3/2006JAARGANG 28

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:32 Pagina 1

i n h o u d

Inhoudsopgave 2

Even bijpraten 2

Advertentie Vriendenwinkel 2

Nieuws uit Blijdorp 3

Koud Bloed: Soort zoekt soort 6

Botanisch Blijdorp:Dino's in de Diergaarde? 8

Met de bergschoenen aanTsjechische tuinen in 10

Costa Rica 12

Lijn 13: Groeien 14

Exclusieve rondleiding doorde directeur! 14

Klein en onbekend : de poedoe 15

EAZA-deel 2: Neushoornpadden 16

1957-2007 Een halve eeuwokapí's in Blijdorp 18

Laplanduilen en sperweruilen:twee verblijven ineen 20

Mutaties in de Diergaarde(1 mei - 31 juli 2006) 23

Agenda 24

Colofon 24

Heeft u nog guldens? 24

2

Prairiehondje - foto: Yvonne Raaijmakers

Beste Vriendinnen en Vrienden,

De zomer is alweer bijna voorbij… En wat voor zomer! Voor de een was de zon eenzegen, voor de ander een groot probleem. Blijdorp was door de hitte een stuk minderdruk dan normaal. Jammer, want met alle plannen die op stapel staan zijn de inkomstenhard nodig. Gelukkig helpt u een handje mee!

Dit nummer staat weer boordevol met nieuwtjes over uw Diergaarde. De fans zullenhelaas de bijdragen van Jos en Anne Marie Nijkamp-Hosman moeten missen. Na ruim tienjaar hebben ze wegens tijdgebrek afscheid moeten nemen van de redactie van Vrienden-nieuws. We zullen ze enorm missen, en niet alleen vanwege hun stukjes. Niet getreurd: Jos en Anne Marie hebben toegezegd in toekomst af en toe een artikel te willen schrijven.De vogelliefhebbers komen in ieder geval dit nummer niets tekort. Trix Vermeulen viel alseen blok voor de jonge uilen en wilde er persé een artikel aan wijden.

Volgens jaar bestaat de Diergaarde 150 jaar. We lopen alvast vooruit op dit heugelijke feitmet een artikel van Gerard Ouweneel over de geschiedenis van de okapi's in Blijdorp.We zijn ook heel blij met de bijdrage van oud-Blijdorp medewerker Hans Post over zijnreis naar Costa Rica. Ik weet niet of u nog op vakantie gaat…

Vergeet niet onze actie voor een jubileumaantal Vrienden in 2007. U maakt kans op eenunieke rondleiding achter de schermen door Blijdorp-directeur Ton Dorresteijn.

Veel leesplezier!

Marcel Kreuger, hoofdredacteur

e v e n b i j p r a t e n

Heeft u een dagje over, kunt u 1 +1 bij elkaar tellen en leuk met klanten omgaan?Kom dan ons promotieteam ver-sterken.

Voor inlichtingen kunt u bellen naar: 010-4663682.Een briefje is ook welkom: H. Gerritse, Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam.

Wie?komt ons

promotieteamversterken?

Advertentie

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:32 Pagina 2

Speelse kittensOp 31 maart jl. werden manoels Duco enMarsja de trotse ouders van maar liefst zesjongen! Zoals bij vrijwel alle kattensoortengebruikelijk is, brengt moeder Marsja haarkroost alleen groot; vader Duco is tijdelijkelders ondergebracht om Marsja meer rustte geven.

Er zijn in Blijdorp al vaker manoels gebo-ren, maar een nest van zes jongen is tochwel bijzonder. Marsja is samen met haardrie zoons en drie dochters tijdelijk onder-gebracht in de zogenaamde kattenrotondevan Blijdorp. Ze zijn daar meestal heel goedte zien en met zes van die spelende kittensblijven veel bezoekers hier dan ook langgefascineerd naar kijken.

Manoels bezitten van nature een enormdichte vacht. In het gebied van herkomst inCentraal Azië is het meestal vreselijk kouden dan is een dikke vacht onontbeerlijk omte kunnen overleven. Maar met de afgelo-pen hittegolven heb je meer last dan gemakvan zo 'n wollen deken om je heen. Deson-danks speelden de jonge manoels veel metelkaar. Blijdorp is wel een beetje trots opMarsja en haar zestal. Elders in de Dier-

gaarde zit nog een vrouwelijke manoel, dieongeveer een week na Marsja een nestjevan nog eens twee jongen ter wereldbracht. Zij is te zien in het speciale manoel-verblijf aan de rand van de Mongoolse step-pe in het Azië-deel. Ook de zes anderejongen verhuizen daar zeer binnenkortnaartoe. Ons verblijf wordt goed gebruikt.

Ook de roestkatten hebben gezinsuitbrei-ding. De twee jongen maken het uitste-kend. Overigens is de zojuist gearriveerdeAziatische leeuwin drachtig! Met een beetjegeluk zien we dus over niet al te lange tijdleeuwen-welpen op het perk.

Albatroscampagne in BlijdorpOp World Ocean Day (8 juni) opendeDiergaarde Blijdorp, in samenwerking metVogelbescherming Nederland, een exposi-tie over albatrossen. Ieder jaar verdrinkenduizenden zeevogels als gevolg van visserij.Hierdoor worden 19 van de 21 albatros-soorten die op de wereld voorkomen metuitsterven bedreigd.

Het komend jaar kunnen bezoekers aanhet Oceanium van Diergaarde Blijdorp de

3

Zoals u gewend bent blikken we op deze pagina's terug op de ont-wikkelingen in Blijdorp van de afgelopen maanden. Meer gedetail-leerd dierennieuws vindt u in de rubriek mutaties (blz. 23).

Tekst: Marcel KreugerMet dank aan: berichten vanDiergaarde Blijdorp en de Nieuwsbriefvan de Rondleiders in Blijdorp.

Blijdorp n i e u w s

Manoelkat - foto: Aart Pijl

Manoelkat - foto: Dennis v.d. Hoek >

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:32 Pagina 3

problemen ervaren, waarmee zeevogels,zoals pinguïns maar vooral albatrossen, tekampen hebben. Bij het verblijf voorkoningspinguïns in het Oceanium, 'vliegen'momenteel ook een drietal albatrossen opware grootte. Reusachtige vogels met eenvleugelwijdte van wel 3,5 meter. Door film-beelden en informatiepanelen staat menoog in oog met de harde realiteit voor dezeevogels - de doodsbedreigende lange-lijn-visserij.

VerdrinkingsdoodDuizenden zeevogels, waaronder albatros-sen, stormvogels, Jan van Genten en zelfspinguïns sterven jaarlijks op oceanen enwereldzeeën. Enthousiast duiken de vogelsnaar de kilometers lange lijnen met aas, dievissersschepen achter zich aanslepen. Devogels happen naar het voedsel en bijtenzich vast in de vlijmscherpe vishaken. Zekunnen niet meer loskomen en sterven eenmartelende verdrinkingsdood. Bij boten diemet sleepnetten vissen, raken ze verstriktin de netten, met voor de vogels hetzelfderesultaat. De dood.

Voor albatrossen is dit rampzalig. Albatro-sparen zijn elkaar namelijk trouw voor hetleven en krijgen maar één keer in de tweejaar jongen. Ze planten zich dus slechtslangzaam voort. Jaarlijks sterven 100.000albatrossen door langelijnvisserij en vinden4.000 tot 10.000 vogels de dood in visnet-ten. Vogelbescherming Nederland voertsamen met BirdLife International al enkelejaren actie voor de bedreigde zeevogels.Zo worden er momenteel door de vogel-beschermers in samenwerking met de vis-sers succesvolle en vogelvriendelijke maat-regelen getroffen.

Jonge zeeleeuwenIn de nacht van 14 op 15 mei bracht zee-leeuw Toos in Diergaarde Blijdorp haarzesde jong ter wereld: een dochter diedoor de verzorgers Tosca werd genoemd.Toos had aanvankelijk wel interesse in haarjong, maar omdat ze al een tijdje ziek wasen drie weken niet had gegeten, was haar

conditie zo sterk achteruit gegaan, dat zegeen melk kon produceren.

Tosca moest dus aan de fles, maar dat lukteniet. Daarom werd er via een sonde voe-ding (slagroom met water) in haar maaggebracht. Via een zeezoogdieren-opvang-centrum in Californië kon een speciale ver-vangende zeeleeuwen-melk worden aange-schaft. Toch bleef Tosca de fles weigeren.Totdat een van de verzorgsters haar erplotseling toch van kon overtuigen, dat zo'nfles best lekker drinkt. Al die tijd waren moeder en dochter samenachter de schermen van het Oceaniumondergebracht (dus afgezonderd van deandere zeeleeuwen), maar ze toondentotaal geen interesse in elkaar. Tosca vondde verzorgers veel interessanter en Tooswas herstellende van haar ziekte en hadalweer een goede conditie opgebouwd.

Op 7 juni werden er nog eens twee zee-leeuwtjes geboren: Joeke bij moeder Elineen Michèle bij moeder Thari. Dat wekte bijToos blijkbaar zoveel moedergevoelens op,dat Tosca sindsdien geen fles meer nodigheeft en alsnog keurig bij haar moederdrinkt! En dat meer dan drie weken na haargeboorte!Sinds 12 juni zijn Toos en haar dochter her-enigd met hun soortgenoten en dat gaatprima. Vader Billy bemoeit zich totaal nietmet zijn kroost.

Grootste zeearend in BlijdorpSinds eind juni is in het 'Aziatisch moeras'van Blijdorp een paar zgn. Steller-zeearen-den te bewonderen. Het gaat om in beslaggenomen dieren die aan Blijdorp zijn over-gedragen.

Van alle zeearenden is de Steller de groot-ste. Van kop tot staart kunnen de vrouw-tjes wel 110 centimeter worden; de man-netjes blijven een stuk kleiner. De grootstegemeten spanwijdte is 280 centimeter enhet grootste gewicht bijna negen kilo.

Deze indrukwekkende zeearend leeft inhet wild langs de oostkust van Siberië, waar

Siberië grenst aan de Zee van Ochotsk ende Beringzee. Hij grijpt zijn voedsel op zeeof uit zoet water: zeevis, zalm, karpers,zeevogels, maar vooral kadavers! Met zijnenorme klauwen houdt hij de prooi vastterwijl hij er met zijn snavel stukkenaftrekt.

Na een indrukwekkende baltsvlucht bovenopen zee, bouwt een paartje een grootnest hoog in een boom. Dat nest ('horst')wordt soms tientallen jaren gebruikt en kanenorm groot worden. Het vrouwtje legtmeestal maar één ei en broedt er ruim eenmaand op. Helaas gaan veel jongen dood...doordat ze voortijdig uit het nest vallen! Alshet goed gaat, duurt het nog bijna vijf jaarvoordat de nieuwe zeearend volwassen is.Blijdorp hoopt dat het paar zich ook in deDiergaarde zal voortplanten.

Twee schildpaddenprimeurs!Na 30 jaar is Diergaarde Blijdorp er einde-lijk in geslaagd om te kweken met twee bij-zondere Zuid-Amerikaanse schildpadsoor-ten: de geboorte van enkele bizarre mata-mata's is een Blijdorp-primeur (de allereer-ste geboorte in de bijna 150-jarige geschie-denis van de Rotterdamse Diergaarde) ter-wijl de tien jonge Arrauschildpadjes (eenvan de grootste zoetwaterschildpadden)zelfs een Europese primeur betekenen!

Diergaarde Blijdorp staat internationaalbekend om haar goede fokresultaten metschildpadden. De Diergaarde huisvest veelbijzondere, zeldzame en zelfs enkele in hetwild uitgestorven schildpadsoorten, die zichhier gelukkig bijna allemaal voortplanten.Met de Arrauschildpadden en matamata'swilde het maar niet lukken, tot enkeleweken geleden de eieren begonnen uit tekomen.

Arrauschildpadden kunnen wel een meterlang en 73 kilo zwaar worden. In het wildleven deze dieren in het stroomgebied vande Amazone en de Orinoco in Zuid-Ameri-ka, waar ze leven van vruchten en water-planten. Wanneer de paartijd aanbreekt,trekken de Arrauschildpadden naar bepaal- >

Steller zeearend - foto: Fred van TielZeeleeuwen - foto: Rob Doolaard

4

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:33 Pagina 4

de eilandjes in de Orinoco om te paren eneieren te leggen. Dit gedrag is dus eenbeetje vergelijkbaar met de voortplantingvan de zeeschildpadden. Doordat de eieren bij de plaatselijke bevol-king zeer gewild zijn, is het aantal Arrau-schildpadden in het wild inmiddels flinkgeslonken.

Ook in dierentuinen zijn ze zelden te zien.Er zijn maar vijf dierentuinen in Europa (inDuitsland, Denemarken, Frankrijk ennatuurlijk in Rotterdam) waar Arrau-schildpadden gehouden worden. Ennu zijn de tien jonge Arrauschildpad-jes in Blijdorp de allereerste van hunsoort die ooit in Europa ter wereldkwamen! Het zou zelfs wel eens eenwereld-dierentuinprimeur kunnenzijn, want ook uit dierentuinenelders in de wereld zijn geen fokre-sultaten bekend. Blijdorp heeft viervolwassen Arrauschildpadden (eenmannetje en drie vrouwtjes). Hetgrootste vrouwtje is de moeder vande jongen; zij leeft al meer dan der-tig jaar in Diergaarde Blijdorp. Devader kwam pas twee jaar geledennaar Rotterdam.

In hetzelfde gebied als de Arrau-schildpad leeft ook de matamata.Deze bijzondere schildpadsoort is zogoed gecamoufleerd, dat veelbezoekers in Blijdorp vaak moeitehebben om de vlak voor hun neusliggende dieren te ontdekken! Doorallerlei uitsteeksels lijken de dikkenek en kop op boomstronken. Zehebben bovendien een vreemd slurf-je wat overigens goed van pas komt.Ze doen namelijk bijna niets andersdan roerloos op de bodem liggen. Af en toe komen ze alleen even naar

de oppervlakte om adem te halen. Dankzijhet handige slurfje hoeven ze daarvoor nieteens met hun kop boven water te komen.Zij brengen het naar de oppervlakte, halendiep adem en verdwijnen weer voor langetijd naar de bodem. Daar, tussen stenen en dode bladeren,wachten zij op passerende vissen. Zodra ereentje dicht voor hun neus komt, openenze hun bek met zoveel kracht, dat de visnaar binnen wordt gezogen. De inlandse

bevolking heeft veel respect voordeze schildpad en noemt hem mata-mata, wat 'ik dood' betekent.

Matamata's zijn (met enkele onder-brekingen) al dertig jaar in Blijdorpte zien. Enkele jaren geleden kreegde Diergaarde een fokstel uit Duits-land en dit paartje heeft nu voor vierjongen gezorgd. Deze diersoortplant zich maar zelden in gevangen-schap voort. Voor zover bekendhebben in Europa twee dierentuinenooit succes gehad. Voor Blijdorp ishet in elk geval een primeur. De volwassen Arrauschildpadden en matamata's zijn op verschillendeplekken in de Rivièrahal te bezichti-gen. De pasgeboren jongen vanbeide soorten zijn uitstekend te zienin de speciale schildpadden-opfok-ruimte tegenover het binnenverblijfvan de dwergnijlpaarden.

Oewanja Lodge geopendNaast de Oewanja Kinderjungle inDiergaarde Blijdorp is deze zomereen nieuw restaurant in gebruikgenomen: de Oewanja Lodge. Hetruwe pleisterwerk in West-Afrikaan-se stijl met zijn typische ornamentenen het ruw gedekte rieten dak

geven het gebouw een overtuigend exo-tisch uiterlijk. Binnen is plaats voor 150bezoekers en buiten voor nog eens 200.Terwijl de ouders op het terras een oogjein het zeil houden, kunnen de kinderennaar hartelust spelen in de Kinderjungle.

Tapir perikelenBegin juni is James, de tapirman van Blijdorp, geruild met Niko uit Antwerpen.Beide heren hebben de verhuizing goeddoorstaan. Niko moest natuurlijk eerst inquarantaine. Omstreeks het verschijnenvan dit nummer zal hij verhuisd zijn naarTaman Indah. Daar mag hij eerst rustigwennen voor hij wordt voorgesteld aanWandaloe.

Op het buitenperk van de tapirs zijn vijfplatanen aangepland. De dieren krijgendaarmee meer schaduw. Dat is geen over-dreven luxe. Wandaloe heeft recent tweeweken binnen moeten blijven vanwegezonnebrand.

Flower PowerNaast de Terraszaal (Rivierahal) in Blijdorpis deze zomer een botanische expositieingericht over geneeskrachtige kruiden. Deplanten die hier zijn toegepast, zijn bekendom hun heilzame werking voor dieren. Zobevatten zwarte bessen vitamine C, maarhelpen ook tegen diarree. De zwarte bes isniet toevallig aangeplant bij de wolvenvallei!

De gemberplant wordt in Azië niet alleenin de keuken gebruikt, maar is ook bekendals middel tegen misselijkheid. Ook olifan-ten profiteren van de geneeskrachtige wer-king. Zij gebruiken de vlezige wortelstok-ken van de gember tegen eventuele darm-klachten. De expo duurt tot 1 oktober.

Tapirs - foto: Yvonne Raaijmakers ni

eu

ws

5

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:33 Pagina 5

AmfibieënEen amfibie is een dier dat de eerste fasevan het leven doorbrengt als larve in hetwater. Het ei waar de larve uitkwambestond uit een zwart bolletje in een gel-achtige substantie. De larve ondergaat eengedaanteverwisseling waarbij het langzaamverandert in een volgroeid dier. Er zijn drie soorten amfibieën. Kikkers leg-gen hun eieren over het algemeen als eenklomp, aan elkaar geplakte balletjes bijelkaar, padden leggen hun eieren in langestrengen en salamanders leggen de eitjeslos van elkaar in opgerolde blaadjes. Voor

alle larven geldt, dat ze als zwarte 'visjes'met uitwendige kieuwen van start gaan. Deuitwendige kieuwen verdwijnen langzamer-hand en maken plaats voor inwendige lon-gen. Hierna gaan er achterpootjes groeien,gevolgd door voorpootjes. Bij de paddenen kikkers verdwijnt vervolgens langzaamde staart. Dit gebeurt doordat hij in hetdiertje groeit, hij lost niet op. De kikker,pad of salamander gaat nu op het land kij-ken en zoekt daar een geschikt plaatsje omte leven. De meeste kikkers blijven vrijdicht in de buurt van water. Salamanders enpadden zoeken het verder van het water

vandaan. Zij kunnen gemakkelijk in onzetuinen gevonden worden. Alle amfibieënmoeten hun huid vochtig houden. De huidis zo dun dat de dieren er zelfs door kun-nen ademen, dus drogen ze ook snel uit.Een kikker neemt dus regelmatig een duik.Pad en salamander gaan bij voorkeur 's nachts op jacht. Na de winterslaap zoeken de amfibieën het water weer op.Bij voorkeur gaan ze naar het water waarze zelf geboren zijn. Bekend is dan ook de paddentrek; tientallen tot honderdenpadden die wegen proberen over te stekenom aan de overkant 'hun' slootje te berei-ken. Hier vindt de paring plaats en zobegint de cyclus weer opnieuw.

ReptielenOok reptielen komen uit eieren, al hoewelsommigen ook levend geboren worden. De eieren zijn dan in de buik van moeder aluitgekomen. Deze eieren hebben, in tegen-stelling tot die van amfibieën, wel eenschaal. Het is een leerachtige schaal diedeukjes kan vertonen en mee rekt met hetvan binnen groeiende jong. Een eenmaalgeboren reptiel ziet er direct uit als eenverkleinde versie van het volwassen dier. Er is dus geen larvenfase. Bovendien zijn de

6

Soort zoekt soort

Groene basilisk - foto: Alex Schouten

Soms wordt je er als hagedissenliefhebber wanhopig van. 'Wijhebben ook hagedissen in de tuin', zegt een leerling van me dan.Of de opmerking van een ouder: 'In Frankrijk lagen er salaman-ders op bijna elke steen te zonnen.’ Dan leg je uit dat in onzetuinen meestal salamanders rondkruipen en salamanders nouniet bepaald graag zonnen, dus die Fransen zullen wel hagedis-sen zijn geweest. Dan kijkt men je met een blik aan van 'Watmaakt dat nou uit. Ze zien er toch hetzelfde uit.’ Je probeert nogde woorden amfibie en reptiel in je mond te nemen, maar jeweet, dat de volgende keer dezelfde fout weer wordt gemaakt.En dan praten we nog niet eens over de vraag naar de verschil-len tussen de hagedissensoorten. Dat gaat dus nog een stapjeverder. Na rijp beraad besloot ik me hier dan toch maar aan tewagen.

k o u d b l o e d

Tekst: Jan Breedijk

>

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:33 Pagina 6

eieren gelegd op het land, in een holletje inde grond of het zand. De reptielen groeienvia vervellingen op tot een volwassen kro-kodil, schildpad, slang of hagedis.Hielden de amfibieën van een vochtigehuid, de reptielen zoeken juist de zon op.De huid van reptielen bestaat uit schubben,is dus dikker en houdt het lichaamsvochtdus wel vast. In het lichaam van de reptie-len wordt met behulp van het zonlicht vita-mine D gemaakt. Bovendien is een warmreptiel actiever en sneller dan een koudreptiel. Een salamander eet slakjes ofwormpjes, daar hoef je niet snel achteraante rennen. Een hagedis moet achter sprink-hanen, krekels, spinnen of zelfs vliegende

dieren aan. Daar moet hij heel wat rappervoor zijn. Een hagedis en salamandermogen dan erg op elkaar lijken qualichaamsbouw, hun leven is toch erg ver-schillend. In Nederland vinden we hagedis-sen in droge heidelandschappen, duinen ofop muurtjes en wanden in de Limburgseheuvels. Salamanders worden meer gevon-den op vochtige plaatsen in tuinen, polders,uiterwaarden en dergelijke. Hagedissen zieteen oplettende wandelaar op een warmedag op een zonnig plekje. Salamanders vin-den we meestal tijdens het tuinieren onderbladeren, stukken hout of stenen die weverplaatsen. Kun je hem zo oppakken eneven op je hand houden, dan is het vast en

zeker dus een salamander. Is het dier ineen flits verdwenen, dan was dat de hagedis.

In BlijdorpIn onze Diergaarde komt u van de meestebovenvermelde hagedissensoorten welexemplaren tegen. Bij sommige dieren ishet vrij makkelijk om ze onder de juistesoort te scharen. Bij anderen zal het lastigblijven. Op de informatie bij de verblijven isvaak wel een antwoord te vinden op devraag naar de soort. Komt u daar niet uit,dan ben ik persoonlijk al heel blij als dehagedissen niet meer worden uitgeschol-den voor salamander en vice versa.

7

>

Hazelworm met jongen - foto: Jan Breedijk

Gekko - foto: Alex Schouten Zwarte leguaan - foto: Aart Pijl Halsbandleguaan - foto: Yvonne Raaijmakers

Skink - foto: Mariëtte Kenens Bonte varaan - foto: Anneke Oberman Baardagame - foto: Aart Pijl

vn3_06.qxd 23-8-2006 9:15 Pagina 7

Tijdens de eerste zomeravond van hetafgelopen seizoen kon het publiek een kijk-je nemen in de kassen van de botanischeafdeling. Daar maakte men gretig gebruikvan. Ondanks de hitte was het gezellig druken was er veel belangstelling bij de diverseinfopunten. Tot onze verbazing kwamen weeen woest uitziend figuur uit de steentijdtegen. Gehuld in een berenvel, compleetmet bontlaarzen (en dat bij een tempera-tuur van 30 graden!) en gewapend met eenknots hield deze prehistorische mens dewacht bij een nietig boompje. Gelukkigbleek ze niet al te gevaarlijk en was zebereid om het publiek in te wijden in hetgeheim achter deze zeer bijzonder boom:de Wollemi Pine. Want het onwaarschijnlij-ke verhaal over de dino's speelt sinds 1994in de plantenwereld.

Levend fossielDe Wollemi Pine is een van de oudsteboomsoorten ter wereld. Men dacht dat hijal 2 miljoen jaar was uitgestorven. Tot1994, toen David Noble aan het wandelenwas in de Blue Mountains, zo'n 200 kilome-ter ten westen van Sydney. In een valleistonden naaldbomen die Noble nog nooiteerder had gezien. Hij nam wat materiaalmee voor onderzoek. De botanici die hetmateriaal onderzochten raakten bijzonderopgewonden. Het bleek te gaan om deWollemi Pine, een naaldboom die tot dantoe alleen bekend was uit fossielen. Voorbotanici geldt de ontdekking van deze

b o t a n i s c h b

Dino's in de DierStelt u zich eens voor: dedirecteur van Diergaarde Blij-dorp ontvangt op een dag eenbrief uit Australië. Terwijliedereen dacht dat ze al mil-joenen jaren waren uitgestor-ven, blijkt in een afgelegenvallei nog een groep dino-saurussen te leven!De overheid in Australië doeter alles aan om deze dieren inhun natuurlijke leefomgevingte laten overleven. Ook willenze eieren van de dino's uit-broeden en deze verspreidenover dierentuinen in dewereld, om zo een populatievan de uiterst zeldzame die-ren achter de hand te houden.Wat een ongeloofwaardig ver-haal, zult u waarschijnlijk den-ken. Dát bestaat niet...of toch?

� Lacertidae oftewel de 'Echte hagedis-sen' zijn de dieren de voor ons debekendste lichaamsbouw hebben. Datkomt omdat de in Nederland voorko-mende soorten bijna allemaal bij dezegroep horen. Wij hebben hier de zand-of duinhagedis, de kleine of levendba-rende hagedis en de muurhagedis. Hetzijn kleine tot middelgrote hagedissen.De dieren hebben een staart die langeris dan het lichaam en die de dierenkunnen afwerpen als er gevaar dreigt.De vijand zal zijn afgeleid door het nogkronkelende lichaamsdeel terwijl bijhet wegrennende dier de staart naverloop weer aangroeit. De schubbenzijn plat of knobbelig en deze dierenhebben geen keelwammen of kam-men.

� Kameleons hebben een zijdelingsafgeplat lichaam en een vaak opgeroldegrijpstaart. De tenen zijn aan elkaargegroeid en hebben scherpe grijpna-gels. Het dier beweegt erg zenuwach-tig en langzaam. Opmerkelijk zijn deonafhankelijk van elkaar draaiendeogen en de lange uitklapbare tong. Dietong kan net zo lang zijn als het helelichaam. Verder verwijs ik naar hetartikel en de foto in Vriendennieuws 2van 2005.

� Hazelwormen vormen een specialegroep. Het zijn pootloze hagedissen.Het onderscheid met slangen bestaatvooral uit het feit dat hazelwormenoogleden hebben en slangen niet. Dekop lijkt ook erg op de kop van een'Echte hagedis' en niet op die van eenslang. De hazelworm is ook een inNederland voorkomende hagedis.

� Skinken zijn hagedissen die qua bouwerg lijken op de Lacertidae. Hun huidbestaat echter uit zulke gladde schub-ben dat ze vaak glimmen in het licht.Ze zijn sterk cilindervormig en hebbeneen spitse kop en staart. De tong islicht gekerfd. De poten zijn vrij kort.Over de ooropeningen liggen schub-ben om het trommelvlies te bescher-men tegen zand. Het zijn namelijk vrijschuwe bodembewoners die graagwegkruipen in de bodem.

� Agamen lijken op leguanen, maar zijhebben de tanden op de kaak en legu-anen hebben ze naast staan. Agamenhebben een driehoekige kop met eenstompe snuit. Ze zijn krachtiggebouwd en hun staart is minimaaleven lang als hun lichaam. Agamenhebben een kam op hun rug of staarten/of stekels op hun staart, kop, kin ofandere lichaamsdelen. De oogleden enhet trommelvlies zijn duidelijk zicht-

baar en ze hebben een dikke, redelijklange tong. Bodembewoners, zoals debaardagaam, zijn horizontaal afgeplat,boombewoners zijdelings.

� Basilisken worden ook wel 'Jezusha-gedissen' genoemd omdat ze stukkenover het water kunnen rennen. Hetzijn boombewoners en zijn dan ookzijdelings afgeplat. Vooral de mannenhebben een grote helm op hun kop enkammen op de rug en staart. Tussende tenen zitten kleine zwemvliezen.De staart vormt zo'n tweederde deelvan het lichaam.

� Gekko's zijn bijna allemaal grijs/bruinenachtdieren. De uitzondering vormende daggekko's. Zij zijn felgroen metandere felgekleurde accenten. Demeeste gekko's zijn plat met groteogen. Ze hebben doorzichtige oogle-den die niet kunnen bewegen. Zebezitten een lange, vlezige tong, waar-mee ze hun ogen schoonlikken. Gek-ko's hebben verbrede, felxibele tenenmet hechtschijven, die werken via velemicrohaartjes of elektrische stroom-pjes. Hierdoor kunnen ze horizontaalof zelfs ondersteboven langs gladdeoppervlakten lopen. Gekko's kunnenvaak tsjirpen, piepen of blaffen.

� Leguanen zijn hagedissen met kam-men of keelzakken. Leguanen kunnenhiermee een dreighouding aannemen,waarbij ze ook gaan kopknikken. Destaart is tweederde van de lichaams-lengte en ze hebben een korte dikketong. Er zijn vier onderfamilies, waar-van de Iguanae (Echte leguanen) en deAnolissen de bekendsten zijn.Anolissen zijn kleine, slanke, dagactievehagedissen met hechtlamellen ennagels aan de poten. Ze kunnen enigs-zins van kleur veranderen. Anolissenzetten hun keelwam (vlag) op om hunterritorium te verdedigen een vrouw-tje te lokken.Echte leguanen zijn vrij fors met leng-tes tot drie meter. Ze hebben eenkeelwam, stekels op de rug en eengrote schub op de onderkaak van hunstompe kop.

� Varanen zijn imposante dieren van 15tot 400 cm. Ze hebben een lange,ronde staart, sterke ledematen enscherpe klauwen. Opvallend is hunlange nek die overgaat in een spitsekop. Varanen hebben een duidelijkeooropening en een gevorkte tong.

Hagedissen in alle soorten en maten

Er zijn heel veel verschillende soorten hagedissen die al dan niet op elkaarlijken. Ze zijn opgedeeld in families waarvan ik hier de meest bekende derevue wil laten passeren;

8

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:34 Pagina 8

boom als 'de ontdekking van de eeuw'. Eris dan ook een groots project gestart omdeze plantensoort te behouden.

De Wollemi Pine behoort tot de familieAraucariaceae, een groep primitieve naald-bomen die ongeveer 200 miljoen jaar gele-den ontstaan is. De meeste soorten vandeze groep zijn inmiddels uitgestorven. De slangenden (Araucaria araucana) is eennog levend familielid van de Wollemi. Ookin Blijdorp is de slangenden, daar beterbekend als de 'apentreiter', te vinden. Erstaat een prachtig exemplaar in de Chinesetuin. De Wollemi heeft met zijn hangende,donkergroene naalden een aantrekkelijkuiterlijk. Ook de schors is bijzonder; dezeziet eruit als chocolade met luchtbelletjes.

Op twee plaatsen in de Blue Mountains zijnzo'n zestig volgroeide exemplaren van deWollemi Pine gevonden. Ze groeien opvochtige rotsgronden, in ravijnen diep inhet regenwoud. Vroeger kwam de WollemiPine in een veel groter gebied voor. Doorklimaatsveranderingen zijn ze daar verdwe-nen.

Bescherming en kweekEen soort die maar met heel weinig exem-plaren in een klein gebied voorkomt, iszeer kwetsbaar. Een storm of ziekte is vol-doende om de soort te laten uitsterven.Om dit te voorkomen heeft de Australischeoverheid maatregelen getroffen. Hetgebied waar de Wollemi is gevonden is uit-geroepen tot Wollemi Nationaal Park enstaat op de lijst van wereld natuurerfgoed.De exacte vindplaats van de bomen wordtangstvallig geheim gehouden om te voorko-men dat de bomen zouden verdwijnendoor menselijke activiteiten, zoals bosbran-den. Slechts een select gezelschap vanwetenschappers heeft toegang tot hetgebied. Er is een kweekprogramma gestart

om de soort te vermeerderen. In de RoyalBotanic Gardens van Sydney heeft men demogelijkheden onderzocht om deze soortte vermeerderen door zaaien of stekken.Door heel veel nakomelingen te kweken endeze te verspreiden over de hele wereld,neemt het risico van uitsterven af. Degrootschalige kweek gebeurt door een pro-fessionele kweker: Wollemi Pine Interna-tional Pty Ltd., die inmiddels duizendenjonge exemplaren heeft gekweekt.

Vorig jaar kwam de eerste Wollemi Pinenaar Nederland; de Hortus Amsterdam hadde primeur. Op 1 juni van dit jaar kregenook de andere botanische tuinen in Neder-land de kans om een exemplaar van dezebijzondere boom aan te schaffen. Juul vanDam, hortulanus van de Diergaarde, mochtuit handen van de ambassadeur van Austra-lië het eerste exemplaar van de WollemiPine voor Blijdorp ontvangen. Overigens ishet voor plantenliefhebbers over de helewereld mogelijk om een Wollemi Pine tekopen en zo mee te helpen om deze bij-zondere soort te behouden. Een deel vande opbrengst gaat naar Wollemi Nationaal-park. Op de site www.wollemipine.comkunt u informatie daarover vinden. Ookkunt u daar foto's bekijken van volwassenbomen in hun natuurlijke omgeving.

Prehistorische plannenBlijdorp heeft twee exemplaren van deWollemi Pine aangeschaft. De jonge boom-pjes, van nog geen halve meter hoog, staannu nog op de kwekerij achter de schermen.Momenteel worden plannen gemaakt vooreen passende plek voor de bomen. In devolle grond kunnen ze het beste uitgroeien.Men gaat hier heel zorgvuldig mee om. Hetzou natuurlijk jammer zijn als je zulke spe-ciale bomen over enkele jaren zou moetenverplaatsen. Omdat ze niet volledig winter-hard zijn, ze kunnen een minimumtempera-

tuur tot -5 graden verdragen, moeten ze inde winter beschermd worden. In de Hor-tus Amsterdam hebben ze al ervaring opge-daan en de boom in de winter ingepakt.Daar stond de boom overigens in een kooi,om zo de zeldzaamheid van de boom tebenadrukken en aandacht te vragen voorhet natuurbehoudproject rondom de Wol-lemi.Omdat Blijdorp de tuin opdeelt in conti-nenten hoort de Wollemi Pine eigenlijkthuis in Australië. Maar dat deel van hetMasterplan staat voorlopig nog niet op sta-pel. Zo'n markante plant als de Wollemizou ook heel goed passen in een thema-tisch project over de prehistorie. Blijdorpheeft nog meer 'prehistorische planten',zoals een collectie Australische Cycaspal-men, die onlangs na een inbeslagname naarde Diergaarde kwam. Waar en wanneer debomen in de tuin geplaatst worden is nogniet bekend, maar zodra daar duidelijkheidover is zullen we dat zeker vermelden.

De Wollemi Pine is nu in een aantal botani-sche tuinen in Nederland te bewonderen.Voor de tuinen is het interessant om debomen de komende jaren op de voet tevolgen: op welke grond en onder welkeomstandigheden groeit de boom het beste?Door de onderlinge uitwisseling van kennisen ervaring kunnen de tuinen elkaar hel-pen. Het blijft toch bijzonder; een boomdie al miljoenen jaren op de wereld voor-komt, die vermoedelijk als voedsel diendevoor dinosaurussen en die in een heel kleinafgelegen gebied eeuwenlang verborgenbleef voor de mens.Het is niet verwonderlijk dat de botanischewereld op zijn kop stond toen de boomontdekt werd. Ook in onze moderne, snel-le tijd staat de tijd nog wel eens heel evenstil.

Bronnen: www.dehortus.nl/wollemipine.aspen www.wollemipine.com

9

h b l i j d o r p

Diergaarde?

Tekst: Monique van Leeuwen-MaatMet dank aan: Juul van Dam enMelitta van Bracht (Diergaarde Blijdorp)

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:34 Pagina 9

Vanaf Rotterdam CS vertrokken we met debus in de stromende regen richting hetoosten. Met een opmerkelijke omweg viaKeulen kwamen we aan bij ons hotel inDuitsland, dicht bij de Noord-Tsjechischegrens.De volgende dag was het een klein stukjerijden naar de eerste dierentuin van het

programma: Zoo Liberec. Dit is de oudstetuin die Tsjechië rijk is, in 1909 werd hijgeopend. Het is een heuvelachtige tuin ineen 'Wassenaar-achtige' wijk van de stad.De mooiste attracties zijn vooral in het laaggelegen deel te vinden. Hier staan watmodernere verblijven voor met name apen,roofdieren en roofvogels. Er is veel van glas

gebruik gemaakt. Hier en daar zijn ook watkunstrotsen te vinden, helaas vertonensommige al gaten.In het hoger gelegen deel van de tuin zijnnaast veel hoefdieren ook de olifanten tevinden. In het olifantengebouw worden ookde giraffen gehuisvest. Dichtbij dit gebouwstaat het enige fokpaar gouden takins datbuiten Azië te vinden is.

Na dit goede begin van de reis zijn we 's middags doorgereden naar Praag. Wezouden hier dichtbij, zoniet in, het centrumhet grootste deel van de reis overnachten.Door de geweldige ligging van het hotelkon iedereen op eigen gelegenheid het

Liberec Praag

Met de bergschoenen aanTsjechische tuinen in

Een verslag van de Vriendenreis 2006 naar Tsjechië

v r i e n d e n

10 Pilzen

Ook dit jaar was er weer een meerdaagse vriendenreis. Ditmaalwas Tsjechië de bestemming. Er werden in totaal vijf tuinenbezocht, met Praag als hoogtepunt. Door de verre bestemmingwaren er dit jaar ook 2 dagen uitsluitend voor de heen- en terug-reis, dus zonder dierentuinbezoek.

Tekst: Jasper van Heusden(www.zoosite.nl)Foto’s: Koos van Leeuwen

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:34 Pagina 10

centrum in om de toerist uit te hangen. En dat kwam goed van pas, want Praag iseen prachtige stad.De dag erna volgde het hoogtepunt van dereis; we bezochten namelijk de beroemdedierentuin van Praag. Deze tuin kwam in dezomer van 2002 in het nieuws door deoverstromingen in Tsjechië. Het hoogstepunt dat het water hier bereikte is aange-geven bij een restaurant in de benedentuin(want ook deze dierentuin heeft een hoogen een laag deel). Je merkt er weinig vandat een deel van de tuin grote waterschadeheeft opgelopen. In de benedentuin zijn demeeste moderne verblijven te vinden waar-onder een groot moerasgebied en hetgorillaverblijf. In de boventuin zijn veel'standaard' verblijven voor hoefdieren enkleine zoogdieren zoals boshonden, honing-dassen, etc. Het hoogteverschil tussen deboven- en benedentuin is aanzienlijk, er iszelfs een stoeltjeslift om dit te overbrug-gen! Helaas waren we er op maandag endat is de enige dag dat het gevaarte nietwerkt, dus dat werd klimmen. Goedeschoenen waren geen overbodige luxe tij-dens deze reis! Onderweg naar boven kom je nog een spl-internieuw ogend Indonesisch regenwoud-huis tegen. Hier wonen o.a. de orang-oetans en Komodo varanen in prachtigeverblijven. Een andere nieuwe attractie wasde Afrikaanse savanne. De grootste vanEuropa. Een saai grasveld met een grotegroep giraffen, een paar zebra's, struisvo-gels en antilopen, verder niets. Jammer dathet zo dun bevolkt was. Het savannehuisdat er bij hoort was vele malen interessan-ter, o.a. aardvarkens en giraffestallen metvan boven tot onder glas, heel indrukwek-kend.

'Afrika in het hart van Europa', zo is de slo-gan van de dierentuin nummer 3: DvùrKrálové. En daar hebben ze gelijk in. Er zijnin deze tuin veel Afrikaanse diersoorten tevinden en dan vooral hoefdieren. Je moet

er wel van houden, verblijf na verblijf anti-lopen, zebra's (6 verschillende), neushoorns(inclusief de noordelijke witte die in hetwild op een handjevol dieren na is uitge-storven). Voor sommigen dodelijk saai,anderen kunnen hun geluk niet op. Je kande tuin in drieën delen. Ten eerste een safa-ri waar je in een bus met een rotgang overheuvelachtig terrein scheurt tussen antilo-pen. Ten tweede de zomerverblijven voorhoefdieren; grote velden die alleen metwarmer weer worden bewoond. In de winter worden de dieren verplaatst naarstallen achter de schermen.Als laatste is er ook nog een gewoon die-rentuindeel. Hier is een roofdierengebied,een heel modern olifantenhuis, een kleinmaar mooi ingericht reptielenhuis en eenvogelhuis met volières met verticale bedra-ding waardoor je beter zicht hebt op dedieren. Ook in dit deel van de tuin veelhoefdieren, waaronder de enige okapi's van Tsjechië (de voor Blijdorpers bekendeDeto staat hier).

Het bezoek van de vierde tuin, die van Ustinad labem, was optioneel. Een deel van deVrienden bleef in Praag om nog wat extracultuur te snuiven. De rest ging testen hoegoed ze konden bergbeklimmen, want ste-vige hellingen zijn er volop in deze dieren-tuin (Usti is de tuin waar Blijdorp-olifantDouanita naartoe zou gaan).Het mooiste van alles was dat er op hetlaatste moment een rondleiding geregeldkon worden waarmee we in het nieuweolifantenverblijf belandden tussen de tweedieren. We mochten ze zelfs voeren!Geweldig, dat vergeet je nooit meer. Daar-na werden de olifanten 'uitgelaten', d.w.z.een half uurtje door de dierentuin lopenom de dieren in beweging te houden.Opmerkelijk om te zien. Verder is deze tuin hard bezig met vernieu-wen, wat geen overbodige luxe is. Hetapengebied en de binnenverblijven van hetroofdierengebouw waren pas aan de beurt

geweest. Er wordt nu gewerkt aan eennieuw verblijf voor jachtluipaarden. Naastgrote simpele verblijven voor hoefdierenzoals bergzebra's stond er nog een gebouwwaar de bovenverdieping was ingerichtvoor kleine zoogdieren zoals fossa's, tamarins, kabbenetende wasberen enmaki's. De benedenverdieping was vooreen aantal aquaria, reptielen en vogels.

Op de laatste 'dierentuin-dag' verlieten we's ochtends ons Praagse hotel voor de laat-ste keer. De laatste nacht zouden we door-brengen in het kuuroord Karlovy Vary datal een stuk op weg naar huis was. Maar errestte nog één tuin; die van Pilzen. Onder-weg daar naartoe kwamen we nog even inhet Praagse verkeer vast te staan, maar devertraging werd opgelost door wat later uitde dierentuin te vertrekken. Helaas washet weer inmiddels omgeslagen van mooi,zonnig en warm, naar, nat, druilerig enkoud.

Pilzen is de enige tuin in Tsjechië die eencontinentale indeling heeft. Correctie: zoumoeten hebben. Er zaten nogal wat dieren'misplaatst', bijvoorbeeld algazelles inNoord-Amerika. Meest in het oog sprin-gend waren het nieuwe tijgerverblijf en hetleeuwenhuis waar ook nachtdieren warengehuisvest. Opmerkelijk om daar een gif-slang in een glazen verblijf te zien met eengleuf rond het deurtje waar een kind z'nvinger doorheen kan steken. Vlakbij waseen leuk doorloopverblijfje met maki's.

Na veel, vooral positieve, indrukken uit hetTsjechische (dierentuin-)land bleef alleen deterugreis nog over. Thuisgekomen na eendagje in de bus gezeten te hebben beland-den we weer in dezelfde regen en windwaaruit we vertrokken waren. Het waseen erg gezellige en boeiende reis. BedanktPeter, de reis was uitstekend geregeld. Op naar de reis van volgend jaar.

11Usti Praag

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:34 Pagina 11

>

Costa Rica

v r i e n d e n

We vliegen van Amsterdam, via Miami naarSan José, de hoofdstad van Costa Rica.

Door het tijdverschil, dat in ons voor-deel werkt, komen we nog dezelfde

avond aan. Voor ons ligt eenperiode van drie weken waarin

we kriskras het bergachtigeland gaan verkennen.

Costa Rica ligt inge-klemd tussen Pana-

ma in het Zuidenen Nicaragua inhet Noorden.Het altijd groe-ne Midden-Amerikaanseland wordtbegrenst doortwee oceanenen biedt een

gevarieerdeflora en fauna.

Een deel van dereis doen we zelf-

standig. We hebbenvanuit Nederland

enkele lodges bespro-ken zowel in het binnen-

land als aan beide kusten.De meeste gunstig gelegen

middenin de fraaie Nationale Parken die Costa Rica rijk is. De middelste van de drie wekenboekten we een groepsreis waar-voor we de enige belangstellendenzijn. De week wordt speciaal voor

ons georganiseerd en we beschikkenover een eigen bus met chauffeur en

een gids die behalve uitstekend engelsspreekt, ook nog een uitstekend vogelaar

blijkt te zijn met een adelaarsoog voor alwat vliegt, springt en kruipt. Niet echt eenstraf om zo te reizen.

Vanuit San José vertrekken we eerst naarde Caribische kust om in Tortuguero heteierenleggen van de schildpadden te zien.Eerst zes uur rijden per bus en dan de laat-ste twee uur over water met een snelleboot. De schildpadden komen vooral inaugustus aan land om in een tijdsbestek van

enkele maanden een paar keer eieren teleggen. Het waarnemen is aan strikte regelsgebonden. Zo is het schijnen met zaklanta-rens uit den boze net als fotograferen metflitslicht. Maanlicht geeft ons vannacht vol-doende licht. We liggen op onze knieënvoor een reusachtige schildpad en zien devochtige eieren een voor een in de versgegraven kuil ploffen. Het vrouwtje kreunten steunt heftig tijdens het persen. Het iseen Groene Schildpad (Chelonia mydas) diehier komt leggen. Alle schildpadden die wevannacht zien behoren tot deze soort. Eenenkele keer wordt een andere soort hierwaargenomen. Spectaculair is de grootstevan alle zeeschildpadden; de lederschildpad(Dermochelys coriacea). Ook die legt ophet strand van Tortuguero haar eieren.Maar daarvoor zijn we in het verkeerdejaargetijde.

De volgende ochtend ben ik vroeg op hetstrand. Helaas zie ik geen late schildpaddendie op terugtocht naar zee zijn. Wel kruisteen twee meter lange Boa constrictor (Boaconstrictor) mijn pad. Ik maak enkele foto'svoordat de slang in het struikgewas ver-dwijnt. Het gebied achter het dorpje Tortu-guero is uitgestrekt en bestaat grotendeelsuit al lang geleden gegraven kanalen. Eenenorme rijkdom aan vogelsoorten heefthier haar plek gevonden. Ik noem de velereigers zoals de tijgerreiger (Tigrisomamexicanum) en de lepelbekreiger (Cochle-arius cochlearius) en de vele ijsvogelsoor-ten. Elke ochtend wekken de brulapen debezoekers aan het gebied met hun harde,verdragende geluid. Slingerapen zijn dage-lijks te zien. Een geoefend oog spot ook degroene basilisk (Basiliscus plumifrons), desoort die zijn bijnaam Jezus Christ lizzarddankt aan de wijze waarop hij lopend overhet water aan zijn belagers weet te ontko-men. Ik zie er meerdere op takken liggenmaar die liggen prima en tonen zich nietbereid hun kunsten te vertonen.

In Tortuguero zien we ook de veel gefoto-grafeerde roodoogboomkikker (Agalychniscallidryas). De kleurvariant aan de Caribi-sche kant heeft rode poten; de Pacifische

12

Hans en Marja Post verbleven zomer 2005 drie weken in Costa Rica. Ze reisden er met alle mogelijke vervoer-middelen en bezochten een aantal Nationale Parken. Voor Vriendennieuws doen ze verslag van hun reis door het land van de Quetzal.

Tekst en foto’s: Hans Post

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:34 Pagina 12

variant heeft minder felle kleuren. We staanoog in oog met een minuscule gifkikker; deblue jeans frog (Dendrobatus pumilio) dietussen het afgevallen gebladerte naar voed-sel zoekt. Deze soort bewoont in Blijdorpeen terrarium in de Rivierahal in de kikker-hoek. Later zien we in een ander gebiedook nog de groenzwarte soort Dendroba-tus auratus. Costa Rica is echt een landvoor liefhebbers van amfibieën en als echtevogelaar schoot ik toch ook menig plaatjevan fraaie kikkers en padden.

Terug naar San José. De volgende te bezoe-ken lodge ligt hoog in de bergen. De vege-tatie in dit nevelwoud is uitbundig. Deboomtakken zijn loodzwaar van alle er opgroeiende epifyten zoals de alom aanwezi-ge bromelia's. Het woud biedt onderdakaan de beroemdste vogel van het land; deQuetzal (Pharomachrus mocinno). Tijdensonze eerste de beste dag in de bergen ishet al raak. Een schitterend uitgekleurdmannetje met lange staart zit op nog geentien meter bij ons vandaan in een boom.Hij verorbert een grote vijg waarbij ik mij-zelf afvraag hoe die naar binnen kan; zogroot. In het gebied zien we vele soortenkolibries en trogons. En niet te vergeten detoekans. We zien vijf verschillende soortentijdens onze totale reis. Verder gaat de reisnaar boven. Na talloze haarspeldbochtenbelanden we in vulkanisch gebied. We klim-men boven de wolken tot 3400 meterhoogte. Voor ons ligt de Irazu vulkaan; inde zestiger jaren nog geruime tijd actiefwaarbij het maandenlang as spoot dat tot175 km ver regende.

We reizen zuidwaarts naar Golfito en ste-ken de binnenzee Golfo Dulce over. We rij-den met de auto verder naar de Pacifischekust. Onderweg zien we drie koningsgieren(Sarcoramphus papa). Een volwassen vogelkomt aangevlogen en landt in de enigeboom in de omgeving, pal naast de auto.Zo krijg je ze niet vaak op een presenteer-blaadje. Kilometers verderop een grotegroep witte ibissen ((Eudocimus albus) enzeker honderd fluiteenden (Dendrocygnaautumnalis). De meeste staan op de grondmaar een tiental eenden zoekt zijn heil opde takken. Het blijft een vreemd gezichtom eenden in een boom te zien. In eenpoel ligt een kaaiman (Caiman crocodilus)die zich koestert in de zonnewarmte.

Langzaamaan wordt de begroeiing dichter

en maken de graslanden plaats voor regen-woud. Onze chauffeur stopt en draait zijnraampje verder open. 'Squirrels monkey's(Saimiri oerstedii)' roept hij en wijst. Ik zieen hoor niks maar hij heeft blijkbaar eengeoefend oor. Dan horen we de kleinsteapen van het land ook. Na enig speurwerkzijn ze ook te zien. In het zelfde bosjenemen we nog een drietenige luiaard (Bra-dypus variegatus) waar; de derde al dezereis. Dan houdt de weg op en gaat het laat-ste half uur lopend over het strand op wegnaar het tentenkamp van Corcovado. Debagage wordt nagebracht door een manmet paard en wagen; wel zo gemakkelijk.

Corcovado staat bekend om zijn soortenrij-ke Nationale Park met als grootste trek-pleister de grote aantallen rode ara's. Datdie er inderdaad zijn, blijkt nog voordat wehet kamp bereiken. De eerste twee exem-plaren vliegen luid schreeuwend over enwe zien er al snel meer. De volgende och-tend foerageren er een tiental vlak vooronze tent. Ze doen zich tegoed aan denoten in de amandelbomen. Tijdens eenjungletocht zien we de tamandua (Taman-dua mexicana), een boommiereneter. Eenmannetjes tayra (Eira barbara) kruist onspad. morfo's vliegen regelmatig langs en westoren een uilekopvlinder die haastig eenandere boom als rustplaats zoekt. De ogenop de gevouwen vleugels zijn goed zicht-baar en dienen ter afschrikking. De hierook voorkomende tapir en de jaguar blijvenhelaas op het afstreeplijstje staan voor eenvolgend bezoek.

Terug weer naar San José, de stad waar westeeds onze basis hebben en even kunnenwassen, verschonen en ons op maken voorhet volgende deel van de reis. Op de localeluchthaven wordt ons vluchtnummeromgeroepen. We blijken de enige passa-giers te zijn voor het vliegtuigje dat onsnaar de noordelijke Pacifische kust zalbrengen. Even later hangen we boven destad en trekt de bebouwing onder onsvoorbij. De vliegtijd bedraagt nog geen uuren als snel staan we op het vliegveld vanNosara. Daar worden we opgewacht dooronze gastheer die ons per four wheel drivenaar het overnachtingadres brengt. Hetregent en het water in de rivieren stijgtsnel. Er zijn hier geen bruggen en de toe-gankelijkheid van het gebied neemt af methet stijgen van het rivierwater. Bij de laatsterivier gaat het maar net goed. Door schuin

te sturen in het bruisende water houdenwe grip op de gladde kiezels. Ook hierweer veel vogelsoorten en brulapen die alvanaf 5 uur in de ochtend zich zonder enigbegrip voor uitslapers laten horen.

Dan weer naar de Caribische kant, dit keernaar het Zuiden in de buurt van Manzanillo.We slapen in het oerwoud in een tent. Dit vochtige kustbos biedt weer een heel ander biotoop met als hoogtepunt de ontmoeting met een eyeless viper (Bothriechis schlegelii).

Costa Rica, een land met vele gezichten.Aardige mensen, een bijzondere natuur,Nationale Parken, een redelijke infrastruc-tuur en honderden vogelsoorten. Fraaiekikkers, mooie vlinders en vele soortenzoogdieren. Bijzondere insecten en eenverwondering wekkende vegetatie. CostaRica, een land om zeker naar terug tekeren. Drie weken vakantie was helaas tekort om het merendeel van de NationaleParken te bezoeken. Desondanks was watwe zagen zeer de moeite waard!

13

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:35 Pagina 13

Mijn dochter had er toch zo'n hekel aan. Toen ze een jaar of tien was zeiiedereen die haar tegenkwam en ze een tijdje niet gezien had:"Meid…wat ben je groot geworden!" Men verwonderde zich erover dat ze zo snel gegroeid was. Meestal volg-de hierop nog enkele opmerkingen over hoe schattig ze als klein kindjewel niet was…

Als ik mensen tegenkom met kinderen die sinds de vorige keer flink uit de kluitengewassen zijn, brandt het op mijn lippen om dezelfde opmerking te maken. Waarkomt die oprechte verbazing toch vandaan. Voor iets dat zo gewoon is?

Met onze Diergaarde gaat het net zo. We hebben de afgelopen 10 jaar een behoorlijkegroeistuip gehad. Bezoekers die lang niet in de tuin geweest zijn, verbazen zich danook. Iedereen heeft wel de neiging om te zeggen dat we zo gegroeid zijn, zoveel 'vol-wassener.' Meestal gevolgd door opmerkingen over hoe schattig het vroeger wel nietwas.

Het schijnt dat groeien gewoon is, onontkoombaar. Daarom misschien dat er alweervolop nieuwe plannen gemaakt zijn. We werken hard aan het ijsberenverblijf, Afrika isnog niet af of er volgen nog vele kleine maar vooral ook grote verbeteringen. Hetwordt ons door de natuur ingegeven om alsmaar groter en vooral ook beter te willenworden.

Toch zit hier een risico aan want meer mooie verblijven en dure opstal betekent ookmeer onderhoud. Bijzondere diersoorten vereisen bijzondere verzorging, wat betaaldmoet worden van de extra bezoekers die ze trekken. Maar wat nou als dat bezoekers-aantal niet meer zou groeien. Want ook een dierentuin is conjunctuurgevoelig. Als deeconomie terugloopt en er komen minder bezoekers, dan zit je wel met dure kostgan-gers.

De vraag is ook met hoeveel bezoekers het nog gezellig is? Hoeveel bezoekers kanBlijdorp aan? Met nieuwe gebouwen en perken vergroot je natuurlijk het opnamever-mogen. En het bewijs is er dat we best anderhalf miljoen bezoekers in een jaar aankunnen.Zouden bezoekers die nu over vijf jaar terugkomen weer zeggen: 'Wat is het uitge-breid, en wat is er veel bijgekomen…?' Ik denk het wel. Gelukkig zijn de vooruitzich-ten niet zo slecht en hebben we geen reden voor pessimisme. Maar je mag natuurlijkbest de vraag stellen of het verstandig is om steeds te blijven groeien. Waar ligt degrens van groot en wat bepaalt die grens?

Weet u wat meestal de volgende opmerking was na 'Meid, wat ben je gegroeid?' Datwas een vertederd 'Ik weet nog dat ze nog zo klein was. Wat was ze toen schattig hè?'(Dat vond mijn dochter toen minstens net zo vervelend!)Iedereen vindt het mooi als iets groter wordt; het verwondert mensen. Maar degedachte aan hoe het was en de herkenning, vertedert toch meer.

Wilt u reageren, dan kunt u e-mailen naar theo@vriendenvanblijdorp.nl Schrijven naar de redactie kan natuurlijk ook

LIJN 13 Groeien

RectificatieDe foto van de schildpad met het strootje in de mond op blz. 11 van Vrienden-nieuws 2006-2 is van de hand van Mirella Kenens.

Exclusieve rond-leiding door dedirecteurLedenactie 150jaar Blijdorp

In 2007 bestaat de Diergaarde 150 jaar. Er wordt van alles georganiseerd. AlsVrienden zullen we ons ook laten gelden:als alles meezit heeft Blijdorp eind volgendjaar een prachtig nieuw ijsberenverblijf!

In 2007 willen wij graag een jubileumaantalleden. U kunt daar bij helpen! En een helebijzondere prijs winnen! Iedereen die eennieuw lid maakt heeft kans op een exclu-sieve rondleiding achter de schermen doorBlijdorp-directeur Ton Dorresteijn.

Hoe werkt het? In het Vriendennieuwsvindt u een aanmeldkaart. Deze kaart kuntu gebruiken om een nieuw lid aan te mel-den. Uw kaart stoppen wij dan in eengrote doos. Tijdens de nieuwjaarslezing2007 trekt dhr. Dorresteijn vijf winnaars.Deze mensen gaan samen met hem op paddoor Blijdorp. Brengt u tien nieuwe ledenaan, dan stuurt u tien kaarten (of kopieën)op. Dan maakt u dus tien keer kans. Voor alle duidelijkheid: iedere aanmeldervan een nieuw lid maakt dus kans op deexclusieve rondleiding!

Maar er is nog meer. De nieuwe lidmaat-schappen gaan officieel in per 1 januari2007. Maar, omdat het een jubileum-activiteit is, ontvangen de nieuwe ledenook een Vriendenpas voor 2006. Ze kun-nen dus al meedoen aan alle resterendeVriendenactiviteiten van 2006. Kortomredenen genoeg om mee te doen!

Om mee te dingen naar deze bijzondereprijs kunt u tot en met 31 december 2006nieuwe leden aanmelden.

Laten we samen zorgen voor een jubileumaantal leden in 2007!

14

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:35 Pagina 14

Chileense poedoes leven in vochtige bossenin het zuiden van Chili en in het zuidwestenvan Argentinië. Dit kleinste hertje kan mentegenkomen tot op ongeveer 1700 meter inde bergen. De dikke vacht van de poedoeverraadt dat deze soort de kou goed kandoorstaan. Een volwassen poedoe weegtacht tot tien kilo. Een volwassen poedoe isniet groter dan 40 cm (schofthoogte) en kanin een dierentuin ongeveer 15 jaar worden.Een poedoe werpt doorgaans één jong perkeer. Dit jong wordt geboren met een watlichterbruine kleur en lichte stippen in devacht. Bij de geboorte weegt het 800 gram,dit gewicht is na de eerste maand al vervier-voudigd.

Al is een poedoe klein, hij gebruikt veelruimte: zijn territorium is 16 tot 25 hagroot. Dat komt omdat het kieskeurigeeters zijn. Op de vochtige Andeshellingengroeien ongeveer 100 soorten fuchsia's.Voor herten als poedoes is de appelgeur diede fuchsiavruchten verspreiden onweer-staanbaar. Om het relatief schaarse voedselzoveel mogelijk voor zichzelf te houden,maken poedoes territoria. Om soortgeno-ten op de hoogte te stellen dat een gebied'in gebruik' is, worden op opvallende plek-ken geurtjes aangebracht. Deze geuren zijn

afkomstig uit speciale oogklieren en kleinegeurklieren tussen de hoeven. Zo is het nietnodig dat poedoes constant zelf moetenpatrouilleren.

De dieren leven solitair of in kleine groepjesin terrein dat voldoende dekking biedt. Zezijn vooral actief in de late middag, avond envroege morgen. Om bij hogere vegetatie tekomen staan ze meestal op hun achterpotenof klimmen op omgevallen boomstronken.Tijdens het eten stoppen ze regelmatig omte checken of de omgeving veilig is. Poedoeskunnen langere tijd zonder drinken en ont-trekken vocht aan de planten die ze eten.De twee puntjes op zijn hoofd, niet groterdan 10 cm, vormen een echt gewei. Integenstelling tot hoorns valt een gewei iederjaar af en groeit weer aan. Als een poedoezich bedreigd voelt dan heeft hij een'afschrikwekkend' wapen: hij kan blaffen!

Er zijn allerlei bedreigingen die de toekomstvoor poedoes minder rooskleurig maken enzijn er genoeg redenen om voor de toe-komst van de poedoe te vrezen. Al sinds1700 is door ontbossing het leefgebiedsteeds kleiner geworden. Daarnaast zijn ervoor de jacht ooit reeën in Chili uitgezet.Poedoes zijn niet opgewassen tegen hun

grotere Europese 'neef' die veel van hetnatuurlijke voedsel opeet. Gelukkig heeft deoverheid in Chili een beschermingsprogram-ma opgezet onder het motto "als zijn habitatoverleeft, overleeft de poedoe zelf ook".Gelukkig maar want vroeg of laat zouden zijverdwenen kunnen zijn voordat iemand henmist.

De Chileense poedoe is opgenomen in eenEuropees fokprogramma (EEP). Dit pro-gramma wordt gecoördineerd door de die-rentuin in Wuppertal. In Nederland wordter succesvol gefokt in Artis, Blijdorp, Die-renpark Emmen en Apenheul.

De poedoes worden door de Blijdorpbezoe-kers gemakkelijk over het hoofd gezien.Eigenlijk hebben ze een prachtig verblijf, vlaknaast het Vriendenwinkeltje bij de hyena's.Het huidige verblijf staat helaas in het ver-keerde 'continent'. Daarom zal binnenkorteen verhuizing plaatsvinden naar het Ameri-ka-gebied in het nieuwe gedeelte van detuin. De Poedoes mogen daar dan een ver-blijf delen met de wilde cavia's. De Vriendenhebben hiervoor reeds € 30.000,- gedo-neerd. In het volgende nummer zullen dewilde cavia's en het nieuwe verblijf wordenbesproken.

15

Klein en onbekend

De PoedoeChileense poedoe: het kleinste hertje

Tekst: Theo van de Velde

Chileense poedoe - foto: Rob Doolaard

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:35 Pagina 15

Global Turtle CrisisBezoekers die al langere tijd in Blijdorpkomen weten dat de Diergaarde eenwarme belangstelling heeft voor schildpad-den. In 2001 speelde Blijdorp een belangrij-ke rol bij het onderbrengen van een zeergroot aantal in beslaggenomen schildpad-den in Hong Kong. Uiteindelijk zijn 1100 (!)dieren naar Europa gekomen. Blijdorpheeft de eerste opvang van deze dierenverzorgd en geregeld dat de dieren vervol-gens over diverse Europese tuinen werdenverspreid. Bijna 100 dieren zijn in de Dier-gaarde achtergebleven, waaronder bruinelandschildpadden, reuzenrivierschildpaddenen Ambonese doosschildpadden.Deze inbeslagname maakte nogmaals dui-delijk dat veel schildpadsoorten in hunvoortbestaan worden bedreigd door handelen verlies van leefgebied. Zo werden in1998 in China 12 miljoen (!) schildpaddenvoor consumptie en medicinaal gebruikverhandeld. Een groot deel van deze schild-padden was uit buurlanden afkomstig, sim-pelweg omdat de meeste Chinese soortenal bijna zijn uitgeroeid waardoor het nietmeer lonend ze nog te vangen. Commer-cieel uitgestorven wordt dat genoemd.Niet zo gek dus dat steeds meer soortenmet uitsterven worden bedreigd. Er issprake van een heuse Global Turtle Crisis!Om de problemen gericht aan te kunnenpakken zijn diverse partners uit de dieren-tuin- en natuurbeschermingswereld samengaan werken. Het gaat hierbij om organisa-ties als:� EAZA (European Association of Zoos

and Aquaria, oftewel de Europese ver-eniging van dierentuinen en aquaria),

� ESF (European Studbook Foundation,oftewel organisatie die de fokprogram-ma's van reptielen en amfibieën onder-steunt) en

� IUCN (International Union for the Con-servation of Nature and Natural Resour-ces, oftewel één van de grootste inter-nationale natuurbeschermingsorganisa-ties).

Deze samenwerking heeft geleid tot deoprichting van de TSA (Turtle SurvivalAlliance) en de TSF (Turtle ConservationFund). Deze organisaties proberen doorhet opzetten van netwerken tussen dieren-

tuinen, natuurbeschermingsorganisaties,lokale overheden maar ook bedrijven,onderzoeksinstellingen en commerciëlefokstations de situatie van schildpadden teverbeteren.

ShellShockHet is dus niet zo vreemd dat schildpaddenonderwerp werden van de EAZA-campag-ne van 2004/2005. Bij deze campagnewaren de voornaamste doelen:� vergroten van bewustwording

bij het publiek;� het opzetten en ondersteunen

van fokprogramma's;� gebiedsbescherming;� fondsenwerving.

Ook Blijdorp heeft deze actie uiteraard van harte ondersteund. In de tuin stondenspeciaal voor deze campagne ontwikkeldeinformatieborden. Daarnaast waren erShellShock-lezingen en extra rondleidingenachter de schermen. Ook tijdens Vrienden-lezingen is er aandacht besteed aan schild-padden en uiteraard was Henk Zwarte-poorte van de Diergaarde hierbij despreekstalmeester.Met betrekking tot het opzetten van fok-programma's heeft Blijdorp veel ervaring.Van de 36 bedreigde schildpadsoorten dievia de Shellshock campagne zijn geselec-teerd heeft Blijdorp maar liefst 12 soortenin haar collectie. En hoewel de fok metschildpadden niet eenvoudig is, heeft Blijdorp zeer goede resultaten. Veel hangtaf van temperatuur, lichtintensiteit, lucht-vochtigheid en voeding. Van sommige zeld-zame soorten is niet eens bekend waar zeprecies voorkomen omdat de enige exem-plaren in gevangenschap afkomstig zijn vanillegale handel. Zo zijn in de Diergaardeondermeer Chinese streepnekschilpadden,driekielstralenschildpadden en bruine land-schildpadden geboren.

16

EAZA-deel 2:

Neushoornpadden

In het vorige Vriendennieuws hebben we uit de doeken gedaanwat een EAZA-campagne is, welke campagnes in het verledenzijn gehouden en, last but not least, wat de resultaten hiervanwaren. Deze keer aandacht aan de meest recente EAZA-campag-nes: ShellShock uit 2004/2005 en uiteraard de campagne van2005/2006: Red de neushoorn!

Door: Angeline Peters en Alex SchoutenInformatiebronnen:Vriendenlezing Henk Zwartepoorte (12/2/06),websites van de NVD, EAZA en Blijdorp

Hoofdbord EAZA ShellShock - foto: Alex Schouten

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:35 Pagina 16

17

Om ook het publiek kennis te laten makenmet de fokprogramma's heeft Blijdorp spe-ciaal voor de campagne de opfokruimtesvan schildpadden in de Rivièra-hal zichtbaargemaakt voor het publiek. Al met al wist Blijdorp ruim € 8000,- bijeente brengen voor de EAZA-campagne.Samen met de andere Europese dierentui-nen werd meer dan € 300.000,- opgehaald.Met dit geld worden maar liefst 14 geselec-teerde projecten ondersteund. De viervoornaamste projecten zijn:� Turtle breeding centre in Angkor, Cam-

bodja. Naast het fokprogramma houdtdit centrum zich bezig met de bescher-ming van de biodiversiteit van Cambod-ja.

� Onderzoek naar het voorkomen van dedoosschildpadden in China en debescherming van het natuurlijk leefge-bied. De Zhou's doosschildpad is bij-voorbeeld in het wild al uitgestorven inChina en is daarmee een doelsoort bijhet opzetten van fokprogramma's in die-rentuinen.

� Het lederschildpad-project in Gabon.Een viertal dieren is uitgerust met eenradiozender. Hierdoor is het mogelijk deroute van deze dieren via een satelliet eninternet te volgen. Doel is meer teweten te komen over trekroutes en leg-stranden die de dieren gebruiken teneinde deze te beschermen.

� Het Royal Chitwan National Park inNepal. Hier worden in het fokcentrumdiverse inheemse schildpadsoortengekweekt en weer uitgezet in het wild.

Red de neushoorn!De EAZA-campagne van dit jaar staat in hetteken van de neushoorn. Het doel van decampagne is om zoveel mogelijk dierentuin-bezoekers bewust te maken van de moeilij-ke situatie waarin de neushoorn zichbevindt en geld in te zamelen voor verschil-lende projecten ter bescherming van deneushoorn in het wild. Op dit moment zijner nog 5 soorten neushoorns: twee soorten

in Afrika (de witte ofwel breedlipneushoornen zwarte ofwel puntlipneushoorn) en driesoorten in Azië (de Indische ofwel pantser-neushoorn, de Sumatraanse neushoorn ende Javaanse neushoorn). Van de laatstesoort zijn nog maar 70 exemplaren in hetwild waargenomen. Vernietiging van leefge-bied, maar vooral de stroperij vanwege dehoorn is de dieren bijna fataal geworden.De vraag naar hoorn om te verwerken inChinese medicijnen blijft groot, ondanks datde werking van deze medicijnen nooit isaangetoond. Door de steeds beterebescherming van neushoorns zijn de prijzenvan hoorn opgelopen tot wel viermaal deprijs van goud! Hierdoor wordt hoorn zelfsals een belegging beschouwd door Taiwane-se handelaren.Om alle dierentuinbezoekers over de neus-hoorns te informeren staan er specialeinformatieborden bij de Blijdorpse neus-hoorns Nico, Namaste en Sofie. Voor dekinderen is een speurneuzentocht over deneushoorns gemaakt en er zijn specialeneushoornavonden georganiseerd. In deZoovenirshops zijn speciale neushoorn-arti-kelen te koop en natuurlijk ontbreken decollectebussen niet. Samen met meer dan

150 andere Europese tuinen wordtgestreefd € 350.000,- in te zamelen. Met dit geld worden 13 projecten in zowelAfrika als Azië ondersteund. Het geld dat inBlijdorp wordt ingezameld gaat naar tweeprojecten. Het eerste project heeft tot doelom de populatie Indische neushoorns inAssam (India) in aantal te doen toenemen.Met het geld worden de uitrustingen vooranti-stroper teams uitgebreid. Daarnaast iser geld beschikbaar voor educatieve projec-ten voor de lokale bevolking om hunbetrokkenheid bij stroperij te verminderen.Het tweede project beschermt de Suma-traanse neushoorn (het kleinere neefje vande Indische neushoorn) en de enormbedreigde Javaanse neushoorn. Dat gebeurtvooral door de plaatselijke bevolking(Sabah, Maleisië) te betrekken bij debescherming van de neushoorns. Ditgebeurt via het zogenaamde SOS Rhino'sCommunity Outreach Programme. Stropenmoet zo een stuk moeilijker worden.Collega-dierentuinen ondersteunen andereprojecten. Zo zijn er nog twee projectendie zich richten op het behoud van deSumatraanse en Javaanse neushoorns. Datgebeurt wederom via anti-stroperij-maatre-gelen en het betrekken van de plaatselijkebevolking. En één project is erop gerichtom de illegale handel van hoorns naarJemen tegen te gaan.

VervolgZo langzamerhand vormen de EAZA-cam-pagnes een vast onderdeel van de publici-teitsacties van dierentuinen. Door de extraaandacht en natuurlijk door de fondsenwer-ving kan het dierentuinpubliek een steentjebijdragen aan de oplossing voor de proble-matiek rondom natuurbescherming. Terwijlde neushoorncampagne nog in volle gang is,is men op de al weer druk bezig met hetuitwerken van de volgende campagne:Madagascar. We zijn benieuwd op welkeindringende wijze deze campagne gevoerdgaat worden.

Chinese streepnekschildpad - foto: Henk Zwartepoorte

Rhinos road - Alex schouten

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:35 Pagina 17

Aan okapi's is alles fascinerend. De naam ismysterieus en het zijn, mede door hunfraaie tekening, schitterende dieren. Hetspreekt tot de verbeelding dat okapi's pasruim een eeuw geleden werden ontdekt enbeschreven. Naar het aantal exemplarendat nog in het tropische regenwoud vanCongo (Zaïre) rondloopt, valt slechts te gis-sen. Ze zijn zelden te zien in dierentuinenen bezorgen daar hun verzorgers somsnachtmerries. Niet veel bezoekers van deRotterdamse diergaarde zullen zich ervanbewust zijn wat een voorrecht het is dezedieren te kunnen bewonderen en stilstaanbij de rol die Blijdorp speelt in het voortbe-staan van de okapi's.

Blijdorp heeft de Belgische regering nietteleurgesteld. Op 12 februari 1960, minderdan drie jaar na hun komst, zorgden Mam-buti en Dinota voor nageslacht. DochterIturi was toen de derde okapi die in eenEuropese dierentuin ter wereld kwam.Hoewel Ituri niet ouder werd dan ruimanderhalf jaar, werd met haar de toongezet. Tot begin 2006 zorgde Blijdorp voor

61 jonge okapi's, 22 mannetjes en 38 wijfjesen nog een te vroeg geboren kalf van onbe-kend geslacht. Met deze productie schaartBlijdorp zich moeiteloos bij de belangrijkste'okapi-zoo's' van de wereld, die begin 2006bij elkaar 138 dieren onder hun hoede had-den. In Europa kunnen 16 zoo's hunpubliek Okapi's laten zien en in Japan zijn ertwee. In de Verenigde Staten zijn er ookeen aantal waarvan het 'Okapi WildlifeReserve,' een project van het fameuzeWhite Oak Conservation Center in Floridaer één is. Ook daar probeert men in eennagebootst leefgebied okapi's te fokken.Menig tuin moet met een mannetjesgroeptevreden zijn omdat er een overschot aanmannen is. Twee okapi-zoo's van het eersteuur, die van Londen en Parijs, bezatenbegin 2006 nog slechts één exemplaar;Londen een wijfje en Parijs een mannetje.Het zal heel wat voeten in de aarde heb-ben eer deze zoo's weer een fokgroep bijelkaar hebben. Uit Congo kwamen na 1984nog slechts vier dieren uit het wild. Ominteelt binnen het okapi-dierentuinnetwerkte voorkomen, zijn nieuwe genen dringend

nodig. In Antwerpen waar het stamboekwordt bijgehouden moet heel wat wordengepuzzeld. Om genenspreiding te bevorde-ren ging Kiburi, één van de meest succes-volle mannetjes die Blijdorp bezat, naar hetEngelse Marwell Zoological Park.

Gerrit van der Graaf“Je kan gerust zeggen dat hun eerste ver-zorger, Gerrit van der Graaf, zijn hele zielen zaligheid in het welzijn van Mambuti enDinota en hun nakomelingen heeft gelegd”,verklaart Henk van Hof. Met collega Robvan Loon zitten wij in een kantoortje,ergens in de indrukwekkende catacombenvan het Oceanium. Henk van Hof heeft nogmet Van der Graaf samengewerkt. Van derGraaf was hoofd van de zogenaamde giraf-fepost, waaronder buiten de Giraffen enokapi's destijds ook de Bontebokken, Poe-does en Canadese Elanden behoorden. Nuvallen de okapi's onder de zebrapost, metverder de Bongo's, Koedoes, Bizons, Vicu-na's en de in het Oceanium huizende zee-zoogdieren. >

1957 - 2007Een halve eeuw okapi's in Blijdorp

Tekst: Gerard OuweneelMet dank aan: Henk vanHof en Rob van Loon (Diergaarde Blijdorp)

'Jarigen krijgen cadeaus' stond in 1957 te lezen in Blijdorp-Geluiden. In dat jaar bestond de Rotterdamse diergaarde 100jaar. De felicitaties stroomden binnen. Nogal wat collega-zoo'slieten het niet bij gelukwensen maar schonken een diersoort diein de eigen tuin floreerde. De grootste gebeurtenis was echter dekomst van okapi's, een geschenk van de Belgische regering dieernaar streefde enkele belangrijke dierentuinen met deze dierente laten fokken. Een halve eeuw later blijkt hoe juist de visie vande Belgen was. De entree van het okapi-duo in Blijdorp kreegdestijds veel aandacht. 'Ze hebben ogen als Sophia Loren,' wistéén van de lokale kranten te melden. Met deze kwalificatie kon-den zowel de toen al beroemde Italiaanse filmdiva als de beideokapi's tevreden zijn.

Okapi - foto: Astrid Gelderblom Okapi - foto: Astrid Gelderblom18

vn3_06.qxd 23-8-2006 16:14 Pagina 18

Van Hof gaat verder: “Je weet datbij okapi's properheid een vereisteis. Ze zijn buitengewoon gevoeligvoor parasieten, zodat de uitwerp-selen een paar maal per dag weg-gehaald moeten worden. Bij Gerritkregen die uitwerpselen zelfs nietde kans de grond te bereiken! Deverzorgers waren de hele dagbezig met het verwijderen vanafgevallen bladeren en uitwerpse-len en het schrobben van tralies.Zelfs de bladeren tussen hun hoe-ven wilde Gerrit weg hebben…!Daarom had zijn vrouw specialerubberen matjes gefabriceerd omzijn schenen te beschermen. Alsokapi's de 30 jaar halen is het bij-zonder. Mambuti werd hier 31jaar. De successen hier met onzeokapi's was toch vooral ook hetwerk van Gerrit van der Graaf.”“Ja, tegenwoordig gaan we er welwat gemakkelijker mee om,” valtcollega Van Loon bij. “Trouwensdat moet ook wel uit budgettaireoverwegingen. Indien vroeger opeen zondagmiddag één van de die-ren slechte mest had, dan was ergegarandeerd binnen een uur eenveterinair bij…” De verhalen gaandoor. Om over vers voedsel tebeschikken gingen de verzorgerszelf voorheen 's avonds rond Rotterdam de grienden in om wilgentenen te snijden. Voor hetzelfde doelplantte Blijdorp speciaal bomen aan. Het is een voortdurende zorg of de okapi'szowel binnen als buiten op een goedeondergrond lopen. De bodemgesteldheid inhun oorspronkelijke leefgebied is variabel.“Eén van de stallen is nu uitgerust metzogenaamd zacht asfalt' vertelt van Loon.'Het ziet ernaar uit dat die vloer het besteis van wat tot nu toe uit de bus is gekomen.Hopelijk krijgen de andere stallen ook zo'nvloer…!”Okapi's hebben sterk individuele karakters.

Steeds worden er nieuwe initiatieven geno-men om de okapi's tot interactie te bewe-gen en de dieren te laten circuleren overde perken. Henk en Rob zijn het er beidenover eens dat de oude, tegenover de bon-go's liggende verblijven, bij de dieren meerin trek zijn dan de nieuwe.

Vanuit het Oceanium gaan we naar de stal-len. Even later staan wij bij de dieren.“Ja, ik heb ze vanmorgen toch maar eenpoosje naar buiten gedaan. Om de benente strekken…”, vertelt Rob van Loon.

Het verbaast me, want het ismaar een paar graden boven nul,begin februari, en er staat eenbehoorlijke noordwestenwind.Rob van Loon lacht en stelt: “Ja,dat is ook zoiets. Vroeger gingende giraffen niet eerder naar bui-ten dan dat de mussen dood vanhet dak vielen van de hitte. Ikdurf te zeggen dat in de tijd vanGerrit van der Graaf de giraffennooit een druppel Nederlandseregen op hun kop hebben gekre-gen. Maar geloof me, de kwestieof de dieren al dan niet naar bui-ten kunnen of moeten, is in alledierentuinen iedere dag opnieuween punt van discussie. Daarkom je nooit uit. Kijk naar diejonge okapi's. Ze staan te steige-ren in de stal. Ze moeten hunenergie toch kwijt…!” Gelukkighebben ze tegenwoordig in iedergeval ook verwarmde sheltersbuiten.

IturiZal over een halve eeuw Blijdorpnog okapi's in de collectie heb-ben? En zullen ze dan nog inCongo (Zaïre) hun oorspronkelij-ke leefgebied in het tropischeregenwoud Ituri delen met boso-lifanten, chimpansees, bongo's,

geelrugduikers, luipaarden en Congo-pau-wen? Voor de tussen de 10.000 en 20.000dieren die naar schatting nog vrij rondlopenzijn op papier beschermende maatregelengetroffen. Maar er is veel te doen overbush-meat, over het kappen van het tropi-sche regenwoud en over de woelige poli-tiek in Congo (Zaïre). Hierbij valt hetwoord Ituri verontrustend veel.

Het was een fijne middag bij de Blijdorp-okapi's en hun verzorgers. Een middag diewel wat te overpeinzen gaf.

Okapijong - foto: Rob Doolaard

lom Okapi - foto: Aart Pijl Okapi - foto: Yvonne Raaijmakersfoto: Theo van de Velde19

The Okapi - uitgave University of Texas Press - Austin - ISBN 0-292-74706-3

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:36 Pagina 19

20

Sperweruil (Surnia ulula)De sperweruil is met een lengte tot 38 cmeen uil van gemiddelde grootte. Hij heefteen lange, ronde staart en zijn vleugels zijnpuntig. Hierdoor lijkt hij op een sperwer,waar hij zijn naam aan dankt. De tekeningvan zijn veren is zeer fraai; donkerbruin opzijn rug, de borst en vleugels zijn meer witmet bruine en zwarte accenten. Jongesperweruilen zijn meer bruin van kleur. Bij uilen komen drie kleuren ogen voor:zwartbruin, oranje en geel. Aan de kleurvan de ogen kan je bijna altijd zien tijdenswelk deel van het etmaal de uil jaagt. Deuilen met zwartbruine ogen jagen 's nachts.De uilen met oranje ogen jagen ook in deschemer en de uilen met gele ogen jagenook overdag. De gele ogen van de sperwe-ruil leren ons daarom dat de sperweruilook overdag jaagt op voedsel. Gezien hetgebied waar de sperweruil voorkomt, is datheel logisch. In het noorden van Europa bij-voorbeeld, kan het in de lente en zomerdagen achtereen licht zijn. En dit is ook deperiode dat de jongen grootgebracht moe-ten worden, dus er moet in het licht opvoedsel gejaagd worden. De sperweruil heeft een groot leefgebied,hij komt voor in een brede band in hetnoorden van Europa, Azië en Noord-Ame-

rika. Hij leeft vooral in bossen waar groteopen plaatsen in voorkomen. Dankzij ditgrote verspreidingsgebied is de soort nietbedreigd. In oktober 2005 is de sperweruilin de bossen bij Westerbork, Drenthe,gezien. Dit is erg bijzonder, want de sper-weruil is slechts twee keer eerder inNederland gesignaleerd. De uilen kunnen inde wintermaanden een eind naar het zui-den trekken als er in het noorden onvol-doende voedsel is. Dit kan er mee temaken hebben dat ze af en toe ook tijdelijkin Nederland leven. Het voedsel van de sperweruil is afhankelijkvan de tijd van het jaar en welk voedsel danbeschikbaar is. In de zomermaanden wordtoverwegend op kleine knaagdieren als mui-zen en lemmingen gejaagd. In de winter-maanden jaagt de sperweruil vooral opvogels, omdat knaagdieren dan moeilijkerte vinden zijn. De sperweruil bouwt zijn nest in hollebomen of hij maakt gebruik van verlatennesten van andere grote vogels. Eind aprillegt de sperweruil drie tot negen eieren.Vanaf het eerste ei begint het vrouwtje metbroeden. Dit doen alle roofvogels. Zo zor-gen ze ervoor dat, als er voedselgebrek istijdens grootbrengen van de jongen, desterkste (oudste) kan overleven. Tijdens

het broeden zorgt het mannetje voor deaanlevering van voedsel. Na ongeveer 27dagen komen de eieren uit. Na een weekof drie kunnen de kuikens het nest al verla-ten om na twee maanden echt uit te vlie-gen. Ze blijven dan nog wel even dicht bijhet nest tot ze helemaal zelfstandig kunnenleven, meestal na drie maanden. >

Laplanduilen en sperweruilen:twee verblijven ineen

Tekst: Trix Vermeulen

v o g e l wSperweruilen - foto: Lennart Arends

Sperweruil - foto: S. Sheermahomed

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:36 Pagina 20

Laplanduil (Strix nebulosa)De laplanduil is in lengte (78 cm) bijna netzo groot als de grootste uil, de oehoe,maar hij weegt slechts de helft. Zijn impo-sante gestalte is een illusie van veren, waar-door hij soms ook 'geest' of 'schim' wordtgenoemd (in het Engels 'Great Gray Ghost'of 'Phantom of the North'). Opvallend is de

grote kop met de typische gezichtsteke-ning, waardoor de gele ogen maar klein lij-ken.Laplanduilen komen in het wild voor in hetnoorden van Europa, in Azië en in Noord-Amerika. Ze prefereren dichte naaldbos-sen, afgewisseld met weilanden en openveld. Zo kunnen ze nesten in het bos enjagen op kleine zoogdieren die vooral in het open veld voorkomen. Ze zijn vooral 's avonds en in de schemer actief. In hetbroedseizoen jagen ze ook overdag. Hun voedsel bestaat voor negentig procentuit kleine zoogdieren zoals muizen. De laplanduil kan zijn prooi ook vinden als deze zich onder de sneeuw bevindt. Op geluid alleen traceert hij zijn prooi enduikt in de sneeuw om de verstopte prooi te pakken. Mannetjes gaan midden winter op zoeknaar een partner. Ze benaderen eenvrouwtje met voedsel in hun bek, dat zevervolgens doorgeven aan het vrouwtje.Beide vogels sluiten hierbij de ogen. Het mannetje gaat op zoek naar eengeschikt nest en nodigt het vrouwtje doormiddel van roepen uit het nest te inspecte-ren. Verschillende nesten worden bekekenvoordat ze een nest kiest. Het nest wordtvoor gebruik opgeruimd en opnieuw inge-

richt, iets wat andere uilensoorten nietdoen. Gemiddeld legt het vrouwtje drieeieren, niet allemaal tegelijk, maar met tussenpozen van een dag of twee. Terwijlhet vrouwtje de eieren uitbroedt en bij dejongen blijft, zorgt het mannetje voor voed-sel. Het vrouwtje trekt het voedsel in klei-ne stukjes voor de kuikens. Na drie tot vier weken verlaten de jongen het nest. Ze kunnen dan nog niet vliegen, maar zeklimmen wel erg goed. Het nest en de kuikens worden door de ouders met veelagressie beschermd. Er zijn zelfs voorbeel-den bekend van uilen die vijanden zo grootals beren van het nest wisten te houden.Ieder uilenpaar heeft een eigen territoriumvoor het nest, terwijl de gebieden waarinnaar voedsel wordt gezocht overlappenmet territoria van andere uilen. Lapland-uilen kunnen wel veertig jaar oud worden.

In de Diergaarde vindt u de laplanduilen ensperweruilen aan het begin van het Azië-gebied. Al sinds 1999 zijn deze verschillen-de uilensoorten ondergebracht in één ver-blijf. De uilen kunnen goed samen in éénverblijf leven, omdat er voldoende aanbodvan voedsel is. Ook hebben de uilen iedereen eigen manier van broeden, waardoorer geen concurrentie ontstaat om nestgele-

21

Laplanduil - foto: Aart Pijl

>

i j z e r

Laplanduilskuiken - foto: Anneke Oberman

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:37 Pagina 21

genheid. En toch is het verblijf, weliswaarheel onopvallend, op het moment vanschrijven, in tweeën gedeeld, zodat iedereuilensoort een eigen ruimte heeft. Dezesplitsing is nodig omdat beide soorten nujongen hebben. In het verleden is het nogniet eerder voorgekomen dat zowel delaplanduil als de sperweruil tegelijk jongenhadden. Nu dit wel het geval is, werd voorde verzorgers meteen duidelijk dat dezesituatie te risicovol is om gewoon zo telaten. Een hevig kabaal van de uilen maaktede verzorgers duidelijk hoe zeer de uilenhun jongen willen beschermen tegen moge-lijk gevaar. En dat betekent ook bescher-men tegen de uilen waarmee al jaren in éénverblijf wordt samengeleefd. Dus uit voor-zorg is een afscheiding aangebracht, om tevoorkomen dat de beschermingsdrift vande ene soort een jong van de andere soortzou kosten. De jongen zelf zijn nog niet

vliegvlug en kunnen daarom makkelijkgewond raken. Voor het publiek valt detweedeling nauwelijks op.

Eind mei zijn de drie laplanduilen geboren,waarvan er twee in het verblijf te zien zijn.Het derde en kleinste jong is dood gevon-den. Dezejongen zijnal na zesweken uit-gevlogen.Het voed-sel voor deuilen wordtbestrooidmet extravitamines.Uilen hebben de gewoonte het eten voorde jongen in kleine stukjes te trekken.Door dit getrek kunnen de vitamines van

het eten vallen. Daarom worden de muizenen kuikens nu door de verzorgers al instukken gesneden en deze stukken worden bestrooid met de vitamines. Zo krijgende jonge uilen voldoende vitamines binnenom hun weerstand op peil te houden.Begin mei zijn de jonge sperweruilen gebo-

ren. Na ongeveer acht wekenzijn ze uitgevolgen en waren dejongen te bewonderen door hetpubliek. Dit is de eerste keer datde jongen door de ouders zelfzijn grootgebracht. Vorig jaarheeft het uilenstel ook drie kui-kens gehad, maar deze moestenmet de hand grootgebracht wor-den, omdat de ouders de jongenin de steek lieten.

De kuikens van de laplanduilen en sperwer-uilen blijven in de diergaarde tot ze zelf-standig kunnen leven.

22

Zwa

Zwa

Grot

Vor

Sperweruilen - foto: Aart Pijl

Laplanduil - foto: Yvonne Raaijmakers

Het is u ongetwijfeld niet ontgaan dat erenige commotie was over de eventuele

besmetting met het vogelgriepvirusH5N1 bij de jonge sperweruiltjes.

In afwachting van de definitieve onder-zoeksresultaten zijn de uiltjes echter

‘geruimd’.

Gyba Organisatie & IT-Advies Bv uit Rotterdam heeft een nieuw

kantoor in gebruik genomen. Bij de 'Office Warming Party' is een

doos neergezet waar de gasten hun bijdrage konden storten ten

gunste van het nieuwe ijsberenverblijf. Er werd € 550,- opge-

haald. Het bedrijf heeft dit bedrag verdubbeld. Een gulle gift dus

van € 1010,-. Hartelijk dank!

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:37 Pagina 22

24-07/0.0.1 grote textorwever (foto), 24-07/0.0.2 Chinese streepnekschildpad, 20-07/0.0.x zwartkoppitta (foto) ,19-07/0.0.2Arrauschildpad, 16-07/0.0.1 bruine grondhaai,15-07/0.0.2 Arrauschildpad, 14-07/0.0.1Arrauschildpad, 13-07/0.0.4 matamata, 13-07/0.0.1 Arrauschildpad, 12-07/0.0.1 Arrau-schildpad, 12-07/0.0.1 matamata, 11-07/0.0.1Arrauschildpad, 09-07/0.0.2 Arrauschildpad,03-07/0.0.2 geelkoplandschildpad, 03-07/0.0.1 Ambonese doosschildpad, 28-06/0.0.2 zilveroornachtegaal, 27-06/0.0.1tureluur, 24-06/0.0.2 Braziliaanse rode tanga-ra, 23-06/0.0.10 gestreept zeepaardje, 21-06/0.0.1 papegaaiduiker, 21-06/0.0.? vissendekat, 18-06/0.0.1 zwartnekvruchtenduif, 18-06/0.0.2 konijnuiltje, 18-06/0.0.3 zwaluwtan-gara (foto), 17-06/0.0.2 Germain-pauwfazant,17-06/0.0.1 geelkoplandschildpad, 16-06/0.0.1wilde cavia, 11-06/0.0.7 Europese hamster,11-06/0.0.1 driekielstralenschildpad, 09-06/0.0.3 Laplanduil (ca. 1 week oud), 07-06/0.1.1 Californische zeeleeuw (moedersThari en Eline, vader Billy), 07-06/0.0.1 kuif-hert, 07-06/0.0.1 hyacintara (2/6 uit het eigekomen), 05-06/0.0.1 blauwvleugelkooka-burra, 30-05/1.0.0 Kirks dik-dik (Nambu,vader Kirk, moeder Nenzi), 22-05/1.0.0bizon (Gerlog, vader Clint, moeder Amber),18-05/0.0.2 eidereend, 17-05/0.0.8 prairie-hondje, 16-05/ 0.0.? vosmangoest, 05-05/0.0.4 sperweruil, 03-05/0.0.? Visaya-wrat-tenzwijn

17-04/0.0.1 vosmangoest, 17-04/1.0.0 21-07/0.1.0 Mhorr-gazelle (Zagora), 19-07/0.1.0manoel, 14-07/0.0.1 krokodilstaarthagedis,12-07/0.0.1 halsbandleguaan, 08-07/0.1.0zwavelborsttoekan, 26-06/0.1.0 Kongopauw,14-06/0.0.1 swiftvosje, 13-06/0.1.0 vork-staartscharrelaar (foto), 27-05/1.0.0 manoel,17-05/0.1.0 krooneend, 08-05/1.0.0 genetkat(Henkie)

121-07/0.0.2 Californische lintslang, 13-07/1.1.0 Amoerpanter (uit Thrigby Hall,Engeland), 12-07/5.1.0 Europese flamingo (uitBoedapest, Hongarije), 11-07/0.1.0 Aziatischeleeuw (uit Boissière-du-Doré, Frankrijk), 22-06/1.1.0 Stellers zeearend, 22-06/0.0.1 bontevaraan (uit Pilsen, Tsjechië), 21-06/0.0.29zoetwaternaald (uit Keulen), 15-06/0.2.0Utila-leguaan (via London Zoo), 14-06/0.2.0McCords slangenhalsschilddpad, 13-06/1.2.0halsbandleguaan, 10-06 Zeedieren uit LeCroisic (Frankrijk) (zeesterren, anemonen,krabben), 09-06 Zeedieren uit Vancouver(Canada), 07-06/1.0.0 Maleise tapir (in fok-leen uit Antwerpen), 26-05/0.0.6 zwartewouw, 23-05/1.3.0 Mongoolse renmuis, 22-05/3.0.0 Zuid-Afrikaans stekelvarken (uitFuengirola, Spanje), 21-05/0.0.2 kievit, 03-05/0.4.0 Europese lepelaar (uit Burgers', Arn-hem), 03-05/0.0.1 royal gramma (uit Burgers',Arnhem), 02-05/0.0.4 geelvleugelara (vanNOP)

21-07/1.0.0 driekielstralenschildpad, 21-07/0.0.2 Californische lintslang, 14-07/4.0.0Europese flamingo (naar Boedapest, Honga-rije), 13-07/0.0.3 geelkopschildpad, 13-07/0.0.50 oorkwal (naar Burgers' in Arnhem),13-07/0.0.10 gestreept zeepaardje (naar SeaLife Center Blankenberge, België), 13-07/0.0.28 Europese hamster (uitgezet in Lim-burg), 12-07/0.1.0 Kirks dik-dik (naar Stutt-gart, Duitsland), 11-07/2.0.0 kuifhert (naarHeidelberg, Duitsland), 07-07/0.0.6 Europeseflamingo (naar Boedapest, Hongarije), 06-07/0.0.6 gestreept zeepaardje, 06-07/0.0.9bruine grondhaai, 02-07/1.0.0 Afrikaansedoornstaartagame, 28-06/1.0.0 Chinesestreepnekschildpad, 21-06/1.0.0 Chinesestreepnekschildpad (naar Keulen), 16-06/0.0.10 Ambonese doosschildpad, 13-06/1.0.0 bongo (Sam, naar Dublin, Ierland),09-06/0.0.2 Gilamonster (naar Blankenberge,België), 09-06/0.0.8 Europese hamster (uit-gezet), 07-06/1.0.0 Maleise tapir (James, infokleen naar Antwerpen), 07-06/0.0.9 zwart-kopibis (naar Plock, Polen), 02-06/0.1.0 Brazi-liaanse rode tangara, 02-06/0.0.1 hondshaai(retour naar Dierenrijk Europa), 02-06/0.0.14diklipharder (retour naar Dierenrijk Europa),02-06/0.0.6 stekelrog (retour naar DierenrijkEuropa), 01-06/0.0.20 Europese hamster (uit-gezet in Koningsbosch), 31-05/1.0.0 Kirks dik-dik (Tindo, naar Colchester), 29-05/0.0.3Californische lintslang (naar Antwerpen), 29-05/0.0.2 Gilamonster (naar Antwerpen), 29-05/0.0.1 neushoornleguaan (naar Antwerpen),28-05/0.0.3 geelkoplandschildpad, 24-05/0.0.21 Europese hamster (uitgezet), 23-05/0.0.2 Madagaskar-grondboa (naar Mos-kou), 23-05/1.0.0 bizon (Ger, naar MondeSauvage, België), 21-05/1.2.0 zwartnekvruch-tenduif, 05-05/0.1.0 kleine panda (naar Han-nover, Duitsland), 05-05/1.0.0 manoel (naarPoznan, Polen), 05-05/1.1.0 argusfazant (naarPoznan, Polen), 04-05/0.2.0 Arabische oryx,03-05/0.0.32 oorkwal

In deze rubriek vindt u delen vande mutatielijst van de Diergaarde.Voor deze lijst is gebruik gemaaktvan diverse (interne) Blijdorp-uit-gaven. Er kan dus tussentijds heteen en ander zijn veranderd. Ookkunnen dieren zich (niet zicht-baar voor publiek) achter deschermen bevinden. De meestactuele lijst vindt u op het mede-delingenbord op het voorpleintegenover de flamingo's. Op ver-zoek geven we met ingang van ditnummer aan of het een mannetje(het eerste cijfer) of een vrouwtje(het tweede cijfer) betreft, of dathet geslacht nog niet bekend is(het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0Leeuw = Twee leeuwen, één man-netje en één vrouwtje.

Gearriveerd

Verzonden

Geboren

Gestorven

(1 mei - 31 juli 2006)m u t a t i e s

23

Zwartkoppitta - foto: Anneke Oberman

Zwaluwtangara - foto: Anneke Oberman

Grote textorwever - foto: Anneke Oberman

Vorkstaartscharrelaar - foto: Anneke Oberman

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:37 Pagina 23

28e jaargang, nummer 3, oplage: 7250

Vereniging Vrienden van BlijdorpSonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam

Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar.

De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel:“Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Dier-gaarde Blijdorp”. De jaarlijkse minimale contributiebedraagt € 33,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar hetverenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp inRotterdam. Bovendien worden de leden in staat gestelddeel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voorhen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen.

Secretariaat:K. van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT RotterdamVriendenfoon: 010 - 467 66 37Vriendenfax: 010 - 467 66 37Email: info@vriendenvanblijdorp.nlPostbank: 13 57 803Bank: Fortis bank nr: 98.55.33.099

Reizen:P. Biesta, Vroesenlaan 28A, 3039 DV RotterdamTelefoon: 010-4664998 (vanaf 18.00 uur)Email: peter.biesta@wanadoo.nl

Promotieteam:Fam. H. Gerritse, Sourystraat 1d, 3039 SR RotterdamTelefoon: 010 - 466 36 82Telefoon Vriendenwinkel: 010 - 4431431 tst 220 (oude winkel) en 250 (nieuwe winkel) Mobiel: 06-40323077Postbank: 62 17 917

Redactie-adres Vriendennieuws:M. Kreuger, hoofdredacteur Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam Email: mkreuger@planet.nl

Redactie-medewerkers:J. Breedijk, M. van Leeuwen-Maat, A. Peters, A. Schouten, T. van de Velde, T. Vermeulen

Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam

Vrienden van Blijdorp op Internet:Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nlRedactie Website: A. Gelderblom

Samenstelling Verenigingsbestuur:Voorzitter C.M. GroenhorstVice-voorzitter M. KreugerSecretaris K. van LeeuwenTweede secretaris S. NoordijkPenningmeester A.M. BosLeden H. Gerritse - Promotie

P. Biesta - Reizen

ISSN: 1568-3400

Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigende mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs dievan de redactie. De redactie behoudt zich het rechtvoor artikelen in te korten of te weigeren.

Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van denaam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden tenbehoeve van activiteiten zonder winstoogmerk van deVereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijkanders wordt aangegeven worden toegezonden foto’sopgenomen in het fotoarchief van de Vereniging Vrien-den van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.

c o l o f o n

Diergaarde Blijdorp, Abraham van Stolkweg, Rotterdam Bezoekersinformatie: 010-4431495Postadres: Postbus 532, 3000 AM RotterdamOpeningstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend! Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur

Agenda

Adresgegevens Blijdorp

23 september 2006Najaarsexcursie naar Burgers’ Zoo

Zondag 5 november 2006 11.00-12.30 uur Winterlezing Martin Heuvelink: Zeeotters in Blijdorp. Let op: Dit is de eerste zon-dag van november!!!

Zondag 10 december 2006 11.00-12.30 uur Winterlezing Melitta van Bracht & Juul van Dam: Geneeskrachtige kruiden).

Zondag 14 januari 2007 11.00-12.30 uurNieuwjaarslezing Blijdorp-Directeur Ton Dorresteijn met aansluitend loting specialerondeleiding achter de schermen (zie blz. 14).

De lezingen worden gehouden in het Eauditorium in het Oceanium. Vrienden heb-ben op de genoemde data tot aanvang van de bijeenkomst, en op vertoon van hunlidmaatschapskaart voor het betreffende jaar, gratis toegang tot de Diergaarde. Er isniet meer dan één introducé per lid toegestaan. U kunt u bij de koffie-balie van deVrienden in het Eauditorium uitrijkaarten kopen. Zaal open om 10.30 uur.

Heeft u nog guldens, kwartjesen ander oud geld? Investeer

het in een nieuw ijsberen-verblijf! U kunt al uw oude

geld inleveren bij de Vriendenwinkels.

Zij zullen het omwisselen in Euro’s voor ons jubileum-

geschenk ter gelegenheid van 150 jaar

Diergaarde Blijdorp: een prachtig ijsberenverblijf.

Heeft u nog guldens, kwartjesen ander oud geld? Investeer

het in een nieuw ijsberen-verblijf! U kunt al uw oude

geld inleveren bij de Vriendenwinkels.

Zij zullen het omwisselen in Euro’s voor ons jubileum-

geschenk ter gelegenheid van 150 jaar

Diergaarde Blijdorp: een prachtig ijsberenverblijf.

vn3_06.qxd 23-8-2006 8:37 Pagina 24