Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig....

27
Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig Paula Ekster Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland GGZ Drenthe 8 november 2019

Transcript of Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig....

Page 1: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig

Paula EksterOrthopedagoog en GZ-psycholoog

‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele Psychiatrie

Noord NederlandGGZ Drenthe

8 november 2019

Page 2: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

Wat gaan we doen ?

- ‘De Evenaar’ - Communicatie - Hoe houd ik rekening met culturele verschillen? - Intelligentieonderzoek- Psychische problemen - Ze hebben zoveel meegemaakt, hoe help ik ze

daarbij? - Veerkracht - Behandeling

Page 3: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

‘De Evenaar’• In Beilen (Drenthe) en Heerenveen (Friesland)

• Psychiatrische diagnostiek en behandeling van 800 migranten, vluchtelingen en asielzoekers van 0 tot 100 jaar

• Preventie, consultaties en scholing

• 3 van dit soort centra in Nederland

• 40 medewerkers

• Verwijzing door huisarts en gemeentes

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 4: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

Begrijpen wij elkaar? Communicatie

• Verschillen in taal

• Verschillen in cultuur

• Verschillen in verhouding tussen hulpverlener en cliënt

• Verschillen tussen hulpvraag en hulpaanbod

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 5: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

Verschillen in taal

• Inschakelen van Tolk

• Voor alle asielzoekers kosteloos beschikbaar 24 uur per dag: Livewords 020 - 82 02 820

• Voor alle anderen (met verblijfsvergunning): geen vergoeding. TVCN 088 - 25 55 222

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 6: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

• https://www.youtube.com/watch?v=dzQmPIvSEpM

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 7: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

Verschillen in cultuur

Latijn ‘cultura’: bebouwen, bewerken, vereren, onderhouden.

Cultuur: gemeenschappelijke wereld van betekenissen en gewoonten die een bepaalde sociale groep kenmerkt.

Cultuur omvat taal, kennis, waarden en normen, symbolen, rituelen en helden

(Geert Hofstede, 1991).

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 8: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele
Page 9: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

Omgaan met culturele verschillen

• Maatschappelijke ongelijkheid• Wantrouwen overheid, politie, enz. • Macht gaat boven recht (status, rijkdom, opleiding)• Toegang tot voorzieningen via familie of relaties

• Ik – wij culturen• Nadruk op ‘ik’ – nadruk op ‘wij’• Zorgen voor jezelf – zorgen voor de ander• Eigen mening geven – nooit voor problemen in de groep zorgen• Misstap leidt tot schuld – misstap leidt tot schaamte

• Gender• Masculiene - feminiene cultuur• Mannen assertief en hard, gericht op materieel succes• Conflicten uitvechten

Page 10: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele
Page 11: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 12: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

CommunicatieVaak onbekendheid met sociale kaart in Nederland:

• Verschillen tussen hulpvraag en hulpaanbod• Hulpvraag niet duidelijk geformuleerd of niet

passend • Te snelle duiding van hulpvraag door hulpverlener• Cliënt wil doorverwijzing naar een specialist

Daarnaast:• Onbekendheid met leerstoornissen of psychiatrie• Ouders willen hun kind naar het regulier

onderwijs ipv SODe Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 13: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

Culturele verschillen Hoe ermee om te gaan?

• Meer kennis, meer inzicht • Wees nieuwsgierig en STEL VRAGEN:

“ Hoe gaat dat in uw land, in uw cultuur?”• Van ‘vreemd’ naar ‘anders’. Bewustzijn

eigen culturele waarden, vooroordelen en de kijk op de wereld van de cliënt

• Oplossingsgericht ipv probleemgestuurd• Hulpmiddel: Cultureel Interview in DSM5

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 14: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

Cultureel Interview

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 15: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 16: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

Prevalentiecijfers psychiatrische problematiek

• 13-25% heeft een Post Traumatische Stress stoornis:

• Angst • Piekeren • Slecht (in)slapen, nachtmerries en

flashbacks• Concentratie- en geheugenproblemen• Boosheid • Alertheid, snel schrikken• Traumatische gebeurtenis naspelen• Vermijding

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 17: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

• Wat helpt na trauma, geweld, mishandeling en verlies ?

• Waar halen kinderen en ouders het vandaan om verder te gaan?

• Hoe kan het natuurlijk herstel versterkt en versneld worden ?

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 18: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

“Psychische klachten na trauma ontstaan (ook) doordat er onvoldoende mogelijkheden zijn om veerkracht te gebruiken en te ontwikkelen”.

(Hobfoll,2007)

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 19: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

9 ‘veerkrachtfactoren van Southwicken Charney

1. Realistisch optimisme 2. Je angst beseffen en die weten te controleren 3. Moreel kompas 4. Religie en spiritualiteit 5. Sociale steun 6. Rolmodellen7. Goede lichamelijke conditie8. Emotioneel flexibel zijn 9. Betekenis en doel geven aan je leven

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 20: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

Behandeling

- EMDR - Narratieve Exposure Therapie (NET)- CGT

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 21: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

Narratieve Exposure Therapie (NET)

- Evidence based bij vluchtelingen

- Levenslijn leggenmet bloemen & stenen:

- Daarna exposure en integratie herinneringen

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 22: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

Diagnostiek I

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 23: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

Intelligentieonderzoek

Beperkte validiteit testen. “De test is non-verbaal, maar niet cultuurvrij”.

Het kind heeft geen of weinig onderwijs gehad in land van herkomst.

Of er was onderwijs van slechte kwaliteit…

“Hoe kun je dan toch iets zeggen over het cognitief niveau?”.

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 24: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

Vermeld in onderzoeksverslag

• Uit welk land het kind komt• Hoe lang het in Nederland is• Hoe veel jaren onderwijs het gehad heeft

in eigen land en in Nederland• Of het kind volgens kind zelf en ouders

goed kon leren in eigen land• Op hoeveel scholen het kind in

Nederland heeft gezeten

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 25: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

Onderzoeksbevindingen

Niet alleen de IQ-score noemen, maar óók: - Functioneren- Adaptief vermogen - Zelfredzaamheid- Leerprogressie- Sociaal emotioneel niveau- Je eigen observaties

De Evenaar, Centrum voor Transculturele Psychiatrie Noord Nederland, GGZDrenthe

Page 26: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

https://www.pharos.nl/kennisbank/handreiking-vluchtelingenkinderen-in-de-klas/

https://www.swpbook.com/boeken/21/onderwijs/1794/lesgeven-aan-getraumatiseerde-kinderen

Page 27: Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig · Vluchtelingkinderen: Kwetsbaar én veerkrachtig. Paula Ekster. Orthopedagoog en GZ-psycholoog ‘De Evenaar’ Centrum voor Transculturele

Vreemd is heel anders

Vreemd is heel gewoon

Vreemd is anders heel gewoon