Vom jaarboek 2009 het huis van egbert beter

VO

M J

aa

rbo

ek

20

09

– H

et H

uis

va

n E

gb

ert B

ete

r

VOM Jaarboek 2009Het Huis van

Egbert Beter

5825_Pom1_fc.indd 1 04-12-2009 10:16:20

Colofon

RedactieAik van EemerenMet dank aan de schrijvers voor hun inspirerende bijdragen.

UitgaveVereniging voor OverheidsManagementT 070 315 52 18F 070 315 52 20E [email protected] www.vom-online.nlB Emmapark 6, 2595 ET Den HaagP Postbus 93051, 2509 AB Den Haag

IllustratiesEefje Kuijl / illustratie & grafisch ontwerpT 076 515 37 50W www.eefillustraties.nlB Amstenradestraat 18, 4834 JB Breda

Druk en grafische verzorgingElma Multimedia B.V.T 0226 331 600F 0226 331 601E [email protected] www. elma.nlB Keizelbos 1, 1721 PJ Broek op LangedijkP Postbus 18, 1720 AA Broek op Langedijk

Vereniging voor OverheidsManagement 1

5825_V01_fc.indd 1 04-12-2009 11:07:49


Ik tob. Ik tob als een malle en kom er niet uit. Ik zwerf al even door alle gelederen van mijn huis, maar ben het spoor bijster. Mijn huis lieve lezers, mijn huis is ‘Het huis van Egbert Beter’. En Egbert Beter, dat ben ik. Ik zal me niet uitvoering voorstellen. Ik kom nog wel een keer langs in de verhalen.

Er komen - al jaar in jaar uit - veel mensen bij mij over de vloer. Mijn huis is de overheid. Er is veel gebeurd de laatste maanden en jaren. Heel veel. Daarom heb ik een aantal medebewoners, bezoekers, en oud-bewoners gevraagd vanuit hun eigen ogen een verhaal te schrijven, een tekening te maken, een oproep te doen of mensen wakker te schudden.

En dat is nodig. Hard nodig, want in mijn huis gebeurt van alles. Mijn schuur is net afgebroken, ik heb een nieuw dak en op de gang is het rumoerig. De badkamer wordt verbouwd, tweemaal zelfs. Er wordt druk gewerkt in mijn huis. Mensen praten veel. Over waar welke stoel moet komen te staan. En wie op welke stoel mag gaan zitten. Mensen die al op een stoel zitten, moeten beter werken. Dat heeft mijn baas gezegd. Maar ik vraag me wel eens af: hoe dan?

Ik geef je een rondleiding door mijn huis. Ik heb allemaal mensen en dingen in zijn huis gevraagd om te vertellen over de verbouwing in mijn huis. Ik hoop dat de verhalen die verteld worden jou enthousiast maken om ook te helpen om het huis zo stevig, handig en mooi mogelijk te maken.

Ik neem jullie mee langs het hekwerk en de tijd, via de koffie naar de kelder en al dan niet meer. Schik niet van de monsters die u tegen kunt komen. Schrik niet van de illusie van herhaling.

Hoe goed zijn we eigenlijk? Helemaal compleet is het nog niet. Het antwoord blijf ik u dan ook schuldig, want zowel de wiskeykamer, het sleutelgat, de verhuisdoos en de ongebruikte kamer zijn nog niet besproken. Maar met de verhalen van de schrijvers uit mijn huis is er voorlopig genoeg stof tot nadenken.

Gegroet,

Egbert

5825_V01_fc.indd 3 04-12-2009 11:07:50

Voorwoord

door Louis Meulemanvoorzitter VOM

De Vereniging voor Overheidsmanagement brengt ieder jaar een boekje uit met bijdragen van mensen die met hart en ziel aan de publieke zaak werken. Dit Jaarboek 2009 is wel een heel bijzonder boek geworden. 36 auteurs hebben de uitdaging opgepakt die Aik van Eemeren hen had voorgelegd, om een kort verhaal te schrijven (of een andere creatieve uitdrukkingsvorm), geïnspireerd op het programma Vernieuwing Rijksdienst, ook wel bekend als ‘Kleiner en Beter’. Alle verhalen gaan over de belevenissen van ene Egbert Beter. In de naam van de hoofdpersoon zit impliciet de hoop verborgen, dat het vernieuwingsprogramma uiteindelijk een ‘betere’ overheid als doel heeft, en dat ‘kleiner’ hooguit een middel is.

We kennen het schip van staat, het huis van de democratie, twee metaforen die wellicht niet toevallig de robuustheid van de publieke sector benadrukken. Voor de avonturen van Egbert Beter hebben we het huis als metafoor gekozen. In zijn huis is namelijk van alles aan de hand. Er wordt op verschillende plaatsen afgebroken en weer aangebouwd, en de inrichting van elke kamer zegt veel over wat er daarin gebeurt. Een huis vertelt een geschiedenis, en is een spiegel van wat de bewoners en bezoekers vinden. Je ziet wat ze wel en niet van waarde vinden. Je kunt er hun toekomstvisie uit aflezen. Een sterk slot op de deur kan een zekere angst verraden.

Onze rondgang door het huis van Egbert Beter laat zien waar achterstallig onderhoud is, waar onder het verlaagd plafond nog prachtig stucwerk zit, wat goede en slechts aannemers zijn. Een metafoor is een uiterst krachtig middel om observaties scherp neer te zetten, dat is wel gebleken. Onze dank gaat natuurlijk uit naar alle auteurs die zich geïnspireerd voelden door de vraag die we aan hen stelden.

Met dit boek hopen we een nieuwe bijdrage te leveren aan de vernieuwing van de publieke sector. Maar een boek is maar een boek….. daarom is er een website www.egbertbeter.nl gemaakt waarop de discussie verder kan gaan.

Tenslotte, ik hoop ook dat dit boek inspireert tot actief worden in het netwerk van publieke professionals dat de Vereniging voor Overheidsmanagement probeert te zijn. Als altijd fungeert het jaarboek ook als netwerkgids. Volgend jaar moet dat onderdeel een stuk omvangrijker zijn!


5825_V01_fc.indd 5 04-12-2009 11:07:51

6 Jaarboek 2009

3 I Egbert

5 I Voorwoord door Louis Meuleman

voorzitter VOM

09 I De garage van het huis door Philippe Raets

13 I Egbert’s ‘torentjesoverleg’ I met de Minister President door Jan Pieter van Lieshout

Inhoud

17 I Egbert’s ‘Kraam met wijsheden’ en het I ‘7 R’n-model’ door Hans Janssen

19 I Egbert vraagt maar raak interview met Roel Bekker

24 I The Kids Room (voorheen I kinderopvang) door Aart Bontekoning

25 I De man op het balkon door Ad Burger

b ’ ‘

27 I Het spel van de vernieuwing door Kim van den Berg,

Dick Ernste, Dorien de Wit

28 I Kwartet pagina 1

29 I Het goede samenleven door Alex Brenninkmeijer

31 I Het avontuur van Zoaster door Davied van Berlo

D

l d

I d

I

I

I

5825_V01_fc.indd 6 04-12-2009 11:07:55

33 I Woensdag gehaktdag door Dick Ernste

35 I De badkamer door Dorinda Hovestadt

37 I Change from within door Godfried Scholvinck

39 I Op de overloop door Robbert Coops en

Guido Rijnja

49 I Een parabel vanuit de serre door Jacqueline Hendrikx

51 I Het kippenhok door Jan Wibier

53 I In Egbert’s Coffee Corner door Jeroen Sprenger

55 I Egbert Beter en Karel Kleiner door Louis Meuleman

41 I Hekwerk door Hans Leijtens

43 I Het gezicht van de Staat door Jaap van der Spek en

Paul Frissen


47 I Hoe Egbert betrokken raakt bij zijn familie door Karen Middendorp

I W d

hI k

b


I

5825_V01_fc.indd 7 04-12-2009 11:07:59

8 Jaarboek 2009

57 I Egbert gaat het zelf doen. U Ook? door Mark Boumans

59 I Bezemkast vol met jonge ambtenaren door Marloes Pomp

62 I Bladeren door het fotoalbum door Martijn van der Steen en

Mark van Twist

64 I Over de afwas die niet af was door Melina van Gunsteren

en Jolanda Peper

66 I Beter: Wat is dat? door Tom Rodrigues

67 I Help mijn man is klusser! door Michel Baas

68 I Egbert Beter hoort stemmen (maar heeft I zelf ook een stem) door Mirko Noordegraaf


71 I Jonge klare bij de IGZ door Paul Robben

73 I Egbert´s Uitkijkpost door Robbert Coops

75 I Verborgen in de kelder door Bert Slagmolen

83 I Werkmaatschappij

66 B t W t I

I

8 I k

5825_V01_fc.indd 8 04-12-2009 11:08:12

De garage van het huis

door Philippe Raets

Je kon binnendoor in de garage komen via een deur naast het toilet beneden. Dat was maar goed ook want de grote buitendeuren werden niet vaak gebruikt. Het waren oude houten gevaarten, groen geverfd. Je moest hard duwen om ze te openen en dan wiebelden ze.

De Midi-MPV, passend voor een consultant met gezin, stond altijd buiten. Niet alleen vanwege die deuren maar ook omdat de garage helemaal vol stond met van alles. Treurige pluche beesten in een mand van kinderen uit een vorig huwelijk; een doos met guitige relatiegeschenken; zesendertig niet digitale agenda’s; kleren die nog goed waren maar inmiddels naar poes roken.

En dozen vol met managementboeken die hij kennelijk ooit snel in huis wilde hebben. Van veel van die boeken had hij alleen de recensies of de flaptekst gelezen of was na een paar bladzijden in slaap gevallen. Dat maakte niet uit want het waren meestal heel veel woorden voor één enkel idee en niemand die controleerde of je het echt had gelezen. Als je maar even mee kon praten.

Egbert geneerde zich er eigenlijk een beetje voor dat hij al die steeds weer nieuwe management-wijsneuzigheden modebewust had gevolgd.


5825_V01_fc.indd 9 04-12-2009 11:08:15

Weer een ander indrukwekkend ei van Columbus om als leider erkenning te krijgen. Hij had zelfs ooit met blote voeten over hete kolen gelopen. Het gelach achter zijn rug had hem voorgoed bevrijd van alle goeroes en hij had begrepen dat het kennen en begrijpen van je medewerkers het belangrijkste “managementtool” is.

En verder natuurlijk kennis van zaken over alles wat er in een bedrijf gebeurt. Zachtjes zong hij Aretha Franklin na: R.E.S.P.E.C.T. Daar gaat het om en dat krijg je nooit door een methode. Dat moet je verdienen. Dat krijg je van anderen.

Meestal keerde Egbert meteen weer om als hij iets moest zoeken in de garage maar vandaag zette hij door. Hij had het boek van Robert Pirsig: “Zen and the Art of Motorcycle Maintenance” aan een kennis beloofd. Tijdens een netwerkbijeenkomst kwam het onderwerp “kwaliteit” ter sprake. Het is een aangenaam en overal gebruikt woord maar wat betekent het?

Egbert herinnerde zich toen weer de mening van Pirsig, dat kwaliteit eigenlijk niet te definiëren is en dat je niet moest kiezen tussen gevoelsmatig beoordelen of intellectuele analyses, maar voor een samengaan van beide. Inzicht en creativiteit gekoppeld aan rationeel effectdenken. Sommige ideeën zouden we moeten recyclen, dacht Egbert.

Egbert had het boek van Pirsig gekregen toen hij zelf een Honda motorfiets uit 1973 had gekocht. Een vleugje hippie, een dosis flower power, een paar hashsigaretten (rode Libanon), een verlangen naar verten en handenvol dop- en andere sleutels. Dat hoorde allemaal bij die oude Honda.Hij had met opzet die motor gekocht en niet zo’n pseudo racemonster, waar mannen zich wellustig omheen kronkelen als was het een voluptueuze manzieke vrouw.

Daar stond ie, achter twee niet goed in elkaar gezette IKEA kasten. Verleden jaar had hij hem nog een keer afgestoft om er mee op reis te gaan. Mid-life crisis, Egbert? had zijn vrouw vilein gevraagd. Ze had toch al zo’n hekel aan alle verschijnselen daarvan, zoals zijn onbestemd verlangen naar alle vrouwen die hij nooit had gehad. Gelukkig maar dat niemand in ging op zijn avances. Ze kon ook niet zo goed tegen zijn gezeur dat hij ergens anders een eigen ruimte wilde en dat hij alleen op reis zou moeten om zich zelf te vinden. Ga dan Egbert, zei ze, maar neem een GPS mee, dan kan je niet alleen jezelf maar ook je huis terug vinden. Ze had niet veel fiducie in zijn oriëntatievermogen.

Hij ging even op zijn motor zitten en begreep opeens dat hij het niet erg vond om er nooit op te rijden, maar dat hij hem ook nooit weg zou doen. Die motor was de droom die hij nodig had om te overleven.

Vereniging voor Overheidsmanagement 11

5825_V01_fc.indd 11 04-12-2009 11:08:15

12 Jaarboek 2009

Een echte reis is op een gegeven moment voorbij. De reis van je dromen blijft lokken, blijft een deel van je leven. Dat is het, dacht Egbert. Ik ga een boek schrijven over de rol van dromen; idealen die niet gerealiseerd moeten worden en al helemaal niet in streefcijfers moeten worden uitgedrukt.

Zoals utopieën en heilsverwachtingen, politieke en religieuze bewegingen geïnspireerd houden, moeten ook organisaties idealen hebben, waarvan we weten dat het misschien zelfs beter is als ze niet bereikt worden. Het gaat om de reis, om de droom van een doel. Het gaat niet om ergens te komen vanwaar je weer terug moet.Dromen als managementtool zei Egbert hardop, dat klinkt niet slecht. Ik ga nu de garage opruimen en daarna schrijf ik dat boek. En de motor blijft.

Philippe Raets is consultant bij Het Expertise Centrum

5825_V01_fc.indd 12 04-12-2009 11:08:16

Egbert’s ‘torentjesoverleg’ met de Minister Presidentdoor Jan Pieter van Lieshout

“Deze ladder leidt tot de geheimzinnige torenkamer”, zei Egbert tot zijn gevolg. De rondleiding door alle kamers met de vele details hadden zijn gasten best wel wat vermoeid. Zouden ze een voor een naar boven moeten klimmen? Gaat u maar eerst.

De minister-president glimlachte. “Pas op voor de 7e trede, die is niet zo stevig”, waarschuwde Egbert nog. Staande op de 8e sport, keek zij vanuit het zoldergat naar de torenronde muren die in 4 kleuren waren geschilderd. Elk deel bleek een windrichting aan te geven. Op het oostelijk muurdeel stond met sierlijke krulletters geschreven “ZIJN”, met daaronder de woorden: Visie, Missie, Passie, Integriteit, Bevlogenheid, Eigenheid, Zingeving, Bron & Herbronnen. In het zuiden ontwaarde zij het woord “VOELEN” met daaronder: Samen, Warmte, Ruimte, Contact, Open, Eensgezind, Verbonden. Ze draaide haar hoofd en las op de muur in het noorden: “DOEN”. Haar ogen volgde het vervolg op deze wand: Helderheid, Eenvoud, Vloeiend, Begrijpelijk, Redelijk, Transparant, Kundig, Doeltreffend. Vol verwachting zochten haar ogen de wand in het westen. Het woordenlijstje begon hier met “HEBBEN”. Ze las: Resultaat, Positief, Welvaart, Vrede, Stabiliteit, Groei, Balans, Tevredenheid. Boven zich in het plafond verwerkt zag ze de windrichtingen nogmaals aangeduid. Vanuit het oosten slingerde zich een pijl die door het zuiden via het noorden uitkwam in het oosten. Heel goed kijkend zag ze dat het een schildering in 3D was. De pijl die in het westen aangekomen was slingerde zich achterlangs opnieuw naar het oosten en bewoog zich als een perpetuum mobile onafgebroken door de 4 windrichtingen.


5825_V01_fc.indd 13 04-12-2009 11:08:17


Schrander als zij was, begreep ze onmiddellijk de bedoeling van deze ruimte. In alle eenvoud was hier de weg naar de samenleving in beweging uitgebeeld. Terwijl de ladder afging realiseerde zij zich dat deze beweging ook voor haar eigen leven gold. Het beeldde de weg uit die ze tot nu toe gelopen had, en die zij op dezelfde manier te vervolgen had. Vanuit haar passie, met warme menselijkheid, simpel handelen en daarmee resultaten laten ontstaan. Hoe eenvoudig kon het zijn!

Niet iedereen hoefde naar boven te klimmen. Via een ingenieus projectiesysteem had iedereen door haar ogen waar kunnen nemen wat zich in de ruimte boven hen bevond. Galant hielp Egbert haar de ladder af. “Dit model lost de wereldproblemen niet op”, zei hij zonder stemverheffing. “ Maar het laat ons wel een koers zien. Het geeft een beweging aan die voor iedereen persoonlijk én voor het totaal geldt. Het is als een dans. De dans van het leven…” Opeens was er muziek. Met aanstekelijk enthousiasme bewoog Egbert ritmisch de ruimte uit. Menigeen verbaasde zich erover dat de hele groep en ook zijzelf in dat ritme meebewogen. Normaal zouden zij hier toch weerstand bij voelen? Kom op zeg! Nuchtere Hollanders, vloeiend in beweging? Toch was dat wat er gebeurde. Er waren geen woorden voor nodig. Woorden waren er ook niet. Juist zonder woorden begrepen de aanwezigen elkaar. Oogcontact zorgde voor een verbinding die vanzelf een glimlach teweeg bracht. Elk van de aanwezigen begreep dat de minste weerstand de beweging zou breken. Zelfs de meest kritische in het gezelschap ontspande zich. Zonder enige dwang voelde iedereen ruimte, verbinding en de mogelijkheden die dit te bieden had. Wat dit alles te betekenen had wisten ze niet. Maar wat zou het? Ze voelden zich beter dan ooit. Zo zou samenleven en samen werken moeten zijn. Als een dans…

Jan Pieter van Lieshout is eigenaar van Sensedance

5825_V01_fc.indd 15 04-12-2009 11:08:17


Egbert’s ‘Kraam met wijsheden’ en het‘7 R’n-model’door Hans Janssen

Bij haar weggaan en nauwelijks bekomen van de intense beleving van het ritmisch en dansend bewegen met alle aanwezigen, wendde de minister-president zich nog een keer tot Egbert, groette hem en sprak de woorden “dank voor dat mooie torenkamerbeeld van je over de samenleving in beweging. Het heeft duidelijk gemaakt dat we de kracht van richting, verbinding en beweging niet moeten onderschatten. Het zou mooi zijn als je daar nog meer mee zou kunnen doen. Succes met verbouwen en o ja, wat zit er eigenlijk in die oude koffer daar boven in die torenkamer?”. En weg was ze al weer. Egbert bleef enigszins in verwarring achter; richting, beweging, verbinding, oude koffer en..…het duizelde hem even. Hij nam plaats op de trap voor zijn huis, liet het allemaal eens goed tot hem doordringen en probeerde zijn gedachten weer te ordenen.

Die ‘oude koffer’ in de torenkamer, hij wist het al weer. Die koffer was inderdaad erg oud en had al heel wat meegemaakt, als die eens kon praten, dacht hij nog. Die koffer had hij van wijlen zijn grootvader Joop gekregen. Op zijn sterfbed had hij Egbert de koffer, zijn ‘kraam met wijsheden’, gegeven. Die bevatte al de zaken die zijn grootvader van waarde vond voor later en voor anderen. Hij vertelde destijds dat hij hierin alle dierbare vlugschriften van eigen hand, tekeningen, artikelen en nog veel meer bewaarde. Allemaal belangrijke overleveringen, verhalen, uitspraken en oude wijsheden van blijvende en onschatbare waarde, zo benadrukte hij nog. Hij had Egbert gevraagd er goed op te passen, er in te neuzen, er vooral veel van te leren en verzocht hem het later weer door te geven aan anderen.

Egbert herinnerde zich een gedenkwaardig gesprek met zijn grootvader tijdens het bakken van de oliebollen voor oud en nieuw. Een mooie traditie die zij jarenlang hebben volgehouden. Zij bespraken dan, uiteraard onder het genot van een borrel, de wereldproblemen, maar ook de zakelijke beslommeringen en over hoe je mensen in beweging krijgt, op kunt stuwen naar grote prestaties, trots kunt laten zijn op wat ze doen en dat dan vooral samen met anderen. Richting geven en Resultaat afspreken, daar gaat het om mijn jongen had grootvader nog nadrukkelijk gezegd. Dat doe je door mensen te informeren en aan te spreken. Daarnaast is het erg belangrijk om mensen Ruimte te geven door werkzaamheden aan ze te delegeren, zodat ze met hun eigen competenties aan de slag kunnen, uiteraard binnen kaders over werkwijze en gedrag. En denk erom, als ze klaar zijn, maar ook tussentijds, vraag je om verantwoording, om Rekenschap en Rapporten, dan kun je controleren en mensen décharge verlenen. Dat is de ‘harde’ kant van het leiding geven en organiseren, die wordt overigens zelden vergeten. Maar alsjeblief, vergeet de ‘zachte’ kant niet, voegde hij er dan bijna dwingend aan toe. Ik heb ervaren dat die misschien wel harder is dan wat veelal wordt beweerd. Bij die kant draait het vooral

5825_V01_fc.indd 17 04-12-2009 11:08:18

18 Jaarboek 2009

om vertrouwen, waardering, Respect en het onderhouden van goede Relaties (en zo werd grootvaders 7 R’n-model al pratende gebakken). En die kracht van relaties, van goede verbindingen is ook hard nodig om de (top)kwaliteit te kunnen leveren die de publieke sector zo nodig heeft. De minister-president had het goed gezien, beweging, verbinding, respect en goede relaties daar draait het om. Overigens voor wat betreft die relaties in volgorde van belangrijkheid: ‘prive relatie(s), baas, collega en de rest, denk ook daar altijd aan, was de laatste toevoeging van zijn grootvader.

“Ik zal er nog eens een plaatje van maken, van mijn ‘7 R’n-model”, zo had grootvader nog gezegd. Egbert had het plaatje nooit meer gezien, maar nu moest hij het weten. Als een speer rende hij alle trappen op naar de torenkamer. Hij struikelde bijna over het gereedschap, het nodige bouwmateriaal en zijn eigen voeten. Hijgend en vol spanning opende hij de koffer en begon te zoeken en ja hoor, hij vond tenslotte wat hij zocht. Een handgeschreven briefje van zijn grootvader dat vermeldde ”Egbert, je weet het nu vast al wel, maar onthoudt: het leven is duwen en trekken, zeker de moeite waard en het blijft ook altijd balanceren. Als een ware evenwichtskunstenaar moet ook jij leren omgaan met dit model. Het is van alles wat en met een goede balans tussen ‘hard’ en ‘zacht’ en met de juiste dosering op het juiste moment is het goed leven tussen ‘vertrouwen’ en ‘control’, ook voor de vele mensen waar je nu ongetwijfeld leiding aan geeft”. Daarachter zat grootvaders plaatje.

Joop’s 7 R’n-model (voor Egbert en vele anderen)

Egbert was zielsgelukkig met deze vondst en wilde er direct mee aan de slag, op zijn werk maar ook bij het afmaken van de verbouwing van zijn huis. En ja, er zat nog zoveel meer in die koffer, nu zijn ‘kraam met wijsheden’, maar daarover later misschien meer…

Hans Janssen is plaatsvervangend Inspecteur-generaal voor de Gezondheidszorg

5825_V01_fc.indd 18 04-12-2009 11:08:18

Vereniging voor OverheidsManagement 19Vereniging voor OverheidsManagement 19

Egbert vraagt maar raakinterview met Roel Bekker

Egbert was kort geleden in gesprek met de man die ervoor zorgt dat er een hoop mensen anders aan de slag gaan, Roel Bekker. Een vragenstroom met verkapte (en niet verkapte) oproepen tot actie volgde.

Vooruitlopend op de bezemkast... Ik hou wel van een beetje brutale ambtenaren. Ik heb liever

iemand die initiatief neemt en dan eens een fout maakt dan iemand die geen fout maakt, maar dat doet door helemaal niks te doen.

Dat doet me denken aan het verhaal over de Bezemkast, verderop in het Huis. Na wat rondvragen bij hoge ambtenaren naar briefjes met een goed idee was ‘bij tijd en wijlen’ veelal de reactie. Krijgt U dagelijks verbeteraars op de stoep met een sprankelend idee?

Valt mee of valt tegen, het is maar hoe je het bekijkt. Het zit er ergens tussenin. Ik heb veel bewondering voor gepassioneerde jonge mensen. Maar ik zeg wel eens: ‘ook jij wordt eens een keer oud’. Soms stellen ze het een beetje voor alsof het verschijnsel jonge ambtenaren nu pas voor het eerst in de geschiedenis zich manifesteert en dat bovendien al die jonge ambtenaren bruisen van de nieuwe, creatieve ideeën.

Toen ik jong was dacht ik er net zo over en op een gegeven moment word je oud. Maar het mag voor mij best nog wat meer hoor. Het algemene beeld is: je moet jongeren niet verheerlijken en de ouderen, ik hoor in die categorie, niet verketteren. Ik heb ook nog wel eens leuke ideeën.

Somber van buiten. Sprankelend van binnen. Het past een beetje bij de filosofie die ik hanteer. Dat ik het nogal

sober houd en het ook vooral niet voorstel als iets dat leuk is, de ingrijpende afslanking annex verbetering van de Rijksdienst in een relatief korte periode. Om het nou voor te stellen alsof het iets leuks is, uitdagends, dat zit niet in mijn aanpak. Ik vind dat managers nog al eens de neiging hebben om allerlei zogenaamd leuke verhalen te gaan vertellen en ondertussen te vergeten dat één en één gewoon twee is. Ik geef een beetje tegengas.

5825_V01_fc.indd 19 04-12-2009 11:08:20

En die mensen in de organisatie die een wat andere prikkel nodig hebben?

Die hoeven niet allemaal somber te zijn van mij. Er zijn ook een heleboel mensen in de organisatie die hebben voorkeur om gewoon ernstig en serieus aan het werk te zijn. De meeste mensen hebben ook een hekel aan reorganisaties omdat ze daardoor eigenlijk van hun werk afgehouden worden en ik vind dat ze groot gelijk hebben.

Vertrouwen in zwak vlees. De prikklok is niet mijn ding. Ga het terras op en ga daar je tijd

uitzitten en als je zin hebt om te werken, ga dan werken, denk ik wel eens. In mijn huis werken op zondag ook mensen. Ik geloof dat mensen hun uren en prestatie wel maken als ze er salaris voor krijgen. En anders kom je er als manager ook wel achter, nietwaar?

Prikken hoeft niet meer, dat kan allemaal elektronisch. Voor iedereen die naar binnen gaat wordt nu al vastgesteld wie het is. We doen het niet, maar we kunnen natuurlijk een uitdraai maken waarop we dat precies zien. Ik zou er wel voor voelen om na te denken over de vraag of we in het kader van arbeidsproductiviteit niet wat zorgvuldiger met onze tijd moeten omgaan. Tijd gewoon beter gebruiken. Time management is een beetje een verwaarloosd instrument. Je zegt zelf dat je ook thuis kan werken, maar eigenlijk willen we dat niet. Het staat in je aanstelling: half negen op je werk, half uur verplicht pauze en om vijf uur weg. Dat is gegeven de moderne maatschappij die niet alleen van negen tot vijf werkt en gegeven de technische mogelijkheden om time management te doen een beetje gek. Een soort supermoderne type digitale prikklok om je eigen werkrooster te maken zou logischer zijn.

Is het geen kwestie van vertrouwen? Je neemt iemand aan en gaat ervan uit dat die komt om zijn werk goed te doen. Als je niet blijft steken in één jaarlijks functioneringsgesprek maar gewoon weet wat je mensen doen, dan weet je ook wel of die zijn uren maakt.

Ik ben een groot voorstander van uitgaan van vertrouwen, maar het vlees is zwak. Als het te vertrouwen is, dan kan het ook over en weer.


5825_V01_fc.indd 21 04-12-2009 11:08:23

22 Jaarboek 2009

Maar goed vlees komt vanzelf als er vertrouwen is.

Dat is ook wel zo, maar het zit misschien ook wel in de mens. Zouden er dan helemaal geen mensen bij de overheid zitten die het niet zo nu en dan een beetje…

Absoluut. Dat is die foutmarge waar ruimte voor moet zijn. Dat compenseert: één berichtje op GeenStijl.nl over een slapende ambtenaar is niet zo erg als de rest uitstekend functioneert.

De kleinzoon van Mark van Twist Mark van Twist en Martijn van der Steen zijn bezig met een rapport

over 40 jaar vernieuwing in de Rijksdienst. Verderop in dit boekje alvast uitgemond in het Fotoalbum. Egbert vindt op zolder een doos met oude fotoboeken. Hij bladert door de fotoboeken heen en eindigt met de vraag: de historici van de toekomst, hoe gaan die schrijven over deze vernieuwing van de Rijksdienst? Hoe ziet u dat?

De kleinzoon van Mark van Twist… Het zou mij niet verbazen als die een beetje uitkomt op hetzelfde waar Mark ook op is uitgekomen, zeker als het goed is. Je hebt niet zo vreselijk veel aan de grootste programma’s die met veel bombarie worden aangekondigd Maar je moet meer zoeken in het laten gebeuren van dingen. Er komen een heleboel dingen van buiten op je af en die moet je zien waar te nemen, te gebruiken. Er is sprake van een continu proces van vernieuwing. We moeten een proces hebben van voortdurende aanpassing in een steeds moeilijkere maatschappij met steeds hogere eisen.

Hoe ziet u dat voor zich? Nu noemen enkele ministeries de reorganisatie ook geen reorganisatie: zij zijn in een ‘continu veranderings proces’. Waardoor ze het geen reorganisatie noemen maar uiteindelijk hetzelfde doen. Dat is vast niet wat u bedoelt. Hoe ziet een continue staat van verandering er uit?

Een heel flexibele organisatie. Ik denk dat je er niet aan ontkomt om eens in de zoveel tijd een ingrijpende structuurherziening door te voeren, op een gegeven moment is dat niet anders, dan moet dat. Dan krijg je andere rapportagelijnen enz. Ook in die gevallen zeg ik: doe zo snel mogelijk weer en niet die vreselijke reorganisatie processen die we nu hebben. Ik vind dat

5825_V01_fc.indd 22 04-12-2009 11:08:27


we daar bij de overheid een hele slechte reputatie in hebben. Het duurt allemaal veel en veel te lang. Tegen de tijd dat het resultaat is bereikt is de omgeving alweer compleet veranderd, dat kunnen we ons niet permitteren.

5825_V01_fc.indd 23 04-12-2009 11:08:28

The Kids Room (voorheen kinderopvang)door Aart Bontekoning

Ze waren net door hun werkende ouders afgezet. ‘It’s cool’, zegt Andrew, 3 jaar jong. ‘Hm, Não compreendo’. reageert

Bongo van 2 jaar. ‘ч ’, zegt Pronosjefski, 4 jaar. Oh wacht even, zegt Ari, 3,5 jaar, wij zijn de Multi Culti Click Generation. Hebben jullie een kidsphone?, do you have a kidsphone?, Vocês têm um Kidsphone?, ь kidsphone?. Oké, druk op functie ‘to one language’. De kids van de nieuwe generatie ontdekten dat Andrew zei, dat het koud was. Pronosjefski wilde het niet over de temperatuur hebben. Hij stelde de basisvraag ‘waar komen jullie vandaan en waar gaan jullie naartoe’? Niemand had zin antwoorden te onthouden. Ze drukten op de functie ‘remember these kids’. De basisinformatie over hun afkomst werd uitgewisseld. Automatisch aangevuld via ‘more about background’. Het ging niet om wat er werd gezegd. Het ging om met wie het klikte. Daar speel je verder mee?! Nog even over ‘waar naartoe’, zei Magnolia. Ze was net the kidsroom binnengefietst. Met de functie ‘relevant queues’ pakte ze de hoofdlijn. ‘Daarin laten we ons verrassen; het gaat om onze goede weg’, was na snelle interactie het collectieve antwoord. Een wikiscan naar ‘wisdom about own future’ bracht rake info. Yes yes, ja, ja, si,si, а а. The wise wiki guy says: your future is unconscious logic inside, you are building the future outside – more wisdom needed. ‘Laten we wisdom sharing activeren bij de grijzen’, zei Magnolia. Cool, zei Andrew en reageerde meteen op de verbazing. ‘Nee ik bedoel, raak, let’s go to the wise-people’.

The Wisdom Room Tsja, daar zitten we dan met onze wijsheid, zeiden Catrien (77), Robert (83) en Emiel (73). Wat nu. Er ontstond een discussie over ‘daar moet je niet mee te koop lopen’; ‘juist wel, dan kunnen de jonkies je vinden’; ‘als er geen vraag is, moet je niet in actie komen’; ‘wel als je wijsheid spontaan oppopt’; ’ik voel dat ik wijs ben, maar weet niet waarin’. Spontaan verkenden ze plotseling waarin ze 10.000 vlieguren hadden. Een vitale zindering werd voelbaar. Hun wijsheid steeg langzaam vanuit de diepte naar boven. Ze hoorden vrolijk lawaai op de gang. De deur ging open. Zonnestralen schenen mee naar binnen. Vijf Young kids renden de kamer in. Na wat vreemd gebrabbel vonden ze de juiste taal. Magnolia nam het woord. ‘Hoe weten jullie of je wel of niet op je goede weg bent?, vroeg ze aan ‘de grijzen’. Ze hadden via de invoer van ‘Cultural Dynamics Dutch Oldies’ gescant wat een activerende vraag was. Willen jullie daar met elkaar even over praten. Wij luisteren graag mee. Catrien, Robert en Emiel keken elkaar verbaasd aan. Ze beseften dat het slim was, de vraag zoals gesteld te beantwoorden. Na drie minuten zei Magnolia, “thanks’’ ! En weg waren ze weer. Andrew draaide zich op het laatste moment om. ‘We mogen wel terugkomen voor more wisdom, toch?! ‘Tuuuuuuuuuuurlijk’! zeiden Catrien, Robert en Amiel in koor. ‘Jullie weten ons te vinden, toch’?!.

Aart Bontekoning is zelfstandig organisatie psycholoog

24 Jaarboek 2009

5825_V01_fc.indd 24 04-12-2009 11:08:28

De man op het balkon

door Ad Burger

De man stond het liefst op het balkon. Daar had hij het beste uitzicht over de straat. Daar kon hij nog een beetje zien wat de mensen bezig hield. Op die manier wist hij dat de meeste bewoners helemaal geen gebruik wilden maken van het zebrapad dat “ze” onlangs hadden aangelegd. Het was een mooi zebrapad, daar niet van, met een vaste hand op het asfalt gekalkt en voorzien van de allernieuwste computergestuurde verkeersregelinstallatie (“stoplicht” mocht kennelijk tegen-woordig ook al niet meer). Maar het was nog minder in trek dan een goede fles jenever op het jaarcongres van de Anonieme Alcoholisten, bedacht de man op het balkon.

Hij had het op voorhand trouwens kunnen voorspellen. Niemand die aan de overkant van de straat bij de Aldi boodschappen wilde doen, had het er voor over om een halve kilometer om te lopen. Zelfs niet als hun eigen verkeersveiligheid erbij gebaat was. Ze hadden het ding gewoon in één rechte lijn moeten trekken van het verzorgingstehuis naar de supermarkt. Maar dat was kennelijk in strijd met de richtlijnen van het ministerie. Alhoewel hij in de wandelgangen ook had gehoord dat die gasten van financiën er tegen waren. Had iets te maken met een onrendabele top of zoiets. Nou, als er één top onrendabel was, dan was het wel de top van zijn eigen organisaties. Allemaal doorgestudeerd in de me-zus-en-me-zo-kunde, maar logisch kunnen nadenken had bij al die gasten kennelijk niet tot het curriculum gehoord.

Of gewoon aan de mensen vragen wat ze nu het liefst wilden. Hij had het ooit voorgesteld tijdens een vergadering: “Waarom vragen we de mensen in de straat niet gewoon naar hun mening. Dan gaan we ze enquêteren. Of we laten ze zelf een ontwerp maken”, had hij geopperd. De man op het balkon was nog net niet de balustrade over geknikkerd. Luisteren naar de mensen in de straat was wel het stomste wat je kon doen, want die hadden nergens verstand van. Die waren, zoals die flapdrol van personeelszaken het altijd zo fraai uitdrukte, onbewust onbekwaam. Trouwens, het bezigen van de term flapdrol draagt bepaald niet bij aan de goede collegiale verhoudingen tussen de beleidsafdeling en de vertegenwoordigers van de uitvoerende organisatie. En wat te denken van het “primaat van de politiek”, dat zou ook ernstig ondermijnd worden als we de mensen in de straat maar lieten doen waar ze zelf zin in hadden. Was getekend: die aangeklede aap van bestuurszaken. En, o ja, aangeklede aap paste ook niet in het vocabulaire van een overheidsdienaar.

De man op het balkon had op het punt gestaan er de brui aan te geven. Niet dat hij van plan was geweest om, als daad van protest, van drie hoog naar beneden


5825_V01_fc.indd 25 04-12-2009 11:08:29

26 Jaarboek 2009

te springen. Zo veel toewijding voor de publieke zaak had hij nu ook weer niet. Nee, hij zou gewoon op een mooie vrijdagmiddag bij zijn chef binnenlopen en hem vertellen dat-ie er geen zin meer in had. Dat-ie het er schoon genoeg van had om verantwoordelijk te zijn voor de uitvoering van allerlei plannen die vanachter het bureau werden verzonnen. Dat-ie niet langer aangesproken wilde worden door allerlei boze burgers die hij diep in zijn hart eigenlijk het grootste gelijk van de wereld moest geven.Totdat er ineens een tweede man op het balkon was verschenen. Zijn eerste aanvechting was om er hem direct van af te sturen. Het was tenslotte zíjn balkon. Maar goed, je gloednieuwe baas zo maar wegsturen, dat deed je ook niet zo een-twee-drie. De nieuwkomer op het balkon wees op de voorbijgangers, die zo’n zeven meter onder hen passeerden. “Kijk: de mensen in de straat. Daar zouden we eens iets mee moeten doen”.

Ad Burger is programmamanager bij de gemeente Oosterhout en columnist voor de website van Binnenlands Bestuur

5825_V01_fc.indd 26 04-12-2009 11:08:29

Het spel van de vernieuwingdoor Kim van den Berg, Dick Ernste en Dorien de Wit

De verbouwing van het huis van Egbert Beter krijgt vorm in interactie tussen bouwers, gebruikers en beschouwers. Een stevig fundament en heldere keuzes over het concept van het gebouw worden gecombineerd met creatieve inbreng en ambachtelijkheid.

Elke vrijdagmiddag worden de pennen, hamers en meetlatten neergelegd en zoekt men elkaar op in de spelkamer. Dan haalt Egbert het kwartet te voorschijn: boeken we voortgang in beter beleid? Maken we meters in onze prestaties? Slagen we in het slim benutten van alle beschikbare kwaliteiten? Lukt het om de oude cultuurkenmerken af te schudden?

Speel zelf het spel met uw collega’s en stel vast hoe u samen vordert op weg naar vernieuwing van de rijksdienst. Knip de kaarten uit en volg de regels van het kwartetspel. En let op: Het kwartet ‘cultuurkenmerken overheidsorganisatie’ telt dubbel, want in de spiegel kijken vereist lef!

Als u het boek intact wilt houden, kunt u het spel voor €10,- bestellen bij De Beuk Organisatieadvies, www.beuk.nl/EgbertBeter.


5825_V01_fc.indd 27 04-12-2009 11:08:30

28 Jaarboek 2009

5825_V01_fc.indd 28 04-12-2009 11:08:31

Het goede samenleven

door Alex Brenninkmeijer

De metafoor van het huis voor de rijksoverheid als organisatie brengt mij bij het thema “het goede samenleven”. De vragen naar de inrichting van de samenleving en naar het goede leven synthetiseer ik zo tot de vraag naar het goede samenleven. Hoe ziet voor de (rijks)overheid het goede samenleven eruit? Wat is daarbij van belang? Thema’s die in het kader van de vernieuwing van de rijksdienst genoemd zijn, zijn verkokering, horizontalisering, diliverabels overheid-markt, de weg naar “een betere overheid” en de samenwerking van ambtenaren. Veel versleten termen, maar dat laatste – samenwerking - spreekt mij wel aan.

De eerste associatie die bij mij in verband met de overheid naar bovenkomt is overconsumptie. De overheid wil zoveel en houdt zo weinig rekening met de vraag hoe dat vele goed uitgevoerd moet worden. Het stellen van vragen over verantwoorde uitvoering vormt zelfs in Den Haag een teken van zwakte. Zoals de leiding van een grote uitvoeringsorganisatie die op afstand is geplaatst mij vertelde, geschokt te zijn voor het geweldige dédain van Den Haag voor de uitvoering. Goed samenleven? Voor goed samenleven zou ik als eerste deugd bescheidenheid willen noemen. Kom daar maar eens om in Den Haag.

Wat zijn de regels voor het samenleven? Of liever nog dan de regels, wat zijn de leefregels, de vaak ongeschreven uitgangspunten die samenleven tot “het goede samenleven” maken. Er is een code goed bestuur door BZK opgesteld met daarin de voorspelbare items als integriteit, goede dienstverlening, participatie, doelgerichtheid en doelmatigheid, rechtmatigheid en rechtvaardigheid, zelfreinigend vermogen en verantwoording. Mooier kan het bijna niet: nu nog de uitvoering in de praktijk.

Voor de rijksoverheid is het een belangrijke vraag waarom “het goede samenleven” vaak zo moeizaam verloopt. Er is wel een zekere cultuurwijziging merkbaar en jongere ambtenaren zijn vaak wat meer gericht op goede samenwerking. En door functiewisselingen raken ook meer ervaren ambtenaren meer en meer gewend aan het idee dat zij voor één overheid werken. Toch is onuitgesproken dat er binnen en tussen Haags burelen nog heel wat belangentegenstellingen worden uitgebuit en de schotten vaak nog zo vast en zeker rond bepaalde domeinen staan. Het “goede samenleven”, maar dan wel op je eigen territorium, lijkt vaak het devies.

En in die territoriumdrift zit ook wel wat in. De overheidstaak is zo complex dat het onvermijdelijk is om die enorme taak op te splitsen. En die opsplitsing leidt tot specialisatie en zo kan deskundigheid bijeengebracht worden. En die deskundigheid leidt tot een eigen rationaliteit die bijdraagt tot een eigen cultuur, die zich


5825_V01_fc.indd 29 04-12-2009 11:08:32

30 Jaarboek 2009

onderscheidt van maar vaak zich ook afzet tegen andere culturen. Welke krachten kunnen leiden tot synthese?

Met deze code voor goed bestuur van BZK ben ik nog niet tevreden, want wordt het goede samenleven ermee bereikt? Wat ik in de code mis is een vooropstelling van de goede samenwerking. De code zou wat mij betreft moeten beginnen met: Goed samenwerken: Iedereen die voor de overheid werkt is zich ervan bewust dat de goede vervulling van de overheidstaak voortdurend een open houding ten aanzien van samenwerken vraagt. Dat betekent dat de grenzen van de eigen organisatie niet de grens van de inzet betekent.

Vervolgens is voor het goede samenleven essentieel een benaderingswijze gericht op de integratie van belangen. Belangentegenstellingen vormen de basis voor groei, ontwikkeling en vooruitgang. Integratie van belangen is een professionele methode van conflicthantering. Als mij de vraag gesteld wordt wat ik de kern van het “goede samenleven” vind, dan antwoord ik dat de essentie ervan in de definitie van wat goed is ligt. Maar voeg ik eraan toe, dat maken de betrokkenen uit, zo mogelijk in nauw overleg met hun omgeving.

Integratie van belangen vormt de kerntaak van de overheid. Dominant willen zijn, macht uit spelen, behoud van eigen bevoegdheden en posities, vormen de hindernissen voor een effectieve Integratie van belangen. Dat is meen ik de lastige kant van de “Haagse samenleving”: heel veel gaat over macht, maar over macht wordt niet gesproken. Laten we daar eens in het belang van het goede samenleven over beginnen. Van macht naar belangen en vervolgens naar een waardevolle integratie van belangen.

Alex Benninkmeijer is de Nationale ombudsman

5825_V01_fc.indd 30 04-12-2009 11:08:32

Het avontuur van Zoaster

door Davied van Berlo

Zoaster zou hier eigenlijk zijn met z’n projectteam, maar helaas: Linda van communicatie heeft nog zoveel andere projecten waar ze bij moet zitten, Frans van juridisch heeft intern overleg en Koos van beleid heeft een baas die Egbert niet zo ziet zitten. Dan maar alleen op avontuur.

En dat is nogal een avontuur. Het huis van Egbert is namelijk heel groot: het bestaat uit een aantal hoge gebouwen, veel bijgebouwen eromheen, diverse torens en ga zo maar door. Deze bleken soms verbonden met loopbruggen, dan weer hadden ze een gezamenlijke ruimte. Het leek wel een labyrint!

Maar wat veel mensen niet weten, is dat onder het huis, tussen de fundamenten, diep onder de grond, ook nog een enorme kelder is. En dat daar een groot monster woont, de Urger. En die Urger kan af en toe flink woest worden! Maar Zoaster is niet bang voor de Urger, hij is namelijk niet alleen...

Ruim een uur dwaalt Zoaster door alle hoeken en gaten van de kelder. Hij kijkt achter open deuren en probeert nieuwe zijpaden uit. Een leuk avontuur, hij leert er veel van. Hij wil net terug naar boven gaan als hij plots, midden in de gang, de Urger ziet zitten. Hij kan er niet omheen.

Maar wat ziet Zoaster? De Urger kijkt helemaal niet woest. Hij kijkt verdrietig. Wat zou er aan de hand zijn? Wel lastig dat Linda van communicatie hier niet is. Dan had zij kunnen vertalen wat de Urger te vertellen had.

Maar dat blijkt gelukkig niet nodig. De Urger praat luid en duidelijk. Hij zegt: Dag Zoaster, kun je mij helpen? Ik ben gevallen en gewond geraakt. Meestal kan ik me heel goed alleen redden hier in de kelder, maar nu heb ik een nare wond en ik kan niet overeind komen.

Zoaster bekijkt de wond en ziet dat het ernstig is. Hoe kan hij de Urger nu helpen? Frans van juridisch zou de juiste kanalen wel weten, maar die is er niet. Hoe kan Zoaster dan de beste persoon vinden om de Urger te genezen? Hij krabt zich eens flink achter de oren.

Na even nadenken krijgt hij een idee. Het lijkt namelijk of hij alleen is in deze kelder, maar dat is eigenlijk niet zo. Hij kent immers heel veel mensen. En die kennen ook weer mensen. En die ook weer. Daar moet toch iemand tussen zitten die de Urger kan helpen?


5825_V01_fc.indd 31 04-12-2009 11:08:33

32 Jaarboek 2009

Snel pakt hij zijn telefoon uit zijn binnenzak en schrijft een bericht. Vanuit de diepe kelder gaat het bericht de wereld in. En verder de wereld in. En nog verder! Tot de juiste persoon gevonden is. Die wil gelukkig wel helpen en spoedig is de Urger weer genezen.

Maar daarmee is het probleem nog niet verholpen. De Urger is namelijk veel te zwaar om met z’n tweeën op te tillen. Hoe kunnen ze hem weer op de been helpen? Koos had daar met de afdeling beleid wel raad mee geweten, als hij erbij was geweest.

Maar ook daar heeft Zoaster een oplossing voor. Hij kent namelijk een vereniging van mensen die graag Urgers op de been helpen. Op internet. Daar zitten collega’s bij, en oud-collega’s, maar allemaal mensen die het als hobby doen en al hun vrije tijd erin steken. Die willen vast helpen!

Weer pakt hij zijn mobiele telefoon en plaatst daarmee een bericht op het prikbord. In een mum van tijd zijn er genoeg mensen verzameld en kan de Urger overeind geholpen worden. Eind goed, al goed. De Urger bedankt iedereen die ‘m heeft geholpen en vervolgt zijn weg.

Ook Zoaster neemt afscheid van iedereen en gaat terug naar boven. In het huis van Egbert gaat de verbouwing ondertussen gewoon door. Daar heeft niemand zijn avontuur bemerkt. Maar Zoaster heeft heel wat geleerd. En hij weet dat hij er weer een nieuwe vriend bij heeft.

Davied van Berlo is initiatiefnemer van Ambtenaar 2.0

5825_V01_fc.indd 32 04-12-2009 11:08:33

Woensdag gehaktdag

door Dick Ernste

Vrolijk springt Egbert uit zijn bed. Vandaag is het verantwoordingsdag. Daar verheugt hij zich enorm op. Hij heeft er zelfs een speciale kamer voor in gericht, zijn Tweede Kamer. Daar zal hij iedereen verrassen met zijn nieuwe aanpak.

Eerdere jaren was de verantwoordingsdag niet zo’n succes. Zijn butler noemde het in een poging tot vrolijkheid ‘woensdag gehaktdag’. Maar het debat was vaak mat, elkaar een paar vliegen af vangen en dan snel aan de borrel. Als Egbert vroeg hoe het er echt voorstond met zijn huishouden dan kreeg hij de meest wollige antwoorden.

Dat moet anders had hij na de laatste slaapverwekkende vertoning gedacht. Egbert had zijn meest trouwe medewerkers bij elkaar geroepen in zijn Torenkamer. Waarom wil het maar niet lukken met onze gehaktdag?

Egberts kok vond verantwoorden vooral ongelofelijk saai. Het gaat altijd over verouderde recepten: natuurlijk kook je spruitjes tegenwoordig geen half uur meer en toch zeurt iedereen dat de spruitjes een keer te gaar waren. Brrr...

Volgens Egberts personal trainer was de gehaktdag teveel een spel voor verliezers: waarom ging het fout, wiens schuld is dat? Echte winnaars zijn ondertussen al lang bezig met nieuwe doelen en innovatieve trainingsmethoden, zij ontrekken zich aan deze navelstaarderij.

De psychotherapeut van Egbert meende dat verantwoorden onmogelijk is. Meten van resultaten is een illusie. De omzet en het aantal klanten van de supermarkt, dat kan nog. Het aantal klantencontacten van therapeutenpraktijk ook. Maar of het geestelijk welzijn is gestegen door die klantcontacten? Geen idee! Zo’n prestatie toch willen meten is elkaar voor de gek houden.

Over een ding waren ze het eens. Volgende keer zou het helemaal anders moeten. Daarom heeft Egbert zijn medewerkers de afgelopen maand elk een andere opdracht meegegeven voor de verantwoordingsdag van vandaag.

1. Egberts keukenbrigade mag de verantwoording dit jaar helemaal afschaffen. Geen saai verslag meer over de vorderingen in de verbouwing van de keuken en de kwaliteit van het eten. Egbert is benieuwd naar het effect. Gaan ze er met de pot van door, of gooien ze er met de pet naar? Egbert denkt iets anders. Minder controle en meer eigen verantwoordelijkheid zorgt er voor dat de keukenbrigade veel beter gaat nadenken voor ze haar geld uitgeeft! Een experimentje waard!


5825_V01_fc.indd 33 04-12-2009 11:08:33

34 Jaarboek 2009

2. Alleen maar vooruit kijken, heeft Egbert tegen zijn huishoudelijke hulp gezegd. Weg met al die saaie navelstaarderij. Verantwoorden gaat niet langer over de vraag hoe erg iets is mislukt, waarom dat zo was en wiens schuld het is. Diep in ons hart weten we dat al lang. Het is veel leuker om vooruit te kijken en nieuwe plannen te maken. Dus voor haar is verantwoorden vanaf nu: ten minste drie ideeën bedenken hoe ze voortaan het huishouden op orde krijgt!

3. Van zijn butler verwacht Egbert deze verantwoordingsdag geen rapport maar een roddel. Praten over de poppetjes is de kern van verantwoorden. Het gedrag van mensen bijsturen met dikke evaluatierapporten is onmogelijk. Maar inschatten wat voor vlees je in de kuip hebt voor je mensen inhuurt - dat is goed te doen. Gewoon goed je oor te luisteren leggen bij vrienden, collega’s, klanten, eerdere opdrachtgevers. Een rondje bellen, twitteren en googelen en je weet het. Zijn dit mensen die echt Egberts huis op orde willen krijgen en niet alleen werken voor hun eigen gewin?

4. Diagonaal verantwoorden. Dat is de opdracht die Egbert aan zijn aannemer en zijn psychotherapeut heeft meegegeven. Als ambtenaar vermoeit hij burgers en maatschappelijke organisaties al met verticaal verantwoorden (aan de financier/ opdrachtgever) en horizontaal verantwoorden (aan stakeholders en klanten). Maar nu gaan we diagonaal verantwoorden! Dat levert pas interessante gesprekken op! Tot nu toe liet Egbert het rapport van de aannemer altijd door een bouwtechnicus beoordelen. En het rapport van zijn therapeut door een gespecialiseerde andragoloog. Dit jaar draait hij het om. Dan komen pas interessante vragen op. Voor de bouwtechnicus is het helemaal niet zo vanzelfsprekend dat Egberts welbevinden een wekelijkse praatsessie van twee uur vergt. Kan dat niet eens wat praktischer en met een boeteclausule misschien? En als de andragoloog het aannemersrapport leest is het snel afgelopen met het technisch verhullend jargon, dat verbloemt dat Egberts huis nu al weer in de drassige bodem begint weg te zakken.

Spannend wordt het deze woensdag gehaktdag! Egbert klimt handenwrijvend de trap op naar zijn Tweede Kamer.

Dick Ernste is Adviseur bij De Beuk Organisatieadvies

5825_V01_fc.indd 34 04-12-2009 11:08:34

De badkamer

door Dorinda Hovestadt

´De badkamer van Egbert´ oftewel de invoering van programmamanagement bij en de flexibilisering van het Directoraat-generaal Veiligheid.

De badkamer heeft een centrale plek in het huis. Ik kom er elke dag graag: ’s Ochtends om me op te frissen. Ik raak geïnspireerd onder de douche: het is de broedplaats van nieuwe ideeën. ’s Avonds kan ik in een heerlijk warm bad mijn daden overdenken: soms over wat er goed is gegaan en soms wat er nog beter kan. Douchen heeft tenslotte ook iets spiritueels: je wast alles van de dag af en kan weer met een ‘schone lei’ beginnen’.

In mijn badkamer dacht ik na over de invoering van programmamanagement. Het is de badkamer van het huis van Egbert Beter. En net als dat de badkamer een centrale plaats in het huis inneemt en Egbert eigenlijk niet zonder kan, zo moet ook de invoering en het belang van programmamanagement en flexibilisering binnen de Rijksdienst niet worden onderschat!

Een mooi voorbeeld waarbij de invoering van programmamanagement en flexibilisering zijn gecombineerd, is de reorganisatie van het Directoraat-generaal Veiligheid. Van politie, brandweer en de hulpdiensten wordt verwacht dat ze steeds beter en intensiever samenwerken. Daarom kon het Directoraat-generaal Veiligheid natuurlijk niet meer werken met een aparte directie brandweer en een aparte directie politie. Tezamen met de realisatie van een efficiencytaakstelling werd besloten het Directoraat-generaal op een andere manier in te richten. Niet de directies en afdelingen staan centraal maar concrete beleidsdoelstellingen die de minister danwel het kabinet vaststelt.


5825_V01_fc.indd 35 04-12-2009 11:08:36

36 Jaarboek 2009

Hoe zorg je er nu voor dat de beleidsdoelstellingen centraal komen te staan? Dit DG heeft besloten om te gaan werken met zogeheten programma’s zodat alle beschikbare middelen en mensen op een adequate wijze worden ingezet. Met programmamanagement kan een organisatie doelen, inspanningen en middelen samenhangend besturen en op elkaar afstemmen.

Programmamanagement is dus niet de optelsom van losse projecten. Bovendien wordt bij programma’s niet –zoals bij projecten- gestuurd op één eindresultaat via geld en tijd, maar op het bereiken van (beleids-)doelen, via sturing op tempo en haalbaarheid. De invoering van programmamanagement zorgt er dus voor dat beleidsdoelstellingen helder (en SMART) worden gedefinieerd. Daarnaast maken de uitvoering van een omgevings- en stakeholderanalyse onderdeel uit van programmamanagement. Met wie heb ik temaken? Wie moet ik betrekken wanneer ik dit beleidsdoel wil realiseren? Hoe lang duurt het om dit beleid te realiseren en welke (tussen)producten lever ik dan op?

Kenmerkend voor organisaties die echt met programmamanagement werken, is dat er veel meer wordt gekeken naar de onderlinge verbanden. Programma’s gaan dwars door organisatiestructuren heen. Dat geeft veel meer flexibiliteit.

Het Directoraat-generaal Veiligheid ging echter veel verder dan alleen de invoering van programmamanagement. Vaak zie je dat organisaties die programmatisch willen werken, toch een soort strijd kennen tussen ‘lijn’ en ‘programma’s’. Dit DG heeft echter de hele lijn opgeheven. Alle medewerkers zijn aangesteld op het niveau van het Directoraat-generaal Veiligheid. Vervolgens wordt jaarlijks bekeken welke programma’s er zijn (op basis van politieke prioriteit).

Medewerkers worden vervolgens ‘toegewezen’ aan een programma waarbij er rekening wordt gehouden tussen de ontwikkelingsbehoeften van medewerkers en de expertise en capaciteit die nodig is bij de realisatie van de programmadoelstellingen. Deze manier van werken zorgt voor een enorm flexibele organisatie, een goede inzet van medewerkers die afwisselend werk mogen doen (en ‘flexibel’ van programma kunnen veranderen) en een organisatie die zich vooral richt op de realisatie van politieke en noodzakelijke doelstellingen. Natuurlijk zal er op het HRM vlak ten behoeve van een goede matching van medewerkers en op het managementvlak inzake het durven schrappen en oprichten van programma’s goede afstemming nodig zijn, maar van flexibilisering van uw organisatie krijg u geen koude douche! En werken aan en in politieke programma’s, dat voelt toch als een warm bad? Stapt u bij Egbert onder de douche?

Dorinda Hovenstadt is afdelingshoofd Organisatie Rijk bij het directoraat-generaal Organisatie & Bedrijfsvoering Rijk

5825_V01_fc.indd 36 04-12-2009 11:08:37

Change from within

door Godfried Scholvinck

Het was een lange dag geweest. Egbert had inmiddels velen rondgeleid in zijn huis. Hij voelde een flinke vermoeidheid in zijn benen zakken. Zijn hoofd voelde zwaar en hij liep met lome benen de trap op richting slaapkamer. Even liggen, even rusten. Op bed voelde hij zijn ogen zwaarder worden en dansten zijn gedachten langs de vele bezoeken en rondleidingen die hij die dag gehad had.

Het was opvallend dat in bijna iedere kamer wel iets mis was, iets kapot was of iets ontbrak. In de badkamer lekte de kraan en druppelde er al jaren water weg. Het raam in de keuken paste niet goed in het kozijn en daardoor tochtte het. In de woonkamer was de bank doorgezakt en in de gang hing nog steeds een peertje. Zelfs de voordeur sloot niet goed en daardoor konden mensen zomaar in en uit lopen.

Egbert had al meerdere malen gevraagd nu toch echt spoed achter de reparaties te zetten, maar op een of ander manier gebeurde er nu al tijden helemaal niets. Van de week stonden er wel twee bestelwagens van loodgietersbedrijven op de oprijlaan, maar de loodgieters waren met elkaar in conclaaf over de aanpak. De elektricien was nu al ruim 10 dagen bezig in de gang, maar er was nog geen enkel resultaat te zien en het meubelbedrijf had überhaupt nog niet geleverd wat zij beloofd hadden.

Het leek erop dat het de huisgenoten van Egbert allemaal niet zo veel kon schelen. Maar zij woonden hier toch? En dit ging toch ten koste van hun eigen leef- en woongenot? Een aantal jaar geleden deden ze nog wel eens wat zelf. Egbert herinnerde zich nog dat ze toen samen een nieuwe carport gebouwd hadden. In gezamenlijkheid hadden ze toen een werkplan gemaakt. Hans had de leiding genomen over het timmerwerk en Martin had zich over het schilderen ontfermd. Wat was dat toen een mooi resultaat, en wat hadden ze een plezier met elkaar.

Martin was inmiddels verhuisd, maar Hans woonde hier nog steeds. Hans had echter alle werkzaamheden uitbesteed aan het timmerbedrijf van zijn neef en had zichzelf toen opgesloten in de zolderkamer. Egbert had begrepen dat Hans een nieuw botenhuis aan het ontwerpen was. Egbert zag er het nut niet erg van in, want in de weide omtrek was er geen water te bekennen. En ze hadden niet eens een boot! De andere huisgenoten leken het echter allemaal wel een goed plan te vinden. Egbert wist niet wie het timmerbedrijf in de tussentijd aanstuurde. Egbert had zijn mond maar gehouden.Waar is het misgegaan? Hoe kon het zo afglijden? Het is toch eigenlijk te gek voor woorden dat ze dit niet zelf konden oplossen? Martin was wel weg, maar er waren genoeg huisgenoten die best handig waren. Het is toch niet zo ingewikkeld dat we iets zelf zouden kunnen doen?


5825_V01_fc.indd 37 04-12-2009 11:08:37

38 Jaarboek 2009

Egbert beeldde zich in dat Ingrid en Martine zich ontfermde over een nieuwe dakkapel en die leuke nieuwe knul van de 6e etage, Fred, had vorige week nog verteld dat hij zijn gehele huis zelf verbouwd had! Wat zou het mooi zijn als we de handen ineen zouden kunnen slaan. Zijn fantasie begon op gang te komen. Hoe zou hij iedereen enthousiast en in beweging kunnen krijgen? Iedereen bij elkaar roepen? Een vergadering beleggen? Of wellicht een notitie schrijven? Of, als hij nu zelf gewoon eens begon? Ja, dat was het. Hij moest het goede voorbeeld geven! Zijn eigen hoofd boven het maaiveld uitsteken … maar dan zou er wel een risico in zitten dat ze zijn initiatief helemaal niet goed zouden vinden … Ach wat maakt het ook uit, als je niets durft, krijg en win je er ook niets mee. Wat kon er nou eigenlijk gebeuren? Hij wist zeker dat als Fred hem aan het werk zou zien hij onmiddelijk mee zou doen. Ingrid en Martine zijn ook van die enthousiastelingen, dus die zouden ook snel aanhaken. In no-time zou hij zelfs een klein team kunnen hebben en dat zou de eerste resultaten kunnen laten zien. En dat zou wellicht weer andere teams kunnen inspireren.De glimlach die Egbert inmiddels op zijn gezicht had veranderde geleidelijk in een brede grijns. In een paar gedachtesprongen waren alle bewoners zelf bezig met timmeren, schilderen, slopen en bouwen. Alles om hun eigen huis te verbeteren. In dit tempo zou er in een aantal weken een prachtige nieuwe woning staan…

Boemboemboem. Hard werd er op de deur geklopt en Egbert schrok wakker. “De beleidsvergadering begint zo”, riep Hans. Egbert probeerde nog krampachtig zijn droom vast te houden, maar de laatste slierten glipten uit zijn handen en losten op in het niets …

Godfried Scholvinck

5825_V01_fc.indd 38 04-12-2009 11:08:37

Op de overloop

door Robbert Coops en Guido Rijnja

Kijk, daar gaat een helper! De overloop is zijn domein, hoewel bestuurders in dit huis de eigenlijke passanten zijn. Egbert ontmoet hen dagelijks: de helpers van de helden, altijd onderweg. De helpers zijn “in the house!” en dat geeft een dynamische rust. Of ze echt nodig zijn is nooit helemaal duidelijk. Ze horen bij het meubilair (hoewel dat juist op de overloop nogal spaarzaam is: daar moet je je vooral makkelijk kunnen bewegen). Eigenlijk een vreemde maar veelzeggende benaming trouwens, de overloop. Want hoe trouw zijn helpers eigenlijk aan hun helden, hun ideeën en de publieke doelstellingen. Om nog maar te zwijgen van hun ethische en morele opvattingen en gedragingen. Hoe kan het dat de beoogde helper van kopman Cadel Evans – wielrenner Thomas Dekker – ondanks de dreiging van out-of-competition- dopingcontroles en interne afspraken toch vlak voor de start van de Tour de France betrapt geschorst werd? Het vertrouwen kreeg opnieuw een deuk. En de held moet opnieuw op zoek naar een standvastige en principiële helper. …(en geen overloper)

In het huis van Egbert zie je op kamerdeuren soms hun namen, maar vaak zitten bescheidenheid of tactische overwegingen die expliciete duidingsdrang in de weg. Maar je herkent ze uit duizenden. Daar is een echte Sancho Panza, iedereen wéét dat de staatssecretaris die hij dient en adviseert een Don Quichotte apres la lettre is. Zo’n bewindspersoon die écht niet weet wat kleiner of beter betekent, maar vooral grootse vergezichten opproest, houtskoolschetsen ventileert en met weidse gebaren de molens aanwijst die hij zal, nee móet tackelen. Zijn trouwe knecht heeft al vele malen voorzichtige aanwijzingen gegeven, maar ach.

Nee, dan daar: is dat niet wat je noemt een Vergilius? Hij voert zijn D. – de raadselachtige en verwarde hoofdpersoon uit zijn beroemde trilogie van Dante Alighieri - dieper het woud in om hem kennis te laten maken met de verleidingen en de weerstanden. Hij stimuleert, hij souffleert, soms net wat passen vooruit als het een goede gids betaamt. Maar voor alles koestert hij een wetenschap die zijn held niet kent. Nog niet: dat hij straks, ruim voor het einde van de queeste, het toneel zal verlaten. Want een echte helper laat de held het werk afmaken. A toi la gloire, patron…

De hofnar is misschien de meest bekende helper op deze overloop in dit huis in transitie. Het is een vrouw, en ze springt en ze dolt alsof het een lieve lust is. Ha, ha, ha, het ambtelijk leven is wel leuk, en als we de zonzijde van deze herijking, sorry, ombuiging, sorry, nulgroei aanlichten, kijk, zie je dan gaan er helemaal geen mensen uit, maar zijn we straks met z’n allen veel meer samen. Ja toch?

Vereniging voor OverheidsManagement 39g g

5825_V01_fc.indd 39 04-12-2009 11:08:39

40 Jaarboek 2009

Met een veelbetekenende grimas ziet Merlijn alle bewegingen op de overloop aan. Wat wordt er toch gehold! De overloop lijkt meer een oploop. Naar de Kamer, terug, naar de Raad van State, terug, naar de adviesraad en weer terug naar het ambtelijk overleg. “Opzij-opzij-opzij, we hebben ongelooflijke haast”. Maar of daardoor echt iets bereikt, iets structureel veranderd of vernieuwd wordt is sterk de vraag (die ook niet gesteld wordt). Het is dan ook de taak van Merlijn om zijn Sam zo nu en dan te helpen pas op de plaats te maken. En hij sleept de meester mee in een chambre de reflection voor dat ene woord, die waarheid die gezegd moet worden.

En Egbert grijnst. Hij herkent de helpers in hun soorten en maten. Hun gedrag, hun motivatie en hun eigen agenda’s. Allen zijn het mogelijkmakers van de helden van dit huis van bestuur en beleid. De helpers: ze gaan voorbij, in de wetenschap dat ze blijven. Die continuïteit loopt parallel met de vernieuwing van de rijksdienst. Maar echt synchroon gaat dat niet. Daarvoor moet je kennelijk niet op de overloop zijn. Maar waar dan wel?

Guido Rijnja is senior kennisadviseur bij de Rijksvoorlichtingsdienst; Robbert Coops werkt bij Schuttelaar & Partners, communicatieadviesbureau. Samen schreven zij o.a. De overheid heeft het altijd gedaan”(Uitgeverij Samsom, 2001)

5825_V01_fc.indd 40 04-12-2009 11:08:39

Hekwerk

door Hans Leijtens

Hij stond er al heel wat jaren. Na de oorlogsjaren had men hem opgericht. Natuurlijk, ook in de vooroorlogse periode stonden rondom alle huizen hekwerken, maar die dienden vooral om de scheiding tussen de verschillende erven in de wijk Europa aan te duiden. Maar toen de buren het huis van Egbert binnenvielen, was één ding duidelijk: dit nooit meer. Dat was natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan, want het bleek al snel een illusie dat Egbert in z’n eentje zijn huis kon beveiligen tegen kwaadwillende buren. Gelukkig hadden in de buurt meer mensen problemen met het omheinen van hun erf. Een oplossing bleek al snel binnen handbereik: er werd een buurtvereniging opgericht die de naam kreeg Nooit Anderen Toelaten door gezamenlijke Omheining. Om de wijk werd een groot hekwerk opgericht, waarbij een vriendelijke buurman uit een andere wijk meebetaalde aan de fundering en aan de staanders. Hij wist dat de route naar zijn wijk door Europa liep en wilde dat het niet zover kwam, dat kwaadwillende in zijn wijk kwamen. Iedere inwoner van de wijk Europa zorgde voor een deel van het fijnmazig gaas dat tussen de staanders werd gespannen. En het werkte. Natuurlijk, er verschenen regelmatig mensen aan het hekwerk, waarvan overigens niet echt duidelijk werd of zij wat kwaads van plan waren. Een aantal bewoners uit een naburige wijk meldde zich zelfs bij de hoofdpoort.

In 1989 was in die wijk de buurtvereniging, waarvan trouwens alle inwoners verplicht lid waren, uit elkaar gevallen. De verenigingskas was leeg en de voorzitter, de eigenaar van een donkerrode villa in het midden van de wijk, was niet bij machte om de andere huisbezitters te helpen. Ook zijn villa bleek veel achterstallig onderhoud te hebben en al zijn geld ging uiteindelijk daarin zitten.

In de wijk Europa werd het faillissement van de buurtvereniging van Oost aanvankelijk gevierd als een overwinning. Het eigen hekwerk had een afschrikwekkend effect gehad en had dus zijn werk gedaan, zo was de gedeelde opinie. Er was dus alle reden om het onderhoud aan het hekwerk op te schorten. De dreiging uit Oost was er niet meer en ook Egbert kon z’n geld wel beter gebruiken! De aflossing van de hypotheek verliep voorspoedig en elke euro die hij minder aan hypotheekrente hoefde te betalen was dan ook welkom. Er moest nog wel het één en ander verbouwd worden in Egbert’s huis. De kamers, daar kon wel het één en ander aan vertimmerd worden. Het ergst waren de overloop en de twee trappen tussen de drie verdiepingen er aan toe. Er kwamen zelfs vaklieden uit Oost aan te pas, dat scheelde weer in het uurloon. Ondertussen begon het hekwerk z’n eerste roestplekjes te vertonen. Door forse uitbreiding van de wijk Europa was het hekwerk om de wijk al lang niet meer waterdicht. Villa’s in aanbouw, vaak opgetrokken in mediterrane stijl, hadden weinig geld voor een hekwerk. De


5825_V01_fc.indd 41 04-12-2009 11:08:39

42 Jaarboek 2009

vriendelijke buurman, die eerder de buurtvereniging financieel ondersteund had, was na 2001 vooral in een andere wijk actief geworden.

Hij deed trouwens ook een steeds dringender beroep op Egbert: de inbrekers en ordeverstoorders konden maar beter in hun eigen wijk worden aangepakt, dan bleven ze ook weg uit Europa en Amerika, de wijk van de buurman. Egbert was zeker niet ongevoelig voor de argumenten van de vriendelijke buurman. Maar ja, dan kon het geld wat hij had gereserveerd voor het hekwerk om zijn eigen huis niet daarvoor worden gebruikt. Maar misschien kon hij het anders oplossen: het geld dat bedoeld was voor inbraakvrije scharnieren en tralies voor het raampje van het toilet, kon dat niet gebruikt worden voor het hekwerk? Als het hekwerk solide was, dan hoefden de scharnieren en het traliewerk toch niet van topkwaliteit te zijn? En kon uit het budget dat bestemd was voor het onderhoud van de voortuin, niet wat worden afgeroomd? Egbert stond in zijn tuin en keek naar de gietijzeren poort, die schuin in zijn scharnieren hing. ‘Keuzes, keuzes, keuzes’, mijmerde hij. En op datzelfde moment zakte achter zijn rug een deel van het fundament onder zijn huis met luid geraas in elkaar…

Hans Leijtens is Districtscommandant Zuid-Nederland bij de Koninklijke Marechaussee

5825_V01_fc.indd 42 04-12-2009 11:08:40

Het gezicht van de Staat

door Jaap van der Spek en Paul Frissen

Egbert Beter staat in de tuin. Hij woont aan de voet van een berg, waarop het slot staat Het wordt al avond als K., hoofdpersoon uit ‘Das Schloss’ van Franz Kafka, voorbij komt.1

De ambtenaar Egbert Beter keek omhoog. Hij zag het slot daarboven duidelijk aftekenen tegen de heldere lucht, nog meer geaccentueerd door een dunne laag sneeuw. Aan de voet van de berg begon de sneeuw al te smelten. Het pad, dat maanden bevroren was geweest, werd op sommige plaatsen modderig. Toen Egbert de weg verder inspecteerde op natte plekken - betrouwbare voorspellers van de lente - zag hij een kleine gestalte naderen. De persoon had een onbemiddeld uiterlijk en droeg een zwarte hoed. Langzaam naderde hij het huis.

Egbert groette de vreemde gast. De man knikte terug, hield halt en keek om zich heen. Even bewogen zijn ogen langs de tuin, maar toen zijn blik de toppen van de berg bereikte, bleef hij naar boven staren. ‘Zoekt u het slot, mijnheer?’ vroeg Egbert. De man knikte.

Het slot herbergde de bestuurders van het dorp. Het was geen oude ridderburcht, noch een nieuw lustslot. Het was een uitgebreid complex dat bestond uit gebouwen van meer verdiepingen en veel naast elkaar staande lagere bouwsels met allerlei uitbreidingen. Als je niet wist dat het een slot was, kon het voor een stadje doorgaan. Boven alle bouwsels wapperden witte vlaggen.

‘Ons slot heeft een nieuw gezicht,’ zei Egbert, een beetje trots. ‘Eén gezicht. Voorheen stond op elk van die gebouwen een andere vlag, nu zijn ze allemaal gelijk.’

‘Waarom had uw slot zoveel gezichten?’, vroeg de man, die zich als K. voorstelde. ‘Ziet u al die kleine gebouwen?’ Egbert wees omhoog. ‘Dat zijn er de laatste jaren steeds meer geworden. Ons dorp is gegroeid, zijn problemen veranderden en werden veelzijdiger. Daarom waren er meer en verschillende bestuurders nodig. Maatwerk heette dat. Ieder individueel probleem een eigen bestuurder. Ieder gebouwtje een eigen vlag.’

‘Waarom,’ vroeg K., ‘moest daar een einde aan komen?’‘Onze bestuurders werden onzichtbaar; de dorpelingen zagen door de bomen

1 Voor dit verhaal zijn tekstfragmeneten gebruikt uit Das Schloss. Gebruikt in der vertaling Het Slot van Willem van Toorn en Gerda Meijerink (2001). Amsterdam: Em. Querido’s uitgeverij BV.


5825_V01_fc.indd 43 04-12-2009 11:08:40

44 Jaarboek 2009

het bos niet meer.’ Egbert wees naar zijn buren. ‘De bestuurders en hun bouwsels gingen lijken op de dorpsbewoners en hun problemen. De afstand werd steeds kleiner. Het slot veranderde, zo leek het, in een spiegel. Daarin zie je alleen jezelf, nooit diegene die de spiegel ophoudt.’K. keek bedenkelijk omhoog. ‘Ik geloof dat hier twee dingen onderscheiden moeten worden. Ten eerste namelijk wat zich binnen het slot met zijn bestuurders en ambtenaren afspeelt, en tweede de dorpsbewoners als levende personen, die buiten het ambtelijk apparaat staan. Tussen het slot en mij ligt de kloof van de slotgracht.’

‘Precies,’ antwoordde Egbert Beter, licht verheugd, omdat de vreemdeling het leek te begrijpen. ‘Het slot is niet als de burger en de burger is niet als het slot. Dat verschil moet duidelijk zijn en precies dat doen die vlaggen. Ze markeren het verschil.’

Samen keken K. en Egbert Beter naar het slot. Door de hoogte en afstand was het Slot zichtbaar en herkenbaar. Omdat alle vlaggen in dezelfde richting wapperden, bezat het bovendien een zekere gestrengheid. ‘Maar’, vroeg K. aarzelend, ‘moet de overheid dan niet op de burger lijken? De overheid representeert de volkswil en is daarvan toch een afspiegeling?’

‘Jazeker,’ antwoordde Egbert, ‘maar dat maakt dorpelingen en de heren van het slot nog niet eenzelfde soort mens. Dat zou wat zijn. Als die illusie zich van dorpelingen meester maakt, zouden zij veel te hoge verwachtingen krijgen van het slot. Waarom zouden ze dan accepteren dat de heren in hun wijsheid soms anders beschikken?’

‘Maar,’ vervolgde K., ‘betekent het feit dat uw overheid niet meer op de burger lijkt, ook dat de burger niet op de overheid hoeft te lijken?’

‘Nee, dat niet’, zo moest Egbert peinzend erkennen. ‘Het slot krijgt nu één toegangsweg. Alle dorpelingen kunnen via dezelfde route omhoog. Ook praten met het slot wordt gemakkelijker. De vragen zijn voor alle dorpelingen gelijk en staan op een formulier dat ze hebben ontvangen.’

‘Dan moet ik meteen met de heren spreken,’ zei K. ‘Als ik een werkelijk persoon ben, en buiten het ambtelijke apparaat sta, hoe kan ik dan één burger worden. Of bedenkt het slot voortaan wie ik ben? Schept het slot de burger naar zijn evenbeeld? Dan verdwijnt mijn identiteit en begint de nabootsing.’

5825_V01_fc.indd 44 04-12-2009 11:08:41

Egbert zuchtte. Het nieuwe gezicht van de staat, dat ene gezicht, paste bij het streven naar efficiëntie, waar de Heren zo vaak over spraken de laatste tijd. En over de modelburger, die verantwoordelijk was en niet alleen rechten, maar vooral ook plichten kende.

Hij wilde K. die welluidende boodschap meegeven. Maar die maakte aanstalten naar het slot te gaan. Egbert knikte vriendelijk en keek de zonderlinge man na tot hij uit het zicht verdween. Pas velen maanden later vernam hij dat K. het slot nooit had bereikt.

Jaap van der Spek is medewerker van de NSOB en van de UvA, Paul Frissen is decaan en bestuursvoorzitter van de NSOB, hoogleraar aan de UvT en lid van de RMO. Recent publiceerden zij met Martijn van der Steen en Rien Rouw een essay over het rijksbrede logo: Het Gezicht van de Staat (ISBN 978-90-72637-29-1)


5825_V01_fc.indd 45 04-12-2009 11:08:41

46 Jaarboek 2009

5825_V01_fc.indd 46 04-12-2009 11:08:42

Hoe Egbert betrokken raakt bij zijn familiedoor Karen Middendorp

Egbert heeft natuurlijk ook familie. Tijdens vakanties merkt hij dat het meest. Dat heeft te maken met zijn wat bijzondere nicht Marijke, van moeders kant wel te verstaan, maar ook hoe de gezondheidszorg georganiseerd is. Het zit zo: Zo rond haar twintigste werd nicht Marijke psychotisch. Al snel werd de diagnose schizofrenie gesteld en dat was behoorlijk schrikken in de familie van Egbert. De moeder van Marijke is een leuk mens, doet nooit ergens moeilijk over, maar nu zat de schrik er goed in. Al snel volgde de ene opname van Marijke na de andere. Ook de ene therapeut volgde na de andere. Het overdragen van patiëntendossiers of louter de benodigde persoonsgegevens was blijkbaar een vak op zich. De politiek en zelfs de artsen spreken dan wel over verregaande ongewenste bemoeienis van de overheid in het privédomein van de burger, en zelfs over bemoeienis achter de huisdeur van de burger. Echter tante van Egbert vindt het toch wel handig als de ene behandelaar weet wat de ander al bedacht heeft. De crisisdiensten werkten dan ook gezellig langs elkaar heen hetgeen resulteerde in visites van tante aan het politiebureau waar Marijke psychotisch en wel werd vastgehouden, voor haar eigen veiligheid natuurlijk. In de systemen van de politie of de visiterende arts stond natuurlijk niets over Marijke. Daarna de draaideurconstructie op acute opname, het gevecht om een opnamebed vanwege de verdeling van GGZ instellingen die wel of geen opnameplicht hadden, en enkele jaren later de vele hulpverleners die buiten tante om beslisten of Marijke rijp was voor begeleid wonen. En dan nu de laatste rompslomp over de huishoudelijke hulp die Marijke kon krijgen op basis van de indicatie. Want dat begeleid wonen met een andere chronische patiënt, nu haar vriendje, was de ultieme garantie op hulp bij de dagelijkse zaken als stofzuigen, sanitair boenen en de koelkast op bedorven waar controleren. Maar ja, dan krijg je de WMO. De gemeente had de huishoudelijke hulp uitbesteed aan een zorginstantie die net een contingent helpenden op straat had gezet en deze tegen een veel lager salaris weer inhuurde als alphahulp. Zo houdt de gemeente geld over, voldoet de zorg aan de door de politiek zo gewenste marktwerking, en krijgt Marijke geen hulp. Want er zijn meer aanvragen en afgegeven indicaties voor hulp dan er helpenden zijn. Als klap op de vuurpijl gaat het ook financieel niet zo goed met deze monopolistische zorginstantie. Dat resulteert in de vraag aan alphahulpen om vrijwillig loon in te leveren. Kortom, op de geïndiceerde hulp kan nog “even” gewacht worden door Marijke (en tante, want wie ruimt nu de puinhoop op?).

Deze problemen worden nu al jaren ’s avonds aan de keukentafel uitgebreid besproken. En tijdens de vakanties speelt ook Egbert een rolletje maar dan wel één aan de zijlijn, want Marijke wil niet dat iemand van de familie zich bemoeit met haar of haar vriendje. Geen bemoeizorg a.u.b.! Egbert wil dat de professionele


5825_V01_fc.indd 47 04-12-2009 11:08:43

48 Jaarboek 2009

zorgverlening zich realiseert dat de mantelzorgers, dus Egbert en familie, niet de onuitgesproken maar de wel verwachte en hoognoodzakelijke achterwacht kunnen zijn voor Marijke. Want ook al wil Marijke niet dat iemand zich met haar bemoeit, ze heeft niemand anders om op terug te vallen. Egberts tante wordt dan geconfronteerd met de volgende situatie: De psychiater heeft net in juli de medicatie van vriendjelief verlaagd en is daarna op vakantie gegaan. De contactpersoon bij de Riagg is ook op vakantie en heeft geen vervanger. Marijke doet al nachten geen oog dicht want vriend reageert niet zo goed op de medicatievermindering en zij wordt zelf zo rusteloos van zijn gedrag. Ze is bang dat zij het niet trekt. Wat nu?

Tante heeft het hierover als ze in augustus een paar dagen bij haar zus komt logeren. “Heeft Marijke misschien nog een oxazepammetje liggen?” vraagt de moeder van Egbert. “Dan kan vriendlief die toch nemen, en over een paar uur nog één. Dan slapen ze tenminste een nachtje door en keert de rust een beetje weer.” Zo gezegd, zo gedaan. Maar Egbert vindt het te zot voor woorden dat de familie op dit idee moet komen. En deze vakantie besluit hij dat voor hem de maat vol is. Hij gaat de vereniging voor familieleden van schizofrene patiënten helpen met het schrijven van vragen aan de Tweede Kamer via een politieke partij. Zo eentje die het aandurft om de hele keten aan de kaak te stellen, van psychiatrie tot WMO. Dan kost het maar vele duizenden euro’s aan belastinggeld, laat die ambtenaren zich maar eens indenken hoe het is om in de schoenen van de patiënt en in de schoenen van de mantelzorger te staan. De professionele zorg, betaalt uit overheidsgelden, moet toch eens gaan luisteren naar de familieleden, die al jaren met uitvoerbare en planbare ideeën komen maar gewoon niet gehoord worden door de politiek en de ambtenarij. Want het kan niet zo zijn dat een autofabriek in de zomer gewoon door gaat met auto’s produceren maar de zorg platligt omdat iedereen recht heeft op vakantie en er geen vervanging is. Mismanagement of desinteresse? De ‘Marijkes’ zijn de dupe en haar familie, en dus ook die van, Egbert mogen vliegende keep spelen. Aan hen wordt niets gevraagd.

Karen Middendorp is hoofd van IGZ loket

5825_V01_fc.indd 48 04-12-2009 11:08:43

Een parabel vanuit de serre

door Jacqueline Hendrikx

De ik-figuur uit deze paragraaf is Jim, de collega van Egbert.

Het is rumoerig op de gang, de aannemer, door mijn leidinggevende ingehuurd, laat al drie weken lang onafgebroken werklui door het huis lopen. ’n Grote verbouwing, alles gaat op de schop, het moet anders, beter, hoor ik van het management. Of het allemaal zo slecht was, ik weet niet hoor en vraag het me af. Egbert, heeft een dagje vrij en mij, Jim gevraagd zijn dagboek vandaag bij te houden. Dat doe ik met plezier met ‘n parabel vanuit de serre.

Het liefst zit ik hier, met veel zicht op wat er allemaal om en rond het huis gebeurt. En dus kom ik, als ik hier al kom, lekker vroeg, voor een plek in de serre. Daar waar ik in contact ben met mijn collega’s in huis maar vooral met de mensen buiten dit gebouw.

Voor mijn werk als ambtenaar is dat top. In deze serre heb ik aan drie zijden uitzicht op de stad, het park met zijn singel en de daarachter gelegen molen, de straat en de oprit. Voor zover ik aanwezig ben, kijk ik vanuit mijn bureaustoel naar alles wat er voor en naast me gebeurt. ´s Morgens vroeg zie ik van links de bewoners van nabij gelegen woonbuurt over de singel naar hun werk vertrekken. Drie tot vier poolende vrouwen en mannen per auto, acht tot twaalf mensen in een lokaal opgezet bussysteem tussen de woonwijk en het station. Sommige, zoals Leo, zwaaien, we kennen elkaar. Als hij vandaag zwaait dan zie ik hem de rest van de week zeker niet, want dan werkt hij vanuit huis, net zoals ik dat 2 dagen per week doe. Morgen gaat zijn wederhelft, net als de mijne, de deur uit. Zo is er altijd iemand thuis voor opvang van de kinderen. Ik kan je niet zeggen hoe blij ik ben met deze oplossing van het crèche- en fileprobleem van enkele jaren terug. Je gaat maximaal 3 dagen per week de deur uit, kantoren gaan vroeg, scholieren gaan later.

Het busje met collega’s verschijnt klokslag half acht op de oprit, 7 mensen zitten erin. Er stappen twee mensen uit, mijn collega’s zwaaien vrolijk en roepen goede morgen door het openstaande raam. De chauffeur, Jan, zwaait ook en rijdt door naar verderop gelegen kantoren. Een halfuur later ga ik Jan weer zien. Op dat moment gaat hij onderweg met de tieners uit de woonwijk achter de kantoren links. Een deel brengt hij naar het station, een deel naar aan de zuidrand van de stad gelegen campus waar zij in opleiding zijn.

Daarna word het rustiger en kan ik op mijn gemak door met mijn beleidsnotitie voor de staatssecretaris.


5825_V01_fc.indd 49 04-12-2009 11:08:44

50 Jaarboek 2009

Om tien uur tikt Lodewijk, de tuinman op de ruit. Zijn vrouw heeft cake gebakken. Of ik ook een plak wil, lekker! Ik haal snel twee bakken verse koffie voor ons, cappuccino voor Lodewijk met verse opgeklopte melk en een straf kopje espresso voor mij. We wisselen cake, koffie en de laatste nieuwtjes uit. Lodewijk wil het gazon maaien vandaag ‘tenzij het mij te zeer stoort, het duurt een uurtje’ zegt hij. ‘Prima’, zeg ik, ‘dat geeft me de gelegenheid om even achter mijn bureau vandaan te gaan en een paar collega’s te spreken over de notitie over gehandicapte jongeren waar ik aan werk’. Lodewijk’s interesse is gewekt, hij heeft een neefje die lichamelijk gehandicapt is. Al gauw raken we in een geanimeerd gesprek en krijg ik allerhande nieuwe ingangen en suggesties voor mijn notitie. Hij kent ook nog een tweetal belangenorganisaties waar ik mijn licht op kan steken. Ik besluit ze vanmiddag nog te bellen, ondanks dat ik morgen al een gesprek in mijn agenda heb staan met een andere vereniging en een tweetal bijna volwassen jongeren. De koffie is helaas op …..

de moraal van dit verhaal: Sta als ambtenaar regelmatig stil en verwonder je over de hoeveelheid hectiek in ons huis alsof het de eerste hulp afdeling van een ziekenhuis betreft. Ga in gesprek met eindgebruiker waarvoor je aan het werk bent.

Jacqueline Hendrikx is projectleider van casusadoptie

5825_V01_fc.indd 50 04-12-2009 11:08:44


Het kippenhok

door Jan WibierIllustratie: kippenhok.tif

Toen ik deze dagen in het voorbijgaan een blik wierp op de entresol van ons Provins-jehûs, viel mijn oog op een broedende scholekster, een strandkievit, of strânljip zo-als wij Friezen hem noemen. Om efficiencyredenen zou je zo’n beest onmiddellijk moeten verwijderen. Niet dat het daar materiële schade aanricht, maar sinds het daar tussen de kiezels en vier steile wanden zit, heeft het heel wat directe uren van natuurminnende ambtenaren in indirecte doen verkeren. Friezen staan bekend om hun liefde voor de kievit, al wordt die door niet-Friezen niet altijd goed begrepen. Het raapseizoen is al voorbij, dus laten we het beest rustig verder broeden. Vanuit ambtelijk managementoogpunt misschien wat aanvechtbaar maar politiek correct.

Ik denk dat dit beeld nog te vers in mijn geheugen stond om het te negeren toen ik toe was aan het schrijven van dit verhaal. Want onwillekeurig bracht mij dat op het beeld van het Rijk als broedende kip.

In mijn jeugd hadden wij thuis een kippenhok. Het stond met de open zijde van het huis af, gericht naar de tuin. Het meest herinner ik me dan ook nog het gekakel. Niet alle kippen hadden evenveel sympathie voor elkaar, dus er was altijd wel iets mis en de ernst van het conflict kon je afmeten aan de heftigheid van het gekakel. Het kip-penrijk verschilt in dit opzicht niet van elk willekeurig ander Rijk. Dagelijks oogstte ik de eieren. Met ware doodsverachting betrad ik dan het rijk der kippen en met enige handigheid kwam ik daar weer ongeschonden uit, met de eieren. Hier gaat de verge-

5825_V01_fc.indd 51 04-12-2009 11:08:48

52 Jaarboek 2009

lijking met ‘het’ Rijk wat mank. En ik kan het weten, want ik ken beide kanten van de vergelijking. Je komt van het Rijk nogal eens zonder eieren terug, zeker in tijden van recessie en als je van de provincie bent.

Het is dan ook niet zozeer de vergelijking met een leggende kip die zich aan mij op-drong, maar, zoals ik al zei, die met een broedende kip. En in het bijzonder die met een broedende kip in ons kippenhok thuis. Wij hadden namelijk wel heel wat kippen, maar geen haan. Dat er dan af en toe een kip niet meer van het nest te slaan was en tegelijkertijd allerlei ingehouden pruttelende geluiden maakte, was wat merkwaardig. Aanvankelijk dacht ik dat er een mirakel te gebeuren stond. Maar naarmate de tijd verstreek begon ik daar minder in te geloven. En toen iemand die daar verstand van had mij verzekerde dat de broedtijd van een kip zo’n drie weken beloopt, wist ik het zeker: ik word belazerd. En inderdaad. Toen de kip zich, ruim na een nog enigszins aanvaardbare termijn, van haar nest verhief, lag daar slechts één ei, een kalkei zoals we dat noemden. Zo’n fopei waar je de kip de weg mee wijst en waar ik mijn school-vriendje wel eens per ongeluk een gat mee in zijn hoofd had gegooid. Verder heb je er niets aan. En het was er zelfs al eerder dan de kip.

Zoiets zal me in de grote mensen wereld niet gebeuren, dacht ik. Ik heb dat een hele tijd volgehouden, totdat ik een baan vond bij de overheid. En zelfs toen duurde het nog een tijd. Pas toen ik als provinciesecretaris met het Rijk te maken kreeg, had ik af en toe dat oude gevoel weer. Ik dacht dat ik het verwerkt had, maar dat valt te-gen. Waarom doen ze daar bij het Rijk niet gewoon? Niet kakelen maar eieren leg-gen! En als er gebroed moet worden, dan niet langer dan drie weken. En geen fopei-eren uit eigen doos graag. Een ordentelijk kippenhok dus, bij het huis van Egbert Beter.

Als onze strandkievit mij ook belazert, trek ik mij terug uit de overheidsdienst.

Jan Wibier is voormalig algemeen dircteur Provincie Fryslân

5825_V01_fc.indd 52 04-12-2009 11:08:48

In Egbert’s Coffee Corner

door Jeroen Sprenger

“Het Orwelliaanse 1984 is na 25 jaar werkelijkheid geworden, zie ik. Burgerservicenummers, DiGiD’s, Gemeenschappelijke Basisadministratie, Digitale Klantendossiers, Elektronische Patiëntendossiers en ook al webcam’s in de Coffee Corner. Big Brother weet en ziet alles…” Egbert Beter zuchtte. Hij had wel eens enthousiastere mensen door zijn huis rondgeleid. “Laten we maar even koffie nemen”, stelde hij voor. Zijn gast zocht een kruk aan een hoge tafel. “Hé, word je gesponsord door je vader, Douwe Egberts?” Meestal kon Egbert wel om dit voor de hand liggende grapje lachen, maar bij deze chagrijn kon hij slechts de glimlach van een boer met kiespijn produceren. En meer afgemeten dan anders, antwoordde hij dat de strenge integriteits- en Europese aanbestedingsvoorschriften dat in de weg stonden.

Naast het koffieapparaat hing een groot plasmascherm, waarop Rijksportaal werd getoond. In de nieuwsrubriek alle actuele berichten over kabinet en overheid. Egberts oog viel op ‘usb-stick’. Hij had de eerste regel van het bericht nog niet kunnen lezen, of hij hoorde die hatelijke stem weer van zijn gast. “Weer een usb-stick in verkeerde handen”. Via het touchscreen opende Egbert het hele bericht.


5825_V01_fc.indd 53 04-12-2009 11:08:52

54 Jaarboek 2009

Het betrof een voorval in het buitenland. Nauwelijks merkbaar haalde hij opgelucht adem. En ging maar in de tegenaanval. “Weet je waarom dit in ons land zo weinig voorkomt?” “Omdat het hier streng verboden is om informatie op een dvd of usb-stick mee naar huis te nemen? Bovendien kan je die bijna nergens laden of afspelen.” “Nee”, reageerde Egbert inmiddels weer zelfverzekerd als voorheen. “Omdat het niet nodig is. Alle gegevens zijn namelijk al thuis…”

Egbert legde rustig uit wat plaatsen tijdonafhankelijk werken betekent. De kleinere overheid kan maar moeilijk taken afstoten. De medewerkers willen wel flexibel werken, maar dan moeten ze daar wel een goed gevulde gereedschapskist voor ter beschikking krijgen. “U ergert zich waarschijnlijk ook aan loodgieters die terug naar de werkplaats moeten, omdat ze niet het goede gereedschap of de juiste hulpstukken bij zich hebben? Neemt u van mij aan, die loodgieter ergert zich waarschijnlijk nog veel meer. En zo is met de huidige ambtenaar ook. Die wil overal waar hij is kunnen werken. En daarbij toegang kunnen hebben tot alle informatiebronnen. Het Rijk één concern, zo is zijn redenering, dan moet het zich ook maar als een groot concern gedragen. Het Rijk heeft die boodschap begrepen. Waar ook ter wereld, de rijksambtenaar kan bij zijn spulletjes en neemt daarom nooit meer ‘werk mee naar huis’.”

Egbert pakte de lege koffiebekers en wilde ze in de container gooien, toen er op Rijksportaal een schermvullend bericht oppopte. Hij touchte het geluid erbij aan. Er was in de garderobe een tasje met vertrouwelijke dossiers gevonden. Die was bij de beveiliging af te halen. Zijn gast werd afwisselend bleek en rood in het gezicht. “Is er iets”, vroeg Egbert? “Dat is mijn tasje”, stamelde hij. “Had gisteren wat werk mee naar huis genomen, omdat ik per se iets wilde afronden. Moet het tasje even in de garderobe hebben laten staan, toen ik mijn handen wilde wassen. Moet het vergeten zijn doordat ik jou bijna direct tegen het lijf liep. Het is een pak van mijn hart, dat het terecht is. Maar voel me nu ook wel wat opgelaten.”Egbert was verbaasd. Kon zijn wens om zout in de wonden te wrijven beheersen. Maar kon het toch niet laten om te vragen of de dossiers niet digitaal beschikbaar waren. “Jawel, maar ik heb me nooit aangemeld voor mobielwerken. Dacht dat je dan altijd online zou moeten zijn. Daar had ik geen zin in. Misschien moet ik me nu er toch maar aan geloven.”

Jeroen Sprenger id directeur Overheidscommunicatie Nieuwe Stijl

5825_V01_fc.indd 54 04-12-2009 11:08:52

Egbert Beter en Karel Kleiner

door Louis Meuleman

Egbert beter’s huis was groot, misschien wel te groot. De kinderen waren de deur uit, zijn echtgenote trouwens ook. En als hij de voordeur dichtsloeg galmde het een beetje. Dat kan beter, dacht Egbert, en hij zette een advertentie: Kamer te huur.Een paar dagen later ging de bel. Op de stoep stond een jongeman in een net zwart pak. Bruine schoenen, dat wel, en blauwe sokken. Hmmm, dacht Egbert. De man stelde zich voor als Karel Kleiner, consultant en bouwingenieur. Dat zat zo: hij had lang bij Rijkswaterstaat gewerkt maar was voor zichzelf begonnen toen de organisatie werd verbeterd door hem af te slanken. Kleiner was slachtoffer van ‘beter’ geworden, en hij vond het wel een grappig toeval dat hij nu juist op de kamer van een heer Beter was afgekomen.

Kort en goed, Egbert dacht met Karel wel een nette huurder te hebben gevonden, en de zaak werd beklonken.Karel bleek een energiek en vindingrijk persoon. Hij had ontzettend veel ideeën over hoe het huis zou kunnen worden gemoderniseerd. Tenslotte was hij bouwingenieur, en dat is bijna architect. Na een week lagen er bouwtekeningen op Egberts bureau.

Ten eerste kon de zijvleugel van het huis die er ooit was aangebouwd, beter verdwijnen. Die nam het zicht op het park weg, en haalde volgens Karel de symmetrie uit het pand. Ook de dubbele garage bleek een sta-in-de-weg. Egbert reed inmiddels in een Smart, en daarvan konden er wel vijf in de immense garage.

Verder stelde Karel voor om een aparte ingang te maken voor zijn kamer. De brede voordeur kon in tweeën worden gedeeld en zo ontstond er een aparte opgang naar de bovenetage. Karels kamer werd dan een heus appartement, wat de waarde van het huis zou verhogen. In de toekomst zou Egbert dat deel dan zelfs apart kunnen verkopen. Trouwens, Karel had daar zelf wel trek in, zijn consultancy liep immer goed.

Egbert zag de voordelen van de verbouwing wel in. Wat had hij aan al die ruimte? En de waardevermeerdering sprak hem ook wel aan. Zo gezegd, zo gedaan.

Een jaar later. Karel Kleiner bewoonde nu het grootste deel van het huis, en bleek een veeleisende man te zijn. Egbert Beter beschikte alleen nog over de woonkamer, een kleine slaapkamer op de begane grond, en een keuken met daarin een douchecabine.

Egbert ontmoette een nieuwe vriendin. Toen ze na een tijdje wilden gaan samenwonen vond zij dat Egbert veel te klein woonde. Hij kon kiezen: niet


5825_V01_fc.indd 55 04-12-2009 11:08:53

56 Jaarboek 2009

samenwonen, of bij haar intrekken. Hij koos het laatste, en verkocht de rest van het huis aan Kleiner, die nu veel groter woonde en dat ook beter vond passen bij een man van zijn statuur en succes.

Natuurlijk is elke gelijkenis van deze geschiedenis met bestaande veranderoperaties aan het huis van de rijksdienst toeval. Maar je kunt je wel afvragen of zowel Egbert als de rijksdienst zich niet beter had moeten laten adviseren. Beter verloor van Kleiner, en dat was omdat Kleiner wel een aantrekkelijk, economisch onderbouwd verhaal had, en Beter hierop geen weerwoord. Kwaliteit verloor van kwantiteit, net zoals professionaliteit en expertise het dreigen te verliezen van efficiency en control. Egberts verhaal lijkt een beetje op het verhaal uit de Britse serie Yes Minister, al meer dan 20 jaar oud, waarin een nieuw ziekenhuis met 500 hardwerkende medewerkers de prijs voor het efficiëntste hospitaal kreeg. Het ziekenhuis was zo efficiënt omdat het geen patiënten toeliet. Die zouden immers de soepel lopende organisatie kunnen verstoren.

Louis Meuleman is secretaris-directeur van de Raad voor Ruimte, Milieu en Natuuronderzoek en is voorzitter van de Vereniging voor OverheidsManagement

5825_V01_fc.indd 56 04-12-2009 11:08:53

Egbert gaat het zelf doen. U ook?

door Mark Boumans

Egbert Beter is in de ochtend beland in de serre. De mooie, zonnige ruimte naast de woonkamer. Een ruimte die aanzet tot bespiegelingen en vergezichten. Zittend in zijn rookstoel denk Egbert aan de toekomst. De zon komt op, de mist trekt weg en de laatste dieren zoeken een veilig heen. Egbert verzit wat in zijn luie stoel en relaxed denkt hij aan de uitdagingen die komen voor de overheid. Een overheid die als gevolg van de crisis grote proporties aanneemt en de suggestie lijkt te wekken voor alle zorgen een oplossing te hebben. Een overheid die het risico daardoor in zich heeft meer ontevreden burgers te krijgen. Egbert realiseert zicht dat hij een bijdrage wil leveren om het tij te keren. Is het niet beter dat de overheid weer weet waartoe zij bestaat, denkt Egbert. Niet een overheid die zich zelf in stand houdt, omdat er nu eenmaal een overheid is. De overheid die weer op breed draagvlak kan rekenen onder burgers. Een overheid met een ongeschonden imago. Medewerkers die trots zijn op hun werk en dat uitdragen. Ambtenaar als geuzennaam.

Zo`n overheid wil Egbert graag voor werken. Hoe zou het zover kunnen komen? Het gaat om processen en mensen. Onkreukbare politici en moderne civil servants. Bestuurders en medewerkers die begrijpen dat de overheid geen bedrijf is dat produceert, maar taken van algemeen nut vervult. Zaken die door particulieren minder goed opgepakt kunnen worden. Deze medewerkers zijn dienstverlenend, maar ook recht door zee. Besluiten zijn helder en de uitvoering accountabel. Democratie is ook weer hoe het bedoeld is. Dat kan ook weer. Geen ellenlange participatieprocessen en inspraakprocedures. Een overheid die bestaat uit twee lagen: lokaal en nationaal. Sterke gemeenten met heldere taken en voldoende financiën om die adequaat uit te voeren. Een kleine overheid dus met een beperkt aantal taken, waar gekozen volksvertegenwoordigers keuzes maken en uitleggen. Medewerkers die zorgen voor een goede uitvoering en daarover verantwoording willen afleggen. De overheid die jonge mensen aantrekt en weet te binden. Gemeenten die er eer in hebben als beste werkgever bekend te staan en een goede bedrijfsvoering weten te combineren met moderne arbeidsvoorwaarden: koplopers. Leidinggevenden die in het bedrijfsleven uitleggen dat klanten zich soms ook meer willen voelen: betrokken. Niet langer bedrijfskundigen die overheden komen uitleggen dat paspoorten en beleidsplannen producten zijn en overheden klanten hebben. Een breed besef dat burgerschap een kernwaarde is. Een overheid die communicatie serieus neemt. Uitlegt wat zij doet en waarom. Het niet schuwt dilemma`s bespreekbaar te maken. Een overheid ook die wangedrag niet tolereert. Niet tussen burgers onderling en zeker niet tegen gezagsdragers en medewerkers. Kortom een overheid die zich laat samenvatten op een pagina en geen dikke


5825_V01_fc.indd 57 04-12-2009 11:08:54

58 Jaarboek 2009

handboeken nodig heeft om haar te doorgronden. Opeens schrikt Egbert wakker en valt het boek dat hij aan het lezen was open: Swiebertje. Vaak is het dragen van kennis van het verleden een stap in de goede richting om vraagstukken van de toekomst op te lossen. De oplossing voor de overheid ligt niet in meer weet Egbert. De oplossing ligt in een kleine overheid, die kleinschaligheid combineert met efficiënte vormen van bedrijfsvoering en waar mensen werken met gevoel voor de publieke zaak. Een overheid die een proces van herbezinning heeft doorgemaakt en waar mensen weer de stip op de horizon zien. Zichzelf klein durven te maken. Egbert weet dat het nu tijd is om aan de slag te gaan. Verandering komt immers niet vanzelf. Overigens ingewikkeld kan het niet zijn. De structuurdiscussie is misschien ingewikkeld, maar het tij zit mee. Burgers willen verandering. Allerlei andere zaken kunnen we nu al doen. Egbert gaat het zelf doen. U ook?

Mark Boumans is burgemeester van Haren

5825_V01_fc.indd 58 04-12-2009 11:08:54


Bezemkast vol met jonge ambtenaren

door Marloes Pomp

Wat doen die daar?, zult u denken. Wachten ze op de toekomst? Zijn ze er nog niet klaar voor? Zitten ze opgesloten? Zijn ze misschien vergeten? Of zijn ze onderling ambtenaartjes in spé aan het maken, in een poging om te anticiperen op de vergrijzing en krapte op de arbeidsmarkt?

5825_V01_fc.indd 59 04-12-2009 11:08:57

60 Jaarboek 2009

Niks van dat alles. Ze zijn er zelf gaan zitten, maar willen er niet zijn. Ze staan klaar om de bezem door de overheid te halen, weten ook precies welk middel voor welk probleem nodig is. Soms door een aantal jaar ervaring, soms door de nieuwste gadgets in te zetten. Van flansjesdweil tot groene zeep, niks is ze te gek. Het gaat hen erom dat de boel aan kant is, zodat het weer lekker fris ruikt.

Er wordt dan ook druk gekakeld in de bezemkast over hoe vies het huis is en wat er allemaal moet gebeuren tijdens de grote schoonmaak. “De hiërarchie in huis is zó 2008! En die muffe werkplek kan echt niet meer. Of wat te denken van de Ikea troep in de garage?” Onder het genot van een biertje komen ze tot de meest briljante plannen. Vrolijk brallen ze in koor: “hoppie, hoppie, hoppie, leidinggevende door het soppie!”. Af en toe zetten ze hun plannen in een nota en schuiven deze dapper onder de deur door. Voor de Secretaris Generaal of de Minister. Zo dat hebben ze maar mooi gezegd.

Wat is er met onze jonge ambtenaren aan de hand? Waarom passen ze zich zo snel aan terwijl ze heel goed weten hoe het beter kan? We krijgen namelijk beelden voorgeschoteld over een extreem eigenzinnige generatie Y, die totaal anders denkt en werkt. Kijk bijvoorbeeld eens naar onderstaande filmpjes op You Tube.

http://www.youtube.com/watch?v=SEZM6nUhKW8http://www.youtube.com/watch?v=hOQj6MAi3S4

We zien ze echter nauwelijks bij de overheid terug. Werken ze dan niet bij ons? Of kloppen de beelden niet, zijn ze niet zo wezenlijk anders dan voorgaande generaties? Het antwoord is beiden.

Doordat we bij voorkeur mensen selecteren die in het typische ambtenarenprofiel passen sluiten we de echt anders werkende jongeren veelal uit. Hebben we er af en toe toch één te pakken dan vertrekt deze vaak gefrustreerd door onvoldoende ruimte en technologische mogelijkheden of neemt plaats in de bezemkast door zich aan te passen.

Maar tevens kloppen de beelden ook niet. Het is namelijk niet alleen de jongste generatie die echt anders zal werken en denken, u en uw organisatie zullen dat binnen no time ook doen door de toenemende mate van digitalisering, internationalisering en flexibilisering. U zult daardoor gelukkig snel inzien dat email de chat van bejaarden is.

De organiatie zal in toenemende mate een verzameling van individuen zijn die op basis van gedeelde waarden aan gezamenlijke doelen werken. Veelal tijdelijk. Kantoren zijn ontmoetingsplekken geworden. Fysieke, vaste werkplekken zijn er niet meer. Medewerkers gebruiken hun eigen e-portal. Deze portal biedt toegang

5825_V01_fc.indd 60 04-12-2009 11:08:57

tot de organisatie en is overal toegankelijk. Een afdeling, directie of zelfs een departement ontstaat door deze portals aan elkaar te koppelen, dat gebeurt snel door de noodzaak van een tijdelijk samenwerkingsverband. Deze is ook even snel weer verdwenen.

Samen vormen zij het ‘merk’ overheid. Organisaties zullen zich in de toekomst in mindere mate op imago kunnen onderscheiden. De kwaliteit van de medewerkers maakt daardoor in toenemende mate het verschil voor de organisatie.

Kwaliteit stop je niet weg in een kast. Het is cruciaal dat we voorafgaand aan de grote schoonmaak eerst de bezemkast eens opruimen. Wat weg kan, moet weg. Wat van nut is gaan we gebruiken. Tevens laten we het niet weer zover komen dat van alles in de bezemkast beland wat er niet hoort.

Jonge ambtenaren verenigt u! Werpt uw ketenen af, en kom uit de kast. Niet lullen maar poetsen! Ouderen help ze. Leer ze drammen, pushen en volharden. Zorg voor een omgeving waarin ze authentiek kunnen zijn. Geef vertrouwen en stuur op output. Organisatie kent uw waarden en uw doelen. Maak ze zichtbaar, intern en extern. En bovenal, beloon jonge ambtenaren voor hun comming out. BE PROUD!

Aan de slag? Zoek medestanders op www.neemtinitiatief.nl Blijf je liever in de kast zitten? Kijk dan op www.watbenjedan.com

Marloes Pomp is projectleider Ambtenaar van de Toekomst


5825_V01_fc.indd 61 04-12-2009 11:08:58

62 Jaarboek 2009

Bladeren door het fotoalbum

door Martijn van der Steen en Mark Twist

Tijdens de verbouwing was hij er ineens op gestuit. Dat het er nog was verbaasde hem. Had de werkster het niet per ongeluk met het vuil weggegooid? Nu lag het voor hem. Het oude foto-album. Hij begon te bladeren. Tjonge, wat zagen ze er nog jong uit toen. En wat was er veel veranderd.

Daar was de Commissie Van Veen. Dat was tussen 1972 en 1977! Toen waren we al bezig met ‘taakverdeling en coördinatie’, al was het voor de commissie van toen wel allemaal wat meer overzichtelijk: een ‘coördinatiemodel’ om de verticale georganiseerde departementen te verbinden.

En jeetje, wat was dat lang geleden: Vonhoff! Een enorme stapel rapporten en met de introductie van het ‘systeemmodel’. Prachtige duiding was dat: ‘de sterke wereld van de sectoren overheerst de zwakke wereld van de integratie’. Met ‘verkokering’ als resultaat. Dat was toen een nieuwe term: de overheidsorganisatie paste niet meer op de problemen ‘buiten’. Ze moesten eens weten, want dat was pas het begin.

Op de volgende bladzijde vond hij allerlei knipsels en fragmenten van het werk van de ‘Regeringscommissaris Rijksdienst’, Herman Tjeenk Willink, en van het Project Reorganisatie Rijksdienst, die ambtelijk werd gedragen. Grappig dat ze zo verschillend waren en ook heel verschillend te werk gingen. Tjeenk Willink schreef prachtige rapporten, terwijl die ambtenaren van het Project ‘gewoon’ aan het werk gingen en lijsten acties afwerkten. De Regeringscommissaris hoopte dat inhoudelijke argumenten vanzelf zouden verkopen, terwijl het project de deliberatie achterwege liet en in de luwte aan de slag ging. Hij las een van de knipsels. Tjeenk Willink over ‘conflictregulering’ en over het inzetten op ‘spelregels’ in het politiek-bestuurlijke spel. Hij had het goed gezien, de spanning kun je niet weg organiseren, je kan er alleen proberen meer productief mee om te gaan. Maar werd er wat mee gedaan? Hij wist het niet zo zeker.

Hij bladerde verder en moest glimlachen. Wiegel! Die kwam met de boot naar Den Haag om de boel te vernieuwen. Met In ’t Veld en allerlei zwaargewichten in zijn kielzog. Hoe heette dat ook alweer? Oh ja, ‘het Blokkendoosmodel’!!! Slimme club, aansluiten bij wat er speelde, mooie concepten om de vernieuwing onder te plaatsen en zo veel impact te hebben. Uiteindelijk is daar de ontkoppeling van beleid en uitvoering begonnen, met wat Wiegel de ‘emancipatie van de uitvoering’ noemde. Het zit sommigen nog steeds dwars, stelde hij met een grijns vast.

T

5825_V01_fc.indd 62 04-12-2009 11:08:58

Hij reikte verder in de doos. Onderin lag nog een mapje. ‘PAO!’ Mooie tijd was dat. Er zat veel ‘energie’ in, met Thom de Graaff en vooral Lex van der Ham die er veel werk in legden. Mooi was natuurlijk dat het probleem en de oplossing veel breder werd getrokken dan de rijksoverheid alleen. ‘Emancipatie van de burger’ en ‘het verstoorde evenwicht tussen overheid en samenleving’, hij kon het in zijn gedachten zo weer reproduceren. Net als het gedoe overigens, het ging niet gemakkelijk allemaal. De veranderstrategie was misschien niet zo handig: het was wel erg veel en uiteindelijk van niemand anders dan van de veranderaars zelf. Het blijft toch lastig om het programma op waarde te schatten. Misschien was het daar ook nog wel te vroeg voor…

Hij keek nog eens om zich heen. De timmerlui kwamen net naar buiten, die waren inmiddels klaar met het weghalen van de schotten op de bovenverdiepingen. Beneden hoorde hij het zagen en het kloppen in de kelder, waar de ondersteunende diensten werden samengebracht. Niet meer op elke kamer een bad en douche, maar een grote, comfortabele, hoogwaardige en energiezuinige gemeenschappelijke badkamer. Met de keuken ging het al net zo. Ruimte, licht, duurzaamheid, energiezuinig, prettig, uitnodigend, der verbouwing was in volle gang. Hij keek nog eens naar de doos, terwijl hij één voor één de mapjes en albums teruglegde. Wat is er veel veranderd, maar wat is er toch ook veel hetzelfde gebleven. Wat een plannen, geen van allen kwam écht uit, maar van alle plannen gebeurde er steeds wel het nodige. Niet alles is gebeurd, maar er gebeurde wel van alles, dacht hij hardop. Hij sloot het boek en legde het terug in de doos. Voorzichtig fatsoeneerde hij de stapeltjes wat en schoof de doos opzij. ‘40 jaar vernieuwing rijksdienst’, concludeerde hij hardop, ‘is een verhaal van veertig jaar pogingen om de rijksdienst aangesloten te houden op de veranderende problematiek ‘buiten’. Om balans te vinden tussen specialisering, scheiding en verbinding, én tussen kwaliteit en efficiency. Elke keer met combinaties van fraaie analyses, dragende persoonlijkheden en omvangrijke actielijsten.’ Hoe zou het met de huidige verbouwing aflopen, vroeg hij zich. Hij zette de doos terug op de plank, liep naar de deuropening en deed het licht uit. ‘Dat is voor de historici van de toekomst’.

Martijn van der Steen is co-decaan van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur en Mark van Twist is hoogleraar bestuurskunde en decaan/bestuurder van de NSOB


5825_V01_fc.indd 63 04-12-2009 11:08:59

64 Jaarboek 2009

Over de afwas die niet af wasdoor Melina van Gunsteren en Jolanda Peper

Afspreken wat we doen en doen wat we afspreken.Maar hoe…

Egbert lag in bed en probeerde te slapen. Hij was moe van de verbouwing maar het lukte hem niet om in slaap te vallen. Hij dacht terug aan de afgelopen week. Egbert had zich erop verheugd dat Erik en Mark zouden komen helpen met de verbouwing in de keuken. Maar wat liep het anders dan hij had gedacht!

De dag dat Erik en Mark kwamen, had hij zich gestoord aan de rommel in de keuken. De tegelzetter was al begonnen, terwijl de loodgieter nog leidingen moest aanleggen. De levering van het aanrechtblad had zes weken vertraging. Overal lag gereedschap en het was er niet overzichtelijker op geworden. Egbert probeerde het zo netjes mogelijk te houden. Ieder kopje waste hij meteen met de hand af, want zijn afwasmachine moest nog geïnstalleerd worden. Egbert maakte vast een lijstje om Erik en Mark op deze klusjes te wijzen.

“Na iedere maaltijd afwas wegwerkenAanrecht en de kookplaat afsoppen Na koffie en theezetten de boel opruimenKopjes en glazen na gebruik afwassenGeen afwas in de keuken”

Maar de eerste ochtend dat Erik en Mark er waren begon het al. Tussen de tegels en leidingen stonden lege glazen en schaaltjes. Toen de jongens waren opgestaan, wees Egbert ze meteen op de afspraken. Erik mompelde: ‘hoezo, afspraken?” Egbert reageerde er maar niet op. Erik was nou eenmaal geen ochtendmens. Mark had alleen maar gezucht en ruimde de afwas op.

Tot Egberts verbazing stond er de volgende ochtend weer afwas in de keuken. Achteraf gezien had hij misschien wel iets te geïrriteerd gevraagd waarom die afwas niet af was. Onverwachts barstte de bom. Erik had geroepen: “pa, het zijn helemaal geen afspraken. Je deelt gewoon weer taken uit, zonder overleg”. Mark merkte spottend op: “Denk je nou echt dat dit lijstje werkt?” Vind je de afwas belangrijker dan de verbouwing? Kunnen we samen niet even bepalen wie wat doet en wanneer?”

Oude koeien werden uit de sloot gehaald. Egbert zou vroeger ook te weinig rekening met ze hebben gehouden. Te weinig stil hebben gestaan bij wat ze zelf

5825_V01_fc.indd 64 04-12-2009 11:09:00

goed konden. In plaats van ze te stimuleren zich te ontwikkelen had hij hen alleen taken opgedragen. En hij had toen ook al de verwachting dat zijn instructies vanzelfsprekend opgevolgd werden.

Overdonderd had Egbert voor de lieve vrede maar niets gezegd. Egbert ging de kopjes afwassen. Mark redde de situatie en nam de leiding. Met zijn drieën verdeelden ze de taken. Mark vroeg wat ze wilden doen en welke hulp ze bij de taken nodig hadden. Erik had nog even fijntjes onder zijn vaders neus gewreven dat dít pas afspraken waren! Mark had iets toegevoegd over efficiënt en transparant, maar dat liet Egbert maar voor wat het was. Zijn werkwijze met het lijstje had nogal wat losgemaakt. Spanning en irritatie. Het leek wel een cultuurbotsing!

In ieder geval was de week voorbij en er was hard gewerkt. Alle drie hadden ze zich gehouden aan de afspraken, die onder leiding van Mark gemaakt waren. De keuken was prachtig geworden en ze hadden de week gezellig afgesloten met een borrel.

Egbert draaide zich om in zijn bed en bedacht hoe hij het een volgende anders wilde doen. De botsing door het lijstje was wel leerzaam geweest: samen afspreken wat we doen, waardoor we samen ook doen wat afgesproken is. Egbert viel langzaam in slaap. Hij droomde over een afwas die voor altijd af was.

Melina van Gunsteren is adviseur van bureau bestuursondersteuning en Jolanda Peper is inspecteur bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg


5825_V01_fc.indd 65 04-12-2009 11:09:01

66 Jaarboek 2009

Beter: Wat is dat?

Tom Rodrigues

Tom Rodrigues is adviserend lid Raad van Bestuur

5825_V01_fc.indd 66 04-12-2009 11:09:04


Help mijn man is klusser!

door Michel Baas

“Egbert, wanneer maak je die badkamer af?” Egbert wordt er gek van. Zijn vrouw, Johanna, zeurt de hele tijd aan zijn hoofd. Ja natuurlijk, hij had het beloofd. Een deel zou hij zelf verbouwen. Al die externe bouwvakkers; de timmerman, loodgieter, dakdekker, stucadoor en installateur allemaal werken ze mee aan de grote verbouwing en de bodem van de huiselijke schatkist is al snel in zicht. Iedere dag tegenslagen, maakt dat er steeds meer werk bijkomt. Uiteraard had hij beter een aannemer de opdracht kunnen geven, maar ja vriendjes hadden zulke goede ervaringen met Jaap de timmerman, Piet de stucadoor en Jozef en Peter waren Polen met gouden handjes, die voor de helft van de prijs in te huren waren. “Een aannemer? Nee joh, zonde van het geld!”

Nu wil hij natuurlijk niet toegeven dat hij stom bezig is geweest en in een proces zit zonder einde in zicht. Al helemaal niet nu ze net het hele weekend ruzie hebben gehad over de dure inrichting van het nieuwe huis. Johanna wilde persé die mooie bank van Lifestyle met bijpassende oorfauteuil en die fantastische kast van Rivièra Maison. Bij zulke mooie meubels horen natuurlijk niet van die goedkope behangetjes en moest alles in dezelfde stijl worden geverfd en behangen. Tsja en dan die oude vloer. Geen denken aan dat ze die zouden opknappen, nee eruit die oude zooi! Het geheel moest rust uitademen. O ja en niet te vergeten die mooie bijpassende gordijnen. Alles voor een mooi, nieuw en sfeervol huis…

Er moest snel gehandeld worden. Nood breekt wetten en dus op naar de Gamma. Met een grote grijns, na een hele middag foldertjes lezen in de Bouwmarkt en Gamma en gewapend met vele boodschappentassen, bouwhelm en kangoo over de schouder komt hij triomfantelijk het huis binnen. De aanwezige werklieden kijken snel de andere kant op en beginnen spontaan te fluiten. Een vragende blik van Johanna vraagt om uitleg: “Egbert, wat is dit?” Egbert kijkt zijn vrouw vol zelfvertrouwen aan en zegt: “lieve schat, om het hele proces van verbouwing te bespoedigen ga ik een handje helpen!”. Ik neem de badkamer voor mijn rekening, ik kan dat ook!” Enigszins ongerust vraagt Johanna: “maar schatje, dat is werk voor vaklieden! Heb je een plan? Heb je een tekening? Heb je advies gevraagd?” Enigszins geïrriteerd reageert Egbert: “heb je geen vertrouwen in me? We kunnen dit best zelf! Ik zal je eens laten zien wat je man kan!”

Een half jaar douchen bij de buren en twee overstromingen later, met een lege huiselijke schatkist en een dreigende echtscheiding, staat een cameraploeg op de stoep. Egbert doet open en staat oog in oog met een grijnzende presentator die vraagt: “alles onder controle Egbert?”

Michel Baas is directeur Overheid bij Corgwell

5825_V01_fc.indd 67 04-12-2009 11:09:04

68 Jaarboek 2009

Egbert Beter hoort stemmen(maar heeft zelf ook een stem)

door Mirko Noordegraaf

Egbert houdt er van om in zijn torenkamer te komen.Hij heeft het gevoel dat ie daar een beetje rustig over de dingen kan nadenken.Want iedereen weet Egbert te vinden, althans zo voelt het wel. Als er wat aan de hand is, dan komen z’n vrienden, maar ook veel vreemden bij hem langs.Op zich is dat niet zo verwonderlijk, want in de wijde omgeving staat Egbert bekend als iemand die goede opvattingen heeft over de dingen die gebeuren.Maar dat is ook eigenlijk wel lastig, want iedere keer moet ie toch maar weer met van die goede opvattingen komen.

Als Egbert in zijn torenkamer zit, dan kan hij de mensen soms beneden zien staan,En hij kan ze ook horen, en dan vooral dat ze boos zijn, of verdrietig of vrolijk.Maar in zijn torenkamer kan hij ook een beetje afstand nemen, van die nogal warrige wereld.

Vandaag bijvoorbeeld, was Stefan de Koning langsgekomen.Geen echte Koning natuurlijk, maar wel iemand die wist wat ie wilde.Stefan wilde deze keer bijen in zijn tuin, maar zijn buurman vond dat helemaal niks.‘Je haalt het niet in je hoofd’, had zijn buurman gezegd.

Egbert kende die buurman wel, dat was namelijk Alex de Slijper.Die was gewoon erg gesteld op zijn privacy.Verder niet lastig of zo, maar hij wilde niet lastig gevallen worden.En blijkbaar al helemaal niet door bijen.Maar Stefan vond dat zijn buurman eigenlijk een aansteller was, want bijen – daar heb je toch geen last van?

Egbert had het verhaal van Stefan aangehoord en toen hij in z’n torenkamer zat, ging ie over een oplossing nadenken.Dat was nog niet zo makkelijk, want allebei de buurmannen hadden wel een beetje gelijk.In zijn torenkamer vond Egbert het altijd prettig om wat mensen vonden als een soort van stemmen te zien.Dan hoorde Egbert dus eigenlijk verschillende stemmen.Soms botsen die stemmen, zoals bij Stefan en Alex, en soms gaan ze gewoon langs elkaar heen.En soms belt Egbert dan iemand op, of hij nodigt iemand uit, om er ook nog eens een echte stem over te horen.

5825_V01_fc.indd 68 04-12-2009 11:09:05


Wat Egbert dan probeerde was om een soort van eigen stem te vinden.Met die stem spreekt ie dan en maakt hij duidelijk wat zijn opvatting is.Misschien dat zijn opvattingen daarom zo nuttig zijn.Egbert zijn stem brengt vaak een beetje rust en orde, alsof het de rust van zijn torenkamer weerspiegelt.Het gaat blijkbaar niet alleen om wat ie zegt, maar ook hoe hij het zegt.

Vandaag heeft Egbert het volgende bedacht en dat vertelde hij ook aan Stefan, en later aan Alex:‘Bijen hoeven bij voorbaat geen probleem te zijn, want je hoeft er geen last van te hebben en ze maken nog lekkere honing ook.’‘Natuurlijk kan er wel ‘ns iemand gestoken worden’, vervolgde Egbert, ‘maar misschien gaat het daar helemaal niet om.Misschien vindt Alex het gewoon lastig dat hij niet direct iets over jouw beslissing heeft te zeggen.’

‘Weet je wat we dan moeten doen?”, vroeg Egbert.‘We moeten gewoon een soort van procedure verzinnen waardoor Alex het gevoel krijgt dat ie er iets over te zeggen heeft.’Het woord procedure sprak hij extra duidelijk uit.Daar kon Egbert ze wel mee helpen, zei hij erbij. ‘Dan ga ik een beetje over jullie, zodat jullie over elkaars zaken gaan.’

De procedure die Egbert voorstelde was eigenlijk heel simpel:Stefan kon z’n bijen kopen, maar Alex mocht meepraten over waar de bijenkorven kwamen te staan.En ze spraken af dat ze met zijn drieën in de gaten zouden houden of Stefan’s bijen niet te ver gingen.Dat is eigenlijk best wel slim, van Egbert.Niet alleen dat je door wat je zegt en hoe je het zegt problemen en gedoe kunt verminderen,Maar ook dat je een manier vindt om al die stemmen een stem te geven.Of eigenlijk, dat je de stem van iemand als Alex de Slijper ook een beetje over zijn buurman laat gaan.

We moeten natuurlijk nog maar afwachten hoe het met de bijen zal gaan.Maar ik denk dat Stefan en Alex wel een honingfeestje zullen geven.Met slingers, en lekkere knabbeltjes, en natuurlijk bloemen – heel veel honingbloemen.

Mirko Noordegraaf is professor aan de Universiteit Utrecht, Utrechtse School voor Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO)

5825_V01_fc.indd 69 04-12-2009 11:09:05

70 Jaarboek 2009

5825_V01_fc.indd 70 04-12-2009 11:09:07


Jonge klare bij de IGZ

door Paul Robben

Egbert is twee maanden aan het werk op het Kenniscentrum van de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Net afgestudeerd, zijn eerste baan en ambitieus. In het aanstellingsgesprek onderhandelt hij stevig over zijn salaris, hij neemt geen genoegen met de standaard inschaling voor zijn functie. Dit blijkt de voorbode te zijn van een nieuwsgierige en kritische benadering van zijn werk: junioronderzoeker in het evaluatie programma van toezicht. “Hoe kan ik nu een inspectie-instrument evalueren als het doel niet duidelijk is, als niet duidelijk is wat de IGZ met dit instrument wil bereiken”. Hij laat zich door mij niet het bos insturen met de mededeling“ dat hij de stukken goed moet bestuderen, daar staat het doel in”. Zijn aanhouden prikkelt mij en ik moet hem deels gelijk geven. Lang niet altijd is de doelstelling van het toezicht duidelijk en expliciet geformuleerd.

Egbert staat niet alleen in zijn kritische en vragende houding. Ook bij andere jonge medewerkers en stagiaires kom ik deze houding tegen. Wat voor mij en mijn collega’s vanzelfsprekend en duidelijk lijkt te zijn, is dat voor de jonge garde niet.Lastig is het soms wel maar deze jonge klare scherpt de oudgedienden. De onbevangen en objectieve blik en een vleugje naïviteit werken heel verhelderend.

De oude klare heeft eveneens veel te bieden: evaluatieonderzoek gaat vaak niet volgens het boekje, maar met vallen en opstaan. De omstandigheden waarin het onderzoek plaats vindt en daarbij horende andere belangen spelen soms een belangrijkere rol dan sec de onderzoekvraag. De resultaten uit onderzoek worden vaak niet zomaar overgenomen en toegepast in de praktijk, hoe terecht en goed de aanbevelingen ook zijn. De implementatie van onderzoeksresultaten, is een kunst. En soms is het beter de resultaten te laten liggen tot de tijd rijp is. Overtuigen, aansluiten bij de gedachtewereld van de ander, begrip opbrengen, geduld en humor zijn goede ingrediënten om je doel te bereiken. En daarin kan de oude garde de jonge klare veel leren. De uitdaging voor oud en nieuw is van elkaar te leren en een open sfeer en vruchtbare bodem voor nieuwe ideeën te creëren.

Stagiaires zijn leergierig en gemotiveerd om hun afstudeeronderzoek bij de IGZ te doen. Een enkeling is briljant. Allen vinden ze het spannend om bij een landelijke opererende organisatie die werkt op het raakvlak van politiek, beleid en gezondheidszorg een kijkje in de keuken te nemen. Hoe werken ze hier, wat kan er beter? Natuurlijk kost de begeleiding veel tijd en lukt het een enkele keer ook niet en is de stageopdracht te hoog gegrepen. Het is mooi mee te maken hoe stagiaires in vijf maanden tijd zich een plek verwerven, in de praktijk hun eerste serieuze ervaring opdoen als onderzoeker en zich leren bewegen in een complexe organisatie. De presentatie van hun onderzoek en het bepalen van een eindcijfer

5825_V01_fc.indd 71 04-12-2009 11:09:07

72 Jaarboek 2009

in overleg met hun universitaire begeleider zijn een hoogtepunt. zeker als ze zich een beeld gevormd hebben van hun ambities en loopbaan mogelijkheden. Mooi meegenomen als ze een positief beeld hebben gevormd van de diversiteit van overheidsfuncties en de loopbaanmogelijkheden in deze sector.

Meerdere stagiaires in dezelfde periode biedt voordelen; hun onderlinge uitwisseling draagt bij aan een goede leeropbrengst, competitie stimuleert het maximale uit de opdracht te halen en daarnaast wordt op weinig kamers zoveel gelachen en geleden als op de stagiairekamer. Een tijdelijke functie voor jonge nieuwe medewerkers is in eerste instantie een teleurstelling, maar beter voor hun loopbaan. Voor jonge medewerkers is het goed niet te lang te blijven op de eerste werkplek. Kijk om je heen en geef jezelf de kans een brede ervaring op te doen. Verschillende werkgevers verrijken je werkervaring, je inzicht in organisaties en vergroten je inzicht in welke werkomgeving nu echt bij jou past. Voor specialisering, verdieping en vastigheid heb je een heel leven.

Paul Robben is directeur Kenniscentrum Inspectie voor de Gezondheidszorg

5825_V01_fc.indd 72 04-12-2009 11:09:08


Egbert´s Uitkijkpost

door Robbert Coops

De uitkijkpost van Egbert Beter bevindt zich op zolder. In tijden van grote somberheid of reflectie zit hij hier. Alleen. Dat gebeurt niet zonder reden, want het blijft nuttig van wat grotere afstand af en toe te kijken naar de gordiaanse knoop die overheid heet. Zit daar eigenlijk nog wel beweging in en zo ja in welke richting? Egbert noemt het.”Kijk uit voor de uitkijk”. Leuk gevonden, maar levert het ook wat op?

Vanuit zijn uitkijkpost ziet Egbert eigenlijk hetzelfde als iedereen. De overheid als netwerk. Maar wel een compleet ontoegankelijk en complex, vaak niet logisch netwerk. De overheid als onontwarbare knoop. Netwerken vervullen steeds vaker een tijdelijk vangnet, vaste structuren worden steeds minder vast en de overheid zelf functioneert als onderdeel van een publiek netwerk – in vele vormen en maten – zelf opvallend gebrekkig. Alle pogingen van de laatste twintig jaar om de transparantie en interne organisatiestructuur van de overheid juist groter en logischer te maken is die situatie wezenlijk niet erg veranderd. De vele bestuurslagen, de invloed van Europa, de uitvoeringsinstanties, de eindeloze golfbewegingen of beleidslevenscycli, de marktwerking die nu weer gevolgd wordt door nationalisatie, de toezichthouders en vooral de schier oneindige stapeling van regels, beleidsmaatregelen en wetten maken een secuur beeld van die overheid troebel.

Egbert bekijkt dit alles met lede ogen. Hij ziet dat dit soort publieke combinaties, structuren en ontwikkelingen er – ongetwijfeld onbedoeld - voor zorgen dat het inzicht op het functioneren van de overheid wordt vertroebeld. Iedereen die de overheid als een onderdeel van zijn of haar netwerk wil laten functioneren zal dat vroeg of laat merken. Het is zelfs redelijk onbegonnen werk om de overheid succesvol te laten participeren in dergelijke netwerken. Dat heeft zeker niet alleen te maken met personeelswisselingen of reorganisaties, maar veel meer met de mentaliteit en het gebrek aan vasthoudendheid bij diezelfde overheid. Ook hier regeert de waan van de dag, is opportunisme bon ton en worden lastige issues (en dus lastige netwerken) genegeerd.

Nu heeft diezelfde overheid het ook niet gemakkelijk, omdat ook de relevante omgeving niet erg doordringbaar is. Het maatschappelijk middenveld – waar ons land altijd zo prat op gaat – is vrijwel verdwenen of functioneert op een heel ander niveau, de traditionele overlegpartners blijken deels hun legitimiteit verloren te hebben en het polderen als gemeenschapsspel blijkt veel van de oorspronkelijk glans verloren te hebben. Vaste, formele netwerken worden overvleugeld door informele, meer ad hoc en resultaatgerichte gelegenheidscombinaties. Lukt het

V

5825_V01_fc.indd 73 04-12-2009 11:09:09

niet via de partijpolitieke band en lukt het ook niet via de gestaalde kaders in het georganiseerde overleg, dan ontstaan er nieuwe verbanden met vaak opvallende partners.

Egbert realiseert zich bij zijn periodieke overpeinzingen dat die enorme dynamiek, zeker ook bij functionele relaties en relatiepatronen, niet alleen voor de vernieuwing van de rijksdienst bedreigend is, maar evenzeer kansen biedt. Maar in beide gevallen zal de overheid zich razendsnel moeten aanpassen om niet teveel uit beeld te raken. Dat vereist flexibele, resultaatgerichte, maar vooral ook omgevingsbewuste en communicatieve ambtenaren en bestuurders. Dat is noodzakelijk gelet op de dynamiek in hun beleidsomgeving. Dus geen rondje inspraak of bestuurlijk overleg of consultatie omdat dat nu eenmaal de rite is, maar veel meer innovatieve of experimentele vormen van publiek-private partnerships of van interactieve processen, waarbij het maatschappelijk belang van het issue belangrijker is dan tradities. Het vergt – zeker ook van de overheid – een pro-actieve, signalerende houding. En moed en durf. Maar ook professionaliteit, inzicht in de ontwikkeling van issues (timing!) en van daarbij behorende netwerken.

Egbert loopt opgetogen naar beneden. Het is duidelijk wat er met zijn huis moet gebeuren. De beoogde renovatie krijgt op een duurzame manier opeens een andere dimensie. Wanneer de overheid echt als modern en robuust systeem wil blijven functioneren dan moeten alle ramen en deuren wijd open (en dan is het binnenmilieu maar eens wat minder comfortabel warm), is de toegang optimaal (en moet de veiligheidseisen maar even op een lager pitje) en zullen alle netwerken met een toegevoegde waarde aangesloten worden. Dat belooft een ingrijpende verbouwing. Als er nu maar niet aanbesteed hoeft te worden….

Robbert Coops is senior adviseur bij Schuttelaar & Partners, communicatieadviesbureau

74 Jaarboek 2009

5825_V01_fc.indd 74 04-12-2009 11:09:09

Verborgen in de kelder

door Bert Slagmolen

Shit, shit, en nog eens shit. Egbert schreeuwt het bijna uit. Dat verschrikkelijke Apparaat werkt weer niet. Maanden bezig geweest. Een mooie demo gezien, daarna vele beloften aangehoord. En vooral veel nieuwe rekeningen en nieuwe Experts gezien. Het zou een simpele klus zijn. Het nieuwe Apparaat zou muziek en films voor iedereen in huis beschikbaar maken. Ook de buren doen mee. Een prestatie op zich waar vele uren overleg in zitten. De buren zijn nu wel echt Buren. We zouden met elkaar veel geld besparen en met elkaar beter onze levens kunnen leven. Het leek te werken maar nu komt weer die vreselijke foutmelding. Het is om gek van te worden.

De frustratie ebt na een tijdje weg. Het hoofd van Egbert wordt weer de baas. Dat gedoe met Apparaten hebben we in dit huis eerder meergemaakt. Hij gaat naar zolder. Daar kan hij helder denken. De handboeken, contracten, checklisten, plannen, alles, staat er keurig op een rij in de kast. Hij loopt de stukken nog eens door. Alles is volgens de regels gebeurd. Althans wat hem betreft wel. De andere spelers? Zijn Buren, de Experts, de installateur, toch ook? Toch? Egbert begint te twijfelen. Irritant dat hij niet goed weet wat er in zijn huis gebeurt. Of liever dat hij denkt dat hij het weet. Maar blijkbaar is dat niet zo. Hoe anders te verklaren dat het met het Apparaat niet zo gaat als hier op zolder in de kasten beschreven staat. Ook de twijfel irriteert. Voor het eerst bekruipt hem het gevoel dat hij dit, als bewoner van dit mooie huis, en goed buur, niet kan laten voortduren. Voelt hij zich dan toch verantwoordelijk voor zijn medebewoners, zijn buren, de mensen die vaak langskomen om van de muziek of de beelden te genieten?

Peinzend loopt hij door zijn helder verlichte en geordende zolder – met een steeds minder helder hoofd. Het zet de ramen open voor wat frisse lucht. Een geeltje dwarrelt door het dakraam naar binnen. Hij ziet nog net een vrije vogel op zijn oude antenne landen. Dat is toch te gek voor woorden; een beetje rommel maken. Egbert pikt het briefje op en ziet direct de woorden: KIJK EENS IN DE KELDER. Dit is bizar. De kelder! Een plek waar hij niet graag komt. Daar staan de spullen die je niet goed kwijt kunt, de onafgemaakte klussen, de start van een wijnkelder en andere net-niet hobby’s. De kelder is de plek waar Egbert zijn zwakheden ziet en dan is het er ook nog slecht verlicht en weinig geventileerd. Toch, er kriebelt iets. Zou daar misschien het begin van een antwoord liggen voor het steeds weer terugkerende gezeur dat hij met het Apparaat en de Experts en de Buren heeft? Hij is al naar beneden gelopen, er lijkt geen weg terug. Geeft niet. Misschien wel spannend om weer eens in zijn kelder te zijn. Laatste bezoek dateert al weer van jaren geleden toen hij verantwoordelijk werd voor het huis.


5825_V01_fc.indd 75 04-12-2009 11:09:10

De deur gaat niet makkelijk open. Symbolisch? Egbert vermant zich. Hij loopt naar beneden en ziet zijn plannen, dromen, en andere onafgemaakte zaken staan. Tjonge, als hij toch een meer … zijn oog valt op een nieuwe stelling. Die is zeker niet van hem. Is er dan nog een andere bewoner die in de kelder komt? Hij loopt naar de stelling en ziet allemaal keurige archiefdozen. De etiketten zijn wat moeilijk te lezen. Of wil hij de woorden op de etiketten niet zien: VERONDERSTELLINGEN, WAARDEN, OVERTUIGINGEN, …. De trillingen komen in zijn lichaam. Hij voelt zich betrapt en tegelijkertijd geïntrigeerd. Wat er in de kelder staat lijkt een laagje dieper te gaan dan het prachtige geordende materiaal op zolder. Hij ziet meer dozen. Etiketten schieten nieuwe woorden door zijn hoofd. MINDFUL, BLAMEFREE, RESPECT, VEERKRACHT, LEREN, ONVERWACHTE. Het duizelt Egbert. Zijn interesse wint het van zijn weerstand tegen kelderzaken. Hij pakt een paar dozen om eens goed op zolder te gaan bekijken en te ordenen en te.… Nee, een plotseling moment van helderheid doet hem beseffen dat dat geen goed idee is. De wereld van de zolder moet je niet gebruiken om de kelder te begrijpen. Dat is iets anders, dat kan wel andersom. In de kelder ben je bij de fundamenten.… Egbert opent de doos met OVERTUIGINGEN en ziet dat er een notitie bovenop ligt waarvan de inkt nog niet droog is.

Bert Slagmolen is senior adviseur bij organisatieadviesbureau, APOLLO13


Adverteerdersindex

ABC Interim Management – pagina 20B-ware Business Software – pagina 2ConQuaestor – pagina 10Elsevier Opleidingen – omslag 3Van Gijssel Advocatuur & Mediation – pagina 14IME organisatie adviesbureau – omslag 4Leeuwendaal – pagina 4Radboud Universiteit Nijmegen – pagina 80De Segment Groep – omslag 2Telengy B.V. – pagina 76De Vries Juristen vriesdejuristen – pagina 20

5825_V01_fc.indd 77 04-12-2009 11:09:10

Netwerk van professionals in de publieke sector I Sinds de oprichting in 1992 is de Vereniging voor Overheidsmanagement (VOM) het kader waarbinnen leidinggevenden van verschillende overheidsorganisaties elkaar ontmoeten. De VOM fungeert als ontmoetingspunt en platform, initieert discussies over actuele onderwerpen en brengt expertise vanuit alle geledingen van de overheid onder een dak.

Om dit te bereiken organiseert de VOM regelmatig discussiebijeenkomsten, themamiddagen, workshops, seminars en een jaarlijkse conferentie rond een actueel thema. De afgelopen jaren zijn veel mensen bereikt met inspirerende bijeenkomsten, zoals vier zeisoenen (een twintigtal!) dynamische Reuring! Cafés, debatten over bestuurlijke drukte, generatiemanagement, governance, arbeidsmarkt, wijkaanpak, medewerking aan Randstad! Cafés en de uitgave van enkele bijzondere boeken. Onze ambitie is dat de VOM hét netwerk wordt van professionals in de publieke sector.

(Inter)bestuurlijk management en bestuur I Natuurlijk, de focus ligt en blijft liggen op management- en bestuursvraagstukken, in lijn, projecten programmamanagement. En we blijven inbestuurlijke verbindingen creëren. Maar bij de Reuring! Cafés hebben we gezien dat inspiratie en innovatie voor een beter functionerende publieke sector niet alleen bij diegenen aanwezig zijn die formeel leidinggevende zijn. We gaan dus door met het organiseren van reuring, verwarring, verrassing en vernieuwing, met en door publieke professionals en hen die ons adviseren.

78 Jaarboek 2009

5825_V01_fc.indd 78 04-12-2009 11:09:11

netwerk van professionals in de publieke sector:het kader waarbinnen leidinggevenden van verschillende

overheidsorganisaties elkaar ontmoeten.De VOM fungeert als ontmoetingspunt en platform.

Wie zijn wij? I De VOM als netwerk bestaat momenteel uit een kleine 200 leden en donateurs, plus enkele honderden frequente bezoekers van onze bijeenkomsten. Het bestuur is de motor van het netwerk, dat wordt ondersteund door een secretariaat.

Actief worden in het netwerk? I De activiteiten van de VOM worden mede mogelijk gemaakt door projectbijdragen, zowel inhoudelijk als financieel, van overheden en hun adviseurs. Maar daanaast blijft de eigen bijdrage van de leden en donateurs belangrijk. Door lid (voor overheidsprofesionals) of donateur (voor anderen) te worden steunt u het netwerk, kunt u een actieve inbreng leveren, heeft u voorrang bij de (meestal gratis toegankelijke) VOM-bijeenkomsten, ontvangt u VOM-publicaties zoals het Jaarboek en een of meer boeken in de serie Overheidsmanagement van SDU, en kunt u gebruik maken van het interactieve deel van onze nieuwe website.

Lidmaatschap I staat open voor overheidsmanagers, het donateurschap staat open voor overige geïnteresseerden. Als u lid wilt worden kunt u contact opnemen of het formulier invullen, dan wordt er contact met u opgenomen.

Voor 95,- per jaar krijgen leden en lid/donateurs:- Een platform voor vernieuwing van het overheidsmanagement- Tegen gereduceerd tarief (meestal gratis) toegang en voorrang bij de door de VOM georganiseerde seminars en congressen- Één of meerdere keren per jaar een boek uitgeven door VOM en Sdu in de reeks overheidsmanagement- Een gratis abonnement (t.w.v. 149,-) op het twee wekelijkse blad PM- Service via de website en een maandelijkse e-mail nieuwsbrief- Het Vom-jaarboek, inclusief de netwerkgids met alle leden en donateurs.Voor wie PM niet wil ontvangen, of al op andere wijze ontvangt, is er ook een lidmaatschap mogelijk zonder ontvangst van PM. Het jaarlijkse lidmaatschapsgeld bedraagt dan 30,-.

he


5825_V01_fc.indd 79 04-12-2009 11:09:13


5825_V01_fc.indd 81 04-12-2009 11:09:14

De Werkmaatschappij komt voort uit het Programma Vernieuwing Rijksdienst. Het rijksbreed bunde-len van bedrijfsvoeringstaken is een forse impuls voor de gewenste kwaliteitsverhoging en levert con-crete besparingen, zowel in fte’s als in geld. De komende jaren zullen steeds meer ministeries hun uitvoe-rende taken door bedrijfseenheden vallend onder De Werkmaatschap-pij laten uitvoeren.

De Werkmaatschappij biedt aan afnemers binnen het Rijk een breed scala aan diensten op het gebied van de bedrijfsvoering. Of het nu om arbeidsmarktcommunicatie of bedrijfsmaatschappelijk werk gaat, om grafische dienstverlening of coaching, om arbeidsjuridische ondersteuning of om post- en koeriersdiensten. Door onderlinge samenwerking kunnen de bij De Werkmaatschappij aangesloten organisaties de klant bovendien een uitgekiend product aanbieden.

De volgende bedrijfseenheden zijn op het moment van uitkomen van dit Jaarboek bij De Werkmaat-schappij aangesloten:

Rijksdienst

Gezondheid

juridisch-

communicatie Rijk

maatschappelijk Werk

Organisatie

en Koeriersdienst

Overheidstelecommunicatie

De Werkmaatschappij

Directeur: Ab Warffemius, 070-7000555; [email protected]

Kijk op de site voor meer informatie over de aangesloten organisatieshttp://werkmaatschappij.rijksweb.nl of vraag de map met factsheets van alle bedrijfseenheden aan via [email protected]

hét shared service center voor de bedrijfsvoering binnen de rijksoverheid

82 Jaarboek 2009

5825_V01_fc.indd 82 04-12-2009 11:09:16

De WerkmaatschappijSlimmer, beter en effi ciënter doen

directeur De Werkmaatschappij,

Meer met minder

Interdepartementaal samenwerken in één digitale wereld

Digitale Werkomgeving

Duidelijkheid, durf, daad-kracht en deskundigheid

Deskundig, snel, betrokken, dichtbij

arbeidsjuridisch,

Op zoek naar de vraag achter de vraag

marktcommunicatie Rijk,

Vooruitdenken

maatschappelijk Werk,

Vakmanschap en klant centraal

Klantgericht zijn naar je omgeving

Organisatie,

The best way to predict the future is to create it

Wij zorgen dat u uw werk kunt doen

There is nothing permanent except change

Denken, durven, doen

Peter van Veen

Whatever you think, think the opposite

IJzer smeden als het heet is

Van hier naar daar, snel en betrouwbaar

Op effi ciënte wijze effectief zijn

Beheren, initieren van RIJKS contracten waarbij doelmatigheid en effi ciëntie voorop staan

Harry Verkooijen

Doelen zijn dromenmet deadlines


5825_V01_fc.indd 83 04-12-2009 11:09:17

De Werkmaatschappij

Van, voor en door de departementen

84 Jaarboek 2009

5825_V01_fc.indd 84 04-12-2009 11:09:18

Op weg naar een slimmere en effi ciëntere

bedrijfsvoering van de rijksoverheid


5825_V01_fc.indd 85 04-12-2009 11:09:19

86 Jaarboek 2009

Samenstelling bestuur

Naam: Meuleman, Dhr. a.a.m. (Louis)Titel: dr

Functie: Voorzitter VOM, Secretaris-

Directeur RMNO; Senior- lecturer

Universiteit Nyenrode

Organisatie: Raad voor ruimtelijk, milieu- en

natuuronderzoek

Postadres: Postbus 93051

2509 AB Den Haag

Adres: Emmapark 6

259 5ET Den Haag

Telefoon: 0703155222

Fax: 0703155220

Mobiel: 0621827020

E-mail: [email protected]

Naam: Caaij, Dhr. F.C. van der (Frans)Titel: MBA

Functie: Penningmeester VOM

Adres: Martin Luther Kingstraat 33

2694 AE ‘s-Gravenzande



Naam: Klinkers, Dhr. (Leon)Titel: dhr.

Functie: Unit Manager

Organisatie: Inspectie Verkeer en Waterstaat


2509 LR Den Haag

Adres: Nieuwe uitweg 1

2514 BP Den Haag


Direct: 0652596449

Mobiel: 0646001996


Naam: Bertram, Mw. A.W.H. (Annet)Titel: mr. drs.

Functie: gemeentesecretaris

Organisatie: Gemeente Den Haag


2500 DJ Den Haag

Adres: Spui 70

2511 BT Den Haag


Direct: 0703532050

Fax: 0703532782


Naam: Boerma, Mw. G.E. (Gea)Titel: MR

Functie: Hoofd Communicatie en Kabinet

Organisatie: Provincie Groningen


9700 AP Groningen

Adres: Martinikerkhof 12

9700 AP Groningen

Direct: 0503164133

Fax: 0503138193

Mobiel: 0629065894


Naam: Kock, Mw. de (Elize)Organisatie: Ministerie van Volkshuisvesting,

Ruimtelijke Ordening en

Milieubeheer (VROM)


2500 EZ den haag

Adres: Rijnstraat 8

2515 XP den haag

Direct: 0703393129


Naam: Frequin, Dhr. (Mark)Titel: dhr.

Functie: Directeur-Generaal

Organisatie: Ministerie van Economische Zaken


2500 EC den haag

Adres: Bezuidenhout 30

2594 AV den haag

Direct: 0703798101

Fax: 0703798262

Mobiel: 0651786578


Naam: Janssen RA, Dhr. H.C.J. (Hans)Titel: RA

Functie: Plaatsvervangend Inspecteur-

generaal

Organisatie: Inspectie voor de Gezondheidszorg


3500 GR Utrecht

Adres: St. Jacobsstraat 16

3511 BS Utrecht

Direct: 0302338623

Fax: 0307518011


5825_V02_fc.indd 86 04-12-2009 10:14:00


Naam: Liebregs, Mw. CL (Tineke)Titel: mr

Functie: Advodaat- procureur; vm.

Gemeentesecretaris Gemeente

Zoetermeer

Organisatie: Advocatenkantoor Meijer &

Associés

Postadres: Koninginnegracht 76

2514 AH den haag

Adres: Koninginnegracht 76

2514 AH den haag


Fax: 0703063698

Mobiel: 0651101212


5825_V02_fc.indd 87 04-12-2009 10:14:01

88 Jaarboek 2009

Samenstelling Raad van Advies

Naam: Berghuijs, Dhr. J.D. (J.D.)Functie: Algemeen directeur veiligheidsregio

Rotterdam Rijnmond

Organisatie: Veligheidsregio Rotterdam

Rijnmond


3007 AD Rotterdam

Adres: Wilhelminakade 947

3072 AP Rotterdam


Fax: 0104468909

E-mail: j.berghuijs@veiligheidsregio-

rr.rotterdam.nl

Naam: Blokdijk, Mw. G.M.M (G.M.M)Titel: mr.

Functie: Managing Partner

Organisatie: ACML Boardroom Consultancy

Postadres: Steijnlaan 8

3743 CH Baarn

Adres: Steijnlaan 8

3743 CH Baarn

Mobiel: 0623131938

E-mail: [email protected], tiasnimbas-

[email protected]

Naam: Bruinsma, Dhr. M. (M.)Titel: ing.

Functie: VM Griffier Provincie Noord-Brabant

(nu programmadirecteur paleis

Soestdijk)

Postadres: Meester de Wolfstraat 71

7548 AK Enschede

Adres: Meester de Wolfstraat 71

7548 AK Enschede


Mobiel: 0653325540

Naam: Horstink-von Meyenfeldt, Mw. S.J.E. (S.J.E.)

Titel: mr.

Functie: Staatsraad in buitengewone dienst

Organisatie: Raad van State


2500 EA Den Haag

Adres: Lange Voorhout 3

2514 EA Den Haag


Naam: Lemstra, Dhr. W (Wolter)Titel: Prof. dr.

Functie: VM lid Eerste Kamer der Staten-

Generaal, VM SG Volkshuisvesting,

Ruimtelijke Ordening en

Milieubeheer, VM SG Welzijn,

Volksgezondheid en Cultuur

Postadres: Morshoekseweg 11

7552 PE Hengelo OV

Adres: Morshoekseweg 11

7552 PE Hengelo OV

Naam: Smit, Dhr. C.Th. (C.Th.)Titel: drs.

Functie: Divisiedirecteur Ruimtelijke

Ordening

Organisatie: Royal Haskoning


6500 AD Nijmegen

Adres: Barbarossastraat 35

6522 DK Nijmegen

Naam: Walsum, Dhr. H.V. (Huib)Titel: mr.

Functie: Oud Burgemeester van Gieten,

Doesburg, Rheden en Delft

Postadres: Voorstraat 45b

2611 JK Delft

Adres: Voorstraat 45b

2611 JK Delft


Naam: Wibier, Dhr. J. (J.)Titel: mr.

Functie: Secretaris

College van Gedeputeerde State,

Algemeen directeur provinciale

organisatie (Provincie Fryslan)

Organisatie: Provincie Fryslan


8900 HM Leeuwarden

Adres: Snekertrekweg 1

8912 AA Leeuwarden

Fax: 0703651380

5825_V02_fc.indd 88 04-12-2009 10:14:01


Medewerkers

Naam: van Eemeren, Dhr. A (Aik)Functie: Projectmanager

Organisatie: Vereniging voor

OverheidsManagement

Postadres: postbus 20951

2509 AB Den Haag

Adres: Emmapark 6

2595 ET Den Haag


Direct: 0703155218

Fax: 0703155220

Mobiel: 0614278571


Naam: Ahripou, Mw. N (Nasira)Functie: Projectmedewerker

Organisatie: Vereniging voor

OverheidsManagement

Mobiel: 0622617583

5825_V02_fc.indd 89 04-12-2009 10:14:02

90 Jaarboek 2009

Ledenlijst VOM

Naam: Aarts, Dhr. H.Functie: Project Management Bureau

Organisatie: Gemeente Waalwijk


5140 GB Waalwijk

Adres: raadhuisplein 7

5140 GB Waalwlijk



Naam: Abcouwer, Dhr. J.A.M.L. (Johan)Titel: drs

Functie: Directeur Bedrijfvoering (lid bestuur)

Organisatie: Hoge Raad der Nederlanden


2500 EH Den Haag

Adres: Lange voorhout 7

2414 EA Den Haag



Naam: Ambachtsheer, J.M.P. (Jan)Functie: hoofd P&O en hoofd Juridische

Zaken

Organisatie: Gemeente Vlaardingen


3130 EB Vlaardingen

Adres: hoflaan 43

3134 Ac Vlaardingen



Naam: Baas, Dhr. M. (Michiel)Functie: Directeur Interim Overheidsdiensten

Organisatie: Corgwell Interim Management BV


3990 DD Houten

Adres: De Molen 1

3994 DA Houten


Fax: 0306355499

Mobiel: 0652615056


Naam: Balakirsky, Dhr. P.J.R. (Philip)Titel: ir.drs.

Functie: Programma directeur Vernieuwing

rijksdienst

Organisatie: Ministerie van Binnenlandse zaken

en Koninkrijksrelaties


3502 LA Utrecht

Adres: Griffioenlaan 2

3526 LA Utrecht


Naam: Beunder, Dhr. M. (Michel)Titel: Ir. drs.

Functie: Directeur

Organisatie: Agility House B.V.

Adres: Wattbaan 22

3439 ML Nieuwegein


Fax: 0793430185

Mobiel: 0624691769


Naam: Blom, Mw. M.A (Michelle)Titel: Drs

Functie: Directeur van directie Regionaal

Bereikbaarheid en Veiligheid

transport

Organisatie: Ministerie van Verkeer & Waterstaat


2500 EX Den Haag

Adres: Plesmanweg 1-6

2597 JG Den Haag


Fax: 0703517467


Naam: Boeding, Dhr. P.A (Paul)Functie: Raadsadviseur

Organisatie: Algemene Rekenkamer


2500 EA Den Haag

Adres: Lange Voorhout 8

2514 ED Den Haag

Fax: 0703424336

Mobiel: 0622204705


5825_V02_fc.indd 90 04-12-2009 10:14:02


Naam: Boomsma, Mw. A. (Anke)Functie: Secretaris-directeur

Organisatie: Hoogheemraadschap van Delfland


2601 DB Delft

Adres: Phoenixstraat 32

2611 AL Delft


Direct: 0152608302


Naam: Boot, Dhr. G.J.Titel: Drs. mr.

Functie: Directeur directie Financien

Organisatie: Gemeente Den Haag


2500 DJ Den Haag

Adres: Spui 70

2511 BT Den Haag


Fax: 0703533751

Naam: Brouwer, H.M.D. (Hans)Titel: Drs.

Functie: Secretaris/ Algemeen directeur

Organisatie: Provincie Gelderland


6800 GX Arnhem

Adres: Markt 11

6811 CG Arnhem


Mobiel: 06524290101


Naam: Buma, Dhr. D.J.H. (Danny)Functie: Onderwijsmanager

Organisatie: Noordelijke Hogeschool

Leeuwarden - Thorbecke Academie


8600 CB Leeuwarden

Adres: Tesselschadestraat 12

8913 HB Leeuwarden


Naam: Claessen, Dhr. P.D.A. (Peter)Titel: Mr. Dr.

Functie: Secretaris

Organisatie: Intergemeentelijk

Samenwerkingsorgaan Midden

- Holland (


2800 AA Gouda

Adres: Thorbeckelaan 5

2805 CA Gouda


Fax: 0182545555


Naam: Defauwes-Thijssen, J.L.V.M. (Yolande)

Titel: drs RA

Organisatie: Provincie Zuid Holland


2509 LP Den Haag


Mobiel: 0627076531


Naam: Demmink, Dhr. J. (Joris)Titel: mr

Functie: Secretaris- Generaal

Organisatie: Ministerie van Justitie


2500 EH Den haag

Adres: Schedeldoekshaven 100

2511 EX Den Haag


Direct: 0703706883

Fax: 0703707513


Naam: Denijs, Dhr. J.W. (Hans)Functie: Interminmanager

Organisatie: Boer & Croon Strategy and

Management Group


1070 AT Amsterdam

Adres: Amstelveenseweg 760

1081 JK Amsterdam

Mobiel: 0653436829


5825_V02_fc.indd 91 04-12-2009 10:14:02

92 Jaarboek 2009

Naam: Derks, Dhr. A.H.A.M. (Noud)Titel: ir.

Functie: directeur Ruimtelijke Ontwikkeling

en Handhaving

Organisatie: Provincie Noord-Brabant


5200 MC ‘s Hertogenbosch

Adres: Brabantlaan 1

5216 TV ‘s hertogenbosch


Direct: 0736812304


Naam: Detering, J.P. (Johan)Titel: Drs

Functie: Directeur

Organisatie: GGD Zaanstreek - Waterland


1500 GB Zaandam

Adres: Vurehout

1507 EC Zaandam


Fax: 0756519223


Naam: Dijcks, Mw. A.M.G.Titel: drs.

Functie: Directeur dienst maatschappelijke

ontwikkeling

Organisatie: Gemeente Enschede


7500 AA Enschede

Adres: Hengelosestraat 51

7414 AD Enschede


Fax: 0534815580


Naam: Dijkstra, O.Titel: Drs

Functie: Gemeentesecretaris/ Algemeen

Directeur

Organisatie: Gemeente Zwolle


8000 GA Zwolle

Adres: Grotekerkplein 15

8011 PK Zwolle


Naam: Eerten, Dhr. R van (Ronald)Titel: drs

Functie: Afdelingshoofd Informatisering &

Automatisering

Organisatie: St. ICTU


2508 AA Den Haag

Adres: Wilhelmina van pruisenweg 104

2595 AN Den Haag


Fax: 0708887888


Naam: Eskes, Dhr. D.W.M. (Derk)Titel: drs.

Functie: Directeur

Organisatie: Milieudienst West-Holland


2300 AD Leiden

Adres: Schipholweg 128

2316 XD Leiden


Fax: 0714083601


Naam: Fraanje, Dhr. J.K. (Jan)Titel: drs.

Functie: Gemeentesecretaris

Organisatie: Gemeente Boxtel


5280 DA Boxtel

Adres: Markt 1

5281 AT Boxtel


Direct: 0411655244

Fax: 0411655342


Naam: Goudsmit, Mw. J. (Jetske)Titel: drs.

Functie: Directeur

Organisatie: Public Spirit

Adres: Vijzelmolenlaan 6a

3447 GX Woerden


Fax: 0348457055


5825_V02_fc.indd 92 04-12-2009 10:14:03


Naam: Haan, Dhr. G. A. de (G.)Titel: mr


Organisatie: Gemeente Almelo


7600 GC Almelo

Adres: Stadhuisplein 1

7607 EK Almelo



Naam: Have, Dhr. R.H. ten (Rene)Titel: drs.

Adres: wagenstraat 85-C

2512 AS Den Haag

Mobiel: 0624257165


Naam: Heida, Dhr. H.P. (Harke)Titel: mr.

Functie: directeur CZW

Organisatie: Ministerie van Binnenlandse zaken

en Koninkrijksrelaties


2500 EA Den Haag

Adres: Heerengracht 17

2511 EG Den haag


Fax: 0704267534


Naam: Heij, Dhr. H. (Henk)Functie: Directeur Sector FBB

Organisatie: Gemeente Ede


6710 HK Ede

Adres: Bergstraat 4

6711 DD Ede


Fax: 0318680440

Mobiel: 0652480533


Naam: Heimens Visser, Mw. m. (Merel)Titel: drs. MBA

Functie: Manager Kennisontwikkeling &

Voorlichting

Organisatie: Octrooi Centrum Nederland


2280 HV Rijswijk

Adres: Patentlaan 2

2288 EE Rijswijk



Naam: Hof, Mw. M.F. van ‘t (Mirjam)Titel: drs,

Functie: Sectorhoofd Beheer en Uitvoering

Organisatie: Stadsdeel Westerpark, Gemeente

Amsterdam


1000 AC Amsterdam

Adres: Haarlemmerweg 8-10

1014 BE Amsterdam


Direct: 0205810357

Fax: 0205810330


Naam: Horst, Dhr. A.M. ter (Bert)Titel: mr.

Functie: Allround Senior

Ontwikkelingsmanager

Organisatie: Gemeente Enschede


7500 AA Enschede

Adres: Molenstraat 50

7514 DK Enschede


Fax: 0534304975

Mobiel: 0628787890


Naam: Huijben, Dhr. M.A.M.H. (Michiel)Titel: drs.


Organisatie: Gemeente Brunssum


6440 AG Brunssum

Adres: Lindeplein 1

6444 AT Brunssum


Direct: 0455278592


5825_V02_fc.indd 93 04-12-2009 10:14:03

94 Jaarboek 2009

Naam: Janssen, Dhr. J.R. (Joan)Titel: drs.

Functie: Hoofd Economische Zaken

Organisatie: Provincie Groningen


9700 AP Groningen

Adres: Sint Jansstraat 4

9712 JN Groningen


Fax: 0503130544


Naam: Joosten, W.A. Titel: Mr

Functie: Secretaris - Directeur

Organisatie: Waterschap Regge en Dinkel


7600 GA Almelo

Adres: Kooikersweg 1

7609 PZ Almelo

Mobiel: 0621882301


Naam: Jorissen, Dhr. R. (R.)Functie: Projectleider Project Mainpoost

Ontwikkeling

Organisatie: Ministerie van Verkeer & Waterstaat


3502 MB Utrecht

Adres: Griffioenlaan 2

3526 LA Utrecht


Fax: 0703511477

Mobiel: 0620705886


Naam: Kastelein, Dhr. a.j. (A.J.)Functie: Gemeentesecretaris

Organisatie: Gemeente Ooststellingwerf


8430 AA Oosterwolde (frl)

Adres: Het oost 11

8431 LE Oosterwolde (frl)

Direct: 0516566297

Naam: Keijts, Dhr. L.H. (Bert)Titel: ir.

Functie: Directeur-Generaal

Organisatie: Rijkswaterstaat


2500 EX Den Haag

Adres: Koningskade 4

2596 AA Den Haag


Direct: 0703518591

Fax: 0703518931


Naam: Knopper, Dhr. W.J.C. (Pim)Titel: mr.

Functie: Raadsgriffier

Organisatie: Gemeente Hellendoorn


7440 AE Njiverdal

Adres: Willem-alexanderstraat 7

7442 MA Nijverdal


Fax: 0548610505

Mobiel: 0625037395


Naam: Kool, Dhr. R. Functie: Gemeentesecretaris

Organisatie: Gemeente Dronten


8250 AC Dronten

Adres: De Rede 1

8251 ER Dronten


Fax: 0321313130


Naam: Kragten, Dhr. A.G. (A.)Titel: drs.

Functie: Secretaris

Organisatie: Deelgemeente Ijsselmonde


3007 AA Rotterdam

Adres: Stadionweg 41C

3077 SA Rotterdam


Fax: 0104831552

E-mail: ton.kragten@ijsselmonde.

rotterdam.nl

5825_V02_fc.indd 94 04-12-2009 10:14:04


Naam: Kuijper, Mw. N. (Nora)Titel: drs.

Functie: Plv. Directeur

Organisatie: Ministerie van Sociale Zaken en

Werkgelegenheid

Adres: Prinsesbeatrixlaan 82

2595 AR Delft


Mobiel: 0628418442

Naam: Kuikman, Dhr. C.M. (Chris)Titel: mr.

Functie: Gemeentesecretaris / Algemeen

directeur

Organisatie: Gemeente Kerkrade


6460 AP Kerkrade

Adres: Markt 1

6461 EB Kerkrade


Direct: 0455676202

Fax: 0455464981

Mobiel: 0653145498


Naam: Langelaar, Dhr. J.T. (Jan)Functie: Gemeentesecretaris

Organisatie: Gemeente Veenendaal


3900 BC Veenendal

Adres: Raadhuisplein 1

3901 GA Veenendaal


Fax: 0318511686


Naam: Langeveld, Mw. S.J.M. (Susan)Titel: Drs. MBA

Organisatie: Langeveld Interim

Adres: Franz Schubertstraat 53

3533 GT Utrecht


Mobiel: 0629051558


Naam: Leijtens, Dhr. J.A.J. (Hans)Titel: dr.

Functie: Commandant Zuid- Nederland

Organisatie: Koninklijke Marechaussee

Postadres: johan Frisolaan 28

5263 BS Vught

Adres: Hervenplein 1

5232 JE ‘s Hertogenbosch

Mobiel: 0610132439


Naam: Malenstein, Dhr. A.G. van (Aart)Titel: mr.

Functie: Director of client services

Organisatie: Resources Global Professionals


8590 RN Utrecht

Adres: Papendorpseweg 79

3528 BJ Utrecht


Fax: 0346583399

Mobiel: 0646003230


Naam: Marquinie, Dhr. (Frans)Titel: mr.

Functie: gemeentesecretaris Gemeente

Reimerswaal

Adres: Zonnemare 3

4571 CW Axel


Fax: 0115565725


Naam: Mauer, Dhr. R.J. (Ronald)Titel: drs

Functie: Gemeentesecretaris / Algemeen

directeur

Organisatie: Gemeente Oegstgeest


2340 BG Oegstgeest

Adres: Rhijngeesterstraatweg 13

Oegstgeest


Direct: 0715191700

5825_V02_fc.indd 95 04-12-2009 10:14:04

96 Jaarboek 2009

Naam: Meester, Dhr. R.C.A. (Rein)Titel: drs.

Functie: Lid directieraad

Organisatie: Gemeente Dordrecht


3300 AA Dordrecht

Adres: Spuiboulevaard 300

3311 GR Dordrecht


Fax: 0786398254


Naam: Meijer, Dhr. H.Q. (Quint)Titel: drs.

Functie: Directeur Corgwell Interim

Management BV



3990 DD Houten

Adres: De Molen 1

3994 DA Houten


Fax: 0306355499

Mobiel: 0655868242


Naam: Meulman, Dhr. P. (Pieter)Functie: Communicatieadviseuren

communicatieve vaardigheidstrainer

voor de overheid en nonprofit

organisaties

Organisatie: Svondare

Postadres: Turijnstraat 18

5632 TS Eindhoven

Adres: Turijnstraat 18

5632 TS Eindhoven


Fax: 0402483075

Mobiel: 0625007531


Naam: Mourik, Dhr. N. van (Nico)Functie: Gemeentesecretaris

Organisatie: Gemeente Breda


4800 RH Breda

Adres: Claudius Prinsenlaan 10

4811 DJ Breda



Naam: Muijen, Dhr. M.G.J. van (Matthijs)Titel: drs.

Functie: Raadslid gemeente Rotterdam

(PVDA)

Organisatie: Gemeente Rotterdam


3000 KP Rotterdam

Adres: Coolsingel 40

3011 AD Rotterdam

Telefoon: 08001545

Fax: 0104120845


Naam: Munck - Kraamer, Mw. W.A. de (W.)

Functie: Directeur P & O

Organisatie: Ministerie van Volksgezondheid,

Welzijn en Sport


2500 EJ Den Haag

Adres: Parnassusplein 5

2511 VX Den Haag


Direct: 0703406667

Fax: 0703406863


Naam: Nabbe, Dhr. W.J.M. (Wim)Titel: drs.


Organisatie: Gemeente Rijnwaarden


6916 ZG Tolkamer

Adres: Markt 5

6915 AH Lobith


Fax: 0316565675


Naam: Nieuwenhuis, Dhr. H.I.M. (Hans)Titel: drs.

Functie: Director BAS Strategist / CTO

- Member of the board BAS

Organisatie: Capgemini Bas B.V.


3800 AV Amersfoort

Adres: De Brand 10

3825 LH Amersfoort


Fax: 0334554391

Mobiel: 0629525918


5825_V02_fc.indd 96 04-12-2009 10:14:05


Naam: Noppen, H.C. (H.)Titel: mr. drs. MBA

Functie: Gemeentesecretatris

Organisatie: Gemeente Medemblik


1671 AA Medemblik

Adres: Dam 4

1671 AW Medemblik


Fax: 0227545444


Naam: Pattist, Mw. F.M. (Quita)Titel: mr.

Functie: Sectordirecteur

Organisatie: Provincie Fryslan


8900 HM Leeuwarden

Adres: Snekertrekweg 1

8912 AA Leeuwarden


Fax: 0582925124

Mobiel: 0621878171


Naam: Plantinga, Mw. M. (Marjolein)Titel: Mr


Organisatie: Gemeente Bussum


1400 HA Bussum

Adres: Brinklaan

1400 HA Bussum


Fax: 0356928744


Naam: Pol, Dhr. J. (Joop)Functie: Gemeentesecretaris

Organisatie: Gemeente Spijkenisse


3200 AA Spijkenisse

Adres: Raadhuislaan 106

3201 EL Spijkenisse


Fax: 0181696765

Mobiel: 0621566533


Naam: Redert, W.P.M. (W.)Functie: Gemeente Secretaris / Algemeen

Directeur

Organisatie: Gemeente Schiedam


3100 AE Schiedam

Adres: Staderf 1

3112 DZ Schiedam


Naam: Rensen, Dhr. G.G.J. (Gregor)Titel: Drs.

Functie: Wethouder

Organisatie: Gemeente Leidschendam -

Voorburg


2270 AX Voorburg


2264 BP Leidschendam


Fax: 0703009399

E-mail: wethouderrensen@leidschendam-

voorburg.nl

Naam: Rotman, Dhr. H. (H.)Functie: Hoofd Bedrijfsvoering

Organisatie: Openbaar Ministerie


8901 BP Leeuwarden



Naam: Schurink, Dhr. M.R. (M.)Organisatie: Gemeente Dordrecht


3300 AA Dordrecht

Adres: Spuiboulevard 300

3311 GR Dordrecht

Naam: Smets, Dhr. A.H.L.S. (Ad)Titel: mr.

Functie: projectleider Switch

Organisatie: Ministerie van landbouw, Natuur en

Voedselkwaliteit


2500 EK Den Haag

Adres: Bezuidehoutseweg 73

2594 AC Den Haag


Fax: 0703786151

Mobiel: 0648131348


5825_V02_fc.indd 97 04-12-2009 10:14:05

98 Jaarboek 2009

Naam: Smits, Dhr. A.C.M. (Albert)Titel: mr.

Functie: Algemeen directeur / Secretaris

Organisatie: Regio Ijsel-Vecht


8001 BL Zwolle

Adres: Zeven Alleetjes 1

8011 CV Zwolle


Direct: 0384281411

Fax: 0384281400


Naam: Storm, Dhr.Functie: Organisatieadviseur

Organisatie: Ministerie van Economische Zaken


2500 EC Den Haag

Adres: Bezuidenhoutseweg 30

2594 AV Den Haag

Mobiel: 0611376101


Naam: Timmer, Dhr. D.J. (Dirk Jan)Titel: drs

Functie: Directeur Sector Rijkoverheid

Organisatie: Haute Equipe

Postadres: brigantijnlaan 325

2496 ZT Den Haag

Adres: brigantijnlaan 325

2496 ZT Den Haag


Fax: 0152512821


Naam: Veenhof, Dhr. g. (G.)Titel: mr.


Organisatie: Gemeente Bunnik


3980 CD Bunnik

Adres: Singelpark 1

3984 NC Odijk


Direct: 0306594846

Fax: 0306594843


Naam: Velden, Dhr. A. van de (A.)Functie: Gemeentesecretaris

Organisatie: Gemeente Heemskerk


1960 AA Heemskerk

Adres: Bachstraat 6

1962 BD Heemskerk


Fax: 0251256888

Mobiel: 0651231719


Naam: Verboom, Dhr. J.P. (Joop)Titel: mr

Functie: Werkt bij VROM

Adres: Johan van Oldenbarneveltlaan 118

2582 NZ Den Haag

Mobiel: 0615017521


Naam: Verheul, Dhr. H.C. (Hennie)Functie: hoofd directiezaken

Organisatie: Gemeente Utrecht


3503 RJ Utrecht

Adres: Ravellaan 96

3533 JR Utrecht


Direct: 0302864355

Fax: 0302864688


Naam: Vermeulen, Mw. I (Inge)Titel: drs.

Functie: Directeur Beleid

Organisatie: Gemeente Rotterdam

Postadres: Breitnerstraat 63c

3015 XC Rotterdam

Adres: Coolsingel 40

3011 AD Rotterdam


Direct: 0104172914

Mobiel: 0653510291


5825_V02_fc.indd 98 04-12-2009 10:14:05


Naam: Viergever, Dhr. R.E. (Ruud)Titel: drs.

Functie: Secretaris-Directeur

Organisatie: Waterschap de Dommel


5280 DA Boxtel

Adres: Bosscheweg 56

5283 WB Boxtel


Direct: 0411618204

Fax: 0411618678


Naam: Voets, Dhr. M. (Miriam)Titel: drs.

Functie: Projectleider

Organisatie: Erasmus Academie


3000 DR Rotterdam

Adres: Burgemeester Oudlaan 50

3062 PA Rotterdam



Naam: Vos, Dhr. G. (G.)Titel: dr.

Functie: Secretaris

Organisatie: InnovatieNetwerk


3501 DD Utecht

Adres: Godebaldkwartier 355

3511DT Utrecht


Fax: 0703786149

Mobiel: 0648131139


Naam: Vries, Mw. I.C. deFunctie: Gemeentesecretaris

Organisatie: Gemeente Hilversum


1201 GM Hilversum

Adres: Dudokpark 1

1217 Je Hilversum


Fax: 0356292464


Naam: Vroom, Dhr. O. (Olaf)Titel: MBA

Functie: Projectleider Agentschap en

Vorming

Organisatie: Rijkswaterstaat


2500 EX Den Haag

Adres: Koningskade 4

2596 AA Den Haag

Mobiel: 0652066972

Naam: Werumeus Buning, Dhr. W.G. (W.)Titel: ir.

Functie: Directeur

Organisatie: Hoogheemwaarschap Schieland en

Krimpenerwaard


3006 AB Rotterdam

Adres: Maasboulevard 123

3063 GK Rotterdam


Fax: 0104537407


Naam: Westra, Dhr. R.L.N. (R.)Titel: drs.

Functie: Directeur Bedrijfsvoering

Organisatie: Gerechtshof Arnhem


6800 EM Arnhem

Adres: Walburgstraat 2-4

6811 CD Arnhem


Naam: Wijngaart, Dhr. P.I.M. van den (Paul)

Titel: mr. drs.

Functie: Gemeentesecretaris / algemeen

directeur

Organisatie: Gemeente Leiden


2300 PC Leiden


2311 EJ Leiden


Fax: 07151144641


5825_V02_fc.indd 99 04-12-2009 10:14:06

100 Jaarboek 2009

Naam: Willems, Dhr. D.J. (Dirk Jan)Titel: mr.

Functie: Gemeentesecretaris / algemeen

directeur

Organisatie: Gemeente Lelystad


8200 AB Lelystad


8232 ZX Lelystad


Fax: 0320278245

Mobiel: 0653811150


Naam: Wit, Dhr. G. de (G.)Functie: Directeur

Organisatie: Gemeente Utrecht


3503 RJ Utrecht

Adres: Ravellaan 96

3533 JR Utrecht


Fax: 0302864688


Naam: Wolberink - Kruger, Mw. M.M.E. (Marlies)

Titel: drs.

Functie: Sectorhoofd Personeel en

Organisatie

Organisatie: Gemeente Vlaardingen


3130 EB Vlaardingen

Adres: hoflaan 43

3134 Ac Vlaardingen


Direct: 0102484211

Fax: 0102484403


Naam: Wolff, Dhr. G.N.M. de (G.)Functie: Adjunct Gemeentesecretaris /

concerncoller

Organisatie: Gemeente Skasterlan


8500 AC Joure

Adres: Heremastate 1

8501 AA Joure


Direct: 0513418018

Fax: 0513413684


Naam: Wolk, Mw. N.H.M.G.A. van der (Nicole)

Titel: drs.

Functie: Directeur Organisatie, Personeel &

Communicatiezaken

Organisatie: Nederlandse Organisatie voor

Wetenschappelijk Onderzoek


2509 AC Den Haag

Adres: Laan van Nieuw Oost-indie 300

2593 HW Den Haag


Direct: 0703440702

Fax: 0703440722


Naam: Zierikzee, (M)Functie: Gemeentesecretatris

Organisatie: Gemeente Velsen


1970 Al Ijmuiden

Adres: Dudokplein 1

1971 EN Ijmuiden

Direct: 0255567475


5825_V02_fc.indd 100 04-12-2009 10:14:06


Lijst van Donateurs VOM

Naam: Beudeker, Dhr. H.R. (Hans)Titel: drs.

Functie: Directie

Organisatie: Beukeneik Mens En organisatie

Adres: Burg. Kolfschotenlaan 3

2585 DZ Den Haag


Mobiel: 0653733397


Naam: Blanken, Mw. R.Titel: drs

Functie: Teammanager

Organisatie: Penta Scope

Adres: Javastraat 14

2585 AN Den Haag


Fax: 0703111988

Mobiel: 0653587557


Naam: Brunia, Dhr. M.H. (Meindert)Functie: directeur /adviseur

Organisatie: Brunia Compliance consultancy

Postadres: koningsvaren 60

1391 AL Abcoude

Adres: koningsvaren 59

1391 AL Abcoude


Fax: 0294286838

Mobiel: 0653168029


Naam: Cambeen, Mw. M. (Marieke)Titel: drs

Organisatie: Sdu Uitgevers


2500 EA Den Haag

Adres: Pr. Beatrixlaan 116

2595 AL Den Haag



Naam: Deekens, Mw. G. (Gerda)Titel: mr.

Functie: Senior Management consultant



3990 DD Houten

Adres: De Molen 1

3994 DA Houten


Fax: 0306355499

Mobiel: 0652048927


Naam: Dijk, Dhr. N.W.J. van (Nico)Functie: directeur

Organisatie: Segment Groep

Postadres: olmenlaan 6

3830 AJ Leusden

Adres: Olmenlaan 6

3833 AV Leusden


Mobiel: 0629063142


Naam: Driel, Dhr. A. van (Arie)Postadres: Dubbeldamseweg 358

3312 KT Dordrecht

Adres: Dubbeldamseweg 358

3312 KT Dordrecht


Naam: Dumortier, Dhr. J. (Jos)Titel: Prof. Dr.

Organisatie: Interdisciplinair Centrum voor Recht

en ICT

Postadres: Minderbroedersstraat 6

Be 3000 Leuven (belgie)

Adres: Sint- Michielstraat 6

Be 3000 Leuven

Telefoon: 003216325149

Fax: 003216325438

Naam: Elzinga, Mw. M. (Margot)Functie: Zorgmanager

Organisatie: Zorgpartners Midden Holland

Adres: Treebord 19

2811 EA Reeuwijk

Mobiel: 0651299629


5825_V02_fc.indd 101 04-12-2009 10:14:07

102 Jaarboek 2009

Naam: Geut, Dhr. L. (Ludy)Titel: drs.

Functie: Lid van de directie

Organisatie: Berenschot BV


3503 RA Utrecht

Adres: Europalaan 40

3526 KS Utrecht


Fax: 0302916896


Naam: Gons, Dhr. J. (J.)Titel: mr.

Functie: Branchmanager overheid

Organisatie: Tempo Team

Adres: Hogeweg 15

5301 LB Zaltbommel


Fax: 0418517146

Mobiel: 0629513297


Naam: Halffman, Dhr. R.R.M. Functie: Gemeentesecretaris

Organisatie: Gemeente Beesel


5953 ZK Reuver


5953 AL Reuver


Direct: 0774749292

Fax: 0774749295


Naam: Hoek, Dhr. L.C.J. van den (Leo)Functie: Partner

Organisatie: Leo van den Hoek & Partners B.V.

Postadres: De Hoef Westzijde 16

1426 AR De Hoef

Adres: De Hoef Westzijde 16

1426 AR De Hoef


Fax: 0297523262

Mobiel: 0651205682


Naam: Hoffmans, Dhr. C.G.M.T.C. (Christjan)

Titel: drs.

Functie: Senior Advies, Partner


Postadres: Fokkerlaan 31

1185 JB Amstelveen

Adres: fokkerlaan 31

1185 JB Amstelveen


Mobiel: 0622491144


Naam: Homan, Mw. J. (Jeannette)Titel: drs.

Functie: Directeur

Organisatie: PSO Management BV

Adres: Heuvellaan 20

1406 KV Bussum



Naam: Houtenbos, Dhr. J.J.A.S. (Jan)Functie: Directeur


Adres: Bisschopskorft 4

1934 DE Egmond aan den Hoef


Mobiel: 0653978298


Naam: Jong, Dhr. P. de (Pieter)Titel: drs.

Functie: Senior adviseur

Organisatie: Raad voor het openbaar bestuur


2500 EA Den Haag

Adres: Fluwelen Burgwal 56

Den Haag


Direct: 0365379294

Fax: 0704267625


5825_V02_fc.indd 102 04-12-2009 10:14:07


Naam: Kokkeler, Dhr. P.F. (Paul)Titel: drs.

Functie: Directeur

Organisatie: Kokkeler BV

Postadres: Achtersloot 11a

3401 NR Ysselstein

Adres: Achtersloot 11a

3401 NR Ysselstein


Fax: 0306872571


Naam: Kop, Dhr. R.P. (Robert -Paul)Functie: Beleidsadviseur P&O

Organisatie: GGZ Delfland

Postadres: Juliana van Stolberglaan 480

2595 CV Den Haag

Adres: Sint Jorisweg 2

2612 GA Delft

Mobiel: 0627032895


Naam: Leenhouts, Mw. J. (Jos)Titel: drs.

Functie: Voorzitter CvB

Organisatie: ROC Mondriaan

Adres: Leeghwaterplein 72

2551 DB Den Haag


Fax: 0886664827


Naam: Leest, Dhr. E.G. de Functie: Hoofd FEZ

Organisatie: Gemeente Spijkenisse


3200 AA Spijkenisse

Adres: Raadhuislaan 106

3201 EL Spijkenisse


Direct: 0181696283

Fax: 0181696308


Naam: Meerhof, Dhr. F. (Fred)Titel: drs.

Functie: Senior Adviseur

Organisatie: Twijnstra Gudde

Adres: Rotterdamseweg 26

3135 PV Vlaardingen


Fax: 0334677371

Mobiel: 0620493347


Naam: Meijerink, Dhr. M.H. Titel: Prof. Drs.

Functie: Senior Consultant

Organisatie: Het Expertise Centrum


2502 EP Den Haag

Adres: Van den Spiegelstraat 12

2518 ET Den Haag


Fax: 0703515282


Naam: Neelen, Dhr. G.H.J.M. (Geert)Titel: dr.

Functie: directeur

Organisatie: Publiek Domein BV


3501 DE Utrecht

Adres: Nieuwengracht 56

3512 LT Utrecht


Fax: 0302300208


Naam: Oelen, Mw. J. Organisatie: Gemeente Hoogeveen


7900 PA Hoogeveen


Fax: 0528291325


Naam: Overkamp, Mw. C.C. (Carla)Titel: drs.

Functie: Directeur

Organisatie: Overkamp advies BV

Adres: Aquamarin 59

1382 KL Weesp



5825_V02_fc.indd 103 04-12-2009 10:14:08

104 Jaarboek 2009

Naam: Propper, Dhr. I.M.A.M.Titel: dr.

Functie: Directeur

Organisatie: Partners en Propper


5260 AC Vught

Adres: Marktveld 26

5261 EB Vught


Fax: 0736587081


Naam: Schagen-Gelder, Mw. M. (Marlies)

Titel: drs.

Functie: Organisatieadviseur

Organisatie: Gelder organisatieadvies & Interim

Adres: C.Jolstraat 115

2584 EP Den haag

Fax: 0703584692

Naam: Thonissen, Dhr. J.J.P.M. (Joep)Titel: drs

Functie: Directeur

Organisatie: Recron


3970 AC Driebergen

Adres: Hoofdstraat 82

3970 AC Driebergen



Naam: Wouters, Dhr. P. (Paul)Organisatie: Sensation en reflection

Adres: Gravenstraat 9

3817 SZ Amersfoort


Mobiel: 0653398134


Naam: Zunderdorp, Dhr. R. (Rein)Titel: drs.

Functie: Directeur

Organisatie: Zunderdorp Beleidsadvies &

Management

Adres: Lange voorhout 18

2514 EE Den Haag


Mobiel: 0622806190


5825_V02_fc.indd 104 04-12-2009 10:14:08

Vom jaarboek 2009 het huis van egbert beter

Documents

Transcript of Vom jaarboek 2009 het huis van egbert beter