Voeding, of vuilnis?Levensconforme ondersteuning,

of epigenetische hatemail?

Jeffrey Bland seminar 2008door Désirée L. Röver, medisch research journalist

De boodschap die de huidige voeding tot op genetisch niveau aan het lichaam stuurt, is overwegend inflammatoir. Geholpen door nutriëntentekorten, toxische-, en

elektromagnetische belasting, ligt ontsteking ten grondslag aan een breed scala van uiterlijke verschijnselen van ongewenste genexpressies. Deze kunnen zich binnen één en dezelfde persoon over langere tijd doorontwikkelen, tot zelfs verschillende ziektebeelden

naast elkaar: van subtiele aanwijzingen, tot één of meer chronische en degeneratieve ziekten. Van depressie tot kanker.

Helder en wetenschappelijk onderbouwd als altijd voerde biochemicus Jeffrey Bland in Brussel zijn gehoor mee in zijn 10e(?) bijzondere aflevering van de Kunst van de functionele

geneeskunde.

InleidingWanneer het lichaam door voeding, stress, omgevingsfactoren niet meer in balans is, ligt de oplossing per definitie niet in synthetische middelen. Behalve dat medicatie een belasting betekent met nog meer lichaamsvreemde substanties, is deze benadering gericht op het blokkeren of tegenwerken van de symptomen van de desbetreffende biochemische ontregeling(en): wil je geen rood stoplicht, trek de stekker eruit! Het in een gezond gareel terugbrengen van ongewenste pathways moet op andere manieren dan met het afkappen van lineair-schematische tekstboekvoorstellingen van biochemische omzettingen. Alle

processen in het lichaam hebben niet alleen een wisselwerking met elkaar, maar ook met de buitenwereld. Zij zijn dus eerder een spinnenwebdraadje binnen een aantal verschillende interactieve dynamische netwerken: sociaal, metabool, psychisch, emotioneel... De weg naar gezondheid zal dan ook altijd moeten zijn toegesneden op de individuele patiënt, en hoe binnen zijn/haar omstandigheden de meest heilzame genexpressies kunnen worden uitgenodigd. Met voeding, beweging, het helen van trauma’s, het verminderen van stress, het van belastingen ontdoen van de leefomgeving, etc.

Ander denkraamAntibiotica, ontwikkeld voor de infectieziekten rond de voorlaatste eeuwwisseling, behoren in principe tot de meest opmerkelijke middelen binnen de Westerse patentgeneeskunde. Zij maken immers gebruik van het verschil in fysiologie van een bacterie (celwand) en het menselijk organisme (celmembraan), en pakken daarmee de werkelijke oorzaak aan: de bacterie. Overigens ligt onder het desbetreffende probleem natuurlijk nog een andere vraag: waarom veroorzaakte de bacterie in dat bewuste lichaam een probleem? Zegt dat niet iets over het immuunsysteem van de persoon in kwestie? Of, zoals in het geval van de pleomorfe, intracellulaire infectie Lyme borreliose, zegt dat iets over (het gedrag van) de bacterie?Door het succes met antibiotica (we rekenen de voor het gemak therapieresistente MSRA-infecties even niet mee!) werden de huidige synthetische medicijnen gecreëerd op de gedachte dat men met new to nature moleculen een gediagnosticeerde ziekte selectief kan aanpakken: het klasseneffect.

Dit paradigma werd aangestuurd door de veronderstelling dat de oplossing voor de sindsdien ontstane (welvaarts)ziekten als diabetes, hart- en vaatziekten en hoge bloeddruk daarom eveneens in pillen berust en dat deze ziekten in iedere patiënt dezelfde zijn. Deze kunstmatige stoffen maken echter geen onderscheid tussen een zieke en een gezonde cel – en we weten nu dat deze misvatting op genetisch en cellulair niveau nog een duizendvoud aan reacties méér kan geven, dan alleen die van de ’gewenste’ werking. Met de introductie van deze synthetische substanties verscheen dan ook het fenomeen van de ’atypische medicijnreactie’, ofwel ongewenste negatieve effecten – meestal weergegeven met het ernstig misleidende woord: ’bijwerkingen’. Bij gebrek aan begrip, leerde men destijds deze ongewenste negatieve effecten te accepteren. In de individuele patiënt blijken deze ’atypische medicijnreacties’ echter niet alleen typerend, maar ook consequent herhaalbaar.

Gebaseerd op de unieke genetische omstandigheden van iedere willekeurige persoon, zijn er daarnaast binnen iedere ziektediagnose vele verschillende expressies. Het tijdperk van de genomica luidt dan ook het einde in van de blockbuster medicatie: één middel voor één diagnose, voor toepassing in jong en oud, man en vrouw, zwart en wit. Ingegeven door de twee tot drie miljoen single nucleotide polymorphisms (SNPs), de individuele genetische variaties die zijn ingebed in het menselijk genoom, overstijgt de diversiteit van het menselijk functioneren het fundamentele begrip van de huidige farmacologie. En daarmee groeit ook het besef voor de onacceptabele risico’s van dergelijke lichaamsvreemde medicaties die, na zeer kortdurende tests ’goedgekeurd’, soms tientallen jaren lang worden gebruikt. Alle gerandomiseerde dubbelblind placebogecontroleerde trials ten spijt, vaart de medische ’wetenschap’ daarmee onder bedrieglijke vlag. De keizer is naakt. En erg lelijk. Want hoe inzetbaar is de aldus verkregen Westerse geneeskundige ’evidence’ in een polygenetische patiëntenpopulatie? Behandelt men getallen, of patiënten? Behandelen we de naam (de diagnose), of richten we ons op de oorsprong van de conditie?

Het normaliseren van aangenomen biomarkers blijkt iets heel anders dan gezondheid en welbevinden. Bovendien hebben die bedachte parameters een historie van uitbreidende

verschuivingen, alleen profijtelijk voor de farmaceutische industrie. Zo werd in 1998 door de US National Heart, Lung and Blood Institute de body mass index (BMI, een parameter voor overgewicht) gewijzigd van >27 naar >25 kg/m2: een instroom van 30,5 miljoen nieuwe patiënten, ofwel een toename van 43%. De cholesterolwaarden werden in 1998 in de US Air Force/Texas Coronary Atherosclerosis Prevention Study veranderd van >240 in >200, een verbijsterende 86% toename, ofwel maar liefst 42.6 miljoen nieuwe medicijnklanten! Hetzelfde gebeurde met de waarden voor diabetes en hoge bloeddruk...

Het plastisch genoomDe oude schoenen hoeven niet weggegooid, voortbouwend op wat met de eenzijdige visie van de ’diagnose’ werd geleerd, kijkt de functionele geneeskunde (FM), mede vanuit de systeembiologie, naar het lichaam in diens functioneel relevante genetische, regulerende, metabole wisselwerkingen. Daarbij gaat het niet langer over levensverwachting, maar over kwaliteit van leven. Honderd jaar oud worden, vegeterend in je bed of verloren in een vage Alzheimer verdwazing, is kwantiteit, geen kwaliteit. ’Co-morbiditeit’ – een beleefde manier om niet te hoeven toegeven dat ziekten niet losstaan van elkaar – betekent in werkelijkheid de verschillende uitingswijzen van een onderliggend functioneel falen vanuit genetische- en omgevingsfactoren. En dat is hoe cardiologie, reumatologie en orthopedie ideologische overeenkomsten delen. De in vakjes opgedeelde reguliere geneeskunde registreert wel de diverse symptomen, maar overziet niet hun onderliggend causaal verband.

Vandaar dat onlangs de psychiater Marijke Bremmer zelfs kon promoveren op de verbazing over de connectie depressie/hartaandoeningen bij ouderen! Uit het persbericht: ”Naast een overactieve afweer (griepvaccins?) vond zij bij depressieve ouderen zowel verhoogde als verlaagde cortisolwaarden – depressie werd tot nog toe altijd gezien als een psychiatrische stoornis door een teveel aan cortisol. De precieze oorzaken voor deze lichamelijke afwijkingen bij depressieve ouderen zijn onbekend. Het zou een direct effect van de depressie zelf kunnen zijn; in die visie lokken depressieve gevoelens rechtstreeks een hartaanval uit. Maar veel waarschijnlijker is dat bij depressieve ouderen veel nog niet onderkende ziekten een rol spelen. Marijke Bremmer adviseert naar aanleiding van het onderzoek dan ook dat huisartsen en ouderenpsychiaters meer aandacht moeten hebben voor de lichamelijke gesteldheid van hun depressieve patiënten.” Op het aan deze dame toesturen van relevante Bland informatie bleef iedere reactie uit!

Bland is heel stellig wanneer hij zegt: ”Er bestaat geen gen voor kanker, obesitas, of een slecht humeur – er is slechts de plasticiteit van ons genoom! Genen bepalen zelf helemaal niks. Zij worden aangestuurd door factoren in hun omgeving. De wortel van de ziekte is de disbalans in de fysiologische processen in hoe de genen zichzelf uitdrukken: nutrinomica, nutrigenomica, nutri-epigenomica, nutrimetabolamica, nutritransciptomica, etc. etc.! De meest winstgevende vragen zijn dan ook: ’Wat ging vooraf?’ en: ’Wat zijn de triggers?’ De stoffen in de voeding – getest en goedgekeurd in de millennia lange ontwikkeling van de evolutie – zijn bepalend voor het fenotype. Met de huidige ingrijpende veranderingen in de oorspronkelijke leefpatronen – snacks, supermarkt knutselvoedsel, en televisiekijken – kan de weg naar een ziekenhuisbed kort zijn!”

Van disfunctie terug naar weer functionerenGelukkig is het proces van disfunctie dynamisch in twee richtingen: enerzijds naar weefselvernietiging en orgaanfalen, en anderzijds – geholpen door de juiste kennis en inspanning – naar regeneratie en vernieuwing: ziekte en gezondheid als dans van onze fysiologie. Wat binnenin de cellen gebeurt, hangt volledig samen met wat er zich daarbuiten afspeelt: voeding, hormonen,

elektromagnetische impulsen, beweging. Een kop groene thee koelt de genen, één ’patatje mèt’ in verkeerde olie gebakken, creëert een alarmsituatie.

Het epigenoom is het rapport van onze persoonlijke geschiedenis. Al in 2002 publiceerde Cooney et al een onderzoek met Agouti-muizen. Daarvan heeft de bekende dikke gele variant kans op kanker, diabetes, obesitas en een kortere levensduur. Krijgen deze zwaargewicht gele muizen tijdens hun zwangerschap suppletie met zink, methionine, foliumzuur en vitamine B12, dan worden er uit hen bruine, slanke kinderen geboren die een lager risico hebben van kanker, diabetes en obesitas, in combinatie met kans op een langer leven. Voor de mens geldt hetzelfde: wat de moeder tijdens haar zwangerschap eet, bestempelt de foetus via de epigenetische etiketten met informatie. Iedere stap in de ontwikkeling van de foetus wordt gereguleerd door de beschikbare nutriënten. Deze beïnvloeden tot methylatie, acetylatie, of fosforylatie (kinases).

Bij Nederlandse volwassenen van wie, vanaf het moment van hun conceptie, de eerste 10 weken van ontwikkeling plaatsvonden tijdens de barre hongerwinter in 1944-45, werd aanzienlijk minder methylatie van het gen voor ’insulin-like growth factor 2’ (het groeihormoon IGF2) gevonden, dan bij hun broertjes of zusjes. Verstoring van de proteïnekinasewegen, verantwoordelijk voor de regeling van de inflammatie-, en energiehomeostase, resulteert in chronische ziekten zoals het metabool syndroom, diabetes type-II, dyslipidemie, coronaire hartziekte, osteoporose, reumatoïde artritis. Autisme ging in de VS de laatste 50 jaar van 1:8000 naar 1:100 en in sommige gebieden naar 1:50. Daarvoor is epigenetisch niet één oorzaak aan te wijzen, maar een handvol omstandigheden (waaronder vaccinaties).

Eigenwijze genenIn Project ENCODE (Encyclopedie van DNA-elementen), georganiseerd door het US National Human Genome Research Institute (hoofdstuk twee in de eugenetica), ging een consortium van 35 researchgroepen met een stofkam door 1% van het menselijk genoom. Zij ontdekten dat dit geen keurige verzameling is van onafhankelijke genen. Integendeel: genen lijken te opereren in een complex netwerk, en daarnaast bovendien in wisselwerking en overlap met elkaar, evenals met andere, nog niet geheel begrepen componenten. Met deze multidimensionee praktijk ligt dus de traditionele gedachte aan scherven dat een gen een sequentie van DNA is die codeert voor een proteïne met een uitgesproken functie. Barry Patrick schrijft, wetenschappelijk geschokt, in Science News: ”Genen zijn gefragmenteerd, en liggen, ineengestrengeld met andere genen, over het hele genoom verspreid.”

De sinds 1976 geïnstitutionaliseerde veronderstelling dat genen onafhankelijk van elkaar opereren, kan dus op de schroothoop van ernstig achterhaalde wetenschappelijke aannames – naast het Centrale Dogma van de moleculaire biologie (’het genoom is constant en statisch’) dat daar al sinds 1980 ligt te roesten. David B. Goldstein van Duke University is heel pessimistisch. De pogingen om de genetica van de meest voorkomende ziekten te bepalen, zijn gestrand: ”Het lijdt geen twijfel dat dit nieuws voor de ganse hoop op gepersonaliseerde geneeskunde zo slecht is als maar kan.” Hij vervolgt: ”We hebben het menselijk genoom opengebroken en kunnen naar het hele complement van gemeenschappelijke genetische varianten kijken. En wat vinden we? Bijna niks. Dat is absoluut ongelooflijk.”

Successen door een ander perspectiefHet is duidelijk, nu de realiteit hun lineair-reductionistische hypotheses heeft gelogenstraft, zit de reguliere geneeskunde met de handen in het haar. Het tegendeel geldt voor de functionele geneeskunde. Die heeft met het kijken in andere richtingen haar (stevig wetenschappelijk onderbouwde) route niet alleen gevonden, maar krijgt daarvoor steeds meer bevestiging: in de soms zelfs spectaculair te noemen resultaten met patiënten! De weg terug naar gezondheid ligt daarbij niet besloten in één therapeutische benadering of levensstijlverandering, maar is voor ieder individu afzonderlijk een samenstelling van een telkens ander samenspel van factoren. De grote lijnen daarvan zijn gerichte protocollen, naast de algemene richtlijn van ontgiften, het aanvullen van ontbrekende stoffen om de spijsvertering weer in balans te brengen, en het herstellen van de darmwand en aanvullen van de juiste flora. Ofwel, het 4-R-programma:

De taal van vetEen van de grote problemen van vandaag is overgewicht. De belangrijkste vraag daarbij is: ‘Hoe vriendelijk is dit lichaamsvet?’ De serumratio apolipoproteïne A en B (anders gezegd: de LDL/HDL verhouding) hangt nauw samen met het ontstaan van het metabool syndroom (voorloper van diabetes), en is een goede voorspeller voor hartziekte. ApoB zorgt voor een instroom in de vaatwand van lipiden, apoA voert de vetten daaruit juist af. Subcutane vetaanwas is negatief geassocieerd met systemische insulineresistentie, apoB/apoA ratio’s en bloeddruk. Het is de

Remove - allergenen, antigenen, pathogenen, parasieten;Replace - maagzuur en enzymen;Reinoculate - symbiotische flora, pre- en probiotica;Repair - nutriënten voor herstel van de darmwand.

veranderde adipocyt (vetcel)functie die leidt tot ontwikkeling van het metabool syndroom. De weg terug ligt voor de hand: verbeter de apoB/apoA1 ratio. Eén aspect daarin is de P13-kinase-activiteit; daarvan is ontdekt dat daarvan veel verschillende isovormen bestaan, terwijl ieder daarvan effecten heeft op verschillende weefsels. Selectieve P13-kinase-responsmodulatoren (SKRMs) kunnen specifieke inflammatoire-, en insulinegerelateerde functies moduleren die de waarden reguleren van apoB en triglyceriden. Met selectieve fosforylatie van fosfolipiden kan worden ingegrepen in de insuline-, en lipidesignalering. Inhibitie van overactieve P14- en P5-kinaseactiviteiten geeft verbeteringen in de insulinegevoeligheid en vermindert de adipositas.

Waar het dus om gaat, is om de taal van het vet te veranderen: ’no more hate-mail’! De realiteit heeft laten zien dat mensen niet gemakkelijk van levenspatroon veranderen; het woord

’dieet’ heeft een uitgesproken contraproductieve lading gekregen. Met de ontwikkeling van weldoordachte protocollen en ondersteunende producten kunnen patiënten de benodigde verbeteringen gemakkelijker in de praktijk van hun leven inpassen. In studies is gebleken dat een relatief simpele levensstijlverandering in 8 tot 12 weken, naast (en juist ook dankzij) gewichtsverlies, vooral een aanzienlijke winst oplevert voor de gezondheid vanwege een daling in de risicoparameters voor cardiovasculaire ziekte en de factoren die de opmaat zijn naar het metabool syndroom.

ToxinenIn het samenspel tussen binnen- en buitenwereld haalt Bland het voorbeeld aan van persisterende organische vervuilers (POPs) en diabetes. Een ontgiftingsprogramma verbetert de insulinesensitiviteit. Een verzuurd lichaam scheidt echter gifstoffen moeilijk of niet uit, en moet dus eerst weer meer basisch worden gemaakt. Met vrijwel dagelijkse chemtrails (de rondhangende en uitwaaierende vliegtuigsporen, geladen met onder meer giftige barium-, en aluminiumverbindingen), en met (griep)vaccins met daarin eveneens aluminium en soms ook kwik, wordt het menselijk lichaam aanzienlijk belast met zware en giftige metalen. Via de darmflora is er een verband tussen exogene en endogene gifstoffen, insulinesensitiviteit en obesitas. Voeg daaraan toe een maaltijd met slechte vetten, en de poppen zijn aan ’t dansen: zelfs in gezond geachte proefpersonen vindt er een stijging plaats in serum endotoxinen. Een studie laat zien dat laaggradige endotoxemie kan bijdragen aan de ontwikkeling van atherosclerose: de vette hap als opstap naar hartziekte! Andersom vond een studie dat verandering van levensstijl naar lagere niveaus atherogene serumlipiden, niet alleen de insulinesensitiviteit verbetert, maar ook de ontstekingsmarkers verlaagt die zijn gerelateerd aan verbeteringen van seksuele functie in ongeveer eenderde van de mannen die, met een verhoogde BMI, erectieproblemen hadden. Beter eten: beter vrijen!

Andere brilVerschillende studies laten zien dat er lang voordat een auto-immuunziekte merkbaar wordt, auto-antilichamen kunnen worden gevonden in het serum van asymptomatische proefpersonen – tot wel 10 jaar vóór de diagnose. Auto-immuniteit is een hogere staat van waakzaamheid van het lichaam.

De tekenen daarvan bouwen zich langzaam op: verhoogde auto-immuniteit, weefselbeschadigingen, oxidatiestress en inflammatie. Deze signalen kunnen dus worden gebruikt om dit proces te keren: door systematisch de belasting op het immuunsysteem te verminderen (zie ”remove, replace, reinoculate, repair”), ofwel door functionele geneeskunde toe te passen. Bland: ”Let op hoe we de waarneming evalueren. We kijken door een andere lens. En daarmee kunnen we een wonder niet alleen creëren, maar ook reproduceren en maximaliseren!”

Tot slotEen Jeffrey Bland seminar is altijd heel intens. Ondersteund door tal van artikelen uit de reguliere wetenschappelijke literatuur neemt hij vanuit zijn brede kennis zijn toehoorders met groot gemak mee langs ingewikkelde holografische pathways. Bij het schetsen van de weg van ziekte naar heelheid gaat hij uit van de biochemische individualiteit, zoals bepaald door het nucleaire en mitochondriale genoom (de totale erfelijke aanleg). Herstel en handhaving van de functionele gezondheid wordt verkregen door het (her)scheppen van balans binnen een complex web van fysiologische, cognitief/emotionele en fysieke processen, tot homeostase is bereikt in de dynamische interactie tussen het genoom van het individu en diens omgeving. De diverse protocollen en daaraan gerelateerde producten die zijn ontwikkeld om dit laatste te bereiken, maken het voor zowel therapeut als patiënt overzichtelijk. Nieuwsgierig naar Bland’s zes uur hoogwaardig college nutrigenomica? Wees er bij in oktober 2009!

• Manning G et al, The Protein Kinase Complement of the Human Genome, Science, 2002;298:1912-1934.• Loscalzo et al, Human disease classification in the postgenomic era: a complex systems approach to human

pathobiology, Molecular Systems Biology, 2007;3:124.• Psaty et al, Health Care in the Age of Genetic medicine, JAMA 2007.298:2670-72.• Yun & Doux, Unhappy meal: How our need to detect stress may have shaped our preferences for taste, Med.

Hypotheses 2007 ;69 :746-751.• Promoveren op het verband tussen depressie en hart- en vaatziekten http://www.ggzbuitenamstel.nl/index.php?

fId=13&eId=3896.• Depression: Advancing the Treatment Paradigm, chapter 6, Mechanisms and Interconnections within the Functional

Medicine Matrix Model; Monograph excerpt, http://www.functionalmedicine.org/ifm_ecommerce/Files/Depression%20Monograph%20Excerpt-128600332365451250.pdf

• J Nutr. 132:2393S.• Imprint of famine seen in genes of Second World War babies 60 years on October 28, 2008, http://

www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/health/article5029679.ece.• Dr. Mae-Wan Ho, GM is Dangerous and Futile – We Need Organic Sustainable Food and Energy Systems Now, ISIS

Persbericht, 6 oktober 2008, http://www.i-sis.org.uk/GMDangerousFutile.php.• Esposito K. et al, Effect of lifestyle changes on erectile dysfunction in obese men, JAMA 2004;201:2978-83.• Nicola Bizarro, Autoantibodies as predictors of disease, the clinical and experimental evidence, Autoimmunity

Review 2007;6:325-33.