Gallyon van Vessem

ALLES IS LIEFDEWIJ ZORGEN Antje Monteiro ACHTER DE SCHERMEN Stichting Compassion Circle RONDE TAFEL Schuldgevoelens ondermijnen alles INTERVIEW Tweede Kamerlid Agnes Wolbert over kleine helden DELEN EN DOEN Handen in Huis

VO

EL

ZO

RG

NU

MM

ER 1 – 2010

VOOR MANTELZORGERS

IN NEDERLANDNUMMER 1 – 2010

JAARGANG 1 GRATIS

Mantelzorg arrangement

Het was al in de Middeleeuwen dat het water uit de Stadsfonteyn de stad Bergen op Zoom van bijzonder water voorzag. Het Nederlandse Koninklijk Huis liet het water in de 19de eeuw met karrenvrach-ten vol naar hun residentie voeren. In 2006 heeft het Duitse instituut Fresenius dit water het predicaat ‘geneeskrachtig mineraal bronwater’ gegeven. En nu, in 2010, kunt U in dit bijzondere water baden in een ambiance die gebaseerd is op de Leer van de vier elementen: aarde, water, vuur en lucht. Kortom, een wel dadige beleving in een bijzondere omgeving.

Het luxe 4 sterren Stadspark Hotel is een bezoek meer dan waard. Of u nu één of meerdere dagen komt, het hotel, het restaurant, de beautysalons, de binnen- en buitenbaden, sauna’s, fitness en rust ruimten zorgen voor ontspanning en nieuwe energie.

In de lobby kunt u heerlijk genieten van een uitgebreid assortiment koude en warme dranken. In het restaurant treft u een goed gevuld homarium, met verse kreeft, schaal- en schelpdieren. Dagelijks serveren wij diverse specialiteiten, waar we u graag over adviseren. Maar waar

u ook voor kiest, u kunt rekenen op een uitstekende service en op-en-top gast-heerschap.

Het Stadspark Hotel beschikt over uitstekende kamers. Of het nu gaat om een ‘standaard de luxe’ kamer of een suite, al onze kamers bieden u alle comfort. Zo zijn airconditioning, Wifi, en Nespresso apparatuur standaard. Al onze  kamers bieden u alle comfort. Uiteraard zijn airconditioning, Wifi en Nespresso apparatuur standaard.

Energie opdoen in een bijzondere omgeving

Aanbieding!Het gebied De Brabantse Wal, waar ook Bergen op Zoom toe behoort, nodigt u uit om te fi etsen of om te wandelen. Ook is het goed winkelen in de gezellige oude binnenstad. Er zijn veel prachtige monu-menten waaronder het vijftiende-eeuwse stadspaleis het Markiezenhof met het daarin gelegen restaurant La Pucelle, het oude Stadhuys, de Synagoge en het Ravelijn.

Het Stadspark Hotel en Fonteyn

Thermen staan garant voor een

culinaire, weldadige, ontspannen

beleving. Speciaal voor lezers van

Voel Zorg Magazine bieden wij

een weldadig arrangement aan

voor slechts € 117,50 per persoon.

Geef wel aan bij het boeken van dit arran-gement dat het gaat om de aanbieding uit Voel Zorg Magazine, plus onderstaande boekingscode: mantelzorg 2010. Stuur een email naar www.reserveringen@stadsparkhotel.nl of bel naar: 0164 260 202

Aankomst: alle dagen van de week tot 23 december 2010 op basis van beschik-baarheid. Verblijfsperiode: 2 dagen / 1 nachtBoekingscode: mantelzorg 2010

Stadspark Hotel & Fonteyn ThermenGertrudisboulevard 200NL - 4615 MA BERGEN OP ZOOM Kijk ook op www.stadsparkhotel.nl

en www.fonteynthermen.nl

Inhoud arrangement

• 1 overnachting in een luxe twee-

persoonskamer.

• Uitgebreid ontbijtbuffet.

• 1 dag entree tot sauna- en wellness

faciliteiten met vrij gebruik van

aroma-, fruit-, belevings- en

rivierenbad (met jetstream en

borrelbank), akkerland-, kruiden- en

opgietsauna, stoom- en voetenbad,

themadouches en scrubzout.

• Ontvangst met een kopje koffi e of

thee met een streeklekkernij.

• Vrij gebruik van badjas, handdoek en

slippers (de slippers mag u mee naar

huis nemen).

• Individuele workout in onze fi tness.

• Deelname gezamenlijk Rasul ritueel,

verrijkt met geneeskrachtig mineraal

bronwater, dat essentiële mineralen

bevat voor ons lichaam, met afsluitend

een bekertje munt thee.

• Drie gangen keuze diner in ons

restaurant of in het vijftiende-eeuwse

Stadspaleis het Markiezenhof.

Aanbieding!

4

De start van een nieuw initiatief: Voel Zorg MagazineVoel Zorg Magazine is een nieuw gratis magazine voor mantelzorgers in Nederland, dat vier keer per jaar

verschijnt. Dit eerste nummer is met veel inspiratie en frisse zin tot stand gekomen.

Het magazine is voor en gaat over mantelzorgers, het gaat immers om erkenning en herkenning. Zonder

uw inzet, passie en mooie ontroerende verhalen kunnen wij geen magazine maken. Daarom willen wij

heel graag weten wat u van het blad vindt. Heeft u een tip, of een mooi verhaal, stuur dit dan naar

redactie@voelmagazine.nl. Wij zien uw reacties heel graag tegemoet.

Voel Zorg Magazine is het nieuwe gratis magazine voor mantelzorgers in Nederland en verschijnt vier keer per jaar. Voel Zorg

Magazine is een uitgave van VOEL Magazine coöperatief U.A. in samenwerking met DBS Group Hoofdredactie Franc Craanen &

Ingrid Schaap redactie@voelmagazine.nl Art Direction Sandra van der Putten (Bite Grafische Vormgeving) bite@euronet.nl

Aan dit nummer werkten mee: Teksten Franc Craanen, Ingrid Schaap, Vera Bergkamp, Heleen Koppenol, Norman Martens

Beeld Ibrahim Farah, Ingrid Schaap, Marjan de Haan Visagie Tynke Jeeninga Adverteren adverteren@voelmagazine.

nl Drukwerkbegeleider Rinus Kroon/PR Interface Druk Senefelder Misset Met dank aan Gallyon en Ciska van Vessem, Stichting

Compassion Circle, Città Romana, De Eshof, Stadsparkhotel, Jacqueline Jonkhart, Beyond Medical, Antje Monteiro, Chela Kramers

www.voelmagazine.nl

VOEL Magazine coöperatief U.A. is een fris nieuw bedrijf dat vol energie en overgave mooie magazines maakt. Onder de

bezielende leiding van Franc Craanen en Ingrid Schaap worden concepten bedacht, ideeën omgezet naar de praktijk en worden

er nieuwe magazines gecreëerd. Communicatie is hierbij het sleutelwoord. Voor meer informatie kijkt u op www.voelmagazine.nl

5

Lieve lezers,In dit kleine landje wordt de laatste jaren vaak geklaagd dat iedereen voor zichzelf leeft en dat egoïsme de boventoon voert. En dat is niet terecht want de dagelijkse waarheid laat zien dat we juist heel erg goed voor elkaar zorgen. Als onze naasten ziek zijn, niet lekker gaan en geteisterd worden door psychische en lichamelijke klachten, duiken we er als mantelzorgers massaal boven op. Dan brengen we warme soep, dan schudden we kussens op, luisteren en troosten we. Gewoon uit zorgzaamheid en liefde.

Voel Zorg Magazine laat zien dat we bijna allemaal mantelzorger zijn. Naast ons drukke bestaan, onze gezinnen, onze banen, onze vrienden, onze collega’s, onze hobby’s en onze dromen, vinden we toch nog tijd om elke week de zware boodschappentas van onze slecht lopende buurvrouw omhoog te sjouwen, onze bedlegerige vader ’s ochtends liefdevol te wassen, onze autistische kinderen geduldig en soms stiekem ietwat ongeduldig te begeleiden, onze geliefde met hart en ziel te helpen als het even niet meezit, onze terminale broer, zus of goede vriend te steunen. Allemaal ogenschijnlijk kleine momenten die voor de zorgvrager echter zwaar tellen en voor de mantelzorger soms zwaar vallen.

In deze eerste editie van Voel Zorg Magazine laten we een kleurrijk aantal mantelzorgers aan het hoge woord, luisteren we naar de zogenaamde hoge bomen uit het politieke bos en trachten we een zo goed mogelijk beeld te scheppen van de

term mantelzorg. Een simpel woord, maar met een diep gelaagde betekenis. Wanneer zorg je, waarom zorg je en voor wie zorg je. En ook niet onbelangrijk: wie zorgt er voor jou? Daarbij zijn herkenning en erkenning sleutelwoorden.

Zorg trekt een behoorlijke wissel op mensen. De grens ligt bij iedere mantelzorger elders. Het aangeven van je eigen limiet is moeilijk en wordt daar bovenop ook niet altijd gerespecteerd door de omgeving. Het leven is daarin niet altijd even eerlijk dus is het wijs om in de meeste gevallen je intuïtie en hart te volgen.

Om Voel Zorg Magazine in de toekomst zo goed en betekenisvol mogelijk te kunnen maken, is de redactie op zoek naar de echte verhalen, de dieper liggende gedachten en vooral ook gevoelens. Zorgen voor komt in de basis louter voort uit liefde en respect. Daarom willen wij graag weten hoe u dit magazine beleeft en zijn wij meer dan zomaar benieuwd naar uw verhaal en/of tip voor een van de komende edities.

We hopen dat Voel Zorg herkenning en erkenning teweeg brengt en dat het bijdraagt aan de positieve energiestroom die zo belangrijk is in dit leven. Gewoon allemaal een beetje lief zijn voor elkaar, dan komt het aan het eind altijd een soort van goed.

Heleen Koppenol & Norman Martens

voorwoord

6

26

3242

50

52

44

56

7

5 Voorwoord

8 Gehoord Gezien Gevoeld

12 Wij Zorgen. Punt

16 WIJ ZORGEN Chela Kramers Alles komt altijd goed

19 Music makes the people come together

20 Groot interview Tweede Kamerlid Agnes Wolbert Kleine helden

26 ACHTER DE SCHERMEN Wim van Noortwijk, voorzitter Stichting Compassion Circle Zorgen kost niet zoveel moeite

30 Zin en Zorg

32 Portret Hart van Nederland presentatrice Gallyon van Vessem Alles is liefde

38 Reportage Humanitas Creatieve oplossingen in de verpleegzorg

42 Interview Wethouder Marja Roza - de Pijper

44 Aan tafel met mantelzorgers Niet nadenken, gewoon doen

49 Column Vera Bergkamp

50 WIJ ZORGEN Niki Rap & George Pol

52 VOEL & VRIJ Città Romana Afspiegeling van de samenleving

55 WIJ ZORGEN Jacqueline en Marieke

56 WIJ ZORGEN Antje Monteiro

60 Reportage DELEN & DOEN Handen in Huis ontzorgt

65 Goed toeven in de Eshof

66 Volgende VOEL

INHoUd

20

60

16

8

GeHoord GezIeN Gevoeldman·tel·zorg de; v(m) zorg gegeven door gezinsleden, buren of vrienden.

Cijfers zijn afkomstig van Sociaal en Cultureel Planbureau: www.scp.nl

Mannelijke mantelzorgers hebben vaker betaald werk (80%) dan vrouwelijke mantelzorgers (66%). Beide groepen

werken iets minder vaak dan de algemene bevolking.

Samen spelen met mantelzorgersHelpenden en verzorgenden leveren een essentiële bijdrage aan het samenspel met

mantelzorgers, maar ontberen vaak kennis en vaardigheden hoe ze dat kunnen

realiseren.

Het Mantelzorgspel kunt u gebruiken in teamoverleg, intervisie of training. Door het

spel samen te spelen krijgen zorgverleners meer kennis over mantelzorg en hoe ze

met mantelzorgers kunnen samenwerken, goed met hen kunnen afstemmen en hoe

ze mantelzorgers kunnen ondersteunen. Het spel is een soort ganzenbord en bestaat

uit drie soorten vragen: casusvragen, stellingvragen en kennisvragen. De bordversie

is bedoeld voor kleine groepen, maximaal 6 spelers. Een leuk en leerzaam spel om

medewerkers bewust te maken van de noodzaak tot een goed samenspel met mantel­

zorgers. Uitgever van het spel is Expertisecentrum Mantelzorg, het landelijk kennis­

centrum op het gebied van mantelzorg en mantelzorgondersteuning. U kunt hier

terecht voor nieuws en achtergrondinformatie, maar u kunt bijvoorbeeld ook een

mantel zorgquiz doen.

www.expertisecentrummantelzorg.nl

Mantelzorg: introductie versus begripIedereen is vol van het woord man­telzorg. Toch is het woord nog niet zo heel oud, in tegenstelling tot het begrip, het zorgen voor een naaste. In 1971 werd het woord mantel-zorg geïntroduceerd door professor J.C.M. Hattinga Verschure. In 1977 verscheen zijn boek Het verschijnsel zorg, waarin hij een derde vorm van zorgverlening introduceerde naast professionele zorg en zelfzorg. Mantelzorg zou het gat tussen de zelfzorg en de professionele zorg moeten dichten. Het begrip mantel­zorg gaat verder terug, en velen den­ken bij het woord mantelzorg aan het verhaal van de Romeinse officier Sint Maarten. Deze officier zou zijn mantel met het zwaard door midden hebben gesneden, om een bedelaar te redden van de kou.

Het aantal zwaar overbelaste mantelzorgers steeg tussen 2001 en 2008 van ongeveer 300.000 tot 450.000.

9

Dag van de mantelzorg 10 novemberOp de jaarlijkse Dag van de Mantelzorg staan de mantel­zorgers centraal. Door het hele land worden activiteiten georganiseerd om de mantelzorgers in het zonnetje te zetten. Wilt u weten wat er in uw gemeente wordt geor­ganiseerd? Dan kunt u terecht bij het Wmo­loket van uw gemeente, of bij een Steunpunt Mantelzorg in uw regio. Deze kunt u ook vinden op www.mezzo.nl

Wij verdienen erkenningOrganisaties die de combinatie werk en mantelzorg goed mogelijk maken voor hun werknemers ver­dienen erkenning! Daarom heeft Werk&Mantelzorg een erkenning voor mantelzorgvriendelijke organi­saties in het leven geroepen. Deze organisaties heb­ben het thema mantelzorg bespreekbaar gemaakt, wettelijke verlofregelingen toegepast en zijn flexibel in het bieden van maatwerkoplossingen. Denk bijvoorbeeld aan flexibele werktijden, zorg­taken regelen onder werktijd en de mogelijkheid krijgen om het werk onverwachts te onderbreken. Op dit moment zijn er acht mantelzorgvriende­lijke organisaties in Nederland waaronder (zorg)verzekeraars Achmea en Menzis, de ziekenhuizen St Jansdal en Isala Klinieken en vloerenspecialist Unipro. Alle erkende bedrijven staan op de website van Werk&Mantelzorg. Is uw bedrijf al mantel­zorgvriendelijk? Ga het na en geef ze erkenning!www.werkenmantelzorg.nl

Mezzo is de Landelijke Vereniging voor Mantelzorgers en Vrijwilligerszorg. Mezzo zet zich in voor mensen die langdurig en onbe­taald voor een ander zorgen. Als familielid, buur, vriend of ‘gewoon’ uit solidariteit. Als mantelzorger of als zorgvrijwilliger. Mezzo behartigt hun belangen en geeft ondersteu­ning, zodat zij hun belangrijke werk kunnen blijven doen. Zorgt u ook voor een ander en heeft u vragen of behoefte aan ondersteuning? Of wilt u graag uw verhaal kwijt? Bel of mail dan met de Mantelzorglijn van Mezzo. Op werkdagen van 9 tot 13 uur kunt u bellen met 0900­20 20 496 (€ 0,10 p/m) of stuur een e­mail naar: mantelzorglijn@mezzo.nl. Ook bij problemen met instan­ties kunt u terecht bij de Sociaal Juridische Dienst van Mezzo. Voor meer informatie kijkt u op de website: www.mezzo.nl

Gemeenten hebben veel middelen om mantelzorgers te ondersteunen maar het bereikt hen die het nodig hebben nog te weinig. Dat blijkt uit het project Goed voor Elkaar. Gemeenten zijn vaak al wel op de goede weg door het geven van advies, informatie en emotionele steun, maar het ondersteuningsaanbod op de financiële tegemoet koming ontbreekt vaak nog. Ambtenaren en mantelzorgers weten vaak niet dat de middelen er zijn en dat ze er recht op hebben. Er is dus wel een ondersteuningsaanbod, maar er heerst nog veel onwetendheid. Een andere reden dat mantelzorgers niet worden bereikt, komt door de bewustwording. Veel mensen weten niet dat ze mantelzorger zijn, en dat er aanspraak gemaakt kan worden op middelen. Om het mantelzorg­ en vrijwilligerswerkbeleid op lokaal niveau verder te versterken loopt het landelijke meerjarenprogramma Goed voor Elkaar tot 2012. Goed voor Elkaar wordt gecoördineerd en uitgevoerd door Movisie. Meer weten? Het hele onderzoek is terug te vinden op de website van Movisie: www.movisie.nl

In 2008 was 60% van de mantelzorgers vrouw.

In 2008 verzorgt een op de

vier van de mannelijke

mantelzorgers zijn partner (24%), tegen 13% van de

vrouwelijke mantelzorgers.

11

Oproep Wat betekent verandering in de AWBZ voor u? AWBZ in bewegingHeeft u te maken met de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ)? Bijvoorbeeld omdat u thuis verzorging krijgt of omdat uw kind begeleiding nodig heeft. Of omdat uw vader of moeder in een speciale woonvorm woont. Dan heeft u waarschijnlijk ook gemerkt dat er veel in de AWBZ is veranderd.

Beter of slechter?De gezamenlijke cliëntenorganisaties willen graag van u weten wat de veranderingen voor u (of iemand in uw directe nabijheid) betekenen. Is uw situatie veranderd? En als dit zo is, vindt u dan dat het beter of slechter is geworden? De ervaringen die u en andere mensen aan ons melden zijn belangrijk. We verwerken ze in een rapport voor de staatssecretaris en de Tweede Kamer. U vindt het rapport eind december op www.meldactieawbz.nl

Doe dus mee aan de ‘meldactie AWBZ’Iedereen die met de AWBZ te maken heeft, kan zijn of haar eigen verhaal kwijt tijdens de landelijke meldactie van 1 t/m 31 oktober:Vul de vragenlijst in op www.meldactieawbz.nl Invullen duurt ongeveer 15 minuten.Wilt u liever iemand spreken? Bel dan naar het Consument en de Zorg meldpunt: 030 – 291 6777. Wij zijn bereikbaar van maan­dag tot en met vrijdag van 10.00 tot 16.00 uur.Uw verhaal blijft anoniem.

Voor wie is de AWBZ?Mensen die langdurige zorg nodig hebben, kunnen een beroep doen op de AWBZ.Bijvoorbeeld voor begeleiding, verpleging of persoonlijke verzorging.Soms voor opvang in speciale dagcentra als deelname aan onderwijs niet mogelijk is.Of speciale dagbesteding voor iemand die geen gewoon werk kan krijgen.Daarnaast is de AWBZ er voor zorg in speciale woonvormen of zorginstellingen.

Samenwerkende organisatiesDe Meldactie AWBZ is een gezamenlijke actie van zeven landelijke cliëntenorganisaties en is onderdeel van de cliënten­monitor langdurige zorg. De Meldactie wordt dit jaar voor de vierde keer gehouden.

GeHoord GezIeN Gevoeld

Met Helpjemee.nl kan iedereen een eigen online agenda aan­maken. Je kunt familie, vrienden, buren of collega’s uitnodigen om mee te helpen. In de agenda voer je taken in. Deze taken kun je dan in jouw netwerk uitzetten en je vraagt daarmee deze helpers om taken op te pakken. Je kunt berichten uitwisselen en op die manier iedereen in jouw netwerk laten weten hoe het met de hulpbehoevende gaat. Ook is het mogelijk om een SMS’je of e­mail te krijgen als herinnering voor je taak.www.helpjemee.nl

Laagdrempelige ondersteuning ook voor mantelzorgers

Mensen met een lichamelijke of verstan­delijke beperking worden vaak bijgestaan door mantelzorgers. Maar samen zien ze soms door de bomen het bos niet meer en hebben veel vragen. Leven met een beperking maakt dat gewoon meedoen in de samenleving soms lastig is. Het is dan belangrijk om te weten dat er instan­

ties zijn die je verder kunnen helpen. MEE ondersteunt mensen met een beperking en de mantelzorgers (ouders, partner of andere direct betrokkenen). Door de jarenlange ervaring kan MEE de behoefte van mantelzorgers goed inschatten. Zo heeft MEE een uitgebreide sociale kaart waarin veel mogelijkheden voor kortdurende opvang opgenomen zijn. MEE helpt ook bij het initiëren, ondersteunen en activeren van een netwerk van een cliënt of de inzet van vrijwilligers, wat de mantelzorger kan ontlasten. Gekeken wordt welke ondersteuning nodig is om weer zo zelfstandig mogelijk verder te kunnen. Wat nodig is, is voor iedere cliënt weer anders en vraagt vaak om maatwerk. Het kan dan gaan over het vinden van geschikt werk, juiste schoolkeuze, leer­ en ontwikkelingsachterstand, onderwijs, en opvoeding. Insteek van MEE is dat de cliënt zelf de regie houdt, versterkt wordt in de eigen kracht en zoveel mogelijk gebruikt maakt van het eigen sociaal netwerk. MEE heeft 22 regionale MEE­organisaties over het hele land verspreid. Aan ondersteu­ning door MEE zijn voor cliënten geen kosten verbonden. MEE werkt onafhankelijk van zorgaanbieders. Alle mensen met een beperking (lichamelijk, niet aangeboren hersenletsel, zintuig­lijk, verstandelijk, chronisch ziek of met een stoornis in het autistisch spectrum) kunnen bij MEE terecht. Bent u benieuwd wat MEE voor u kan betekenen? Kijkt u dan op de website: www.mee.nl

12

13

Zorgen voor mensen zit in onze natuur. We doen de hele dag niet anders. Het inschenken van de koffie voor een collega of vriendin, het helpen met verhuizen, het schoonmaken van de keuken. Of we er nou voor betaald worden of dat we door ons hart worden ingegeven om bij te springen, dat maakt niet uit. In de meeste gevallen staan we onze naasten en soms zelfs onze niet zo naasten bij als er stront aan de knikker is. We rijden ze naar het ziekenhuis, zetten de pannen met piepers op het vuur, we troosten. Het is die nuchtere ‘niet denken maar doen’ mentaliteit.

Dit gedachtegoed houdt en helpt elkaar op de been maar heeft ook een dubbele lading. Doorgaan zonder aan jezelf te denken hoort heel erg bij mensen en mantelzorg. Dit is geen kwalificatie maar een observatie. Vanuit zorgzaamheid en liefde, worden er dagelijks heel veel eigen grenzen overschreden. Hoe vaak hoor je niet dat een mantelzorger aan het eind van de rit werkelijk gesloopt is, hoe vaak komt het voor dat er tijdens het zorgen voor anderen eigenlijk geen tijd en plaats is voor het verwerken van de eigen emoties en het verdriet. In negen van de tien gevallen wordt die pijn weggeslikt. Simpelweg omdat het niet uitkomt om echt over die gevoelens te denken, laat staan om erover te praten of ze daadwerkelijk te voelen.

Menselijker dan dit bestaat overigens niet. Uit praktische overwegingen kiezen we ervoor om eerst zorg te verlenen aan degenen die we liefhebben en respecteren. En dan denken we niet meteen aan het etiket mantelzorger. Dat vinden we vaak een overdreven, soms wel een beetje een zielige term. Maar we zijn het wel, met al onze eigen gevoelens die daarbij van binnen rommelen. Pas als de zorg stopt omdat de patiënt is genezen en weer op eigen kracht kan draaien of hoe pijnlijk ook, is gestor-ven, dan komen we toe aan de verwerking van opgekropte emoties. Dat dit meestal niet zonder slag of stoot gaat, lijkt een duidelijk gegeven.

Wij zorgen. Punt.

Mantelzorg is een makkelijk woord met een complexe diepgang. Wat is mantelzorg? Wie geeft het? Wie ontvangt het? Hoe lang is het vol te houden? Wanneer komt het schuldgevoel om de hoek kijken? Hoe ver ga je? Allemaal vragen die uiteindelijk leiden naar die ene onvermijdelijke emotie: liefde. Mantelzorg staat in de eerste en vaak ook laatste plaats voor onvoorwaardelijk lief hebben. Tekst: Franc Craanen en Ingrid SchaapIllustratie: Marjan de Haan

14

Mantelzorgers hebben achteraf vaak te kampen met vermoeid-heid en verdriet. Verdriet om de teloorgang van een geliefde, verdriet om het grote gemis. Het op een rijtje zetten van al dit hartzeer kost tijd en aandacht.

Schuldgevoelens zijn een andere, nogal sluipende emotie waar veel mantelzorgers mee te maken hebben. Geef ik wel genoeg aandacht? Ben ik wel lief genoeg geweest? Had ik niet beter…Allemaal vraagstukken die ons bezighouden en die ons ook verteren. Belangrijk is het om te weten dat de meeste mensen doen wat ze kunnen. Dat de verschillen daarin oeverloos groot zijn, laat de dagelijkse praktijk zien. In veel gevallen zie je dat het vaak de sterkste mensen binnen een gemeenschap, familie of vriendenkring zijn die de meeste zorg op zich nemen. Anderen staan dan in hun luwte of haken zelfs af. Soms uit onwil maar vaak ook uit onmacht. Een sterke mantelzorger ademt gezag en vertrouwen uit en dat kan ervoor zorgen dat anderen dat heel prettig en makkelijk vinden omdat zij dan wat minder hard hoeven te lopen. Maar het kan er ook voor zorgen dat anderen zich geïntimideerd voelen en als het ware op slot slaan en niet meer durven mee te helpen. Omgekeerd is het ook het geval. In de zorg willen en kunnen mantelzorgers juist hun steentje bijdragen, maar krijgen soms te maken met tegenwerking van de professionele zorgverleners. Samenwerken is hier het devies, want mantelzorgers zorgen voor net dat beetje schwung.

Conflicten, teleurstelling en boosheid horen ook een beetje bij mantelzorgers. Velen vragen zich in stilte en een enkele luid-keels af waarom zij er alleen voor staan. Realiteitszin vertelt ons dat we die rol vaak zelf verkiezen. Uit zorgzaamheid laat je de dingen die gedaan moeten worden vaak liever niet over aan anderen. Dat kan als bazig ervaren worden en het kan gemaks-zucht bij de anderen opwekken. Het zorgt hoe dan ook voor frictie, al is het maar een lichte. Redelijkheid gebiedt dat er op een gegeven moment een besef komt, en wel bij alle partijen, waarbij duidelijk wordt waar de grenzen liggen, en ook hier geldt dat voor alle partijen. Je uiterste best doen is soms niet genoeg, maar als er een grens bereikt is, dan moeten anderen inspringen. Familie en goede vrienden zijn hierbij onontbeerlijk. Geef je eigen limiet aan maar luister en respecteer ook de ander en weet dat die grens bij iedereen heel persoonlijk is. Het leven is echter niet altijd redelijk en eerlijk, dus is het verstandig en uiterst raadzaam om in de meeste gevallen gewoon je intuïtie en dus je hart te volgen. Doe eens lief, dan komt het aan het eind altijd een soort van goed.

Franc Craanen (43):

‘Acceptatie is geen cure for cancer’Toen mijn moeder in het jaar 2000 met een verdachte knobbel in haar borst werd doorgestuurd naar de oncoloog, wist ik: dit is slecht nieuws en ik zit absoluut naast haar wanneer de harde realiteit uitgesproken wordt. Daar zat ik. Als vierendertigjarige jongen naast mijn moeder van amper 55. Toen de oncoloog van het Amsterdamse OLVG ziekenhuis haar meldde dat het een agressieve en kwaadaardige tumor was die snel om zich heen greep, schoten de tranen mij in de ogen. Mijn moeder, die sterke lieve bijzondere klasse dame voor wie ik zoveel voelde, moest de strijd van haar leven aangaan. Ik probeerde mijn tranen te ver-bergen en voelde mijn moeders hand over mijn wangen gaan. Ze veegde ze zachtjes weg en glimlachte naar me zoals alleen moe-ders dat kunnen doen. ‘Het komt wel goed jonkie’, lispelde ze. In die helder witte spreekkamer besloot ik dat ik voor haar zou zorgen. Gewoon omdat ik oneindig veel van haar hield en omdat het inderdaad goed moest komen.

Het kwam echter niet goed. Chemokuren, amputaties en bestra-lingen volgden en ik zag mijn stoere zelfstandige moeder veran-deren in een klein ziek vogeltje. Haar rode krullen verdwenen en haar energie nam af, en ondanks het feit dat ze iedere dag zei dat we ons geen zorgen voor morgen moesten maken, deed ik dat als vanzelfsprekend wel. Ik was bang, constant bang voor de vol-gende dag, voor de volgende uitslag. Die angst en bezorgdheid hielden me echter niet tegen om voor haar te zorgen. Dat wilde ik, koste wat het kost. Mijn fulltime baan als redacteur, mijn rela-tie, mijn wilde avonden in de stad, alles moest wijken. Gewoon omdat ik wist dat ik het niet zou kunnen verteren hier niet bij te zijn. Het aanzicht om mijn moeder iedere dag een beetje meer te zien sterven was slopend maar ik wilde geen moment missen.

15

Ze verdiende mijn zorg, mijn respect en mijn liefde. Simpelweg omdat ze altijd een goede en originele moeder was geweest. En voor mensen van wie je houdt zorg je nu eenmaal goed. Ook als dat niet makkelijk is en als je zelf een beetje doodgaat van verdriet.

Toen zij uiteindelijk stierf in bijzijn van haar kinderen, familie en vrienden, was ik opgelucht. Daar lag ze. Rustig en vrij van pijn en zorgen. Ze had geleefd en ze was geliefd. Een te kort maar wel een waardig leven. Ik accepteerde het gegeven en dat is naar mijn mening ook het magische woord voor mantelzorgers. Nu begrijp ik heel goed dat acceptatie geen cure for cancer is, maar ik begrijp ook dat respect en liefde de zaken des levens een stuk aangenamer maken. Als je buurvrouw getroffen is door een depressie of een slopende ziekte, dan breng je een bord warme soep en bied je een luisterend oor. Mijn lieve moeder zei altijd: doe eens lief. En daar houd ik me graag aan vast.

Ingrid Schaap (32):

‘Liefde zorgt dat we zorgen’Ze ging voor een simpele echo naar het ziekenhuis. Mijn schoon-moeder Dineke, toen 56 jaar oud, leefde al ruim tien jaar met Polycythemia Vera, een zeldzame bloedziekte. Ze had het rede-lijk onder controle, met medicijnen en om de zoveel tijd een onderzoek in het ziekenhuis. In november 2005 kreeg ze te horen dat er een rare vlek te zien was op de echo. Het bleek alvlees-klierkanker te zijn. In het begin gaat het eigenlijk allemaal aan je voorbij. Ik had een hele goede band met mijn schoonmoeder, zag haar als meer dan een vriendin. Maar langzaam dringt het besef tot je door dat het niet meer goed komt. Mijn schoonmoe-der knokte, onderging een chemokuur, en probeerde te genieten

van het leven, alhoewel alles natuurlijk in een ander perspec-tief komt te staan. Wie maakt er zich nou nog druk over wat voor Ikea kast je wilt aanschaffen, als je weet dat je dood gaat? Dat besef kwam bij mij best hard aan.

Na het eerste slecht nieuws gesprek in het ziekenhuis, waren mijn vriend en ik in-en-in verdrietig, terwijl mijn schoon-moeder heel nonchalant in het ziekenhuisbed zat, en zich voor ons echt heel groot hield. Zelfs in die tijd steunde zij ons nog in plaats van wij haar. Met het verstrijken van de maanden ging het steeds een beetje slechter. De chemokuur zorgde er wel voor dat ze een aantal maanden een opleving had. In het begin van de kuur was ze twee dagen per week goed ziek, maar was ze thuis en kon ze de overige dagen zelfs naar buiten, iets leuks doen. Toch had ze dagelijks ondersteuning nodig. Mijn vriend, enig kind, en ik wilden wel zorgen, maar voelden ons toch nog echt een beetje kind. In die periode hebben haar broer en schoonzus echter gezegd: wij komen voor jou zorgen. En Herman en Trix trokken in bij mijn schoonmoeder. Die laatste periode hebben zij echt voor haar gezorgd. Wij als kinderen konden gewoon bij mijn schoonmoeder thuis aanschuiven, zoals we gewend waren. Alleen zorgde nu Trix voor het eten. Op dat moment voelde ik me wel schuldig, omdat wij toen gewoon voor mijn gevoel alles overlieten aan Trix en Herman, maar nu ik er op terugkijk, ben ik heel dankbaar voor wat zij voor Dineke, en voor ons gedaan hebben. Het is het voorbeeld van heel onbaatzuchtig handelen: en nu denken we niet aan onszelf, maar aan onze zus.

Eigenlijk ging het met mijn schoonmoeder nog redelijk, tot dat de artsen zeiden: de chemokuur slaat niet aan. Vanaf dat moment ging het allemaal heel snel. De hoop die iedereen, inclusief zijzelf, nog had, vervloog. En als het hoofd niet meer wil, dan volgt het lichaam al snel. Ze overleed in april 2006. We  hebben haar zelf naar het crematorium gereden, in een mooie witte Limousine zonder gordijntjes voor de ramen. Want ze wilde naar buiten kunnen kijken. En dat is wat mij het meeste bij is gebleven: alles en iedereen met open vizier tegemoet treden. En het houden van. Want liefde zorgt dat we zorgen.’ l

16

Alles komt altijd goedYoga­instructeur en voormalig Dolly Dot Chela Kramers is

moeder van Sam. Een veertienjarige jongen met het syndroom

van down. Dit houdt veel extra zorg in. Mantelzorg in

combinatie met moederliefde in dikke vette hoofdletters.

Tekst: Franc CraanenFotografie: Ibrahim Farah

wIj zorGeN

17

Hoe reageerde je toen je besefte dat Sam anders was?‘Na de bevalling die overigens heel zwaar was, werd hij in mijn armen gelegd en toen hij zijn oogjes open deed en mij aankeek, waren mijn eerste woorden: o, je bent een mongooltje. Hij deed daarna meteen zijn ogen dicht, dus voelde ik me gelijk onge-lofelijk schuldig. Meteen zei ik erachteraan dat hij zo welkom was. Ik had tijdens mijn zwangerschap een mantra in mijn hoofd: alles wat komt, is goed. En dat was ook zo. Ik vond het eigenlijk meteen heel bijzonder dat ik hem had gekregen. Hij was sowieso twee weken te laat want hij durfde er gewoon nog niet uit. En dat begreep ik best want het was een hele fijne zwangerschap. We waren heel erg een, Sam en ik. Ik ben geloof ik nog nooit zo gelukkig geweest als toen. Hij zat heel lekker in onze energie dus hij heeft er zijn tijd over gedaan om eruit te komen.’

Wat voor een jongen is Sam?‘Vooral een blije jongen. Ik zorg me helemaal gek voor hem, maar ik krijg ook heel veel terug van hem. Sam heeft veel liefde in zich en kan dat ook laten zien. Hij voelt het echt en dat maakt mij op mijn beurt weer blij. Hij sprankelt en hij geeft me licht. Hij is niet zwaar. Kijk, de verzorging is zwaar, absoluut. Maar zijn lichtheid zorgt ervoor dat we als gezin in balans kunnen zijn.’

Wat is zijn moeilijke kant?‘Sam heeft geen grenzen. Hij schiet alle kanten op. Hij is als water, hij stroomt en vloeit weg.’

Wat doet dat met jou als moeder?‘Ik word er doodmoe van. In die zin dat ik altijd een soort spe-ciale Sam antenne aan heb staan. Op mijn dochter Juna let ik heel anders. Bij Sam kan ik nimmer verslappen. En dat gebeurt natuurlijk heus wel eens. Dan ben ik zo moe of gewoon afgeleid, en dan ben ik hem even kwijt. Ik herinner me vorig jaar dat ik hem op een verjaardagfeest bij vrienden even niet kon vinden en dan slaat de angst me om het hart. Dat is echte paniek. Ik kan zelfs alleen op feestjes zitten met de wetenschap dat hij veilig thuis in zijn bedje ligt en dan nog kan ik ineens denken, o jee, waar is Sam? Mijn lichaam reageert daar heel overspannen op.’

Krijg je hulp van je omgeving met de zorg voor Sam?‘Ja, ik heb een fantastische logeerplek voor Sam bij twee hele leuke jonge mensen die zich inzetten voor kinderen met een handicap. Ze wonen in een waanzinnig huis met allemaal kleuren en beelden en Sam is daar heel graag. Ik heb oneindige bewondering voor deze mensen want het is een waanzinnige klus die zij klaren. Verder zijn er natuurlijk mijn ouders die heel close met hem zijn en die elke woensdag met hem naar therapie en zwemmen gaan en dan kan ik het even los laten. En hij gaat natuurlijk ook gewoon naar school. Dat zorgt ervoor dat ik ook mijn werk kan doen en leuke dingen met mijn man en mijn dochter en met vrienden.’

Zie je jezelf als mantelzorger?‘In de eerste plaats ben ik natuurlijk gewoon moeder voor Sam en Juna. Maar als moeder van een kind met het downsyndroom

18

heb je gewoon meer zorg. Toch leer ik ook heel veel van hem, iedere dag weer. Vanaf het begin hebben we een magisch contact met elkaar gehad. Mijn dochter is ook magisch, maar bij haar heb ik naast onze gevoelsrelatie ook een cognitieve relatie. Bij Sam gelden andere regels. Ik ben steeds aan het zoeken naar de beste manier om hem te bereiken. Hij is echt een mongool en dat is een ander ras met een andere energie. Veel mensen schrikt dat af maar voor mij is het boeiend en leerzaam.’

Wat is je grootste les geweest?‘Dat ik me niets van de buitenwereld aan moet trekken. Als je bevalt van een kind met een handicap krijg je de hele wereld over je heen met goede raad en met dure adviezen. Alle projec-ties komen op dat soort momenten op tafel. En vaak zijn dat negatieve gevoelens. Ik was en ben heel blij met Sam en we klaren het wel. Geen enkel mens is perfect alleen bij Sam zie je het meteen. In zijn eerste levensjaar was hij voor mij het aller-mooiste van de wereld en sommige mensen in mijn omgeving zagen hem niet voor vol aan. Dat vond ik zo verdrietig.’

Heb je mensen verloren?‘Achteraf gezien was het ook een hele duidelijke tijd, want alle mensen die alleen maar kwamen halen bij mij en van wie ik nooit iets terug kreeg, haakten allemaal af.’

Wie zorgt er voor jou?‘Richard, mijn mannetje. Ik heb daarnaast ook een hele lieve vriendin en zij staat altijd voor mij klaar. Over mantelzorgers gesproken. Zij is er echt een. Ik heb een mooi sociaal vangnet van vrienden en familie en dat stelt gerust.’

Hoe zou de zorg beter kunnen?‘Wij, en dan eigenlijk vooral mijn man Richard is vanuit onze stichting Sam bezig om een zorgboerderij op te zetten voor dit soort kinderen. Dit moet een plek worden waar kinderen thera-pie krijgen met dieren. Autistische kinderen hebben liever contact met dieren dan met mensen, dat is makkelijker voor ze. Dieren zorgen ervoor dat deze kinderen zich openen en pas dan kunnen ze zich beter ontwikkelen.’

Hoe zie jij de toekomst?‘Ik maak me eigenlijk nooit zorgen. Mijn intentie is om Sam en ook mijn dochter Juna zo goed mogelijk in de wereld te zet-ten. Bij Juna is dat eigenlijk al gelukt. Zij is dertien en helemaal super. Sam moet ik blijven begeleiden, blijven helpen en blijven liefhebben maar dat gaat me makkelijk af. Ik vertrouw er altijd op dat alles goed komt.’ l

Stichting SAM biedt kinderen met het Syndroom van Down, met

autistische stoornissen en kinderen met aanverwante syndromen,

de kans om zich door middel van een interactief programma

met dolfijnen, emotioneel, cognitief, sociaal en fysiek verder te

ontwikkelen. www.stichtingsam.nl

19

Christina Aguilera BionicDe zangeres die Britney als hui­lend tienersterretje ver achter haar liet. Zowel vocaal als muzi­kaal staat Christina haar manne­tje. De afgelopen tien jaar liet zij de wereld al mee genieten met klassiekers als Beautiful, Hurt en Lady Marmalade en nu is ze terug met wellicht haar sterkste cd ooit. Dance en powerballads wisselen elkaar in een goed genuanceerd tempo af. Christina is nog steeds een van de vocale koninginnen van deze tijd.

Shakira She WolfDe Colombiaanse ster Shakira flikt het weer. Ook met haar derde Engelstalige cd blijft ze haar competitie ver vooruit. Het opzwepende She Wolf en het melancholieke Gypsy spreken voor zich. Shakira klinkt zowel ingetogen als over de top en dat maakt haar een meesterlijk zangeres.

John Mayer Battle StudiesIn Nederland duurde het even voordat deze Amerikaanse zanger doorbrak. Maar toen hij dit voorjaar de hitlijsten ver­overde met het meeslepende Heartbreak Warfare ging ons kikkerlandje massaal om. En terecht want John Mayer is een zanger die er toe doet. Zijn cd Battle Studies verraadt oneindig veel muzikaal talent en bevat een paar evergreens in wording.

Lisa Lois SmokeOnze eerste Nederlandse Idol is een onwaarschijnlijk goede zangeres waarvan we er eerlijk gezegd niet al te veel hebben. Lisa Lois heeft een stem als een klok maar klinkt nergens gepolijst of maar enigszins over­geproduceerd. Haar voorkomen is dat van het meisje hiernaast en van sterallures heeft ze nog nooit gehoord. Haar debuut cd is een belofte waarin we graag willen geloven.

Music makes the people come together

Muziek is als je het goed bekijkt de hoogste kunstvorm die er bestaat. Iedereen heeft wel een lievelingslied, een artiest bij wie hij of zij zwijmelt of een cd die nooit kwijt mag raken. Muziek is gevoel, muziek is herinnering, muziek is troostend. Vier ultieme cd’s van het jaar die zorgen voor eindeloos veel momenten van herkenning, geluk en romantiek.

20

Kleine helden

Agnes Wolbert, Tweede Kamerlid,

kan zich erover opwinden. De zorg.

Zorg voor ouderen en mensen

die het minder hebben in de

samenleving, de aankomende

bezuinigingen in de zorg, en vooral

het belangeloos zorgen voor elkaar.

‘We hebben de sociale zekerheid

in Nederland gebouwd op drie

pijlers: werkloosheid, ouderdom en

arbeidsongeschiktheid door ziekte.

Er moet een vierde pijler bijkomen:

de sociale zorg. Zorg voor kinderen,

maar vooral ook mantelzorg. Doen

we dit niet, dan hebben we geen

schijn van kans.’

Tekst: Ingrid SchaapFotografie: Ibrahim Farah

21

22

Op een regenachtige maandagmorgen worden we hartelijk ontvangen in het huis van Agnes Wolbert in Annen. Het is een aardig stukje uit de buurt van de Randstad, en onze eerste vraag is hoe vaak het Tweede Kamerlid de rit naar Den Haag maakt. Agnes Wolbert lacht: ‘Ik verblijf drie dagen per week in Den Haag. Als je zo ver in het Noorden woont als ik, dan ga je niet heen en weer, dat kost veel te veel reistijd. En het is wel zo efficiënt.’ Agnes Wolbert zit sinds 2006 in de Tweede Kamer voor de Partij van de Arbeid, en maakt zich daar hard voor de zorg in Nederland. Het gesprek komt al snel op de aankomende bezuinigingen.

Hoe ziet u de komende bezuinigingen in de zorg? ‘Ik maak me grote zorgen. Er moet achttien miljard bezuinigd worden, en ik heb het idee dat mensen gewoon niet weten hoe verschrikkelijk veel dat is. Mijn zorg is dat door de crisis en de bezuinigingen iedere instelling in de zorg eerst naar zichzelf kijkt, in plaats van met elkaar samen te werken. Je zou zeggen dat we nu toch verder zouden kunnen denken? De PvdA is bijvoorbeeld absoluut niet voor marktwerking in de zorg. De tarieven worden dan door de concurrentie misschien wel lager, maar daar staat een enorme stijging van de productie tegenover. Artsen spreken dan vaker controles af. Daarmee houdt men het salaris hetzelfde, fijn voor de artsen, maar de zorgkosten stijgen daarmee enorm. Met als gevolg dat de mensen met geld goed voor zichzelf kunnen zorgen, terwijl mensen die het minder hebben, kwalitatieve zorg straks moeten ontberen. We willen toch niet naar de situatie dat verpleeghuizen straks armen-huizen worden?’

Maar in verpleeghuizen moet toch ook worden bezuinigd? ‘Ik kan sommige directeuren wel om de oren slaan. Het over-heidsbeleid wordt vaak als argument gebruikt om veranderingen door te voeren in een verpleeghuis, terwijl de overheid echt niet iedere maand een bezuiniging doorvoert in de zorg. Als het gaat om de zorg in het verpleeghuis, zou ik graag zien dat de discus-sie niet steeds gaat over bezuinigingen of over de budgetten. Veel belangrijker is het, hoe we in de komende jaren meer mede-menselijkheid en warmte terug brengen in deze instellingen. Bijvoorbeeld een oplossing vinden voor de vraag hoe we familie meer kunnen betrekken bij de zorg voor hun partner of hun ouder. Niet om te bezuinigen, maar omdat ik denk dat het nodig is dat mensen weer wat meer verantwoordelijkheid voor elkaar nemen, in buurten en wijken, maar ook in de zorg. Misschien kan straks vijfenzeventig procent gedaan worden door zorg-professionals, en vijfentwintig procent door mantelzorgers. Zij willen vaak nog stukjes van de zorg voor hun rekening blijven nemen. Als ik bij mijn moeder in het verpleeghuis langs ga, voel ik me op bezoek. Dat zou natuurlijk niet zo moeten.’

Hoe kijkt u aan tegen mantelzorg in Nederland? ‘Mantelzorgers zijn ontzettend belangrijk, eigenlijk onvervang-baar. In de persoonlijke levenssfeer is de zorg die mensen haast vanzelfsprekend opbrengen voor een ander heel bijzonder, ook cijfermatig gezien. Er is wel eens uitgerekend wat het aan profes-sionele zorg zou kosten als de mantelzorgers hun inzet zouden staken. Dan kom je op astronomische bedragen.’

23

Vindt u dat er op dit moment genoeg wordt gedaan door de overheid voor de mantelzorger? ‘Het beleid voor mantelzorgers is de laatste jaren sterk verbeterd, maar het kan echt veel beter. De lokale overheid kan veel doen zonder dat het meteen duur wordt. Zo blijken mantelzorgers het meest last te hebben van het gebrek aan informatie: als er zorg of steun nodig is, kent de mantelzorger de mogelijkheden niet of men ziet door de bomen het bos niet meer. Heel vaak voelt men zich van het kastje naar de muur gestuurd, de wanhoop alleen maar met papieren bezig te zijn, terwijl men zich overbelast voelt door de zorg voor de naaste. Ik vind het vreselijk.’

Wat zou een verbeterpunt kunnen zijn?‘Gemeenten kunnen hier al geweldig helpen door de informatie actief naar de mensen toe te brengen, bijvoorbeeld door op huis-bezoek te gaan bij iedere 65 of 70 plusser. Maar ook door heel praktische zaken als een parkeervergunning voor mantelzorgers of een voorrangbeleid bij het toewijzen van woningen is al heel ondersteunend.’

Wat is uw visie op zorg in het algemeen in Nederland?‘Wat mij betreft moet de zorg de beste combinatie zijn van ener-zijds menselijkheid en anderzijds professionaliteit. De mense-lijke, liefdevolle aanpak lijken we de laatste tien, vijftien jaar uit het oog te zijn verloren. Zorg voor mensen wordt benaderd als een product, dat is een veel te bedrijfsmatige manier van kijken. Gelukkig lijkt er een tegenbeweging op gang te komen van professionals die de menselijke maat, kleinschaligheid en

warmte in de zorg weer op de eerste plaats willen zetten. Daar ben ik ontzettend blij mee.’

Mantelzorg wordt in Nederland steeds belangrijker. U heeft Kamervragen aan de demissionair minister gesteld over het bericht dat steeds meer mantelzorgers stoppen met werken. Hoe belangrijk is het dat het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport het certificaat mantelzorgvriendelijk krijgt? ‘Ik vind het belangrijk dat de overheid het goede voorbeeld geeft. Ik kan het bijvoorbeeld maar niet begrijpen, dat een ministerie met de ene hand subsidie geeft aan projecten die integratie van verstandelijk gehandicapten bevorderen, terwijl in het eigen personeelsbeleid niet de afspraak is gemaakt dat mensen met een verstandelijke handicap de catering op het ministerie voor hun rekening nemen. Daar begrijp ik dus niets van. Waarom wordt de koffie in de 450 Nederlandse gemeenten niet per definitie geser-veerd door mensen van de sociale werkvoorziening, door men-sen met een beperking? Hetzelfde betreft mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid. Daar hoort elke overheid in Nederland het voortouw in te nemen, hoe kun je anders anderen overtuigen van het nut en de noodzaak? Act like you preach, zou ik zeggen!’

Uit onderzoek blijkt dat werkende mantelzorgers steeds meer stress ervaren. Hoe kan dit volgens u worden tegengegaan?‘Er zijn voor werkgevers mogelijkheden om een mensen te binden aan hun organisatie door goed mantelzorgbeleid. Op de eerste plaats zouden werkgevers van hun eigen medewerkers

Je moet het altijd opnemen voor

mensen die het slechter hebben

getroffen

24

moeten weten of het mantelzorgers zijn. Men zou versteld staan hoeveel dat er zijn en hoe geweldig deze mensen zich inzetten om beide taken te combineren. Maar een werkgever kan ook ervoor zorgen dat mensen weten welke verlofregelingen er zijn, de meeste mantelzorgers kennen namelijk niet hun mogelijkheden. Verder helpt het, als er flexibele werktijden mogen worden gehanteerd. Dan kun je als mantelzorger even met je dementerende vader langs de prikpoli, begin je een uurtje later. Dat scheelt een hoop stress. En tot slot: de meeste mensen vertellen aan hun collega’s niet dat ze mantelzorger zijn. Uit angst als een softie neergezet te worden. daarmee doen de man-telzorgers zichzelf tekort, want daardoor missen ze juist steun en compassie. Werkgevers kunnen veel bijdragen aan de positie van mantelzorgers, door ze juist als kleine helden te benoemen.’ Als u zou mogen kiezen, waar zou het nieuwe kabinet zich dan in het kader van zorg, het eerste over mogen buigen? ‘Niet om u te vleien, maar dan zou de ondersteuning van de mantelzorg in de top drie hebben gestaan. Naast de verbetering van de kwaliteit van de verpleeghuiszorg en de thuiszorg, door de zorg dichterbij de mensen te brengen en in de buurten de wijkverpleegkundige terug te brengen. Dat houdt eigenlijk in dat we de hele sociale zekerheid in Nederland opnieuw moeten bekijken. We hebben de sociale zekerheid in Nederland gebouwd op drie pijlers: arbeidsloosheid, ouderdom en arbeidsongeschikt-heid. Op die gebieden hebben we de dingen goed geregeld in Nederland. Er moet echter een vierde pijler bijkomen. De sociale zorg: mantelzorg. Een collectieve verantwoordelijkheid van werkgevers, werknemers en de overheid. Doen we dit niet, dan hebben we in de toekomst geen schijn van kans.’

Hoe zou de overheid de mantelzorger beter kunnen ondersteunen: landelijk of per gemeente? ‘Het is een illusie te denken dat er vanuit Den Haag zorg op maat kan worden georganiseerd. Gemeenten kunnen dat veel beter, Rotterdam is anders dan Groningen of Venlo. De vraag is dus hoe je recht kunt doen aan lokale maatvoering, zonder dat burgers tekort wordt gedaan omdat ze toevallig in een andere gemeente wonen. Er is daarom overeenstemming nodig tussen de gemeente en de burger over wat er moet worden

geregeld voor een zorgbehoevende bewoner. Hoe de gemeente dat vervolgens uitvoert, dat is aan de lokale invulling. Dat lijkt me de beste manier. Gelukkig denken de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de grote cliëntenorganisaties er ook zo over.’

Wat zou volgens u een voordeel zijn voor de gemeente als zij de zorg voor de AWBZ krijgt?‘Ik denk dat mensen die zorg nodig hebben, zich niet bezig zouden moeten houden met de vraag welke zorg door wie wordt geregeld en betaald. Nu is dat wel het geval en als je zoveel mogelijk zorg in één hand organiseert, hebben mensen daar minder last van. Dat is naar mijn mening een voordeel. Verder is het mijn stellige overtuiging dat een lokale wethouder zich veel sneller aangesproken voelt als er ergens iets niet goed gaat, dan dat een minister of een staatssecretaris dit zou doen. Bewindspersonen staan op veel te grote afstand om op maat te kunnen reageren. Die wethouder is bovendien veel beter in staat om in zijn gemeente de juiste mensen bij elkaar aan tafel te krijgen om het goed te regelen. Zo fijnmazig werken, dat kan niet vanuit Den Haag.’

Wat zou het voordeel zijn voor mantelzorgers? ‘Mantelzorgers moeten het hebben van de aanjaagfunctie vanuit Den Haag, dat is de laatste jaren redelijk goed gelukt. Verder hebben mantelzorgers meestal niet zoveel aan Haags beleid. Den Haag staat teveel op afstand om in de persoonlijke situatie van mantelzorgers het verschil te kunnen maken. Het mantelzorg-compliment is daar een heel goed voorbeeld van. Op zichzelf was het een prima gedachte, maar vanuit Den Haag niet goed uitvoerbaar, veel mantelzorgers werden niet bereikt. Als het de lokale verantwoordelijkheid was geweest om mantelzorgers te bedanken, was dat veel beter gegaan.’

Waar kunnen mantelzorgers nu terecht als zij vragen hebben over eventuele voordelen of maatregelen vanuit de overheid?‘Ik zou elke mantelzorger op de eerste plaats aanraden contact op te nemen met het gemeentelijke Wmo-loket. Dat is nu wel ongeveer in elke gemeente aanwezig. Als dat niet goed gaat: dan raad ik aan contact op te nemen met Mezzo, de landelijke ver-

Mantelzorgers gaan een steeds grotere rol spelen

25

eniging voor mantelzorgers. En last but not least: iedereen mag altijd naar mij mailen als men uiteindelijk met een vraag achter-blijft die niet goed is beantwoord. Dat meen ik oprecht: ik ben niet voor niets volksvertegenwoordiger, mijn mailadres is niet geheim en daar mag iedereen met een vraag gebruik van maken.’

Hoe ziet u de rol van de mantelzorger in de toekomst? ‘Mantelzorgers gaan een steeds grotere rol spelen, al was het alleen al omdat er in de nabije toekomst steeds meer ouderen komen en een vijfde daarvan zal gaan lijden aan dementie. Er zullen steeds meer partners en kinderen zijn die zorgtaken op zich nemen. De rol zal dus op zichzelf niet veranderen, maar mantelzorgers zullen beter ondersteund moeten gaan worden. Bijvoorbeeld door ons stelsel van sociale zekerheid, uit te breiden met een zorgverlof. Daar sparen dan werknemers, werkgevers en de overheid voor en dat kan ingezet worden als er kinderen geboren worden, maar ook als er voor ouders gezorgd moet worden. We vinden dat laatste nu nog onwennig, maar dat gaat naar mijn stellige overtuiging gemeengoed worden. Zorgverlof voor je ouders wordt straks net zo gewoon als zwanger schapsverlof of ouderschapsverlof voor je kinderen. Dat heeft een groot voordeel: ook mannen gaan straks zorgen voor hun ouders!’ Hoe ervaart u het begrip mantelzorger? ‘Ik vind elke mantelzorger een voorbeeld voor mezelf. De haast vanzelfsprekende toewijding, liefdevolle zorg en soms bijna opoffering, het dwingt mij elke keer opnieuw stil te staan bij de vraag wat er nu eigenlijk echt van belang is in het leven.’

Wat zou er gedaan kunnen worden aan de beeldvorming rond mantelzorg?‘Mensen het goede voorbeeld laten zien. En dat doe je door de mensen die het elke dag opnieuw doen, op het schild te hijsen!’

Heeft u zelf in uw omgeving ervaring met mantelzorg? ‘Mijn moeder is ernstig dementerend, ze woont in een verpleeg-huis. Mijn vader bezoekt haar elke ochtend en elke middag. Hij is mijn grote voorbeeld in toewijding en in het handelen met

wat het leven je brengt. Wij als kinderen zijn er elke dag ook, we doen wat we kunnen. Dat pakt voor mij overigens slecht uit, ik ben elke twee weken op zaterdag of zondag bij mijn ouders. Maar ik zou meer willen bijdragen, Kamerwerk en fysieke afstand maken het me moeilijk.’

Wat geeft u aan uw kinderen mee als het gaat om het onbaatzuchtig zorgen voor een ander? ‘Wat ik zelf heb meegekregen van mijn ouders en van mijn werk in de zorg: je moet het altijd opnemen voor mensen die het slechter hebben getroffen in het leven.’

Hoe ziet u uw eigen toekomst als het gaat om ouder worden en het zorgen voor elkaar? ‘Ik denk dat de komende generaties langer zullen doorgaan met zelfstandig wonen en de regie langer zelf zullen houden. Dat kan ook, want de komende generatie ouderen is beter opgeleid dan ooit. Dat betekent ook, dat ze beter betaald werk hebben gehad en beter dan de vorige generaties hebben kunnen nadenken over de vraag hoe ze willen wonen en leven. De komende generaties ouderen zijn heel mondig, ik denk dat we over het gros van deze mensen geen zorgen hoeven te hebben. Maar ze zullen zich ook moeten realiseren, dat de overheid niet alles op een dienblaadje komt aanleveren en dat de jonge generaties niet alle tijd van de wereld hebben. De ‘nieuwe ouderen’ zullen zich ook om elkaar moeten bekommeren.’

Wat zou u willen meegeven aan mantelzorgers in Nederland?‘Mantelzorgers vinden hun inzet vanzelfsprekend, het helpt ontzettend dat er erkenning is voor het feit dat het soms zwaar en moeilijk is om mantelzorger te zijn. Iedereen in Nederland zou zich daarop aangesproken moeten voelen zodat mantel-zorgers er niet helemaal alleen voor staan. De meeste mensen willen ook best even de handen uit de mouwen steken of het stokje even overnemen, ook al is het maar een paar uur. Tegen de mantel zorgers zou ik daarom willen zeggen: zoek steun, ook al is dat lastig, laat u verleiden tot een beetje afleiding en blijf ook goed voor uzelf zorgen!’ l

26

Zorgen voor elkaar kost niet zoveel moeiteWim van Noortwijk (67) is heel veel. Hij is echtgenoot,

vader, directeur, sporter en hij is voorzitter van de Stichting

Compassion Circle. Alle rollen vervult hij met verve en allure.

Wim is een bijzonder mens met een drive die niet alleen

inspirerend is, maar die ook uiterst aanstekelijk werkt.

Tekst: Franc Craanen en Ingrid SchaapFotografie: Ibrahim Farah

27

We treffen Wim op het hockeyveld aan de rand van Hellevoetsluis. Met een lachend gezicht legt hij tussen neus en lippen uit wat sport voor hem inhoudt en praat hij over zijn boot in de haven van zijn Zuid-Hollandse dorp. Wim is een gesoig-neerd en tegelijk benaderbaar mens. Een man van de wereld die weet waar hij staat en waar hij naar toe wil.

Wat is jouw achtergrond?‘Ik was een jongetje in het Rotterdam van de Tweede Wereld-oorlog en heb mijn moeder heel jong verloren. Dit hield in dat ik vooral heel erg aangewezen was op de mensen die ik spelend op straat tegenkwam. Zo’n jeugd maakt snel volwassen en verant-woordelijk. Ik snapte op jonge leeftijd al heel goed dat zorgzaam gedrag hoorde bij overleven.’

Waarom het voorzitterschap bij Compassion Circle?‘Mooie initiatieven dien je te steunen. Zo ook deze. Als ik men-sen ontmoet die onbaatzuchtig in het leven staan en die bereid zijn om letterlijk op hun knieën door het stof te gaan om de wereld iets mooier te maken, dan sluit ik me daar graag bij aan. Voor elkaar zorgen is een groot goed. Iedereen heeft een aantal

momenten in zijn of haar leven waarbij hulp en zorgzaamheid onontbeerlijk is. Ziekte, tijdelijke zwakte of depressies en ander ongeluk kunnen je als mens uit het lood slaan. En soms met een ongelooflijke kracht zodat het moeilijk of soms zelfs onmogelijk is om je te herpositioneren. Dan ben je afhankelijk van hulp. En dan het liefst van mensen bij wie je graag hoort zoals familie en goede vrienden.’

Kan hulp uit onverwachte hulp komen?‘Absoluut. En daar moet je voor open staan. Vriendschap en hulp zijn nauw met elkaar verbonden dus als het je wordt aangeboden dan moet je zo wijs zijn om het nooit en te nimmer af te slaan. Doe je dat wel dan ontzeg je jezelf veel en sluit je wellicht mooie dingen en mensen uit. En dat is eigenlijk het domste wat je kunt doen. Het leven kan namelijk een verdomd eenzaam avontuur worden als even niet oplet.’

Hoe kom jij zo zorgzaam?‘Ik heb altijd heel hard gewerkt en dat heeft mij en de mijnen geen windeieren gelegd. Dat houdt in dat ik in staat was om te delen. Ik hoefde niet voorzichtig te zijn en dat scheelt een jas.’

28

Vergeet u hier uw goede inborst niet?‘Ach, wat is een goede inborst. Ik geloof dat de meesten van ons het zo kwaad niet bedoelen. De een kan het gewoon wat makke-lijker laten zien dan de ander. En dat heeft altijd zijn redenen. En denk daar niet te lichtzinnig over. Andermans redenen komen voort uit een waarheid en die mag je bekritiseren maar niet snel veroordelen. Houd altijd een open vizier.’

Wie zorgt er voor jou?‘Mijn gezin. Ik ben de padre famillias en dat geeft veel privileges. Er wordt van mij gehouden. En niet zonder reden. Ik geef veel van mezelf en dat pikt mijn gezin op. Dat is ook een beetje geluk hebben natuurlijk, want er zijn zat ouders die net zoveel of mis-schien nog wel meer geven en daar maar bitter weinig voor terug krijgen. Gewoon omdat hun kinderen niet zo aardig groot gewor-den zijn. Dat is een soort pech die niet zo snel valt om te keren.’

Waar zorgt sport voor?‘Inzicht. Alles in dit leven draait om inzicht. Dat zorgt namelijk voor inlevingsgevoel en uiteindelijk voor groot denken. Sport

doe je namelijk nimmer alleen. Het gaat in teamverband en handelt over strategieën en mogelijkheden. En als je het spel scherp en eerlijk speelt, dan is de kans op winst groot. Ook als je verliest. Winst gaat namelijk niet altijd over het behalen van een titel of een kampioenschap. Winnen zit soms in kleine, ogen-schijnlijk onbelangrijke dingen. Wie goed naar het leven kijkt en van alle details geniet, wint een paar keer per dag.’

Wat is het water voor u?‘Ik hou van het water. Water stroomt en zo moet het leven zijn. Op en in het water is een scherp oog gewenst. Dan kom je op een veilige manier heel snel heel ver. Het grote stromen staat voor mij persoonlijk ook synoniem aan het leven, zeker aan mijn eigen leven. Ik hou van dynamiek. Vastroesten past niet bij mijn aard en zijn. Ik heb al jong geleerd dat ik beter nauwlettend kon leven zonder de losheid uit het oog te verliezen. Mijn schwung is mijn grootste geluk. Het heeft me zowel zakelijk als privé veel gebracht. En vanuit die gedachte is het goed en geruststellend om voor anderen te zorgen.’

29

‘Lieve vrienden en relaties, om maar meteen met de deur in huis te vallen: ik heb jullie nodig. Niet voor mezelf, maar voor men-sen die altijd klaar staan voor een ander. We realiseren ons niet altijd hoe ongelofelijk goed we het zelf hebben. Toch kennen we allemaal verhalen over mensen die iedere dag klaar staan voor een geliefde partner, broer, zus of buurvrouw, zonder daar iets voor terug te willen. De mantelzorgers.’

Met deze tekst begon initiatiefnemer Heleen Koppenol begin dit jaar haar ambassadeursbrief, om vrienden en kennissen deelge-noot te maken van het feit dat er iets te gebeuren stond. Zij wilde graag mantelzorgers ondersteunen. Een aantal maanden later was Stichting Compassion Circle een feit. Een nieuwe directeur, Norman Martens, Wim van Noortwijk als gedreven voorzitter en een fijne groep mensen die mantelzorgers een warm hart toe-draagt. Er kwam een logo, er kwam een website, en er kwam heel veel ruis en rumoer. Want dat is wat de Stichting Compassion Circle drijft. Zoveel mogelijk mensen inspireren om mee te doen om mantelzorgers een oplaadmoment te gunnen.

In mei werd het eerste mantelzorger echtpaar voorgedragen door Directzorg. Met de financiële ondersteuning van Stichting Humanitas mocht het echtpaar kiezen waar ze een fijn weekend heen wilde gaan. Het werd de Kempervennen. Niet spannend, maar een heerlijk rustig weekendje weg. Om na ruim acht jaar weer eens samen als man en vrouw te genieten van de kleine dingen in het leven.

En dat is waar de Stichting Compassion Circle voor staat. Het verzorgen van gratis vakanties voor mantelzorgers, om zo de batterij weer even op te laden. En als dit lukt, dan is het net als in sport, pure winst. Iets dat je met zijn allen voor elkaar hebt gekregen, en waar je allemaal van geniet. l

Stichting Compassion Circle wil zoveel mogelijk mantelzorgers een

fijne vakantie bieden, maar kan dit uiteraard niet alleen. Diverse

sponsors hebben zich al aangesloten, maar iedere helpende hand is

welkom. Maak met de stichting de cirkel weer rond. Care. Comfort.

Connect.

Wilt u ook helpen door sponsor te worden, of door ambassadeur te

worden van deze stichting net als SBS6 presentatrice Gallyon van

Vessem? Kijk dan op de website: www.compassioncircle.nl

ompassion ircle

Stichting Compassion Circle: namen en rugnummers

30

Designlift uit DenemarkenDe Sole is een moderne passieve patiëntenlift van het merk Ergolet. Dit merk heeft al jaren een zeer goede reputatie als het gaat om betrouwbaarheid en oplos­singen. Bij deze passieve tillift is goed nagedacht over ergonomie en veiligheid. Dit maakt de Sole tot een functionele hulp in uw huis of instelling. Iedere ver­stelling is elektrisch, en gemakkelijk te bedienen met de duidelijke afstandsbediening. Ergolet heeft bij de keuze voor materialen alleen gekozen voor het beste. Doordat de wielen vrij rond hun as kunnen draaien, bieden ze geen weerstand en vragen ze om weinig onderhoud. Wie een demonstratie wil van de tillift, kan terecht op de website van www.beyondmedical.nl

Adviesprijs Sole van Ergolet: € 3.999

Capital Lumiére van ClarinsSpeciaal voor vrouwen die vinden dat hun huid er dof en grauw uitziet, heeft Clarins Capital Lumiére Jour & Nuit ontwikkeld. Met andere woorden, een fijn smeerproduct voor zowel overdag als ’s nachts. Deze crèmes zijn gemaakt van verschillende planten die dankzij de krachtige eigenschappen zorgen voor het herstellen van de huidglans, en het verminderen van rimpels. Twee vliegen in één klap als het ware. Dit product heeft al vele vrouwen tevreden doen glimlachen, en dat is toch uiteindelijk het meest belangrijke.

Adviesverkoopprijs Capital Lumiére Jour 50 ml € 83,50, Capital Lumiére Nuit 50 ml € 88,50

Zin & ZorgZorgen doen we allemaal in de hoogste versnelling en vol overgave. Zorgvragers hebben dan ook

behoefte aan accessoires waarmee ze met meer gemak door het leven kunnen. Maar wie zorgt,

moet ook goed voor zichzelf zorgen. En als je wordt verzorgd, dan wil je ook wel eens uitgebreid

de tijd nemen voor jezelf. Dat leidt tot een fijne wisselwerking van heerlijk en handig.

31

Alle pillen bij elkaarDe Medinizer pillendoos is een kwalitatieve set bestaande uit een nylon tas met daarin zeven pillendoosjes, elk met vier compartimenten. Handig voor jezelf, of juist voor de persoon die je verzorgt. De doosjes wor­den afgesloten met een trans­parant, gemakkelijk te openen schuifdekseltje. Afkortingen in het Engels. Versie mini: 2,5 x 9,5 x 1,8 cm. Verkrijgbaar bij www.beyondmedical.nl

Adviesprijs Medinizer: € 37,95

Opvouwbare mobiele topper Mobiel en praktisch, dat is een hele prettige combinatie. Deze mobiele topper is klein in afmeting, maar hij brengt u overal in de stad waar u zijn moet. De Agil scootmobiel is gemaakt van aluminium en dus lekker licht. De Agil is eenvoudig uit elkaar te halen en past dus gemakkelijk in de kofferbak van de auto. U kunt er probleemloos 15 kilometer mee rijden en dat met een snelheid van 6 kilometer per uur. Ook uitstekend geschikt om mee te nemen op vakantie! Deze scootmobiel vindt u op www.beyondmedical.nl

Adviesprijs €1.199

Beautiful Ends Gezond haar willen we allemaal. Of je nu lang golvend, of lekker kort en pittig haar hebt, zonder de juiste zorg breken de haarpunten en beschadigt je haar. Herbal Essences weet als geen ander hoe het haar in topconditie te brengen, en ontwik­kelde Beautiful Ends, een speciale productlijn met frambozen­ en zijde­extracten. De shampoo rei­nigt en de crèmespoeling, Leave-In cream en het haarmasker verzor­gen optimaal.

Adviesprijs shampoo € 3,49 condi-tioner € 3,49 Leave-In cream € 4,99 haarmasker € 4,99

Kiehl’s Midnight RecoverySlaap is het grootste goed voor de mens. Een goede nachtrust brengt nieuwe energie. ’s Nachts herstelt het lichaam van een drukke dag, en daar springt het merk Kiehl heel handig op in. Midnight Recovery Concentrate is een krachtig serum dat de huid hersteld, wanneer u slaapt. De huid herstelt namelijk het beste tussen middernacht en vier uur in de ochtend, omdat er dan weinig tot geen stressfactoren in de omgeving aanwezig zijn. Een fijne opkikker voor iedereen die blij wordt van een stressloze zachte huid.

Adviesprijs Kiehl’s Midnight Recovery Concentrate 30 ml € 39

32

We moeten lief zijn

voor elkaar

33

Gallyon van Vessem is

presentatrice van Hart van

Nederland, is hoogzwanger en ze

zorgt voor de mensen die haar

lief zijn. Haar moeder Ciska is

een belangrijke vrouw in haar

leven. Ze is er altijd! Liefde is

Gallyon’s grootste drijfveer. ‘Als

iedereen gewoon een beetje lief

is voor elkaar dan komen we er

wel, ook als het allemaal even

tegenzit. Dat heeft mijn moeder

mij zo geleerd.’

Tekst: Franc CraanenFotografie: Ibrahim FarahCouture: LaDress by Simone (www.ladress.com)

34

35

Soms hang ik als een helikopter

boven dat tafereel van toen

Je ziet van verre dat Gallyon van Vessem klasse aan haar beval-lige derrière heeft hangen. Wanneer de hoogzwangere presen-tatrice het Holland Casino op het Rotterdamse Weena binnen wandelt, draaien de hoofden van de croupiers en de gasten om. En terecht want haar blonde haren, haar sprankelende ogen en haar prachtige ronde buik zijn een lust voor het oog. Gallyon wordt geflankeerd door haar charmante moeder. De 67-jarige Ciska van Vessem is een dame. Gesoigneerd maar nog steeds met die meisjesachtige zwier die Gallyon duidelijk van haar geërfd heeft. Daar waar zogenaamd bekende Nederlanders nog wel eens onge-past hooghartig doen tijdens een fotoshoot als deze en eisen dat er speciaal uit Zuidoost Tasmanië ingevlogen lelies in de kleed-kamer moeten staan en alcoholvrije bubbels uit de binnenlanden van een land waar niemand ooit van gehoord heeft, zijn Gallyon en haar moeder juist beleefd en gezellig. Moderne aristocratie! Vol bewondering lopen ze door het casino en praten ze met Heleen Koppenol van Stichting Compassion Circle. En als ware het een handje klap op de markt, besluit Gallyon zich ter plekke als ambassadrice te binden aan de stichting die zoveel doet voor mantelzorgers. ‘Ik weet wat het is om te zorgen en nu ik zwanger ben weet ik ook goed hoe het is om zorg nodig te hebben. Alles draait hierbij om liefde. Eigenlijk is alles liefde.’

Hoe vaak ben jij zelf mantelzorger geweest?‘Helaas twee keer. Helaas omdat de mantelzorg in beide gevallen bestond uit het verzorgen van dierbaren, vader en schoonmoe-der, die stervende waren. Wekenlang hebben wij met de familie alle zorg gegeven die nodig was, dag en nacht. De term mantel-zorg klinkt in dit verband bijna zakelijk maar is zo niet bedoeld. Ik deed het met oprechte liefde en een hart vol verdriet. Los van de liefde die ik hiermee kon geven, was het wel degelijk een welkome aanvulling op de professionele hulp die we als familie

hadden van de thuiszorg. Het zijn lange dagen en nachten voor deze mensen voor wie ik (nog meer) respect heb gekregen. Ga er maar aan staan om dit vanuit je vak iedere dag opnieuw weer te doen bij mensen die je in principe niet kent.’

Hoe is je relatie met je moeder en hoe zorg jij voor haar?‘Heel warm en liefdevol, Ik zorg voor haar door haar te laten delen in mijn leven. De mooie en de minder fraaie momenten. Ik betrek haar in mijn vreugde en mijn verdriet. Ik grinnik hardop als ze de verkeerde laarzen heeft gekocht en sleep haar naar de leukste winkels als ze iets ‘speciaals ‘ nodig heeft. Mijn moeder heeft niet zozeer zorg nodig. Aandacht! Daar gaat het om. Oprechte aandacht van een dochter die haar moeder nog steeds als volwaardig ziet. En haar dus ook vertelt dat dit paarse pluizenjasje echt niet meer kan. Waarom niet? Pluizenjasjes zijn voor bejaarden. Niet voor een gracieuze dame van 67…’

En hoe zorgt je moeder voor jou?‘Door mij onvoorwaardelijk lief te hebben. Gevraagd en onge-vraagd met immer goed bedoelde adviezen te komen en alles voor de baby op komst te kopen waarvan ik überhaupt nog nooit gehoord hebt. Ik noem hydrofiele luiers…. Ze blijft kri-tisch, maar valt me nooit af. En zelfs als 41-jarige leg ik regel-matig mijn hoofd op haar knieën voor een ouderwetse tuk in moeders schoot.’

Je hebt je vader redelijk jong verloren. Hoe kijk je terug op die tijd?‘Het was afgrijselijk en mooi tegelijk. Een hartverscheurende tijd. Soms hang ik als een helikopter boven dat tafereel van toen. Een meisje van 26, vaderskind dat op het punt staat afscheid te moeten nemen van de belangrijkste man ever in haar leven.’

36

37

Hoe zou jij het liefst oud willen worden? En ben je bang om oud te worden?‘Ik ben nog nooit bang geweest om ouder worden. Sterker nog, zou geen jaar meer terug willen in de tijd. Ouder worden geeft rust aan de kop. Ik geniet daar nu al een beetje van.’

Wie gaat er voor jou zorgen als je iets zou gaan mankeren? Op wie vertrouw je?‘Op mijn moeder en broer Mike, mijn man Greg en op mijn lief-ste vriend Franc.’

En voor wie zou jij zorgen in jouw omgeving als dat nodig zou zijn?‘Een vriend van mij is onlangs van zijn paard gedonderd. Hij was hip and happening in Amsterdam; een typische rijke knappe playboy. Nu zit hij met een dwarslaesie in een rolstoel gekluis-terd. Waarschijnlijk de rest van zijn leven. Hij woont sinds kort in zijn eigen huis in plaats van het revalidatiecentrum. Ook daar zal de mantelzorg die hij van zijn vrienden nu al krijgt doorgaan. God verhoede, maar een ieder die mij lief is zal ik ‘met zorg man-telen’ wanneer dat nodig blijkt. Van dierbare vrienden tot diep in de kennissenkring. Ik ben echter niet iemand die als vrijwilliger bejaardenhuizen bezoekt.’

Als presentatrice van Hart van Nederland kom je vast regelmatig schrijnende dingen tegen. Trek jij je het ‘verdriet’ van de items aan?‘Uiteraard! Onrecht is iets waarover ik me meer dan ernstig over kan opwinden. Mensen in rolstoelen die geen recht hebben op welke aanpassing dan ook in hun huis, God weet waarom niet. Bij dierenmishandeling draait mijn maag om. Ik kan niet eens naar de foto’s kijken die vaak slechts een fractie van de werke-lijke gruweldaad laten zien. Een gezin dat geen vergunning voor een lullige uitbouw in de zoveelste Vinexwijk krijgt omdat de in en in verzuurde buurvrouw tegen is. Dat deze uitbouw bedoeld is om meer ruimte te creëren voor hun zware invalide dochter, deert haar niet. Dit zijn allemaal items waar ik bijna gek word van onbegrip.’

Wat is het belangrijkst in jouw leven?‘Daar kan ik helaas niets groots en meeslepends op antwoorden. Op het belangrijkste in mijn leven zijn alle clichés van toepas-sing; mijn geluk in de liefde samen met mijn liefde, de hoop op en het uitkijken naar een gezonde dochter. Mijn geluk, vrijheid en waardering in mijn werk. En natuurlijk de gezondheid van mijzelf en iedereen die mij dierbaar is. Tja,…leuker kan ik het niet maken…., maar clichés bevatten nu eenmaal de meeste waarheden, niet waar?’ l

Op 7 september zal in het Holland Casino Rotterdam de uitzinnige

kickoff plaatsvinden van Stichting Compassion Circle. Holland

Casino Rotterdam is onlangs getransformeerd naar een ultra hippe

uitgaansgelegenheid die niet mis zou staan in hartje Manhattan.

De cover shoot met Hart van Nederland presentatrice Gallyon van

Vessem illustreert dat de Ultralounge Purple de perfecte plek is om

na te genieten van een spannende spelavond in goed gezelschap.

Klasse, karakter en cachet zijn de codewoorden voor het grote

genieten waar Holland Casino Rotterdam voor staat.

Hoe hebben jij en je moeder hem verzorgd? En ging dat vanzelfsprekend?‘Door alles te doen wat in ons vermogen lag hem de laatste zorg te geven. Met hart en ziel gevoed, water gegeven en lieve woor-den gefluisterd. Heel vanzelfsprekend ging dat. Het is een van de meest zuivere periode in mijn leven geweest.’

Op welk aspect van het moederschap verheug je jezelf het meest?‘Het niet meer kunnen stoppen met liefde geven, verhalen aan-horen en ongevraagd advies geven hoe ik daarmee om zou gaan.’

Wat voor een moeder ga je worden?‘Nuchter en stoer. Geen gelul gewoon doen. Een vrije, zo onge-compliceerd mogelijke geest grootbrengen. De wereld is momen-teel niet zo’n positieve plek dus we moeten allemaal leuke kinderen maken zodat het straks weer wat gezelliger wordt.’

Wat ga je hetzelfde doen als je kijkt naar je eigen moeder? En wat ga je totaal anders doen?‘De onvoorwaardelijke liefde en zorg van mijn moeder vormt de basis van de soep. Ik gooi er een beetje van mijn eigen relati-veringsvermogen bij, mix er wat gezonde zelfspot doorheen en maak het af met ‘je kunt alles bereiken wat je wilt mits je er maar zelf in gelooft’. Ik heb lak aan wat anderen ervan vinden.’

38

Creatieve oplossingen in de verpleegzorgMantelzorgers zijn overal nodig. Ook in een verpleeghuis. Waar de professionals zich

vooral steeds meer moeten richten op de eerste behoefte, het zorgen voor mensen,

blijkt er een steeds grotere vraag naar mantelzorgers op de werkvloer. Mensen in

een verpleeghuis zijn vaak voor de leuke dingen afhankelijk van familie of vrienden.

Verpleeghuisdirecteur Cor van Oort ziet voor Stichting Humanitas een grote rol

weggelegd als het gaat om mantelzorgers hierin de weg te wijzen. ‘Het is de kunst

om als organisatie ruimte te geven aan mantelzorgers, om te zorgen voor elkaar.’

Tekst en fotografie: Ingrid Schaap

39

Creatieve oplossingen in de verpleegzorg

Stichting Humanitas staat bekend als ‘de uitvinder van de levensloopbestendige woning’. Toch heeft Stichting Humanitas ook een groot aantal verpleeghuizen, waar mensen worden verzorgd die niet meer voor zichzelf kunnen zorgen. Volgens Cor van Oort, directeur van Humanitas-Akropolis, heeft het ver-pleeghuis een behoefte aan mantelzorgers op de vloer. ‘Een van de kernwaarden van de Stichting Humanitas is dat mensen de regie over het eigen leven in handen houden, ook als ze verzorgd moeten worden in het verpleeghuis. Daar komen dan ook familie en mensen uit de directe omgeving bij kijken. Wij zetten vooral in op de extended family. Dit betekent dat de familie alle ruimte krijgt om te participeren in de zorg voor een ouder, partner of kind. Wij besteden hier al een tijd aandacht aan, maar willen nu echt iemand aanstellen speciaal voor de informatie richting de familie van de cliënt. Volgens Cor van Oort speelt de zorgaanbieder een grote rol als het gaat om mantelzorgers te begeleiden. ‘Veel mensen willen wel helpen, maar weten niet hoe. De onbekendheid speelt ook mee. Daarom hebben wij vanuit Stichting Humanitas gekeken hoe wij dit kunnen oppakken. En in de praktijk betekent dit dat wij speciaal iemand aan gaan nemen die de familie ondersteunt als er iemand naar het verpleeghuis moet, maar ook informeert hoe de mantelzorg kan worden verzorgd vanuit de familie. Dit is geen eenvoudig traject, want we willen mensen absoluut niet belasten met een schuldgevoel, als ze niet in staat zijn hulp te bieden. Het is wel wenselijk om familie en mensen uit de nabije

omgeving te informeren wat er allemaal mogelijk is, om het voor de persoon in het verpleeghuis zo lang mogelijk, zo leuk moge-lijk te maken. Als je hier in investeert als zorgaanbieder, dan ontstaat er een vertrouwensrelatie. Wij willen niets opleggen, maar we hebben wel een verwachting.’

Cor van Oort vindt een actieve en grote groep mantelzorgers noodzakelijk en wenselijk. ‘Als zorginstelling moet je de basis-zorg ten volle bieden, met hoe weinig middelen dan ook. Je moet dan creatief worden in het zoeken naar oplossingen. Kijk, de zorgtaken worden in het verpleeghuis overgenomen door de medewerkers. Maar hoe zit het met de leuke dingen? Van de afhankelijkheid die ontstaat bij iemand die in een verpleeg-huis terecht komt, kan deze persoon zwaar ongelukkig worden. Iemand wordt dan wel gewassen en verzorgd, maar er is steeds minder tijd voor de leuke dingen. Humanitas kan niet in alles voorzien. En daar komt de mantelzorger om de hoek kijken.’ Volgens van Oort speelt de familie en de naaste omgeving een sleutelrol. De familie moet alle ruimte krijgen om mee te kunnen en mogen helpen. Als een dochter de kamer van haar moeder per se zelf wil schoonhouden, dan kun je als medewerker wel klagen dat dit niet wenselijk is, maar kennelijk is dit de manier van de dochter om te laten zien dat ze wil zorgen voor haar moeder. Het hoeft niet, maar het moet wel mogelijk zijn. Ik wil mijn mede-werkers dan ook veel meer ontvankelijk maken voor mantel-zorgers. Deze mensen moeten de wensen en behoeften kunnen

Meneer en mevrouw Duut

40

aangeven, zodat we met elkaar het zo fijn mogelijk maken voor de mensen die in de verpleegzorg terecht komen.’ Een goed voorbeeld van een mantelzorger in het verpleeghuis is meneer Duut. Meneer Duut (82) zorgt voor zijn vrouw, die nu al ruim vijf jaar in het verpleeghuis Humanitas-Akropolis woont. Meneer Duut is iedere dag in het verpleeghuis te vin-den, van tien uur ’s morgens tot half zes ’s middags. ‘Behalve op donderdag, dan blijf ik tot half negen’, lacht meneer Duut. ‘Dan luisteren we hier naar de uitvoering van klassieke muziek, daar zijn we allebei al heel lang dol op.’ Mevrouw Duut kwam vijf jaar geleden in het verpleeghuis terecht na een mislukte hernia operatie. ‘Mijn vrouw is vasculair dement, maar kon na haar herniaoperatie ook bijna niet meer lopen. Binnen een maand na haar operatie in het ziekenhuis kon ze hier in Akropolis terecht. Sindsdien kom ik iedere dag op bezoek, en help ik haar met alles.’ Meneer reageert heel stellig als er wordt gevraagd of hij zich mantelzorger voelt. ‘Dat etiket dat zit erop, maar zo voel ik het niet. En als je vraagt waarom niet, dan reageer ik met: waarom wel? Ik heb mijn vrouw 59 jaar geleden trouw beloofd. En natuurlijk hebben we het er in het verleden wel eens over gehad wat we zouden doen als een van ons in een rolstoel terecht zou komen. Maar mijn vrouw zei altijd heel resoluut: ‘Ik zou gewoon voor je zorgen’. Dat is het morele gevoel dat ik nu heb, dat ik haar blijf helpen.’ Meneer Duut blijft er wel erg nuch-ter onder. ‘Ik ga iedere avond naar huis, en dan zegt mijn vrouw: ‘Ga je nu al?’. Maar ik ben vaak heel gelukkig als ik thuis kom en even kan bijkomen. In het begin voelde ik me schuldig, en dacht

ik dat ik daar absoluut niet van zou kunnen slapen. Maar ik slaap als een roos. En je kunt klagen, maar wat helpt dat? Ik zorg niet alleen voor mijn vrouw, maar ik heb ook nog een enorme bewondering voor haar, want ik hoor haar ook nooit klagen.’Dat mantelzorgers het soms zwaar hebben, beaamt Cor van Oort. ‘Veel mantelzorgers ploeteren thuis, tot dat de zorgvrager overgaat naar het verpleeghuis. Daarna ontstaat er een soort van vacuüm. In de zorg is het nog vaak zo dat wanneer iemand naar het verpleeghuis gaat, de overtuiging heerst dat de zorg geheel wordt overgenomen door professionals. Zo denken familieleden, maar zo denken ook de professionals op de werkvloer. Het is de kunst om de medewerkers in de zorg te laten zien dat mantel-zorgers op de werkvloer een welkome aanvulling zijn op het totale zorgpakket.’

Meneer van der Klein (72) kan hierover meepraten. Hij zorgt voor zijn vrouw, die al twee jaar in het verpleeghuis Akropolis woont. Zelf woont meneer sinds oktober 2008 in een aanleunwo-ning, eveneens in Humanitas. Op die manier wonen meneer en mevrouw dicht bij elkaar. ‘ik ga iedere ochtend naar mijn vrouw toe in het verpleeghuis. Dan haal ik haar op en komt ze naar mij toe, of we maken een uitstapje. Maar als ik bij haar op de afde-ling ben, dan spring ik soms wel eens bij. Bijvoorbeeld met de tafel dekken of afruimen in de woonkamer. Dat doe ik voor de mensen daar, ik wil er zelf niets voor hebben. Ik voel me dan ook niet echt een mantelzorger. Het enige is dat ik het niet zie als een verplichting. Als ik kan helpen, dan doe ik het, maar als ik

We moeten de bureaucratie in de zorg overboord gooien, en meer denken aan het gewone leven

41

toevallig een keer niet kan, dan niet. Ik heb alleen niet altijd het gevoel dat het gewaardeerd wordt door de mensen op de afde-ling.’ Mevrouw van der Klein reageert hier fel op: ‘Jij kunt daar wel mee zitten, maar die mensen op de afdeling werken keihard, dat zie ik iedere dag. Die hoeven niet iedere keer dank je wel te zeggen.’

Volgens van Oort moet er een cultuuromslag komen op de werk-vloer. ‘Dat doe je door bijeenkomsten te organiseren voor mede-werkers en mantelzorgers, waar mensen hun wensen kunnen aangeven. Dat begint misschien wel als een plek waar mensen hun ongenoegen kunnen uiten, maar op een gegeven moment komt er structuur in en wordt het constructief.’Ook door de komende bezuinigingen in de zorg worden mantel-zorgers steeds noodzakelijker. Wat de toekomst betreft, heeft van Oort een duidelijke visie. ‘ In het Humanitas concept vinden we het belangrijk dat de familie betrokken wordt, want een prettige levenssfeer is onontbeerlijk, het geluk van iemand begint ook echt bij de familie. Wij ondervinden problemen in de AWBZ financiering, want die dekt ternauwernood de basiszorg. Als je naar de toekomst kijkt is het op den duur niet meer mogelijk dat alle facetten van de zorg, ook de leuke dingen, worden verzorgd door de zorgaanbieder. We moeten creatief oplossingen beden-ken, en daar komen mantelzorgers bij kijken.’ Cor van Oort kan zich vooral druk maken over bezuinigings-maatregelen in de zorg. ‘Het laatste dat ik heb gehoord is dat demissionair minister Klink heeft bedacht dat er 35 miljoen

bespaard kan worden door het droogwassen van de cliënten. Dat betekent dat de zorginstelling wordt geadviseerd om de mensen de basisbehoefte, lekker even onder de douche of in bad, te ontnemen. Ik vind dat we de mensen op deze manier verklaren tot tweederangs burger. Ik zou willen zeggen, meneer Klink, ga jezelf lekker droogwassen, maar bezuinig niet over de rug van de mensen in het verpleeghuis. We moeten de bureaucratie in de zorg overboord gooien. Geen enkele politieke partij is naar mijn idee bezig om de bureaucratie in de zorg terug te dringen. Verminder het papierwerk en laten we meer tijd en energie steken in het bieden van het goede in het alledaagse leven. Dat zou pas geld opleveren. Dat is trouwens ook nog een pluspunt van mantelzorgers op de werkvloer. Door als mantelzorgers en zorgprofessionals samen te werken, bewaak je met elkaar de normen en waarden. Je houdt elkaar scherp.’ l

Meneer en mevrouw van der Klein

42

Vanzelfsprekendzorgen voor elkaar

Wethouder Roza ­ de Pijper is resoluut.

Het begrip mantelzorger heeft voor haar

een negatieve bijsmaak. Wat vroeger een

burendienst was, of het vanzelfsprekend

zorgen voor een partner, is volgens

de wethouder verworden tot een

containerbegrip. Zelf zorgt ze al drie jaar

voor haar man, maar een mantelzorger

voelt ze zich absoluut niet. ‘We zijn

doorgeschoten in de individualisering van

de maatschappij. Zorgen voor elkaar kun je

plannen. Als je zelf flexibel bent, is er altijd

een mouw aan te passen.’

Tekst: Ingrid SchaapFotografie: Ibrahim Farah

‘Laat me wel duidelijk stellen dat we mensen nodig hebben die voor elkaar zorgen’, verduidelijkt Marja Roza - de Pijper. Ze heeft sinds april als wethouder in Hellevoetsluis onder andere zorg in haar portefeuille, en vindt dat de rol van de gemeente vooral ondersteunend moet zijn. ‘We hebben mantelzorgers en vrijwil-ligers nodig, laat dat voorop staan. Maar ik vind dat de gemeente zich niet overal mee moet willen bemoeien. Laat de gemeente meedenken met mensen die zich belangeloos inzetten voor een ander, faciliteer een ruimte om samen te komen. Informeer de mensen waar ze terecht kunnen met vragen, maar laten we niet als gemeente alles willen regelen.’ Wethouder Roza - de Pijper voegt lachend toe: ‘Je kunt zeker wel horen dat ik een VVD’er ben, ik ben erg voor een terugtrekkende overheid.’

Op dit moment wordt er door de gemeente Hellevoetsluis gewerkt aan een nota wat betreft het mantelzorgbeleid. Wethouder Roza - de Pijper: ‘Ik ben hier sinds april werkzaam als wethouder, en we zijn aan het bekijken hoe we mantelzorgers in Hellevoetsluis het beste kunnen faciliteren. Zo was er in het verleden een mantelzorgsalon. Mantelzorgers kwamen eens in de zoveel tijd bij elkaar, ze vonden een gewillig oor. Tijdens zo’n bijeenkomst kan het opluchten om eens je verhaal met elkaar te delen. De schwung was er echter een beetje uit, en we willen nu kijken hoe we de mantelzorgers het best kunnen bereiken. Hellevoetsluis telt volgens de landelijke cijfers ongeveer 6.000 mantelzorgers, en bij de laatste mantelzorgsalon waren er tussen de 80 en 90 mensen aanwezig. Dat betekent dat ruim 5.900 men-sen zich óf niet geroepen voelen om te komen, of ze weten niet dat ze mantelzorger zijn.’Wethouder Roza - de Pijper weet uit eerste hand wat het is om te zorgen voor een ander. Drie jaar geleden werd er botkanker geconstateerd bij haar man. ‘Ik heb kennelijk het stempel

43

Vanzelfsprekend

mantel zorger omdat ik zorg voor mijn man. Ik vind dat het begrip een soort zieligheidgehalte heeft, daar kan ik me absoluut niet in vinden. Mijn man kreeg chemokuren, en vorig jaar werd zijn rechterbovenbeen geamputeerd. Dat betekende dat hij minstens de eerste twaalf weken na zijn operatie thuis veel hulp nodig had. Wij hebben er samen voor gekozen dat ik hem thuis zou helpen. Dat betekende dat ik alles zelf wilde doen. Denk bijvoorbeeld aan wondverzorging. Nu heb ik een zorg-achtergrond, dus kon ik het ook doen. Een andere optie was het verblijven in het revalidatiecentrum, maar we hebben samen steeds gezegd: ‘Je komt naar huis’. Dat komt deels voort uit een soort egoïsme, want ik wilde niet elke dag heen en weer naar Rotterdam. Maar je doet het ook voor de ander, want op deze manier ben je dichter bij elkaar.’

Op haar toenmalige werk kon Marja Roza - de Pijper het goed regelen. ‘Het is een kwestie van geven en nemen. In overleg begon ik een uur later, maar bleef ik ook een uur langer. Ik had vakantiedagen opgebouwd, die nam ik op. Mijn ervaring is: als je jezelf flexibel opstelt, is er altijd een mouw aan te passen. Wij hebben ook veel steun van familie en buren. Mijn man kan altijd iemand bellen als er iets mis is, of als hij hulp nodig heeft.’

Wethouder Roza - de Pijper is openhartig als het gaat om de zorg voor haar man. ‘Hij is inmiddels uitbehandeld. Zowel ik als mijn man willen dit niet wegmoffelen. Het overkomt je, en ik ben er heel open over, ook op mijn werk. Hier bij de gemeente heb ik de afspraak, dat als er iets gebeurt, ik er dan voor kies om thuis te zijn. Dat geeft een hoop rust.’Uit eerste hand heeft Marja Roza - de Pijper ervaren dat er een taboe kan rusten op een zieke partner. ‘Ikzelf merk dat sommige mensen het niet aankunnen om openlijk te reageren. Kinderen

zijn dan nog het meest oprecht. Laatst was ik met mijn man in het winkelcentrum, en komt er een kind voorbij lopen. Dat kind kijkt eens goed naar de benen van mijn man in de rolstoel, en mijn man reageert: ja, je ziet het goed, er zit er maar één. ‘Hoe kan dat?’ vraagt zo’n kind dan. Een hele normale vraag, maar volwassenen zijn daar huiverig voor, die trekken hun kind dan mee. Laatst reageerde een jongetje: ‘Kijk mam, die meneer heeft een robotbeen’. Dat kind heeft duidelijk geen last van valse schaamte. Je ziet het ook veel bij oudere mensen. Ze zijn bang om te falen, en zorgen nog echt voor de ander uit plichtsbesef. En dan kan het zorgen voor een ander zwaar zijn. Als ik op bezoek ga bij mijn dementerende vader van 89 jaar, dan ga ik na een poosje weer naar huis. Maar dan bedenk ik me wel dat mijn moeder daar de hele dag zit. Die erkenning is belangrijk.’

Ook de vergrijzing wordt zichtbaar in Hellevoetsluis. En dat zou kunnen betekenen dat er meer behoefte komt aan zorg. Toch ziet de wethouder geen oplossing in bijvoorbeeld een complex met levensloopbestendige woningen. Ze reageert glimlachend. ‘Ik ben 57 jaar dus gezien mijn leeftijd mag ik er ook in, maar ik denk niet dat dit de oplossing is. Steeds meer ouders van jonge gezinnen vestigen zich opnieuw in de groeikernen, dicht bij de kinderen en kleinkinderen. Dat betekent een groter sociaal netwerk, iets wat erg belangrijk is. Samen kun je makkelijker iets regelen als het gaat om zorg. En soms ontkom je niet aan profes-sionele hulp, maar dat betekent niet dat de familie zich dan kan ontrekken aan de zorg voor een familielid. Al is het maar een spelletje doen in het verpleeghuis. Zorgen voor elkaar zou vanzelfsprekend moeten zijn.’ l

Het is een kwestie

van geven en nemen

44

Aan tafel met mantelzorgers

Van links naar rechts

Norman Martens: directeur Stichting Compassion Circle, zorgt voor zijn grootmoeder.

Heleen Koppenhol: initiatiefnemer Stichting Compassion Circle, getrouwd en moeder.

Liesbeth van Meel ­ Bravenboer: zelfstandig ondernemer/projectmanager, zorgt voor haar zoon Storm (6) die lijdt aan een lichte vorm van overkoepelend autisme.

Sandra de Vries: werkt als coördinator kinder­opvang op kinderdagverblijf Mickey en zorgt voor haar zoon die lijdt aan de ziekte van Crohn.

45

SCHULDGEVOELS ONDERMIJNEN JE EIGENWAARDEHeleen: ‘Absoluut. Ik hoor zo vaak zoveel verhalen van mantel-zorgers die zichzelf tot in den treuren wegcijferen en zichzelf daarbij volledig vergeten. Daarom is het van groot belang dat mantelzorgers gehoord en gezien worden.’Norman: ‘Schuldgevoelens breken je af als persoon dus is dat schouderklopje en die helpende hand naar mantelzorgers zo belangrijk. Doe je dat niet, dan word die steeds groter wordende groep mensen ongelukkig.’Heleen: ‘We willen allemaal erkenning en troost. Dat is zo’n menselijk gevoel. Je kan jaren lang voor je zieke vader zorgen maar als niemand tussen de bedrijven door aan jou vraagt hoe het met jou gaat, dan gaat dat ten koste van je positieve energie.’Liesbeth: ‘Ja, dat is waar. Schuldgevoel maakt dat je bewegings-vrijheid in het gedrang komt, waardoor je minder onderneemt met als gevolg dat je minder blij bent met jezelf en dat je uit-eindelijk zelfs minder in jezelf gelooft. En dat is voor zorgende mensen fnuikend.’Sandra: ‘Ik herken dat inderdaad. Ik voel mij namelijk constant

schuldig. Als ik even niet op mijn zoon let dan voel ik me daar naar over. Het is een heel basaal moedergevoel dat ik maar niet kan omzeilen. Ik weet dat ik mijn uiterste best doe maar het zijn soms net van die momenten waarop mijn aandacht even ver-slapt of dat ik gewoon doodmoe ben, dat er iets met hem aan de hand is. Dan kan ik mezelf wel voor mijn kop slaan en weet ik zeker dat ik een slapeloze nacht vol knagende schuldgevoelens tegemoet ga.’Heleen: ‘Terwijl je juist zo opknapt van een goede nachtrust. Dat doet natuurlijk iedereen, maar juist degenen die naast hun baan en gezinsleven de zorg van anderen op zich nemen zijn gebaat bij lekker en zorgeloos slapen. In veel gevallen gebeurt dit dus niet en liggen mantelzorgers ‘s nachts vaak wakker van de extra zorgen.’Norman: ‘En dat brengt dan weer die schuldgevoelens teweeg. Geef ik mijn partner wel genoeg aandacht nu grootmoeder zoveel zorgt vraagt? Doe ik mezelf niet te kort nu ik amper tijd heb om een avondje met een goed boek op de bank te gaan zitten? Dat zijn dilemma’s die zeer regelmatig de kop op steken. Ik heb het zelf ook. Ik zorg voor mijn oma en dat is soms best tijdrovend en intensief.’Liesbeth: ‘Wanneer je zelf lekker in je vel zit en dus in je kracht staat, ben je veel beter in staat om dat onnodige schuldgevoel weg te wuiven.’

Zorgen voor je geliefde, je kind, je grootouders, je vrienden, je buren of je collega’s is

meestal een vanzelfsprekend gegeven. De situatie is nou eenmaal zo en dus zorgt de

omgeving dat de patiënt zo goed en comfortabel mogelijk door zijn of haar leven hobbelt.

Dat dit vaak een behoorlijke wissel trekt op zowel het persoonlijke als het professionele

leven van de mantelzorger wordt in de meeste gevallen vergeten. Niet omdat hun hulp

niet gewaardeerd wordt, maar omdat het allemaal zo vanzelfsprekend lijkt. Mantelzorgers

klaren een grote klus en voelen zich doorgaans regelmatig schuldig op vele vlakken.

Daar wordt door de directe omgeving en de maatschappij nogal eens botweg aan voorbij

gegaan. Hoogste tijd dus om samen met Heleen Koppenol en Norman Martens van de

Stichting Compassion Circle tegenover mantelzorgers Liesbeth en Sandra aan tafel te gaan

zitten voor een aantal stevige stellingen.

Tekst: Franc CraanenFotografie: Ibrahim Farah

46

Sandra: ‘Dat klopt als een bus, maar om op dat punt te komen is niet altijd een makkelijke weg. Ik merk zelf dat ik me eigen-lijk vierentwintig uur per dag verantwoordelijk voel. Dat heb ik altijd gehad, dat zit in mijn aard. Ik raffel niks af en ik laat bijna niks los. Op mijn werk ben ik daarin soms ook onverbeterlijk. Perfectionisme is een mooie eigenschap totdat het je in de weg gaat zitten.’ Heleen: ‘Het heeft zeker met het karakter van de mantelzorgeer in kwestie te maken. De een kan makkelijker loslaten dan de ander. Maar het is soms ook de situatie en het gevoel tussen bepaalde mensen die ervoor zorgen dat loslaten amper moge-lijk is. Veel mensen gaan vaak veel te lang en veel te ver door, ten koste van hun eigen welzijn. Louter en alleen omdat ze niet anders kunnen.’Norman: ‘Als de liefde of de vriendschap groot of zelfs alles overheersend is dan is zelfs zo nu en dan een beetje loslaten heel moeilijk.’Liesbeth: ‘Het is ook een kwestie van leren. Ik heb mezelf heel lang constant schuldig gevoeld. Het ging zelfs zover dat ik mezelf een ontaarde moeder voelde en een slechte echtgenote. Op een gegeven moment zat ik zo in de put dat ik niet anders kon dan mezelf een halt toeroepen. Ik zag mezelf en mijn gezin lijden en daarom ben ik zo verstandig geweest om op bepaalde momenten te leren voor mezelf te kiezen. Daardoor laadde mijn motor weer op en kon ik wel die goede moeder en echtgenote zijn. Denk nou niet dat dit me makkelijk afgaat, want het zorgt zo nu en dan nog steeds voor een pittige innerlijke strijd bij me. Ik ben echter wel zo ver dat de sterkste en meest verstandige meestal wint.’

JE BENT EGOISTISCH ALS JE NIET WILT ZORGEN VOOR IEMAND DIE JE LIEF HEBTHeleen: ‘Dat is inderdaad vaak de eerste reactie van mensen, maar ik wil hierbij luidkeels en volmondig roepen dat dit niet waar is. Het is te kort door de bocht om te een mening te vormen over welke mantelzorger dan ook. Ga er maar aan staan om de zorg op je te nemen van mensen in je naaste omgeving. Het is vaak zwaar en soms zelfs ondankbaar werk. Bovendien weet je als buitenstaander nooit hoeveel de ander aan kan en wat de redenen zijn voor die persoon om wel of niet voor iemand te wil-len of te kunnen zorgen.’Liesbeth: ‘Ware woorden. Mensen vinden tegenwoordig heel veel en willen hun mening vaak ook van de daken schreeuwen. Of dat altijd gepast is of in sommige gevallen zelfs als kwetsend gezien en gevoeld wordt, zal de meesten een zogenaamde rotzorg zijn. Ik kreeg in het begin veel kritiek van mensen die helemaal niet dichtbij mij en mijn gezin stonden, over mijn manier van opvoeden. Dat kwam altijd hard naar binnen en ik kon er soms weken lang last van hebben. Nu na heel lang ademen en heel vaak tot tien tellen heb ik geleerd harder te zijn en dus ook har-der te reageren. Als een onbekende moeder mij op het school-plein aanspreekt over de manier waarop ik mijn zoon Storm opvoed, dan laat ik haar weten dat zij geen recht van spreken

47

heeft. Simpelweg omdat ze geen notie heeft wie ik ben en wat de energie is tussen mij en mijn kind. Het is heel makkelijk om iets te vinden maar het schijnt reuze moeilijk te zijn die mening voor je te houden.’Sandra: ‘Ik moet kennelijk nog veel leren, want ik word in eerste instantie altijd heel erg emotioneel als ik aangesproken word op mijn manier van opvoeden en zorgen. Kritiek slaat mij uit het veld omdat ik net een beetje begin te wennen aan de situatie waarin wij als gezin verkeren. We beginnen het net een beetje zelf te snappen en ik vind het dan ook ongelooflijk als andere mensen zich het recht aanmeten om ons onder vuur te nemen. Wat weten zij nou helemaal van onze gezinssamenstelling, van onze manier van doen, van mijn moederhart?’Norman: ‘Het is vaak onwetendheid en zelfs een beetje dommig-heid van mensen als ze zo meedogenloos reageren op situaties die ze niet goed inschatten of begrijpen. Zorgen voor je naasten of zelfs voor mensen die wat verder af staan, komt vooral voort uit respect en goedheid. Je wilt graag steunen, je wilt graag iets betekenen. De een kan dit beter dan de ander. En ook niet onbe-langrijk is de wetenschap dat je nooit weet wat de geschiede-nis is tussen twee mensen. Ik hoor mensen wel eens heel hard roepen dat ze het volstrekt belachelijk vinden als een kind niet voor een zieke ouder wil zorgen. Naar de reden wordt zelden gevraagd. Wie weet heeft die ouder dat kind wel jaren lang slecht behandeld of niet eens gezien. Kortom: je weet nooit wat men-sen beweegt.’Heleen: ‘En daarom is het goed om zuiver te zijn met je oordeel en met je uitspraken. Soms zijn mensen namelijk te emotioneel of te aangeslagen om voor hun dierbaren te zorgen, kunnen ze

het geestelijk niet aan om hun echtgenoot of ouder of goede vriend te begeleiden. Het zijn persoonlijke gevoelens en dus ook persoonlijke beslissingen waarop je mensen niet kan en mag aanspreken naar mijn gevoel.’

MANTELZORGERS SCHAMEN ZICH VOOR HUN NIET ZELF VERKOZEN SITUATIEHeleen: ‘Dit is een lastige en een listige. Ik merk vaak dat er toch een soort van diep verborgen gêne zit bij mantelzorgers. De zorg die zij verlenen komt voort uit een situatie, uit een verleden. En soms is die niet zo rooskleurig als zij zelf zouden willen en ster-ker nog, als ze zelf graag zouden willen laten zien aan de buiten-wereld. Pijnlijke familiesituaties, eenzaamheid en verdriet zijn geen dingen die de meeste mensen zomaar bereid zijn te laten zien aan de buitenwereld.’Norman: ‘Het is ook een typische Hollandse gedachte om de vuile was vooral niet buiten te hangen. Ik heb dat zelf ook. In mijn familie zijn het vooral mijn moeder en ik die voor mijn oma zorgen. De rest heeft het te druk om echt bij te springen. Dat is een situatie die ik eigenlijk best beschamend vind.’Liesbeth: ‘ Ik heb me nooit geschaamd voor de situatie maar wel voor het voldongen feit dat ik het op sommige momenten niet

48

aan kon. Het niet kunnen overzien van je eigen leven en dus ook ellende, zorgt voor verwarring en schaamte.’ Sandra: ‘Het gaat er ook om of je het gevoel krijgt van je omge-ving serieus genomen te worden. Ik merk wel dat sommige men-sen al snel denken dat je overdrijft als je het over je zorgende rol hebt. Wanneer ik voor de zoveelste keer over mijn zoon praat die aan de ziekte van Crohn lijdt, dan hoor ik aan sommigen dat ze er geen geduld voor hebben. Maak je dat vaker mee, dan kijk je wel uit om nog te willen ‘zeuren’.’ Liesbeth: ‘Dat zijn vreselijke momenten. Dan loop je al met je ziel onder je arm en dan neemt bijna niemand je serieus. Hulp kwam voor mij uit een onverwachte hoek. De inmiddels over-leden vader van een goede vriendin luisterde wel degelijk naar me en kwam met goede raad. Hij leerde mij buiten het zoge-naamde plaatje denken en dat heeft mij en mijn gezin ruimte gegeven. Mijn echtgenoot vond het namelijk best lastig in het begin om zo’n bijzondere zoon te hebben. Toen het voor ons dui-delijk werd dat we outside the box moesten gaan denken, viel die ‘schaamte’ onherroepelijk weg. We zijn na dat besef terecht gekomen bij een Auditieve Integratie Training in België en dat leverde fantastisch resultaat op. Het leven werd daardoor draag-lijk voor onze jongste zoon en daardoor ook voor ons.’Heleen: ‘En dat zijn eigenlijk ook de magische woorden van het mantelzorgen. Het moet draaglijk zijn en blijven voor iedereen.’

 

JE WERK LATEN LIJDEN ONDER HET ZORGEN VAN JE NAASTEN IS EEN TEKEN VAN ZWAKTEHeleen: ‘Zorgen voor anderen blijft consequenties hebben. Het trekt een wissel op je hele zijn. Op je rol als partner, als ouder, als vriend en als collega. Wanneer je te maken krijgt met een zieke om wie je veel geeft, dan is dat van ongekende invloed.’

Norman: ‘Niets menselijks is ons vreemd dus daar hoort ook zwakte bij. Ik denk dat het logisch is dat werk soms te lijden heeft onder de rol van verzorgende. Hoe kan het ook anders. Ik zorg voor mijn oma en ik doe dat vol overgave en met heel mijn hart maar als ze straks op haar laatste benen zal lopen zal ik daar enorm veel verdriet van hebben. Dat hoort ook zo. En ongetwijfeld zal ik er op mijn werk dan zo nu en dan niet bij zijn met mijn hoofd. In Nederland merk je echter steeds vaker dat die Amerikaanse manier van denken en voelen de overhand neemt. Prestaties en succes tellen het zwaarst en een zieke in je omge-ving voor wie je moet zorgen kan daarin een stoorzender zijn. Persoonlijk vind ik dat we allemaal dan een stapje terug zouden moeten kunnen doen zonder consequenties voor het verloop van je carrière.’Liesbeth: ‘Als mantelzorger zwem je vaak al in een zee van schuldgevoelens jegens je gezin en degene voor wie je zorgt. Moet je jezelf dan ook nog eens kopje onder laten gaan door de zwaarte van het schuldgevoel dat je werkgever je oplegt?! Dat is toch werkelijk afschuwelijk. Je hele leven staat op sommige momenten al op de helling en daar moet je niet nog eens extra gewicht aan geven.’Sandra: ‘Mijn werkgever wil juist dat ik beter voor mezelf zorg dus ik heb geluk gehad, maar je hoort wel eens verhalen van mensen bij wie de druk van het werk de pan uit rijst en dat vind ik beangstigend.’Heleen: ‘Werkgevers zouden zich moeten beseffen dat zij op een goede dag ook zomaar mantelzorger kunnen en zelfs moeten worden. Die rol verandert je leven en dan is het prettig en gerust-stellend om te weten dat je werkplek een veilige plek is waar men weet heeft van het woord compassie. Voor elkaar zorgen gaat verder dan elke maand een salaris overmaken. Zorgen voor elkaar doe je omdat je de toekomst zo mooi en puur mogelijk wilt houden.’ l

49

ColUmN Vera Bergkamp

Directeur HR van de Sociale Verzekeringsbank en voorzitter COC Nederland

Als directeur Human Resources (HR) van de Sociale Verzekeringsbank vind ik het heel leuk om een column te schrij-ven voor Voel Zorg magazine. Dit betekent namelijk dat ik de kans krijg om zaken op het terrein van de sociale zekerheid, onze core business, vanuit de invalshoek van HR te belichten. En ik zie daar een grote overeenkomst tussen, namelijk de zorg voor mensen in een dynamische tijd. Want wat gebeurt er veel op het gebied van de sociale zekerheid. En wie ziet nog door de bomen het bos?

De context wordt steeds complexer. Mensen hebben individuele wensen. Regels veranderen, en soms zelfs ongemerkt in onze beleving. En oorspronkelijk bedoelde rechttoe rechtaan rege-lingen worden steeds ingewikkelder door uitzonderingen en aanpassingen. Kijk maar naar de plannen voor de AOW of de aanpassingen in de AWBZ.

Maar juist voor die kwetsbare groepen die een beroep doen op solidariteit en hulp, zouden voorzieningen toegankelijk moeten zijn. En daar zit de kneep: met elke aanpassing wordt het sociale zekerheidsstelsel nog complexer en onoverzichtelijker. En als je dan in een situatie zit, met al genoeg zorgen aan je hoofd, zit je al helemaal niet te wachten op nog meer extra gedoe. Gedoe met

verschillende instanties, formulieren, allerlei mogelijkheden en onmogelijkheden en geen zicht op zekerheid.

Heeft niet iedereen recht op helder inzicht?

In het overheidsdomein van de sociale zekerheid, in de zorg, in de pensioenwereld van privaat tot publiek groeit gelukkig steeds meer het besef dat mensen behoefte hebben aan concrete infor-matie: ‘wat als … in mijn situatie … mijn specifieke rechts positie … kan en mag ik?’ Heel relevante vragen, waarop relevante antwoorden moeten komen. Inmiddels zijn veel initiatieven ontplooid die daarop ingaan. Websites als overlijden-overheid.nl of regelhulp.nl helpen al enorm. Een nieuw initiatief, waar ook de Sociale Verzekeringsbank bij betrokken is, is de ‘Burgerpolis’. Dit zou moeten uitgroeien naar een soort ‘akte van zekerheid’ voor iedere burger. Met de Burgerpolis moet je persoonsgebon-den informatie kunnen opvragen met behulp van DigiD via web portals. Niet alleen krijg je zicht op je eigen persoonlijke rechten, je kunt ook wijzigingen aanbrengen als situaties of gegevens niet kloppen. De ontwikkelingen om hiertoe te komen zijn in volle gang en worden door steeds meer verschillende overheids-organisaties omarmd. Hopelijk kunnen de burgers dankzij dit soort initiatieven door de bomen het bos weer zien.

Door de bomen het bos weer zien

50

Hoe hebben jullie elkaar ontmoet?Niki: ‘George was de klusjesman die in 1999 lampen kwam ophangen in mijn nieuwe huis en ik vond hem meteen heel bij-zonder. Een stuk met een mooie stem. Die aantrekkingskracht was echter helemaal niet wederzijds.’George: ‘Ik kwam gewoon lampen ophangen en vond haar een aardige vrouw. Toen ik twee jaar later een klusje moest doen bij Niki’s moeder, zag ik haar weer en toen sloeg de vonk meteen over. Dat was in maart 2001 en in augustus van datzelfde jaar zijn we getrouwd. Heel snel en met heel veel overtuiging.’

Ben je wel eens bang geweest dat George je uiteindelijk zou verlaten vanwege je handicap?Niki: ‘Nee nooit. Dat komt hoe George als mens is. Voor George kende ik die gevoelens wel en heb ik het ook daadwerkelijk meegemaakt maar bij deze fijne man is dat gewoon geen kwestie. Ik voel me heel veilig en vertrouwd bij hem.’George: ‘Niki’s handicap speelt eigenlijk geen rol. Onze relatie gaat vanzelf. Ik doe wat ik kan doen en dat doe ik met alle plezier.’

Had je ooit gedacht moeder te worden?Niki: ‘Absoluut niet. Dat durfde ik ook niet. George heeft mij overtuigd. Hij is heel erg van ‘het komt wel goed’ en ‘we zoeken er wel een oplossing voor’. Ik zag alleen maar beren op de weg,

was bang dat ik de baby niet zou kunnen dragen en dat ik om zou vallen. Uiteindelijk ben ik super blij dat George mij heeft weten te overtuigen: we hebben nu twee fantastische jongens. Op slechte dagen wanneer ik amper vooruit kom ben ik wel eens bang dat ik ze tekort doe want ik kan niet met ze rennen en op apparaten klimmen in de speeltuin.’George: ‘Maar jij compenseert dat op heel veel andere vlakken. Je bent een goede moeder die luistert naar haar kinderen en die het leven vrolijk tegemoet treedt en daar knappen kinderen in de regel van op. Die rollator is bijzaak.’

Ben je wel eens boos op je lichaam?Niki: ‘Jazeker. Af en toe frustreert het best dat ik niet snel uit de voeten kom. Maar aan de andere kant weet ik niet beter. Als mijn jongste zoon Wim niet naar mij luistert en op straat gaat rennen, dan kan ik er niet achteraan. Dan voel ik me heel erg aangetast in mijn gezag. Ik ben zijn moeder en wil niet als een dolle achter hem aan strompelen. Het is namelijk reuze gevaarlijk. Ik kan niet snel genoeg ingrijpen en dat boezemt me soms angst in. Bij mijn oudste zoon Thom heb ik dat nooit gehad. Die houdt al vanaf zijn geboorte heel veel rekening met mijn handicap. Dat is waar-schijnlijk omdat hij de oudste is en zich verantwoordelijk voelt.’George: ‘Onze jongste zoon zoekt veel meer de grens op en juist door Niki’s belemmering moeten wij daarom streng zijn.’

wIj zorGeN

Liefde is de basis Niki Rap werd in 1970 een kleine drie maanden te vroeg geboren en

liep daarbij een hersenbeschadiging op. Dat resulteerde in het feit dat

ze niet goed loopt en dat ze altijd een rollator moet gebruiken. Niki

ontmoette elf jaar geleden George Pol, en in 2001 zijn ze getrouwd.

‘Niki’s handicap speelt geen rol, onze relatie gaat vanzelf.’

Tekst: Franc CraanenFotografie: Ibrahim Farah

51

Hoe zorgen jullie voor elkaar?Niki: ‘George is heel zorgzaam en neemt mij veel uit handen en dat is natuurlijk ongelooflijk prettig. Soms ben ik echter eigen-wijs of heb ik een goede dag en wil ik het zelf doen. Dat zorgde in het begin wel eens voor verwarring. Als we bijvoorbeeld op een feestje zijn en ik niet goed uit de voeten kan en George aan de andere kant van het huis met vrienden staat te praten. Dan kan ik balen maar ik weet ook dat ik dan niet op George moet gaan zit-ten wachten maar gewoon anderen moet vragen of ze me willen helpen. Het is maar een klein probleem dat zo opgelost is.’George: ‘Net als in ieder ander huwelijk helpen wij elkaar. Sommige dingen doe ik gewoon sneller. Ik ben zo klaar met de was opvouwen en in de kast leggen terwijl Niki daar drie keer zo lang mee loopt te ploeteren. Dat neem ik haar dan graag uit handen. Dat is volgens mij gewoon zoals het hoort te gaan in een goed huwelijk. Je maakt het elkaar makkelijker.’

Wat vinden jullie beledigend?Niki: ‘Als mensen denken dat ik arbeidsongeschikt ben. De meeste mensen gaan ervan uit dat ik niets kan en ook niets doe. Dat is onzin. Ik werk als eindredacteur voor diverse tijdschriften en dat gaat heel goed. Mijn werk staat los van mijn handicap. Natuurlijk moet ik me meer aanpassen en me bedenken hoe ik de zaken aanpak, maar daar kom ik altijd wel uit.’

George: ‘Eerlijkheid gebied mij te zeggen dat Niki hier het grote geld binnen haalt. Ik werk drie dagen in de week op school en repareer daarnaast computers maar Niki zorgt voor de krenten in de pap met haar werk bij de bladen. Ik ben daar ongelooflijk trots op. Ik ben getrouwd met een carrièrevrouw die ook nog eens een goede moeder is en een mooi meisje bovendien.’

Zijn jullie bang voor de toekomst?Niki: ‘Niet echt, hoewel mijn spierkracht de laatste jaren flink achteruit is gegaan. Ik moest wel even wennen aan mijn rollator want dat is toch een soort van uithangbord, maar ik heb me er bij neergelegd. Net zoals bij het feit dat ik nooit naaldhakken zal dragen. Dat heb ik altijd jammer gevonden want ik ben dol op mooie schoenen. Maar I count my blessings, ik ben tevreden en gelukkig en maak me geen zorgen over de toekomst. Je moet hopen dat verdriet en teloorgang niet aan de orde komen, maar dat geldt toch voor iedereen?’George: ‘Wij leiden een vol leven met ons gezin, met wederzijdse families, met vrienden, met ons werk en die vaart hoop ik te behouden. We zijn gezond en de handicap is een luttele bijzaak. We houden er rekening mee en zolang we dat doen is er niet zoveel aan de hand. Liefde is de basis, einde bericht.’ l

52

Rust en ruimte staan centraal bij Città Romana. Geen animatie-team of discotheek, maar wel de gemoedelijkheid van thuis waar het aan niets ontbreekt. Groen en water typeren het park, dat ruim is opgezet. Johan Janzen glimlacht. ‘We zijn ooit begonnen met 90 woningen, inmiddels zijn dat er 263. Maar ik spreek liever van ruim 1.200 bedden.’

Al vanaf het begin van Città Romana is er gekeken naar een manier om zich te profileren in de markt van vakantieparken. ‘Wij bieden vanaf het begin bijvoorbeeld al woningen per nacht aan. Niet iedereen is gecharmeerd van een midweek of een lang weekend. Er zijn heel veel mensen die een aantal dagen op vakantie willen, en die niet vastzitten aan schoolvakanties of vrijdagen. Die willen ook wel eens fijn op dinsdag of woensdag een nachtje komen. Maar denk ook aan bedrijven waarvan de collega’s hier maar één nacht willen overnachten. Het is het comfort van een complete villa met de boekingsflexibiliteit van een hotelkamer. Dat is bij ons geen probleem.’Città Romana probeert een zo divers mogelijk aanbod te bieden. ‘Wij zijn in het begin voor gek uitgemaakt omdat we bruiloften

wilden verzorgen. De algemene tendens was: wie wil hier nou trouwen? Maar inmiddels hebben wij hier ongeveer vijftig bruiloften per jaar. Dan voldoen we toch aan een behoefte denk ik zo. Datzelfde geldt voor senioren. Wij hebben vier jaar gele-den contact gezocht met Laurens, een grote zorginstelling in deze regio. Wij hadden het idee dat er behoefte was aan een vakantiehuis met alle gewenste zorgaanpassingen, en we hebben inmiddels twee volledig aangepaste huizen op Città Romana. De zorgvraag komt dan binnen bij Laurens, en wij faciliteren het vakantiehuis. We merken trouwens wel dat we veel zorgvragen krijgen van mensen die niet in een rolstoel zitten. Vijftig tot zes-tig procent van de aanvragen die wij krijgen, hebben wel zorg nodig, maar hebben geen last van immobiliteit.’

Om deze dienstverlening nog meer op maat te snijden, heeft Città Romana een onderzoek laten uitvoeren waarin wordt geke-ken naar eventuele doelgroepen, en hoe deze te bereiken. ‘Ik heb net de resultaten van het onderzoek binnen en het blijkt dat mantelzorgers een van de grotere doelgroepen is waar wij nu en in de toekomst iets voor kunnen betekenen. Het is een com-

Een afspiegeling van de samenlevingCittà Romana is volgens een van de enthousiaste bezoekers het bestbewaarde geheim

van Nederland. Wat begon als een bouwput met onafgemaakte tuintjes, is verworden tot

een vakantiepark dat zich met trots presenteert in de top 100 van Nederlands grootste

horecabedrijven. Johan Janzen (43), vanaf het begin directeur en mede­eigenaar, heeft het

bedrijf zien groeien en richt zich vooral op een divers aanbod. ‘Het is een fijne hutspot.

Getrouwde stellen, gezinnen, bedrijven, senioren die zorg nodig hebben, alles vind je hier.

Mensen willen toch graag een afspiegeling zien van de samenleving.’

Tekst en fotografie (portret): Ingrid Schaap

voel & vrIj

53

binatie van factoren. We kunnen ons wel richten op de mensen die zorg nodig hebben, maar daar komen ook mantelzorgers bij kijken, die deze mensen ondersteunen. De activiteiten moeten dus niet alleen op de zorgvragers worden gericht, maar ook op de mantelzorgers. We willen ons nog beter kunnen richten op mantelzorgers die even uit de dagelijkse sleur moeten. Zo kun-nen zij de batterij weer opladen tijdens een fijn weekend in een rustige omgeving.’

Janzen heeft zelf nog geen ervaring met mantelzorg in zijn directe omgeving. ‘In mijn familie zijn wel een paar tantes ziek geweest, en daar zorgde de familie dan tijdelijk voor, maar we hebben gelukkig nog niets ernstigs meegemaakt.’ Ook als werk-gever heeft hij geen voorbeelden van medewerkers die daarnaast ook mantelzorger zijn. ‘Het kan best zijn dat er mensen bij mij werken die ook zorgen voor een naaste, maar ik ken ze persoon-lijk niet. Het blijft als werkgever toch altijd laveren. Waar leg je de grens naar je medewerkers toe. Ik persoonlijk denk dat je soepel moet kunnen zijn naar medewerkers. Dit moet je niet willen vastleggen in stijve procedures. Soms is het nodig dat de

een wat minder werkt, maar dat wordt dan op een andere manier ingehaald. Het is volgens mij makkelijker om dit praktijkgericht op te lossen. Daarin zijn we flexibel.’Wat Johan Janzen wel opmerkelijk vindt, is dat hij soms reacties krijgt van mensen over de aangepaste woning. ‘Soms boekt een gezin een weekend weg, en dan kan het wel eens een enkele keer voorkomen dat zij verblijven in een aangepaste woning. Hier zit ook alles op en aan, het is een compleet luxe vakantiehuis. Maar je krijgt dan toch achteraf de reactie dat mensen liever volgende keer een ‘gewoon’ huisje willen. Kennelijk voelen mensen zich niet senang in een aangepaste woning, het is waarschijnlijk te confronterend. Dat hoor ik ook van hoteleigenaars die een combi aanbieden van verblijf en zorg. Gasten storen zich aan de hulpbehoevendheid van een ander. Dat vind ik persoonlijk erg bekrompen.’ Toch laat Janzen zich hier niet door uit het veld slaan. Ik vind het belangrijk om zoveel mogelijk diversiteit te bieden. Gezinnen, bedrijven, senioren, mensen die hun trouw-dag komen vieren. En daar krijgen we tot nu toe nog steeds de meeste, positieve reacties op. Mensen willen hier toch graag een afspiegeling zien van de samenleving.’

54

UITWAAI ARRANGEMENT CITTÀ ROMANASpeciaal voor u als mantelzorger heeft Resort Città Romana voor

2010 een ‘Uitwaai’ arrangement samengesteld. Ons Resort ligt

nabij zowel het Haringvliet als het Noordzee strand waar u heerlijk

kunt uitwaaien. In Hellevoetsluis kunt u genieten van de oude

vestinghaven, maar Hellevoetsluis en omgeving heeft ook mooie

natuurgebieden waar u heerlijk kunt vertoeven en genieten van de

rust. Uiteraard kunt u ook gewoon heerlijk een middagje luieren

op het Resort.

Het ‘Uitwaai’ arrangement kunt u beginnen op iedere gewenste

dag van de week en kunt u al boeken vanaf € 119,20 per persoon

(2 nachten, 2 personen) en is inclusief:

l Twee overnachtingen in een mooi ingerichte villa

l Opgemaakte bedden, handdoeken- en keukendoekenpakket

l Welkomstdrankje in onze gezellige bar

l Ontbijt in ons gezellige restaurant

l Drie gangen dagmenu op de dag wanneer u dit wenst

l Gratis gebruik van zwembad en sauna

Speciaal voor Voel Zorg Magazine verzorgen wij een gratis

bezorg ontbijt voor twee personen. Vermeld u bij het boeken

dat het om de aanbieding uit Voel Zorg Magazine 1 gaat. Bij een

boeking van meer dan 2 personen rekenen wij €12,50 per extra

bezorg ontbijt.

Wanneer u met meerdere personen gebruikt wenst te maken van dit

arrangement, kan dit tot maximaal 6 personen. De meerprijs voor de

3e t/m 6e persoon is € 27,00 per persoon per verblijf.

Dit arrangement is ook boekbaar voor 3 nachten (uiteraard met

een meerprijs). Voor 2011 is het arrangement met een lichte

prijsverhoging ook boekbaar. l

55

Jacqueline Jonkhart (25) woont sinds april dit jaar samen met haar zus Marieke (28). Sinds het overlijden van haar vader vorig jaar november heeft Jacqueline de zorg voor Marieke. Marieke is autistisch, en kan niet zelfstandig wonen. Samen zoeken ze sindsdien een modus om het werkbaar te houden. ‘We zijn zussen zoals in elk ander gezin, soms vechten we elkaar de tent uit’.

Tekst en fotografie: Ingrid Schaap

‘Het is niet nadenken, het is gewoon doen.’ Zo reageert Jacqueline op de vraag of ze mantelzorger is. Ze had er tot voor kort ook niet zo over nagedacht. Sinds de dood van haar ouders zorgt Jacqueline voor Marieke, iets wat heel automatisch ging. ‘Ik zat al een aardige tijd in die zorgrol. Na de dood van mijn vader was het alsof ik samen met Marieke in een rollercoaster zat. Ik was een vaderskind, en opeens was ik mijn steunpilaar kwijt. Er moest van alles geregeld, het was heel heftig. En daar-naast had Marieke ook gewoon structuur nodig, iets wat voor mij soms gewoon niet te doen is.’

Marieke groeide thuis beschermd op. ‘Sinds de dood van mijn vader is er wel wat veranderd,’ legt Jacqueline uit. Marieke heeft een groeispurt gemaakt en doet bepaalde dingen nu zelfstandig. Ze werkt al vier jaar bij ‘De Gulle Geus’, een lunchroom voor mensen met een verstandelijke handicap. Daar bemoeit ze zich sinds kort ook met de inkoop. Alleen thuis voor zichzelf zorgen, dat gaat gewoon niet. Toch probeer ik haar beetje bij beetje meer zelfstandig te maken. Marieke gaat binnenkort op kookles. Gewoon eerst de basics, hoe kook ik aardappels, en meer van dat soort dingen. Zodat ze straks in ieder geval voor zichzelf kan koken als het nodig is.’

Jacqueline bekijkt haar leven positief. ‘Ik sta iedere dag op met het gevoel van ‘yes, ik mag weer’. Maar dat betekent niet dat ik nooit eens een baaldag heb. Kijk, bij een omschrijving van een mantelzorger denk ik aan vrijwillig en onbaatzuchtig zorgen voor iemand. Ik zorg onbaatzuchtig voor mijn zus, maar geheel vrijwillig ging het natuurlijk niet. Je groeit erin, het gebeurt. Ik heb een groot verantwoordelijkheidsgevoel, en soms voel ik me gewoon schuldig omdat ik er niet altijd zin in heb. Ik zou

ook wel eens impulsief iets willen ondernemen, maar dat zit er gewoon niet in. Het ideaalplaatje bestaat niet, dus laten we er dan maar iets leuks van maken.’

Aan de toekomst denken de zussen Jonkhart nog niet. ‘We zijn niet bezig met wat we moeten over vijf jaar’, aldus Jacqueline. ‘De toekomst is voor ons: morgen. Of: volgende week. Ik heb zelf nu geen relatie, daar ben ik op dit moment ook niet mee bezig. Ik ben net gestart met mijn eigen bedrijf, en dat betekent dat ik zelf de dagen kan indelen. Maar ook dat ik vaak van huis ben. We moeten dus samen een modus vinden om het werkbaar te maken.’ Op de vraag wat Jacqueline graag zou willen als het gaat om de toekomst, reageert ze resoluut. ‘Ik ambieer om wat meer los te kunnen laten. Het zou fijn zijn als ik een klein stukje impulsiviteit in mijn leven zou kunnen brengen. En dat Marieke iets zelfstandiger zou kunnen leven. Mijn ideale plaatje voor de toekomst is twee huizen naast elkaar. Dat we allebei ons eigen leven hebben, maar dat als ze me nodig heeft, Marieke alleen maar een gil hoeft te geven. Dat lijkt me geweldig.’ l

Niet nadenken, gewoon doen

wIj zorGeN

56

Zorgen = laten weten dat je er bentMusicalster en zangeres Antje Monteiro verloor drie jaar geleden haar zus en

zorgt sindsdien samen met haar moeder voor haar drie kinderen. Een absolute

vanzelfsprekendheid volgens de artieste die thans met veel succes in de theaters staat

met de voorstelling Crazy Shopping en vanaf januari de hoofdrol zal vertolken in de

Queen musical We Will Rock You.

Tekst Franc Craanen

wIj zorGeN

57

Wat was je eerst reactie toen je hoorde dat je zusje zo plotseling overleden was?‘Ongeloof. Zo was ze er nog en zo was ze overleden. Ik kon er niet bij met mijn hoofd. Ik heb echter maar een paar seconden de tijd gehad en genomen om aan het idee te wennen want ik dacht ook meteen aan haar drie kinderen. De oudste was 14 en de tweeling nog maar 8 jaar en dat is geen leeftijd om je moeder, de belangrijkste persoon in je leven als je kind bent, kwijt te raken. Ik wist meteen dat ik samen met de rest van mijn familie een moederrol te vervullen had.’

Hoe heeft het jouw leven veranderd?‘Alles is anders geworden, maar ik kan nu na een kleine drie jaar volmondig zeggen dat het leven klopt. Ik was natuurlijk altijd gewoon samen met mijn dochter Romy en ineens had ik er drie kinderen bij. Dat hakt er behoorlijk in. Het is echter nooit

een kwestie geweest of ik ze wel of niet zou mee helpen op te voeden. Het is mijn bloed, het is zo dichtbij, dat ik niet anders kan dan me volledig inzetten om hun levens leuk te maken. Je zus verliezen is een hard gelach maar het staat in schril contrast met op zo’n jonge leeftijd je moeder verliezen.’

Hoe heb je jezelf er doorheen geslagen?‘Het was absoluut een groot drama en ik voel mij nog steeds elke dag geamputeerd, maar ik ben ook een praktisch ingestelde vrouw. Er moest eten op tafel komen, er moest gekeken worden naar huiswerk, balletuitvoeringen en tienerleed. Het leven gaat hoe onwaarschijnlijk ook, gewoon door na het verliezen van een dierbare. Van te voren denk je dat je zo’n groot verlies nooit aankan en dan overkomt het je en sla je jezelf er zo goed en kwaad als het gaat doorheen. Gewoon omdat het moet en het niet anders kan.’

58

Ben je een goede moeder?‘Dat hoop ik wel. Ik doe mijn best want het is een rol die ik graag vervul.’

Hoe ging je eigen dochter om met het feit dat haar nichtjes opeens haar zusjes werden?‘Romy is heel bijzonder. Dat zegt natuurlijk iedere moeder over haar kind maar de laatste drie jaar heeft ze mij en de wereld laten zien dat ze buigzaam en veerkrachtig is. En dat zijn talen-ten die niet alle tieners gegeven zijn. Toen mijn oudste nichtje vorig jaar zestien werd bedacht ik me dat het zo leuk voor haar zou zijn om met mij naar New York te vliegen om te shoppen. Dat zou mijn zus, haar eigen moeder, namelijk ook gedaan heb-ben. Toen ik de tickets boekte informeerde ik voorzichtig bij Romy of ze misschien mee wilde. Gewoon omdat ik dat natuur-lijk gezellig vind en omdat ik haar niet extra het gevoel wilde geven dat ze mij nu wel heel erg moest delen met haar nichtjes. Romy reageerde verbluffend volwassen. Ze zei dat ik maar alleen met mijn nichtje moest gaan omdat het zo’n zware tijd voor haar was geweest en dat ze vast zou opknappen van een lang week-end gek doen met haar tante Antje. Dat vond ik zo ontroerend, zo liefdevol. Het is mooi om te zien dat zij heel erg op mij lijkt, ter-wijl ik op mijn beurt weer heel erg op mijn moeder lijk. Zorgen zit dus in de familie, wij zijn allen behept met het zorg gen, dat is blijkbaar zo bepaald.’

Heb je altijd gezorgd?‘Mijn vader is langdurig ziek geweest en mijn familie hield het niet vol om voor hem te zorgen, dus heb ik die klus in mijn een-tje geklaard. Denk nou niet dat ik mijn familie hierom veroordeel want mensen hebben altijd wel een goede reden als ze het niet meer aankunnen. Het is me ook nogal wat om je doodzieke vader steeds verder te zien afglijden. De een kan dat nou eenmaal beter aan dan de ander.’

Zou jij je schuldig voelen als je niet zorgt?‘Ik zou me de hele dag honderd procent schuldig voelen. Mijn hart verteert dat gewoon niet. Mijn vader heeft mij een fantas-tische jeugd gegeven en daar ben ik dankbaar om. Toen hij ziek werd voelde het voor mij als een kleine moeite om voor hem te zorgen. Ik weet ook dat iemand helpen voor een deel voortkomt uit egoïsme. Het geeft je ook een goed gevoel over jezelf.’

Wat is zorg voor jou?‘Zorg kan in hele kleine dingen zitten. Als ik een lief sms’je stuur naar mijn nichtje om te zeggen dat ik aan haar denk en van haar hou, is dat zorg. Laten weten dat je er bent is zo belangrijk. Je hoeft niet elke dag bij iemand te zijn om voor iemand te zorgen.’

Hoe gaat het nu met jou en de kinderen?‘Ik dacht dat het leven nooit meer mooi zou worden maar onlangs fietsten de jongste dochter van mijn zus en ik naar haar

graf, en toen vertelde ze me dat ze zo gelukkig was. De tranen sprongen mij in de ogen, want ik was met mijn nichtje op weg naar het graf van haar moeder, mijn lieve zus, en zij babbelde vrolijk voor haar uit dat ze zo blij was. En dat is het mooie aan het leven. Het gaat gewoon allemaal door en alles krijgt zijn plekje. Het nummer ‘Ineens’ op mijn cd gaat over dat gevoel. Ineens is het leven geheel onverwachts weer mooi en zo heel erg de moeite waard.’

Hoe zie jij de toekomst?‘Zonnig! Ik ben een optimistische tante maar besef donders goed dat ik de zorg voor de kinderen de rest van mijn leven zal moeten dragen. Die meisjes gaan straks een keer studeren, samenwonen, trouwen en daar hoort een moeder bij.’ l

WIN DE CD VAN ANTJE MONTEIROSpeciaal voor Voel Zorg lezers geeft zangeres Antje

Monteiro 10 cd's weg van haar debuutalbum 100% Antje.

Een fenomenaal popalbum in de traditie van Ruth Jacott.

Antje Monteiro bewijst dat ze een klasse zangeres is die

niet voor een genre te vangen is. Mail je naam en adres

o.v.v. Antje Monteiro naar redactie@voelmagazine.nl en

maak kans op deze heerlijke cd.

59

Bestel nu de LadyTalk MasterCard en ontvang een DYRBERG/KERN sieraad t.w.v. € 75,- of een ander welkomstgeschenk cadeau!

Ga snel naar www.ladytalk.nl(zolang de voorraad strekt)

advertentieltcardA4plus.indd 1 23-8-2010 12:58:22

60

reportaGe delen & doen

Handen in Huis ontzorgtReizen met de caravan door Europa. Het was een langgekoesterde

wens van Wim (65) en Atie (61) Vergunst. Het werd ze na de VUT een

jaar gegund. Wim Vergunst werd op 31 december 2005 opgenomen in

het ziekenhuis met de verschijnselen van een infarct. Niet lang daarna

kreeg Wim twee beroertes in het ziekenhuis. Wim raakte rechtszijdig

verlamd en kreeg afasie, waardoor hij zich moeilijk kan uitdrukken

doormiddel van spraak of schrift. Vanaf 2006 is Wim aangewezen

op Atie. Zij is zijn alles. Van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat zorgt

Atie voor Wim. Een taak die Atie op zich genomen heeft, omdat het

verpleeghuis in haar ogen geen optie is. Atie is mantelzorger en doet

dit vol positieve overgave. ‘Dit is geen werk voor zeurkousen’.

Tekst: Ingrid SchaapFotografie: Ibrahim Farah

61

Op een zonnige maandagochtend bel ik aan bij meneer en mevrouw Vergunst. ‘Je bent te vroeg, maar kom maar boven hoor.’ Het blijkt dat ik door enige miscommunicatie drie uur te vroeg ben, maar dat is geen probleem. ‘Maak je niet druk, geen paniek,’ roept Atie Vergunst met een glimlach. ‘We verzetten de ergotherapeut naar volgende week!’ Het blijkt kenmerkend voor mevrouw Vergunst. Is er een probleem, dan wordt het opgelost.

Atie Vergunst werkte ruim zeventien jaar als directiesecreta resse op het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, voor-dat ze met de VUT ging. Sinds 2006 zorgt ze voor haar man, Wim Vergunst. Atie: ‘Op oudejaarsdag 2005 kwam ik binnen met een nieuwe schemerlamp. Wim wilde het lampje uitpakken, maar zijn rechterarm hing er raar bij. Hij verboog bij het uitpakken het hele stalen montuur. Ik belde de dokter en uiteindelijk werden we doorgestuurd naar het ziekenhuis. Wim ging babbelend het ziekenhuis in. Twee dagen later kreeg hij onder de handen van de neuroloog twee zware beroertes. Wim raakte rechts verlamd en kreeg afasie. Hij kon nog maar heel moeilijk praten, en kon niet meer schrijven.”Wim Vergunst revalideerde in Den Haag bij Sophia Revalidatie, op advies van de schoondochter van meneer en mevrouw

Vergunst. Atie zag hem in het begin echter niet opknappen. ‘De dokter vertelde dat hij het woord caravan maar bleef her-halen, en vroeg of het niet mogelijk was dat ik de caravan in de buurt kon zetten. Uiteindelijk heb ik een standplaats in Zevenhuizen gevonden, en heb de caravan helemaal laten aan-passen, zodat Wim ook mee kon. Het hielp, Wim ging opeens een stuk vooruit.’Wim bleef tot eind juni in het revalidatiecentrum. Daarna brak er een hectische periode aan. Atie: ‘We moesten verhuizen, want het oude huis was absoluut niet geschikt. Uiteindelijk hebben we een tip gekregen over dit huis, en opeens moest ik alles in mijn uppie regelen. Een nieuwe keuken, een nieuwe inrichting. Ik heb wel een zoon, maar die heeft zijn eigen gezin, en werkt onregelmatige diensten. Ik wilde niet aan hem hangen. Het betekende opnieuw leren autorijden. Ik had mijn rijbewijs wel, maar Wim reed altijd. Ik heb eerst een klein blokje rond het huis gereden, het zweet stond in mijn handen. Maar het ging steeds beter en nu is rijden absoluut geen probleem. Ook voor Wim was dit moeilijk. In het begin zat hij maar te wijzen dat ik die vracht-wagen moest inhalen. Tijdens één van die autoritten heb ik dui-delijk gezegd: ‘Ik rijd vanaf nu, en jij bedient de radio.’ Vanaf dat moment ging het beter.’

Tilly (links), Atie en Wim

62

Alles veranderde in het leven van Atie en Wim. ‘Je beseft je ineens dat je al die leuke dingen die je gepland had, niet meer kunt doen samen. En ik ben heel positief ingesteld, dus we proberen er het beste van te maken. Maar het klinkt soms mak-kelijker dan het is. Het eerste jaar op de camping was moeilijk. Alles moet mee, je kan het zo gek niet bedenken. Van bloeddruk-pomp tot de opvouwbare scootmobiel. Het eerste jaar gingen we dan ook alleen maar dagjes weg. Het tweede jaar bleven we wel nachtjes slapen. Gelukkig heb ik nu ook zorg op de camping, zodat sommige dingen me uit handen worden genomen. Maar het blijft zorgen.’Atie werd lid van stichting Mezzo, de stichting die zich inzet voor mantelzorgers, en kwam via hen in aanraking met de stich-ting Handen-in-Huis. Deze stichting zet zich in voor mantelz-orgers die er af en toe even tussenuit willen. Vrijwilligers van de stichting komen tijdelijk in huis en bieden de nodige zorg aan de persoon die verzorgd moet worden, zodat de mantelzorger er even alleen tussenuit kan. ‘Ik kreeg eerst een intakegesprek, en daarna volgde het ontmoetings gesprek met Tilly Peters, de vrij-willigster. Het klikte meteen.’

Terwijl mevrouw Vergunst vertelt, komt Tilly Peters (55) binnen. Er wordt flink gedag gezoend, en Tilly neemt plaats naast Atie Vergunst op de bank. Tilly werkt al zes jaar als vrijwilliger bij de stichting Handen-in-Huis. Drie jaar geleden ontmoette Tilly Atie en Wim, en sindsdien is zij de vervangende hulp voor Wim als Atie er even een paar daagjes tussenuit gaat. Tilly reist door het hele land om families bij te staan via de stichting, en komt zelf uit Nijmegen. ‘Ja, Tilly die reist wel’, lacht Atie. ‘Bij de eerste kennismaking klikte het meteen. Dat is fijn, want Tilly neemt mijn rol over als ik een paar dagen weg ga. Het is alleen wel een heel geregel in het begin. Je moet alles uitleggen, alles vertel-len. Ik houd een hele map bij waarin staat wat Wim voor zorg en medicijnen krijgt, wanneer de thuiszorg komt, maar er staat ook in wat hij op dit moment graag eet. Je moet de hele map up to date houden, dus dat is best een werk.’Tilly glimlacht naar Wim. ‘Wim weet alles te vinden in de buurt.

Hij rijdt dan op zijn scootmobiel, en ik rijd er achter aan op de fiets. Zo komen we overal in de buurt. En ik neem ook altijd mijn hobbyspullen mee. Wim houdt van televisie kijken, maar ik ben liever creatief bezig. Ik heb sinds kort ook twee vogeltjes, die neem ik de volgende keer mee, die kunnen dan buiten staan.’

Atie zorgt dat de vriezer vol ligt, en dat er huishoudgeld in huis is. ‘Daar maakt Tilly dan maar twee euro van op’, lacht Atie. ‘Nou, maar alles is ook in huis’, reageert Tilly. De dames kunnen het goed vinden met elkaar, en ook buiten de zorg momenten om hebben de dames contact.

De stichting Handen-in-Huis werd opgericht in 1961 en viert

volgend jaar het 50-jarig bestaan. Handen-in-Huis richt zich op het

overnemen van de taken van de vaste mantelzorger, zodat deze

mantelzorger voor een aantal dagen even een moment voor zichzelf

heeft. De mantelzorg vervanging geschiedt op vrijwillige basis

door mantelzorgvervangers. De financiering loopt grotendeels via

zorgverzekeraars. Op dit moment heeft Handen-in-Huis met ongeveer

95 procent van alle ziektekosten verzekeraars afspraken over de

vergoeding van de mantelzorgvervanging. Handen-in-Huis vervangt

de mantelzorger in het hele land. Ook de mantelzorgvervangers

komen uit alle hoeken van Nederland.

Vrijwillige mantelzorgvervangers zijn hard nodig. Handen-in-Huis

is altijd op zoek naar nieuwe vrijwilligers die mantelzorgers willen

helpen ontzorgen. Bent u op zoek naar vrijwilligerswerk, en spreekt

dit initiatief u aan, dan kunt u kijken op de website

www.handeninhuis.nl

63

Atie: ‘Ik zit regelmatig op internet, daar kan ik even mijn zinnen verzetten. En Tilly is een fanatieke wandelaar, en doet ook ieder jaar weer mee met de Nijmeegse vierdaagse. Aan het einde van de vierdaagse staat iedereen met bloemen, maar daar kan ik dan niet bij zijn, dus heb ik haar via de e-mail een gladiool gestuurd. Die heb je toch ontvangen, Tilly?’ Tilly knikt en vertelt: ‘Laatst belde ik Atie op, en op die ochtend liet de zorg het opeens afweten. Er kwam niemand om Wim te wassen, dus deed Atie het zelf. Als je dat hoort, dan merk je pas hoeveel werk er op de schouders van Atie neerkomt als de zorg van buitenaf niet goed wordt geregeld. Daarom is het zo fijn dat Atie een paar momenten per jaar echt alleen voor zichzelf heeft. Even geen zorg, geen pillen, en eten wanneer het haar uitkomt.’

Voor Atie is het dus zorg dat zij momenten neemt om even de batterij op te laden. ‘Ik heb inmiddels geleerd dat ik echt voor mezelf op moet komen. Ik ga iedere dinsdag naar aquarobics met een vriendin, maar daar blijft het gedurende de week wel bij. Dat is het enige moment dat ik echt voor mezelf heb. Maar je leert ook naar jezelf luisteren. Ik ben vorig jaar acht dagen naar Griekenland geweest. Het klinkt heel fijn, en dat was het ook. Maar ik had zoveel zorgen vooraf, dat ik niet het gevoel had dat ik uitgerust thuis kwam. En dan denk je wel eens: waarvoor doe ik het eigenlijk?’Tilly: ‘Terwijl als ze op de camping was geweest, ze lekker de hele dag zelf zou kunnen invullen. Niets ver weg, gewoon lekker in een vertrouwde omgeving even helemaal jezelf zijn.’ Atie: ‘Dat ga ik dan ook doen. Ik ga binnenkort lekker nog een weekje op vakantie, naar de camping in Zevenhuizen, maar dan alleen. Wim blijft hier, samen met Tilly. Ik kijk nu al uit naar dat grote kampeermoment: ontbijten met twee beschuiten met dik roomboter. De een met kaas, de ander met jam. En die dan lekker buiten opeten voor de caravan. Dit jaar wil ik ook heel graag gaan fietsen rond de Rottemeren. Lekker met mijn pakketje brood op de bagagedrager. En ’s avonds bel ik dan even naar Wim.’Tilly: ‘Daar kijkt Wim echt naar uit, naar haar telefoontje.’ Atie: ‘En ik kan echt met een gerust hart een weekje uitrusten,

De hoofd-zuster komt het vandaag zelf even doen

64

omdat ik weet dat het thuis goed geregeld is. Tilly betekent echt een heleboel voor mij. En ook voor Wim, want voor hem is het fijn dat als ik weg ben, er een bekende langskomt.’

Tilly: ‘Voor mij betekent het vrijwilligerswerk heel veel. Het werkt drie kanten op. Ik doe het graag, ik maak meneer en mevrouw Vergunst blij, en ik blijf op de hoogte van het reilen en zeilen in de zorg. Je kijkt altijd waar het beter kan. Als iets posi-tiefs zie bij een familie, dan vertel ik dit ook door aan een andere familie waar ik kom. Je neemt altijd de goede dingen mee naar een ander adres.’

Mantelzorgers hebben het vaak zwaar, ook al hoor je ze niet snel klagen. Er komt een heleboel bij kijken. ‘Kijk, een abonnementje op de NS zit er voor mij niet in, lacht Atie. Wim is tussen half elf ’s ochtends en vier uur ’s middags naar de dagbehandeling, maar dat is voor mij te kort om iets te plannen. En vaak ben ik ook zo moe, dan wil ik liever even een paar uur liggen dan met een

vriendin even de stad in. Ik zeg wel eens gekscherend dat het net een veredelde gevangenis is, omdat je maar een paar uur per dag voor jezelf hebt. Toch moet je positief blijven. Zeurkousen red-den het niet.’Toch zou Atie het niet anders willen. ‘Ik vind een verpleeghuis drie keer niks. Wim is nog te goed voor een verpleeghuis, en hier heeft hij allemaal extra afleiding, he Wim? (Atie knikt naar haar echtgenoot). Als ik de post openmaak, laat ik het aan hem zien. Misschien kan hij er niets mee, maar hij begrijpt alles nog wel, hij is namelijk niet achterlijk.’ (Wim lacht). ‘In een verpleeghuis zakken de mensen af. Er wordt wel voor de mensen gezorgd, maar ze doen ook een heleboel dingen niet. Hier is Wim gewoon thuis, met al zijn eigen spullen, en kunnen we samen nog dingen doen, ook al is het met hulp. We zijn nu 44 jaar samen, en we willen gewoon het liefst zo lang mogelijk samen thuis blijven.’

Toch is Atie ook heel realistisch. Als ik vraag hoe ze de toekomst ziet, dan lacht ze. ‘Je moet gewoon niet te ver vooruit denken. Zolang ik het kan, blijf ik het doen. Maar als mij iets overkomt, dan is het gewoon einde verhaal. Tot die tijd probeer ik voor-zichtig te doen. Ik ben wel eens uit bed gesprongen, en toen brak ik mijn pols. Ik kreeg in die tijd wel extra hulp, maar ik kleedde Wim nog iedere avond zelf uit. Het zorgen gaat gewoon door, ook als ik iets mankeer, dat is de realiteit. Toch lachen we ook nog vaak samen. Dan noem ik mezelf zalfzuster Vergunst als hij bijvoorbeeld ingesmeerd moet worden. Of, als ik hem was, dan roep ik: de hoofdzuster komt het vandaag zelf even doen!’

Als ik vraag wat Atie nog zou wensen voor de toekomst, dan aarzelt ze geen moment. ‘Met de camper door Europa trekken. Mocht ik ooit nog eens geld winnen, dan koop ik een camper en laat deze aanpassen voor Wim. Op die manier zou ik samen met hem Europa nog door willen trekken. Maar dan wel op onze manier, rustig aan, van plekje naar plekje. We hadden ooit samen bedacht dat we dit met de caravan zouden doen, maar als ik het voor het zeggen had, zou ik het nu het liefst met de camper doen. Misschien komt die wens ooit nog uit.’ l

Je leert naar jezelf luisteren

65

Wie wil logeren in een authentieke

boerderij, kan het best eens een

bezoekje brengen aan de Eshof,

gelegen in oud Norg in Drenthe.

Tussen historische boerderijen,

brinken met oude eiken en een

zandpaadje ligt de Saksische boer-

derij uit 1762, voorzien van alle

hedendaagse gemakken. De grote

sfeervolle Heerenkamer op de

begane grond heeft een authentiek

betegelde schouw en een houtka-

chel. Hier lijkt de tijd te hebben

stil gestaan. De Bovenkamer ligt

op de eerste verdieping. Vanuit

de kamer heeft u een prachtig

uitzicht over de tuin. Op het

privé terras kunt u bij goed weer

heerlijk ontbijten, met als enige

achtergrondgeluid het zingen van

vogels, een wandelaar of ruiter te

paard. Verzonken in de tuin ligt het

zwembad en staat de sauna, met

een relaxruimte met sfeervolle open

haard en ligbedden. Maar de actie-

velingen onder ons kunnen heerlijk

wandelen of fietsen in de prachtige

natuurgebieden rond Norg vol

heidevelden, zandverstuivingen

en prehistorisch Hunebedden.

Voor de stadsliefhebbers liggen

Groningen en Assen dicht in de

buurt. Het klinkt idyllisch, maar

het is ook echt een heerlijke plek

waar een mens weer helemaal tot

zichzelf komt.

Goed toeven in de Eshof

Speciaal voor de lezers van Voel Zorg Magazine heeft de Eshof een tweedaags najaarsarrangement samengesteld

l Een warm welkom in de Heerenkamer of de

Bovenkamer

l Twee overnachtingen in de door u gekozen kamer

l Ontvangst met koffie, thee of warme

chocolademelk met Drentse lekkernijen

l Tweemaal uitgebreid ontbijt met ochtendkrant

l Koffie en thee aanwezig in uw kamer

Wandel - en fietsroutes zijn aanwezig voor een

prachtige tocht door de Drentse natuur, of wat dacht

u van een mooie stadswandeling door de oude

binnenstad van Groningen? Voor deze wandeling krijgt

u van de Eshof een mooie routekaart mee waarmee

u de stad Groningen van haar mooiste kant kunt

bekijken.

Arrangementsprijs voor de Heerenkamer

op basis van 2 personen is € 180,00

Arrangementsprijs voor de Bovenkamer

op basis van 2 personen is € 155,00

Dit arrangement kan geboekt worden tot 1 april 2011 m.u.v. schoolvakanties.

WINNEN! Om de lezers van Voel Zorg Magazine extra te

verwennen, verloten wij onder alle inzenders het

bovenstaande arrangement in de Eshof in Drenthe.

Het enige dat u hiervoor hoeft te doen is een e-mail

sturen naar redactie@voelmagazine.nl. De winnaar

wordt in het volgende nummer bekend gemaakt.

Voor meer informatie kunt u een kijkje nemen op

onze nieuwe website www.eshofnorg.nlDe Eshof, Esweg 25, 9331 AP Norg

Telefoonnummer: 06 21 69 00 92

E-mail info@eshofnorg.nl l

66

Overnemen en/of vermenigvuldigen van artikelen is verboden, tenzij na schriftelijke toestemming van de uitgever (Voel Magazine coöperatief U.A.). Aan de totstandkoming van Voel Zorg Magazine wordt uiterste zorg besteed. Voor het desondanks onvolledig of onjuist weergeven van informatie aanvaarden redactie en medewerkers geen aan­sprakelijkheid. Voel Zorg Magazine kan evenmin verantwoordelijk worden gesteld voor eventuele gevolgen voorkomend uit het, met toestemming van betrokken, plaatsen van foto’s, teksten en illustraties.

VolgendeVOELINTERVIEWS Candy Dulfer, Nilgun Yerli, Claudia de BreijREPORTAGE mantelzorgers gratis op vakantieCOLUMN Vera BergkampRONDE TAFEL GESPREK Aan tafel met zorgmanagersVOEL Zorg editie 2 verschijnt in december 2010

De Stichting Humanitas gaat voor gelukkig oud worden, het goede leven met zijn restaurants, bars, musea en vele, vaak feestelijke, activiteiten voor de bewoners en de bezoekers, waarvan vele mensen uit de wijk. Vitaliteit en dynamiek tot op hoge leeftijd is wat ons inspireert. In ons activiteitenprogramma spelen kunst en muziek een belangrijke rol.

Zo hebben wij met grote regelmaat kunstexposi-ties en optredens van verschillende muzikanten en bands en er wordt nogal eens gedanst. Verschillen-de Nederlandse coryfeeën of hun ouders wonen bij Humanitas of hebben bij ons gewoond of (tijdelijk) zorg gehad. Denk daarbij aan Annie de Reuver en Mitsey Houtman, de moeder van Joke Bruijs, de moeder van Lee Towers, de ouders van Pleunie Touw en vele anderen.

Het wordt dan ook de hoogste tijd dat Humanitas een eigen Houseband opricht. Een seniorenband met een breed repertoire van blues, soul, jazz, pop, rock & roll en Nederlandstalige muziek.

De band wordt samengesteld uit vrijwilligers, vitale vrouwen en mannen met ruime muzikale ervaring in voornoemd repertoire, die de leeftijd van 65 jaar zijn gepasseerd en beschikken over een eigen instrument. Humanitas faciliteert de band, zodat we in de nabije toekomst mogen genieten en dansen van een swingende Humanitas Houseband.

Humanitas nodigt belangstellenden van harte uit zich aan te melden bij de heer C. van Oort, directeur Humanitas-Akropolis, 010 – 461 51 50 of  CvanOort@stichtinghumanitas.nl

Humanitas zoekt swingende bandleden

ompassion ircle

ompassion ircle

VO

EL

ZO

RG

NU

MM

ER 1 – 2010

Als delen je op het lijf

geschreven is

Stichting Compassion Circle geeft letterlijk én figuurlijk een zonnestraal cadeau aan mensen, die zich

vrijwillig en onbaatzuchtig inzetten voor de zorg van een hulpbehoevend kind, een partner, ouder of kennis.

Door middel van een gratis vakantie bieden we mantelzorgers de mogelijkheid om de batterij weer even

op te laden. Wij kunnen dit niet alleen, en zoeken sponsors die ons ondersteunen. U helpt toch mee?

www.compassioncircle.nl