleg, beheer, onderhoud). En er bestaan verschillende aanbestedingsvormen. De ene overheid besteedt functioneel aan, waardoor de leveranciers en installatiebedrijven de vrijheid krijgen voor een optimale aanbieding. De ander besteedt op componentniveau aan, zodat hij meer grip op het systeem heeft/houdt. Het rapport maakt het aanbesteders makkelijker met een overzicht van gestandaardiseerde aanbestedingscodes, die op deze productgroep van toepassing kunnen zijn. Criteria OVL Voor de productgroep OVL bieden vooral materiaal- en energiegebruik aanknopingspunten voor het stellen van minimumeisen en gunningcriteria. http://www.nieuwsbank.nl/inp/2009/06/02/R165.htm

Inkopen (inkoopproces) Binnen ieder inkoopproces kunnen we diverse fasen onderscheiden. Het inkoopproces begint met de constatering van een probleem en eindigt met de afhandeling van de bestelling. Hoewel er varianten bestaa, is het procesmodel dat gebasseerd is op en daarmee ook geschikt voor de aankoop van een investeringsgoed. Dit inkoopproces onderscheidt de volgende zes hoofdfasen: Specificeren Selecteren (inclusief offereren) Contracteren (inclusief onderhandelen) Bestellen Bewaken Nazorg. Deze fases zullen allemaal meegenomen worden in het onderzoek. Bijvoorbeeld door te kijken welke criteria men gebruikt als men gaan specificeren. Daarnaast wordt in het onderzoek ook aandacht besteed aan het bestellen zelf en of men daar kijkt naar de geschikte verpakkingsgrootte, geschikte hoeveelheden, enzovoort.

Onderzoeksopzet. • welke onderzoeksstrategieën zijn gekozen; • wat was de steekproef; • waar en wanneer is het onderzoek uitgevoerd; • welke middelen zijn gebruikt (vragenlijsten, vraagpuntenlijsten, statistische

toetsen e.d.); • welke relevante theorieën en theoretische modellen zijn gebruikt; • een verantwoording van de gemaakte keuzes;

Onderzoeksstrategieën. Om het onderzoek objectief te kunnen analyseren is er gebruik gemaakt van twee soorten strategieën. Deze zijn de diepte-interview en de gegevensanalyse. Verder zal er uitgelegd worden waarom deze keuzes zijn gemaakt. Steekproef. De steekproef die er gehouden is had betrekking op alle producten die ingekocht worden bij NH Leeuwenhorst. En om de …van het onderzoek zo hoog mogelijk te maken zijn alle producten in het onderzoek opgenomen. Wel gaat het hier alleen over de producten die met regelmaat worden ingekocht. Plaats en datum van het onderzoek. Het onderzoek werd uitgevoerd in Noordwijkerhout, in NH Conference Centre Leeuwenhorst. De datum dat het onderzoek werd uitgevoerd was, van negentien mei tweeduizend en negen tot en met negentien augustus tweeduizend en negen (19/5/2009 – 19/08/2009). De middelen. De middelen die zijn gebruikt om het onderzoek uit te kunnen voeren zijn: Een beschrijvende statistische analyse waarbij alle bestellijsten zijn geanalyseerd. Informatie van het internet Informatie uit verschillende boeken Bij de literatuurlijst zullen de bronnen op de juiste wijze vermeldt worden. Relevante theorieën en theoretische modellen. Om de antwoorden op een adequate en correcte manier te kunnen analyseren hoort het gebruik te worden gemaakt van een relevante theorie en een of meerdere theoretische modellen. In dit onderzoek wordt er geen gebruik gemaakt van een bepaalde theorie, maar door de manier waarop de kwantitatieve antwoorden worden omgezet in resultaten wordt er op theoretisch niveau gewerkt. Omdat er gebruik wordt gemaakt van beschrijvende gegevens moet de centrale tendentie worden gemeten. In dit onderzoek wordt de modus toegepast. Dit houdt in dat de meest voorkomende groep wordt vermeldt, het houdt niet gelijk in dat de andere antwoorden niet geldig of betrouwbaar zijn, het is dus een manier om deze gegevens te kunnen analyseren en beschrijven. Omdat er van de waarde die het meest voorkomt wordt uitgegaan (modus) kan de algemene eerste indruk van de waarden als algemeen worden gezien.

Waarom zijn de gekozen strategieën toegepast?. Beschrijvende statistische analyse is de al genoemde strategie die gebruikt is om dit onderzoek te kunnen analyseren. Deze strategie is toegepast omdat alle te verwerken en te verkrijgen gegevens van te voren vastliggen. Bij veel onderzoek moeten er nog onbekende gegevens worden verzameld zoals de verschillende meningen van mensen of hun gedachtes over een bepaald onderwerp. Dit onderzoek is gebaseerd op bestaande gegevens namelijk de verpakking van de ingekochte producten. Dit wordt geanalyseerd door waarnemingen en criteria (bv. Efficiëntie).

Onderzoeksresultaten. Vragen Purchasing + Keuken Keuzes Op welke Criteria worden de keuzes tijdens het inko pen gebaseerd. De volgende criteria worden gebruikt om keuzes te verantwoorden:

• Omloopsnelheid, • mate van representativiteit, • verplichte inkopen hoofdkantoor, • handzame verpakkingen, • JIT-Management, • leveringsverpakking, • Hygiëne, • beslissingen Management.

Welke aspecten van producten worden weergegeven op de bestellijsten? Merk, hoeveelheid per verpakking + per oververpakking, kosten per doos, omschrijving, inhoud p/stuk. Hoe wordt de keuze aangeboden milieubewust in te ko pen? Men kan niet zien in wat voor verpakking of oververpakking iets aangeleverd word. Dit behoud men er enerzijds van om milieuvriendelijk in te kunnen kopen (m.b.t. afvalbeperking) en anderzijds van het te veel papier uit printen wanneer men de bestellijst uitprint voor de verschillende afdelingen. De vraag die hieruit voort zou kunnen komen is hoe de twee tegen elkaar opwegen. Wel wordt er vanuit de leverancier en de inkoopafdeling rekening gehouden met handzame verpakkingen. Er zijn producten die maar in kleine hoeveelheden tegelijk gebruikt worden en daarna een hele tijd niet gebruikt worden. Dit zou voor veel restafval zorgen maar omdat men dan kleine hoeveelheden heeft ingekocht sluit dit het overtollige restafval bijna uit. Hanteren jullie een JIT systeem? Zo ja hoe? Er wordt bijgehouden wat de omloopsnelheden zijn van de verschillende producten. Wanneer een product een hogere omloopsnelheid heeft zal men dit sneller in een bulkverpakking aanschaffen dan wanneer er zoals hierboven aangegeven producten zijn die kleine periodes in kleine hoeveelheden worden gebruikt. Als je een milieubewuster product wil aanschaffen w at komt daar dan bij kijken? Als men erachter komt dat het product goed in bulkverpakkingen in te kopen is, kan er via de inkoop websites van de leveranciers snel en makkelijk gezocht worden naar een grotere verpakking. Deze kan men dan toevoegen aan de persoonlijke bestellijsten die men zelf al eerder samen heeft gesteld.

Welke factoren werken het milieuvriendelijk inkopen tegen? De volgende factoren werken het milieuvriendelijk inkopen tegen:

• Voorschriften van het Hoofdkantoor, • Omloopsnelheid, • THT-datum, • Min of meer foute leveringen,

In bijlage 1 vind u twee voorbeelden van voorschriften vanuit het hoofdkantoor. Hoe wordt het afval verwerkt? Papier: Al het papier wordt verzameld bij een papier pers. Deze pers maakt van de grote hopen papier, stevig vastgedrukte balen van ongeveer 1,5 m bij 1,5 m bij 80 cm. De pers doet er ook tijdens het persen al een verzegeling omheen zodat de baal niet uiteen springt wanneer deze de pers uit komt. Dit is een goed systeem alleen er zit een nadeel aan. Niet alle mensen gebruiken de papierpers. Al men in de gewone vuilcontainer kijkt ziet men er nog veel te veel papier tussen liggen. Er moet dus meer op gelet worden dat dit gescheiden blijft. Glas: Voor het scheiden van Glas staan er 8 glasbakken paraat welke jammer genoeg niet allemaal gebruikt worden. Dit komt vooral door het feit dat er te weinig glas is wat weg gegooid dient te worden. Veel flessen e.d. worden gerecycled en gaan terug naar de leverancier. Het glas wat daarbuiten wordt weggegooid blijkt voornamelijk uit wijnflessen te bestaan en deze gaan dan ook netjes de bak in. Wanneer men weet dat er grote hoeveelheden glas weggegooid gaat worden word er meestal een grotere container gepakt dan de glasbakken die er voor bedoeld zijn. Het nadeel hiervan is dat de grote containers meestal eindigen in de Afvalpers van het gewone afval. Dit alles geeft een tweetal problemen. Ten eerste, men maakt te weinig gebruik van de daarvoor bestemde afvalbakken en ten tweede, de ongebruikte afvalbakken zorgen voor te hoge kosten en te veel milieuvervuiling, want iedere vrachtwagen die niet langs hoeft te komen scheelt weer een bepaalde hoeveelheid CO2 uitstoot. Het dilemma wat zich voordoet is dat men door het ongeschikte gebruik van de glasbakken niet weet of er voor te veel bakken word betaald en of er misschien bezuinigd kan worden op het aantal malen dat ze geleegd worden. Plastic: Er is geen punt waar het plastic apart word ingezameld. Die is er vroeger wel geweest maar omdat deze op ongeschikte wijze gebruikt werd heeft men dit gestaakt. Groenafval: Het groenafval wordt apart ingezameld. Dit gebeurd in groene containers welke 1 á 2 keer per week worden geleegd afhankelijk van de afspraak. Voornamelijk de keuken heeft met deze vorm van afval te maken en de andere afdelingen veel minder. Dit betekent niet dat alle afdelingen er niet met evenveel zorg mee omgaan. Overig: Al de overige vuilnis wordt verzameld in een grote afvalpers/container. Deze werkt met een hydrolyse pers welke eerst grote hopen verzameld in een reservoir wat hij zelf vult vanuit grote blauwe afvalbakken. Deze gooit hij leeg in zijn reservoir en daarna perst hij het nieuwe vuil naar binnen zodat er weer ruimte is voor nieuw vuil. Jammer genoeg word er in deze machine niet alleen het afval gedaan wat niet gescheiden hoeft te worden maar ook regelmatig afval wat wel gescheiden had moeten worden.

Conclusies: Welke criteria worden er nu gehanteerd tijdens het inkopen? Op dit moment worden er verschillende criteria gehanteerd tijdens het inkopen. Deze criteria verschillen niet veel van de meest voorkomende criteria behalve dan dat men zich bij NH Leeuwenhorst meer moet houden aan de voorschiften vanuit het hoofdkantoor. Dit natuurlijk omdat de keten als geheel een veel betere prijs kan bedingen bij een leverancier dan dat de verschillende hotels dat zelf zouden doen. De volgende criteria worden nu gehanteerd:

• Omloopsnelheid, • mate van representativiteit, • verplichte inkopen hoofdkantoor, • handzame verpakkingen, • JIT-Management, • leveringsverpakking, • Hygiëne, • beslissingen Management.

Er zijn nog meer criteria maar dit zijn voor nu de belangrijkste. Welke criteria kunnen de keuze voor een in te kopen product milieubewuster maken? Het in gedachte houden van de verpakkingsvorm en de vorm van oververpakking is een goede manier om de keuze milieubewuster te maken. Zo kan men bijvoorbeeld de keuze maken om een verpakking te nemen die voornamelijk uit karton bestaat omdat dit makkelijker te recyclen is. De vorm van verpakking wordt alleen niet altijd aangegeven door de leverancier. Dit lost men bij NH Leeuwenhorst al zeer goed op door zelf bij te houden in wat voor verpakking de verschillende producten geleverd worden en ook de prijs van de verpakkingen helpt hierin mee. Over het algemeen genomen kan men zeker aannemen dat hoe groter de verpakking (dus hoe minder enkele verpakkingen), hoe goedkoper het product. Dit zorgt er voor dat men al snel kiest voor de grootste verpakking en zeker bij de Keuken is dit nogal eens de hoofdreden om een product op die manier in te kopen. Welke factoren werken het tegen om deze criteria to e te passen? Bij het centrale magazijn wordt het lastiger om de producten in een zo groot mogelijke hoeveelheid aan te schaffen. Omdat NH Leeuwenhorst ook verscheidene snoep en drank automaten in eigen beheer heeft, kan men niet anders dan hier single verpakkingen voor aan te schaffen. Dit ook mede in verband met de hygiëne. Ook in de keuken speelt hygiëne een grote rol. Een aantal soorten vlees wordt bijvoorbeeld vacuüm in enkele verpakkingen aangeleverd. Dit zijn direct de portie groottes en dit zorgt er dan ook voor dat dit minder werk kost en restafval scheelt. Daarom is dit enerzijds een milieuonvriendelijke inkoop omdat er meer plastic mee gemoeid gaat maar anderzijds toch ook weer een wel milieuvriendelijke inkoop omdat er minder Groenafval mee gemoeid gaat wat resulteert in een vermindering van vuilniswagenritten. Het groenafval wordt namelijk apart opgehaald en zit in losse groencontainers tegenover het plastic wat bij het gewone afval gaat en dit zit in een grote perscontainer waarvoor veel minder ritten nodig zijn om deze goed bij te houden.

Wat wordt er gedaan met de overblijfselen van de in gekochte producten? Er wordt bij NH Leeuwenhorst streng op toegezien dat glas, papier en groenafval goed worden gescheiden. Glas heeft een eigen achttal vuilnisbakken en wordt naarmate de drukte in het hotel 1 à 2 maal per week geleegd. Groenafval heeft een zestiental vuilnisbakken en ook deze worden naarmate de drukte in het hotel 1 à 2 keer per week geleegd. Voor het papier is NH Leeuwenhorst in het bezit van een Papier pers. Deze zorgt ervoor dat er handige grote balen met papier komen met een inhoud van 1.8 kubieke meter. Ook deze balen worden regelmatig opgehaald met een maximum van 1 à 2 keer per week. Hoe kan er het milieuvriendelijkst omgegaan worden met de overblijfselen van de ingekochte producten? Bij het milieuvriendelijk omgaan van restafval denkt men over het algemeen direct aan het scheiden van afval en dit bewijst dan ook dat men goed op de hoogte is van deze mogelijkheid. In de huidige tijd kan men meer en meer goederen recyclen en dit zorgt er dan ook voor dat de vuilnisbelten slinken. Ook bij NH Leeuwenhorst is men er goed van op de hoogte welke productgroepen er gescheiden kunnen worden om het verwerken van het restafval zo milieuvriendelijk mogelijk te maken. Zo werd voorheen ook plastic apart ingezameld maar dit was niet rendabel genoeg. Andere productgroepen worden nog steeds zo veel mogelijk gescheiden ingezameld. Denk bijvoorbeeld aan het glas, papier en groenafval. Ook alle kapotte lampen worden apart ingezameld voor een speciale verwerking. Een andere manier om milieuvriendelijk om te gaan met het restafval is om de hoeveelheid restafval zo klein mogelijk te houden door bijvoorbeeld op te letten bij het verwerken van de producten of het inkopen van de producten. Probleemstelling: Welke criteria kunnen worden aangepast om de inkoop van het congres hotel NH Leeuwenhorst te Noordwijkerhout milieuvriendelij ker te maken in het jaar 2009. Naar aanleiding van de al gebruikte criteria trek ik de conclusie dat het niet zozeer nodig is om criteria aan te passen maar om juist criteria toe te voegen. De ervaring leert dat veel bedrijven niet op de verpakking van de producten letten maar meer op de inhoud en de hoeveelheid. Maar zoals de diepte-interviews hebben uitgewezen is men er sterk van bewust welke verpakking en oververpakking er ingekocht wordt en men zorgt er dan ook voor dat de hoeveelheid verpakkingsafval tot een minimum wordt beperkt. Er zijn verscheidene voorschriften vanuit de keten die het hanteren van milieuvriendelijke criteria tegenwerken maar deze voorschriften zijn nodig voor de uniformiteit binnen de keten. Daarbij kan dus de vraag gesteld worden wat is belangrijker voor de keten en het hotel? Is dat het milieuvriendelijk inkopen of is dat een uniform geheel hanteren wat de hele keten ten goede komt. Ook wat betreft de afvalverwerking is er weinig op NH leeuwenhorst aan te merken. Wel kan hier nog aangegeven worden dat het plastic weer gescheiden zou kunnen worden maar hier moet dan eerst een goede analyse aan vooraf gaan. Ook kan NH Leeuwenhorst kijken of het glas en het groenafval in grotere containers verzameld zou kunnen worden zodat deze containers minder vaak geleegd en schoongemaakt hoeven te worden. Voor het glas is deze situatie makkelijker omdat glas niet rot en groenafval wel, wat extra gestimuleerd wordt door grote hoeveelheden bij elkaar te doen.

Hypothese die getoetst gaat worden Mijn hypothese is dat zal blijken dat tijdens het inkopen bij NH-Leeuwenhorst men al goed oplet of men het in te kopen product niet goedkoper en efficiënter te krijgen is. Ook verwacht ik dat de middelen wel aanwezig zijn om efficiënte en milieuvriendelijke afvalverwerking mogelijk te maken maar dat deze middelen niet op de juiste manier gebruikt worden. Terugkijkend naar mijn hypothese kom ik erachter dat deze redelijk klopt. Het is inderdaad zo dat NH Leeuwenhorst al extra aandacht besteed aan het goedkoop en efficiënt inkopen. De afdeling Inkoop houdt zelf al bij in wat voor verpakking en oververpakking iets binnenkomt en kijkt dan ook of het niet onnodig veel verpakt wordt. Tegen mijn verwachting in blijkt het dat men wel al zorgt dat men op de juiste manier met de afvalverwerking om gaat. Iedereen draagt hierin dan ook zijn of haar steentje bij en tijdens het onderzoek is het ook voorgekomen dan mensen elkaar enerzijds direct corrigeerde op foute afvalverwerking en anderzijds indirect door bijvoorbeeld het karton uit de grofvuilcontainer alsnog naar de papierpers te brengen. Aanbevelingen voor verder onderzoek Voor een verder onderzoek zou ik aanbevelen om te kijken naar andere zaken die meedingen tijdens het milieuvriendelijk tewerk gaan. Waar zou de grens moeten liggen tussen het milieuvriendelijk inkopen en het milieuvriendelijk verwerken van afval. Men kan dan denken aan de verhoudingen tussen het aantal keer dat een vuilnisbak geleegd word en het aantal vrachtwagen ritten wat daarbij komt kijken tegenover de efficiëntie van die ritten. Zijn de vuilnisbakken wel helemaal vol toen deze geleegd werden of had er nog meer bij gekund.

Bijlagen Heineken Sourcy water, saving opportunity (NL), NH BU-lletin 05-06-09 In conjunction with Operations there is decided that per direct all hotels should change from 0,75L sourcy pure (Heineken art.no. 2078, 2079) to the 1L bottles (art.no. 58 & 662006). This will lead to a cost saving of 41% for water and also a big decrease in empty glass bottles. Results tender fresh fruit/potato/vegetable (AGF) ( NL), NH BU-lletin 05-06-09 As a result of an extensive tender we are pleased to announce that we have 3 winners. The biggest advantage is the tough negotiations we have had and the achieved invoice savings! The selected suppliers are: Verhaaren (part of Deli XL), Gebr. Kramer (part of Inversco) and L. van Gelder (direct delivery). All details about the deal and the different suppliers will be send to the hotel manager before this weekend, purchasing agreements will be available at intranhet before the end of next week. Please note that all 3 suppliers can contact you (chef’s) as per Monday June 8th for an appointment. In de keuken: voorschriften overheid en maximale bulk verpakkingen van de leverancier.